Ocena zdolności buforowej śliny oraz flory bakteryjnej jamy ustnej

Ocena zdolności buforowej śliny oraz flory bakteryjnej jamy ustnej

Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Ocena zdolności buforowej
śliny oraz flory bakteryjnej
jamy ustnej u pacjentów
z oligodoncją uzębienia
stałego – doniesienie wstępne
Assessment of the buffer
capacity of saliva and oral flora
in patients with oligodontia
of permanent teeth
- a preliminary report
B C E F
Agnieszka Kornet 1 Dorota Maciejak 2 B D E
Dorota Olczak-Kowalczyk 3 D E
Maria Dąbkowska 4 D
Justyna Cieślik 5 D
Małgorzata Zadurska 6 A B D E
Wkład autorów: A – Plan badań; B – Zbieranie danych; C – Analiza statystyczna; D – Interpretacja danych;
E – Redagowanie pracy; F – Wyszukiwanie piśmiennictwa
Authors’ Contribution: A – Study design; B – Data Collection; C – Statistical Analysis; D – Data Interpretation;
E – Manuscript Preparation; F – Literature Search
1,2,6
3
4
5
Zakład Ortodoncji, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Department of Orthodontics, Medical University of Warsaw
Zakład Stomatologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Department of Paediatric Dentistry,Medical University of Warsaw
Zakład Mikrobiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Department of Microbiology, Medical University of Warsaw
Zakład Mikrobiologii, CSK Banacha
Department of Microbiology, Banacha Central Teaching Hospital
lek.dent., wolontariusz, DDS, Volunteer,
dr n. med., adiunkt; DDS, PhD, Assistant Professor,
3
dr hab. n. med., kierownik Zakładu Stomatologii Dziecięcej, DDS, PhD, Associated Professor, the Head of the Department
of Paediatric Dentistry
4
dr n. med., wykładowca, DDS, PhD, Lecturer
5
mgr, asystent, DDS, Assistant,
6
dr hab. n. med., kierownik Zakładu Ortodoncji, DDS, PhD, Associated Professor, the Head of the Department of Orthodontics
1
2
Adres do korespondencji; correspondence adress:
Zakład Ortodoncji WUM, Department of Orthodontics, Medical University in Warsaw
ul. Nowogrodzka 59, pawilon 11 D1
02-005 Warszawa
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
163
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Streszczenie
Abstract
Termin oligodoncja dotyczy wrodzonego braku sześciu
bądź więcej zawiązków zębów mlecznych, stałych lub
obu rodzajów uzębienia, z wyłączeniem trzecich zębów
trzonowych. U 57% pacjentów z oligodoncją występują
zaburzenia w obrębie włosów, paznokci i/ lub gruczołów
potowych oraz zmniejszone wydzielanie śliny. Cel pracy:
Zbadanie zdolności buforowej śliny, składu i liczebności flory
bakteryjnej oraz kolonii grzybów występujących w jamie
ustnej u pacjentów z oligodoncją, wraz z analizą stanu
uzębienia wyrażoną wskaźnikiem PUW (puw). Materiał:
29 pacjentów - 15 pacjentów z oligodoncją uzębienia stałego
w grupie badanej (9 chłopców, 6 dziewcząt), 14 pacjentów
bez wrodzonego braku zawiązków zębów stałych w grupie
kontrolnej (10 chłopców, 4 dziewczęta), w wieku od 7 do
16 lat. Metody: Badanie stomatologiczne, analiza zdjęć
pantomograficznych, test CRT Buffer zdolności buforowej
śliny, CRT Bacteria obecności bakterii Streptococcus
mutans i Lactobacillus acidophilus. Wyniki zostały
przeanalizowane statystycznie w oparciu o test Fishera
dla tablic czteropolowych. Wyniki: Najwyższy wskaźnik
PUW w grupie badanej wynosił 6, zaś w grupie kontrolnej
wynosił 16. U większości badanych pacjentów (po 10 z obu
grup) występowała średnia zdolność buforowa śliny. Połowa
pacjentów z grupy badanej i kontrolnej miała wysoki poziom
Lactobacillus acidophilus. Liczne kolonie grzybów Candida
albicans wyhodowano u 5 pacjentów z grupy badanej,
a pojedyncze u 2 pacjentów z grupy kontrolnej. Wnioski:
Pacjenci z oligodoncją wykazują niższe wartości wskaźnika
PUW niż pacjenci z prawidłową liczbą zębów. Wyhodowanie
licznych kolonii Candida albicans u pacjentów z oligodoncją
wskazuje na konieczność wdrożenia odpowiedniej terapii
oraz wymianę protez i aparatów ortodontycznych. (Forum
Ortod. 2012; 8: 163 - 72).
Oligodontia is defined as the congenital absence of
six or more deciduous teeth, permanent teeth, or both,
excluding third molars. 57% of patients with oligodontia
display hair, nail and/or sweat gland problems, and
decreased saliva secretion. Aim: The aim of the study
was to investigate the buffering capacity of the saliva,
the composition and the count of bacteria colonies and
the fungal contamination present in the oral cavity of
patients with oligodontia and to evaluate the dental
status using the DMFT index. Material: Fifteen patients
(9 boys, 6 girls) with oligodontia of permanent teeth
(study group) and fourteen patients (10 boys, 4 girls)
without congenital absence of permanent teeth (control
group), totally 29 patients aged between 7 and 16
years. Methods: The dental examination, the analysis
of panoramic radiographs, the CRT Buffer test and the
CRT Bacteria test were used. The results were analysed
statistically using the Fisher's four-fold contingency table
test. Results: The highest registered DMFT score was 6 in
the study group and 16 in the control group. The majority
of the patients (10 in each of the two groups) had the
average salivary buffer capacity. Significant changes
in incidence of Lactobacillus acidophilus and Candida
albicans have been noticed in certain groups of patients.
