114 Blazkiewicz1_Layout 1
Transkrypt
114 Blazkiewicz1_Layout 1
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE Zaangażowanie Autorów A – Przygotowanie projektu badawczego B – Zbieranie danych C – Analiza statystyczna D – Interpretacja danych E – Przygotowanie manuskryptu F – Opracowanie piśmiennictwa G – Pozyskanie funduszy Author’s Contribution A – Study Design B – Data Collection C – Statistical Analysis D – Data Interpretation E – Manuscript Preparation F – Literature Search G – Funds Collection Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med © MEDSPORTPRESS, 2015; 4(4); Vol. 31, 205-211 DOI: 10.5604/1232406X.1194803 Aleksander Błażkiewicz1(A,B,D,E,F), Arkadiusz Białostocki2(A,E), Dariusz Czaprowski1(A,D,E) 1 Katedra Rehabilitacji, Wydział Rehabilitacji, AWF im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Polska Akademia Piłkarska KP Legia Warszawa, Warszawa, Polska Faculty of Rehabilitation, Department of Rehabilitation, The Józef Piłsudski University of Physical Education, Warsaw, Poland 2 Football Academy of Legia Warsaw, Warsaw, Poland 2 1 PROGRAM „11+ BRAMKARZ” JAKO FORMA PROFILAKTYKI URAZÓW BRAMKARZY PIŁKI NOŻNEJ ”11+ GOALKEEPER” PROGRAM AS A FORM OF PREVENTION OF FOOTBALL GOALKEEPER’S INJURIES Słowa kluczowe: piłka nożna, bramkarz, urazowość, prewencja, 11+ Bramkarz Key words: football, goalkeeper, injury, prevention, 11+ Goalkeeper Streszczenie Wstęp. Bramkarz w piłce nożnej jest postrzegany jako zawodnik o zupełnie innej specyfice gry na boisku niż reszta zawodników. Charakterystyka wysiłku i obciążenia tej pozycji w trakcie meczu pokazuje, że jest ona odmienna niż w przypadku innych formacji. Predysponuje to do występowania innego rodzaju urazów u bramkarzy. Prawdopodobnie części z nich można by uniknąć stosując odpowiedni program prewencyjny. Jednak w dostępnym piśmiennictwie brak jest programu prewencyjnego dla bramkarzy piłki nożnej. Celem głównym niniejszej publikacji było stworzenie na podstawie przeglądu literatury oraz badań własnych, programu prewencyjnego nakierowanego na specyfikę urazów bramkarzy piłki nożnej (program „11+ Bramkarz”). Materiał i metody. Dokonano przeglądu piśmiennictwa aktualnie dostępnego w światowych bazach danych, wpisując słowa kluczowe: „football OR soccer AND goalkeeper AND injuries”. Otrzymane wyniki uzupełniono o artykuły zgromadzone przez autorów. Na tej podstawie wyodrębniono u bramkarza piłki nożnej obszary szczególnie podatne na urazy. Aby zmniejszyć liczbę urazów występujących w tych obszarach, stworzony został autorski program prewencji urazów „11+ Bramkarz”. Wyniki. Przeprowadzona analiza urazowości bramkarza piłki nożnej wykazała zdecydowaną przewagę urazów ostrych w obrębie kończyn górnych (szczególnie rąk i nadgarstków). W grupie urazów przeciążeniowych dominowały urazy stawów kolanowych (powierzchnie stawowe), mięśni obręczy biodrowej oraz kości stawów nadgarstka. Autorzy programu skupili się na poprawie stabilizacji i siły mięśni obręczy barkowej i tułowia oraz równowagi w obrębie kończyn dolnych. Proponowany zestaw ćwiczeń, wchodzący w skład programu „11+ Bramkarz”, tworzony był w oparciu o wzorce ruchów charakterystycznych dla bramkarza. Wnioski. Zaproponowany program „11+ Bramkarz” może skutecznie zmniejszyć urazowość bramkarzy piłki nożnej. Musi on jednak zostać wdrożony i przetestowany na zawodnikach, w celu zweryfikowania jego faktycznej skuteczności. Będzie to przedmiotem działań autorów w najbliższym czasie. Summary Word count: Tables: Figures: References: 4939 0 0 36 Background. Football goalkeeper is seen as a player with a different specification of game movements than other players. Characteristic effort and loads on this position during the game, show that it is different than others what can predispose goalkeeper to different types of injuries. Perhaps some of those injuries could be avoided by the use of an appropriate preventive program. However, there is no prevention program for goalkeepers in the available literature. The main aim of this study was to create the goalkeeper injury prevention program (”11+ Goalkeeper”), basing on literature review and own research. Material and methods. The worldwide database was searched looking for keywords connected with injuries of football