Efekty zarybiania pstr¹giem potokowym (Salmo trutta m. fario L.) rzek

KOMUNIKATY RYBACKIE
Nr 2 (121)/2011, 1–6
0 Artyku³y naukowe ¨ Artyku³y naukowe ¨ Artyku³y naukowe ¨ Artyku³y naukowe
Joanna Grudniewska1, Krzysztof Goryczko1, Andrzej Witkowski2, Jacek Koz³owski3,
Katarzyna Stañczak3, Krzysztof Koz³owski3, Grzegorz Gêsiarz4, Robert Stabiñski5
1
Zak³ad Hodowli Ryb £ososiowatych, Instytut Rybactwa Œródl¹dowego w Olsztynie
2
Muzeum Przyrodnicze, Uniwersytet Wroc³awski
Katedra Biologii i Hodowli Ryb, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie
4
Okrêg Polskiego Zwi¹zku Wêdkarskiego w Gdañsku
5
Oœrodek Zarybieniowy PZW w Gawrych Rudzie
3
Efekty zarybiania pstr¹giem potokowym (Salmo trutta m.
fario L.) rzek Pomorza (Kaszuby) i Suwalszczyzny
Celem prezentowanych badañ by³a próba oceny efek-
Wstêp
Niski poziom liczebnoœci populacji pstr¹ga potokowego w Polsce przypisywany jest takim przyczynom jak
zanieczyszczenia, melioracje, budowa progów i zapór
(elektrowni), a w wielu przypadkach nadmiernej eksploatacji (Backiel 1993, Dêbowski 1997, Penczak 1997, Goryczko
1999, Penczak i in. 2008). Zarybienia s¹ najczêœciej stosowan¹ metod¹ aktywnej ochrony (Witkowski i in. 2009) tego
cenionego przez wêdkarzy gatunku. O skali dzia³añ Polskiego Zwi¹zku Wêdkarskiego, g³ównego u¿ytkownika wód
„pstr¹gowych” œwiadcz¹ liczby dotycz¹ce zarybieñ
pstr¹giem potokowym w 2007 roku: wylêg – 4,3 mln szt.,
narybek wiosenny 2,3 mln szt., narybek 0+ 845 kg, narybek
1+ 232 tys. szt., ryby starsze (prawdopodobnie wymiarowe)
15128 kg (dane ZG PZW). Istotnym jest, w jakim stopniu ten
ogromny wysi³ek zabezpiecza interesy u¿ytkowników i istnienie eksploatowanego gatunku. Brak systematycznej
rejestracji po³owów w zasadzie uniemo¿liwia dokonanie
oceny efektywnoœci zarybieñ wyra¿onej iloœci¹ z³owionych
ryb. Jedyn¹ aktualnie dostêpn¹ metod¹ pozostaj¹ znakowania i budz¹ce niekiedy kontrowersje po³owy kontrolne.
W ich rezultacie mo¿na oceniæ poziom œmiertelnoœci naturalnej znakowanych ryb w pierwszym roku ¿ycia, mniej
dok³adnie starszych, ale przed osi¹gniêciem wymiarów
ochronnych oraz w znacznym przybli¿eniu ogólny stan
badanej populacji. Znakowanie ryb mo¿e byæ równie¿ informacj¹ na temat celowoœci „wzmacniania” efektów naturalnego rozrodu poprzez zarybienia. O efektywnoœci zarybienia decyduje wiele czynników, takich jak wiek, wielkoœæ
osobnicza, pora roku, miejsce i sposób wypuszczenia,
a tak¿e kondycja ryb.
2/2011
tywnoœci zarybieñ narybkiem o masie jednostkowej 0,5-1,3 g
typowych rzek pomorskich oraz z terenu Suwalszczyzny. Dla
porównania efektywnoœci zarybieñ w jednym przypadku
u¿yto starszego asortymentu – narybku w wieku 1+.
