14 człowiek srodowisko

Materiały szkoleniowe „Człowiek i środowisko”
Opracował Radosław Małkus
1. Koncepcje oddziaływań na linii człowiek- środowisko zostały ujęte w trzy nurty filozoficzne; determinizm,
nihilizm i posybilizm. Wyjaśnij te pojęcia i dla każdego z nich wskaż przykład potwierdzający tezę.
- determinizm –
- posybilizm –
- nihilizm-
Spośród podanych działań człowieka podkreśl te, które bezpośrednio przyczyniają się do lokalnych zmian w rzeźbie
terenu.
Działania człowieka: budowa kopalń, regulacja rzek, wycinanie lasów, ujęcia głębinowe wód, sztuczne nawadnianie pól,
masowa turystyka i rekreacja, budowa kanałów
Spośród podanych działań wybierz dwa pośrednio wpływające na rzeźbę terenu i opisz w jaki sposób dochodzi
do przekształcenia rzeźby.
2.
3.
Wyjaśnij pojęcie „badlands”. (rys. obok)
4.
Podaj dwa przykłady działań człowieka, które mogą prowadzić do nasilenia ruchów masowych na obszarach górskich.
5.
Sztuczne nawadnianie powoduje wiele ujemnych skutków dla obszarów rolniczych. Wskaż dwa negatywne skutki
dla środowiska przyrodniczego.
6.
Wymień skutki niewłaściwego stosowanie nawozów sztucznych dla środowiska przyrodniczego oraz zdrowia człowieka.
7.
Woda wywiera istotny wpływ na rozwój gospodarki. Wymień trzy przykłady racjonalnego gospodarowania wodą
w rolnictwie.
8.
Regulacja koryt rzek przyczynia się do zmian w środowisku. Podaj dwa negatywne skutki regulacji rzek oraz przyczyny
dla których, mimo negatywnych konsekwencji, człowiek nie rezygnuje z regulacji rzek.
Skutki:
Przyczyny:
9.
W warunkach klimatycznych Polski potencjalną roślinnością są lasy mieszane. Naturalna roślinność została znacznie
zmieniona w wyniku gospodarczej działalności człowieka. Za pomocą dwóch argumentów wykaż, że monokultura sosny
nie jest korzystnym zjawiskiem w gospodarce leśnej.
10. W dwóch punktach określ rolę lasów w środowisku przyrodniczym.
1
Materiały szkoleniowe „Człowiek i środowisko”
Opracował Radosław Małkus
11. Na obszarach atrakcyjnych turystycznie występuje coraz więcej problemów społecznych i ekologicznych. Zaproponuj
sposoby rozwiązania podanych niżej problemów.
Zwiększenie ilości śmieci:
Niszczenie roślin chronionych:
Wycinanie lasów:
Nadmierny rozwój budownictwa i infrastruktury:
12. Ochrona zróżnicowania zespołów organizmów roślinnych i zwierzęcych, mająca na celu zachowanie ich w naturalnym
miejscu występowania to ochrona:
a) in situ,
b) ex situ,
c) restytucja,
13. Obszar chroniony należący do międzynarodowej sieci obszarów chronionych, powołanej przez Unesco (w Polsce mamy
ich osiem) to:
a) Rezerwaty biosfery,
b) Sieć Natura 2000
c) Obiekty światowego dziedzictwa kultury,
14. Lista gatunków rzadkich, zagrożonych wyginięciem, opublikowana przez Światową Unię Ochrony Przyrody to:
a) Zielona Księga,
b) Czerwona Księga
c) Ginąca Księga.
15. Rozpoznaj Parki Narodowe Zaznaczone na
konturowej. Podkreśl Światowe rezerwaty biosfery.
mapie
16. Uprawianie turystyki wiąże się z wieloma zagrożeniami.
Zaproponuj działania, jakie powinien podjąć turysta, aby
wyeliminować niektóre niebezpieczeństwa w trakcie
wędrówek po polskich Tatrach.
Gwałtowna zmiana pogody
Lawiny kamieniste
Pobłądzenie na szlaku
17. Budowa Transamazoniki stanowi strategiczny cel zagospodarowania interioru Brazylii. Wskaż plusy i minusy budowy
tego szlaku komunikacyjnego.
