WYKŁAD 4 Inne procedury legislacyjne Obok czterech głównych

WYKŁAD 4
Inne procedury legislacyjne
Obok czterech głównych wspólnotowych procedur legislacyjnych istnieją inne, stosowane przez
Parlament w ściśle określonych dziedzinach
Procedury budżetowe
Budżet Unii Europejskiej jest uchwalany na okres jednego roku i prognoza dochodów musi
zachować równowagę z prognozą wydatków. Budżet Unii Europejskiej ustalają wspólnie Parlament
Europejski i Rada Unii Europejskiej. Parlament jest więc odpowiedzialny, wraz z Radą, za politykę
budżetową.
Ewolucja władzy budżetowej Parlamentu Europejskiego
Uprawnienia budżetowe Parlamentu zostały znacznie umocnione traktatami z 22 kwietnia 1970 r.
i 22 lipca 1975 r., dzięki którym Parlament zyskał rozstrzygającą rolę w decyzji budżetowej. Parlament
Europejski określa kierunki polityki budżetowej i uchwala budżet po przeprowadzeniu dialogu z innymi
instytucjami. Kontroluje on wykonanie budżetu oraz co roku udziela Komisji absolutorium z wykonania
budżetu.
Procedura budżetowa
PE i Rada UE stanowią razem władzę budżetową Unii, która co roku decyduje o poziomie wydatków
i przychodów UE. Procedura analizy, a następnie przyjęcia budżetu odbywa się między czerwcem a drugą
połową grudnia. W przypadku wydatków obowiązkowych (np. wydatków na rolnictwo i wydatków z tytułu
umów międzynarodowych) ostatnie słowo należy do Rady. W przypadku wydatków nieobowiązkowych
(innych) Parlament podejmuje decyzje w ścisłej współpracy z Radą. PE i Rada muszą przestrzegać
rocznych limitów wydatków określonych w wieloletniej perspektywie finansowej. UE sama z siebie nie
nakłada żadnych podatków. Budżet UE finansowany jest natomiast z czterech rodzajów „zasobów własnych”
przekazywanych przez państwa członkowskie po konsultacji z PE. Są to:
1) należności celne (pochodzące ze wspólnej taryfy celnej stosowanej do handlu z państwami trzecimi)
– około 10% przychodów;
2) opłaty rolne (nakładane na produkty rolne importowane z krajów spoza UE) – około 1% całkowitych
przychodów;
3) podatek VAT (wkład państw członkowskich odpowiadający wartości 1% ostatecznej ceny sprzedaży
wspólnej bazy produktów i usług) – około 14% całkowitych środków;
4) „zasoby PNB” (wkład każdego państwa członkowskiego uzależniony od jego udziału w całkowitym
PNB Wspólnoty, z maksymalnym progiem 1,27%) – około 3/4 całkowitych środków.
1
Etapy procedury budżetowej
Obecnie Parlament ma ostatnie słowo w procedurze przyjęcia budżetu opisanej w art. 314 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
a) pierwszy etap: Komisja sporządza projekt budżetu
Zgodnie z procedurą co roku przed 1 lipca wszystkie instytucje UE sporządzają swoje preliminarze
projektu budżetu w ramach swoich wewnętrznych procedur przed. Komisja konsoliduje te preliminarze
i opracowuje projekt budżetu rocznego, przedstawiany Parlamentowi i Radzie najpóźniej 1 września.
b) drugi etap: Rada określa swoje stanowisko
Rada przyjmuje swoje stanowisko w sprawie projektu budżetu i przekazuje je Parlamentowi przed
1 października. Rada informuje Parlament o powodach przemawiających za przyjęciem tego stanowiska.
c) trzeci etap: stanowisko Parlamentu
Parlament ma 42 dni na zatwierdzenie stanowiska Rady albo – większością głosów – wniesienie do
niego poprawek. Głosowanie odbywa się podczas drugiej sesji październikowej w Strasburgu.
d) czwarty etap: Postępowanie pojednawcze i przyjęcie budżetu
Jeżeli
Parlament
przyjął
jakieś
poprawki,
poprawiony
tekst
jest
przekazywany
Radzie,
a przewodniczący Parlamentu, w porozumieniu z przewodniczącym Rady, natychmiast zwołuje posiedzenie
komitetu pojednawczego. Komitet pojednawczy nie zbiera się, jeżeli Rada poinformuje Parlament w ciągu
10 dni, że zatwierdziła wszystkie jego poprawki. Komitet pojednawczy, w skład którego wchodzą członkowie
Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba reprezentantów Parlamentu, ma 21 dni na osiągnięcie
porozumienia co do wspólnego tekstu. Jeżeli komitet pojednawczy uzgodni wspólny tekst, tekst ten zostaje
przedłożony Parlamentowi i Radzie do zatwierdzenia w ciągu 14 dni. Głosowanie plenarne nad wspólnym
tekstem odbywa się planowo podczas drugiej sesji listopadowej w Strasburgu.
