Bezpieczny Internet - poradnik dla rodziców

Bezpieczny Internet - poradnik dla rodziców
Internet stwarza coraz więcej możliwości i coraz
więcej czasu spędzamy na korzystaniu z Sieci.
Badania przeprowadzone w Nowym Jorku wśród
dzieci w wieku 9-17 lat wskazują, że dzisiejsi
uczniowie podstawówek spędzą w Internecie 23
lata swego życia, z czego dwa lata zajmie im
wysyłanie e-maili.
Internetowa
aktywność
ma
swoje
konsekwencje w różnych sferach życia.
Konsekwencje psychologiczne determinują
motywy korzystania. Ważna jest aktualna
kondycja psychiczna osoby, która zasiada
przed komputerem. Ma ona wpływ na jej
działania w Sieci.
Wiadomo że:
osoby ekstrawertywne są mniej skłonne do
odwiedzania stron towarzyskich, gdyż ich
potrzeba kontaktów jest zaspokojona;
 osoby spędzające więcej czasu w Sieci czują
się bardziej osamotnione, mają też niższy
poziom inteligencji emocjonalnej tj.
umiejętności rozumienia emocji i ich wpływu
na innych.
 często uzależnienia od internetu wiążą się z
innymi problemami psychicznymi, szczególnie
depresją.

Niekontrolowane spędzanie czasu przed komputerem przez dzieci naraża
je na poważne problemy zdrowotne, fizyczne (nieprawidłowy rozwój
układu kostno-mięśniowego, pogłębienie się wad postawy czy problemy ze
wzrokiem), jak i psychiczne. Rozwijający sie układ nerwowy i kształtująca
się psychika dziecka są systematycznie atakowane strumieniem
wielobrawnego światła z ekranu komputera, towarzyszącymi dźwiękami,
a do tego dochodzi huśtawka emocji wynikająca z przeżyć wywołanych
wydarzeniami w wirtualnym świecie, mogą powodować zaburzenia
emocjonalne, problemy z koncentracją uwagi, poczucie wyobcowania
z realnego świata oraz poważne zaburzenia więzi uczuciowej z najbliższymi.
Trudności z nadużywaniem komputera czy Internetu mogą być
symptomem poważniejszych kłopotów, z którymi dziecko może nie dawać
sobie rady np. problemów w nauce czy w relacjach z rówieśnikami.
Godziny spędzone przed komputerem stają się ucieczką od problemów,
które wydają się zbyt trudne do rozwiązania.
Warto uświadomić sobie, że żadne oprogramowanie czy
urządzenie nie zastąpi czujności i troski rodzica, który może
zareagować nie tylko na niebezpieczeństwo w Sieci ale też
trudności z kontrolą jej używania przez dziecko. Najpoważniejszą
obroną przeciwko zagrożeniom płynącym z Sieci jest właściwa
edukacja dziecka – pokazywanie źródeł niebezpieczeństw oraz
zachęcanie do rozmowy, bez lęku przed wyciągnięciem
konsekwencji.
Internet bez kontroli
W badaniach, co czwarte dziecko deklaruje, że rodzice nigdy nie interesują
się tym, w jaki sposób korzysta z Internetu. Jedynie 10% dzieci deklaruje
regularną opiekę rodziców podczas korzystania z Sieci. 28% rodziców nie
dostrzega żadnych zagrożeń dla dzieci korzystających z Internetu. 71%
dzieci trafiło w Internecie na materiały pornograficzne (63% przypadkowo)
51% dzieci trafiło na materiały z brutalnymi scenami przemocy (61%
przypadkowo) 28% dzieci trafiło na materiały propagujące przemoc
i nietolerancję (74% przypadkowo)(wg badań przeprowadzonych w 2006r.
przez Gemius i Fundację Dzieci Niczyje na grupie 2559 dzieci w wieku
12–17 lat).
Ponad 90% dzieci korzysta z serwisów komunikacyjnych, a 68% dzieci
otrzymało propozycję spotkań od osób poznanych w Sieci. 45% dzieci
korzysta z propozycji spotkań. Jedynie co czwarte dziecko informuje
rodziców o spotkaniach z osobami poznanymi w Sieci. Połowa dzieci
spotyka się w pojedynkę. (wg badań przeprowadzonych przez Gemius i
Fundację Dzieci Niczyje na grupie 1779 dzieci w wieku 12–17 lat i 687
rodziców).
Niebezpieczne kontakty
Pedofile najczęściej kontaktują się z dziećmi przez czaty, komunikatory
i wiadomości e-mail. 89% nagabywań seksualnych dokonało się w pokojach
rozmów lub podczas korzystania z komunikatorów, a jedno na pięcioro dzieci
w wieku 10-17 lat doświadczyło molestowania przez Internet. Komunikatorami
posługuje się na świecie 13 mln dzieci, a 25% korzysta z rozmów w czasie
rzeczywistym.
Cyberprzemoc
Skala cyberprzemocy jest niepokojąca , aż 57% osób stała się przynajmniej
raz obiektem zdjęć lub filmów wykonanych wbrew swojej woli. 52% dzieci
miało do czynienia z przemocą werbalną w Internecie lub przez telefon
komórkowy. 47% dzieci doświadczyło wulgarnego wyzywania. 29%
badanych deklaruje, że ktoś w Sieci podawał się za nie wbrew ich woli. 21%
dzieci doznało poniżania, ośmieszania i upokarzania. 16% osób
doświadczyło straszenia i szantażowania. 14% dzieci zgłasza przypadki
rozpowszechniania
za
pośrednictwem
Internetu
lub
GSM
kompromitujących je materiałów.
Warto pamiętać, że zarówno ofiara, sprawca, jak i świadek,
potrzebują reakcji dorosłych na każde zachowanie o charakterze
cyberprzemocy!
Gry
W Polsce dzieci przeciętnie poświęcają na gry około 1-2 godz.
dziennie. Są jednak dzieci, ok. 5,8% które poświęcają na gry nawet
4 godz. dziennie, 3% gra – 5 godzin, 1,2% gra więcej niż 6 godzin.
Przebadano dzieci, które spędzają ponad 7 godzin tygodniowo na
graniu w gry agresywne stwierdzono, że korzystanie z takich gier
powoduje wzrost agresji i nasilenie postawy typu mieć.
Wielokrotne zadawanie bólu i cierpienia innym na ekranie
komputera powoduje znieczulenie na tego typu sceny i sięganie
po coraz bardziej drastyczne gry.






