Najczęstsze problemy polskich przedsiębiorców i inwestorów

Najczęstsze problemy polskich
przedsiębiorców i inwestorów
2015-12-17 21:44:09
2
Realizując względnie nowy kurs gospodarczy, bazowany na modelu gospodarki rynkowej o ukierunkowaniu
socjalnym, pozwalający na łączenie inicjatywy prywatnej i konkurencji z aktywną rolą państwa oraz efektywności
z wysokim poziomem opieki społecznej ludności, Republika Białoruś w ostatnich latach zetknęła się z problemem
ostrego deficytu zasobów inwestycyjnych (finansowych).
Realizując względnie nowy kurs gospodarczy, bazowany na modelu gospodarki rynkowej o ukierunkowaniu
socjalnym, pozwalający na łączenie inicjatywy prywatnej i konkurencji z aktywną rolą państwa oraz efektywności
z wysokim poziomem opieki społecznej ludności, Republika Białoruś w ostatnich latach zetknęła się z problemem
ostrego deficytu zasobów inwestycyjnych (finansowych). Pomimo obiektywnych zjawisk ekonomicznych, które
przejawiły się w okresie kryzysu, przeszkoda w pozyskaniu inwestycji zagranicznych na rynek białoruski kryje się
również w osobliwościach rynku jako takiego. Na przykład, jeżeli przepytać kierowników polskich
przedsiębiorstw, działających przez wiele lat na rynku białoruskim, w czym tkwią przyczyny spadku eksportu na
Białoruś lub dlaczego nie zwiększają się wielkości dostaw, to wśród wielu przyczyn na pierwszym miejscu
zostanie umieszczony wysoki stopień ryzyka, związanego z inwestowaniem w Republice Białoruś. Do tego typu
ryzyk inwestorzy zagraniczni najczęściej zaliczają również ryzyka charakterystyczne dla rynków rozwijających
się, zawierające czynniki prawne, ekonomiczne i polityczne. Obecność danych zagrożeń wymaga większej
ostrożności przy podejmowaniu decyzji o ulokowaniu inwestycji.
Analizując problemy, najczęściej pojawiające przed polskimi inwestorami i przedsiębiorcami w ich praktycznej
działalności na Białorusi, nie można nie uwzględniać następujących:
Czynniki polityczne i gospodarcze: począwszy od 1996 roku w Republice Białoruś aktywnie realizowany jest
program strukturalnych reform politycznych i gospodarczych, mających na celu reformowanie gospodarki w
kierunku rynkowej z elementami socjalnymymi, z osiągnięciem zasadniczego celu strategicznego, którym jest
podniesienie poziomu życia obywateli. Jednocześnie nie ma żadnych gwarancji, że realizacja tych reform nie
zostanie nagle zaniechana, podobnie jak i pewności szybkiego osiągnięcia wyznaczonych przez państwo celów.
Krytykowane jest niskie tempo realizowanych reform oraz niedostateczne kroki do wykorzystania inicjatywy
tkwiącej w sektorze prywatnym. W ten sposób brak zaufania do "dnia jutrzejszego" często staje się powodem
braku realizacji projektów inwestycyjnych na Białorusi.
Stosunki międzynarodowe: przez dłuższy okres stosunki między Republiką Białoruś a Unią Europejską rozwijały
się w sposób dosyć złożony z zastosowaniem przez UE restrykcji wobec Mińska. W roku ubiegłym stosunki UE Białoruś ociepliły się, Unia znacznie zmieniła ton rozmów, Białoruś została zaproszona do programu „Partnerstwo
Wschodnie". Tym nie mniej brak jest jakichkolwiek gwarancji, że odwilż w stosunkach będzie stabilna,
ewentualne i potencjalnie możliwe różnice poglądów nie wpłyną na współpracę podmiotów gospodarczych
Białorusi i Unii Europejskiej.
Kursy walut zagranicznych i regulacje walutowe: kurs rubla białoruskiego wobec koszyka walut obcych
charakteryzuje się niestabilnością, w związku z czym rząd zmuszony jest do stosowania specjalnych środków
regulowania walutowego, często utrudniających zrealizowanie transakcji handlu zagranicznego z rezydentami
Republiki Białoruś.
