docPlan Odnowy Miejscowości Chynowie na lata 2016
download 
Reklamacja Transkrypt
Plan Odnowy Miejscowości Chynowie na lata 2016
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXIV/184/2016 z dnia25 kwietnia 2016 r. Plan Odnowy Miejscowości Chynowie na lata 2016 - 2023 GMINA GNIEWINO Gniewino 2016 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 1 z 33 SPIS TREŚCI WSTĘP .............................................................................................. 3 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA .................................................................. 4 1.1 1.2 1.3 1.4. CECHY POŁOŻENIA WSI CHYNOWIE.................................................................... 4 UŻYTKOWANIE GRUNTÓW .................................................................................... 5 ZARYS HISTORII ROZWOJU CHYNOWIA I OKOLIC ........................................... 5 KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY .......................................... 7 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE .............. 9 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU ...................... 9 2.1.1. Rzeźba powierzchni .............................................................................................. 9 2.1.2. Klimat.................................................................................................................... 11 2.1.3. Wody powierzchniowe ....................................................................................... 11 2.1.4. Gleby..................................................................................................................... 12 2.1.5. Szata roślinna ...................................................................................................... 13 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY ........................................................................................ 14 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy ................. 14 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne ............................................................... 17 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej ........................................................ 17 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA ......................................................... 19 2.3.1. Charakterystyka demograficzna ....................................................................... 19 2.3.2. Analiza gospodarcza ........................................................................................... 22 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU ............................................................................. 22 2.5. KULTURA I REKREACJA ............................................................................................ 23 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE ........................................................................................................ 24 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ...................................................... 26 5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOŻENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNE……………30 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 2 z 33 WSTĘP Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najważniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020”, jak również stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Gniewino przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Chynowie. Celem „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020” jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Plan odnowy to przedstawiona w formie dokumentu koncepcja działań do długotrwałego i zrównoważonego rozwoju miejscowości Chynowie do roku 2023. Zawiera charakterystykę miejscowości Chynowie, inwentaryzację zasobów służącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT, planowane kierunki rozwoju oraz szacunkowy koszt przedsięwzięcia i harmonogram działań. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Chynowie jest obszar tej miejscowości oraz jej przysiółki. Dokument ten powstał w procesie konsultacji społeczności Chynowia. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 3 z 33 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA 1.1 CECHY POŁOŻENIA WSI CHYNOWIE Miejscowość Chynowie administracyjnie położona jest w południowej części gminy Gniewino (powiat wejherowski, województwo pomorskie), w bliskim sąsiedztwie kompleksu „Lasów Lęborskich” (Ryc. 1.). Ryc. 1. Położenie miejscowości Chynowie w gminie Gniewino źródło: opracowanie własne Cecha położenia Chynowia jest jego peryferyjność – znaczna odległość ok. 13 km od miejscowości gminnej Gniewina, 23 km od ośrodka powiatowego – Wejherowa, do centrum Gdyni jest 45 km, zaś do Gdańska, miasta wojewódzkiego, jest ok. 70 km. Miejscowość omijają międzygminne, regionalne trasy komunikacyjne. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 4 z 33 1.2 UŻYTKOWANIE GRUNTÓW Chynowie zajmuje powierzchnie ponad 1235 ha, co stanowi 7,07% powierzchni całej gminy. Największy obszar w obrębie geodezyjnym Chynowie stanowią gruntu orne, łąki oraz pastwiska ponad 55% (tabl.1.). Nie jest to jednak tak wielki odsetek jak w innych miejscowościach typowo rolniczych. Świadczy o tym, iż rolnictwo jest ważnym źródłem utrzymania dla mieszkańców, jednak nie najważniejszym. Duży odsetek powierzchni zajmują lasy oraz tereny zakrzewione ponad 38%. Wiąże to się z bezpośrednim sąsiedztwem kompleksu „Lasów Lęborskich”. Pozostałe grunty stanowią niewielki odsetek. Tabl. 1 Zestawienie powierzchni gruntów miejscowości Chynowie. Rodzaj użytku Powierzchnia (ha) Struktura użytkowania gruntów (%) Grunty orne 443.0780 35,86 Łąki, pastwiska 245.4051 19,86 Lasy i grunty zakrzewione 472.7355 38,26 Nieużytki 13.0936 1,06 Drogi 25.0707 2,03 Tereny zabudowy mieszkaniowej 13.8844 1,12 Tereny zabudowy przemysłowej 1.5743 0,13 Tereny zabudowy innej 0.4006 0,03 Rowy i wody płynące 20.3173 1,64 Tereny różne 0.0486 0,01 1235.6081 100 Powierzchnia całkowita źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino za rok 2010 1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU CHYNOWIA I OKOLIC Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1383 r., w 1402 wieś Kynow liczyła 7 zagród i była obowiązana do świadczeń na rzecz Zakonu Krzyżackiego. W 1523 r. w spisie powinności wojennych miejscowego rycerstwa obok 16 innych PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 5 z 33 nazwisk (m.in. Wejher, Pirch, Jackowski) wystąpiło nazwisko Chynowskich. Nazwisko to po raz pierwszy na widowni dziejowej występuje w 1490 r. jako ród osiadły w Chynowie Lęborskim. W tym czasie właścicielami Chynowia byli M. Chork i Grella. W latach 1523 – 1621 Chynowie było głównym majątkiem dużego kompleksu ziemskiego, do którego należały także: Tadzino, Jencewo, Dąbrówka i