Teren badañ, materia³ i metoda
Badania prowadzono w latach 1999-2000 na rzece
Raduni od miejscowoœci Somonino do górnej granicy rezerwatu „Jar Raduni” (eksperyment 1) (rys. 1), a w 2001 roku na
trzech ciekach: S³upinie Ma³ej lewym dop³ywie Raduni
w miejscowoœci Ma³kowo, Kaczynce prawym dop³ywie
Wierzycy w miejscowoœci Stara Wie¿yca i Czarnej Wodzie
w miejscowoœci Borsk (eksperyment 2) (rys. 1, tab. 1) oraz
w 2009 roku na dwóch rzekach: Reknicy prawym dop³ywie
Raduni w miejscowoœci Czapielsk i Rospudzie na trzech
stanowiskach – Sucha Wieœ, Jaœki, Œwiête Miejsce (eksperyment 3) (rys. 1).
TABELA 1
Charakterystyka fizjograficzna wybranych do zarybieñ pstr¹giem
potokowym (S. trutta m. fario) odcinków S³upiny Ma³ej (SM),
Kaczynki (K) i Czarnej Wody (CW)
Cecha
SM
K
CW
D³ugoœæ odcinka (m)
450
375
400
4
4
6
Szerokoœæ œrednia (m)
Ekosystem s¹siaduj¹cy
Charakter brzegów
Drzewa, krzewy na
brzegach (w %)
Charakter dna
Roœliny na dnie (w %)
KOMUNIKATY RYBACKIE
³¹ki
³¹ki
³¹ki-las
uregulowany,
prosty
naturalny,
meandruj¹cy
naturalny,
meandruj¹cy
30
100
85
piaszczysto-¿wirowate kamienisto-¿wirowate
10
-
¿wirowate
25
1
A
B
C
Rys. 1. Stanowiska po³owów i zarybieñ na rzekach: S³upina Ma³a, Radunia i Reknica (A), Czarna Woda i Kaczynka (B), Rospuda (C).
W celu rozpoznania sk³adu ichtiofauny wybranego
odcinka rzeki przed zarybieniem wykonywano od³owy kontrolne. W Raduni ³owiono agregatem spalinowym Honda
podczas sp³ywania ³odzi¹, a w pozosta³ych ciekach bateryjnym urz¹dzeniem po³owowym (IUP 12) brodz¹c pod pr¹d
wody. Z³owione ryby oznaczane by³y do gatunku, liczone,
Eksperyment 1
Rzekê Raduniê zarybiono (9 kwietnia 1999 r.) 9 tys.
sztuk narybku 1+ i (16 czerwca 1999 r.) 31 tys. znakowanych sztuk narybku 0+. Po³owy kontrolne przeprowadzono
na d³ugoœci stanowi¹cej oko³o 90% zarybionego odcinka 3
wrzeœnia 1999 r. i ponownie 29 kwietnia 2000 r. (fot. 1).
a nastêpnie uwolnione w miejscu z³owienia.
Materia³ zarybieniowy stanowi³ narybek letni (wiek 0+)
Eksperyment 2
o œredniej masie 1-1,3 g wyhodowany w Zak³adzie Hodowli
Przed zarybieniem na ka¿dym eksperymentalnym
Ryb £ososiowatych (ZHR£) IRS – Rutki oraz narybek wio-
odcinku dokonano po³owów w dniach 8-9 czerwca 2001 r.
senny w wieku 1+ o œredniej masie jednej sztuki 7 g,
w celu oceny zagêszczenia i sk³adu gatunkowego ichtio-
pochodz¹cy z hodowli w Rumi. Pstr¹gi przeznaczone do
zarybienia Raduni, Reknicy i Rospudy jako wylêg zosta³y
poznakowane metod¹ k¹pieli w alizarynie Red S (Nagiêæ
i in. 1992, 1994, Witkowski i in. 1994, Goryczko i in. 1998).
Ocenê trwa³oœci znakowania zapewnia³a grupa kontrolna
chowana w ZHR£. Celem okreœlenia udzia³u ryb znakowanych w ichtiofaunie na wytypowanych stanowiskach przeprowadzono po³owy badawcze. Z³owione pstr¹gi potokowe w wieku 0+ by³y usypiane i konserwowane w 70%
alkoholu etylowym. Natomiast inne gatunki ryb, po policzeniu i zmierzeniu, zosta³y wypuszczone w miejscu z³owienia.
Badanie otolitów ryb doœwiadczalnych, znakowanych i nieznakowanych wykonano w Katedrze Biologii i Hodowli
Ryb Wydzia³u Ochrony Œrodowiska i Rybactwa UWM
w Olsztynie.
2
Fot. 1.
