utrecht - Centrum Zdrowia Dziecka

STRESZCZENIA INNYCH GRANTÓW REALIZOWANYCH WE WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
LUB WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW ZAGRANICZNYCH
- Akronim projektu: UTRECHT
Akronim projektu: UTRECHT
Partnerzy międzynarodowi projektu to:
• Complex Genetics Section, Department of Biomedical Genetics, University Medical
Centre Utrecht, Utrecht, Holandia (koordynator – prof. Cisca Wijmenga),
• Czeska Akademia Nauk, Instytut Mikrobiologii, Zakład Immunologii i Gnotobiologii,
Praga, Czechy (koordynator – prof. Helena Tlaskalova-Hogenova),
• Instytut „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka”, Zakład Patologii, Warszawa,
Polska (koordynator – doc. dr hab. BoŜena Cukrowska).
Projekt
stanowił część programu międzynarodowego University Medical Center
Utrecht (UMC) finansującego zadania mające na celu nawiązanie ścisłej współpracy
naukowej wiodących europejskich jednostek naukowych i stworzenie sieci Instytutów
zainteresowanych dalszą współpracą.
Celem projektu było utworzenie banku DNA pacjentów polskich chorych na celiakię
oraz poznanie molekularnych mechanizmów prowadzących do uszkodzenia bariery
jelitowej w tej chorobie.
Celiakia, występująca z częstością 1%, jest najczęstszą przyczyną nietolerancji
pokarmowej w krajach Europy Zachodniej. U pacjentów z celiakią gluten wywołuje zmiany
zapalne i przebudowę błony śluzowej przewodu pokarmowego, doprowadzając do
zaburzeń wchłaniania i przewlekłych komplikacji zdrowotnych. Celiakia długo traktowana
jako choroba wieku dziecięcego, obecnie zaliczana jest do przewlekłych chorób
autoimmunologicznych i częściej diagnozowana u dorosłych niŜ u dzieci.
W ramach projektu zaplanowane zostały następujące zadania do wykonania przez
zespół IPCZD:
• długookresowe „bankowanie” materiału genetycznego (bank DNA) oraz utworzenie
bazy danych pacjentów;
• ocena jakościowo-ilościowa komórek nacieku zapalnego i ich aktywności metodami
immunohistochemicznymi i immunofluorescencyjnymi z zastosowaniem technik
morfometrycznych w materiale archiwalnym oraz u nowo diagnozowanych
pacjentów;
• ocena
aktywacji
enterocytów
w
skrawkach
tkankowych
metodami
immunohistochemicznymi i morfometrycznymi w materiale archiwalnym oraz
u nowo diagnozowanych pacjentów;
Instytut „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka”
04-730 Warszawa, Al. Dzieci Polskich 20, tel.: +48 22 815 70 00
Strona 1 z 2
STRESZCZENIA INNYCH GRANTÓW REALIZOWANYCH WE WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
LUB WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW ZAGRANICZNYCH
- Akronim projektu: UTRECHT
• ocena utrastrukturalna połączeń międzykomórkowych w nabłonku jelitowym,
analiza morfologii enterocytów i mikrokosmków z zastosowaniem technik
mikroskopii elektronowej;
• analiza morfometryczna ekspresji białek kodowanych przez geny wykazujące
zróŜnicowanie w badaniach genetycznych grupy z UMC (Utrecht) u nowo
diagnozowanych pacjentów, połączona z analizą ekspresji RNA wykonaną
metodami in situ hybrydyzacji w skrawkach tkankowych;
• analiza poziomu autoprzeciwciał w surowicy nowo diagnozowanych pacjentów i ich
korelacja z zaburzeniami bariery jelitowej.
Utworzono bank DNA oraz bazę danych 594 pacjentów w wieku 2-18 lat z rozpoznaną
celiakią oraz 15 rodzin z 17 ośrodków w Polsce. Dodatkowo zebrano kontrolne DNA od
903 dawców krwi (bank DNA osób nie chorujących na celiakię). Polska kohorta pacjentów
(599 DNA chorych na celiakię i 745 DNA kontrolnych) została włączona do II-giej tury
międzynarodowych rozszerzonych badań Genome Wide Associacion Study (GWAS).
Realizacja projektu pozwoliła na:
• potwierdzenie współistnienia celiakii z wcześniej wykrytymi genami HLA klasy II
kodującymi cząsteczki DQ2 i DQ8 oraz non-HLA;
• zidentyfikowanie nowych loci niezwiązanych z układem HLA współistniejących
z celiakią zawierających geny odpowiedzialne za rozwój i selekcję limfocytów T
w grasicy (THEMIS, RUNX3, TNRRSF14, ETS1), geny związane z działaniem
cytokin i chemokin (TNFSF18, CCR4) oraz geny związane z róŜnymi funkcjami
układu immunologicznego (BACH2, CCR4, CD80, CIITA-SOCS1-CLEL16A,
ICOSLG, ZMIZ1);
• zidentyfikowanie nowych loci niezwiązanych z układem HLA prawdopodobnie
współistniejących z celiakią kodujących Toll-like receptory (TLR)-7, 8
• potwierdzenie znaczenia badań genetycznych układu HLA klasy II w rozpoznaniu
celiakii, zwłaszcza celiakii o przebiegu atypowym;
• pokazanie znaczenia badań serologicznych w rozpoznaniu celiakii i nieswoistych
chorób zapalnych przewodu pokarmowego;
• pokazanie konieczności wykonywania badań przesiewowych w kierunku celiakii
w grupach ryzyka;
• pokazanie zmian utrastrukturalnych bariery jelitowej w celiakii, wskazujących na
zaburzenia funkcjonowania bariery jelitowej;
• pokazanie znaczenia aktywacji nieswoistych mechanizmów obronnych
w patogenezie choroby trzewnej.
Instytut „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka”
04-730 Warszawa, Al. Dzieci Polskich 20, tel.: +48 22 815 70 00
Strona 2 z 2