docStrategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Łagów na
download 
Reklamacja Transkrypt
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Łagów na
Załącznik nr 1 Do Uchwały Nr XXXV/249/10 Rady Gminy Łagów z dnia 29 kwietnia 2010r. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Łagów na lata 2010 - 2015 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Spis treści Wprowadzenie ......................................... .............................................................................................................................. 2 Część I Ogólna charakterystyka Gminy Łagów ......................................... 3 .............................................................. 1. Położenie i podział administracyjny ..................................................................................................... ..3 2. Stan i struktura ludności ...................................... ........................................................................................ . 3 3. Środowisko przyrodnicze - warunki i zasoby naturalne ..................................................... .. 6 4. Turystyka i baza turystyczna …………………….. ............................................................ .................. 7 5. Wieś, rolnictwo i leśnictwo ……....................................................................... ......................................... 8 6. Poziom i struktura bezrobocia ............................................................................................................... . 9 7. Infrastruktura społeczna .................................................................................. ........................................... 10 Część II Problemy społeczne Gminy Łagów i ich ograniczanie przez pomoc społeczną……....... 15 1. Ośrodek Pomocy Społecznej w Łagów ........................................... ................................................... 15 2. Bezrobocie ............................................................................................................................................................. 3. Starość marginalizacja osób starszych ........................................................ ........................ 20 21 4. Niepełnosprawność .................................................................................................................................. ....... 23 5. Uzależnienia.................................................................................................................25 Część III Cele rozwoju i Misja Gminy Łagów 1. Misja ….............................................................................. .............................. 27 ................................................................................................. ..................................................27 2. Cele Strategiczne ....................................................................................... .................................................... .27 3. Monitorowanie i Ewaluacja ..................................... ......................................................28 Część IV Programy działań operacyjnych Gminy Łagów .............................................................................. ......... 29 1. Cechy programów i Projektów .......................................................... ....................................................... 29 Część V Analiza SWOT ........................................................................................... ...................................................................... 31 1 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Wprowadzenie Polityka społeczna bywa definiowana w różny sposób, w zależności od określenia jej przedmiotu oraz podmiotów, odpowiedzialnych za realizację określonych celów. Projektując i prognozując działania Gminy Łagów posłużono się definicją stworzoną przez W. Szuberta, która przyjmuje, że polityka społeczna jest powołana do zaspokajania potrzeb ludzkich, w tym szerokim zakresie, który decyduje o funkcjonowaniu jednostek, a przez to o prawidłowym rozwoju całego społeczeństwa. Tak szeroka definicja celowej działalności różnych podmiotów społecznych pozwala na objęcie i ustosunkowanie się do wszystkich potrzeb lokalnej społeczności. Zamieszczone w dalszej części informacje stanowią diagnozę aktualnej sytuacji i stanu, który w niektórych kwestiach jest zadawalający, zaś w innych wymaga zinterdyscyplinowanych i kosztownych działań na rzecz lokalnej wspólnoty. konkretnym marginalizacji Charakterystyka kwestiom osób społecznym starszych, odnosi i się do dotyczy bezdomności, przeciwdziałania spraw: dzieci bezrobocia, i młodzieży, niepełnosprawności, patologii społecznych, kwestii mieszkaniowej, ochrony zdrowia, edukacji. Bez wątpienia dużą pomocą będzie możliwość skorzystania z doświadczeń i wsparcia materialnego Unii Europejskiej. Każde opracowanie teoretyczne obarczone jest ryzykiem wystąpienia ewentualnych błędów. Ich źródłem są zmieniające się warunki społeczno ekonomiczne lub fałszywa diagnoza. 2 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Część I Ogólna charakterystyka Gminy Łagów 1. Położenie i podział administracyjny Gmina Łagów położona jest w centralnej części Województwa Lubuskiego, usytuowanego na zachodniej granicy Polski na obszarze Środkowego Nadodrza (patrz mapa nr1). Zajmuje powierzchnię 199,2 km2 i graniczy z gminami: od północy – Sulęcin, od zachodu – Torzym, od wschodu – Lubrza, od południa – Bytnica i Skąpe. Gmina Łagów składa się z 12 sołectw oraz 8 osad i przysiółków. Gmina położona jest na terenie trzech obszarów krajobrazowych: Doliny Środkowej Odry, Równiny Torzymskiej i Pojezierza Łagowskiego w makroregionie Pradoliny Berlińskiej i Pojezierza Brandenbursko-Lubuskiego. Ogółem na terenie gminy zamieszkuje 5165 osób ( wg stanu na rok 2010 podanego przez Urząd Gminy w Łagowie). Przyrost naturalny ludności na przestrzeni ostatnich 15 lat utrzymuje się na poziomie ,,0”. W roku 1987 liczba ludności gminy wynosiła 5538 osób. Siedziba władz administracyjnych gminy jest miejscowość Łagów, natomiast siedzibą władz Starostwa Powiatowego, do którego należy gmina Łagów, jest miasto Świebodzin. 