KOMUNIKATY RYBACKIE
2/2011
TABELA 2
Sk³ad gatunkowy ichtiofauny rzeki Raduni w dwóch okresach badawczych. D³ugoœci od³owionych pstr¹gów potokowych podano
w dwóch klasach: poni¿ej 10 i powy¿ej 10 cm (Lt)
03.09.1999
Gatunek
n – osobn.
<10 cm >10 cm
Fot. 2.
0+: S³upina Ma³a 3880 szt., Kaczynka 4460 szt., Czarna
Woda 26670 szt. Od³owy kontrolne przeprowadzono
w dniach 15-16 wrzeœnia 2001 roku.
Eksperyment 3
W rzece Reknicy (fot. 2) i Rospudzie po³owy kontrolne
Ó
n – osobn.
<10 cm >10 cm
Ó
pstr¹g potokowy – Salmo trutta
19
27
46
-
36-
36
lipieñ – Thymallus thymallus
1
2
3
-
21
21
szczupak – Esox lucius
-
4
4
-
3
3
p³oæ – Rutilus rutilus
2
5
7
3
-
3
861
639
-
639
41
15
23
39
2
1
-
1
132
1
3
4
strzebla potok. – Phoxinus
phoxinus
861
kleñ – Leuciscus cephalus
28
ró¿anka – Rhodeus sericeus
2
kie³b – Gobio gobio
51
71
lin – Tinca tinca
fauny. Odcinki te zarybiono (26 czerwca 2001 r.) narybkiem
29.04 2000
koza – Cobitis taenia
13
-
1
1
2
1
3
10
-
10
4
-
4
piskorz – Misgurnus fossilis
-
3
3
1
3
4
ciernik – Gasterosteus aculeatus
6
-
6
8
-
8
g³owacz bia³op³etwy – Cottus
gobio
8
-
8
4
-
4
minóg strum. – Lampetra planeri
-
-
-
1
20
20
okoñ – Perca fluviatilis
3
-
3
-
-
-
S gatunków
-
-
14
-
-
14
wykonano 16 czerwca 2009 r. Obie rzeki zarybiono narybkiem letnim (0+). Do Reknicy wpuszczono 1 tys. sztuk
w miejscowoœci Czapielsk, a do Rospudy 6 tys. – po 2 tys.
od³owów wiosennych w 2000 roku nie mog¹ byæ oceniane
na ka¿de stanowisko – Jaœki, Œwiête Miejsce i Sucha Wieœ
jednoznacznie, bowiem po up³ywie roku znaki na otolitach
(rys. 1). Po tych zabiegach ponowne po³owy w Reknicy
sta³y siê mniej czytelne, tak¿e w grupie kontrolnej utrzymy-
wykonano 26 sierpnia, a w Rospudzie 28 wrzeœnia 2009.
wanej w ZHR£ Rutki. Niemniej 35% udzia³u ryb eksperymentalnych w badanej próbie nale¿y uznaæ za satysfakcjonuj¹cy.
Wyniki
Eksperyment 2
Eksperyment 1
Wyniki jesiennych i wiosennych elektropo³owów zarybionego odcinka Raduni przedstawiono w tabeli 2.
W wyniku po³owów jesiennych pozyskano ogó³em 46 szt.
pstr¹gów potokowych. Do badañ otolitów pobrano 22
Wyniki eksperymentu przeprowadzonego w rzekach:
S³upina Ma³a, Kaczynka i Czarna Woda przedstawiono
w tabeli 3.
Z analizy uzyskanych danych wynika, ¿e we wszystkich
sztuki, z których 17 mia³o wyraŸne znaczki, co stanowi³o
badanych
77% analizowanych ryb. W wiosennych po³owach na tym
w czerwcu 2001 roku by³a ma³o liczna. Zagêszczenie
potokach
populacja
pstr¹ga
potokowego
samym odcinku pozyskano 36 pstr¹gów potokowych, do
kszta³towa³o siê nastêpuj¹co: S³upina Ma³a – 2,17
badañ laboratoryjnych przeznaczono 20 sztuk, z których 7
osobn./100 m2 (w klasach d³ugoœci 10-40 cm Lt), Kaczynka
by³o poznakowanych, co stanowi³o 35% analizowanych
1,13 osobn./100 m2 (20-50 cm Lt,), Czarna Woda – 1,12
ryb.