goalkeepers. Results were supplemented by articles from the author’s library. Based on this review, the classification of the most typical goalkeeper’s injuries was created and an authoring program ”11+ Goalkeeper” was prepared in order to reduce the number of goalkeepers injuries. Results. The analysis showed that the most frequent acute injuries in goalkeepers are injuries of the upper limbs (especially hands and wrists) and of the tights muscles. If it comes to overuse injuries, most frequent injuries concern knee joints (joint surfaces) and muscles of pelvic girdle. Based on these results, when preparing the prevention program, authors focused on improving the stability and strength of the muscles of the shoulder girdle and trunk and the balance of the lower limbs. The proposed set of exercises in the program was created basing on the patterns of movements characteristic for goalkeepers. Conclusions. The ”11+ Goalkeeper” program can effectively reduce the number of most typical injuries of football goalkeepers. However it must be implemented and tested on players to confirm its effectiveness, what will be made in the near future by authors. Adres do korespondencji / Address for correspondence Aleksander Błażkiewicz 01-785 Warszawa, ul. Broniewskiego 6/8 tel. 697 711 333, e-mail: [email protected] Otrzymano / Received Zaakceptowano / Accepted 08.10.2014 r. 17.05.2015 r. 205 Błażkiewicz A. i wsp. Program „11+ Bramkarz” Wstęp Background W najpopularniejszej grze zespołowej na świecie – piłce nożnej – funkcja bramkarza staje się coraz wyraźniej odrębną pozycją boiskową. Głównie ze względu na specyfikę zadań ruchowych, jakie bramkarz ma do zrealizowania w czasie meczu [1]. Powinno przekładać się to również na inną urazowość w tej grupie zawodników. Nie ma jednak jednoznacznych badań dotyczących urazowości bramkarzy piłki nożnej w odniesieniu do zawodników pozostałych formacji piłkarskich. Starsze publikacje wskazują wyższą urazowość bramkarzy w stosunku do pozostałych zawodników [2], nowsze – niższą [3,4,5], bądź bez różnic [6,7]. Epidemiologia i specyfika urazowości zawodników piłki nożnej grających w polu (obrońcy, pomocnicy i napastnicy) została już dosyć dobrze poznana, co pozwoliło również wypracować skuteczne sposoby minimalizowania u nich ryzyka wystąpienia urazów, poprzez stosowanie odpowiednich programów prewencyjnych, np. „FIFA 11+”. Program ten okazał się niezwykle pomocny w redukcji liczby urazów zawodników piłki nożnej w każdym wieku, na różnym poziomie rozgrywek i obojga płci [8,9,10]. Brak jest jednak programu stworzonego na potrzeby bramkarzy piłki nożnej. Function of goalkeeper in the most popular team game in the world – football, becomes increasingly separate to other playing positions. Mainly due to the nature of motor tasks that goalkeeper has to play during the match [1]. This different specific of movements should also have an influence on different types of injuries occurring in this group of players, but there is no conclusive studies about the injuries of goalkeepers in relation to the other formations of football players. Older publications suggest a higher injuries of goalkeepers in relation to other players [2], newer – lower [3,4,5] or no differences [6,7]. Epidemiology and specific of field players injuries were described very well. It was valuable base for creating an effective strategy of reducing risk of occurring injuries in these athletes using appropriate prevention program, for example “FIFA 11+”. This program proved to be extremely helpful in minimalizing the number of injuries that football players of all ages, different levels of competition and both sexes suffer from [8,9,10]. However, there is no program created for football goalkeepers. Materiał i metody Material and methods Dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego urazowości bramkarza piłki nożnej, opublikowanego kiedykolwiek do dnia 10 września 2015 r. Użyto internetowej bazy danych PubMed MEDLINE. Słowa kluczowe, jakimi się posłużono to: „football OR soccer AND goalkeeper AND injuries”. Artykuł włączano do badania, jeżeli treść odnosiła się do urazowości i/lub prewencji urazów bramkarza piłki nożnej. Do przeglądu piśmiennictwa włączono artykuły odnoszące się do urazowości