59,20 % obszaru gminy stanowią lasy, 31,8 % użytki rolne, 1,9 % wody, 6,2 % tereny zainwestowane, 0,9 % nieużytki i użytki kopalne (KWB – Sieniawa) 2. Stan i struktura ludności Gminę Łagów zamieszkuje, wg stanu na 26 lutego 2010r., dokładnie 5165 osób, z czego w miejscowości gminnej 1580 osób. Ogólna powierzchnia Gminy Łagów wynosi – 199,10 km2, gęstość zaludnienia to 25,94 osób na 1 km2, natomiast na sieć osadniczą składa się 22 miejscowości. 3 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Tabela 1. Mieszkańcy Gminy Łagów wg płci Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni jednostka osób % osób % osób % populacja 5165 100 2552 49,41 2613 50,59 gęstość zaludnienia (mieszk./km²) 25,94 12,82 13,12 Źródło: Dane UG Łagów – dane z 26 lutego 2010 Tabela 2. Mieszkańcy Gminy Łagów w podziale na miejscowości Miejscowości Łagów 26 luty 2010 1580 Łagówek 320 Żelechów 348 Sieniawa 908 Wielopole 54 Jemiołów 275 Bracikowo 10 Czernichów 0 Gronów 80 Stok 149 Poźrzadło 122 Czyste 60 Czartów 15 Toporów 758 Niedźwiedź 300 Kosobudz 132 Kłodnica 18 Troszki Kosobudki 4 16 Pasałka 4 Kijewo 2 Zamęt 10 Ogółem 5165 Źródło: Dane UG Łagów 4 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Tabela 3. Struktura wieku ludności wg grup funkcjonalnych Grupy wieku Liczba osób % przedprodukcyjna 978 19 produkcyjna 3382 65 poprodukcyjna 805 16 Ogółem 5165 100,0 Źródło: Dane UG Łagów – stan na 29 lutego 2010 r. Wskaźnik ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w Gminie Łagów wynosi 52,7 % i jest porównywalny ze wskaźnikiem w Województwie Lubuskim oraz Powiecie Świebodzińskim. Wskaźnik ten oznacza, że obciążenie osób w wieku produkcyjnym osobami niepracującymi jest minimalnie wyższe w Gminie Łagów niż w województwie i Powiecie Świebodzińskim. Tabela 4. Ludność Gminy wg grup wieku Grupy wieku Liczba osób % 0–6 354 6,85 7 - 15 474 9,18 16 - 19 285 5,52 20 – 60 K 1498 29,00 20 –65 M 1787 34,60 60K/65M i więcej 767 14,85 Ogółem 5165 100,0 Źródło: Dane UG Łagów – stan na 26 luty 2010 r. Analizując przemiany w strukturze wieku ludności w okresie ostatnich 10 lat, stwierdza się: • spadek udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym (spadek liczby dzieci w wieku szkolnym); • wzrost udziału pozostałych dwu grup funkcjonalnych, w szczególności grupy produkcyjnej (wejście wyżu demograficznego w wiek zdolności do pracy). 5 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 3. Środowisko przyrodnicze i zasoby naturalne Gmina Łagów położona jest na obszarze jednostki geomorfologicznej, zwanej Wysoczyzną Lubuską. Wydzielić tutaj można dwie jednostki morfogeniczne tj. a) równinę sandrową z czterema (wg S. Żyndy) poziomami sandrowymi oraz rynną rzeki Pliszki, o wysokościach bezwzględnych 100-200 m npm b) wzgórza czołowo – morenowe o wysokościach bezwzględnych 130-190 m npm. Spadki terenu na obszarach sandrowych kształtują się w granicach kilku do kilkunastu procent, natomiast w obrębie wzgórz morenowych dochodzą do 60%. Granicą rozdzielającą opisywane jednostki jest tzw. Góra Poźrzadlańska wznosząca się na wysokości około 80 m w stosunku do otaczającego terenu. Na obszarze wzniesień morenowych rzeźba terenu jest bardzo ostra, w odróżnieniu od strefy sandrowej, charakteryzuje się licznymi wzniesieniami i nieckami, często porozcinanymi ostrymi i suchymi dolinami typu ,,UEDY”. Obszar ten na kierunku NS Rozcięty jest malowniczo jeziorami rynnowymi tj. jeziorem Łagowskim i jeziorem Trześniowskim, który na terenie gminy Sulęcin ma ciąg w postaci jezior rynnowych Buszno i Buszenko. Na wschód od rynien jeziora Łagowskiego i Trześniowskiego zlokalizowane są jeziora typu zaporowego tj. jezioro Czarne i jezioro Kolejowe. W zachodniej części gminy płynie rzeka Pliszka biorąca początek z jeziora Małcz. Ze zróżnicowaną rzeźbą terenu oraz występowaniem dużych powierzchni wodnych bierze się zróżnicowana i urozmaicona fauna i flora. Wszystko to sprawia, że występują tutaj specyficzne warunki naturalno – klimatyczne, które pozwoliły miejscowości Łagów (w 1974r.) uzyskać status miejscowości uzdrowiskowej. W otulinie jezior i w rejonie rzeki Pliszki występują stuletnie lasy bukowe, stanowiące największe zbiorowisko lasów bukowych w zachodniej Polsce, będących równocześnie naturalnym siedliskiem zwierzyny łownej i różnorodnych gatunków ptactwa. Głębokie i czyste wody jezior rynnowych, oraz czyste wody rzeki Pliszki stanowi ą siedliska rzadkich i okazałych gatunków ryb (sum, węgorz, szczupak, sielawa) oraz zwierząt wodnych (bobry). Specyficzne warunki naturalno – przyrodnicze były przesłanką do utworzenia na terenie gminy: 1. Łagowskiego Parku Krajobrazowego i jego strefy ochronnej (otuliny) o pow. 3405 ha i 4422 ha otuliny, 2. Strefy Ochronnej (otuliny) Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego 3. Rezerwatu Florystyczno – Torfowego ,,Pawski Ług” o pow. 3,67 ha, 6 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 4. Rezerwatu Florystyczno – Ornitologicznego ,,Nad jeziorem Trześniowskim” o pow. 49,1 ha, 5. Rezerwatu Florystycznego ,,Buczyny Łagowskie” o pow. 70 ha, 4. Turystyka i baza turystyczna Turystyka na terenie gminy Łagów jest strategiczną dziedziną gospodarczą. Predysponują ją do tej funkcji walory przyrodniczo – naturalne środowiska zaliczane do I i II kategorii. W przyszłości funkcja ta będzie dominująca i podporządkowywać sobie będzie pozostałe funkcje jako pomocnicze i wspierające. Doceniając znaczenie turystyki jako ważnej gałęzi gospodarki gmina Łagów jest sygnatariuszem Związku Gmin Turystycznych w skład którego wchodzą Łagów, Lubniewice, Torzym, Sulęcin, Krzeszyce i Słońsk. Na terenie gminy znajdują się 52 obiekty turystyczne dysponujące 2500 miejscami noclegowymi, w tym 21 obiektów całorocznych z 1000 miejsc noclegowych. Ilość osób korzystających w ciągu roku z wypoczynku (z korzystaniem z noclegu) kształtuje się na poziomie 50 – 60 tyś. Od czerwca do września są to pobyty tymczasowe + pobyty weekendowe. W okresach poza sezonem turystycznym są to pobyty weekendowe i okazjonalne. Znaczny odsetek korzystających z usług turystycznych to turyści zagraniczni narodowości