osobn/100 m2 (15-28 cm Lt) (tab. 2). W od³owach wiosenUzyskane wyniki pozwalaj¹ stwierdziæ, i¿ zarybienie tak
nych stwierdzono brak lub œladowe iloœci pstr¹gów poni¿ej
zwanym letnim narybkiem (0+) pstr¹ga potokowego da³o
15 cm Lt, co wskazywa³oby na niekorzystne warunki tarli-
lepsze efekty ni¿ zarybienie starszym, jednorocznym naryb-
skowe lub te¿ na bardzo nisk¹ skutecznoœæ naturalnego
kiem wiosennym (1+). Zak³adaj¹c nawet, i¿ w od³owach nie
tar³a 2000 r. Od³owy wykonane wczesna jesieni¹ 2001 r.
by³o ryb pochodz¹cych z naturalnego tar³a, to 77% udzia³
wykaza³y w porównaniu z okresem czerwcowym, diame-
ryb znakowanych w próbie z od³owów jesiennych œwiadczy
tralnie ró¿ne zagêszczenia (od 3,5 do 13,5 razy wiêksze)
o przewadze narybku letniego nad rocznym wiosennym.
i strukturê populacji pstr¹gów potokowych w badanych cie-
Istotne jest tak¿e, i¿ w omawianym przypadku koszt zarybienia narybkiem letnim wynosi³ 2449 z³, zaœ przy zarybianiu narybkiem rocznym (wiosennym) 9000 z³. Rezultaty
kach (rys. 2, 3, 4). Parametry te kszta³towa³y siê nastê-
2/2011
puj¹co: S³upina Ma³a – 9,55 osobn./ m2 (klasy d³ugoœci 7-40
cm Lt), Kaczynka – 4,13 osobn./m2 (6-40 cm Lt), Czarna
KOMUNIKATY RYBACKIE
3
TABELA 3
2
Thymallus thymallus
14
15-16.09.2001
SM
K
CW
SM
K
CW
2,17
1,13
1,12
9,55
4,13
15,12
-
1,00
-
-
0,33
-
Esox lucius
0,33
0,13
-
0,33
0,33
-
Rutilus rutilus
0,01
-
1,21
0,17
-
0,12
Phoxinus phoxinus
-
-
4,45
-
-
4,58
Leuciscus cephalus
-
1,2
-
-
0,07
-
Rhodeus sericeus
-
-
1,25
-
-
0,67
Gobio gobio
0,05
5,47
0,33
-
0,47
0,58
Tinca tinca
0,01
-
-
-
-
-
Cobitis taenia
-
-
1,04
-
0,07
4,0
Oncorhynchus mykiss
-
0,06
-
-
0,07
0
Gasterosteus aculeatus
-
-
-
-
-
0,04
1,70
5,00
0,50
1,05
1,00
0,21
Lampetra planeri
-
-
0,04
-
-
-
Perca fluviatilis
-
-
2,42
-
0,6
0,92
Gymnocephalus cernuus
-
-
0,04
-
-
-
Gasterosteus aculeatus
18,54
0,17
-
0,54
-
0,07
1,25
Cottus gobio
0,01
0,06
Lota lota
-
0,20
Anguilla anguilla
-
0,2
0,04
-
0,07
1,25
Alburnus alburnus
-
-
32,12
-
-
2,54
Leuciscus delineatus
-
-
0,17
-
-
-
4,27
14,45
63,27
11,27
7,21
30,57
7
10
14
5
11
12
S Zagêszczenie
S gatunków
Liczba ryb (szt.)
Pstr¹g potokowy – Salmo
trutta
16
12
wiosna
10
jesieñ
8
6
4
2
0
6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50
Lt (cm)
Rys. 3. Struktura populacji pstr¹ga potokowego w Kaczynce
w dwóch okresach badawczych (wiosna i jesieñ nastêpnego
roku).
Czarna Woda
160
140
120
Liczba ryb (szt.)
08.06.2001
Gatunek
Kaczynka
18
Sk³ad gatunkowy i zagêszczenie (n – osobn./ 100 m ) ichtiofauny
w S³upinie Ma³ej (SM), Kaczynce (K) i Czarnej Wodzie (CW)
w dwóch okresach badawczych
100
wiosna
jesieñ
80
60
Woda – 15,12 osobn./m2 (5-27 cm Lt) (tab. 2). We wszystkich przypadkach podstawowy trzon populacji tworzy³y naj-
40
20
mniejsze klasy pstr¹gów od 7 do 10 cm Lt (rys. 2).