Mierzynko. W 1567 r. do majątków tych dołączono Poczernino koło Pucka. W 1590 r. właścicielem Chynowia był Johan Chinow – były dostojnik biskupstwa kamieńskiego. Pod koniec XVI w. szlachcic, dziedzic Chynowia – Gregor odsprzedał majątek szlachcicowi Domerkofowi. W latach 1591-1621 w skład tego kompleksu ziemskiego wchodziło również Salino (w 1658 r. Salino już nie należało do Chynowskich). Na przełomie XVII i XVIII w. Chynowscy z nieznanych powodów opuścili swoje majątki, a Chynowie na okres prawie wieku przeszło w ręce Przebendowskich herbu Kurza - bardzo starego rodu wywodzącego się z Turcji, spokrewnionego z Wejherami, Jankowskimi, Flemingami, Radziwiłłami i Potockimi. Chynowie nie było ich siedzibą rodową, jedynie dobrami Anny Konstancji Przebendowskiej. W 1736 r. majątek Chynow odkupił od rodziny Przebendowskich major Ernst von Prebendow. Około roku 1764 Chynowie przechodzi w posiadanie rodziny Rexinów wywodzącej się z Rzechucina koło Słupska. Wg zapisu statystycznego z 1784 r. córki polskiego podpułkownika Karola Ludwika v. Rexin: Zofia Ludwika, Franciszka Albertina i Augusta Nikoleine były właścicielkami dóbr chynowskich. Jeszcze w 1804 r. siostry Albertina i Konstancja były właścicielkami majątków Chynowie i Młoty (Hammer). Według opisu z 1784 r. Chynowie, posiadało zakład wydobywczy, jeden majątek, 3 duże i 1 małe gospodarstwo, 8 robotników, kowala, karczmę, szkołę, las dębowy, sosnowy i bukowy, 23 dymy; prowadziło hodowlę ryb, posiadało 3 stawy i jezioro Salino. Poprzez wykonanie drogi bitej, założenie sklepu i spółdzielni podniósł się poziom życia ludności i wzrastała jej ilość. 6 maja 1904 r. właścicielem Chynowia stał się Emil Bloch, Żyd z pochodzenia. Emil Bloch miał dwóch synów. Drugi z synów, Gerard, po śmierci ojca w 1935 r. (który wraz z synem pochowany jest w parku w pobliżu pałacu) objął cały majątek. W tym czasie w majątku prowadzono hodowlę 120-130 szt. bydła, 200 jałówek, 300 macior i 100 owiec. Prace polowe wykonywano za pomocą 40 koni. Oprócz nich w majątku było 8 koni wyjazdowych. G. Bloch zatrudniał całe rodziny. Każda PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 6 z 33 otrzymywała 40 arów ziemi uprawnej, wolno jej było hodować świnie, drób, 2 krowy i jałówkę, które można było bezpłatnie wypasać w rowach i na niewykorzystywanych rolniczo łęgach. Każda rodzina otrzymywała wystarczającą ilość paszy. G. Bloch ożenił się z Niemką, w latach 1939-45 nadal zarządzał majątkiem, ale pod kontrolą niemieckiego komisarza. Po roku 1945 był zatrudniony w Kostkowie w charakterze urzędnika. W 1957 r. opuścił Polskę i zamieszkał w RFN. Po 1945 r. majątek Chynowie wszedł w skład Państwowego Funduszu Ziemi, a w 1948 r. utworzono tam Państwowe Gospodarstwo Rolne. 1 VII 1962 r. dołączono doń Słuszewo. Od 1 VII 1971 PGR Chynowie weszło w skład Wejherowskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej i pozostał w nim aż do jego likwidacji (Dąbrowski i in., 2002). 1.4. KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY Krajobraz gminy postrzegany jest nie tylko przez cechy wynikające z ukształtowania i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, ale także przez elementy antropogeniczne – powstałe w wyniku działalności człowieka w tym środowisku. Charakterystyczne jest, że cechy antropogeniczne nie dotyczą wyłącznie zabudowań, ale także sposobu kształtowania zieleni i krajobrazu na obszarach zabudowanych. Osiedla ludzkie kształtowały się przez wieki i wykształciły szereg tradycyjnych cech specyficznych dla danego regionu. Promowanie istoty krajobrazu regionalnego i rodzimych wzorców za pomocą zestawienia form budownictwa miejscowego, powinno pomóc w odnalezieniu właściwego sposobu kształtowania przestrzeni architektonicznej i krajobrazowej regionu. Współczesne budownictwo, tak jak w przeszłości, nie powinno kłócić się z otoczeniem, krajobrazem. Tradycje budownictwa regionalnego, rozpoznane i określone dziedzictwo, powinno zostać przekazane w formie dostosowanej do potrzeb określonych przez teraźniejszość. Ramy przestrzenne dla rozwoju kultury ludowej gminy Gniewino stworzyła średniowieczna organizacja gospodarki wiejskiej. W rezultacie kolonizacji na prawie niemieckim nadano wsiom zorganizowany układ osadniczy. Wsie w ówczesnych PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 7 z 33 dobrach rycerskich i kościelnych charakteryzowały się w miarę regularną zabudową, podporządkowaną hierarchii społecznej. Największa zagroda i dział ziemi przypadały sołtysowi; on i chłopi pełnorolni – gburzy, o jednakowych nadziałach ziemi, osadzani byli w centrum wsi. Zagrodnicy i chałupnicy – nie posiadający nic poza zagrodą, której część zajmowały budynki a resztę ogród warzywny, lub tylko chałupa – osadzani byli na obrzeżu zabudowy wsi. W tym czasie można wyróżnić dwa charakterystyczne typy kompozycji zespołów zabudowy: wieś owalnicowa i wieś ulicowa. Ten stary układ osadniczy naruszyła dopiero masowa organizacja folwarków w XV – XVIII w., zarówno w dobrach prywatnych, jak i kościelnych. Folwarki zakładano we wsiach już istniejących oraz na gruntach nowo pozyskanych pod uprawę. Towarzyszące im zagrody czeladzi i robotników rolnych, lokowane poza zagrodą folwarczną, po parcelacji folwarków otrzymywały nadziały ziemi i stawały się pełnorolnymi gospodarstwami. Był to zaczątek późniejszych wsi. Po raz drugi struktura zabudowy wsi zmieniła się na skutek przeprowadzonego w latach 1821-48 uwłaszczenia chłopów. Wraz z przekazywaniem chłopom ziemi na własność następowała separacja gospodarstw związana ze zmianą systemu uprawy roli – zarzucaniem tzw. trójpolówki. W wyniku przeprowadzanych reform zamiast dotychczasowych licznych działek ziemi, porozrzucanych na całym obszarze należących do wsi pól uprawnych, chłop otrzymywał zwarte gospodarstwo rolne. Od tego czasu, coraz liczniejsze stają się przysiółki zwane wybudowaniami lub pustkami oraz wsie o układzie rzędowym. Na przestrzeni wieków w wyniku przybywania do miejscowości nowych mieszkańców i lokalizacji kolejnych zagród i budynków, pierwotne założenia ruralistyczne wsi rozwijały się i ulegały zmianom. Dziś w wielu miejscowościach historyczne, regionalne układy rozplanowania można rozpoznać na fragmentach współcześnie istniejących wsi. Wyznaczenie tych części współczesnych układów, na których zachowały się historyczne zasady rozplanowania istotne jest dla właściwego, zgodnego z lokalną tradycją sposobu kształtowania wiejskich jednostek osadniczych. Chynowie zbudowane było kiedyś na planie wsi folwarcznej, którą cechowało: - związek przestrzenny pomiędzy dworem-pałacem, parkiem a gospodarczymi i budynkami mieszkalnymi pracowników folwarku, - układ dróg, PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 8 z 33 budynkami - układ folwarcznych działek siedliskowych, - zieleń parkowa i elementy wnętrza krajobrazowego (stawy, aleje), zieleń graniczna i wewnątrzsiedliskowa działek folwarcznych. Szczególnie wskazane jest zachowanie charakteru zabudowy zespołu mieszkalnego pracowników folwarku oraz związków przestrzennych pomiędzy dworem/pałacem, parkiem, budynkami gospodarczymi i pracowników folwarku. Podobnie jak układy wsi, formy zabudowy wiejskiej na obszarze gminy Gniewno posiadają cechy charakterystyczne zarówno w skali regionu jak i poszczególnych miejscowości. O wartości tych budynków świadczy nie tylko stan ich zachowania, ale także sprawdzone, właściwe proporcje samych budynków, a także materiały, z których je wykonano (Dąbrowski i in., 2002). 