Zastosowanie cewnika Foleya do preindukcji porodu

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 3, 143-148, 2011
Zastosowanie cewnika Foleya do preindukcji porodu
JOLANTA PATRO-MAŁYSZA, BOŻENA LESZCZYŃSKA-GORZELAK, BEATA MARCINIAK,
ANNA MICHAŁOWSKA, STANISŁAW MICHALAK, JAN OLESZCZUK
Streszczenie
Cel pracy: Celem pracy była ocena skuteczności i bezpieczeństwa cewnika Foleya jako metody preindukcji porodu.
Materiał i metody: Analizie poddano 327 kobiet, u których przeprowadzono preindukcję porodu za pomocą cewnika
Foleya. Oceniano stopień dojrzałości szyjki macicy osiągnięty w procesie preindukcji, czas trwania poszczególnych
etapów preindukcji i porodu, sposób ukończenia ciąży, obecność skutków ubocznych oraz wyniki neonatologiczne.
Wyniki: Najczęstszymi wskazaniami do indukcji porodu są obniżony profil biofizyczny płodu oraz ciąża po terminie
porodu. Cewnik Foleya przebywał w szyjce macicy średnio 15 godzin 35 minut, co spowodowało istotną statystycznie
poprawę wyniku skali Bishopa, uzyskując średnią różnicę 3,56 ± 1,58. U 236 pacjentek indukcja zakończyła się porodem drogami natury, co stanowi 72,17%, u 91 – cięciem cesarskim, co stanowi 27,83%. Porody drogami natury statystycznie częściej występowały w grupie wieloródek (85,3%) niż w grupie pierworódek (65,6%). W okresie wczesnego
połogu u 307 pacjentek, co stanowi 94% badanej grupy, nie zaobserwowano żadnych powikłań. W przypadku 312
noworodków (94,8%) ocena w skali Apgar w 3. minucie wyniosła 8 i więcej punktów, co daje średni wynik równy 9,48.
Wnioski: Zastosowanie cewnika Foleya jest skutecznym i bezpiecznym zarówno dla matki, jak i dla płodu sposobem
preindukcji porodu.
Słowa kluczowe: poród indukowany, cewnik Foleya, prostaglandyny
Wstęp
Indukcja porodu polega na wywołaniu czynności skurczowej mięśnia macicy przed jej samoistnym rozpoczęciem. Jest ona wskazana w sytuacjach, gdy kontynuowanie
ciąży jest potencjalnie bardziej ryzykowne dla płodu lub
matki niż jej zakończenie, a nie ma bezwzględnych wskazań do cięcia cesarskiego [1]. W ciągu ostatnich dziesięciu
lat odsetek porodów indukowanych wzrósł dwukrotnie
i aktualnie wynosi 20-30% [2, 3].
Próba indukcji porodu przy nieprzygotowanej części
pochwowej jest odroczoną decyzją o cięciu cesarskim.
Stan szyjki oceniony na więcej niż 6 punktów w skali
Bishopa świadczy o jej wystarczającym przygotowaniu do
porodu. Prawdopodobieństwo porodu drogami natury po
jego indukcji jest wówczas podobne, jak po samoistnym
wystąpieniu czynności skurczowej. Przygotowanie szyjki
macicy ocenione na mniej niż 6 punktów w skali Bishopa
wymaga natomiast przeprowadzenia preindukcji porodu
[1, 4, 5].
Do zalet preindukcji porodu można zaliczyć zmniejszenie: liczby nieudanych i kolejnych indukcji, odsetka cięć
cesarskich z powodu nieudanej indukcji, zachorowalności
matek i noworodków oraz krótszy pobyt w szpitalu.
Metody przyśpieszające dojrzewanie szyjki macicy
dzieli się na farmakologiczne (prostaglandyny, mifepriston,
estrogeny, donory NO) oraz mechaniczne, do których zalicza się: założenie cewnika Foleya, ginekologicznego dwubalonowego cewnika Atad, rozszerzadeł higroskopowych,
oddzielenie dolnego bieguna jaja płodowego, amniotomia
i inne. Niefarmakologiczne metody preindukcji porodu
pozwalają ominąć komplikacje związane ze stosowaniem
prostaglandyn, zwiększają odsetek udanych indukcji
porodu oraz redukują koszty związane z tą procedurą.
Mechanizm preindukcji za pomocą cewnika Foleya polega
zarówno na bezpośrednim mechanicznym rozszerzaniu
szyjki macicy, jak również na stymulacji wydzielania endogennych prostaglandyn [6, 7]. Przeciwwskazaniami do mechanicznego rozszerzenia szyjki macicy są: przedwczesne
pęknięcie pęcherza płodowego, krwawienie z dróg rodnych oraz niskie usadowienie łożyska [1].