0
Eksperyment 3
5
7
9
11
13
15
17
19
21
23
25
27
29
Lt (cm)
W Reknicy podczas czerwcowego od³owu kontrolnego
na 800 m odcinku rzeki z³owiono 26 pstr¹gów potokowych,
Rys. 4. Struktura populacji pstr¹ga potokowego w Czarnej Wodzie
w dwóch okresach badawczych (wiosna i jesieñ nastêpnego
roku).
S³upina Ma³a
60
w tym 3 ryby w klasie d³ugoœci do 10 cm Lt, 12 szt. od 10 do
50
Liczba ryb (szt.)
20 cm Lt i 11 szt. powy¿ej 20 cm Lt (tab. 3). Podczas badañ
terenowych (26.08.2009 r.) od³owiono 37 pstr¹gów potoko-
40
30
wiosna
wych o nastêpuj¹cej strukturze wielkoœciowej: do 10 cm Lt –
jesieñ
12 szt., od 10 do 20 cm Lt – 10 szt. i 15 szt. powy¿ej 20 cm Lt
(tab. 4). Z grupy najmniejszych z³owionych pstr¹gów, o œredniej d³ugoœci 9,3 cm i œredniej masie 8 g, 4 mia³y znaczki
20
w otolitach, a 8 sztuk pochodzi³o z naturalnego rozrodu.
Pstr¹g
10
potokowy
wyst¹pi³
w
rzece
Rospuda
w po³owach latem i jesieni¹ jedynie na stanowisku Jaœki
0
(odpowiednio 8 i 22 sztuki) i jesieni¹ na stanowisku Œwiête
7
9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39
Lt (cm)
Rys. 2. Struktura populacji pstr¹ga potokowego w S³upinie Ma³ej
w dwóch okresach badawczych (wiosna i jesieñ nastêpnego
roku).
4
Miejsce (tab. 5). Od³owione w dniu 22 wrzeœnia pstr¹gi
potokowe w wieku 0+ na stanowiskach Œwiête Miejsce
(2 szt.) i Jaœki (22 szt.) mia³y œredni¹ d³ugoœæ 11,4 cm
i œredni¹ masê 4,2 g. Po analizie mikroskopowej wyprepa-
KOMUNIKATY RYBACKIE
2/2011
TABELA 4
Sk³ad gatunkowy ichtiofauny rzeki Reknicy i liczba od³owionych
ryb w dwóch terminach badawczych
iloœci tarlisk, ale o bogatej bazie pokarmowej (du¿a liczebnoœæ „drobnych” gatunków ryb) i du¿ym zró¿nicowaniu charakteru dna mo¿liwe jest uzyskanie wysokich zagêszczeñ
02.06.2009
n – osobn.
26.0 8.2009
n – osobn.
Salmo trutta, 0-10 cm Lt
3
12
Salmo trutta, 10-20 cm Lt
12
10
Salmo trutta, > 20 cm Lt
11
15
Cottus gobio
51
58
zró¿nicowania uzyskanych wyników pomiêdzy ró¿nymi ciekami. I tak w rezultacie intensywnych zarybieñ cieków ró¿nych rozmiarów: S³upiny, Kaczynki i Czarnej Wody stwier-
Leuciscus leuciscus
1
-
dzono odpowiednio 3,6-, 4,4- i 13,5-krotny wzrost zagêsz-
Tinca tinca
-
1
Lampetra planeri
3
-
Rutilus rutilus
1
2
Rhodeus sericeus
3
1
pó³nocnej Polski (Reknica 33,3% – Radunia 77,3%)
Gatunek
pstr¹gów, a szczególnie najm³odszych roczników (eksperyment 2 i 3). Istotn¹ wydaje siê obserwacja doœæ znacznego
czenia narybku (eksperyment 2) i 4-krotny na Reknicy (eksperyment 3). Otrzymane wyniki z morenowych cieków
Perca fluviatilis
-
1
w znacznym stopniu potwierdzaj¹ rezultaty badañ Augu-
Esox lucius
4
2
styna (1999) prowadzonych nad prze¿ywalnoœci¹/efektyw-
Barbatula barbatula
4
2
S
93
104
noœci¹ zarybieñ jesiennym narybkiem (0+) pstr¹ga potokowego w karpackich potokach o górskim i podgórskim charakterze. Autor ten wykaza³, ¿e prze¿ywalnoœæ tego asorty-
rowanych otolitów stwierdzono, ¿e na stanowisku Œwiête
Miejsce 2 osobniki (100%) pochodzi³y z zarybieñ, natomiast
na stanowisku Jaœki z 22 z³owionych pstr¹gów 4 szt.
