Rundbrief 2009.polnisch

Langenstein-Zwieberge
im Dezember 2009
Ihr Zeichen / Ihre Nachricht
vom:
Mein Zeichen / Meine Nachricht
vom:
Bearbeitet von: Ellen Fauser , Mateusz
Wojnowski
Mail: ellen.fauser
@stgs.sachsen-anhalt.de
info-langenstein
@stgs.sachsen-anhalt.de
Tel.: 03941 567324
Fax: 03941 302 48
Ceremonia upamiętniająca na cmentarzu w Quedlinburgu
Drodzy Przyjaciele Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge,
równieŜ i pod koniec tego roku pragniemy wspomnieć wspólnie z Wami tych ludzi, którzy w
szczególny sposób byli bliscy dla działalności Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge, a którzy
zmarli w ubiegłych miesiącach.
Uświadamiamy sobie z Ŝalem odejście byłych więźniów: Wadima Bikadorowa, Marceau
Aillauda, ojca Rogera Panniera oraz Maurice’a Klioutzmanna. Z naszym drogim przyjacielem
Ryszardem Kosińskim łączymy się w Ŝałobie po stracie jego małŜonki Danuty Kosińskiej. Nasze
głębokie współczucie wyraŜamy wobec bliskich Jacques’a Felsera, syna Marcela Felsera z Francji,
który zmarł dnia 10 grudnia 1944 roku w obozie koncentracyjnym w Langenstein-Zwieberge.
Na ile waŜna jest dla młodszych pokoleń pamięć, uświadamianie na temat zbrodni narodowego
socjalizmu ?
TakŜe i w ciągu 60. roku istnienia Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge wraz z Państwem,
naszymi przyjaciółmi i osobami wspierającymi podąŜaliśmy przeróŜnymi drogami po to, aby
wzbudzić zainteresowanie u młodych ludzi i zabrać ich ze sobą w naszą drogę.
Oprócz dorocznej Akcji Grupy Drugiego Pokolenia, uświadamiającej zawsze w inny sposób historię
obozu koncentracyjnego w Langenstein-Zwieberge, dopełnialiśmy to, co STARE, tym, co NOWE, a
mianowicie :
Dni pamięci – drogi wspominania
W dniu 27 stycznia 2009 roku modelowy projekt pod nazwą
“Impreza upamiętniająca od uczniów dla uczniów” doczekał się
świadczącej o duŜej wraŜliwości oraz trwałej w swoim
oddziaływaniu realizacji. Starsi uczniowie przygotowywali
młodszych uczniów do wizyty w miejscu pamięci, pisząc o tym
wcześniej do rodziców “maluchów”. W dniu 27 stycznia wzięli
swoich młodszych współuczniów “za rękę”, oprowadzając ich
małymi grupkami po terenie miejsca pamięci. “Starsi”
przeprowadzili takŜe w kilka dni później podsumowanie projektu
zrealizowanego wespół z “maluchami”. (Relacja na ten temat w internecie pod adresem :
www.jugendstil-magazin.de).
JuŜ po raz 19. odbyły się “Dni Spotkań”.
Byli naszymi gośćmi : byli więźniowie
Stanisław
Gołębiowski,
Iwan
Slipatschenko, Czesław Protasiuk i
Ryszard Kosiński, krewni byłych
więźniów, którzy zginęli albo w obozie
koncentracyjnym Langenstein-Zwieberge,
albo podczas Marszu Śmierci, albo umarli
w niedługo po oswobodzeniu :
Władysława Barcikowskiego, Bolesława
Burzyka, Jean-Michela Cauchy’ego,
Henri Daensa, Domiena Daensa, Jules’a
Dricota, Paula Grosperrina, Everta Groena, Andriesa G. Gorta, Edouarda Carvallo, Jeana
Durranda, Fransa von Fissenne’a, Stanisława Kołodziejczyka, Georges’a Landauera, Jacoba
Wagenaara, Felixa Leroya, a takŜe dzieci i wnuki byłych więźniów : Louisa Bertranda,
Claude’a Bauda, Miervaldisa Berzins-Birzego, Mariana Barcikowskiego, dr Dino Burelliego
oraz dr Edmunda Wojnowskiego.