Preindukcja porodu za pomocą cewnika Foleya została po raz pierwszy przeprowadzona w 1861 roku przez
dr Barnesa; 100 lat później Embry i Mollison opisali zastosowanie tej metody na dużej grupie pacjentek [8, 9]. Od
1980 roku wiele badań udowodniło skuteczność cewnika
Foleya porównywalną lub większą z metodami farmakologicznymi [10]. Preindukcja przy użyciu cewnika Foleya
nie wpływa na częstość ryzyka pęknięcia macicy [11].
Materiały i metody
Retrospektywnej analizie poddano 327 pacjentek,
u których przeprowadzono preindukcję porodu przy pomocy cewnika Foleya w Klinice Położnictwa i Perinatologii
Uniwersytetu Medycznego (UM) w Lublinie. Dane uzyskano na podstawie dokumentacji medycznej. W badanej grupie pacjentek przeanalizowano przebieg ciąży z uwzględnieniem wieku pacjentki, wieku ciążowego, rodności, chorób towarzyszących. Następnie opracowano dane dotyczące wskazań do indukcji porodu, wyniku wartości skali
Bishopa przed założeniem cewnika Foleya oraz po jego
usunięciu, czasu trwania poszczególnych etapów indukcji
porodu oraz sposobu porodu i wskazań do ewentualnego
cięcia cesarskiego. Przeanalizowano również przebieg
wczesnego połogu w badanej grupie pacjentek oraz wyniki
neonatologiczne, czyli wartości punktacji w skali Apgar
w 3. oraz 5. minucie, masę ciała noworodków, a także stan
Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii, Uniwersytet Medyczny, Lublin
144
J. Patro-Małysza, B. Leszczyńska-Gorzelak, B. Marciniak i wsp.
zdrowia nowo narodzonych dzieci w pierwszych dobach
życia.
W Klinice Położnictwa i Perinatologii UM w Lublinie
cewnik Foleya stosuje się od wielu lat jako metodę preindukcji porodu. Protokół postępowania oparty jest na
protokole stosowanym w Kaplan Medical Center w Izraelu
(Prof. Isaac Blickstein). Opracowania procedury i wprowadzenia jej do praktyki klinicznej dokonał dr n. med. Jarosław Oleszczuk. Według powyższych zasad wskazania do
założenia cewnika Foleya stanowią: indukcja porodu
drogami i siłami natury, skala Bishopa < 5, rozwarcie < 3
cm; natomiast przeciwwskazania: położenie płodu inne niż
główkowe, łożysko przodujące – wszystkie rodzaje, odpływanie płynu owodniowego, podejrzenie infekcji, niewyjaśnione krwawienie.
U pacjentek zakwalifikowanych do preindukcji porodu
za pomocą cewnika Foleya po standardowo wykonywanym zapisie kardiotokograficznym, uzyskaniu zgody na
przeprowadzenie procedury oraz po ustaniu karencji pokarmowej, we wziernikach uwidacznia się ujście zewnętrzne szyjki macicy i po odkażeniu pochwy zakłada się jeden
lub dwa cewniki Foleya (nr 20) tak, aby balonik znajdował
się powyżej ujścia wewnętrznego. Balonik(i) napełnia się
40 ml 0,9% NaCl i zabezpiecza się końce cewnika(ów). Po
zakończonej procedurze ponownie wykonuje się NST KTG
[4, 12]. Zadowalające wyniki metody sprawiły, że przez
ostatnie lata nie wprowadzano modyfikacji do powyższego
protokołu postępowania.
Po 12-18 godzinach (h) usuwa się cewniki, a następnie
rozpoczyna się indukcję porodu za pomocą wlewu kroplowego z 5 j. oksytocyny (jeżeli skrócenie szyjki macicy jest
mniejsze niż 80% i jeżeli punkt prowadzący jest wyżej niż
na S = !2, a czynność skurczowa jest słaba, nieregularna
– wskazówki na podstawie protokołu postępowania). Dawkowanie oksytocyny 1-6 mj.m./min; dawka zwiększana co
20-40 minut (min) do dawki maksymalnej 25 mj.m./min.
Analizę statystyczną przeprowadzono w grupie pacjentek, u których preindukcję uznano za skuteczną, przyjmując za kryterium czas 12 h od początku indukcji do porodu. Grupa ta stanowiła 327 kobiet – 81,5%. W grupie wykluczonej z dalszej analizy znalazły się pacjentki wymagające ponownej preindukcji – 29 (7,23%); indukcje nieskuteczne, gdzie poród odbył się >12 h od podłączenia
oksytocyny (13-27 h) – 20 (4,99%) oraz pacjentki wymagające ponownej indukcji porodu, mimo osiągnięcia dojrzałości szyjki macicy – 25 (6,23%).
Ocenę statystyczną wyników przeprowadzono korzystając z oprogramowania Statistica 6, wykorzystując testy
Wilcoxona i U Manna-Whitneya.