Conclusions: Patients with oligodontia had lower
DMFT scores, than patients with the normal number of
teeth present. The high incidence of Candida albicans
colonies in patients with oligodontia indicates the need
of implementing appropriate treatment therapy. (Orthod.
Forum 2012; 8: 163 - 72).
Nadesłano: 28.11.2012
Przyjęto do druku: 21.12.2012
Słowa kluczowe: kolonie grzybów, liczebność bakterii,
oligodoncja, wskaźnik PUW/puw, zdolność buforowa śliny
Received: 28.11.2012
Accepted: 21.12.2012
Key words: oligodontia, buffer capacity of saliva, number of
bacteria, fungi colonies, DMFT score
Wstęp
Introduction
Termin oligodoncja odnosi się do wrodzonego braku
sześciu bądź więcej zawiązków zębów mlecznych, stałych
lub obu rodzajów uzębienia, z wyłączeniem trzecich
zębów trzonowych (1,2). Zaburzenie to dotyczy najczęściej
górnych i dolnych drugich zębów przedtrzonowych, zębów
siecznych bocznych w szczęce oraz siecznych przyśrodkowych w
żuchwie (3). Wielu pacjentów z tym zaburzeniem wykazuje
także objawy ze strony innych struktur ektodermalnych
(włosów, paznokci, skóry, gruczołów potowych). Wyróżnia
The term oligodontia refers to the congenital absence
of six or more germs of deciduous teeth, permanent
teeth, or both, excluding third molars (1,2). This disorder
usually affects upper and lower second premolars,
upper lateral incisors and lower central incisors (3).
Numerous patients with this disorder also display other
symptoms in ectodermal structures, that are hair, nails,
skin and sweat glands. Two types of oligodontia are
distinguished: isolated oligodontia (I non-syndromic
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
164
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
się postać oligodoncji „czystą” (izolowaną, oligodontia/I,
non-syndromic oligodontia) oraz współistniejącą z objawami dotyczącymi tkanek i narządów pochodzących
z ektodermy i mezodermy (syndromic oligodontia,
oligodontia/S) -1,4. Badania Bergendal'a i współ. (5) wykazały,
że u 57% pacjentów z oligodoncją występują zaburzenia w
obrębie włosów, paznokci i/ lub gruczołów potowych oraz
zmniejszone wydzielanie śliny.
Oligodoncja jest jednym z objawów dysplazji
ektodermalnej. Czystą postać dysplazji ektodermalnej
rozpoznaje się w przypadku występowania zaburzeń
rozwojowych tkanek pochodzących tylko z zewnętrznego
listka zarodkowego. Jeżeli zaburzeniom rozwojowym tkanek
pochodzących z ektodermy towarzyszą nieprawidłowości
w innych narządach i układach, wówczas rozpoznaje
się zespół ektodermalny. W zespołach ektodermalnych
występują zaburzenia rozwojowe tkanki mezodermalnej, np.
niedorozwoje kości, polidaktylia, syndaktylia, ektrodaktylia,
wady układu moczowo-płciowego, niedorozwój gruczołów
sutkowych i wady serca (1).
Etiopatogeneza choroby ma podłoże wieloczynnikowe.
Zidentyfikowano szereg genów, których mutacje powodują
nieprawidłowe
interakcje
ektoderma-mezenchyma
na poziomie molekularnymi i są odpowiedzialne za
powstanie fenotypu dysplazji ektodermalnej. Należą do
nich geny: EDA, EDAR, XEDAR, NEMO, EDARADD, WNT10A
(1,6,7,8). Dysplazja ektodermalna może być embriopatią,
spowodowaną uszkodzeniem płodu szkodliwymi czynnikami
działającymi w czasie ciąży, np. zakażeniem wirusowym,
środkami chemicznymi, promieniowaniem jonizującym,
chemioterapią, urazami lub zaburzeniami hormonalnymi
(1). Typowy obraz kliniczny pacjenta dotkniętego tą chorobą
objawia się cienką, aksamitną skórą, pozbawioną pigmentu,
suchą, łuszczącą się, z wykwitami egzematycznymi. Pacjenci
wykazują nadmierną wrażliwość na temperaturę, zaburzenia
termoregulacji, zmniejszone wydzielanie potu, łez i śliny.
Owłosienie jest zazwyczaj skąpe, cienkie, koloru blond,
a paznokcie łamliwe, nieprawidłowo wykształcone.
Częstym objawem współwystępującym jest zaburzenie
liczby zębów – hipodoncja, oligodoncja lub anodoncja.
oligodontia) and syndromic hypodontia with symptoms
relating to tissues and organs from ectoderm and
mesoderm (oligodontia/S) - 1,4. Bergendal et al. (5)
have shown, that 57% of patients with oligodontia are
suffering from problems with hair, nails and/or sweat
glands and reduced saliva production.