pochodzi³y z zarybieñ, natomiast 18 z rozrodu naturalnego.
mentu zarybieniowego by³a silnie zró¿nicowana (od 0,2 do
79,3%) i uzale¿niona od fizjograficznego charakteru,
g³ównie od rozmiarów potoków. Najwiêksza by³a w obrêbie
ma³ych potoków (29,4-79,3%), mniejsza w œrednich
(8,0-41,9%), a najmniejsza w du¿ych (0,2-31,0%). Podobne
TABELA 5
wyniki uzyskano przy zarybianiu znakowanym wylêgiem
Sk³ad gatunkowy ichtiofauny rzeki Rospudy i liczba od³owionych
ryb (n) (na stanowiskach: Sucha Wieœ, Jaœki, Œwiête Miejsce)
w dwóch terminach badawczych
lipienia potoku Ochotnica (Witkowski i in. 1995). Ponadto
Sucha Wieœ
Gatunek
Jaœki
Œwiête Miejsce
dla badanych przez siebie potoków Augustyn (1999) zaproponowa³ najbardziej optymalne dawki zarybieniowe dla karpackich cieków, które waha³y siê od 0,05 do 0,10 szt.
narybku (0+)/ 1m2. Wyniki te s¹ zbli¿one do najefektywniej-
15.06.
2009
22.09.
2009
15.06.
2009
22.09.
2009
15.06.
2009
22.09.
2009
Salmo trutta
0
0
8
22
0
2
Leuciscus leuciscus
0
3
4
21
0
14
Gobio gobio
8
3
0
5
4
0
salar (Engglishaw i Shackley 1980, Whalen i LaBar 1994).
Leuciscus cephalus
1
0
1
0
1
1
Jak wykazali i inni badacze (Engglishaw i Shackley 1982,
Abramis bjoerkna
4
0
0
0
4
3
Carl 1984, Cresswell i Williams 1984, Kennedy i Strange
Perca fluviatilis
8
0
20
2
12
20
1986a,b, Rasmussen 1986, Elliottt 1989, 1993, Marshall
Rutilus rutilus
16
0
35
41
25
34
Gasterosteus aculeatus
0
1
0
0
0
1
i Crowder 1995, Jokikokko i in. 2006, Czerniawski i in.
Esox lucius
0
0
1
1
1
1
szych obsad zarybieniowych narybku jesiennego (0+) stosowanego dla Oncorhynchus mykiss (Avery 1974) i Salmo
2010). Efektywnoœæ zarybieñ narybkiem 0+ zale¿na jest
Barbatula barbatula
5
0
18
56
5
5
ponadto od szerokiego kompleksu czynników, m.in.: konfi-
Alburnus alburnus
18
0
0
0
0
0
guracji koryta cieku, zagêszczenia lokalnych pstr¹gów
S
60
7
87
148
52
81
i innych gatunków tworz¹cych ichtiofaunê w danym odcinku
strumienia oraz rozmiarów, rodzaju pokarmu podczas
Omówienie wyników
hodowli i kondycji narybku u¿ytego do zarybieñ.