Wyniki
W analizowanym okresie w Klinice Położnictwa i Perinatologii UM w Lublinie odbyło się 2221 porodów, spośród
których w 402 przypadkach zaistniały wskazania do preindukcji porodu, co stanowi 18,1% wszystkich porodów; 1
pacjentka została wykluczona z dalszego badania z powodu odpłynięcia płynu owodniowego podczas zakładania cewnika. W wyłonionej grupie kobiet skuteczna preindukcja (poród odbył się w ciągu 12 h od podłączenia
oksytocyny) została przeprowadzona u 327 pacjentek
(81,5%).
Średni wiek pacjentek, które zostały poddane preindukcji wynosił 27,45 lat. Pośród badanej grupy ponad
66% pacjentek (N = 218) stanowiły pierworódki. W 2 przypadkach (0,61%) preindukcja dotyczyła ciąży mnogiej, w 6
przypadkach (1,83%) odnotowano cięcie cesarskie w wywiadzie. Średni czas trwania ciąży w momencie preindukcji wynosił 39,7 tygodnia ciąży (tabela 1).
Tabela 1. Charakterystyka grupy pacjentek poddanych
preindukcji
Cała grupa N = 327
Wiek pacjentek
27,45 ± 4,38
Tydzień ciąży
39,7 ± 1,09
Pierworódki
N = 218 (66,67%)
Stan po cięciu cesarskim
N = 6 (1,83%)
Ciąża dwupłodowa
N = 2 (0,61%)
W badanej grupie u 207 pacjentek (63,3%) nie odnotowano chorób współistniejących; u pozostałych 120 kobiet
najczęściej, bo aż u 48 kobiet (14,7%), odnotowano obciążony wywiad położniczy oraz nadciśnienie tętnicze/preeklampsję (37 pacjentek – 11,3%), w dalszej kolejności:
cukrzycę (N = 20; 6,1%), stan po założeniu szwu okrężnego
(N = 16; 4,9%), zagrażający poród przedwczesny w wywiadzie (N = 10; 3,1%), cholestazę u 9 pacjentek oraz trombocytopenię, choroby tarczycy, wady serca i anemię; każde z tych schorzeń wystąpiło u 6 ciężarnych (1,8%).
Wśród wskazań do preindukcji najczęściej występowały: obniżony profil biofizyczny płodu (N = 258; 78,9%)
oraz ciąża po terminie porodu (N = 156; 47,7%). Pozostałe
wskazania do preindukcji porodu stanowiły: nieprawidłowy zapis NST KTG (N = 89; 27,2%) oraz choroby towarzyszące, które w 101 przypadkach (30,9%) stanowiły podstawę kwalifikacji do preindukcji. U większości pacjentek istniało więcej niż jedno wskazanie do indukcji porodu.
W tabeli 2 przedstawiono wyniki badania ginekologicznego przed założeniem cewnika Foleya i po jego usunięciu. Zaobserwowano statystycznie istotne zmiany dotyczące zarówno ogólnego wyniku skali Bishopa, jak i poszczególnych składowych, co wydaje się dowodem na
skuteczność cewnika Foleya w preindukcji porodu. Zmiany w badaniu ginekologicznym przed rozpoczęciem preindukcji i po jej zakończeniu (usunięcie cewnika z szyjki
macicy) były następujące: średni przyrost wartości skali
Bishopa – 3,56 ± 1,58 punkty (pkt); średni przyrost rozwarcia ujścia wewnętrznego – 1,13 ± 0,66 pkt; średnia
zmiana skrócenia szyjki macicy – 0,74 ± 0,78 pkt.
145
Zastosowanie cewnika Foleya do preindukcji porodu
Tabela 2. Wynik oceny szyjki macicy w skali Bishopa na początku preindukcji oraz po jej zakończeniu
Ocena szyjki macicy w skali Bishopa (punkty)
Przed założeniem Foleya
Po usunięciu Foleya
Suma
3,29 ± 1,16
6,85 ± 1,70 ****
Rozwarcie
0,67 ± 0,5
1,81 ± 0,61 ****
Skrócenie
0,92 ± 0,53
1,66 ± 0,74 ****
Zaawansowanie części przodującej
0,89 ± 0,37
1,15 ± 0,49 ****
Konsystencja
0,45 ± 0,67
1,15 ± 0,56 ****
Pozycja
0,35 ± 0,47
1,07 ± 0,53 ****
**** p < 0,00001
Czas preindukcji wynosił średnio 15 h 35 minut (min)
± 4 h 56 min, natomiast poród następował średnio po 8 h
27 min ± 4 h 10 min od usunięcia cewnika. Średni czas od
założenia cewnika Foleya do porodu wynosił 24 h 3 min
± 6 h 27 min. Indukcję za pomocą wlewu kroplowego z 5 j.
oksytocyny przeprowadzono u 289 pacjentek, co stanowiło 88,4% badanej grupy.