18. Podaj antropogeniczne i przyrodnicze przyczyny głodu w strefie Sahelu. W jaki sposób niewłaściwa gospodarka
człowieka przyczyniła się do postępowania erozji i rozszerzania się pustyń?
19. W której części atmosfery znajduje się ozonosfera? Jaką pełni funkcje.
a)
Wymień gazy przyczyniające się do niszczenia warstwy ozonowej, podaj ich źródła (przykłady działalności
człowieka)
b) Wskaż skutki niedoboru ozonu dla człowieka i środowiska przyrodniczego.
2
Materiały szkoleniowe „Człowiek i środowisko”
Opracował Radosław Małkus
20. Istnieje wiele kontrowersji wokół zjawiska efektu cieplarnianego. Wskaż gazy (tzw. szklarniowe) i ich źródła,
odpowiedzialne za ocieplanie się klimatu. Wymień prognozowane konsekwencje tego zjawiska dla Polski.
21. Udowodnij tezę, że efekt cieplarniany przyczyni się do powstawania nowych konfliktów zbrojnych.
22. Na podstawie opisu rozpoznaj chorobę:
a)
Jedna z najdłużej towarzyszących człowiekowi zakaźnych chorób skóry i nerwów. Wywoływana jest przez prątki
Mycobacterium leprae, Występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej i tuberkuloidowej. Odmiana lepromatyczna
jest zaraźliwa, a jej objawy to guzowate krosty podobne do występujących w innych infekcjach i alergiach. Postać
tuberkuloidowa jest mniej zaraźliwa, ale bardziej groźna dla samego zarażonego, początkowo pojawiają się plamy na
skórze, stopniowo utrata czucia, szczególnie w palcach nóg i rąk, nieleczona prowadzi do zwyrodnień i utraty tkanki.
b) Dawna nazwa tej choroby to febra, jest to ostra lub przewlekła tropikalna choroba pasożytnicza, której różne postacie
wywoływane są przez jeden lub więcej z czterech gatunków jednokomórkowego pierwotniaka z rodzaju Plasmodium
rotium. Wektorem choroby przenoszącym ją między osobami chorymi i zdrowymi są samice komarów z rodzaju
Anopheles.
c)
Choroba zakaźna, którą wywołuje pasożyt świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense) oraz świdrowiec
rodezyjski (Trypanosoma rhodesiense). Występują w Afryce. Przenosi tę chorobę mucha tse-tse, która przy ukąszeniu
człowieka zaraża go świdrowcami, wprowadzając je razem ze śliną. Choroba opanowuje układ nerwowy i może
spowodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i rdzenia kręgowego, charłactwo, śpiączkę a nawet śmierć.
d) Nazwa grupy chorób pasożytniczych wywoływanych przez rozdzielnopłciowe przywry z rodzaju Schistosoma,
występujące na kontynencie afrykańskim, na wschodnich wybrzeżach Ameryki Południowej, w Azji PołudniowoWschodniej i na Bliskim Wschodzie. Żywicielami pośrednimi są ślimaki. Przywra przenika do organizmu człowieka
przez skórę, do powierzchownych naczyń krwionośnych w środowisku wodnym.
e)
Większość przypadków kończy się śmiercią z wykrwawienia. Naturalnym rezerwuarem są prawdopodobnie gryzonie
i małpy Saba. Najczęściej występuje w krajach tropikalnych. Zarażenie następuje po bezpośrednim kontakcie
z chorym, chociaż choroba może także przenosić się innymi drogami. Okres choroby trwa do ok. 2 tygodni (najszybszy
przypadek śmierci nastąpił po 4 dniach), przy czym śmiertelność waha się w granicach 60 - 90%.
f)
Zakażenie charakteryzujące się bardzo niskim poziomem limfocytów CD4, a więc wyniszczeniem układu
immunologicznego (odpornościowego), co skutkuje zapadalnością na tzw. choroby wskaźnikowe (niektóre formy
nowotworów, grzybic, nietypowe zapalenia płuc) mogące zakończyć się śmiercią pacjenta.