Oligodontia is one of the symptoms of ectodermal
dysplasia. The isolated form of ectodermal dysplasia
can be recognised in cases with the outer germ layer
disturbances only. If developmental disorders of
ectodermal tissues are accompanied with abnormalities
in other organs and systems, then an ectodermal
syndrome is diagnosed. Ectodermal syndromes are
usually accompanied with developmental disorders
of mesodermal tissue, such as bone hypoplasia,
polydactyly, syndactyly, ectrodactyly, urogenital system
disorders, underdeveloped mammary glands and heart
disorders (1).
Etiopathogenesis of the disease is multifactorial. A
number of genes, whose mutations cause abnormal
ectoderm-mesenchyme interactions at molecular level
and are responsible for the formation of ectodermal
dysplasia phenotype, were identified. These include:
EDA, EDAR, XEDAR, NEMO, EDARADD, WNT10A genes
(1,6,7,8). Ectodermal dysplasia can be an embryopathy
caused by a damage to a foetus caused by the harmful
factors during pregnancy, such as a viral infection,
chemicals, ionising radiation, chemotherapy, trauma
or hormonal disorders (1). Typical clinical symptoms
include a thin, dry, flaky, pigment-free, velvety skin with
the eczemic eruptions. Patients have also hypersensitivity
to temperature, impaired thermoregulation, decreased
sweat, tears and saliva production. Hair is usually sparse,
thin, typically of blond colour, whereas nails tend to
be brittle, undeveloped. A common, accompanying,
symptom is the reduced number of teeth as hypodontia,
oligodontia, anodontia.
Cel pracy
Purpose of the work
Celem pracy było zbadanie zdolności buforowej śliny,
składu i liczebności flory bakteryjnej oraz kolonii grzybów
występujących w jamie ustnej u pacjentów z oligodoncją,
w powiązaniu z analizą stanu uzębienia wyrażoną
wskaźnikiem PUW (puw).
The aim of the study was to investigate the buffering
capacity of the saliva, the composition and the number of
colonies of bacteria and fungal contamination, that occur in
the oral cavity in patients with oligodontia, and to correlate
it with their dental status evaluated using the DMFT index.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
165
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Materiał i metody
Material and methods
Grupę badaną stanowiło 15 pacjentów, w tym 9 chłopców
i 6 dziewcząt w wieku od 7 do 16 lat z oligodoncją uzębienia
stałego. U 7 osób poza oligodoncją stwierdzono inne objawy
dysplazji ektodermalnej dotyczące skóry i owłosienia (Tab. 1).
Grupę kontrolną stanowiło 14 pacjentów w tym 10
chłopców i 4 dziewczęta w wieku od 7 do 16 lat, z prawidłową
liczbą zawiązków zębów stałych (Tab. 2).
U każdego pacjenta przeprowadzono standardowe
badanie stomatologiczne. Oceniono wskaźnik PUW (puw
w przypadku obecności zębów mlecznych). Wskaźnik ten
oznacza: P – ząb z jednym lub kilkoma ubytkami próchnicy
pierwotnej i/lub wtórnej, bądź opatrunkiem czasowym;
U – ząb utracony lub usunięty z powodu próchnicy; W – ząb
z jednym lub większą liczbą wypełnień, ale bez próchnicy
wtórnej, bądź ząb pokryty koroną protetyczną z powodu
próchnicy. Liczbę zawiązków zębów stałych oceniono na
podstawie zdjęcia pantomograficznego.
The material consisted of 15 patients, 9 boys and 6 girls,
aged from 7 to 16 years with oligodontia in the permanent
dentition. Seven patients have been diagnosed with other
symptoms of ectodermal dysplasia, that affect skin and hair
(Tab.1).
The control group consisted of 14 patients, 10 boys and
4 girls, aged from 7 to 16 years with the normal number of
permanent teeth (Tab.2).
Each patient was examined using the standard dental
examination. DMFT index was calculated. The index is
defined as: D - a decayed tooth with one or more primary
caries and/or secondary caries or with a temporary
dressing; M - a missing tooth, that is lost or removed due
to caries; FT - a filled tooth with one or more fillings,
but without secondary caries, or a tooth covered with a
prosthetic crown due to caries. The number of permanent
tooth germs was calculated using panoramic radiographs.
2.
3.
♂
♂
5.
6.
7.
♀
♀
♂
9.
♀
4.
8.
10.
11.
12.
♂
♂
♀
♀
♂
13.
♂
15.
♂
14.
♀
15
13
12
0
4
5
0
4
0
7
12
16
0
2
3
5
3
0
15
6
4
13
+
1
+
3
5
+
10
4
1
12
6
3
12
15
3
9
6
+
4
-
1
2
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
b.liczne
C.albic.
nieliczn
C.tropic.
+
poj.
C.albic.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
liczne
C.albic.
poj.
C.albic.
+
+
+
+
+
+
Objawy ED
Liczba brak.
zaw. z.
stałych
Grzyby
+
+
+
+
+
CRT
Strept >10 5
CRT Strept.
<10 5
6
CRT
Lactob. >10 5
puw
5
CRT
Lactob. <10 5
PUW
11
CRT
Buffer niski
Wiek
♂
CRT
Buffer średni
Płeć
1.
CRT
Buffer wysoki
LP
Tabela 1. Grupa badana: płeć, wiek, PUW/puw, CRT Buffer, CRT Bacteria, grzyby, liczba brakujących
zawiązków zębów stałych, objawy dysplazji ektodermalnej.
Table 1. Studied grup: sex, age, PUW/puw, CRT Buffer, CRT Bacteria, mycosis, number of congenital missing
teeth, symptoms of ectodermal dysplasia.
poj.