Lista kontrolnych pytań pomocnych do oceny czy gry są
poza kontrolą
Czy dziecko gra niemal codziennie?
Jak często gra przez długi czas (ponad trzy godziny dziennie)?
Czy jest niespokojne i poirytowane jeśli nie może zagrać?
Czy zaniedbuje, życie towarzyskie i zajęcia sportowe?
Czy gra zamiast odrabiać zadania domowe?
Czy próbuje ograniczyć granie ale to mu się nie udaje?
Zagrożenia w Internecie docierają poprzez
wszystkie formy aktywności, są to:













Strony www – nieodpowiednie treści, reklamy dla dorosłych,;
Blogi – utrzymywane w tajemnicy przed rodzicami, dziecko może ujawniać osobiste
informacje;
Wyskakujące okienka, banery i spam – zawierające reklamy dla dorosłych;
Pokoje rozmów – czaty i IRC, najbardziej popularne do wyszukiwania ofiar przez pedofilii –
nie można określić prawdziwego wieku rozmówcy;
Komunikatory – mogą z niego korzystać pedofile, wysyłając zaproszenie do rozmowy;
Wiadomości poczty elektronicznej – kradzież danych osobowych, spam;
Pobieranie plików – może zainstalować razem z plikiem program, który będzie śledził pracę
dziecka przy komputerze;
Grupy dyskusyjne – niektóre tematy czy słownictwo może być nieodpowiednie dla dzieci;
Hazard – strony najbardziej popularne w całym Internecie;
Pornografia- przemysł pornograficzny wart jest 12 miliardów dolarów, często w połączeniu ze
stronami z darmową muzyką;
Gry – bywają brutalne i o erotycznym kontekście, zawierają nieodpowiednie reklamy;
Hakerstwo – może powodować uszkodzenie danych, ukraść informacje czy przechowywać na
Naszym komputerze pliki z nielegalną zawartością;
Programy reklamowe – mogą zawierać reklamy stron niepożądanych i szpiegujące – zapisują
dane o całej twojej działalności w sieci.
Zasad bezpiecznego korzystania z Internetu warto
uczyć od początku kontatu dziecka z Siecią. Najlepiej
zacząć wspólnie z dzieckiem odkrywać Internet,
pokazywać możliwości Sieci i od razu reagować na
sytuacje budzące naszą wątpliwość, wyjaśniać sposoby
postępowania i uzyskiwania pomocy, informować
o miejscach i instytucjach pomocowych.
Najważniejsze zasady bezpieczeństwa, które powinno
znać dziecko korzystające z Internetu dotyczą tego, że
nie można ujawniać danych o sobie oraz umawiać na
spotkania z osobami poznanymi w Internecie. Zasady,
których uczymy dzieci powinny obowiązywać
zarówno w domu, jak w szkole.