w piłce nożnej (jeżeli dotyczyły również bramkarza) oraz publikacje opisujące studium konkretnego przypadku (jeśli dotyczyły bramkarza). Jeżeli artykuł obejmował klasyfikację urazowości, również włączano go do piśmiennictwa, jednak w pracy uwzględniając jedynie najczęściej występujące obrażenia narządu ruchu, a nie całe statystyki. Stworzoną bazę artykułów rozszerzoną o piśmiennictwo zgromadzone przez autorów. Na podstawie zgromadzonej literatury oraz badań własnych stworzono podział urazów bramkarza piłki nożnej ze względu na lokalizację, rodzaj urazu (ostry lub przeciążeniowy) oraz mechanizm jego powstania. Przyjęto następujące definicje urazów [11]: • Uraz ostry występuje nagle i przypadkowo, powodując rozpoznawalne obrażenia lub przerywając trening/mecz zawodnika. Jest to każde uszkodzenie ciała, które odsuwa zawodnika od co najmniej jednego treningu/meczu lub wymaga opieki lekarskiej. • Uraz przeciążeniowy powoduje ból w czasie aktywności sportowej lub po wysiłku bez żadnej uchwytnej zewnętrznej przyczyny. Poziom bólu może być stały lub może stopniowo nasilać się w czasie wysiłku aż do momentu, gdy może zupełnie uniemożliwić wykonywanie jakiejkolwiek pracy. The review of the literature on injuries of football goalkeepers included articles published till the 10th of September 2015. The online worldwide database PubMed MEDLINE was searched. Keywords used were: “football OR soccer AND goalkeeper AND injuries”. Article was included in the research if the publication referred to the specific of football goalkeepers injuries. Also the articles related to injuries in football were taken into consideration (if goalkeeper position was included) and publications describing the specific case reports (if related to the goalkeeper). If an article included a classification of goalkeeper’s injuries, it was also included in the study, but only the most commonly reported damage of musculoskeletal system was taken, not all the statistics. Created database of articles was extended to literature from the library of authors. Basing on the literature review and author’s study, the classification of goalkeepers injuries was made basing on the location of injury, type of injury (acute or overuse) and its formation mechanism. The following definitions of injuries were accepted [11]: • Acute injury occurs suddenly and accidentally, causing identifiable damage or interrupting the training or match. It is any injury that moves the player away from at least one training or match or requires medical care. • Overuse injury causes pain during a sports activity or after exercise, without any perceptible external cause. The level of pain may be constant or may gradually increase during exercise, until it can completely take the player away from sport activity. According to created classification of goalkeeper’s injuries a preventive program was made to reduce the risk of the injuries occurrence. The au- 206 Błażkiewicz A. et al. ”11+ Goalkeeper” program Bazując na stworzonym podziale urazów bramkarza piłki nożnej, zaproponowano program prewencyjny mający na celu zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia. Do jego stworzenia posłużył dostępny program „FIFA 11+”, który skutecznie przyczynił się do zmniejszenia urazowości wśród zawodników piłki nożnej [8,9,10]. Istniejący program „FIFA 11+” został autorsko zmodyfikowany, uwzględniając specyfikę i odmienność ruchów bramkarza na boisku w odniesieniu do pozostałych zawodników z pola. Program dedykowany bramkarzom otrzymał nazwę „11+ Bramkarz” i ma za zadanie jak najlepiej chronić bramkarza przed urazami w trakcie wykonywania najbardziej charakterystycznych dla niego zadań ruchowych w czasie treningów i meczów (np. lądowanie po wyskoku do piłki, pady bramkarskie, interwencje z maksymalnie wyciągniętą do piłki kończyną górną) [12]. W programie szczególny nacisk położono na stabilizację mięśni obręczy barkowej oraz tułowia, a także na kształtowanie równowagi w obrębie kończyn dolnych. thors based on the available “FIFA 11+” program, which successfully contributed to reduce the injuries among football players [8,9,10]. The “FIFA 11+” program was modified by authors, taking into consideration the specificity and diversity of goalkeeper’s movements