głownie niemieckiej i holenderskiej. Wśród obiektów turystycznych można wyróżnić obiekty o wysokim standardzie, do których zaliczyć należy Bukowy Dworek w Gronowie, hotel Bajka w Łagowie, Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy ,,Leśnik, Zamek Joannitów, Ośrodek Wypoczynkowy ,,Promyk 2”. Większość ośrodków charakteryzuje się dobrym standardem, który poddawany jest ciągłym ulepszeniom. Baza gastronomiczna, jako nieodzowny element turystyki, reprezentowana jest przez 4 restauracje o wysokim standardzie. Brak jest sieci restauracji o średnim standardzie ( poza położonymi w Poźrzadle: ,,Rema” i ,,Nevada”) jak również niewystarczająca jest liczba punktów gastronomicznych dla młodzieży i turystów mniej zamożnych. Na rzecz turystyki pracuje również baza handlowa. Istniejące zaopatrzenie w artykuły spożywcze jest związane z podażą artykułów standardowych, pakowanych, o przedłużonej trwałości. Poprawia się sytuacja w zakresie wypożyczalni sprzętu pływającego, rowerów, brak jest możliwości skorzystania z jazdy konnej. Podobnie ma się sytuacja w zakresie urządzeń sportowych (boiska, korty tenisowe, pola golfowe) Pomimo dobrych warunków 7 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 praktycznie nie istnieje w dużym zakresie na terenie gminy agroturystyka. Biorąc pod uwagę warunki naturalno - przyrodnicze fakt nadania m. Łagów, statusu uzdrowiska (Rozporz. RM z 24.04.1974r. Dz. U. nr 16 poz. 89), rangę Łagowa w regionie jako ośrodka turystycznego, pewnego rodzaju ,,modę” na odpoczynek w Łagowie, bliskość granicy z Niemcami i bliskość dróg o znaczeniu krajowym i międzynarodowym a także występowanie złóż wód mineralnych (w osadach jurajskich) chlorkowo – sodowych, bromkowych o borowych, mających jednocześnie charakter wód geotermalnych (w otworze JG-I Łagów Lubuski o temperaturach 20-21,5 st. C), turystyka stanowić będzie potencjalną, bardzo ważną gałąź gospodarki jako główny wyznacznik jego misji rozwojowej. W okresie kierunkowym jest szansa na rozwój wodolecznictwa i związanej z nim turystyki leczniczej. Niewątpliwą atrakcją turystyczną byłyby podróże statkiem pasażerskim, po wodach jeziora Trześniowskiego i Łagowskiego. Wskazano miejsca przystani wodnych w pobliżu Łagowa na jeziorze łagowskim i przy wypływie rzeki Łagowa z jeziora Łagowskiego w rejonie dawnej ,,Leśniczówki”. Kierunki rozwoju systemu tras pieszych to: - adaptacja tras istniejących, - wytyczenie nowych tras na terenie gminy, - ulepszenie tras dla dzieci dochodzących do szkoły. Zaplanowano również szlak konny przebiegający przez miejscowości: Drzewce, Kijewo, Troszki, Kłodnica, Kosobudki w kierunku Gryżyny, Zamęt, wzdłuż rzeki Pliszka, Poźrzadło, Bracikowo, Jemiołów. Celowe wydaje się wspieranie utworzenia ośrodków jeździeckich w Bracikowie, Kosobudkach i Kłodnicy. 5. Wieś, rolnictwo i leśnictwo Gmina Łagów składa się z 11 dużych ośrodków wiejskich, przy czym miejscowość Łagów ma charakter miejski. Największe (poza Łagowem) wsie to w większości owalnice z infrastrukturą urbanistyczną z okresu sprzed II Wojny Światowej, w średnio lub niekorzystnie zachowanym stanie z podstawowymi obiektami umożliwiającymi samodzielne funkcjonowanie (sklep, przystanek autobusowy, straż pożarna, kościół itp.). W większych miejscowościach (zwłaszcza tam, gdzie miały siedziby PGR) infrastruktura ta zakłócona jest nowym rodzajem budownictwa wielorodzinnego (blokowego) pozbawionego 8 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 form architektonicznych i kontrastującego niekorzystnie z istniejącą zabudową poniemiecką. Rzadkością są nowe (poza Łagowem i Łagówkiem) obiekty budownictwa jednorodzinnego zrealizowane w okresie powojennym. Pewnego rodzaju ,,zgrzytem” architektoniczno – urbanistycznym są obiekty budownictwa przemysłowego i inwentarskie, zrealizowane w okresie ustroju socjalistycznego. Poza wymienionymi miejscowościami istnieje grupa przysiółków i osad, o materii urbanistycznej pochodzącej wyłącznie sprzed II Wojny Światowej, w średnio i niekorzystnie zachowanym stanie. Charakterystycznym elementem w krajobrazie urbanistycznym poszczególnych miejscowościach gminy i obszarów leśnych, są drogi brukowe wykonane z tzw. Kamienia polnego, fragmentami zachowane w dobrym stanie. W krajobrazie urbanistycznym gminy wydzielić można wsie charakteryzujące się mało zmienionym układem urbanistycznym poprzez integrację nowych form architektonicznych. Do grupy tych miejscowości zaliczyć należy Jemiołów, Łagówek, Sieniawę, Żelechów, Toporów, Kosobudz, Niedźwiedź. Sytuacja taka powoduje powstanie pewnej wartości historycznej, co winno sprzyjać rozwojowi agroturystyki, po ulepszeniu stanu technicznego obiektów i podniesieniu ich standardu. Istniejący stan rolnictwa na terenie gminy jest efektem przemian ustrojowych w kraju, polegających na likwidacji sektora (rolniczego) państwowego, który był sektorem dominującym. 6. Poziom i struktura bezrobocia Zmiany w liczbie zarejestrowanych bezrobotnych i stopę bezrobocia w Gminie Szczaniec w latach 2007-2009 prezentują poniższe wartości w tabeli. Tabela 5. Bezrobotni w Gminie Łagów Rok 2007 2008 2009 Ogółem 242 189 279 Źródło: Dane PUP Świebodzin – stan na 31 grudnia danego roku. 9 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Przeważającą grupę wśród ogółu bezrobotnych w Gminie stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i podstawowym oraz bez wykształcenia. Grupa ta stanowi ok. 70% ogółu bezrobotnych. W znacznym stopniu problem bezrobocia dotyka również osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (ok. 20% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych). Bezrobocie jest przyczyną występowania typowych, niekorzystnych skutków, głównie w postaci: Ø utraty kwalifikacji przez osoby długotrwale bezrobotne, Ø spadku dochodów rodzin i rozszerzania się kręgów ubóstwa w społeczeństwie, Ø degradacji moralnej i psychicznej osób pozostających bez pracy - wzrostu poczucia beznadziejności, pesymizmu i poczucia społecznej bezużyteczności, Ø wzrostu niekorzystnych zjawisk patologii społecznej, Ø znacznego wzrostu kosztów materialnych związanych z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą (pomoc społeczna). Oczywiste jest, że nie wszyscy bezrobotni w rzeczywistości chcą podjąć prace, czy stworzyć sobie stanowisko pracy. Część z nich posiada dochody z pracy w szarej strefie, części zaś status bezrobotnego z różnych powodów odpowiada, niektórzy znajdują zatrudnienie okresowe. Niewątpliwie jednak, przedstawione powyżej dane wskazują na spore nadwyżki siły roboczej na terenie Łagów. 