Porody drogami natury (PDN) stanowiły ponad 72%
porodów (N = 236) i statystycznie częściej występowały
w grupie wieloródek niż w grupie pierworódek (85,3% vs
65,6%) (ryc. 1, 2). Wśród najczęstszych wskazań do cięć
cesarskich (N = 91; 28%) występowały: zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna płodu (N = 48), co stanowi 14,7%
wśród całej badanej populacji oraz dystokia porodu
(N = 45), co stanowi 13,8%. Pozostałe pacjentki rozwiązano
cięciem cesarskim z powodu zagrażającej infekcji wewnatrzmacicznej (N = 5; 1,5%) oraz przedwczesnego oddzielenia łożyska (N = 5; 1,5%).
Przeanalizowano dane z uwzględnieniem podziału na
porody drogami natury i cięcia cesarskie (tabela 3). W grupie kobiet, które urodziły cięciem cesarskim, istotnie więcej było pierworódek. Nie wykazano różnic pomiędzy grupami, biorąc pod uwagę wiek pacjentek, wiek ciążowy
w momencie zakładania cewnika Foleya, wskazania do
preindukcji oraz ocenę szyjki macicy w skali Bishopa
przed zabiegiem; w grupie kobiet, które urodziły cięciem
cesarskim, istotnie częściej szyjka macicy przed zabiegiem
oceniana była na 1 lub 2 punkty w skali Bishopa. W grupie
porodów drogami natury istotnie częściej stwierdzano
czysty płyn owodniowy. W wyłonionych grupach nie odnotowano różnic pod względem obecności chorób towarzyszących.
Tabela 3. Charakterystyka analizowanej grupy i podstawowe
dane dotyczące preindukcji z uwzględnieniem podziału
w zależności od sposobu ukończenia ciąży
Porody
drogami
natury
N = 236
Cięcia
cesarskie
N = 91
p
Wiek pacjentek
27,3 ± 34,38
27,66 ± 4,42
NS
Tydzień ciąży
39,6 ± 71,1
39,76 ± 1,05
NS
143 (60,59%)
75 (82,42%)
***
3,34 ± 1,14
3,13 ± 1,12
NS
Skala Bishopa = 1-2
56 (23,7%)
32 (35,1%)
**
Skala Bishopa = 3-4
141 (59,8%)
47 (51,6%)
NS
Skala Bishopa = 5-6
39 (16,5%)
12 (13,3%)
NS
Płyn owodniowy zielony
17 (7,2%)
17 (18,68%)
**
Pierworódki
Ryc. 1. Sposób ukończenia ciąży; PDN – poród drogami
natury; CC – cięcie cesarskie
Skala Bishopa przed
założeniem Foleya
** p < 0,01, *** p < 0,001
Ryc. 2. Sposób ukończenia ciąży w zależności od rodności
pacjentek (***p = 0,0002; PDN – poród drogami natury;
CC – cięcie cesarskie)
W okresie wczesnego połogu (do 4 doby) u 307 pacjentek, co stanowi 94% badanej grupy, nie zaobserwowano
żadnych powikłań, w 12 przypadkach (3,2%) zastosowano
antybiotykoterapię, a jedynie w 3 przypadkach, co stanowi
0,9%, zaobserwowano gorączkę powyżej 38,0°C (pacjentki
te urodziły cięciem cesarskim) (ryc. 3).
Stan urodzeniowy wszystkich noworodków oceniany
był w skali Apgar kolejno w 3. i 5. minucie. Zdecydowana
większość dzieci uzyskała powyżej 7 punktów. W trzeciej
minucie 94,8% noworodków mieściło się w tym przedziale,
zaś w piątej minucie – 100%. Średnia masa urodzeniowa
146
J. Patro-Małysza, B. Leszczyńska-Gorzelak, B. Marciniak i wsp.
Ryc. 3. Powikłania w okresie połogu
noworodków wynosiła 3454 g, natomiast ocena w skali
Apgar w trzeciej minucie – 9,48, natomiast w piątej – 9,6.
Z obserwacji noworodków w pierwszych dobach życia
wynika, że 323 spośród badanej grupy (98,2%) to dzieci
zdrowe, u dwojga noworodków (0,6%) podejrzewano wadę serca, czworo (1,2%) leczono z powodu zakażenia wewnątrzmacicznego.
Dyskusja
Według Steinera i Creasya idealny środek służący do
indukcji dojrzewania szyjki powinien powodować zmiany
biochemiczne w jej obrębie w sposób jak najbardziej przypominający naturalne przemiany przed porodem [13].
Metoda, która w idealny sposób powodowałaby zmiany
w szyjce macicy, powinna być skuteczna, bezpieczna, łatwa w stosowaniu, tania oraz akceptowana przez pacjentkę
i personel medyczny.
Celem pracy była ocena skuteczności i bezpieczeństwa cewnika Foleya jako metody preindukcji porodu.