comparing to the field players. The program dedicated for goalkeepers was named “11+ Goalkeeper” and it is focused on maximal injury prevention of the goalkeeper during training and matches while performing such activities as for example: landing after jump to catch the ball, side jumps, goalkeeper’s intervention with the most stretched upper limb [12]. The program is focused on the muscle’s stabilization of shoulder girdle & trunk and on the improvement of balance of lower limbs. Wyniki Results Analizując tytuły i streszczenia, w bazie naukowej PubMed MEDLINE szukanej frazie odpowiadało 26 artykułów. Po weryfikacji do badania zakwalifikowano 15 [13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26,27]. Brano pod uwagę tylko prace oryginalne z dostępnymi streszczeniami, w których zawarte były informacje odnośnie lokalizacji urazów u bramkarzy piłki nożnej. Otrzymaną literaturę rozszerzono o 3 artykuły z osobistej biblioteki autorów [28,29,30]. Podsumowując, do przeglądu piśmiennictwa włączono 18 artykułów naukowych. Spośród artykułów wybranych do badania, aż 13 z 18 publikacji (72%) opisywało konkretne przypadki urazów bramkarzy piłki nożnej wraz z opisem leczenia [13,14,16,17,18,20,21,22,23,24,25,26,27]. Jedynie 5 publikacji uwzględniało epidemiologię i klasyfikację urazów, jakich doznaje bramkarz piłki nożnej [15,19, 28,29,30]. Analyzing the titles and abstracts of articles in the scientific database PubMed MEDLINE the searched phrase was included in 26 articles. 15 of them were included to the study after verification [13,14,15,16, 17,18,19,20,21,22,23,24,25,26,27]. Only original studies with available abstracts and the information about the localization of goalkeeper’s injuries were accepted. The found publications was extended to 3 articles from the personal library of authors [28,29, 30]. Final review of the literature included 18 scientific articles. Among selected articles 13 out of 18 publications (72%) describe specific report cases with a description of injuries treatment of football goalkeepers [13, 14,16,17,18,20,21,22,23,24,25,26,27]. Only 5 publications contained the epidemiology and classification of the goalkeepers injuries [15,19,28,29,30]. Urazy ostre Aż 82% raportowanych w publikacjach urazów bramkarzy piłki nożnej miało charakter ostry. Obszarem ciała najbardziej podatnym na obrażenia tego typu okazały się kończyny górne (57% urazów ostrych), ze szczególnym uwzględnieniem rąk i nadgarstków (75% urazów ostrych kończyny górnej). Najliczniej występowały złamania/zwichnięcia kości palców i stawów międzypaliczkowych oraz kości i stawów nadgarstka. Dominującym mechanizmem urazu był kontakt bramkarza z piłką po silnym strzale lub uderzenie/nadepnięcie przez innego zawodnika [14,20,21, 23,24,25,28,29,30]. Kolejnym obszarem podatnym na urazy ostre okazały się kończyny dolne (38% urazów ostrych). W obrażeniach tej części ciała bramkarzy dominowały naciągnięcia/naderwania mięśni ud (m. prosty uda, mm. przywodziciele), a większość urazów tego typu miała charakter bezkontaktowy. Do zdarzeń dochodziło najczęściej przy wykopie piłki z ziemi lub przy niewłaściwym ustawieniu stopy na podłożu [13,26,27,29]. W dostępnym piśmiennictwie odnotowano jedynie jeden uraz ostry w obrębie tułowia i głowy, aczkolwiek był on najgroźniejszy dla zdrowia i życia poszkodowanego bramkarza. Dotyczył sytuacji uderze- Acute injuries 82% of goalkeeper’s injuries reported in publications were acute. The most susceptible area to the damage of this type were upper limbs (57% acute injuries), especially – hands and wrists (75% of acute injuries of the upper limb). The most typical injuries were fractures/subluxations of finger bones, interphalangeal joints, bones and joints of the wrist. The main mechanism of injury was a goalkeeper’s contact with the ball after a strong shot or being hit/stepped on by another player [14,20,21,23,24,25,28,29,30]. The second area very susceptible for acute injuries were lower extremities (38% of acute injuries). This part of the goalkeeper’s body was dominated by strains and tears of thigh muscles (m. rectus femoris, mm. adductors) and most of those injuries occurred in non-contact situations like when kicking the ball from the ground or after the incorrect landing after jump [13,26,27,29]. The available literature reported only one acute injury around the trunk and head, although it was the most dangerous for health and life of the injured player. A goalkeeper was hit with the knee of another player on the head, what caused fractures of maxillofacial bones, concussion and injury of the cervical spine [22]. 