7. Infrastruktura społeczna Liczba i zakres działania instytucji świadczących usługi dla ludności - placówek oświatowo - wychowawczych, ochrony zdrowia i opieki społecznej, kultury i sztuki, sportu i rekreacji jest podstawowym czynnikiem wpływającym na poziom życia mieszkańców. Oświata i wychowanie Na terenie Gminy Łagów działają dwie szkoły z oddziałami przedszkolnymi, przedszkole oraz Zespół Ekonomiczny: szkoła podstawowa i gimnazjum. Ø Zespół Edukacyjny w Łagowie, do którego uczęszcza uczniów, obejmujący Publiczną Szkołę Podstawowa i Publiczne Gimnazjum i na dzień dzisiejszy również oddział przedszkolny, wszystkich uczniów 382 uczniów. Ø Samorządowa Szkoła Podstawowa w Sieniawie, do której uczęszcza 63 uczniów, 10 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Ø Samorządowa Szkoła Podstawowa i Oddział Przedszkolny im. Janusza Korczaka w Toporowie, do której uczęszcza 117 uczniów, Ø Samorządowe Przedszkole w Łagowie obecnie w remoncie. W Zespole Edukacyjnym w Łagowie obowiązkowym językiem obcym jest język niemiecki i angielski. Ponadto w ramach pracy pozalekcyjnej prowadzone są następujące koła zainteresowań: teatralne, muzyczne, biologiczne, geograficzne oraz Szkolne Kluby Sportowe. Prowadzone są również zajęcia wyrównawcze dla uczniów mających trudności w nauce oraz zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Uczniowie mają zapewnioną opiekę pedagoga szkolnego. Szkoła posiada także własną bibliotekę, salę gimnastyczną, salę komputerową, świetlicę szkolną oraz stołówkę. Szkoła prowadzi obsługę żywieniową również dla Samorządowej Szkoły w Sieniawie. W Samorządowej Szkole Podstawowej w Sieniawie obowiązkowym językiem obcym jest język niemiecki i angielski. W ramach zajęć pozalekcyjnych prowadzone są koła zainteresowań. Szkoła posiada własną bibliotekę, salę komputerową oraz świetlicę szkolną. W Samorządowej Szkole Podstawowej w Toporowie obowiązkowym językiem obcym jest język niemiecki i angielski. W ramach zajęć pozalekcyjnych prowadzone są koła zainteresowań. Szkoła posiada własną bibliotekę, sale komputerową, salę gimnastyczną oraz świetlicę szkolną ze stołówką Zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie szkolnictwa ponadgimnzjalnego odbywa się poza terenem Gminy Łagów– przede wszystkim w szkołach średnich w Gminie Świebodzin. 11 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Tabela 6. Baza oświatowa na terenie Gminy Łagów Nazwa placówki Zespół Edukacyjny Samorządowa Szkoła Podstawowa w Sieniawie Samorządowa Szkoła w Toporowie Liczba uczniów Liczba sal Liczba oddziałów Biblioteki Sala gimnastyczna 382 20 17 1 1 63 9 6 1 - 117 8 6 1 1 (wychowanków) Źródło: Dane UG Łagów. Baza oświatowa na terenie Gminy Łagów wymaga modernizacji i rozbudowy, dlatego też, organ prowadzący, jakim jest samorząd terytorialny, podjął decyzję dotycząca pozyskania środków z funduszy strukturalnych. Kultura i sport. Gmina Łagów posiada duże tradycje sportowe i kulturalne. Rozpowszechnianiem kultury oraz sportu na terenie gminy Łagów zajmuje się Referat Kultury i Sportu, który organizuje wiele różnego rodzaju imprez. Stolica gminy Łagów jest ośrodkiem kulturalnym o znaczeniu ponadgminnym. Od 34 lat odbywa się impreza o znaczeniu krajowym – Lubuskie Lato Filmowe, a od 32 lat Ogólnopolski Plener Malarski. Odbywa się również szereg imprez o znaczeniu regionalnym, do których zaliczyć należy: - Koncerty Kameralne Zielonogórskiej Orkiestry Symfonicznej - Widowiska Teatralne - Zloty Motocyklowe Poza wymienionymi, zwłaszcza w okresie sezonu turystycznego, odbywa się kilkadziesiąt imprez o znaczeniu lokalnym (dożynki, turnieje piłki nożnej, zawody wędkarskie, dni Łagowa – Jarmark Joannitów, biegi uliczne itp.). Na terenie gminy istnieją dwie biblioteki, a w miejscowości Łagów kino i amfiteatr. Ważnymi elementami są zabytki dziedzictwa kulturowego, do których należy: 12 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 - Zamek Joannitów z połowy XIV wieku z murami, parkiem i później wybudowanymi bramami Polską i Marchijską w Łagowie, - Kościoły szachulcowe w miejscowości Łagówek, Niedźwiedź, Poźrzadło, Żelechów, - Dzwonnica w Sieniawie, - Zespół pałacowy wraz z parkiem i kaplicą w Toporowie. Ochrona zdrowia Zgodnie z zapisami ustawy o samorządzie gminnym, do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców, w tym sprawy ochrony zdrowia. Zadaniem Gminy jest wiec zabezpieczenie dostępności do świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, położnictwa i ginekologii oraz stomatologii, zgodnie z minimalnym planem zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (§ 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 października 2001 r. w sprawie zasad i warunków, jakim powinien odpowiadać minimalny plan zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej - Dz. U. 01.121.1315). Świadczenia zdrowotne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej na terenie Gminy Łagów zapewnia Praktyka Lekarza Rodzinnego w Łagowie. Wielu mieszkańców Gminy korzysta jednak z porad i opieki lekarzy rodzinnych poza rejonem Łagowa. W miejscowości Łagów działa ponadto Gabinet Stomatologiczny. Oraz dwa punkty apteczne. Doraźną pomoc medyczną zapewnia mieszkańcom Gminy Łagów Pogotowie Ratunkowe ze Świebodzina. Pomoc społeczna Na terenie Gminy Łagów realizacją lokalnej polityki społecznej zajmuje się Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS). Ośrodek Pomocy Społecznej funkcjonuje od 1990r. W ośrodku zatrudniony jest kierownik, 3 pracowników socjalnych, 3 opiekunki, główna księgowa, pracownik administracyjny, jeden pracownik realizujący świadczenia rodzinne oraz jeden pracownik realizujący fundusz alimentacyjny. OPS realizuje zadania własne i zlecone Gminie, mające na celu poprawę poziomu życia osób i rodzin. Praca socjalna nakierowana jest na pomoc osobom i rodzinom wymagającym