Analiza przebiegu preindukcji pozwala stwierdzić, że założenie cewnika i wypełnienie go fizjologicznym roztworem soli istotnie wpływa na stopień dojrzałości szyjki macicy (istotna statystycznie różnica pomiędzy wartościami
poszczególnych elementów oceny dojrzałości szyjki przed
preindukcją i po jej zakończeniu), co wskazuje, iż cewnik
Foleya stanowi skuteczną metodą przyśpieszającą dojrzewanie szyjki macicy. Podobne wnioski na temat efektywności tej metody w preindukcji porodu wysunęli również
inni autorzy; istotna zmiana wyniku badania ginekologicznego była porównywalna z wynikami uzyskanymi w pracy
[14-17]. Wartości w skali Bishopa w przytoczonych pracach były zbliżone do obserwowanych przez autorów
niniejszej pracy przed preindukcją; istotne statystycznie
dane dotyczyły rozwarcia, jak i skrócenia szyjki macicy,
natomiast Adeniji i wsp. zaobserwowali, że cewnik Foleya
skutecznie wpływa na rozwarcie szyjki macicy, a misoprostol na jej skrócenie i konsystencję [18].
Wraz z upływem czasu zmienił się profil wskazań do
indukcji porodu; zaobserwowano dwukrotny wzrost częstości indukcji po terminie porodu, 23-krotnie częściej przeprowadza się indukcje w przypadku makrosomii płodu
oraz 15-krotnie częściej indukcje elektywne [19]. Obniżony
profil biofizyczny płodu oraz ciąża po terminie porodu stanowią najczęstsze wskazania do indukcji porodu w opisywanej grupie pacjentek. Wielu autorów za najczęstsze
wskazanie do preindukcji/indukcji porodu wskazuje ciążę
po terminie porodu [10, 11, 14, 16, 20]. Obniżony profil biofizyczny płodu jako najczęstsze wskazanie do preindukcji
jest najprawdopodobniej wynikiem udoskonalonych metod diagnostycznych, które pozwalają precyzyjnie określić
stan płodu. Badanie przeprowadzano wykorzystując test
Manninga, koncentrując się głównie na parametrach:
zmniejszonej ilości płynu owodniowego oraz braku ruchów oddechowych płodu [21]. W pracy Pragera i wsp.
drugim co do częstości wskazaniem do indukcji porodu
było przedwczesne pęknięcie błon płodowych, które
w grupie preindukowanej cewnikiem stanowiło 14%
wszystkich wskazań [10]. Według kryteriów obowiązujących w Klinice Położnictwa i Perinatologii UM w Lublinie
przedwczesne odpływanie płynu owodniowego jest przeciwwskazaniem do zastosowania cewnika Foleya.
Prace dotyczące skuteczności cewnika Foleya istotnie
różnią się pod względem protokołu postępowania, co może wpłynąć na czas indukcja-poród [15, 17, 22, 23]. W naszym badaniu czas od rozpoczęcia indukcji do porodu
wynosił średnio 24 h 3 min, a czas pozostawania cewnika
w szyjce macicy 15 h 35 min. Średni czas trwania preindukcji był porównywalny z czasami opisywanymi w badaniu Pettker i wsp. oraz w innych badaniach [14, 24-26].
Levy i wsp. [20] usuwając cewnik Foleya rutynowo po 12
godzinach, uzyskali krótsze czasy preindukcji w porównaniu z wynikami prezentowanymi przez autorkę, jednak
czas indukcji był znacznie dłuższy. Krótsze czasy indukcja-poród osiągnęli w swojej pracy także Linn i wsp., Prager
i wsp. oraz Owolabi i wsp. [10, 22, 23]. Modyfikacje w protokole postępowania mogły mieć wpływ na ostateczne
wyniki, co potwierdza fakt, iż pozostawienie cewnika
Foleya w szyjce macicy 24 godz. skutkowało najdłuższymi
czasami indukcji (27,09 h) [16].
Zmiana stanu szyjki macicy pod wpływem cewnika
Foleya niewątpliwie wpływa na powodzenie indukcji porodu i sposób ukończenia ciąży. W rezultacie ponad 72%
analizowanych kobiet odbyło poród drogami natury (N =
236), a 91 (27,8%) rozwiązano cięciem cesarskim. Odsetek
cięć cesarskich zaobserwowany w badanej przez nas
grupie pacjentek wydaje się zgodny z danymi pochodzącymi z Polski, gdzie częstość wykonywania cięć cesarskich
w ciągu ostatnich lat wzrosła z 7% do 25% [27]. Najczęstsze
wskazania do ukończenia ciąży cięciem cesarskim stanowiły: zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna płodu
oraz dystokia porodu. Podobne wyniki dotyczące sposobu
ukończenia ciąży uzyskali Cromi i wsp. [14]; odsetek niepowikłanych porodów drogami natury stanowił 72,6%,
cięcia cesarskie odbyły się u 25,6% pacjentek, natomiast
pozostałe 1,8% kobiet urodziło przy pomocy próżniociągu.