207 Błażkiewicz A. i wsp. Program „11+ Bramkarz” nia bramkarza kolanem w głowę przez przeciwnika w wyniku czego doszło do złamania w obrębie kości szczęki i twarzoczaszki, wstrząśnienia mózgu oraz urazu odcinka szyjnego kręgosłupa [22]. Urazy przeciążeniowe Ten rodzaj urazów może być, jak sygnalizują autorzy, równie poważny w skutkach co urazy ostre, jednak w zdecydowanie mniejszym stopniu dotyczy bramkarzy piłki nożnej. W tej grupie zawodników, spośród urazów przeciążeniowych najbardziej groźne wydają się złamania przeciążeniowe w obrębie kości łódeczkowatych nadgarstka (raportowane symetrycznie w obu nadgarstkach) [16,17] oraz, w dalszej kolejności, przeciążenia powierzchni stawowych stawów kolanowych oraz mięśni w obrębie obręczy biodrowej [29]. Overuse injuries According to authors, overuse type of injury may be really serious in the consequences, but fortunately it’s not happening very often to football goalkeepers. When happening, most dangerous overuse injury it’s the stress fracture of the carpal scaphoid (reported symmetrically in both wrists) [16,17] and, subsequently, the overload of the articular surfaces of the knee joint as well as the overload of the hip girdle muscles [29]. Dyskusja Discussion Przegląd aktualnie dostępnego piśmiennictwa pokazuje, jak urazowość bramkarza piłki nożnej może różnić się od ogólnej urazowości w piłce nożnej, przedstawianej w klasycznych badaniach epidemiologicznych, gdzie aż 87% urazów dotyczyło kończyn dolnych. W klasyfikacjach uwzględniających całą drużynę najpopularniejsze są urazy w obrębie mięśni grupy kulszowo-goleniowej (naciągnięcia/naderwania) oraz naderwania więzadeł stawu kolanowego i skokowego [4,31,32]. Dominującymi obrażeniami u bramkarza piłki nożnej okazały się urazy w obrębie rąk i stawów nadgarstkowych o charakterze złamań i podwichnięć. Dopiero w dalszej kolejności dochodziło do naciągnięć i naderwań mięśni uda. Jednak w przeciwieństwie do zawodników z pola (przewaga urazów mm. grupy kulszowo-goleniowej), uszkodzeniom ulegały mięśnie przywodziciele uda i mięsień prosty uda [29]. Może to być szczególnie skorelowane ze specyfiką ruchu i zadaniami ruchowymi charakterystycznymi dla bramkarza w czasie całego meczu [12]. Program prewencji urazów dla bramkarza piłki nożnej „11+ Bramkarz” powstał w odpowiedzi na wyniki przeprowadzonej analizy piśmiennictwa, na podstawie własnych badań i obserwacji, i składa się z 2 części (Aneks). Pierwsza z nich ma charakter biegowy. Rolą Biegania nie jest jednak podniesienie temperatury ciała zawodnika przed wysiłkiem, ale praca nad poprawnym ustawianiem kończyn dolnych i tułowia w czasie biegu [33], co jest szczególnie istotne w momencie, kiedy bramkarz musi przede wszystkim skupić się na chwycie lecącej piłki. W ramach zadań ruchowych w tej części programu zawodnik ma do wykonania 3 zadania odzwierciedlające wyjście do piłki oraz poruszanie się z piłką w polu karnym. W tym celu biega na dystansie 15 m z piłką trzymaną w rękach w różnych konfiguracjach. Druga część programu zawiera 11 ćwiczeń nakierowanych na: kształtowanie siły mięśniowej, poprawę stabilizacji i równowagi oraz doskonalenie techniki wyskoku i lądowania. Skupiono się na tych zagadnieniach, ponieważ, jak wnioskują autorzy, to właśnie braki w tych dziedzinach, m.in. brak równowagi mięśniowej w obrębie kończyny górnej oraz tułowia, a także brak odpowiedniej kontroli nad ciałem w czasie lądowania bramkarza po interwencji [34], powodują powstawanie najczęstszych urazów w tej grupie zawodników. The review of the literature showed how injuries of football goalkeepers can be different from the typical epidemiologic studies of football injuries, where 87% injuries concerns lower limbs. The publications that contain classifications of injuries for all players show that the most common injuries are strains/tears of hamstrings and tears of ligaments around knee and ankle joints [4,31,32] while