pomocy, we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie oraz tworzenia warunków do życiowego usamodzielniania osób objętych pomocą. Pracownicy socjalni starają się zapobiegać 13 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 marginalizacji osób i grup oraz przeciwdziałać negatywnym zjawiskom w środowisku lokalnym. W ostatnich latach widoczne było znaczne obniżenie przyznawania świadczeń z opieki społecznej. W 2009 roku z pomocy społecznej skorzystało 231 rodzin. Świadczeniem objętym zostało łącznie 626 osób. Środki pieniężne przeznaczone na zadania własne pochodzą z budżetu gminy, natomiast w ramach planowanych tzw. „projektów systemowych” z funduszy unijnych. Tabela 7. Powody przyznania pomocy na rok 2009 Powód przyznania pomocy Ubóstwo Potrzeba ochrony macierzyństwa Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała choroba Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego Rodziny niepełne Rodziny wielodzietne Alkoholizm Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego Bezdomność Liczba rodzin 181 17 131 81 37 75 40 35 36 4 12 Źródło: Dane OPS Łagów – stan na 31 grudnia 2009 r. Tabela 8. Liczba rodzin (gospodarstw domowych) korzystających z opieki społecznej w latach 2007-2009 Lata 2007 2008 2009 Liczba rodzin (gospodarstw domowych) 263 241 231 Liczba osób w tych rodzinach (gospodarstwach domowych) 785 689 626 Źródło: Dane OPS Łagów – stan na 31 grudnia danego roku. Przyznanie przeprowadzeniem świadczenia pomocy społecznej musi być poprzedzone wywiadu rodzinnego, pozwalającego ocenić sytuację życiową rodziny, ich problemy i zakres potrzeb. Zasiłki pieniężne przyznane i wypłacane przez OPS nie są objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych. 14 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Część II Problemy Społeczne Gminy Łagów i ich ograniczenie przez pomoc społeczną 1. Ośrodek Pomocy Społecznej w Łagowie Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie krytycznych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie samodzielnie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ona osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia podstawowych potrzeb i umożliwia im życie w godnych warunkach. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym, poprzez udzielanie wsparcia, podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integrację ze środowiskiem społecznym. Pomoc społeczna uzupełnia system polityki społecznej. Jest to ostatnie ogniwo zabezpieczenia społecznego. Zadania z zakresu pomocy społecznej realizuje Ośrodek Pomocy Społecznej poprzez pomoc środowiskową i instytucjonalną. Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy: (art.17 ustawy z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej - Dz.U. z 2009 Nr 175 poz. 1362) 1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja rodzin z grup szczególnego ryzyka; 2) sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej; 3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym; 4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych; 5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych; 6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego; 7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym dochodu i 15 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przypisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia; 8) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem; 9) praca socjalna; 10) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 11) prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo- wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych; 12) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną; 13) dożywianie dzieci; 14) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym; 15) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu; 16) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego; 17) utworzenie i utrzymanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników. Do zadań własnych gminy należy: 1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych; 2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze; 3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowania do nich osób wymagających opieki; 4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych. 16 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy: (art.18 ustawy z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej - Dz.U. z 2009 Nr 175 poz. 1362) 1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych; 2) opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia; 3) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową i ekologiczną; 5) prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 6) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: (art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej - Dz.U. z 2009 Nr 175 poz. 1362) - ubóstwa, - sieroctwa, - bezdomności, - bezrobocia, - niepełnosprawności, - długotrwałej lub ciężkiej choroby, - przemocy w rodzinie, - potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, - bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, - braku umiejętności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, - alkoholizmu lub narkomanii, 17 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 - zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, - klęski żywiołowej lub ekologicznej. Prawo do świadczeń finansowych z pomocy społecznej osoba lub rodzina nabywa: gdy - dochód miesięczny netto nie przekracza kryterium dochodowego (dla osoby samotnej - 477 zł., dla osoby w rodzinie - 351 zł.) przy jednoczesnym wystąpieniu jednego z powodów wymienionych art.7 lub innych okoliczności uzasadniających dochodowego udzielenie podlegają pomocy waloryzacji, społecznej w/w kwoty (kwoty to kryterium stan na dzień 01.04.2010r.). Planując działania w zakresie pomocy społecznej na terenie gminy należy brać pod uwagę n/w czynniki: - zgodność działań z długoletnimi planami rozwoju gminy, możliwości finansowe gminy w zakresie realizacji zadań lokalnej polityki - społecznej, - bezrobocie, - strukturę ludności Ośrodek Pomocy Społecznej podejmuje działania w oparciu o diagnozy indywidualne oraz poszczególnych grup środowiskowych. Wyłączając