Młodzi uczestnicy międzynarodowego obozu pracy w dniach od 15 sierpnia do 5 września 2009 roku z
Japonii, Rosji, Hiszpanii, Tajwanu, Turcji, Ukrainy i Niemiec zapoznawali się z historią obozu
koncentracyjnego w Langenstein-Zwieberge, by zajmować się następnie w ramach seminariów kulturą
upamiętniania i Ŝałoby w Niemczech na przykładzie grobów więźniów obozu koncentracyjnego w
Langenstein-Zwieberge, znajdujących się na cmentarzach w Halberstadt, Quedlinburgu, Hoym, Ermsleben,
Könnern i samego Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge.Uczestnicy informowali się nawzajem o
kulturach tego typu w ich krajach ojczystych, wypracowując przy tym koncepcję dróg dla pamięci o skutkach
II. wojny światowej. Uroczystość upamiętniającą w dniu 1 września 2009 roku cechowały elementy
2
niekonwencjonalne dla niemieckiej kultury pamięci i upamiętniania. W przygotowaniach do owego
młodzieŜowego obozu pracy udzielał się znacząco nasz staŜysta-wolontariusz Robert Seidel, odbywający u
nas swój ochotniczy rok pracy o charakterze socjalnym.
60. rocznica załoŜenia Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge, przypadająca w dniu 11 września
1949 roku, wypełniona była wspomnieniami naocznych świadków, którzy przeŜyli inaugurację dnia
11 września 1949 roku oraz śledzili dalsze koleje miejsca pamięci. Grupa Drugiego Pokolenia
przesunęła swoje doroczne seminarium na week-end obejmujący datę 11 września, udzielając się w
obchodach tej rocznicy poprzez dwa wystąpienia w formie przemówień (M.Wojnowski,
F.v.d.Brink).
Miejsca wspomnień
Z inicjatywy przewodniczącej naszego Stowarzyszenia Wspierającego
Susann Werkmeister-Natho, podjętej z okazji „Dni Spotkań” miejsce
pamięci dało sporządzić sześć wzorców tabliczek upamiętniających,
które mają zostać umieszczone dookoła masowych grobów obok
upamiętniającego POMNIKA.
Grupa Drugiego Pokolenia zwróciła ponownie uwagę przez swą
AKCJĘ „Niezapominajka” 2009 [niem. Vergißmeinnicht 2009] na
znaczenie nielicznych pozostałych jeszcze materialnych świadectw na
terenie byłego obozu. Ich wymowę pogłębiają cytaty ze wspomnień
tych, co przeŜyli, udostępnione do przeczytania na pozostałościach substancji budowlanej.
Miejsce upamiętnienia, jakim jest POMNIK,
przygotowano w obrębie schodów i dojazdu w tyle
obiektu na duŜe prace budowlane słuŜące
przebudowie.Wykonano nową, dookólną trasę dla
zwiedzających, umoŜliwiającą teraz spoglądanie “z góry”
na pozostałości budowlane REWIRÓW CHORYCH oraz
wykop budowlany KREMATORIUM. Nowa ścieŜka
chroni owe pozostałości budowlane przed wchodzeniem
na nie. Energicznego wsparcia dla realizacji tego
zamierzenia udzielili uczestnicy młodzieŜowego obozu
pracy złoŜonego z uczniów Ewangelickiego Zespołu Szkół w Lipsku oraz inne osoby pomagające
Miejscami upamiętnienia Marszu Śmierci,
miejscu pamięci.
wywierającymi głębokie wraŜenie na zwiedzajacych, okazały się
miejscowości HOYM, ERMSLEBEN oraz KÖNNERN, które
znalazły sie na szlakach wycieczek odbytych przez uczestników
młodzieŜowych obozów pracy zorganizowanych przy Miejscach
Pamięci w Lichtenburgu i Langenstein-Zwieberge. Dzięki
pozostawiającym trwały ślad przygotowaniom do owych wycieczek
z udziałem naocznych świadków i świadków czasu pamiętających
Marsz Śmierci dochodziło oprócz upamiętniania i rozmów z
naocznymi świadkami do spotkań z regionalnymi politykami, miejscowymi kronikarzami i osobami
odpowiedzialnymi w gminach za miejsca pochówku ofiar Marszu Śmierci.