Procedury mianowania
PE sprawuje kontrolę demokratyczną nad całokształtem działalności wspólnotowej. Procedura
mianowania umożliwia Parlamentowi wykonywanie uprawnień nadzorczych nad niektórymi instytucjami
europejskimi. Procedurę mianowania przewodniczącego Komisji zmieniono postanowieniami traktatów
z Amsterdamu i Nicei. Na mocy owych traktatów Parlament uzyskał nowe uprawnienia w zakresie
mianowania składu Komisji. Artykuł 214 Traktatu ustanawiającego WE mówi, że Rada UE, stanowiąc
kwalifikowaną większością głosów, mianuje przewodniczącego Komisji, a jej decyzja musi być zatwierdzona
przez PE. Parlament odgrywa zatem istotną rolę w procesie mianowania przewodniczącego Komisji.
Wszyscy członkowie Komisji są zatwierdzani przez Parlament zwykłą większością głosów po wcześniejszym
2
wystąpieniu przed właściwą komisją parlamentarną. Końcowym etapem procedury jest mianowanie całej
Komisji przez Radę kwalifikowaną większością głosów.
Parlament ma prawo zgłoszenia wotum nieufności wobec całego składu Komisji. Prawo takie
oznacza, że Parlament sprawuje demokratyczną kontrolę w UE. Aby wotum nieufności mogło być
rozpatrywane, wniosek w tej sprawie musi złożyć co najmniej 1/10 liczby deputowanych. Wniosek taki musi
zawierać uzasadnienie. Podczas kadencji Komisji Parlament ma prawo odwołać ją większością 2/3 głosów
odpowiadających większości państw członkowskich reprezentowanych w Parlamencie.
Procedura inicjatywy legislacyjnej
Inicjatywa legislacyjna należy do Komisji. Niemniej jednak na mocy Traktatu z Maastricht PE ma
również prawo do inicjatywy prawodawczej, w tym sensie, że może kierować do Komisji wnioski
o przygotowanie projektów przepisów prawnych. Parlament jest istotnie zaangażowany w proces
opracowania programu legislacyjnego Komisji. Do udziału w tej procedurze zapraszany jest przewodniczący
Rady UE, który występuje w jej imieniu. Przygotowując program legislacyjny i program prac Komisji, PE
i Komisja działają według terminarza i procedur ustalonych w załączniku XIV regulaminu wewnętrznego.
Parlament przyjmuje rezolucje w sprawie strategicznych wytycznych dla Komisji. Przewodniczący
zwraca się do Rady z wnioskiem o wydanie opinii na temat rocznego programu legislacyjnego Komisji
i rezolucji Parlamentu. Po debacie parlamentarnej i głosowaniu w sprawie programu rocznego Komisji
przewodniczący Parlamentu i Komisji uzgadniają w imieniu reprezentowanych przez siebie instytucji roczny
program legislacyjny, obejmujący zaplanowane środki prawodawcze.
Na podstawie sprawozdania sporządzonego przez jedną ze swoich komisji, na mocy art. 192 akapit
drugi Traktatu, Parlament głosami większości członków może zwrócić się do Komisji o przedłożenie
stosownego wniosku legislacyjnego. Właściwa komisja parlamentarna musi najpierw uzyskać stosowne
zezwolenie Konferencji Przewodniczących. Komisja może zgodzić się na złożenie takiego wniosku lub
odmówić. Przed rozpoczęciem procedury właściwa komisja musi sprawdzić, czy nie jest już przygotowywany
wniosek podobnego typu. W tych dziedzinach, w których traktaty dają Parlamentowi prawo inicjatywy
legislacyjnej, jego komisje mogą tworzyć sprawozdania na tematy wchodzące w zakres jego zadań i
przedstawiać wniosek odpowiednich rezolucji. Do opracowania takiego sprawozdania potrzebne jest
zezwolenie Konferencji Przewodniczących.
Programowanie roczne i wieloletnie
Zgodnie z Traktatem Komisja inicjuje programowanie roczne i wieloletnie Unii. Aby zrealizować
ten cel, Komisja przygotowuje program prac, stanowiący jej wkład w roczne i wieloletnie programowanie
Unii. Parlament Europejski współpracuje z Komisją już w procesie przygotowywania programu prac Komisji,
a Komisja uwzględnia priorytety deklarowane przez Parlament na tym etapie. Po jego przyjęciu przez
Komisję przewidywane są rozmowy trójstronne między Parlamentem, Radą i Komisją w celu osiągnięcia
porozumienia w sprawie programowania Unii. Szczegółowe ustalenia, w tym harmonogram, określone są
w załączniku XIV do Regulaminu PE („Porozumienie ramowe w sprawie stosunków między Parlamentem
3
Europejskim i Komisją Europejską”).Parlament przyjmuje rezolucję w sprawie programowania
rocznego. Przewodniczący zwraca się do Rady o wydanie opinii w sprawie programu prac Komisji
i w sprawie rezolucji Parlamentu. Jeśli jedna z instytucji nie jest w stanie dotrzymać przyjętego terminarza
prac, informuje pozostałe instytucje o powodach opóźnienia oraz proponuje nowy kalendarz prac.
