Współpraca z prokuraturą i sądami - Okręgowy Inspektorat Pracy w

2. Współpraca z prokuraturą i sądami
Zawiadomienia prokuratury o podejrzeniu przestępstwa
W 2006 roku inspektorzy pracy skierowali do prokuratur 23 zawiadomień o popełnieniu
przestępstwa. W tym:
- w 10 przypadkach przyczyną skierowania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa
było utrudnianie inspektorowi prowadzenia czynności kontrolnych lub udaremnienie
przeprowadzenia kontroli – art. 225 § 2 kk; sprawy te stanowiły 43,5% ogółu
zawiadomień;
-
-
-
-
w 7 przypadkach sprawy dotyczyły złośliwego lub uporczywego naruszania praw
pracownika wynikających ze stosunku pracy – art. 218 § 1 kk; stanowiły one 30,4%
ogółu;
w 3 przypadkach (co stanowi 13,0% ogółu) pracodawca naruszał prawa pracownika
wynikające ze stosunku pracy i jednocześnie utrudniał prowadzenie kontroli – art. 218
§ 1 i 225 § 2 kk,
w 2 przypadkach (8,7% ogółu)podstawą skierowania zawiadomień był art. 218 § 1 i
art. 270 § 1 kk (fałszowanie dokumentów pracowniczych i naruszanie praw
pracowniczych),
w 1 przypadku (4,3% ogółu) pracodawca uporczywie naruszał prawa pracownicze –
art. 218 § 1, nie zgłosił do ubezpieczenia pracowników – art. 219 kk oraz naruszył
przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych: art. 35 ust. 1 w
związku z art. 32 ust. 1 i 2, art. 35 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 331 ust. 1 i 2, a także
przepis art. 270 § 1 kk (fałszowanie dokumentów).
W 19 sprawach zostały wszczęte postępowania przygotowawcze, w 3 przypadkach sprawy
zostały dołączone do toczących się już postępowań przygotowawczych, natomiast w 1
przypadku prokuratura odmówiła wszczęcia postępowania.
W 5 przypadkach prokurator rejonowy umorzył postępowanie, przy czym wszystkie te
postępowania toczyły się w sprawach o przestępstwo z art. 218 § 1 kk
Jedno postępowanie prowadzone w sprawie o przestępstwo z art. 225 § 2 kk jest
zawieszone.
W analizowanym okresie złożone było 1 zażalenie na postanowienia prokuratora o
odmowie wszczęcia postępowania (dotyczyło podejrzenia popełnienia przestępstwa z art.
225 § 2 kk). Zażalenie zostało uwzględnione – postępowanie zostało wszczęte.
W 4 sprawach Prokuratura skierowała do sądu akt oskarżenia, a w 1 przypadku po
zakończeniu postępowania skierowany został do sądu wniosek o warunkowe umorzenie
sprawy.
Trzy sprawy – dotyczące podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 225 § 2 kk - sąd
zakończył wydaniem wyroków skazujących:
- w dwóch przypadkach zapadł wyrok: 10 miesięcy pozbawienia wolności w
zawieszeniu na 2 lata oraz grzywnę w wysokości 50 stawek po 10 złotych każda oraz
zwrot kosztów sądowych,
- w jednym przypadku wymierzona została kara grzywny w wysokości 100 stawek
dziennych po 10 złotych każda oraz zwrot kosztów sądowych.
W sprawach z zawiadomień prokuratury kierowanych przez inspektorów pracy w 2004
roku, w 2005 roku zapadło 5 wyroków, w tym:
- w sprawie o przestępstwo z art. 225 § 2 kk, sąd orzekł 6 miesięcy pozbawienia
wolności w zawieszeniu na 3 lata,
- w sprawie o przestępstwo z art.. 225 § 2 kk, sąd orzekł karę grzywny w wysokości
40 stawek dziennych po 10 złotych każda oraz zwrot kosztów sądowych w kwocie
130 złotych,
- w sprawie o przestępstwo z art. 270 § 1 i 225 § 2 kk, sąd orzekł 1 rok pozbawienia
wolności w zawieszeniu na 3 lata oraz karę grzywny w wysokości 80 dniówek po
10 złotych każda,
-
-
w sprawie o przestępstwo z art. 225 § 2 kk, sąd orzekł 6 m-cy pozbawienia
wolności w zawieszeniu na 2 lata oraz zwrot wydatków i kosztów sądowych w
kwocie 200 złotych. Wyrok ten dotyczy każdego z dwóch pracodawców, wobec
których toczyło się postępowanie,
w sprawie o przestępstwo z art. 221 kk sąd umorzył postępowanie.