Najczęstszym wskazaniem do cięcia cesarskiego, podobnie jak w analizowanym przez autorkę materiale, była
Zastosowanie cewnika Foleya do preindukcji porodu
zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna płodu (14,8%).
Prager i wsp. [10] osiągnęli wynik dotyczący PDN w grupie
preindukowanej cewnikiem Foleya równy 63%; nie zaobserwowali istotnych różnic w porównaniu z grupami
kontrolnymi, preindukowanymi dinoprostonem i misoprostolem (odpowiednio 57% i 56%), a w grupie pierworódek PDN wynosiły 46%. Niższy odsetek cięć cesarskich
udokumentował w swojej pracy Guinn i wsp. [28]; w grupie, gdy do preindukcji zastosowano cewnik Foleya, 17,7%
kobiet urodziło cięciem cesarskim. Najczęstszym wskazaniem do cięcia cesarskiego była dystokia porodu. Niższy
odsetek cięć cesarskich mógł wynikać z ówczesnych trendów położniczych (gromadzenie danych odbywało się
w latach 2001-2002), jak i z faktu, iż w badaniu jedynie 54%
pacjentek stanowiły pierworódki w porównaniu z 66,7%
w grupie analizowanej przez autorkę.
W naszym badaniu zdecydowanie więcej porodów
drogami natury odbyło się wśród wieloródek niż w grupie
pierworódek (85,3% vs 65,6%). Pettker i wsp. [24] w grupie
pierworódek odnotowali 38% cięć cesarskich, natomiast w
grupie wieloródek 25%. Levy i wsp. [20] w przypadku
pierworódek uzyskali odsetek cięć cesarskich równy 22%,
natomiast w grupie wieloródek tylko 2%. Dane uzyskane
przez autorkę pozwalają stwierdzić, że pierworództwo
zwiększa ryzyko rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego w przypadku porodów indukowanych.
Jednym z głównych argumentów wysuwanych przeciwko stosowaniu cewnika Foleya jest wzrost ryzyka infekcji. Dalui i wsp. [17] oceniali wpływ zastosowanego
cewnika oraz PGE2 na florę bakteryjną pochwy preindukowanych pacjentek i zauważyli, iż użycie cewnika Foleya
nie powoduje istotnych zmian flory bakteryjnej. W grupie
analizowanych pacjentek jedynie w 3 przypadkach (0,9%)
zaobserwowano gorączkę powyżej 38,0°C w okresie
wczesnego połogu, w 12 przypadkach zastosowano antybiotykoterapię; u 307 pacjentek (94%) nie zaobserwowano
żadnych powikłań. W badaniach innych autorów wyniki
były porównywalne, co wskazuje na duże bezpieczeństwo
związane ze stosowaniem cewnika Foleya [23, 24]. Również Heinemann i wsp. w przeglądzie systematycznym
z 2008 roku nie zauważyli istotnego statystycznie wzrostu
ryzyka połogowego zapalenia endometrium w przypadku
stosowania mechanicznych metod preindukcji porodu
w porównaniu z metodami farmakologicznymi, mimo iż
obserwowano wzrost ryzyka innych infekcji u matki i/lub
płodu/noworodka po zastosowaniu mechanicznych metod
dojrzewania szyjki macicy [29]. Ostatnio opublikowana
praca wykazała powikłania u 7,6% pacjentek spośród
badanej grupy, jednakże w przypadku tej pracy do preindukcji porodu stosowana była jednocześnie infuzja soli
fizjologicznej do przestrzeni zewnątrzowodniowej (EASI
– extra amniotic saline infusion), co mogło wpłynąć na
wzrost odsetka powikłań [30].
Istotnym problemem jest niewątpliwie zagadnienie
bezpieczeństwa stosowania cewnika Foleya zarówno dla
147
matki, jak i płodu/noworodka w preindukcji porodu. Wyniki neonatologiczne uzyskane przez autorów pracy wskazują, że użycie cewnika Foleya w preindukcji porodu jest
procedurą bezpieczną dla płodów i noworodków. Podobne wyniki uzyskali również inni autorzy [10, 14, 15].
Podczas analizy badanej grupy okazało się, że u ponad
1/3 pacjentek (36,7%) stwierdzono jedną lub więcej chorób
towarzyszacych. Obecność chorób towarzyszących nie
wpływała na sposób porodu w badanej grupie. Alanis
i wsp. [31] dokonując przeglądu dowodów naukowych
dotyczących indukcji porodu w ciąży powikłanej w terminie porodu zauważyli, że zastosowanie preindukcji porodu
przy użyciu cewnika z balonem u kobiet z medycznymi
wskazaniami nie zostało dokładnie zbadane i teoretycznie
może być metodą lepszą niż prostaglandyny i oksytocyna.