C.famata
10
+
8
+
16
+
26
11
12
17
12
9
11
+
+
16
+
14
+
11
9
12
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
166
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
♂
♂
♂
♂
♂
♂
♂
♂
♀
13
3
-
12
7
11
15
12
11
10
9
1
8
13
8
2
0
7
0
4
10
7
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Zdolność buforową śliny zbadano testem CRT Buffer firmy
Ivoclar Vivadent (Ryc. 1). Badaną ślinę uzyskano od pacjentów
po 5 minutach żucia parafiny. Następnie naniesiono ją na
paski testowe zawarte w zestawie. Po kolejnych 5 minutach
porównano kolor uzyskany na pasku testowym z tabelą barw
identyfikującą zakres zdolności buforowej śliny. Wyniki zostały
przedstawione w skali trzystopniowej – zdolność buforowa
śliny wysoka (kolor niebieski) ; średnia (kolor zielony); niska
(kolor żółty).
Obecność bakterii Streptococcus mutans i Lactobacillus
acidophilus zbadano testem CRT Bacteria firmy Ivoclar
Vivadent, które przed użyciem przechowywano w lodówce
w temperaturze 3-8 °C (Ryc. 2, 3). Pacjenci zostali
poinformowani o konieczności zaniechania stosowania
płynów do płukania jamy ustnej na minimum 12 godzin
przed badaniem. Ślina stymulowana uzyskana po 5 minutach
żucia parafiny została naniesiona po obu stronach nośnika
z agarem. Nośnik zamknięto szczelnie w probówce, na dnie
której wcześniej umieszczono tabletkę NaHCO3. Probówkę
umieszczono w inkubatorze Cultura/Ivoclar Vivadent
w temperaturze 37 °C / 99 °F na 48 godzin. Po odpowiednim
czasie inkubacji porównano gęstość wyhodowanych na
nośnikach kolonii bakterii z graficznie przedstawionymi
wynikami na wzorcowej tabeli zawartej w zestawie. Pacjentów,
którzy uzyskali wyniki liczebności bakterii wynoszące 105
- CFU lub powyżej, zakwalifikowano do grupy o zwiększonym
ryzyku próchnicy.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Grzyby
CRT
Strept >10 5
CRT
Strept. <10 5
1
5
-
CRT
Lactob. >10 5
puw
6
4
12
4
16
CRT
Lactob. <10 5
PUW
9
14
16
7
12
CRT
Buffer niski
Wiek
♂
♂
♀
♀
♀
CRT
Buffer średni
Płeć
1.
2.
3.
4.
5.
CRT
Buffer wysoki
LP
Tabela 2. Grupa kontrolna: płeć, wiek, PUW/puw, CRT Buffer, CRT Bacteria, grzyby.
Table 2. Control grup: sex, age, PUW/puw, CRT Buffer, CRT Bacteria, mycosis.
+
poj.
C.albic.
+
poj.
C.famata
+
+
+
+
+
+
+
The buffer capacity of saliva was examined using Ivoclar
Vivaden tCRT Buffer tests. Saliva samples were obtained
after 5 minutes of chewing paraffin and then they were
the outer germ layer test strips included in the kit. After
following 5 minutes, the obtained colour on the test strips
was compared with the table colour to identify buffering
capacity of saliva. The results were shown in the threecolour scale: blue for high, green for medium, and yellow for
low buffer capacity.
The presence of the Streptococcus mutans and
Lactobacillus acidophilus bacteria was examined using the
Ivoclar Vivadent CRT Bacteria test, that had been stored in
a refrigerator at 3-8 °C before the test. The patients were
instructed to refrain from usage of any liquid mouthwash
at least 12 hours before the test. Stimulated saliva was
obtained after 5 minutes of chewing a paraffin stick and
then applied on both sides of the agar carrier. The carrier
was sealed in a tube with the NaHCO3 tablet. The tube was
placed in a Cultura/Ivoclar Vivadent incubator at 37 °C /
99 °F for 48 hours. The density of bacteria colonies on the
carrier was compared with the graphic results in the table
included in the test. The patients, who had the bacteria
level of 105 CFU or above, where qualified to a group with
a high risk of caries group.
The count of the Candida albicans colony was determined
after application of small quantity of the previously
stimulated saliva on a plate with a Saburauda agar. After 2
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
167
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Liczbność kolonii grzybów Candida albicans określano
po naniesieniu na płytkę z pożywką z agaru Saburauda
niewielkiej ilości uzyskanej wcześniej śliny stymulowanej
(Ryc. 4). Po 2–4 dniach inkubacji w temperaturze pokojowej
porównywano liczebność wyhodowanych kolonii grzyba.
Wyniki zostały przeanalizowane statystycznie w oparciu
o test Fishera dla tablic czteropolowych.
to 4 days of incubation at the room temperature, the count
of the fungus colony was calculated and compared between
the groups.
The results have been analysed statistically using the
four-table arrays Fisher's test.
Ryc. 2. Test CRT Bacteria - miano bakterii Streptococcus
mutans powyżej 105 CFU.
Fig. 2. CRT Bacteria test - the incidence of Streptococcus
mutans greater than 105 CFU.
Ryc. 1. Test CRT Buffer - średnia zdolność
buforowa śliny.
Fig. 1. CRT Buffer test - the average buffer capacity of saliva.
Ryc. 3. Test CRT Bacteria - miano bakterii Lactobacillus
acidophilus powyżej 105 CFU.