the most common injuries of football goalkeepers were fractures/subluxations of hands and wrists. If sprains and tears of thigh muscles occur in goalkeepers, more often it concerned adductors muscles and rectus femoris muscle [29] rather than hamstrings. This situation may be correlated with specification of goalkeeper movements during football match [12]. Football goalkeeper injuries prevention program “11+ Goalkeeper” that was created in response to the review of literature, own study and observation, include 2 main sections (Appendix). First of them is the running part, but the main task of it is not to warm up the player before exercise, but to help the goalkeeper to take control over correct position of lower limbs and trunk during his activity [33], what’s the most important during the goalkeeper’s intervention, when he is focused on catching the ball. Running part contains 3 sets of exercises where the player is imitating running out to the ball, catching the ball and making movements with the ball within the goalkeeper’s area, by running 15 meters distance with the ball in his hands in different configurations. Second section of the “11+ Goalkeeper” program contains of 11 exercises focused on development of muscle strength, enhancing stability and balance and developing jumping and landing techniques. Those areas were chosen to be improved according to authors believe that the lack of muscle balance within the upper limb and trunk and lack of control while landing after intervention [34] cause injuries in this group of players. According to the obvious predominance of hands and wrists injuries in goalkeepers, the main aim of this section of “11+ Goalkeeper” is to improve the stability of the shoulder girdle and muscle strength of the upper limbs by introducing to the program exercises imitating field situations, but not when running but in statics to improve workout for individual muscle groups in places that are most often injured by goalkeepers. 208 Błażkiewicz A. et al. ”11+ Goalkeeper” program Z uwagi na zdecydowaną przewagę urazów kości i stawów rąk oraz stawów nadgarstkowych w omawianej grupie zawodników, wiodącym celem tej części programu jest przede wszystkim poprawa stabilizacji obręczy barkowej oraz siły mięśniowej kończyn górnych poprzez wprowadzenie do programu odpowiednich ćwiczeń odzwierciedlających sytuacje boiskowe, jakim poddawany jest bramkarz, jednak nie w ruchu, a w statyce dla zwiększenia pracy poszczególnych grup mięśniowych w miejscach najbardziej narażonych na urazy. Aby zapobiec urazom kończyn dolnych (naciągnięcia/naderwania mięśni), do programu włączono też ćwiczenia na poprawę siły mięśniowej i stabilizacji w obrębie tej części ciała, poprzez pracę na niestabilnym podłożu, odzwierciedlającą aktywność ruchową bramkarza [36]. Ćwiczenia te wykonywane są z piłką trzymaną w rękach w różnych pozycjach. Szczególny nacisk położono na kontrolę mięśniową stawów kończyn dolnych w czasie wyskoku i lądowania, jako sytuacje najbardziej predysponujące do wystąpienia urazu tej okolicy [29]. Poprawa siły mięśniowej, stabilizacji oraz lepsza technika wyskoku i lądowania mogą skutecznie przyczynić się do zmniejszenia urazowości wśród bramkarzy [35]. Program „11+ Bramkarz” powinien być przede wszystkim uzupełnieniem przedtreningowej rozgrzewki bramkarskiej, ponieważ zdecydowanej większości urazów (80%) zawodnicy doznawali na treningach [29]. Wskazane jest również wdrożenie programu do rozgrzewki przedmeczowej. To diminish also the number of injuries within the lower limb (strains and tears of muscles),the program contains also exercises which aim is to enhance muscles strength and balance through training goalkeeper’s activities on the instability surfaces [36]. All exercises for the lower limbs are done with the ball held in hands in different positions. Authors mainly focused on stabilization control of muscles of lower limbs while jumping and landing, as those activities most often end with injury of the lower limbs [29]. Exercises from the “11+ Goalkeeper” program should be included in the goalkeepers warm up. Mainly before trainings because the prevalence of injuries (80%) occur during trainings in this group of players [29], but before matches making those exercises is also highly recommended. Enhanced muscle strength, stability, balance and better technique of jump and landing can significantly diminish the number of injuries in goalkeepers [35]. Wnioski Conclusions 1. Problematyka urazowości bramkarza piłki nożnej zdecydowanie wymaga rozwinięcia i usystematyzowania. W światowym piśmiennictwie brakuje szerokich opracowań epidemiologicznych urazowości tej pozycji piłkarskiej. 