23. Udziel trzy rady koledze wyjeżdżającemu do rejonu występowania chorób tropikalnych.
24. Na rysunkach przedstawiono etapy zanikania
Jeziora Aralskiego. Podaj przyczynę oraz skutki
jego wysychania:
a) Przyczyna zaniku:
b) Skutki dla środowiska przyrodniczego:
c) Skutki dla życia i działalności człowieka:
3
Materiały szkoleniowe „Człowiek i środowisko”
Opracował Radosław Małkus
25. Na podstawie tekstu źródłowego o wielkiej tamie w Asuanie na Nilu wymień pozytywne i negatywne konsekwencje
budowy tamy.
Elektrownia wodna zaczęła działać w roku 1967, a jej wydajność wynosiła wówczas około połowy całej produkcji energii
elektrycznej Egiptu (w roku 1998, udział ten wynosił 15%). Po raz pierwszy umożliwiła dostarczenie energii elektrycznej do
wielu egipskich wiosek.Tama umożliwia regulację poziomu wody na Nilu, poniżej Asuanu. Pozwoliła między innymi na
zmniejszenie efektów powodzi w latach 1964 oraz 1973, a także susz w latach 1972-1973 i 1983-1984. Ponadto, umożliwiła
rozwój rybołówstwa w obrębie Jeziora Nasera.Jezioro Nasera nazywane jest zbiornikiem dekadowym, bądź dziesięcioletnim.
Obecne szacunki wskazują, iż przy założeniu braku opadów w całej Afryce przez 10 kolejnych lat, ilość wody w zbiorniku
wystarczy dla napojenia całej ludności Egiptu przez całą dekadę (przy ograniczeniu zużycia wody przez przemysł). Z biegiem
czasu oprócz korzyści tama ujawniła również wiele problemów. Abstrahując od konieczności przesiedlenia podczas jej budowy
60.000 ludzi, najbardziej brzemiennym w skutki okazało się zatrzymywanie przez nią żyznych namułów, które od tysiącleci
umożliwiały rozwój rolnictwa w Delcie Nilu. Rosnący dotąd dzięki osadom żyzny obszar będzie się teraz stopniowo kurczyć,
już rozpoczęło się jałowienie i erozja gleby w Delcie oraz na brzegach Nilu powyżej. Brak piasku niesionego przez Nil oznacza
erozję barier brzegowych w całej wschodniej części Morza Śródziemnego, co w przypadku Egiptu przyniesie zanik
rybołówstwa na słonych jeziorach przybrzeżnych, w tej chwili stanowiącego największe źródło ryb, oraz rosnące zasolenie pól
Delty na których aktualnie uprawiany jest ryż. Kolejnymi kłopotami jest upadek tradycyjnego budownictwa (wypalanie cegieł)
oraz rosnące zanieczyszczenie środowiska nawozami sztucznymi, którymi rolnicy są zmuszeni zastępować nilowe namuły.
Budowa tamy wywarła zauważalny wpływ na całą wschodnią części Morza Środziemnego (zmiany w zasoleniu morza,
ubożenie ekosystemu, zmniejszanie się połowów ryb).Większe od spodziewanych okazały się również koszty działania
elektrowni (uszkodzenia agregatów i przestoje spowodowane przez piasek i muł). Odpowiednio do ilości zatrzymywanych
materiałów z upływem lat zmniejsza się również objętość Jeziora Nassera.
26. Zapora trzech przełomów w Chinach to największa
budowa hydrotechniczna świata. Podaj argumenty za
i przeciw budowie tak olbrzymich tam.
27. W jaki sposób tworzy się smog? Opisz jego oddziaływanie na życie człowieka.
28. Wymień przyczyny występowania zjawiska miejskiej wyspy ciepła.
29. Katastrofa nuklearna w Czarnobylu, do której doszło w wyniku wybuchu wodoru z reaktora jądrowego bloku nr 4
elektrowni atomowej w Czarnobylu, miała miejsce 26 kwietnia 1986 .Ocenia się, że była to największa katastrofa w
historii energetyki jądrowej i jedna z największych katastrof przemysłowych XX wieku. Jest to jednocześnie jedyny
incydent w dziejach, który został zakwalifikowany do siódmego, najwyższego stopnia w skali INES. Wymień skutki tej
katastrofy. Jesteś zwolennikiem czy przeciwnikiem budowania elektrowni atomowej w Polsce. Podaj swoje argumenty.
4