zadania zlecone, na które OPS otrzymuje środki finansowe z budżetu państwa, realizacja pozostałych przeznaczonych na zadań ten cel ściśle przez zależy Gminę. od środków Rozwiązywanie finansowych problemów społecznych wymaga znacznych środków finansowych. Zadania realizowane przez pomoc społeczną finansowane są z budżetu wojewody – zadania zlecone oraz ze środków własnych gminy - zadania realizowane przez gminę. Tabela nr 7 Budżet OPS 2007-2009 L.p. Budżet 2007 2008 2009 1. Ogółem 2.544.769 2.691.094 2.691.669 2. Zadania 1.610.855 1.674.381 1.490.757 933.914 1.016.713 1.200.912 Zlecone 3. Zadania własne Źródło: Opracowanie własne Ośrodka Pomocy Społecznej 18 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 W kolejnych budżetach od 2007r. na realizację świadczeń rodzinnych przeznaczone zostały niżej wymienione kwoty: rok 2007 – 1.499.655 rok 2008 – 1.503.234 rok 2009 – 1.402.435 Liczba środowisk(rodzin), którym przyznano świadczenie rodzinne. Tabela nr 8 Liczba rodzin którym przyznano świadczenia rodzinne 2007 2008 2009 473 427 438 Źródło: Opracowanie własne Ośrodka Pomocy Społecznej Liczba środowisk (rodzin), którym przyznano pozostałe świadczenia finansowe- własne i zlecone. Tabela nr 9 Liczba rodzin którym przyznano wsparcie 2007 2008 2009 263 241 231 Źródło: Opracowanie własne Ośrodka Pomocy Społecznej Tabela nr 10 Dysfunkcje w rodzinie kwalifikujące się do świadczenia OPS L. p. Dysfunkcje rodzinne Liczba środowisk 2007 2008 2009 1. Bezrobocie 150 123 131 2. Długotrwała Choroba 48 40 37 3. Rodziny wielodzietne 32 34 36 4. Rodziny niepełne 61 54 40 5. Niepełnosprawność 84 87 81 6. Ubóstwo 200 183 181 7. Alkoholizm 34 30 36 8. Bezdomność 12 10 12 19 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Na podstawie przedstawionych powyżej danych należy przyjąć następujące rekomendacje: 1. należy rozwijać współpracę instytucji z zakresu polityki społecznej z organizacjami pozarządowymi, w celu wypracowania spójnego systemu przeciwdziałania wykluczeniu i marginalizacji poszczególnych grup społecznych, 2. należy przekazywać organizacjom pozarządowym do realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej, 3. należy pogłębiać diagnozę grup środowiskowych, jak również poszczególnych rodzin, 4. należy rozwijać niematerialne formy świadczeń, 5. należy zwiększyć nakłady finansowe na pomoc społeczną, 6. należy wspierać rozwój instytucjonalnych form pomocy na terenie Gminy Łagów. 2. Bezrobocie rejestrowane. Skala zjawiska Dominującym problemem społecznym w naszej Gminie na przestrzeni ostatnich lat jest bezrobocie. Zjawisko bezrobocia oprócz wymiaru ekonomicznego ma istotne negatywne znaczenie społeczne i psychologiczne. Tabela nr 11 Stopa bezrobocia zarejestrowanego 2007 2008 L.p. Obszar 1. Powiat 2009 7,3 7,4 10,2 13,8 11,6 15,9 Świebodziński 2. Woj. lubuskie Źródło: Dane z WUP Zielona Góra Tabela nr 12 Liczba bezrobotnych w Gminie Łagów L.p. Obszar 2007 2008 2009 1. Gmina Łagów 242 189 279 2. Powiat 1674 1861 2836 Świebodziński 20 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Jak wynika z powyższych zestawień liczba osób bezrobotnych, w Gminie Łagów uległa spadkowi w 2008r. Jednak w 2009r. nastąpił wzrost osób bezrobotnych. Przewidywane skutki społeczne bezrobocia to ubożenie społeczeństwa, wzrost migracji, szczególnie wśród ludzi młodych, a także podejmowanie pracy w szarej strefie. Ponadto długotrwałe bezrobocie i brak stabilnego zatrudnienia wywołują w rodzinie zjawiska kryzysowe, takie jak: zaburzenia poczucia bezpieczeństwa, stabilności i spójności rodzin oraz negatywnie wpływają na postawy wychowawcze rodziców. W konsekwencji grupa długotrwale bezrobotnych staje się grupą wysokiego ryzyka, zagrożoną biedą, marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Wnioski i rekomendacje: 1. Należy wspierać rozwój lokalnego rynku pracy poprzez: - promowanie przedsiębiorczości, - zachęty dla przedsiębiorców, - organizowanie robót publicznych, - organizowanie prac społecznie użytecznych, - organizowanie spółdzielni socjalnych. 2. Należy przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu: - pomoc w wychodzeniu z izolacji i osamotnienia oraz przygotowanie do podjęcia zatrudnienia - kluby integracji społecznej. 3. Starość - marginalizacja osób starszych. Jednym z celów polityki społecznej realizowanych przez Ośrodek Pomocy Społecznej jest ułatwienie funkcjonowania w środowisku lokalnym osób starszych, jak wspomniano we wcześniejszej części. Z danych demograficznych wynika, że społeczeństwo naszej Gminy starzeje się i proces będzie narastał. 21 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Tabela nr 13 Struktura wieku ludności wg grup funkcjonalnych Grupy wieku Liczba osób % przedprodukcyjna 978 19 produkcyjna 3382 65 poprodukcyjna 805 16 Ogółem 5165 100,0 Źródło: Dane UG Łagów – stan na 26 lutego 2010 r. W przyszłości szczególną uwagę będzie należało zwrócić na pomoc i aktywizację osób „złotego wieku”. Należy dołożyć wszelkich starań, aby ograniczyć marginalizację i wykluczenie tej kategorii mieszkańców z życia społecznego naszej Gminy. Działania w głównej mierze należy ukierunkować na wsparcie osób starszych w środowisku zamieszkania, oferując szeroki wachlarz usług socjalnych. Jedną z niezbędnych form świadczeń dla tej grupy osób są usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania. Realizacja tej formy świadczeń pozwala “utrzymać” osobę starszą w jej naturalnym środowisku. Problemem jest zorganizowanie dla tej grupy osób innego rodzaju usług socjalnych - dożywiania, organizacji czasu wolnego, usług opiekuńczych itp. Inną formą aktywizacji ludzi ”złotego wieku” może klub seniora, które w chwili obecnej przeżywają regres. Należy również rozważyć potrzebę zorganizowania na terenie Gminy opieki całodobowej dla seniorów w domu pomocy społecznej. Głównym zadaniem dla jednostek samorządowych i organizacji pozarządowych jest podniesienie jakości życia osób starszych, zaspokojenie ich potrzeb oraz skoordynowanie działań poszczególnych podmiotów działających w/w obszarze. Wiodącym podmiotem winien być Dom Dziennego Pobytu, który pełniłby rolę ośrodka i koordynowałby wszelkie poczynania na rzecz ludzi “złotego wieku”, jednakże do tego wydaje się niezbędna odpowiednia infrastruktura. 