Ze względu na retrospektywny charakter badania oraz
brak grupy kontrolnej, przedstawione przez nas wyniki nie
mogą być jednoznaczną podstawą do ustalenia wytycznych, jednakże wskazują, że preindukcja porodu z wykorzystaniem cewnika Foleya może być skuteczną, bezpieczną dla matek i dzieci, łatwą do przeprowadzenia i tanią
metodą.
Wnioski
1) Zastosowanie doszyjkowe cewnika Foleya powoduje
istotną zmianę stanu szyjki macicy.
2) Zastosowanie cewnika Foleya pozwala uzyskać poród
drogami natury u przeważającej liczby pacjentek.
3) Cewnik Foleya jest skuteczną i bezpieczną metodą
preindukcji porodu zarówno dla matki, jak i dla płodu.
4) Preindukcja porodu cewnikiem Foleya jest skuteczną
metodą w przypadku ciąż powikłanych; nie powoduje
wzrostu ryzyka ukończenia ciąży cięciem cesarskim.
Piśmiennictwo
[1] Oleszczuk J., Leszczyńska-Gorzelak B., Poniedziałek-Czajkowska E. (2006) Indukcja porodu. [W:] Rekomendacje postępowania w najczęstszych powikłaniach ciąży i porodu.
Wydanie II. D. Bifolium, Lublin.
[2] Glantz J.C. (2003) Labor induction rate variation in upstate
New York: what is the difference? Birth. 30: 168-174.
[3] NHS Maternity Statistics: England: 2003-04. Departament of
Health. (2005) Available at:
//www.dh.gov.uk/assetRoot/04/10/70/61/04107061.pdf.
Retrieved November 14.
[4] Poniedziałek-Czajkowska E., Leszczyńska-Gorzelak B., Oleszczuk J. (2005) Indukcja porodu. Klin. Perin. i Gin. 41(3): 35-40.
[5] Poniedziałek-Czajkowska E., Leszczyńska-Gorzelak B., Gorzelak M. i wsp. (2005) The current concepts of labour’s induction. J. Perinat. Med. 33(suppl. 1): 196.
[6] Keirse M.J., Thiery M., Parewijck W. i wsp. (1983) Chronic
stimulation of uterine prostaglandin synthesis during cervical ripening before the onset of labor. Prostaglandins. 25:
671-682.
[7] Manabe Y., Manabe A., Takahashi A. (1982) Prostaglandin
levels in amniotic fluid during balloon-induced cervical
softening and labor at term. Prostaglandins. 23: 247-248.
148
J. Patro-Małysza, B. Leszczyńska-Gorzelak, B. Marciniak i wsp.
[8] Woodman W. (1863) Induction of labour at the eighth month,
and delivery of a living child in less than four hours by Dr.
Barnes’s method. Lancet. I: 10-11.
[9] Embrey M.P., Mollison B.G. (1967) The unfavorable cervix
and induction of labor using a cervical ballon. J. Obstet. Gy-
naecol. Br. Common. 74: 44-48.
[10] Prager M., Eneroth-Grimfors E., Edlund M. i wsp. (2008)
A randomised controlled trial of intravaginal dinoprostone,
intravaginal misoprostol and transcervical catheter for
labour induction. BJOG. 115: 1443-1450.
[11] Bujold E., Blackwell S.C., Gauthier R.J. (2004) Cervical ripening with transcervical Foley catheter and the risk of uterine
rupture. Obstet. Gynecol. 103: 18-23.
[12] Patro-Małysza J., Marciniak B., Leszczyńska-Gorzelak B. et al.
(2010) Ocena skuteczności cewnika Foleya w preindukcji
porodu. Ginekol. Pol. 81: 31-36.
[13] Steiner A.L., Creasy R.K. (1983) Methods of cervical priming.
Clin. Obstet. Gynecol. 23(1): 37-46.
[14] Cromi A., Ghezzi F., Tomera S. i wsp. (2007) Cervical ripening with the Foley catheter. Int. J. Gynecol. Obstet. 97: 105109.
[15] Niromanesh S., Mosavi-Jarrahi A., Samkhaniani F. (2003)
Intracervical Foley catheter balloon vs. prostaglandin in preinduction cervical ripening. Int. J. Gynaecol. Obstet. 81: 23-
27.
[16] Surita F.G., Cecatti J.G., Parpinelli M.A. i wsp. (2005) Hyalu-
ronidase versus Foley catheter for cervical ripening in highrisk term and post term pregnancies. Int. J. Gynaecol. Obs-
tet. 88(3): 258-264.
[17] Dalui R., Suri V., Ray P. i wsp. (2005) Comparison of extra-
amniotic Foley catheter and intracervical prostaglandin E
gel for preinduction cervical ripening. Acta Obstet. Gynecol.
Scand. 84: 362-367.
[18] Adeniji O.A., Olayemi O., Odukogbe A.A. (2006) Intravaginal
misoprostol versus transcervical Foley catheter in pre-induction cervical ripening. Int. J. Gynecol. Obstet. 92: 130-132.