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU 2.1.1. Rzeźba powierzchni Analizowany obszar położony jest w obrębie Pobrzeża Kaszubskiego będącego częścią Pobrzeży Południowobałtyckich. Pobrzeże Kaszubskie leży zasadniczo na przedłużeniu Pobrzeża Słowińskiego, jest jednak od niego wyraźnie oddzielone południkowym odcinkiem pradoliny dolnej Łeby, która zresztą całym równoleżnikowym biegiem odcina tę jednostkę od Pojezierza Kaszubskiego. Na terenie gminy występują znaczne różnice poziomów dochodzące nawet do 120 m. W granicach gminy Gniewino występują fragmenty lub prawie w całości następujące mikroregiony (Augustowski,1965): Równina Błot Przymorskich, Pradolina Redy – Łeby, Rynna Jeziora Żarnowieckiego, Rynna Słuszewska, Dolina Bychowskiej Strugi, PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 9 z 33 Kępa Lęborska, a w niej: Kępa Gniewinowska, Kępa Osiecka, Kępa Salińska (Ryc. 2.). Miejscowość Chynowie leży na obszarze Kępy Salińskiej, w bezpośrednim sąsiedztwie wzniesienia czołowo morenowego i Pradoliny Redy-Łeby. Dzięki czemu oferuje ciekawe panoramy i widoki, szczególnie na ciekawe ukształtowanie terenu pradoliny. Ryc. 2. Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanej miejscowości oraz terenów przyległych PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 10 z 33 źródło: opracowanie własne na podstawie Galon, 1972, s.119 2.1.2. Klimat Podobnie jak w całej Polsce, tak i w otoczeniu gminy Gniewino występuje klimat umiarkowany – przejściowy między morskim a lądowym. Stan pogody jest zależny przede wszystkim od mas powietrza, napływających z różnych kierunków. Podczas nasuwania się ich znad Atlantyku z rejonu Islandii, latem następuje znaczne zachmurzenie, ochłodzenie i wzrost wilgotności, natomiast zimą – odwilż i częste mgły. Są to typowe cechy klimatu morskiego. Napływ powietrza znad wschodniej Europy powoduje z kolei pogodę suchą, zimę mroźną, natomiast latem – gorącą, a więc charakterystyczną dla klimatu lądowego. Udział mas powietrza zwrotnikowego bądź arktycznego jest zdecydowanie mniejszy. Bezpośrednie położenie regionu nad Bałtykiem sprawia, że klimat rozpatrywanego obszaru jest znacznie bardziej oceaniczny niż w głębi Polski. Lata są chłodniejsze, a zimy cieplejsze, mniejsze są, zatem amplitudy temperatur powietrza. Wyraźny wpływ na klimat wywiera duże zróżnicowanie wysokości. Wraz z jej wzrostem obniża się wysokość temperatury, a zwiększa suma opadów atmosferycznych. Bardzo istotnym elementem klimatu, typowym dla wybrzeża są wiatry. Wieją one tu w ciągu całego roku, z różnym nasileniem – z mniejszą prędkością latem, z większą jesienią i zimą. Dni bezwietrznych jest niewiele (Mordawski, 1994). Silne zróżnicowanie cech morfologicznych i fizycznych rejonu Jeziora Żarnowieckiego wpływa w znacznym stopniu na zróżnicowanie cech fizycznych atmosfery w jego rejonie, zwłaszcza w jego dolinnej, przyziemnej części. Średnia roczna suma opadów wynosi 714,9 mm. Pokrywa śnieżna pojawia się od listopada do kwietnia. Największe zachmurzenie występuje od czerwca do sierpnia. Średnia roczna wilgotność powietrza wynosi 82% (Świtajski, 2003). 2.1.3. Wody powierzchniowe Charakter obiegu wody na terenie gminy Gniewino jest typowy dla przymorskich obszarów młodoglacjalnych. Układ współczesnej sieci hydrograficznej uwarunkowany jest ukształtowaniem terenu i jego morfogenezą. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 11 z 33 Obszar gminy Gniewino położony jest w obrębie zlewni bezpośredniej Morza Bałtyckiego, w dorzeczu zlewni rzeki Piaśnicy. Zachodnia część gminy odwadniana jest przez Bychowską Strugę i jej dopływ Salinkę. Wschodnia część gminy położona jest w zlewni bezpośredniej Jeziora Żarnowieckiego odwadnianej przez przepływającą przez nią Piaśnicę. Środkowa i południowa część gminy położona jest w obrębie zlewni rzeki Redy. W granicach gminy Gniewino szczególnym elementem hydrograficznym są jeziora. Poza jednym dużym akwenem - Jeziorem Żarnowieckim, znajdującym się w północno – wschodniej części gminy, brak jest tam dużych jezior. Wymienić jednak należy także ciąg jezior położonych w rynnach subglacjalnych: Jezioro Choczewskie (w gminie Choczewo), Jezioro Salino, Czarne (południowo – zachodnia część gminy). Zupełnie inną genezę posiada jezioro Dąbrze, które zalicza się do jezior wytopiskowych. W obrębie kęp wysoczyznowych występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych jezior, tzw. "oczek" będących na różnym etapie zlodowacenia. Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią one istotną funkcję retencyjną. Największe rzeki w granicach gminy charakteryzuje się następującymi parametrami: - Piaśnica – długość górnego biegu wynosi 16,7 km, średni spadek 3,30/00, w dnie rynny subglacjalnej 1,30/00; - Bychowska Struga – długość 20,1 km, średni spadek 2,2 0/00. 2.1.4. Gleby Gleby gmin Gniewino są bardzo zróżnicowane i należą do grup dobrych i bardzo dobrych oraz gleb średnich oraz słabych i bardzo słabych. Ich występowanie charakteryzuje się dużą zmiennością przestrzenną, związaną z ukształtowaniem i genezą terenu. Ocena rolniczej przydatności gleb w gminie Gniewino wypada bardzo dobrze. Ponad 40% wszystkich gleb ocenionych zostało jako gleby drugiego i trzeciego kompleksu rolniczej przydatności gleb. W obrębie geodezyjnym Chynowie występują gleby bielicowe pseudobielicowe, brunatne wyługowane i kwaśne oraz gliny. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 12 z 33 i 2.1.5. Szata roślinna W gminie Gniewino najcenniejsze zbiorowiska zachowały się w obrębie terenów nieprzydatnych lub trudno dostępnych dla upraw (pagóry czołowomorenowe, zbocza dolin rzecznych i rynien polodowcowych, izolowane zagłębienia i rozległe tereny podmokłe). Szczególną cechą w strukturze i funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego gminy są liczne, drobne zbiorowiska związane z terenami o płytkim poziomie wód gruntowych (torfowiska, szuwary itp.). Antropogenicznym elementem struktury biotycznej gminy Gniewino są liczne, w granicach opracowania, zespoły i założenia parkowe oraz cenne drzewostany cmentarne. W ich obrębie występują okazy drzew, które swoimi parametrami upoważniły do uznania ich za pomniki przyrody. Założenia parkowe składają się z gatunków rodzimych, jak i egzotycznych, które znalazły korzystne warunki siedliskowe dla rozwoju. Szata roślinna w północnej części gminy Gniewino, na wysoczyźnie morenowej, gdzie pierwotnie były właśnie lasy bukowe i mieszane, na płaskich