22 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Wnioski i rekomendacje: 1. Zabezpieczenie odpowiedniego lokalu dla Domu Dziennego Pobytu, który byłby podmiotem wiodącym w realizacji usług socjalnych dla ludzi “złotego wieku” na terenie naszej Gminy. 2. Rozwój pomocy środowiskowej dla ludzi starych, samotnych i niepełnosprawnych – usługi opiekuńcze. 3. Utworzenie klubu seniora. 4. Na bazie Domu Dziennego Pobytu zorganizowanie jadłodajni. 5. Opracowanie przez organizacje społeczne programu działań na rzecz środowiska osób “złotego wieku”. 4 . Niepełnosprawność. Niepełnosprawność jest jednym z poważniejszych problemów społecznych, których znaczenie wynika zarówno z rozmiarów i powszechności jej występowania w populacji, a także z konsekwencji, jakie wywołuje w kontekście indywidualnym i społecznym. Polskie społeczeństwo szczególnie w ostatnich kilku latach charakteryzuje sie wysokim odsetkiem osób niepełnosprawnych. Szczególnie ostatnich kilkunastu latach notowany jest wzrost liczby osób niepełnosprawnych, spowodowany m.in. rozwojem cywilizacyjnym oraz starzeniem się społeczeństwa. Ponadto niepełnosprawni coraz częściej stają się „widoczni” na ulicach polskich miast. Przyczynami powodującymi niepełnosprawność są najczęściej uszkodzenia narządu ruchu, uszkodzenia i choroby narządu wzroku i słuchu, schorzenia układu krążenia, choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe oraz schorzenia neurologiczne. Ograniczona sprawność dotyczy niejednokrotnie całego życia człowieka – od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa aż do śmierci. W naszym kraju posługujemy się kilkoma definicjami niepełnosprawności. Według definicji zawartej w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych „niepełnosprawność to trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy”. Definicja zawarta w „Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych” określa, że „osobami niepełnosprawnymi są osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo 23 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi”. Obecnie coraz częściej niepełnosprawność jest rozumiana, jako efekt barier społecznych, ekonomicznych oraz fizycznych, jakie jednostka napotyka w środowisku zamieszkania. Oznacza to, że ograniczeń doświadczanych przez osoby niepełnosprawne, nie należy łączyć z niepełnosprawnością jako taką, ale należy je skojarzyć z niezdolnością społeczeństwa do stworzenia równych szans dla wszystkich obywateli. Diagnoza osób niepełnosprawnych w Polsce jest w dużej mierze powierzchowna, m.in. z powodu braku pełnych danych w zakresie poszczególnych dysfunkcji tej grupy i ich indywidualnych potrzeb. Żadna z instytucji publicznych czy społecznych nie posiada pełnych danych o osobach niepełnosprawnych, a informacje o tej grupie społecznej są z reguły rozproszone i jednocześnie mogą się wzajemnie pokrywać. Związane jest to przede wszystkim z tym, że funkcjonują w naszym kraju, aż cztery systemy orzecznictwa, ustalające uprawnienia do świadczeń rentowych działające w ramach: ZUS, KRUS, MSWiA i MON oraz piąty system orzekania o niepełnosprawności działający w ramach Powiatowych Zespołów do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Jedynym pełnym badaniem, którego wyniki pozwalają ustalić liczbę osób niepełnosprawnych oraz umożliwiającym w miarę szczegółową charakterystykę tej grupy, są spisy powszechne ludności. Ostatni NSP przeprowadzony w 2002 roku wykazał, że liczba osób niepełnosprawnych w Polsce wynosiła 5456,7 tys., co stanowiło 14,3% ogółu mieszkańców. Wśród osób niepełnosprawnych najliczniejszą grupę stanowiły niepełnosprawności osoby (28,8% posiadające zbiorowości) orzeczenie oraz o osoby lekkim z stopniu orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - 26,1% zbiorowości. Wskaźnik częstości niepełnosprawności wśród dzieci w wieku 0-14 lat wynosił 2,5% ogółu dzieci w tym wieku. Zgodnie z przyjętymi w spisie kryteriami, GUS wyróżnił w zbiorowości osób niepełnosprawnych dwie podstawowe grupy: 1. osoby niepełnosprawne prawnie, tj. takie, które posiadały odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony, 2. osoby niepełnosprawne tylko biologicznie, tj. takie, które nie posiadały orzeczenia, ale miały (odczuwały) całkowicie lub poważnie ograniczoną 24 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 zdolność do wykonywania czynności podstawowych. Kryterium kwalifikującym daną osobę do zbiorowości osób niepełnosprawnych prawnie jest posiadanie: • aktualnego orzeczenia wydanego przez odpowiedni organ orzekający - dla osób w wieku 16 lat i więcej, • uprawnienia do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego - dla dzieci poniżej 16 roku życia Rodzina z osobą niepełnosprawną wymaga z reguły zindywidualizowanych, dostosowanych do jej potrzeb form pomocy, tym bardziej, że przeżywa silne negatywne emocje i poważnemu zakłóceniu ulegają relacje między członkami rodziny. W dochodzeniu do równowagi rodzinie potrzebne jest jak najwcześniejsze wsparcie, by umożliwić jej nie tylko opiekę nad osobą niepełnosprawną i pomoc w pracy nad jej rozwojem, lecz także pomoc w realizacji aspiracji życiowych wszystkich członków rodziny. Należy zaznaczyć, że nie zawsze o takie wsparcie rodziny zwracają się do „instytucji”. Istotną rolę pomocową odgrywają organizacje pozarządowe i grupy samopomocowe. Ponadto w rodzinie występuje niejednokrotnie ograniczenie dochodów, ograniczenie aktywności zawodowej jej członków oraz zwiększenie wydatków na leczenie i rehabilitację. Często rodzice wychowujący niepełnosprawne dziecko, rezygnują z pracy w celu zapewnienia mu stałej opieki i przy spełnieniu kryterium dochodowego korzystają ze świadczeń realizowanych przez ośrodki pomocy społecznej. 