Opinia zgodnie z art. 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (unia walutowa)
Komisja i Europejski Bank Centralny składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów
w wypełnianiu zobowiązań w zakresie unii gospodarczej i walutowej państw członkowskich, którym
przyznano derogacje. Po wydaniu opinii przez Parlament Europejski Rada na wniosek Komisji decyduje,
które państwa członkowskie objęte derogacja spełniają wymagane warunki do przyjęcia jednolitej waluty na
podstawie kryteriów określonych w art. 140 ust. 1 TFUE, i uchyla derogacje w stosunku do tych państw
członkowskich. W tej procedurze Parlament glosuje nad wszystkimi zaleceniami łącznie, przy czym nie ma
możliwości wnoszenia poprawek.
Procedury dotyczące dialogu społecznego
Do celów Unii należy promowanie dialogu miedzy partnerami społecznymi w gospodarce, z myślą
o zawieraniu porozumień i umów. Zgodnie z art. 154 TFUE Komisja ma za zadanie popieranie konsultacji
miedzy partnerami społecznymi na poziomie Unii i w związku z tym przedstawia Parlamentowi możliwe
kierunki działania Unii po konsultacji z partnerami społecznymi. Każdy dokument Komisji lub każda umowa
zawarta przez partnerów społecznych jest przedkładana właściwej komisji Parlamentu Europejskiego. Jeżeli
partnerzy społeczni zawarli umowę oraz wspólnie żądają jej wdrożenia na mocy decyzji Rady wydanej na
wniosek Komisji, zgodnie z art. 155 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, właściwa komisja
przedstawia projekt rezolucji zalecającej przyjecie lub odrzucenie tego zadania.
Procedury dotyczące porozumień dobrowolnych
Komisja informuje Parlament Europejski, jeżeli zamierza skorzystać z możliwości zastosowania
porozumień dobrowolnych jako alternatywy dla prawodawstwa. Właściwa komisja parlamentarna może
sporządzić sprawozdanie z własnej inicjatywy, zgodnie z art. 48. Komisja informuje Parlament Europejski
o zamiarze zawarcia dobrowolnego porozumienia. Właściwa komisja parlamentarna może przedstawić
projekt rezolucji zalecającej przyjęcie lub odrzucenie projektu oraz określającej warunki jego przyjęcia lub
odrzucenia.
4
Kodyfikacja
Przez oficjalną kodyfikację rozumie się procedurę, która ma na celu uchylenie aktów objętych
kodyfikacją i zastąpienie ich jednolitym aktem. Wersja skonsolidowana aktu zawiera wszystkie zmiany
wniesione od jego wejścia w życie. Nie zawiera żadnej innej zmiany dotyczącej treści aktu. Kodyfikacja
umożliwia poprawę czytelności aktów prawnych UE, które podlegały częstym zmianom. Komisja
parlamentarna odpowiedzialna za sprawy prawne bada projekt kodyfikacji złożony przez Komisję
Europejską. Jeżeli nie występuje żadna zmiana o charakterze merytorycznym, zastosowanie ma procedura
uproszczona przewidziana w art. 46 Regulaminu dotycząca przyjęcia sprawozdania. Parlament stanowi
w drodze jednego głosowania, bez poprawek czy debaty.
Przepisy dotyczące przepisów wykonawczych i delegowania uprawnień
Komisja może wprowadzać przepisy wykonawcze do obowiązujących aktów ustawodawczych.
Środki te są przedstawiane komitetom składającym się z ekspertów z państw członkowskich oraz
przekazywane Parlamentowi do celów informacyjnych lub kontrolnych. Na wniosek właściwej komisji
parlamentarnej Parlament może przyjąć rezolucję wyrażającą sprzeciw wobec projektu przepisów
wykonawczych, w której stwierdza, że projekt przepisów wykonawczych przekracza uprawnienia określone
w danym akcie ustawodawczym, jest niespójny z celem lub treścią aktu podstawowego lub jest niezgodny
z zasadami pomocniczości bądź proporcjonalności, oraz zwraca się do Komisji o wycofanie bądź
poprawienie projektu przepisów wykonawczych lub przedłożenie wniosku zgodnie z odpowiednią procedurą
ustawodawczą. Jeżeli w akcie ustawodawczym przekazano Komisji prawo do uzupełnienia lub zmiany
niektórych innych niż istotne elementów aktu ustawodawczego, właściwa komisja parlamentarna bada
wszelkie projekty aktu delegowanego, gdy jest on przekazywany Parlamentowi do kontroli, i może
przedłożyć Parlamentowi, w formie projektu rezolucji, wszelkie odpowiednie propozycje zgodnie
z przepisami zawartymi w danym akcie ustawodawczym.
5