Analizując tego rodzaju działalność inspektorską stwierdzić należy:
• systematycznie wzrasta ilość kierowanych do Prokuratury zawiadomień o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa, w szczególności wzrasta ilość zawiadomień dotyczących
utrudniania lub udaremniania przeprowadzenia kontroli inspektorom pracy – w
analizowanym roku 56,5% zawiadomień dotyczyło tego przestępstwa,
• analizując wyroki sądów jakie zapadały w ostatnich latach w rezultacie skierowanych
zawiadomień, stwierdzić należy, że najczęściej wyroki skazujące zapadają w sprawach
z zawiadomień dotyczących utrudniania lub udaremniania działań kontrolnych. Na
przestrzeni trzech ostatnich lat tylko w jednej sprawie dotyczącej niewypłacenia
wynagrodzeń zapadł wyrok skazujący.
Współpraca PIP z prokuraturą i sądami
W 2006 roku na wniosek prokuratury inspektorzy pracy przeprowadzili 4 kontrole,
z czego 1 wniosek dotyczył kontroli sklepów sieci Biedronka.
Do Prokuratury przekazanych zostało 55 dokumentacji pokontrolnych, w tym 51
dokumentacji kontroli sklepów sieci Biedronka.
We wszystkich wszczętych postępowaniach (19) prowadzonych w związku ze złożonymi
przez inspektorów pracy zawiadomieniami o podejrzeniu popełnienia przestępstwa,
inspektorzy pracy przesłuchiwani byli przez Policję. W sprawach, w których postępowanie
zakończyło się skierowaniem do sądu aktu oskarżenia, inspektorzy pracy występowali w
charakterze świadka w postępowaniu sądowym. Na wnioski sądów przekazanych było 7
dokumentacji pokontrolnych a w 5 przypadkach przesłano do sądów informacje o
wynikach kontroli.
Uwagi
W analizowanym roku tylko w jednym przypadku miało miejsce wydanie przez
Prokuraturę Rejonową postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Złożone
zażalenie zostało uwzględnione i postępowanie aktualnie jest w toku.
Wszystkie przypadki postępowań karnych zakończonych wydaniem postanowień
umarzających postępowanie, są dokładnie analizowane. W 2006 roku nie wystąpił
przypadek umorzenia postępowania w sprawie o przestępstwo z art. 225 § 2 kk, natomiast
1
w 3 sprawach dotyczących przestępstwa z art. 218 kk, które zakończone były
postanowieniem o umorzeniu, skierowane były do Prokuratury Okręgowej wnioski o
kontrolę w trybie nadzoru. Aktualnie wiadomo, iż w jednej sprawie Prokurator Okręgowy
polecił podjęcie postępowania, natomiast w dwóch pozostałych brak jeszcze informacji.
Analizując tą formę działalności inspektorskiej, można już stwierdzić zdecydowaną
poprawę:
- w 2005r. – 78% złożonych zawiadomień skutkowało wszczęciem postępowania,
natomiast w 2006r. we wszystkich przypadkach złożenia zawiadomienia prokuratura
wszczęła postępowania, w tym jedno tylko poprzedzone było zażaleniem na
postępowanie o odmowie wszczęcia postępowania.
W 2006 roku Kierownictwo Okręgu spotkało się z kierownictwem Prokuratury Okręgowej
w Kielcach. Omówiono funkcjonowanie postanowień Porozumienia zawartego między
Głównym Inspektorem Pracy a Prokuratorem Krajowym z dnia 4 grudnia 2003 roku w
sprawie współdziałania organów Państwowej Inspekcji Pracy i Prokuratury
Rzeczypospolitej Polskiej. Przedstawiono także postanowienia Programu Współdziałania
miedzy Prokuratorem Okręgowym w Kielcach a Okręgowym Inspektorem Pracy w
Kielcach przyjętym w dniu 18 maja 2004 roku.