Pokoje rozmów – zasady bezpieczeństwa
Rejestracja do pokoju rozmów powinna być w towarzystwie rodzica,
który powinien dopilnować by dziecko nie ujawniało, żadnych danych
osobistych np. imię, nazwisko, data urodzenia, nazwa miasta.
Dziecko zawsze powinno posługiwać się fałszywymi danymi podczas
wypełniania takich egzemplarzy.
Pseudonim jakim posługuje się dziecko nie powinien sugerować jego
wieku ani płci.
Pokój do którego dziecko się rejestruje powinien spełniać pewne
standardy bezpieczeństwa:
◦ uprawniony do tego dorosły nadzoruje rozmowy, żeby nie
pojawiało się w nich niewłaściwe słownictwo, nieodpowiednie
propozycje czy zachowania.
◦ dobre pokoje rozmów są pilnowane 24 godz. na dobę lub mają
informacje o tym kiedy są nadzorowane
◦ korzystają z oprogramowania skanującego nadesłane wiadomości
pod kątem słów kluczowych
◦ posiadają jasno określone warunki użytkowania oraz silną politykę
prywatności.
Blogi – zasady bezpieczeństwa









Korzystanie z ochrony jaką daje hasło, aby nikt nie miał dostępu do
informacji zawartych w blogu.
Nie ujawnianie nikomu informacji dotyczących logowania, aby nikt nie
miał dostępu do osobistych danych dziecka.
Nie ujawnianie żadnych danych osobistych ani informacji, na podstawie
których można zidentyfikować dziecko (również nazwisk nauczycieli i
nazwy szkoły)
Uczenie dziecka, by pisało o innych a szacunkiem i wtedy, gdy się na to
zgodzą.
Nie umieszczenia żadnych informacji osobistych dotyczących rodziny i
przyjaciół
Nie umieszczanie w Sieci swoich fotografii ani zdjęć swoich znajomych.
Uświadomienie dzieciom, że blogi są wieczne. Cokolwiek zostanie
umieszczone, może być odczytywane przez tysiące ludzi.
Warto pamiętać, że dzieci rywalizują miedzy sobą i chcą mieć jak
największą liczbą odwiedzających osób. Jest to powód dla którego
czasem na blogach piszą różne rzeczy, których w rzeczywistości nie
mieliby odwagi powiedzieć.
Zachęcanie by dziecko utrzymało blog w tonie pozytywnym.
Poczta e-mail – zasady bezpieczeństwa





Należy uświadomić dziecku, że każdą wiadomość poczty
elektronicznej można podrobić tak, by wyglądała jak wysłana przez
dobrowolnie wybraną osobę. Szczególnie należy uczulić na
wiadomości zawierające adres internetowy. Zabezpieczeniem
może być nie korzystanie z opcji "odpowiedz" ale tworzenie
poczty "do".
Dziecko powinno korzystać z adresu poczty, na podstawie,
którego nie można go zidentyfikować np. nie używanie w adresie
nazwiska czy imienia.
Podając adres poczty dziecko powinno wpisywać słownie
wszystkie elementy, aby uniknąć przechwycenia przez programy
szpiegujące.
Poczta e-mail czasem służy do nękania ofiar, poprze rozsyłanie
kłamliwych informacji o osobie. Jeśli dziecko jest nękane poprzez
pocztę należy zachować dowody np. wydruk.
Dziecko nie powinno otwierać żadnych wiadomości e-mail, plików,
odnośników czy gier wysyłanych przez ludzi, których nie zna lub
nie darzy zaufaniem.
Grupy dyskusyjne – zasady bezpieczeństwa






Dzieci powinny korzystać jedynie z moderowanych grup
dyskusyjnych oznacza to, że każda wiadomość zanim ukarze się
na ekranie komputera musi uzyskać akceptację moderatora.
Uświadomcie dziecku, żeby nie wierzyło we wszystko co
przeczyta na grupie.
Poproście by dziecko informowało natychmiast dorosłych, jeśli
natknie się na materiały nielegalne i niepokojące. Najlepiej niech
pozostawi to widoczne na ekranie komputera lub wydrukuje, aby
zachować dowody.
Przypominajcie, żeby dziecko nie ujawniało żadnych osobistych
informacji.
Dziecko nie powinno odpowiadać na żadne oferty z grupy
dyskusyjnej np. bilety na koncert po korzystnej cenie (może to
być próba wyciągnięcia danych).
Uświadom dziecku, że rozpowszechnianie kłamstw na temat
innych osób czy firm, godzące w ich interesy czy reputację może
mieć konsekwencje prawne.