Fig. 3. CRT Bacteria test - the incidence of Lactobacillus
acidophilus colonies greater than 105 CFU.
Ryc. 4. Liczne kolonie grzybów Candida albicans na płytce z pożywką z agaru Sabuarda.
Fig. 4. Numerous colonies of Candida albicans
on a plate with a Saburauda agar.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
168
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Wyniki
Results
W grupie badanej najwyższy wskaźnik zarówno PUW,
jak i puw w wynosił 6. Najniższy wynik PUW (puw)
wynosił 0. W grupie kontrolnej najwyższy PUW wynosił
16, zaś puw 7. Najniższe wartości tych wskaźników
wyniosły 0. W grupie kontrolnej u 9 osób nie obliczono
puw ze względu na brak zębów mlecznych. Intensywność
próchnicy wyrażona wzorem PUW (puw)/ liczbę osób
z próchnicą dla zębów stałych w grupie badanej wynosiła
3,27, zaś dla zębów mlecznych 2,47. W grupie kontrolnej
uzyskano odpowiednio wynik 6,64 dla zębów stałych oraz
3,40 dla zębów mlecznych.
W grupie badanej zdolność buforowa śliny określona
testem CRT Buffer była wysoka u 4, a niska u 1 pacjenta.
U większości badanych pacjentów z oligodoncją (10 osób)
występowała średnia zdolność buforowa śliny. W grupie
kontrolnej uzyskano zbliżone wyniki – 10 osób ze średnią
zdolnością buforową śliny, 1 z niską i 3 z wysoką.
Testy liczebności bakterii CRT Bacteria wykazały liczbę
kolonii L. acidophilus powyżej 105 CFU u 7 pacjentów
z grupy badanej, podczas gdy liczba kolonii S. mutans
powyżej 105 CFU występowała tylko u 1 pacjenta. Wśród
osób z grupy kontrolnej wyniki były zbliżone - u 7 osób
liczebność kolonii L. acidophilus była powyżej 105 CFU, zaś
liczebność kolonii S. mutans poniżej 105 CFU występowała
u wszystkich badanych.
W grupie badanej wyhodowano liczne kolonie Candida
albicans, pojedyncze Candida tropicalis i Candida famata
u 5 pacjentów. W grupie kontrolnej jedynie u 2 pacjentów
wyhodowano pojedyncze kolonie Candida albicans.
Istotny statystycznie związek zaobserwowano tylko
między liczebnością L. acidophilus, a występowaniem
grzybów w grupie badanej. U wszystkich pacjentów, u których
uzyskano wysoką tj. powyżej 105 CFU liczebność bakterii
L. acidophilus, wyhodowano także kolonie grzybów.
The highest registered DMFT and dmtf score was 6 in the
study group and 16 in the control group. The lowest level
of the DMFT (dmft) score was 0. In the control group the
highest DMFT level was 16, whereas the dmft score was at
seven. The lowest rates were 0. Due to the lack of deciduous
teeth, the dmft score was not assessed in 9 patients in the
control group. The intensity of caries in the study group
assessed by the DMFT (dmft) score divided by the number
of patients was 3.27 for the permanent teeth and 2.47 for
the deciduous teeth. In the control group, the results were
6.64 and 3.40 for the permanent and deciduous teeth
respectively.
In the study group the buffer capacity of saliva determined
by CRT Buffer test was high in 4 patients and low in 1
patient. The majority of the patients with oligodontia (10
patients) had the average buffer capacity of saliva. In the
control group, similar results were obtained: 10 patients
had the average buffer capacity of saliva, 1 patient had low
and 3 had high buffer capacity of saliva.
CRT Bacteria Tests in the test group have shown the
incidence of L. acidophilus colonies in 7 patients greater
than 10 5 CFU, whereas S. mutans remained above 10 5 CFU
in only one patient. The results in the control group were
similar: 7 patients had the count of L. acidophilus more than
10 5 CFU, whereas the count of S. mutans colonies remained
below 10 5 CFU in all patients.
Numerous colonies of Candida albicans, single Candida
tropicalis and Candida famata colonies were grown in 5
patients from the study group. In the control group single
colonies of Candida albicans have been grown only in 2
patients.
The only significant association has been observed
between the count of L. acidophilus and the presence of
fungi in the study group. All patients who had achieved high,
i.e. above 10 5 CFU count of L. acidophilus bacteria, also had
fungal colonies.
Dyskusja
Discussion
Wysoka liczebność kolonii L. acidophilus w połączeniu
ze wzrostem kolonii C. albicans u pacjentów z oligodoncją
może wiązać się z użytkowaniem przez nich protez
dziecięcych i aparatów ortodontycznych. Kolonizacja
paciorkowców próchnicotwórczych w jamie ustnej
modyfikowana jest zespołem różnych czynników, m.in.
liczbą wyrzniętych zębów u dziecka (9,10,11). Mogłoby to
tłumaczyć niski poziom wyhodowanych bakterii w jamie
ustnej pacjentów z oligodoncją, stanem ich układu
immunologicznego i rodzajem diety (9,12,13). Innym
argumentem przemawiającym za niskim poziomem
S. mutans w obu grupach pacjentów jest stabilizacja
The high number of L. acidophilus colonies in
combination with increase of C. albicans colonies in
patients with oligodontia may be related to the use of
their infant prostheses and orthodontic appliances.
