Materiały do konkursu

Zespół Szkół Zawodowych w Węgorzewie im. Gen. Józefa Bema
11-600 Węgorzewo, ul. Szpitalna 9; tel./fax. (087-427-00-50)
www.zszwegorzewo.pl
Drużynowy Konkurs Kreatywny "MÓJ WŁASNY BANK"
poziom - szkoły gimnazjalne
Materiały do konkursu
NARODOWY BANK POLSKI
Narodowy Bank Polski (NBP) jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Wypełnia zadania
określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo bankowe.
Wymienione akty prawne gwarantują niezależność NBP od innych organów państwa.
NBP pełni trzy podstawowe funkcje: banku emisyjnego, banku banków oraz centralnego banku
państwa.
Organami Narodowego Banku Polskiego są: prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz zarząd NBP.
Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Zgodnie z opracowaną przez
Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie
inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.
Do głównych obszarów działalności NBP należą:
 prowadzenie polityki pieniężnej,
 działalność emisyjna,
 rozwój systemu płatniczego,
 zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski,
 obsługa Skarbu Państwa,
 działalność edukacyjna i informacyjna.
Ważnym celem NBP jest dbałość o stabilność systemu finansowego. W ramach pełnionych funkcji
nadzorczych i regulacyjnych NBP dba o płynność, sprawność i bezpieczeństwo systemu płatniczego.
Przyczynia się również do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku finansowego.
Organy Narodowego Banku Polskiego
Organami Narodowego Banku Polskiego są: prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz zarząd NBP.
Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na
6-letnią kadencję. Jest on przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej i zarządu NBP.
W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzi prezes NBP jako przewodniczący i dziewięciu członków,
powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat.
Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz
podstawowych zasad jej realizacji. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa
zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy
obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności NBP.
Zarząd Narodowego Banku Polskiego kieruje jego działalnością. Podstawowym zadaniem zarządu
NBP jest realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej, uchwalanie i realizowanie planu działalności
NBP oraz wykonywanie zatwierdzonego przez Radę planu finansowego, a także realizacja zadań
z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego.
Funkcje banku centralnego
W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy
podstawowe funkcje:
 banku emisyjnego,
 banku banków,
 centralnego banku państwa.
Bank emisyjny
NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w
Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za
którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.
Bank banków
NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie
bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego.
Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie
uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za
stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego, pełni funkcję banku banków, ponadto,
nadzoruje systemy płatności w Polsce.
Centralny bank państwa
NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych
instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych
oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.
Działalność emisyjna
Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej
Polskiej. Oznacza to, że jest jedyną instytucją uprawnioną do wprowadzania do obiegu pieniężnego
złotych i groszy jako prawnych środków płatniczych na obszarze Polski. Mają one ustawową moc
zwalniania ze wszystkich zobowiązań i nikt nie może odmówić ich przyjęcia jako zapłaty.
Znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP są banknoty i monety. Monety emitowane są w dwóch
grupach. Pierwszą tworzą monety powszechnego obiegu, a drugą monety kolekcjonerskie o niskich
nakładach.
Wprowadzenie nowego znaku pieniężnego odbywa się na podstawie zarządzenia prezesa NBP
ogłaszanego w Monitorze Polskim. W zarządzeniu zostają ustalone: termin wprowadzenia do obiegu
i wielkość emisji oraz wzór i wartość nominalna znaków pieniężnych, a w przypadku monet także
stop, próba i masa.
Do NBP należy również wycofywanie z obiegu poszczególnych znaków pieniężnych. Odbywa się to
na mocy zarządzenia prezesa NBP, publikowanego w Monitorze Polskim, które określa znak
pieniężny, termin jego wycofania z obiegu i zasady wymiany we wskazanych bankach.
Narodowy Bank Polski ustala też zasady wymiany zużytych i uszkodzonych znaków pieniężnych oraz
zatrzymywania fałszywych znaków pieniężnych. Znaki zużyte lub uszkodzone tracą moc prawnego
środka płatniczego i podlegają wymianie. Fałszywe znaki pieniężne są natomiast zatrzymywane bez
prawa zwrotu ich równowartości.
W przyszłości, po przyjęciu euro jako prawnego środka płatniczego emitentem banknotów będzie
Europejski Bank Centralny, natomiast NBP pozostanie emitentem monet.