lub falistych powierzchniach, została przekształcona w pola uprawne. Lasy ocalały jedynie na ostrzej zarysowanych wzniesieniach czołowo morenowych w okolicach Chynowia, na stromych zboczach pradolin i dolin. Taka sytuacja występuje na Kępie Salińskiej, znajdującej się w południowo – zachodniej części gminy Gniewino. Teren ten w większości pokrywają lasy wchodzące w skład kompleksu ,,Lasów Lęborskich”. Pradolina Redy – Łeby znajdująca się w południowej części gminy wypełniona jest rozległymi torfowiskami. Na zmienionych przez człowieka torfowiskach wysokich spotyka się takie rośliny, jak: wrzos, brusznica, porosty. Torfowiska można również odnaleźć we wschodniej części badanego obszaru, w rejonie jezior: Salino, Czarne, Dąbrze oraz Doliny Bychowskiej Strugi (Augustowski, 1977). Gmina Gniewino charakteryzują się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, czego wyrazem są znajdujące się na jej obszarze liczne formy ochrony przyrody: rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie; Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu; Obszar Chronionego Krajobrazu Pradoliny Redy – Łeby; pomniki przyrody – głazy i drzewa; PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 13 z 33 liczne obszary i obiekty kwalifikujące się do objęcia ochroną przyrody (Program ochrony środowiska dla gminy Gniewino na lata 2004-2011, 2004). Również w bezpośrednim sąsiedztwie gminy znajdują się liczne obszary objęte ochroną: rezerwaty przyrody („Piaśnickie Łąki", „Białogóra”, „Woskownica Bielawskich Błot", „Moroszka Bielawskich Błot", „Zielone", „Babnica", „Widowo", „Źródliska Czarnej Wody", „Bielawa", „Długosz Królewski w Wierzchucinie"; Nadmorski Park Krajobrazowy; Nadmorski Obszar Chronionego Krajobrazu; Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej; Użytki ekologiczne (Świtajski, 2003). 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy Mimo wielu poszukiwań nie udało się odnaleźć żadnych przekazów historycznych i ikonograficznych dotyczących pałacu w Chynowiu. Jedynym więc źródłem informacji zostały same po nim pozostałości - jego architektura, konstrukcja i materiały budowlane, które w konfrontacji z przekazami dotyczącymi miejscowości Chynowie i jej właścicieli pozwalają na wyciągnięcie przypuszczeń i wniosków. Założenie pałacowo-parkowe skupione jest wokół pałacu dominującego nad całością zarówno usytuowaniem jak i kubaturą. Zespół składa się z kilku części skomponowanych w oparciu o odmienne zasady: - część rezydencjonalna – budynek wraz z otaczającym go od wschodu parkiem; - część gospodarcza – założona wokół dziedzińca gospodarczego, od strony zachodniej; - zespół obiektów gospodarczych na pn.wsch. – brak regularnej kompozycji, obiekty umieszczone swobodnie po obu stronach wewnętrznej drogi wśród zieleni; - zabudowa mieszkalna czworaków, skupiona wokół założenia pałacowego – dwie grupy złożone z 2 lub 3 obiektów przeznaczonych dla pracowników folwarku, usytuowane na północ od majątku po obu stronach drogi; PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 14 z 33 - współczesna część gospodarcza, od zachodu między dawnym dziedzińcem a drogą wiejską. Zabudowa aktualnie istniejącego pałacu składa się z 2 części: - skrzydła północnego wzniesionego w 1922 r. przez ówczesnego właściciela Chynowia Emila Blocha. Budowała je firma budowlana z Lęborka. W rzucie skrzydło to składa się z holu wysokości 2 kondygnacji wyłożonego boazerią, z kominkiem i witrażem, pokoju z kominkiem, pokoju z sufitem ze stiukami, pokoju z sufitem malowanym, dużej sali i kilku mniejszych pomieszczeń. - skrzydła południowego z dachem mansardowym i dwoma ryzalitami. Fundamenty tego skrzydła wykonano z cegły o wymiarach 29,5x14x7,5 cm na zaprawie wapiennej. Na podstawie porównań z innymi obiektami o znanym czasie powstawania, należy datować czas powstania tych fundamentów na I poł. XVI w., czyli okres panowania Jagiellonów i późnogotycki, kiedy Chynowie pozostawało we władaniu Chynowskich. Z faktu, że w czasach kiedy budowano z cegły gotyckiej nie stosowano dachów mansardowych na budynkach, wynika że pałac musiał przejść gruntowną przebudowę. W ścianach parteru znaleziono cegłę o wymiarach 26,5x12,5x7 wykonaną ręcznie, którą można datować na 2 poł. XVIII w., kiedy majątek Chynowie przeszedł we władanie rodu Rexinów. Michał Ernest v. Rexin w 1749 r. z dóbr Wódka-Gniewino utworzył majorat. Zapewne również wyremontował pałac. Z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że na ten okres datuje się powstanie dzisiejszego skrzydła południowego. W 1922 r. Emil Bloch wznosząc skrzydło północne, które zapewne wchłonęło ryzalit północny, przeprowadził gruntowny remont całego pałacu. Świadczy o tym drewniana konstrukcja dachu, jednakowa nad całym pałacem, która zachowała się w bardzo dobrym stanie oraz przemurowania nad oknami piwnic wykonane z takiej samej cegły (25x12x6,5) jak skrzydło północne. O zakresie wykonywanych w tym czasie prac można wnioskować po kamieniu w murach fundamentowych, które w starej części są kształtu nieregularnego, natomiast w nowej kamień ma kształt regularnych prostopadłościanów. Na początku lat 1980. przełożono dachówkę na całym dachu. Układ wnętrz jest nieznacznie zmieniony. Zmiany te wynikały z adaptacji pałacu do aktualnych potrzeb. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 15 z 33 Pałac ma 12.000 m3 kubatury, składa się z 42 pokoi. Obecnie jest w rękach prywatnych właścicieli i wraz z całym otoczeniem przechodzi gruntowny remont przywracający jego dawny blask. Zasadnicze, reprezentacyjne wyjście z pałacu jest zorientowane w kierunku wschodnim na przyległy park wielkości ok. 4 ha o charakterze krajobrazowym. Założenie parkowe pochodzi z ok. 1920 r. i składa się z dwóch części: 1. tarasu górnego – na wschód od pałacu, skomponowanego na osi wyższej części pałacu salonu ogrodowego z basenem i aleją zakończoną altaną ze starych lip i zlokalizowanego na jego osi tarasu; symetrycznie posadzonych wokół tarasu drzew, głównie świerków; salonu ogrodowego obsadzonego wysokim (2m.) żywopłotem grabowym, na południe od którego znajdował się ogród krajobrazowy; 2. tarasu dolnego na północy, uformowanego wzdłuż strumienia. Na południe od założenia rozciąga się obszerny ogród leśny (koniec XIX w.). Posiada on cechy parku krajobrazowego naturalistycznego takie jak: bogata rzeźba terenu, naturalne zadrzewienie leśne, sieć strumieni i łąka. Szkielet kompozycji stanowi strumień. Park z dwoma stawami, potokami, jarami; z różnicą wzniesień ok. 30 m, starodrzewem, jest z pewnością jednym z bardziej uroczych, romantycznych zakątków Ziemi Lęborskiej, a ukształtowanie terenu parku jest prawie niespotykane na Ziemi Gdańskiej. Park jest zaniedbany, wiele starych drzew wycięto, a styl parku jest zamazany i nieczytelny. Od strony północnej do parku przylegają dwie oranżerie, których okazałe, murowane i rzadko spotykane na Ziemi Gdańskiej wejścia zachowały się w dobrym stanie. Po stronie północno-wschodniej parku, w niewielkim oddaleniu położone były gumna. Zachowały się trzy obiekty. Jedna stodoła drewniana, jedna murowana z kamienia i cegły; jedną stodołę przerobiono na owczarnię. Po stronie północnozachodniej od pałacu, w odległości ok. 70 m położona jest gorzelnia z płatkarnią. Obiekt ten został wzniesiony na początku XX w.; w ostatnich latach został mocno przebudowany, a stare maszyny parowe wymieniono na współczesne. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 16 z 33 Po stronie zachodniej pałacu, w odległości ok. 100 m położony jest obiekt, który dawniej był stajnią, paszarnią i oborą. Aktualnie w całości adaptowany na oborę. Obiekt ten wzniesiono w latach 1920.; wykonano go z cegły czerwonej o wymiarach 25x12x6,5. Po 1950 r. w obiekcie wymieniono dach, zmieniając konstrukcję dwuspadową na dach płaski, przez co budynek stracił pierwotny charakter. Po stronie południowej pałacu w latach 1920. wzniesiono z białej cegły o wymiarach 25x12x6,5 kuźnię, której wnętrze jest całkowicie przebudowane. 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne Łącznie na terenie wsi stwierdzono 8 miejsc, na których występowały zabytki archeologiczne. W 1926 roku odnotowano w literaturze odkrycie grodziska z okresu wczesnego średniowiecza na terenie wsi. Miało się ono znajdować w pobliżu zabudowań majątku. Pozostałe stanowiska archeologiczne to cmentarzyska grobów skrzynkowych datowane na wczesną epokę żelaza. Zwraca uwagę bogate wyposażenie grobów w popielnice, wyroby z brązu i paciorki szklane i bursztynowe. 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej Przedmiotem ochrony archeologicznej są stanowiska i obiekty archeologiczne: wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego, strefy ochrony archeologicznej (konserwatorskiej) ustanowione na obszarach na których znajdują się stanowiska archeologiczne. Obiekty archeologiczne objęte ochroną to: stanowiska o ustalonej lokalizacji, stanowiska o dużych walorach poznawczych dla regionu i gminy, potwierdzone wartości zabytkowe stanowisk poprzez badania terenowe. W tabl. 2. przedstawiono wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków w znajdujących się w miejscowości Chynowie. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 17 z 33 Gdańsku Tabl. 2. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Ogrodzenie z bramami z zespołu pałacowo – parkowego Chynowie Murowane ogrodzenie z 1 ćwiartki XX w. Chynowie Oranżeria w zespole pałacowo-parkowym Chynowie Owczarnia Murowano-kamienny budynek owczarni z 4 ćwiartki XIX w. Położony obok domu nr 10. Chynowie Owczarnia Drewniany budynek owczarni z ok. 1935 r. Chynowie Obora Chynowie Stodoła Dom mieszkalny Chynowie 1 Budynek gospodarczy Murowany budynek oranżerii z 1 ćwiartki XX w. Murowany budynek obory z 4 ćwiartki XIX w. Murowano-drewniany budynek stodoły z 4 ćwiartki XIX w. Murowany budynek domu mieszkalnego – dawny urząd celny – z lat 30-tych XX w. Szachulcowo–drewniany budynek gospodarczy z lat 30-tych XX w. Murowano-gliniany budynek domu mieszkalnego – dawny czworak – z 4 ćwiartki XIX w. Chynowie 5 Dom mieszkalny Chynowie 6 Dom mieszkalny Murowany dom mieszkalny z ok. 1925 r. Chynowie 10 Dom mieszkalny Chynowie 12 Dom mieszkalny Chynowie 15 Dom mieszkalny Chynowie 17 Dom mieszkalny Chynowie 19 Dom mieszkalny Chynowie 20 Dom mieszkalny Murowany dom mieszkalny z ok. 1920 r. Murowany dom mieszkalny – dawny czworak – z 4 ćwiartki XIX w. Murowany dom mieszkalny – dawny czworak – z 4 ćwiartki XIX w. Murowany dom mieszkalny – dawny czworak – z 4 ćwiartki XIX w. Murowany dom mieszkalny – dawny czworak – z 4 ćwiartki XIX w. Murowano-gliniany dom mieszkalny z 4 ćwiartki XIX w. Chynowie 22 Dom mieszkalny Dom mieszkalny Chynowie 27 Budynek gospodarczy Dom mieszkalny Chynowie Murowano-gliniany dom mieszkalny z 4 ćwiartki XIX w. Murowany dom mieszkalny z 1 ćwiartki XX w. Murowano-drewniany budynek gospodarczy z 1 ćwiartki XX w. Murowano-drewniany dom mieszkalny – położony pomiędzy nr 18 a 20, od 1984 r. sala katechetyczna, zbudowany ok. 1935 r. Murowany budynek domu mieszkalnego – dawna szkoła nr 30 – z lat 30-tych XX w. (pochyłym drukiem zaznaczono obiekty nieistniejące, zrujnowane lub przebudowane, które utraciły Chynowie Dom mieszkalny walory kulturowe) źródło: opracowanie własne na podstawie Dąbrowski i in., 2002 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 18 z 33 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA 2.3.1. Charakterystyka demograficzna Mieszkańcy gminy są nie tylko podmiotem działań samorządów, nakierowanych na zaspokajanie ich potrzeb, ale także tworzą najważniejszy potencjał rozwojowy oraz, wraz z upodmiotowieniem społecznym, decydują o kierunkach rozwoju lokalnego. Struktura demograficzna i społeczna mieszkańców warunkuje w znacznej mierze dalszy rozwój regionu, stanowi przy tym podstawę podejmowanych działalności społecznych i gospodarczych (Dąbrowski i in., 2002). Gniewino jest gminą wiejską, której część, zwłaszcza południowa, posiada jednakże wiele cech obszarów zurbanizowanych przestrzennie, ekonomicznie i społecznie, podobnie jak i wieś gminna Gniewino. W miejscowości Chynowie zameldowanych na stałe było 490 osób (stan na 31.12.2015 r.), co stanowi niespełna 7% mieszkańców gminy Gniewino. Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 mężczyzn, oddaje w pośredni sposób funkcjonalny charakter poszczególnych gmin. 92 kobiety na 100 mężczyzn w gminie Gniewino jest typowy dla obszarów o dominacji sektorów produkcyjnych, w tym rolnictwa i przemysłu. W samym Chynowiu sytuacja jest podobna, mężczyzn jest 265, natomiast kobiet 225, czyli na 100 mężczyzn przypada 85 kobiet. Wskaźnik feminizacji jest jeszcze niższy niż dla terenu całej gminy. Może to świadczyć o bardzo ważniej roli sektora produkcyjnego w lokalnej gospodarce tej miejscowości. W tabl. 3. przestawiono zmiany liczby ludności w miejscowości Chynowie oraz Gminie Gniewino ogółem w latach 2006-2015 oraz ich dynamikę. Tabl.3. Lata Gmina Gniewino ogółem Chynowie % ogółu mieszkańców gminy Gniewino Liczba ludności w miejscowości Chynowie oraz gminy Gniewino ogółem w latach 2006-2015 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 6865 6875 6931 7011 7013 7078 7092 7131 7177 7150 488 7,10 489 7,11 497 7,17 503 7,17 491 7,00 498 7,04 497 7,01 494 6,93 496 6,91 490 6,85 Dynamika* demograficzna 104 100,4 * dynamikę zmian demograficznych na terenie gminy Gniewino obliczono dla lat 2006-2015, przyjmując rok 2006 jako 100 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 19 z 33 W badanym okresie 10 lat ludność gminy Gniewino wzrosła średnio o 4%, zaś w analizowanej miejscowości Chynowie wzrosła jedynie o 0,4%. Odsetka liczby mieszkańców Chynowia w stosunku do liczby mieszkańców gminy wykazuje tendencje spadkową. Oba te fakty mogą świadczyć o niewielkiej atrakcyjności pod względem mieszkaniowym badanej miejscowości. Na ruch naturalny ludności składają się urodzenia, zgony, małżeństwa oraz najbardziej sumaryczny wskaźnik przyrostu naturalnego, będący różnicą między urodzeniami a zgonami. To właśnie przyrost naturalny, poza migracjami, decyduje o przemianach liczby ludności gminy. Szczegółowe dane dotyczące przyrostu naturalnego na omawianym obszarze przedstawia Ryc. 3. źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Wskaźnik przyrostu naturalnego w badanym okresie nie wykazuje jednoznacznego trendu. W latach 2006, 2008-2009, 2011, 2014, 2015 w Chynowiu przekraczał średnią dla Gminy, natomiast w pozostałych latach był niższy. Obserwując powyższe dane można przypuszczać, iż w najbliższych latach odsetek liczby ludności w Chynowiu będzie wynosił niespełna 7% w stosunku do liczby ludności gminy Gniewino z niewielką tendencją spadkową. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 20 z 33 Ważnym dla rozwoju regionów procesem są migracje. Wskaźnik salda migracji oddaje realną atrakcyjność obszaru pod względem osadniczym i określa różnicę między przyjazdami a wyjazdami na pobyt stały z danego terenu. Saldo migracji stanowi rzeczywistą weryfikację walorów i barier osadniczych występujących w gminie, a także konkurencyjności sąsiednich obszarów. Ujemne, bądź zerowe saldo migracji w badanych latach na terenie gminy Gniewino oddaje relatywnie niewielką wciąż atrakcyjność osadniczą tych terenów. Tabl. 4. Saldo migracji w miejscowości Chynowie oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2013-2015 Lata Gmina Gniewino ogółem Chynowie 2013 2014 2015 -9 0 - 63 -2 -2 -9 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Jak widać w tabl. 4. saldo migracji w badanej miejscowości Chynowie na przestrzeni badanych lat wykazuje tendencję odpływu mieszkańców z Chynowia. Może to świadczy to o tym, iż analizowany obszar, podobnie jak pozostała część gminy, nie jest zbyt atrakcyjnym miejscem do osiedlania się. W tabl.5. przedstawiono udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w analizowanym obszarze. Miejscowości Chynowie, prezentuje się nieco inaczej niż obszar całej gminy. Tabl. 5. Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i miejscowości Chynowie, stan na 31.12.2015 r. Gmina Gniewino Chynowie Wiek Wiek Wiek przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny 24 65 11 23 64 13 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino - wiek przedprodukcyjny – mężczyźni i kobiety w wieku 0-17 lat - wiek produkcyjny – mężczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18-59 lat - wiek poprodukcyjny – mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej W porównaniu do obszaru całej Gminy w Chynowiu jest mniej osób w wieku przedprodukcyjnym i więcej w wieku produkcyjnym poprodukcyjnym. Jest to PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 21 z 33 negatywne zjawisko, świadczące o tym iż populacja mieszkańców Chynowia starzeje się w odniesieniu do całej gminy Gniewino. 2.3.2. Analiza gospodarcza Miejscowość Chynowie w dużym stopniu pełni funkcję mieszkaniową. Natomiast głównym ośrodkiem gospodarczo-społecznym i administracyjnym gminy Gniewino jest wieś Gniewino. Na terenie miejscowości Chynowie tylko kilka osób prowadzi działalność gospodarczą (dwa sklepy spożywczo-przemysłowe, usługi ogólnobudowlane, usługi leśne, stadnina koni – usługi agroturystyczne, ośrodek nauczania języka angielskiego). Znaczna część mieszkańców pracuje poza granicami tej miejscowości, głównie na terenie Gminy Gniewino, w mieście Wejherowo i Trójmieście. Bezrobocie w analizowany obszarze w ostatnim czasie wzrasta. W Gminie Gniewino na koniec roku 2015 było 297 bezrobotnych, co daje stopę bezrobocia w granicach 7%. 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU System dróg publicznych w gminie Gniewino tworzą drogi kategorii powiatowej oraz gminnej. Przez obszar gminy nie przebiegają żadne ponadregionalne trasy komunikacyjne drogowe ani kolejowe. Drogi powiatowe w gminie posiadają nawierzchnię utwardzoną, a ich stan techniczny jest dobry. Gorsza sytuacja jest w przypadku dróg gminnych i wewnętrznych, gdzie bardzo często spotykana jest nawierzchnia szutrowa. Dodatkowo wadą tych dróg jest niewielka szerokość (możliwość kolizji podczas wyprzedzania, a nawet mijania). Transport zbiorowy odbywa się poprzez połączenia PKS oraz linie prywatne, a także w czasie roku szkolnego autobusami Gniewińskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego (połączenia wewnątrz gminy). Mimo działania na terenie gminy trzech przewoźników podróżni często natrafiają na utrudnienia w związku z małą ilością połączeń do danych miejscowości. Problemem jest również długi czas dojazdu do poszczególnych miejscowości oraz konieczność przesiadek. Minimalny czas dojazdu do Gdyni, czy Lęborka środkami komunikacji masowej przekracza godzinę i wymaga PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 22 z 33 przemieszczenia się do Wejherowa autobusem, a następnie liniami SKM (około godz. pod warunkiem, iż nie będzie trzeba czekać na pociąg). Dowóz dzieci do szkół odbywa się szkolnymi gimbusami. Z terenu całej Gminy dowożone są dzieci do szkoły w Gniewinie oraz w Kostkowie. Najdłuższy czas dojazdu do szkół to około 20-30 min. System dróg w samym Chynowiu przedstawia się gorzej niż ma to miejsce w pozostałej części gminy. Przez miejscowości przebiega trasa powiatowa relacji Kostkowo - Świetlino – jej stan w samej miejscowości jest dobry. Natychmiastowej przebudowy i dostosowania do obecnych standardów drogowych wymagają drogi gminne i wewnętrzne, w tym drogą prowadząca wzdłuż kompleksu sportowo rekreacyjnego oraz droga do Chynowca. 2.5. KULTURA I REKREACJA Imprezy sportowe to rozrywka, w której aktywnie uczestniczą dzieci jak i dorośli. Na terenie gminy Gniewino odbywają się zawody w różnych konkurencjach pomiędzy sołeckimi drużynami, zawody strażackie i inne imprezy znaczące również w regionie. Czas wolny dzieci spędzać mogą w Domach Sołeckich znajdujących się w miejscowościach: Bychowo, Chynowie, Czymanowo, Kostkowo, Lisewo, Mierzynko, Mierzyno, Nadole, Perlino oraz Rybno. Głównym ośrodkiem rozpowszechniania kultury jest Centrum Kultury, Sportu, Turystyki i Biblioteka w Gniewinie. Ośrodek koordynuje organizację różnego rodzaju zajęć dla dzieci, jak i dorosłych. Dodatkowymi miejscami dla rozwoju kultury są szkoły w Gniewinie i Kostkowie. Przy szkołach znajdują się dwie biblioteki umożliwiające korzystanie z lektur zarówno dzieciom jak i dorosłym. W ramach zajęć pozaszkolnych organizowane są kółka zainteresowań. Szczególnie ważne ze względu na osiągnięcia dzieci są zajęcia teatralne i sportowe. Do celów sportowych wykorzystywane są szkolne hale sportowe, hala widowiskowo-sportowa w Gniewinie, pływalnia, bowling, pole do mini-golfa, stadion w Gniewinie oraz Orlik w Kostkowie i Rybnie. W większych miejscowościach w gminie PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 23 z 33 znajdują się zorganizowane boiska sportowe (Chynowie, Czymanowo, Gniewino, Perlino, Mierzyno). W miejscowości Chynowie istnieje dom sołecki, plac zabaw, boisko sportowe. Obiekty te są bardzo często i chętnie wykorzystywane przez lokalną społeczność do zagospodarowania czasu wolnego. 