2. Bramkarz piłki nożnej narażony jest głównie na urazy o charakterze ostrym. Dotyczą one przede wszystkim złamań/podwichnięć w obrębie rąk i stawów nadgarstka oraz naciągnięć/naderwań mięśni uda (mięśnie przywodziciele, m. prosty uda). 3. Bramkarz nie jest szczególnie podatny na urazy przeciążeniowe. Strukturami, które jednak mogą ulec nadmiernemu obciążeniu są: powierzchnie stawowe stawów kolanowych, mięśnie obręczy biodrowej oraz kości stawu nadgarstka (kość łódeczkowata). 4. Program „11+Bramkarz” może skutecznie przyczynić się do zmniejszenia liczby urazów u bramkarzy piłki nożnej. Musi on jednak zostać poddany walidacji i przetestowaniu (najlepiej przez okres całego sezonu piłkarskiego), co autorzy zamierzają uczynić dalej, rozwijając badania nad tym nieopisanym jeszcze obszarem piłki nożnej. 1. The issue of injuries of football goalkeepers definitely needs to be developed and systematized. There is no big epidemiological studies of injuries of this football position in the world literature. 2. From what was found in literature it is known that football goalkeeper is mainly exposed to the acute injuries – mainly fractures and subluxations within the hands and wrist joints and strains and tears of thigh muscles (adductor muscle, muscle rectus femoris). 3. Goalkeeper is not particularly susceptible to overuse injuries. However structures, which might be excessively overload are: the articular surfaces of knee joints, muscles of pelvic girdle and bones of the wrist (scaphoid bone). 4. The “11+ Goalkeeper” program can effectively help to reduce the amount of injuries of football goalkeepers. However, it should be validated and tested (optimally during the whole football season), what authors are going to make when developing research about this undescribed part of football. Piśmiennictwo / References 1. Di Salvo V, Benito PJ, Calderon FJ, Di Salvo M, Pigozzi F. Activity profile of elite goalkeepers during football match-play. J Sports Med Phys Fitness 2008; 48: 443-446. 2. Sullivan JA, Gross RH, Grana WA et al. Evaluation of injuries in youth soccer. Am J Sports Med 1980; 8 (5): 325. 3. Dauty M, Collon S. Incidence of injuries in French professional soccer players. Int J Sports Med 2011; 32 (12): 965969. 209 Błażkiewicz A. i wsp. Program „11+ Bramkarz” 4. Kumar SS, Jadhav KG Pagare S. A Pilot Study Examining Injuries in Relation to Field Position of Competitive Football Players. Journal of Exercise Science and Physiotherapy; 4 (1): 50-54. 5. Eirale C, Hamilton B, Bisciotti G et al. Injury epidemiology in a national football team of the Middle East. Scand J Med Sci Sports 2012; 22 (3): 323-329. 6. Arnason A, Sigurdsson SB, Gudmundsson A et al. Risk factors for injuries in football. Am J Sports Med 2004; 32 (1): 5-16. 7. Morgan BE, Oberlander MA. An examination of injuries in major league soccer. The inaugural season. Am J Sports Med 2001; 29 (4): 426-430. 8. Torbjørn Soligard, Agnethe Nilstad, Kathrin Steffen et al. Compliance with a comprehensive warm-up programme to prevent injuries in youth football. Br J Sports Med 2010; 44: 787-793. 9. Torbjørn Soligard, Grethe Myklebust, Kathrin Steffen et al. Comprehensive warm-up programme to prevent injuries in young female footballers: cluster randomised controlled trial. Br J Sports Med 2008; 337. 10. Junge A, Lamprecht M, Stamm H. Countrywide campaign to prevent soccer injuries in Swiss amateur players. Am J Sports Med 2011; 39 (1): 57-63. 11. Ristolainen L, Heinonen A, Waller B, Kujala UM, Kettunen JA. Gender differences in sport injury risk and types of injuries: a retrospective twelve-months study on cross-country skiers, swimmers, long-distance runner and soccer players. J Sports Science and Med 2009; 8: 443-451. 12. Sørensen H, Thomassen M, Zacho M. Biomechanical profile of soccer goalkeepers. Football Science 2008; 5: 37-44. 