Ca³y cykl badañ poœwiêcony by³ ocenie przydatnoœci
narybku letniego pstr¹ga potokowego (0+) do zarybieñ rzek
Wnioski
pó³nocnej Polski (Kaszuby, Suwalszczyzna) zró¿nicowanych miêdzy sob¹ pod wzglêdem rozmiarów, g³ównie sze-
Uzyskane wyniki potwierdzi³y przydatnoœæ narybku letniego (0+) pstr¹ga potokowego do zarybiania cieków Polski
rokoœci. Dziêki znakowaniu wylêgu uda³o siê wykazaæ
Pó³nocnej, przy czym zaobserwowano znaczne zró¿nico-
wy¿sz¹ skutecznoœæ narybku letniego ni¿ rocznego (1+) tak
wanie efektywnoœci pomiêdzy poszczególnymi rzekami.
pod wzglêdem prze¿ywalnoœci, jak i poniesionych kosztów
W przypadku górnego odcinka rzeki Raduni stwierdzono
(eksperyment 1). Natomiast na tle s³abych wyników zary-
zdecydowanie wy¿sz¹ efektywnoœæ zarybieñ narybkiem
bienia rzeki Rospudy zaobserwowano wyraŸn¹ przewagê
letnim w porównaniu z rocznym narybkiem wiosennym.
iloœciow¹ ryb pochodz¹cych z naturalnego tar³a na jednym
Znaczny udzia³ ryb znakowanych w po³owach kontrolnych
z trzech badanych stanowisk (eksperyment 3). Otrzymane
œwiadczy nie tylko o skutecznoœci zarybienia, ale tak¿e
wstêpne wyniki badañ wskazuj¹, ¿e w ciekach o niewielkiej
o ma³ej efektywnoœci rozrodu naturalnego. Natomiast sytu-
2/2011
KOMUNIKATY RYBACKIE
5
acja odwrotna dowodzi niskiej efektywnoœci przeprowadzonego zarybienia oraz istnienia warunków dla naturalnego
tar³a. W œwietle powy¿szych wniosków oczywist¹ jest
potrzeba monitorowania efektów zarybieñ, co umo¿liwi
optymalizacjê wyboru rodzaju materia³u, miejsca i czasu
przeprowadzenia akcji zarybieniowej.
Literatura
Avery E. 1974 – Reproduction and recruitment anadromous salmonids in
Wisconsin tributaries of Lake Michigan – Wisconsin Department of
Natural Resources, 83(F): 4-108.
Backiel T. 1993 – Ichtiofauna du¿ych rzek – trendy i mo¿liwoœci ochrony – W:
Tomia³ojæ L. (red.) Ochrona przyrody i œrodowiska w dolinach nizinnych rzek Polski. Wyd. Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Kraków:
39-48.
Carl L.M. 1984 – Chinook salmon (Oncorhynchus tshawytscha) density, growth, mortality and movement in two Lake Michigan tributaries – Can.
J. Zool. 62: 62-71.
Cresswell R.C., Williams R. 1984 – Post-stocking movements and recapture
of hatchery -reared trout released into flowing waters – effect of a resident wild population – Fish. Manage., 15: 19-41.
Czerniawski R., Domaga³a J., Pilecka-Rapacz M. 2010 – Wstêpne wyniki
wp³ywu podchowu wylêgu troci (Salmo trutta m. trutta L. 1758) na
¿ywym zooplanktonie na prze¿ywalnoœæ i wzrost w warunkach naturalnych – Rocz. Nauk. PZW, 23: 131-139.
Dêbowski P. 1997 – Ichtiofauna dorzecza Parsêty – Rocz. Nauk. PZW, 10:
21-60.
Elliottt J.M. 1989 – The critical – period concept for juvenile survival and its
revelance for population in young sea trout Salmo trutta – J. Fish Biol.
36(A): 907-922.
Elliottt J.M. 1993 – The pattern of natural mortality through the life cycle in
contrasting populations of brown trout, Salmo trutta L. – Fish. Res.,
17: 123-136.
Englishaw H.J., Shackley P.E. 1980 – Survival and growth of salmon Salmo
salar (L.) planted in a Scottish stream – J. Fish Biol., 16: 565-584.
Englishaw H.J., Shackley P.E. 1982 – Influence of water depth an dispersion
of juvenile salmonids, Salmo salar L., and Salmo trutta L., in a Scottish
stream – J. Fish Biol., 21: 141-155.
Goryczko K. 1999 – Wiedza i wychowanie wêdkarskie – W: Grabowski E.,
Jakucewicz H.(red.) Wêdkarstwo przesz³oœæ – teraŸniejszoœæ –
przysz³oœæ. Wyd. PZW, Warszawa: 117-120.