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE Podstawą sformułowania Planu Odnowy Miejscowości Chynowie jest analiza wyników SWOT, a następnie jej synteza, której późniejsze wykorzystanie powinno przebiegać zgodnie z następującymi założeniami: a) wzmocnienie istniejących już silnych stron oraz skuteczne wykorzystanie szans, b) likwidacja słabych stron i eliminacja zagrożeń, c) wykorzystanie słabych stron tak, aby uczynić z nich atuty. Tabl. 6. Analiza SWOT miejscowości Chynowie. MOCNE STRONY SŁABE STRONY Obiekty historyczne istotne dla lokalnego dziedzictwa kulturowego Niski poziom wykształcenia Duży potencjał dla rozwoju funkcji mieszkaniowej Znikoma aktywność gospodarcza mieszkańców Ładne tereny pod budownictwo jednorodzinne Brak terenów inwestycyjnych Usytuowanie w bliskości lasu (cisza, spokój, Mało skuteczna promocja walorów grzybobranie, zbiór runa leśnego) mieszkaniowych Chynowia dla ściągnięcia potencjalnych mieszkańców z zewnątrz, wynikająca z ograniczonych możliwości finansowych Atrakcyjne ukształtowanie terenu Złe warunki komunikacyjne utrudniające połączenie z całym trójmiastem Obiekty i obszary objęte formami ochrony przyrody Brak miejsca do spotkań (istnieje świetlica wymagająca remontu) Brak możliwości rozwoju talentu u dzieci Brak taniego dostępu do internetu PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 24 z 33 Upadające, zaniedbane rolnictwo Niewystarczająca ilość chodników i dróg dobrej jakości Słabo rozwinięta baza sportowo rekreacyjna Brak bazy noclegowej, brak usług gastronomicznych Niewykorzystanie obiektów historycznych źródło: opracowanie własne Tabl. 7. Podsumowanie określające szanse i zagrożenia miejscowości. SZANSE ZAGROŻENIA Prężnie rozwijająca się gmina Niestabilna polityka społeczno-gospodarcza państwa, pogłębiający się kryzys Możliwości pozyskania funduszy strukturalnych Utrzymywanie wysokiego poziomu bezrobocia w kraju Rozwój mieszkalnictwa Likwidacja istniejących zakładów pracy w gminie i okolicy Sprzyjająca polityka regionalna w tym Zmniejszenie, zniesienie zasłon socjalnych adresowana do rozwoju obszarów wiejskich ze strony rządu i władz wojewódzkich Zwiększenie dostępności do kapitałów i Nadmierny rozwój przestrzenny zespołów środków pomocowych, w tym pochodzących zabudowy (zbytnie uwidocznienie jej w z Unii krajobrazie – zarówno ze względu na zajmowaną powierzchnię terenu, jak i różnorodność – mało spójne z tradycyjnymi formami zabudowy) Wzrost świadomości i nabycie wiedzy przez Likwidacja transportu publicznego (PKS) mieszkańców gminy na temat Unii, środków pomocowych (jak je pozyskać, gdzie się udać, kogo się zapytać) Współpraca z Gminą przy realizacji strategii Duża część zabudowy nie jest wystarczająco rozwojowej wyposażona w infrastrukturę ochrony środowiska lub nie posiada jej wcale Dobre położenie geograficzne, blisko morza, Zagrożenie pożarami lasów blisko dużych miast Rozwój rolnictwa w oparciu o pomoc zewnętrzną Nie uzyskanie dofinansowania z UE Rozwój agroturystyki (wykorzystanie walorów krajobrazowych, krajoznawczych, wiejskich) Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 25 z 33 Moda na mieszkanie na wsi Współpraca z zaprzyjaźnionymi gminami Choczewo i Krokowa Tworzenie gospodarstw agroturystycznych Nawiązanie współpracy regionalnej i zagranicznej 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Zapisy zawarte w Planie Odnowy Miejscowości Chynowie na lata 2016-2023 spełniają warunki zgodności z zapisami zawartymi w dokumentach dotyczących rozwoju gminy tj. Strategią Rozwoju Gminy Gniewino na lata 2015 - 2025 W celu stworzenia zbioru inwestycji, działań i zadań, jakie należy przeprowadzić podczas najbliższych siedmiu lat na terenie wsi Chynowie posłużono się przede wszystkim sugestiami mieszkańców oraz wynikami analizy SWOT. Zadaniem priorytetowym, przewidzianym do realizacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 jest projekt pod nazwą: „Przebudowa drogi gminnej na działce nr 16 w miejscowości Chynowie”. Projekt ten został jednogłośnie wybrany przez zebranie wiejskie, które odbyło się 14 stycznia 2016 r. i jako priorytetowy został zgłoszony do realizacji. Poniżej w tabeli zawarto spis planowanych projektów do realizacji na lata 2016-2023 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 26 z 33 TAB. 8 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2016-2023 LP. NAZWA ZADANIA CEL HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS Przeznaczenie: mieszkańcy miejscowości Chynowie wraz z 2017-2018 SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAŻ FINANSOWY 490 000 zł Poprawa stanu przysiółkami, gminy Gniewino i przyjezdni korzystający z infrastruktury 310 000 zł – PROW bezpieczeństwa, drogowej. 180 000 zł – Gmina poprawa Realizacja projektu przewiduje przebudowę nawierzchni drogi gminnej dostępności do o długości 980 m na działce nr 16. obiektów Konsekwencją wdrożenia projektu będzie poprawa bezpieczeństwa i „Przebudowa drogi użyteczności estetyki w gminnej na działce publicznej infrastruktury publicznej. miejscowości Chynowie oraz łatwiejszy dostęp do Realizacja projektu przyczyni się do osiągnięcia następujących celów: 1. nr 16 w miejscowości Chynowie” wzrośnie zadowolenie mieszkańców miejscowości zwiększy się atrakcyjność Mierzyna zwiększy się bezpieczeństwo mieszkańców i przyjezdnych PRIORY TET WAŻNO ŚCI 1 Rozpocznie się proces przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, które stanowi według Białej Księgi dotyczącej rozwoju obszarów wiejskich, jedno z priorytetowych zagadnień wymagających natychmiastowej interwencji. 2. Remont i Poprawa doposażenie dostępności kompleksu sportowo- Przeznaczenie: mieszkańcy Chynowia. do 2017-2018 30.000 zł Projekt poległa będzie na wymianie okien w domu sołeckim, – Gmina obiektów ustawieniu betonowego stołu do tenisa stołowego, zakupie kosiarki do Społeczeństwo użyteczności przycinania żywopłotu. organizacyjnie PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 27 z 33 2 – LP. NAZWA ZADANIA rekreacyjnego CEL HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS publicznej Realizacja zadania przyczyni się do poprawy warunków spędzania SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAŻ FINANSOWY PRIORY TET WAŻNO ŚCI prace społeczne wolnego czasu na terenie kompleksu sportowo-rekreacyjnego oraz utrzymywania terenów zielonych w odpowiednim stanie. Poprawi to wizerunek miejscowości w oczach mieszkańców i osób przyjezdnych. 3. Zagospodarowanie terenu przy pętli Poprawa jakości Przeznaczenie: mieszkańcy Chynowia i przyjezdni. 