Stanowisko z dnia 6 - Krajowa Izba Doradców Podatkowych

Opinia z dnia 6. stycznia 2009r.
Zespołu ds. Ubezpieczeń
Krajowej Rady Doradców Podatkowych
1. Uwarunkowania prawne z ustawy o doradztwie podatkowym w
zakresie ubezpieczenia OC
Doradca podatkowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności
cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego
[obowiązkowe ubezpieczenie OC], czyli gdy:
- udziela podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad,
opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych;
- prowadzi, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, księgi podatkowe i
inne ewidencje do celów podatkowych oraz udziela im pomocy w tym zakresie;
- sporządza, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznania i
deklaracje podatkowe lub udziela im pomocy w tym zakresie.
Ponieważ doradca podatkowy wykonuje ten zawód jako:
- osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek lub
jako uczestnik spółki niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem spółki komandytowoakcyjnej, lub
- osoba pozostająca w stosunku pracy z podmiotami, o których mowa wyżej, a także
innymi podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności doradztwa
podatkowego, o których mowa w art.3 ustawy o doradztwie podatkowym [dpU], oraz
podmiotami uprawnionymi do wykonywania doradztwa podatkowego (art.4 ust.1 dpU),
obowiązek ubezpieczenia OC ciąży na:
- doradcach podatkowych wykonujących zawód we własnym imieniu i na własny
rachunek,
- doradcach podatkowych wykonujących zawód w formie spółek niemających
osobowości prawnej,
- podmiotach zatrudniających doradców podatkowych,
2. Rola Izby w systemie ubezpieczeń OC doradców podatkowych
I Zjazd KIDP ustalił wysokość składki członkowskiej uwzględniając potrzeby finansowe
samorządu na dzień ustalania wysokości składki.
Uwzględniając powyższe uwarunkowania prawne Krajowa Rada Doradców
Podatkowych przyjęła w 2004r. założenia dla stworzenia systemu ubezpieczeń
odpowiedzialności zawodowej, który mogłaby rekomendować środowisku doradców
podatkowych, oparte na założeniu, że Izba - odmiennie niż ma to miejsce w
samorządzie adwokackim i radcowskim - nie występuje w roli ubezpieczającego
zawierającego umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. Założenia te uwzględniła w
całości obowiązująca Umowa Generalna. Ubezpieczenia oferowane doradcom
podatkowym w ramach Umowy Generalnej dają możliwości zakupu przez doradców
pełnej gamy produktów ubezpieczeniowych
dostosowanych
do
różnych,
zróżnicowanych potrzeb środowiska. Monitorując i nadzorując funkcjonowanie Umowy
Generalnej samorząd nie angażuje się finansowo w system ubezpieczeń, gdyż
ubezpieczającym jest ubezpieczony, czyli doradca podatkowy.
Krajowa Rada Doradców Podatkowych tworząc zespół ds. ubezpieczeń zaleciła między
innymi ocenę możliwości i zasadności zmiany tych założeń, tj. taką rekonstrukcję
umowy, aby Izba w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego była ubezpieczającym
zawierającym umowę ubezpieczenia na rachunek wszystkich doradców tworzących
samorząd. Taka konstrukcja prawna co do zasady jest możliwa i wynika z art.808 §1
kodeksu cywilnego [kc].
3. Skutki zmiany roli Izby w systemie ubezpieczeń OC
Przyjmując jednakże taką konstrukcję jako hipotetycznie dopuszczalną, należy zważyć,
że wówczas zgodnie z art.808 §2 kc roszczenie o zapłatę składki przysługuje
ubezpieczycielowi wyłącznie przeciwko ubezpieczającemu. Ponieważ zobowiązanym do
zapłaty składki stanie się wówczas wobec ubezpieczyciela Izba, konieczne będzie
włączenie składki ubezpieczeniowej płaconej przez doradców do składki członkowskiej,
bowiem jedynie składka członkowska jest obligatoryjnym świadczeniem członka
samorządu na rzecz samorządu.