Cariogenic streptococci colonisation in the oral cavity
is known to be modified by number of various factors,
including the number of erupted teeth in infants
(9,10,11). The low level of cultured bacteria in the oral
cavity of patients with oligodontia could be explained
by the state of their immune system and the type of
diet (9,12,13). Another factor related to the presence of
low level of S. mutans in both groups is the relatively
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
169
Badania kliniczne
Tom 8, nr 4, 2012
Clinical research
Volume 8, no 4, 2012
poziomu flory bakteryjnej. Badania szwedzkie wykazały,
że flora bakteryjna po 10 roku życia może ulegać jedynie
niewielkim zmianom, a u osób dorosłych pozostaje
względnie stabilna (9,14). Bakterie L. acidophilus
odpowiadają za zaawansowanie procesu próchnicowego,
podczas gdy bakterie S. mutans są odpowiedzialne za jego
zapoczątkowanie. Sprzyjające warunki dla wzrostu tych
bakterii stwarzają częste spożywanie węglowodanów oraz
występujące ubytki próchnicowe (15,16,17,18,19).
Lara-Carillo i wsp. przeprowadzili w 2010 roku badania
dotyczące zmiany warunków panujących w jamie ustnej
u dzieci po rozpoczęciu leczenia ortodontycznego (20).
Wskaźniki PUW w grupie badanej były wyższe u dziewcząt,
niż u chłopców, co także stwierdzono w przeprowadzonym
badaniu: najwyższe wyniki PUW zaobserwowano u dziewcząt
zarówno w grupie kontrolnej, jak i badanej. Użytkowanie
aparatów ortodontycznych, stwarza dodatkowe miejsca
retencyjne sprzyjające odkładaniu płytki nazębnej,
nie zmieniając składu flory bakteryjnej jamy ustnej
(20,21). Dlatego tak istotne jest zwrócenie szczególnej
uwagi pacjentom użytkującym aparaty ortodontyczne, na
utrzymanie właściwej higieny jamy ustnej.
W przeprowadzonych badaniach stwierdzono większą
intensywność próchnicy wśród pacjentów z grupy
kontrolnej, w porównaniu z pacjentami z oligodoncją.
Niższy wskaźnik PUW (puw) u pacjentów z grupy badanej
ma prawdopodobnie związek z mniejszą liczbą zębów
obecnych w jamie ustnej, jednakże ilość wyhodowanych
kolonii bakterii L. acidophilus jest znacznie wyższa
w tej grupie pacjentów, w porównaniu z grupą kontrolną.
Mniejsza frekwencja próchnicy w grupie badanej może też
być związana z ułatwionym samooczyszczaniem zębów
przez ślinę u pacjentów z oligodoncją – obserwuje się u nich
szparowatość spowodowaną zmniejszonymi wymiarami
i zmienionym kształtem zębów obecnych w jamie ustnej.
Niezbędne są dalsze badania, obejmujące większa grupę
pacjentów oraz analiza ilości wydzielanej śliny wśród osób
z oligodoncją w celu określenia tej zależności.
W 2003 roku Nordgarden i współ. (22) opublikowali
wyniki pracy, w której porównywali ilość wydzielanej śliny
stymulowanej i niestymulowanej u pacjentów z dysplazją
ektodermalną - ze szczególnym uwzględnieniem różnic
w funkcjonowaniu ślinianek przyusznych i podżuchwowych.
U 33% badanych ilość śliny stymulowanej i niestymulowanej
była zmniejszona. Zaburzenia dotyczyły w większym
stopniu ślinianki podżuchwowej niż przyusznej. W 1999 r.
Almstahl i współ. przedstawili badania, w których
udowodnili zależność między liczebnością kolonii bakterii
L. acidophlilus, a ilością wydzielanej śliny stymulowanej
u dorosłych (23,24). Niska zdolność buforowa śliny
wpływa na wzrost liczebności kariogennej mikroflory
(23,25). W niniejszych badaniach pacjenci z niską
zdolnością buforową wykazywali również liczebność
bakterii poniżej 105 CFU. Jednak w przypadku grupy
constant level of bacteria. Swedish studies have shown,
that the bacterial flora after 10 years of age can undergo
only minor changes, whereas it remains relatively stable
in adults (9,14). L. acidophilus bacteria are responsible
for the progress of caries, while S. mutans are responsible
for its initiation. Frequent consumption of carbohydrates
and the presence of caries create favourable conditions
for the growth of these bacteria (15,16,17,18,19).
In 2010 Lara-Carillo et al. (20) were evaluating
changes in the oral cavity in infants after the start of their
orthodontic treatment. The DMFT level were higher in
girls than in boys in the study group, which also refers
to the present study: the highest DMFT level have been
observed in females in the control group. The use of
orthodontic appliances creates additional retention
for the plaque accumulation, but without changing
the composition of the bacterial flora in the oral cavity
(20,21). Therefore, it is important to maintain proper
oral hygiene in patients who are using orthodontic
appliances.
The higher intensity of dental caries was present in the
control group than in patients with oligodontia in this
study. Lower rates of DMFT (dmft) in patients in the study
group are probably related to a lower number of teeth
present in the mouth, but at the same time the number
of colonies of L. acidophilus was much higher in the
study group than in the control group. Lower incidence of
caries in patients with oligodontia may be also associated
with the facilitated self-cleaning of their teeth with saliva
because of the presence of reduced tooth size and tooth
malformation. In order to clarify this relationship a more
detailed examination should be performed, including
increasing number of patients and saliva analysis in
patients with oligodontia.