Omówienie z dzieckiem niebezpieczeństw oraz zasad
korzystania z Internetu można zakończyć spisaniem
kontraktu, który umieszczony w pobliżu komputera
pozwoli na odwołanie się do niego w razie trudności.
Kontrakt może zawierać różne zasady, które obie strony
uznają za istotne. Ważne jest aby dziecko zrozumiało
wspólne postanowienia oraz cel – ochrona przez
zagrożeniami. Potwierdzeniem tego powinny być podpisy
rodzica i dziecka.
W kontrakcie warto umieścić deklarację dziecka co do:
nie wyłączania programów filtrujących zainstalowanych przez
rodziców,
nie otwierania wiadomosci e-mail, plików, odnośników czy gier
wysyłanych przez ludzi, których dziecko nie zna,
sprawdzania i potwierdzania źródeł informacji u rodziców,
nauczycieli,
nie kopiowania informacji do odrabiania pracy domowej,
nie podejmowania prób włamywania się do innego komputera.
Kontrakt należy dostosować do wieku dziecka. Ponadto dzieci
muszą wiedzieć jakie mogą być konsekwencje łamania tych zasad.
Oprogramowanie zabezpieczające komputer
pozwala na:







określenie rodzaju materiałów odpowiednich dla
dziecka,
blokowanie dostępu do tych, które są według rodziców
nieodpowiednie,
stworzenie dziennika stron, które odwiedza dziecko,
robienie zrzutów ekranów podczas pracy dziecka w
Internecie,
ustawienie różnych ograniczeń dla każdego z członków
rodziny,
ograniczenie wyników wyszukiwania do stron mających
odpowiednią zawartość,
ustawienie dziecku limitu czasu spędzanego przed
komputerem.
1.
Programy blokujące dane przychodzące - rozpoznają witryny skierowane tylko
do dorosłych, rozpoznają słowa kluczowe związane z nieodpowiednimi treściami
- blokowanie dotyczy wtedy stron www, poczty, rozmów na czacie i innych, w
których pojawią się te słowa.
2.
Programy blokujące dane wychodzące – blokują np. wysyłanie adresu domowego
i innych ważnych informacji, można ustawić listę odbiorców poczty dziecka i
wtedy będzie ono mogło korespondować tylko z wybranymi osobami, można też
uniemożliwić korzystanie z pokojów rozmów czy komunikatorów.
3.
Dla małych dzieci można zainstalować przeglądarkę dla dzieci, która z założenia
ogranicza materiał docierający do dziecka np. odrzuca materiały erotyczne,
dotyczących alkoholu, narkotyków, bomb czy hazardu.
4.
Programy ograniczające czas pracy przed komputerem czy spędzany w
Internecie, można przy ich pomocy również zliczać całkowity czas pracy przed
komputerem.
5.
Oprogramowanie rejestrujące pracę klawiszy – programy te zapisują każde
uderzenie w klawisze klawiatury oraz dane o stronach, które odwiedziło dziecko.
Mogą też robić co kilka sekund zrzuty ekranu tego, co oglądało dziecko. Możesz
też być powiadamiany np. na pocztę e-mail jeśli dziecko wchodzi do pokoju
rozmów lub wykonuje jakąś inną czynność, o której chcesz wiedzieć
Podsumowując, warto zauważyć, że bezpieczeństwo
korzystania z Internetu jest ważnym podstawowym
aspektem używania go przez dzieci i młodzież. Następnym
krokiem jest kształtowanie umiejętności, które określa się
zdrowym używaniem Internetu dotyczą one korzystania
z Sieci w wyraźnie określonym celu, przez umiarkowaną
ilość czasu. Użytkownicy korzystający w Interntu
w zdrowy sposób potrafią rozdzielić komunikację
Internetową, od tej przebiegającej w realnym życiu.
Używają Internetu raczej jako narzędzia niż źródła swojej
tożsamości. Specjaliści nie są jednak w stanie
jednoznacznie określić limitów czasowych czy wzorców
zachowań, żeby określić granicę zdrowego korzystania
z Internetu. To dana osoba na podstawie świadomości
własnych potrzeb i zachowania oraz rozumienia zagrożeń
określa w jakim stopniu jej działania w Internecie mają
charakter adaptacyjny czy dezadaptacyjny.
Strony www dotyczące internetowych zagrożeń:
helpline.org.pl – gorąca linia pomocy
fdn.pl
dzieckowsieci.pl
saferinternet.pl
bezpiecznyinternet.org.pl
kidprotect.pl
stoppedofilom.pl
upc.pl – Elementarz dla rodziców
chrondziecko.pl – zawiera program filtrujący
cyberbully.org
dyżurnet.pl
cmppp.edu.pl – e-poradnik dla rodziców
microsoft.com/poland/protect/family – poradnik
bezpiecznego korzystania z internetu
konferencja.saferinternet.pl – relacje z konfernencji
policja.pl
Przygotowała mgr Joanna Gazda