Pamiętać należy, że określenie wysokości składki członkowskiej leży w wyłącznej
kompetencji Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych. Tak więc, aby można było
włączyć składkę ubezpieczeniową do składki członkowskiej jej wysokość musiałby
określić Zjazd. Należy zwrócić uwagę, że zmiana składki ubezpieczeniowej skutkująca
jej wzrostem związana np. ze wzrostem minimalnej sumy gwarancyjnej określanej przez
Ministra Finansów, który określając ją, bierze pod uwagę między innymi specyfikę
wykonywanego zawodu oraz zakres realizowanych zadań, skutkująca zmianą proporcji
części składkowej i części przeznaczonej na finansowanie samorządu prowadziłaby do
zwoływania zjazdu w sprawie zmiany wysokości składki po to, by nie dochodziło do
zmniejszenia środków finansujących działalność samorządu. Dla przykładu, w
samorządzie adwokackim, składka ustalana jest corocznie przez zgromadzenie izby
adwokackiej, a więc ewentualna coroczna zmiana składki ubezpieczeniowej i w
konsekwencji składki członkowskiej, w sytuacji gdy ubezpieczającym jest Naczelna
Rada Adwokacka, nie rodzi problemów organizacyjnych i finansowych.
Kolejnym elementem, który należy brać pod uwagę, jest w takiej sytuacji ściągalność
składek. Ustawa nie daje możliwości ściągania składek w trybie egzekucji w
administracji, a dyscyplina w ich płaceniu wskazuje, iż należy liczyć się z tym, że Izba
częściowo finansowałaby ubezpieczenie doradców podatkowych z własnych środków
nie mając – poza odpowiedzialnością dyscyplinarną i ewentualną drogą sądową w
ramach postępowania cywilnego - innych możliwości nacisku na niesolidnych dłużników.
Wg optymistycznych, naszym zdaniem, prognoz należy zakładać, że w ten sposób Izba
z własnych zasobów angażowałaby się finansowo na ok. 600 tys. zł rocznie, tj. takiej
kwoty corocznie nie odzyskiwałaby od doradców, których ubezpieczyła. Wyliczenie
oparto na założeniach j/n:
- składa ubezpieczeniowa przy sumie gwarancyjnej 10.000 euro - ok.200 zł rocznie
(prognoza zespołu)
- ubezpieczonych doradców podatkowych – ok.10.000 (wg listy)
- ściągalność składki – ok.70% (prognoza zespołu oparta na optymistycznych
prognozach ściągalności składki członkowskiej).
Uwarunkowania dla ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej są zróżnicowane również
z tego powodu, że zróżnicowane są formy wykonywania zawodu. Część doradców
podatkowych wykonuje zawód jako pracownicy. Należy pamiętać ponadto, że:
(1) Izba występując w roli ubezpieczającego i angażując się finansowo w projekt
obejmie ubezpieczeniem ok. 5% doradców podatkowych, którzy tego od Izby nie
oczekują. Są to te osoby, które zatrudnione w oparciu o umowy o pracę objęte są
ochroną ubezpieczeniową z polis ich pracodawców na sumy wielokrotnie
przekraczające sumę gwarancyjną dla ubezpieczenia obowiązkowego,
a także to, że:
(2) ok. 23% doradców podatkowych korzystających dotychczas z Umowy Generalnej
ubezpiecza się na kwoty wyższe niż minimalna suma gwarancyjna i/lub w zakresie
szerszym niż zakres obowiązkowego OC przewidziany rozporządzeniem Ministra
Finansów.
Uwzględniając powyższe, co najmniej doradcy, o których mowa w pkt (2) będą
zmuszeni zawierać odrębne umowy ubezpieczenia, albo ze względu na nich
wynegocjowana przez Izbę jako ubezpieczającego suma gwarancyjna musiałaby
niepomiernie wzrosnąć, co wiązałoby się z kosztami ubezpieczenia znacznie ponad
prognozowane 200 zł.
4. Wnioski
Uwzględniając powyższe, Zespół nie znajduje racjonalnych argumentów dla:
- rekomendowania Krajowej Radzie Doradców Podatkowych przyjęcia pozytywnego
stanowiska w sprawie roli Izby jako ubezpieczającego, a tym samym,
- sprawy włączenia składek ubezpieczeniowych do składki członkowskiej, co miałoby
być ewentualnie przedmiotem obrad III Zjazdu.
Zespół ds. ubezpieczeń KRDP
Mariusz Durzyński
Waldemar Skierś
Aleksander Stanek – przewodniczący
Dominik Szczygieł