In 2003 Nordgarden (22) published the study, in which
he compared the amount of stimulated and unstimulated
saliva in patients with ectodermal dysplasia in relation
to differences in the functioning of submandibular and
parotid glands. In 33 per cent of the patients the amount
of stimulated and unstimulated saliva was reduced. The
submandibular gland was more affected than parotid
gland. In 1999 Almstahl et al. published the study in
which they evaluated the relationships between the
count of L. acidophilus and the amount of stimulated
saliva in adults (23,24). Low buffer capacity of saliva
affects growth of the cariogenic microflora (23,25). In
the presented study, the patients with the low buffer
capacity had also smaller bacterial count of less than 105
CFU. However, in the study group it concerned a patient
lacking the tooth 26 with 0 DMFT(dmft) ratio. LaraCarillo et al. (20) had shown, that the use of orthodontic
appliances increases both the salivary flow and its buffer
ability. In particular, this relationship applies to male
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
170
Badania kliniczne
Clinical research
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
badanej dotyczyło to pacjenta z brakiem 26 zawiązków
zębów stałych i wskaźnikami PUW (puw) równymi 0.
Lara-Carillo i współ. (20) udowodnili, że użytkowanie
aparatów ortodontycznych zwiększa zarówno ilość
wydzielanej śliny, jak i podwyższa jej zdolność buforową.
Szczególnie zależność ta odnosi się do mężczyzn, którzy
według światowych doniesień, fizjologicznie wydzielają
więcej śliny o wyższej niż u kobiet zdolności buforowej
(20,26,27,28,29). Powyższe spostrzeżenia pokrywają się
także z opisywanym badaniem; wśród pacjentów z oligodoncją 3 z 4 pacjentów z wysoką zdolnością buforową
to chłopcy, w grupie kontrolnej wszyscy pacjenci są płci
męskiej. Interesujący jest fakt, iż tylko u 1 osoby zarówno
w grupie badanej, jak i kontrolnej wysoka zdolność
buforowa śliny współwystępuje z niską zawartością
kolonii L. acidophilus i S. mutans. Bergendal i współ.
(5) potwierdzili związek między ilością wydzielanej
śliny, a oligodoncją. Według autorów połowa pacjentów
dotkniętych tym zaburzeniem wykazywała jeden lub
więcej symptomów z tkanek pochodzenia ektodermalnego,
a jedna trzecia niskie wydzielanie śliny.
Ze względu na konieczność objęcia szczególną opieką
pacjentów z oligodoncją oraz zmianę warunków panujących
w jamie ustnej w trakcie leczenia ortodontycznego, należy
zwrócić uwagę na dokładną analizę czynników ryzyka
występowania próchnicy w tej grupie osób (30).
patients, who secrete more saliva with higher buffering
capacity than females (20,26,27,28,29). Those findings
are similar the results of the present study, because three
of four patients with oligodontia with high buffering
capacity were boys whereas in the study group all
those patients were males. It is interesting, that only in
one patient in both groups, the high buffer capacity of
saliva occurs simultaneously with the low count of L.
acidophilus and S. mutans colonies. Bergendal et al. (5)
had confirmed the relationship between the amount of
saliva and oligodontia. According to the authors, half of
the patients suffering from this disorder presented one
or more symptoms of ectodermal tissue involvement and
one third had low salivary secretion.
The emphasis should be put on a detailed analysis
of cariogenic risk factors in the population of patients
with oligodontia, due to the need for good dental care
and changing conditions in their oral cavity during
orthodontic treatment (30).
Podsumowanie
Conclusions
Pacjenci z oligodoncją stanowią grupę chorych
wymagających opieki wielospecjalistycznej od najmłodszych
lat. Ze względu na niewielką liczbę zębów stałych u tych
pacjentów, należy zwrócić szczególną uwagę na higienę jamy
ustnej oraz zabiegi profilaktyczne i lecznicze mające na celu
jak najdłuższe utrzymanie naturalnego uzębienia. Wydaje
się także wskazane wykonywanie badań mykologicznych
u tych pacjentów. Wyhodowanie kolonii Candida albicans
wskazuje na konieczność wdrożenia odpowiedniej terapii
oraz wymianę protez i aparatów ortodontycznych.
Uzyskane w wyniki, ze względu na stosunkowo niewielką
grupę pacjentów, wymagają kontynuacji i poszerzenia
zakresu badań o ilość wydzielanej śliny oraz dokładną
analizę stanu higieny jamy ustnej dotyczącą akumulacji
płytki nazębnej.
Patients with oligodontia represent a group of patients,
who need multidisciplinary care from an early age. Due to
the small number of permanent teeth in these individuals,
it seems crucial to pay special attention to oral hygiene and
preventive meausures aimed at preserving natural teeth
as long as possible. It seems important to perform the
mycological tests in those patients. Detection of Candida
albicans colonies in patients with oligodontia indicates
the need to implement appropriate treatment and replace
dentures and orthodontic appliances.
The present study should be continued on the larger
number of patients with oligodontia to assess the saliva
secretion and more detailed analysis of plaque accumulation.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
171
Badania kliniczne
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Piśmiennictwo / References
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Clinical research
19. Zero DT. Dental caries process. Dent Clin North Am 1999; 43:
635-40.
Zadurska M. Oligodoncja w aspekcie wybranych objawów
dysplazji ektodermalnej. Rozprawa habilitacyjna, Warszawski
Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2011: 5-137.