BANKI KOMERCYJNE
BANK (bank) - najbardziej ogólna definicja traktuje bank jako przedsiębiorstwo o charakterze
usługowym, którego podstawowa forma działalności polega na przyjmowaniu od klientów
określonych funduszy, aby następnie wykorzystać je na własny rachunek w ramach takich działań, jak
np. udzielanie kredytów lub pożyczek, czy też poprzez inne operacje finansowych.
FUNKCJE BANKÓW
Banki komercyjne pełnią 3 podstawowe funkcje. Są to:
 funkcja kredytowa – udzielanie pożyczek i kredytów,
 funkcja pieniężna – tworzenie pieniądza bankowego,
 funkcja lokacyjna – przyjmowanie oszczędności i rezerw.
Spośród wielu usług bankowych tylko udzielanie kredytów jest funkcją zastrzeżoną wyłącznie dla
banków.
Operacje finansowe banków komercyjnych ze względu na przedmiot działania można podzielić na:
czynne (aktywne), bierne (pasywne), pośredniczące (zlecone) i pozostałe.
W ramach operacji czynnych bank udziela kredytów, lokuje pieniądze na rynku międzybankowym
oraz kupuje papiery wartościowe. Działania te mają na celu zwiększenie dochodu banku przez
pobieranie opłat wynikających z oprocentowania i prowizji.
Operacje bierne to przede wszystkim działalność depozytowa banków. Banki gromadzą depozyty
klientów, zaciągają pożyczki na rynku międzybankowym oraz emitują obligacje bankowe. Operacje te
mają na celu pozyskanie środków pieniężnych służących bankom do przeprowadzania operacji
aktywnych.
Operacje pośredniczące bank wykonuje na zlecenie swoich klientów (zjawisko synergii). Do operacji
tych należą m.in. rozliczenia pieniężne, obrót papierami wartościowymi, doradztwo finansowe,
udostępnianie skrytek bankowych. Usługi te z jednej strony zwiększają zakres usług oferowanych
przez banki, a z drugiej strony – przyciągają klientów i kapitał.
LOKATY BANKOWE
Podstawowe usługi oferowane przez banki to: prowadzenie rachunków bieżących, udzielanie
kredytów złotówkowych i walutowych, udostępnianie bankowych lokat terminowych.
PRZYKŁADOWE RODZAJE LOKAT
 Lokata Terminowa (Lokata Standardowa)
Lokata terminowa to standardowy produkt oszczędnościowy w ofercie banków. Można ją
zdefiniować jako umowę z bankiem, na podstawie której klient powierza swoje środki
pieniężne bankowi na ustalony okres, a w zamian otrzymuje określony zysk, wynikający z
oprocentowania lokaty. Po upływie terminu, na jaki zakładana była lokata, bank wypłaca
klientowi ulokowaną kwotę wraz z odsetkami.
 Lokata Jednodniowa
Depozyt dzienny to lokata, w której kapitał lokowany jest na okres jednego dnia. W praktyce
dyspozycję lokaty składa się najczęściej do godziny 21:00, bank pobiera środki z naszego
rachunku osobistego, a zwraca je wraz z odsetkami ok. godziny 9:00 następnego dnia.
 Lokata Rentierska
Lokata rentierska to długoterminowy depozyt (na minimum rok), skierowany do osób
majętnych, które chcą cieszyć się zyskami z oszczędności wcześniej niż po zakończeniu
umowy z bankiem. W tej lokacie odsetki nie są zwracane wraz z kapitałem po upływie
ustalonego terminu, lecz wypłacane w stałych odstępach czasu na rachunek klienta.
 Lokata Walutowa
Lokata walutowa to depozyt terminowy prowadzony w walucie obcej.
 Lokata Progresywna
Lokata progresywna to depozyt terminowy, którego oprocentowanie wzrasta w kolejnych
okresach umownych lokat
KREDYTY BANKOWE
Jedną z podstawowych usług świadczonych przez banki jest udzielanie kredytów dla osób i firm.
Istotą kredytu jest zatem:
 zwrotność – obowiązek zwrotu kredytu w ustalonym terminie,
 pieniężny charakter – bank oddaje nam do dyspozycji określoną kwotę pieniędzy,
 celowość – kredyt musi być przeznaczony na cel zaakceptowany przez bank; zmiana celu
wykorzystania kredytu wiąże się z wypowiedzeniem przez bank umowy kredytowej,
 odpłatność – w formie odsetek bankowych naliczanych wg stopy procentowej, powiększonej o
prowizje i opłaty.