Goryczko K., Nagiêæ M., Witkowski A., Murawska E. 1998 – Zarybianie
narybkiem lipienia, Thymallus thymallus (L.) rzek pomorskich na
przyk³adzie Raduni – Rocz. Nauk. PZW, 11: 81-85.
Joikokko E., Kallio-Nyrberg I., Saloniemi I., Julita E. 2010 – The survival of
semi-wild, wild and hatchery-reared atlantic salmon smolts of the
Simojoki River in the Baltic Sea – J. Fish Biol., 68: 430-442.
Kennedy G.J.A., Strange C.D. 1986a – The effects of intra and inter-specific
competition on the survival and growth of stocked juvenile Atlantic
salmon Salmo salar L. and resident trout Salmo trutta L. in an upland
stream – J. Fish Biol., 28: 479-489.
Kennedy G.J.A., Strange C.D. 1986b – The effects of intra and inter-specific
competition of stocked juvenile Atlantic salmon, Salmo salar L. in relation to depth and gradient in upland trout, Salmo trutta L., stream – J.
Fish Biol., 29: 199-214.
Marshall E.A., Crowder L.B. 1995 – Density-depended survival as a function
of size in juvenile salmonids streams – Can. J. Aquat. Fish. Sci., 52:
136-146.
Nagiêæ M. 1992 – Peristence of tetracycline mark in the otoliths of whitefish
(Coregonus lavaretus) – Bull. Sea Fish. Inst. 3: 77-80.
Nagiêæ M., Czerkies P., Goryczko K., Witkowski A., Murawska E. 1994 –
Mass-marking og grayling Thymalluus thymallus larvae by fluorochrome tagging of otoliths – Fish. Manage. Ecol., 2: 185-195.
Penczak T. 1997 – Badania naukowe na rzecz PZW: korzyœci i perspektywy
– W: Jakucewicz H. (red.) Wêdkarstwo w ochronie wód i rybostanów.
Wyd. PZW, Warszawa: 7-10.
Penczak T., Kruk A., Marsza³ L., Ziêba G., Galicka W., Tszydel M., Tybulczuk S., Pietraszewski D. 2008 – Monitoring ichtiofauny systemu rzeki
Gwdy: trzecia dekada badañ – Rocz. Nauk. PZW, 21: 61-90.
Rasmussen G. 1986 – The population dynamics of brown trout (Salmo trutta
L.) in relation to year-class size – Pol. Arch. Hydrobiol., 33: 489-508.
Whalen G.K., La Bar G.W. 1994 – Survival and growth of Atlantic salmon
(Salmo salar) fry stocked at varying densities in the White River – Can.
J. Aquat. Sci., 51: 2164-2169.
Witkowski A., Goryczko K., Nagiêæ M., Murawska E., Kowalewski M., Augustyn L. 1995 – Efektywnoœæ zarybiania wylêgiem lipienia, Thymallus
thymallus (L.) na przyk³adzie potoku Ochotnica (dorzecze Dunajca) –
Rocz. Nauk. PZW, 7: 5-10.
Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M. 2009 – Stopieñ zagro¿enia s³odkowodnej ichtiofauny Polski: Czerwona lista minogów i ryb – stan 2009 –
Chroñmy Przyrodê Ojczyst¹, 65: 33-52.
Przyjêto po recenzji 05.04.2011 r.
EFECTS OF STOCKING BROWN TROUT, SALMO TRUTTA M. FARIO L., INTO RIVERS IN KASHUBIAN POMERANIA AND
SUWA£KI
Joanna Grudniewska, Krzysztof Goryczko, Andrzej Witkowski, Jacek Koz³owski,
Katarzyna Stañczak, Krzysztof Koz³owski, Grzegorz Gêsiarz, Robert Stabiñski
ABSTRACT. The effectiveness of stocking brown trout summer fingerlings (0.5-1.3 g) into six moraine Pommeranian rivers was
evaluated. Three groups of experimental fish were marked with alizarine red S to enable their identification during autumn and spring
monitoring with electrofishing. The results indicated that stocking was more effective when done with summer fingerlings than oneyear-old fish. In the three investigated rivers stocking resulted in 3.5 to 13.5 young-of-the-year trout increment. In two cases the share
of stocked fish was lower than these from natural spawning.
Keywords: brown trout, fry (0+), stocking, effectiveness, survival, moraine rivers,
6
KOMUNIKATY RYBACKIE
2/2011