Nordgarden H, Jensen JL, Storhaug K. Oligodontia is associated
with extra-oral ectodermal symptoms and low whole salivary
flow rates. Oral Diseases 2001; 7: 226–32.
Proffit WR, Sarver DM. Ortodoncja współczesna. Elsevier
Urban & Partner, Wrocław 2009; tom I: 132.
Parkin N, Elcock C, Smith RN, Griffin RC, Brook AH. The
aetiology of hypodontia: The prevalence, severity and location
of hypodontia within families. Arch Oral Biol 2009; 54s: 552-6.
Bergendal B, Norderyd J, Bagesund M, Holst A. Signs and
symptoms from ectodermal organs in young Swedish
individuals with oligodontia. Int J Paediatr Dent 2006; 16:
320–6.
20. Lara-Carillo E, Montiel-Bastida NM, Sánchez-Pérez L, AlanísTavira J. Effect of orthodontic treatment on saliva, plaque and
the levels of Streptococcus mutans and Lactobacillus. Med Oral
Patol Oral Cir Bucal 2010; 15: e924-9.
21. Gwinnett AJ, Ceen RF. Plaque distribution on bonded brackets:
a scanning microscope study. Am J Orthod 1979; 75: 667-77.
22. Nordgarden H, Storhaug K, Lyngstadaas SP, Jensen JL. Salivary
gland function in persons with ectodermal dysplasias. Eur J
Oral Sci 2003; 111: 371-6.
23. G
udkina J, Brinkmane A. Caries experience in relation to
oral hygiene, salivary cariogenic microflora, buffer capacity
and secretion rate in 6-year olds and 12 year olds in Riga.
Stomatologija, Baltic Dent Maxillofac J 2008; 10: 76-80.
24. Almstahl A, Wikstrom M. Oral microflora in subjects with
reduced salivary secretion. J Dent Res 1999, 78: 1410-6.
Adaimy L, Chourey E, Mégarbané H, Mroueh S, Delague V,
Nicolas E, et al. Mutation in WNT10A Is Associated with
Autosomal Recessive Ectodermal Dysplasia: The Odontoonycho-dermal Dysplasia. Am J Hum Genet 2007, 81: 821-8.
25. Axelsson P. An introduction to risk prediction and preventive
dentistry. Quintessence Publ Co 1999: 24-7.
Gaide O. New Developments in the History of Hypohidrotic
Ectodermal Dysplasia. Dermatology 2003, 207: 123-4.
26. Chang HS, Walsh LJ, Freer TJ. The effect of orthodontic
treatment on salivary flow, pH, buffer capacity, and levels of
mutans streptococci and lactobacilli. Aust Orthod J 1999; 15:
229-34.
Strużycka I, Aleksiński M. Możliwości transmisji
drobnoustrojów próchnicotwórczych. Nowa Stomatol 2006;
1: 34-7.
28. De Almeida Pdel V, Grégio AM, Machado MA, De Lima
AA, Azevedo LR. Saliva composition and functions: a
comprehensive review. J Contemp Dent Pract 2008, 9: 72-80.
Lind LK, Lejon K, Schmitt-Egenolf M. EDAR mutation in
autosomal dominant hypohidrotic ectodermal dysplasia in two
Swedish families. BMC Med Genet 2006, 7: 80-7.
10. Caufield PW, Cutter GR, Dasanayake AP. Initial acquisition
of mutans streptococci by infants: evidence for a discreete
window of infectivity. J Dent Res 1993; 72: 37-45.
27. Bretz WA, Do Valle EV, Jacobson JJ, Marchi F, Mendes S, Nor JE,
et al. Unstimulated salivary flow rates of young children. Oral
Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2001; 91: 541-5.
29. Elishoov H, Wolff A, Kravel LS, Shiperman A, Gorsky
M. Association between season and temperature and
unstimulated parotid and submandibular/sublingual secretion
rates. Arch Oral Biol 2008; 53: 75-8.
11. Berkowitz RJ, Turner J, Green P. Primary oral infection of
infants with Streptococcus mutans. Arch Oral Biol 1980, 25:
221-4.
30. Glans R, Larsson E, Ogaard B. Longitudinal changes in gingival
condition in crowded and noncrowded dentitions subjected
to fixed orthodontic treatment. Am J Orthod Dentofac Orthop
2003; 124: 679-82.
12. Smith DJ, King WF, Akita H, Taubman MA. Association of
salivary immunoglobulin A antibody and initial mutant
streptococcal infection. Oral Microbiol Immunol 1998, 13:
178-285.
13. Kreulen CM, de Soet HJ, Hogeveen R, Veerkamp JS.
Streptococcus mutans in children using nursing bottles. J Dent
Child 1997; 64: 107-11.
14. Brathall D. Mutans streptococci- dental oral and global aspects.
J Indian Soc Pedo Prev Dent 1991; 9: 4-12.
15. S trużycka I. Biofilm - współczesne spojrzenie na etiologię
próchnicy. Dental Forum 2010; 38: 73-9.
16. Alaluusua S, Renkonen O. Streptococcus mutans establishment
and dental caries experience in children from 2 to 4 years old.
Scand. J Dent Res 1983; 91: 453-7.
17. Reich E, Lussi A, Newbrun E. Caries risk assessment. Inter
Dent J 1999; 49: 15-9.
18. Scannapieco F. Saliva - bacterium interactions in oral microbial
ecology. Crit Rev Oral Biol Med 1994; 5: 203-9.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
172