2016-2017 50 000 zł życia, W ramach zadania przewiduje się wyłożenie placu przy pętli – Gmina autobusowej zwiększenie autobusowej kostka brukową, ustawienie ławki oraz kosza na śmieci. Społeczeństwo przystanku PKS atrakcyjności Realizacja inwestycji poprawi wizerunek miejscowości w oczach organizacyjnie turystycznej mieszkańców oraz osób przejeżdżających przez miejscowość prace społeczne Poprawa Przeznaczenie dostępności do przyjezdnych. obiektów Ułatwienie w bezpiecznym poruszaniu się. użyteczności W ramach inwestycji przewiduje się remont drogi prowadzącej do publicznej, zabudowań znajdujących się na tz. „folwarku” poprawa Zwiększy się atrakcyjności miejscowości oraz bezpieczeństwa pieszych bezpieczeństwa i kierowców. Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Chynowia, turyści i osoby przyjezdne. 4. Modernizacja dróg wewnętrznych 5. Estetyzacja miejscowości jakości życia oraz dla mieszkańców Chynowia, turystów i 2 osób 2018 – 2019 300 000,00 zł Budżet Gminy 3 2016-2023 120.000 zł – Gmina Poprawa wyglądu wsi, estetyki budynków mieszkalnych i zagród Społeczeństwo estetyki wsi, poprzez promowanie konkursu estetyzacyjnego pn. Jak Cię widza tak organizacyjnie Integracja Cię piszą prace społeczne PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 28 z 33 – – 4 LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS mieszkańców W ramach zadania planuje się poprawę estetyki miejscowości m.in. Chynowia poprzez udekorowanie doniczkowych w słupów okresie oświetleniowych wiosenno-letnio HARMONOGRA M REALIZACJI SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAŻ FINANSOWY 2016-2023 50.000 PRIORY TET WAŻNO ŚCI kwiatami jesiennym, zagospodarowania skarpy w centrum miejscowości. Natomiast w czasie świąteczny przyozdabianie różnego rodzaju lampkami. To działanie znacznie poprawi wizerunek miejscowości w oczach mieszkańców oraz osób przejezdnych. 6. Organizacja Integracja Przeznaczenie: mieszkańcy Chynowia i okolicznych miejscowości festynów i spotkań mieszkańców Poprzez organizację festynów rekreacyjno – sportowych, w tym: rekreacyjno Chynowia Dzień, Matki, Dzień Dziecka, Sobótki dla dzieci i dorosłych nastąpi sportowych - społeczeństwo 4 integracja mieszkańców miejscowości Chynowia. 7. Organizacja kursów edukacyjnych zł w Poprawa dostępności Przeznaczenie: mieszkańcy Chynowia, zwłaszcza dorośli. do 2016-2023 100.000 zł – RPO Efektem będzie: WP ramach działalności edukacji, - podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców, Mieszkańcy świetlicy wiejskiej Integracja - lepsza samoocena, Społeczeństwo mieszkańców organizacyjnie Chynowia prace społeczne PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 29 z 33 4 – 5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOŻENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNE W miejscowości Chynowie obszarem o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców jest teren znajdujący się na działce gminnej nr 1/82. Teren ten, ze względu na układ przestrzenny wsi, pełni bardzo ważne funkcje dla mieszkańców zarówno w obszarze kultury jak i rekreacji. Obecnie na tym terenie znajduje się dom sołecki, boisko trawiaste do gry w piłkę nożną, plac zabaw oraz miejsce na ognisko. W tym miejscu odbywają się coroczne sobótki i festyny wiejskie. Obszar ten spełnia rolę centrum kulturalno – sportowego Chynowia. Oprócz wspomnianego miejsca, bardzo ważnymi elementami w życiu lokalnej społeczności są ciągi komunikacyjne (drogi, chodniki), którymi mieszkańcy przemieszczają się ze swoich domów do pracy, szkoły, miejsc rozrywki. Dlatego też jako najbardziej priorytetowe z zadań do realizacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 osoby zamieszkujące Chynowie wskazały projekt pn. „Przebudowa drogi gminnej na działce nr 16 w miejscowości Chynowie”. Planowana inwestycja ma na celu poprawę bezpieczeństwa na terenie miejscowości Chynowie poprzez wykonanie nowej nawierzchni drogi prowadzącej z miejsc zamieszkania do obiektów infrastruktury publicznej. WDROŻENIE I MONITOROWANIE PLANU Wdrożenie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się poprzez wprowadzenie go w życie uchwałą Rady Gminy Gniewino. Wdrożenie Planu zaleca się Wójtowi Gminy Gniewino, Radzie Sołeckiej miejscowości Chynowie oraz Sołtysowi Sołectwa Chynowie. Monitorowanie każdego przedsięwzięcia - czyli dbanie o prawidłowy jego przebieg przez cały czas jego trwania polega na systematycznym zbieraniu, zestawianiu i ocenie informacji rzeczowych i finansowych. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 30 z 33 W monitorowaniu biorą udział wszystkie podmioty oraz komórki organizacyjne Urzędu Gminy Gniewino zaangażowane we wdrażanie Planu Odnowy Miejscowości Chynowia. Oceną wdrażania Planu zajmie się Rada Sołecka. PODSUMOWANIE Opracowany Plan Odnowy Miejscowości zakłada w przeciągu 7 najbliższych lat realizację kilku zadań. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Zakładane cele Planu przewidują wzrost znaczenia wsi jako lokalnego ośrodka rozwoju kultury, edukacji, sportu i rekreacji. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości ma także służyć integracji społeczności lokalnej, większemu zaangażowaniu w sprawy wsi, zagospodarowaniu wolnego czasu dzieci i młodzieży oraz rozwojowi organizacji społecznych. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 31 z 33 BIBLIOGRAFIA: 1. Augustowski B., 1965. Rozwój form systemu odwodnienia późnoglacjalnego na Pobrzeżu Kaszubskim. (rozprawa habilitacyjna). WSP, Gdańsk. 2. Augustowski B., 1977. Pomorze. PWN, Warszawa. 3. Dąbrowski J., Małuj-Buca J., Szafranowicz P. i inni, 2002. Studium Uwarunkowań Przestrzennego Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Gniewino. Grupa Projektowa ZOOM s.c., Sopot. 4. Ellwart J., 2003. Powiat wejherowski. Ilustrowany przewodnik krajoznawczy. Wydawnictwo Region, Gdynia. 5. Galon R.(red.), 1972. Geomorfologia Polski. tom II, Niż Polski. PWN, Warszawa. 6. Materiały Urzędu Gminy w Gniewinie. 7. Mordawski J., 1994.Geografia Województwa Gdańskiego. Wydawnictwo Marek Rożak, Gdańsk. 8. Świtajski S., 2003. Uwarunkowania i Kierunki Przyrodnicze Zagospodarowania Przestrzennego. Pracownia Ochrony Środowiska „Projekt 2000”, Sopot. SPIS TABLIC: Tabl. 1 Tabl. 2 Zestawienie powierzchni gruntów miejscowości Chynowie. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Tabl. 3 Liczba ludności w miejscowości Chynowie oraz gminy Gniewino ogółem w latach 2006-2015 Tabl. 4 Saldo migracji w miejscowości Chynowie oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2013-2015 Tabl. 5 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i miejscowości Chynowie, stan na 31.12.2015 r. Tabl. 6 Analiza SWOT miejscowości Chynowie. Tabl. 7 Podsumowanie określające szanse i zagrożenia miejscowości. Tabl. 8 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2016-2023 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 32 z 33 SPIS RYCIN: Ryc. 1 Położenie miejscowości Chynowie w gminie Gniewino. Ryc. 2 Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanej miejscowości oraz terenów przyległych. Ryc. 3 Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców w miejscowości Chynowie i Gminie Gniewino ogółem w latach 2011-2015. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CHYNOWIE NA LATA 2016-2023 Strona 33 z 33