Miejscami wspomnień o ofiarach obozu koncentracyjnego w Langenstein-Zwieberge są równieŜ
nazwane ich imionami ulice, place, miejsca pamięci w kościołach
itp.
Prosimy Państwa o powiadamianie
nas pisemnie, jeŜeli znają Państwo takie miejsca wspomnień
poświęcone byłym więźniom obozu koncentracyjnego w
Langenstein-Zwieberge. Proszę udostępniać nam nie tylko
nazwiska, lecz takŜe i inne dane biograficzne.
3
Miejsca wspomnień o francuskim ruchu oporu “Résistance” i o deportacji na południu Francji
poznaliśmy podczas dorocznego spotkania francuskich byłych więźniów 2009 w Aix-en-Provence.
Bardzo dziękuję za to zaproszenie (Inés Carvallo-Mari; Jean-Michel Cauchy) takŜe w imieniu
Rainera Neugebauera i Henninga Fausera.
Przedmioty wspomnień
Kto z byłych więźniów obozu koncentracyjnego w LangensteinZwieberge moŜe sobie przypomnieć przedmioty podobne do
tego misternie wykonanego puzderka ze słomy ? Pewien były
mieszkaniec Langenstein pamięta, Ŝe więźniowie obozu
poprosili jesienią 1944 roku jego dziadka o słomę i wykonali
m.in. to misternej roboty puzderko, damską torebkę i buty dla
jego rodziny. On sam zaś miał w owym czasie sześć lat i dziś
dowiedziałby się chętnie, kim byli owi ludzie lub przynajmniej
skąd pochodzili, aŜeby móc więcej opowiedzieć swoim
dzieciom o dziejach tego puzderka i o ludziach, którzy cierpieli
w obozie koncentracyjnym w Langenstein-Zwieberge.
Przedmiotami wspomnień są równieŜ KARTY UPAMIĘTNIAJĄCE (skrótowe biografie), które
powstawały początkowo jako materiał towarzyszący do imprezy upamiętniajacej pod nazwą
“Uczniowie dla uczniów” w dniu 27 stycznia 2009 roku, a
obecnie nadal powstają do celów związanych z pracą
pedagogiczną miejsca pamięci. Składamy w zastępstwie
serdeczne podziękowania pod adresem rodzin Leona Langera,
Leopolda Neumanna (patrz fotografia), Laurenta Duviols, JeanMichela Cauchy’ego, Mariana Barcikowskiego, Jules’a Dricota,
Stanisława Kołodziejczyka, Giuseppe Cosiny, Bolesława
Burzyka oraz grona przyjaciół skupionych wokół Josefa
Laarhouisa za fotografie, skrótowe Ŝyciorysy czy dokumenty z
okresu uwięzienia.
Bardzo dziękujemy wszystkim przyjaciołom i osobom
wspierającym naszą pracę upamiętniającą za
okazywane zaufanie, wydatną pomoc i datki na
tabliczki upamiętniające przy grobach masowych.
Cieszymy się, Ŝe zespół pracowniczy miejsca pamięci otrzymał wsparcie w osobie nauczycielki
historii Hanki Rosenkranz, która pracuje w miejscu pamięci raz w tygodniu jako pedagog miejsca
pamięci.
W nadchodzącym roku “Dni Spotkań” odbędą się w okresie od 15 do 19 kwietnia 2010.
Prosimy wszystkich byłych więźniów i ich bliskich o zawiadomienie nas do dnia 15 stycznia
2010 roku, czy mogą być naszymi gośćmi. Zgłoszenia proszę kierować bezpośrednio do mojej
zastępczyni Gesine Daifi (e-mail : [email protected]).
W imieniu wszystkich współpracowników Miejsca Pamięci w Langenstein-Zwieberge Ŝyczę
Państwu, Państwa rodzinom i przyjaciołom nastrojowych dni Świąt, zdrowia oraz pokoju w Nowym
Roku 2010.
Ellen Fauser, Leiterin der Gedenkstätte Langenstein-Zwieberge
4