13. Esser S, Jantz D, Hurdle MF, Taylor W. Proximal Rectus Femoris Avulsion: Ultrasonic Diagnosis and Nonoperative Management. J Athl Train 2015; 50 (7): 778-780. 14. López-Zabala I, Fernández-Valencia JA. Nonoperative treatment of distal biceps brachii musculotendinous partial rupture: a report of two cases. Case Rep Orthop 2013. 15. Kristenson K, Waldén M, Ekstrand J, Hägglund M. Lower injury rates for newcomers to professional soccer: a prospective cohort study over 9 consecutive seasons. Am J Sports Med 2013; 41 (6): 1419-1425. 16. Pidemunt G, Torres-Claramunt R, Ginés A, de Zabala S, Cebamanos J. Bilateral stress fracture of the carpal scaphoid: report in a child and review of the literature. Clin J Sport Med 2012; 22 (6): 511-513. 17. Saglam F, Gulabi D, Baysal Ö et al. Chronic wrist pain in a goalkeeper; bilateral scaphoid stress fracture: A case report. Int J Surg Case Rep 2015; 7: 20-22. 18. Mills SP, Charalambous CP, Hayton MJ. Bilateral rupture of the extensor pollicis longus tendon in a professional goalkeeper following steroid injections for extensor tenosynovitis. Hand Surg 2009; 14 (2-3): 135-137. 19. Schmitt KU, Nusser M, Boesiger P. Hip injuries in professional and amateur soccer goalkeepers. Sportverletz Sportschaden 2008; 22 (3): 159-163. 20. Perugia D, Ciurluini M, Ferretti A. Spontaneous rupture of the extensor pollicis longus tendon in a young goalkeeper: a case report. Scand J Med Sci Sports 2009; 19 (2): 257-259. 21. Kraus R, Szalay G, Meyer C, Kilian O, Schnettler R. Distal radius fracture – a goalkeepers injury in children and adolescents. Sportverletz Sportschaden 2007; 21 (4): 177-179. 22. Mihalik JP, Myers JB, Sell TC, Anish EJ. Maxillofacial Fractures and Dental Trauma in a High School Soccer Goalkeeper: A Case Report. J Athl Train 2005; 40 (2): 116-119. 23. Giannini S, Giombini A, Moneta MR, Massazza G, Pigozzi F. Low-intensity pulsed ultrasound in the treatment of traumatic hand fracture in an elite athlete. Am J Phys Med Rehabil 2004; 83 (12): 921-925. 24. Tomcovcík L, Kubasovský J, Kitka M. Simultaneous double interphalangeal dislocation on a single finger. Acta Chir Orthop Traumatol Cech 2003; 70 (5): 309-310. 25. Charalambous CP, Rajkumar P, Samarji R. Double dislocation of the proximal and distal interphalangeal joints of the little finger. Int J Clin Pract 2002; 56 (10): 816. 26. Lüthje P, Nurmi I. Fracture-dislocation of the tarsal navicular in a soccer player. Scand J Med Sci Sports 2002; 12 (4): 236-240. 27. Resnick JM, Carrasco CH, Edeiken J, Yasko AW, Ro JY, Ayala AG. Avulsion fracture of the anterior inferior iliac spine with abundant reactive ossification in the soft tissue. Skeletal Radiol 1996; 25 (6): 580-584. 28. Willkinson WH. A practical view of soccer injuries. Br J Sports Med 1978; 12 (1): 43-45. 29. Błażkiewicz AS, Białostocki A, Czaprowski D. Injuries of young football goalkeepers: 12 months study. Physical Therapy in Sport (submitted). 30. Błażkiewicz AS. Klasyfikacja urazów u bramkarzy piłki nożnej. Kultura Fizyczna 2009; 5-6: 16-21. 31. Ekstrand J, Hägglund M, Waldén M. Injury incidence and injury patterns in professional football: the UEFA injury study. Br J Sports Med 2011; 45: 553-558. 32. Peterson L, Junge A, Chomiak J, Graf-Baumann T, Dvorak J. Incidence of football injuries and complaints in different age groups and skill-level groups. Am J Sports Med 2000; 28 (5): 51-57. 33. Olsen OE, Myklebust G, Engebretsen L, Holme I, Bahr R. Exercises to prevent lower limb injuries in youth sports: cluster randomised controlled trial. BMJ 2005; 330 (7489): 449. 34. Longo U, Loppini M et al. Shoulder injuries in soccer players. Clin Cases Miner Bone Metab 2012; 9 (3): 138-141. 35. Lauersen J, Bertelsen D, Andersen L. The effectiveness of exercise interventions to prevent sports injuries: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Br J Sports Med 2014; 48: 871-877. 36. Söderman K, Werner S, Pietilä T, Engström B, Alfredson H. Balance board training: prevention of traumatic injuries of the lower extremities in female soccer players? A prospective randomized intervention study. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2000; 8 (6): 356-363. 210 Błażkiewicz A. et al. ”11+ Goalkeeper” program 211