[19] Yawn B.P., Wollan P., McKeon K. i wsp. (2001) Temporal
changes in rates and reasons for medical induction of term
labor, 1980-1996. Am. J. Obstet. Gynecol. 184(4): 611-619.
[20] Levy R., Kanengiser B., Furman B. i wsp. (2004) A randomized trial comparing 30-mL and 80-mL Foley catheter balloon for preinduction cervical ripening. Am. J. Obstet. Gynecol. 191: 1632-1636.
[21] Manning F.A. (1985) Assessment of fetal condition and risk:
analysis of single and combined biophysical variable monitoring. Semin. Perinatol. 9(4): 168-183.
[22] Owolabi A.T., Kuti O., Ogunlola I.O. (2005) Randomised trial
of intravaginal misoprostol and intracervical Foley catheter
for cervical ripening and induction of labour. J. Obstet.
Gynaecol. 25(6): 565-568.
[23] Lin M.G., Reid K.J., Treaster M.R. i wsp. (2007) Transcervical
Foley catheter with and without extraamniotic saline infusion for labor induction. Obstet. Gynecol. 110(3): 558-565.
[24] Pettker C.M., Pocock S.B., Smok D.P. i wsp. (2008) Transcervical Foley catheter with and without oxytocin for cervical
ripening. A randomized controlled trial. Obstet. Gynecol.
111: 1320-1326.
[25] Chung J.H., Huang W.H., Rumney P.J. i wsp. (2003) A pro-
spective randomized trial that compared misoprostol Foley
catheter, and a combination misoprostol-Foley catheter for
labor-induction. Am. J. Obstet. Gynecol. 189: 103-105.
[26] Sciscione A.C., McCullough H., Manley J.S. i wsp. (1999)
A prospective, randomized comparison of Foley catheter insertion versus intracervical prostaglandin E2 gel for preinduction cervical ripening. Am. J. Obstet. Gynecol, 180: 55-
59.
[27] Kniażewski B., Rzempołuch I., Wale D. i wsp. (1996) Analiza
wskazań do 3528 cięć cesarskich na podstawie szesnastoletniego materiału klinicznego 1977-1992. Ginekol. Pol. 67(7):
330-336.
[28] Guinn D.A., Davies J.K., Jones R.O. i wsp. (2004) Labor
induction in women with an unfavorable Bishop score: randomized controlled trial of intrauterine Foley catheter with
concurrent oxytocin infusion versus Foley catheter with
extra-amniotic saline infusion with concurrent oxytocin infusion. Am. J. Obstet. Gynecol. 191: 225-229.
[29] Heinemann J., Gillen G., Sanchez-Ramos L. i wsp. (2008) Do
mechanical methods of cervical ripening increase infectious
morbidity? A systematic review. Am. J. Obstet. Gynecol.
199(2): 177-187.
[30] Maslovitz S., Lessing J.B., Many A. (2010) Complications of
trans-cervical Foley catheter for labor induction among 1,083
women. Arch. Gynecol. Obstet. 281: 473-477.
[31] Alanis M.C., Newman R.B. (2009) Inducing labor during
a complicated term pregnancy: When, why, and how. Contemp. Ob. Gyn. 54.
J
Jolanta Patro-Małysza
Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
ul. Jaczewskiego 8, 20-954 Lublin
e-mail: [email protected]
The use of intracervical catheter as a labor preinduction method
Objectives: This study was undertaken to determine the efficacy and safety of the Foley catheter as a cervical priming
agent. Material and methods: Data analysis concern 327 women undergoing cervical ripening with intracervical Foley
catheter. The primary measured outcome was ripening of the cervix as measured with the Bishop score. The
secondary outcomes were the timings starting from balloon removal (or from spontaneous expulsion) to delivery, the
preinduction-delivery interval, mode of delivery, frequency of side effects and neonatal outcome. Results: The most
common indications for induction were postterm and nonreassuring fetal status. Intracervical Foley catheter was
retained for mean duration of 15 hours 35 minutes. Bishop score rise after preinduction time was statistically significant
(3.29 ± 1.16 at the balloon insertion; 6.85 ± 1.7 at the removal of the Foley catheter). Mean Bishop score change was
3.56 ± 1.58. Of 327 women undergoing cervical ripening with a Foley catheter, 236 (72.17%) had vaginal delivery, 91
(27.38%) – cesarean delivery. The rate of vaginal delivery was significantly higher in multiparous group (85.32%)
compared with nulliparous (65.6%). There was no clinical evidence of post-partum endometritis and post-partum
hemorrhage in 307 women (94%). In 312 neonates (94.8%) the Apgar score at 3 min was more than 8. Conclusions:
Intracervical Foley catheter is an effective and safety for mother and child agent for cervical ripening.
Key words: induced labor, Folley balloon catheterization, prostaglandins