Marża monopolistyczna (µ) to stosunek ceny (P) do kosztu
Transkrypt
Marża monopolistyczna (µ) to stosunek ceny (P) do kosztu
Nr wniosku: 243117, nr raportu: 13627. Kierownik (z rap.): mgr Justyna Karolina Kufel Marża monopolistyczna (µ) to stosunek ceny (P) do kosztu krańcowego (MC), czyli do kosztu wyprodukowania kolejnej jednostki dobra. Firma maksymalizuje zysk przy cenie (P), dla której koszt krańcowy (MC) równy jest przychodowi krańcowemu (MR). Ponieważ kształt tych krzywych uzależniony jest od struktury rynku, także wysokość marży zależeć będzie od struktury rynku. Na rysunku 1. zilustrowano dwie przeciwstawne struktury rynkowe – monopol (po lewej) i konkurencję doskonałą (po prawej). W pierwszym przypadku marże się pojawiają, natomiast w drugim firma nie jest w stanie osiągnąć ceny wyższej od kosztu krańcowego i nie uzyskuje marży. A zatem, im większą siłą rynkową dysponuje firma, tym wyższe są uzyskiwane przez nią marże. Można więc powiedzieć, że marże są miarą wywieranej siły rynkowej. Według Blancharda [2008] to, jak marże się zmieniają, w odpowiedzi na co i dlaczego nazywane stanowi terra incognito makroekonomii. Głównym powodem, dla którego bada się marże nie jest jednak tylko sama chęć ich poznania, a raczej realna potrzeba. Otóż założenie odnośnie ich zachowania pojawia się w modelach makroekonomicznych budowanych w duchu neokeynesowskim wykorzystywanych przez większość banków centralnych, także przez NBP. W konsekwencji, marże w sposób pośredni wpływają na kształt polityki monetarnej, a zatem na wysokość stóp procentowych, a w rezultacie na oprocentowanie kredytów i lokat, jak również na jakość prognoz makroekonomicznych i związane z tym możliwości przeciwdziałania spadkom koniunktury gospodarczej. Modele te stały się bardzo popularne właśnie ze względu na wysoką sprawdzalność prognoz, a wyróżniająca je cechą jest dopuszczenie występowania konkurencji niedoskonałej, czego wyrazem są de facto marże monopolistyczne. W badaniu starano się odpowiedzieć na pytanie, jak i dlaczego marże w polskim przemyśle spożywczym zmieniają się na tle zmian cyklu koniunkturalnego i czy ich zmiany także mają wpływ na wahania koniunktury. W tym celu dokonano przeglądu literatury nt. metod pomiaru i teorii cykli koniunkturalnych, metod badania zależności między wahaniami koniunktury gospodarczej, a zmiennością marż oraz metod pomiaru marż. Pozwoliło to na dokonanie wyboru metod estymacji marż w branżach polskiego przemysłu spożywczego oraz mierników koniunktury gospodarczej. Zakup danych z formularzy SP i Z-06 dostarczanych przez firmy przemysłu spożywczego do GUS umożliwił policzenie marż i analizę zależności między marżami a cyklem koniunkturalnym z wykorzystaniem metod ilościowych. Dodatkowo, mechanizm oddziaływania marż i koniunktury objaśniono w oparciu o teorie Michała Kaleckiego, polskiego ekonomisty będącego równoczesnym twórcą rewolucji keynesowkiej. Oprócz wniosków, sformułowano także rekomendacje odnośnie dalszych badań oraz w zakresie polityki konkurencji. Realizacja projektu umożliwiła przeprowadzenie pierwszego badania interakcji marż i koniunktury w odniesieniu do branż polskiego sektora spożywczego. Wskazano branże, w których kształtowanie się marż może być potencjalnym predyktorem zmian koniunktury makroekonomicznej w Polsce. Ustalenie tego może się przyczynić do lepszego prognozowania zmian koniunktury oraz podjęcia bardziej adekwatnych środków zaradczych. Ponadto, estymacja marż w polskim przemyśle spożywczym i jego branżach z wykorzystaniem najnowszych osiągnięć metodologicznych z tego obszaru oraz przystosowanie ich do danych dostępnych w polskich bazach statystycznych, umożliwiło wskazanie branż o najwyższych marżach oraz sformułowanie rekomendacji z obszaru polityki konkurencji, których wdrożenie może przyczynić się do wzrostu dobrobytu ekonomicznego społeczeństwa. Wyjaśnienie charakteru cykliczności marż w polskim przemyśle spożywczym, w oparciu o teorie Michała Kaleckiego, umożliwiło lepsze zrozumienie jego funkcjonowania, co jest szczególnie ważne ze względu na strategiczne znaczenie sektora rolno-żywnościowego w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.