Ustawodawstwo: według komentarzy wielu inwestorów zagranicznych, znaczne problemy powstają w związku ze
zrozumieniem, interpretacją i stosowaniem prawa białoruskiego, co powoduje, że podmioty gospodarcze często
zmuszane są do działania bez zrozumienia wymogów państwa oraz trybu relacji z nim. W istocie problem ten
sprowadza się do kwestii opodatkowania i bodźców podatkowych, w ustaleniu których można spotkać
niejednoznaczną interpretację i sprzeczność w stosunku do istniejących aktów prawnych. Ponadto, w odniesieniu
do białoruskiego prawa gospodarczego można mówić o jego skrajnej niestabilności, częstym anulowaniu lub
wprowadzeniu przepisów bezwzględnie obowiązujących, znacznie zmieniających ukształtowane dotychczas
metody współpracy pomiędzy białoruskimi podmiotami gospodarczymi a partnerami zagranicznymi.
3
Brak gwarancji ochrony mienia inwestorów zagranicznych: bez względu na to, że Kodeks Inwestycyjny Republiki
Białoruś określa gwarancje praw własności inwestorów zagranicznych, każdy większy inwestor za gwarancję
polityczną dla własnego kapitału uważa tylko jedno - "OK" Prezydenta RB na realizację projektu inwestycyjnego.
Innych, również ważkich argumentów, chroniących własność przedsiębiorcy, państwo jeszcze nie posiada.
Problem braku płatności: ostatnio, biorąc pod uwagę skomplikowaną sytuację gospodarczą w kraju, istotnym
staje się problem nie wywiązywania się z płatności przez podmioty Republiki Białoruś. Na dzień dzisiejszy prawo
białoruskie nie przewiduje mechanizmów, pozwalających określić stan finansowy przyszłego partnera, ocenić
możliwości wywiązania się przez niego z realnego wykonania swoich zobowiązań wobec partnera, zgromadzić
informacji na temat posiadanego majątku dla zabezpieczenia zobowiązań, przyjętych w ramach umowy
handlowej. A więc w niektórych przypadkach nie wykonania przez kontrahenta białoruskiego swoich zobowiązań,
posiadając nawet orzeczenie sądu, polskie podmioty gospodarcze często nie mogą oczekiwać jego wykonania z
powodu braku środków finansowych i majątku u dłużnika.
Rozpatrywanie sporów: przy rozpatrywaniu sporów w zakresie handlu zagranicznego białoruskie sądy
państwowe, nawet przy istnieniu dowodów niezaprzeczalnego niewykonania zobowiązań ze strony białoruskiego
kontrahenta, skłonne są do wykorzystania wszystkich dostępnych instrumentów procesowych dla obrony
interesów strony białoruskiej. W sądach państwowych praktycznie niemożliwe jest wyegzekwowanie odsetek za
niewykonanie lub przeterminowaną realizację płatności, jeżeli podstawowe zobowiązanie wyrażone jest w
walucie obcej, sędziowie aktywnie stosują prawo zmniejszenia umownej grzywny itp. Wszystko to powoduje, że
zagraniczne podmioty gospodarcze w celu uniknięcia rozpatrywania sporów w Republice Białoruś, zawierają w
umowie możliwość rozstrzygania sporu przez sąd trzeciego państwa, są nieświadomi, że nie zawsze istnieje
możliwość wykonalności orzeczeń sądów zagranicznych w Republice Białoruś. Niektóre trudności wynikają
również podczas rozpatrywania sporów z udziałem organów państwowych Republiki Białoruś, ponieważ sądy
białoruskie niezwykle rzadko uwzględniają pozwy wobec organów podatkowych, celnych i innych.
Korupcja: napływ prywatnego kapitału zagranicznego do sfery inwestycyjnej częściowo hamuje korupcja,
stanowiąca mocny czynnik odstraszający inwestorów zagranicznych.
Oprócz wyżej wymienionych problemów polscy inwestorzy i przedsiębiorcy mają do czynienia z innymi
przeszkodami, specyficznymi dla poszczególnych sektorów gospodarki, dotyczącymi miejsca realizacji projektów
inwestycyjnych czy kontrahenta itp. Pozytywnym aspektem jest istnienie mechanizmu w celu poprawy klimatu
inwestycyjnego w Republice Białoruś.
Na Białorusi działa Rada Konsultacyjna ds. Inwestycji Zagranicznych na czele z Premierem Republiki Białoruś.
Z udziałem tej struktury opracowywane są podstawowe cele i mechanizmy działania na rzecz poprawy klimatu
inwestycyjnego w kraju i operatywnie rozwiązywane problemy inwestorów zagranicznych, związane z ich
działalnością w Białorusi. Działający przy Radzie Stały Komitet i grupy robocze zajmują się sprawami
doskonalenia przepisów inwestycyjnych, rozwoju wolnych stref ekonomicznych, poprawy systemów podatkowych
i celnych, warunków pracy na rynku białoruskim, itp.
4