Wskazano na konieczność zawiadamiania ze strony organów prokuratury inspektora
pracy o zakończeniu postępowania przygotowawczego w sprawach przestępstw przeciwko
prawom osób wykonujących pracę zarobkową Szczególną uwagę zwrócono na
konieczność umożliwienia inspektorowi pracy zapoznania się z zebranym w toku
postępowania przygotowawczego, wszczętego na skutek zawiadomienia PIP materiałem,
przed wydaniem postanowienia o umorzeniu postępowania, w celu ewentualnego
zgłoszenia dodatkowych wniosków dowodowych.
Omówiono także problematykę dotyczącą dokładnego i pełnego przygotowywanie przez
inspektora pracy materiału dowodowego dołączanego do zawiadomienia o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa oraz informowania organów Prokuratury w przypadku
kierowania zawiadomienia, informacji o wcześniejszym stosowaniu środków prawnych
(mandatu karnego czy wniosku do Sądu Grodzkiego o ukaranie), co ułatwi prokuratorowi
prowadzącemu postępowanie przygotowawcze postawienie zarzutu z art. 218 czy też 219,
gdzie znamionami przestępstwa jest uporczywość’’, czy też ,,umyślność, złośliwość’’.
Prokuratorowi Okręgowemu przekazano numer telefoniczny inspektora pracy pełniącego
dyżury wypadkowe, gdyż przy zaistnieniu wypadku przy pracy, w szczególności
śmiertelnego, ciężkiego czy też zbiorowego, prokuratorzy potrzebują fachowej pomocy
zarówno na miejscu wypadku, jak również w trakcie całego prowadzonego postępowania
przygotowawczego. Prokurator podniósł także problem powoływania inspektora pracy w
charakterze biegłego już na etapie powstania zdarzenia wypadkowego, a więc przed
rozpoczęciem czynności kontrolnych ze strony PIP.
W trakcie spotkania omówiono także i przedstawiono aktualne z obydwóch stron
problemy w zakresie przestępczości dotyczącej naruszania praw osób wykonujących pracę
zarobkową, w szczególności przestępstwa dotyczące zatrudniania Polaków za granicą,
zatrudniania w kraju osób na czarno - bez zawartych umów o pracę oraz problem firm
ochroniarskich gdzie często stosuje się zarówno umowę o pracę oraz umowy zlecenia.
Prokuratura Okręgowa wyraziła zainteresowanie przedstawionymi sprawami dotyczącymi
naruszeń przepisów prawa pracy sugerując aby PIP składała w powyższych sprawach
zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
2
W trakcie spotkania ustalono także, że kontakty robocze - tj. spotkania z poszczególnymi
Prokuratorami Rejonowymi przeprowadzać będzie Z-ca Okręgowego Inspektora Pracy ds.
Prawno –Organizacyjnych.
Z-ca OIP w 2006 roku przeprowadził 6 spotkań z Prokuratorami Rejonowymi. W trakcie
tych spotkań omówiono sprawy dotyczące zarówno współpracy między instytucjami jak
również bieżące problemy wynikające z konkretnych prowadzonych przez prokuratury
postępowań karnych. Ustalono także, że w przypadku gdy prokuratura umarza sprawy lub
wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania karnego w sprawach w których
zgłoszenie podejrzenia popełnienia przestępstwa nie pochodziło od PIP, Prokurator
Rejonowy przekaże materiały Okręgowemu Inspektorowi Pracy, który dokona analizy i
oceny powyższych materiałów pod kątem ewentualnego popełnienia wykroczeń p-ko
prawom pracownika.
W dwóch przypadkach umorzonych postępowań, których materiały Prokuratorzy
Rejonowy przekazali do OIP stwierdzono popełnienie wykroczeń p-ko prawom
pracownika, co skutkowało wszczęciem postępowania inspektorskiego. Jedną sprawę, po
dokonaniu analizy ze względu na właściwość miejscową przekazano do OIP w Warszawie,
wnosząc o wszczęcie postępowania karno- administracyjnego przeciwko Prezesowi
Zarządu Spółki.
Planowane szkolenie inspektorów pracy przez Prokuratora Prokuratury Okręgowej w
Kielcach, który nadzoruje sprawy przekazywane do Prokuratury przez PIP zostanie
przeprowadzone w I półroczu 2007 roku.
3