5. Uzależnienia Skala problemów alkoholowych zależy w znacznej mierze od postaw społeczeństwa wobec alkoholu, wiedzy na temat zagrożeń wynikających z picia, a także od struktury spożycia napojów alkoholowych. Aby zmierzyć się z problemami alkoholowymi na terenie Gminy warto jest ich skalę i specyfikę poddać dokładnej analizie. Rozwiązywanie problemów alkoholowych nie oznacza walki z alkoholem, ani też nie ogranicza się do minimalizowania skutków alkoholizmu. Większość dorosłych mieszkańców naszego kraju to konsumenci napojów alkoholowych. Można ich z umownie podzielić na trzy grupy: 25 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 - osoby kontrolujące swoje picie – także im zdarzają się epizody alkoholowe dezorganizujące życie, – osoby nadużywające alkoholu – czyli ci, którzy piją w nieodpowiednim czasie, okolicznościach i ilościach, – osoby uzależnione – czyli ci, którzy utracili kontrolę nad swoim piciem. Planując działania gminne należy wziąć pod uwagę tzw. paradoks prewencyjny. Otóż, jak pokazują badania, wielkość szkód związanych z nadużywaniem alkoholu jest większa w grupie osób nieuzależnionych niż alkoholików. Tych pierwszych jest po prostu kilkakrotnie więcej. 26 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Część III Cele rozwoju i Misja Gminy Łagów 1. Misja MISJA Zintegrowany i spójny system realizacji polityki społecznej na terenie Gminy administracji Łagów - podejmowanie samorządowej, wspólnych partnerów działań społecznych i gospodarczych na rzecz rozwoju lokalnej demokracji, integracji społecznej, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, równości szans edukacji w tym edukacji międzykulturowej i rozwoju. 2. Cele strategiczne: 1. Podejmowanie selektywnych działań na rzecz osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. 2. Podniesienie jakości życia osób starych poprzez zaspokajanie ich potrzeb i rozwój usług socjalnych. 3. Rozwijanie aktywnej polityki rynku pracy ze szczególnym uwzględnieniem wyrównywania szans osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i marginalizacją. 4. Integracja i aktywizowanie lokalnego środowiska w zakresie promowania i wspierania samopomocowych form działania. 5. Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. 6. Profilaktyka uzależnień. 7. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, zapobieganie patologiom. 8. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych najsłabszych grup społecznych. 9. Promocja zdrowego stylu życia. 10. Nowoczesny, sprawny i spójny system edukacji, zapewniający pełny rozwój psychofizyczny dziecka. 27 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 3 Monitorowanie i ewaluacja Skuteczność funkcjonowania przyjętej strategii zależeć będzie od: a. monitoringu i ewaluacji, b. budowy programów celowych rozwijających przyjęte kierunki działań. Monitoring i ewaluacja zapisów strategicznych polegają na systematycznej ocenie realizowanych działań oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku istotnych zmian społecznych, które mogą pojawić sie poprzez zumiane regulacji prawnych czy też narastanie poszczególnych dolegliwości społecznych. Całościowa ocena wymaga odpowiedzi na pytania o zgodność ocenianej polityki z przyjętymi wartościami i zasadami. Ewaluacja jest działalnością z natury normatywna, gdyż z jednej strony wykorzystuje sie w niej istniejące normy, z drugiej zaś w jej wyniku mogą pojawić sie propozycje wprowadzenia instrumentalna, podmiotom nowych norm poniewa8 polityki jej społecznej i procedur. podstawowym praktycznej Jest także celem wiedzy jest działalnością dostarczenie potrzebnej przy podejmowaniu decyzji. 28 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Część IV. Program działań operacyjnych Gminy Łagów 1. Cechy Programów i Projektów Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych będzie skuteczna, o ile przedstawiciele samorządu lokalnego znajda zasoby umożliwiające budowę i realizacje programów celowych zgodnych z przyjętymi kierunkami działań. Programy można realizować w okresach rocznych, dłuższych lub krótszych, w zależności od charakteru danego projektu. Przy budowie Projektów znaczenie będą miały środki, które Rada Gminy rocznie będzie przeznaczała na ten cel. Projekty można realizować w ramach: a. własnych zasobów samorządu (np. projekty OPS), b. poprzez organizacje pozarządowe, c. poprzez inne instytucje zewnętrzne. d. ze środków unijnych. Projekty i programy mogą być przyjmowane przez Radę Gminy stosownymi uchwałami, które winny przybierać formułę załączników do niniejszej strategii. Projekty i programy realizowane w ramach strategii powinny być zgodne z przyjętymi kierunkami działań, ponadto powinna je cechować: a. efektywność – jest to jedna z najbardziej pożądanych cech polityki społecznej i jednocześnie kryterium jej oceny. Stosowana w polityce społecznej w znaczeniach nadawanych jej przez ekonomie, prakseologie i socjologie. Jest to relacja miedzy osiągniętymi bądź planowanymi celami (korzyściami) danego działania a ponoszonymi lub planowanymi nakładami. Można tego dokonać dwoma sposobami: osiągając maksymalny stopień realizacji celu przy danym nakładzie zasobów (zwiększenie wydajności) lub używają c minimalnego nakładu środków, by w jak największym stopniu zbliżyć sie do realizacji celu (oszczędzanie zasobów). Efektywne programy realizowane w ramach strategii rozwiązują jedna kwestie społeczna, nie przyczyniając sie do powstania nowych, służą zachowaniu równowagi miedzy interesami różnych grup społecznych oraz podnoszą poziom zaspokajania potrzeb społeczeństwa, oszczędnie i wydajnie dysponując posiadanymi środkami; 29 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 b. skuteczność – jest to zgodność miedzy stanem rzeczy określanym jako skutek danego działania a zakładanym celem. Skuteczność jest stopniowalna: za skuteczne uznaje sie nie tylko działania, których skutki są tożsame z celem, ale i te, które zbliżają do jego osiągnięcia. Skuteczność jest ocena, dla której punktem odniesienia jest wzorzec stanu docelowego. Ten stan docelowy w polityce społecznej może być postrzegany bardziej konkretnie – jako pożądane i zaplanowane zmiany w jakiejś dziedzinie życia społecznego (np. ograniczanie obszarów biedy); c. celowość – jest to cecha oznaczająca dotarcie z danym programem do środowiska osób rzeczywiście go potrzebujących. Powinna się opierać na rzetelnie przeprowadzonej diagnozie problemu. 30 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Część V. Analiza SWOT Mocne strony: ● bogactwo, różnorodność i wysoka jakość zasobów przyrodniczych i krajobrazowych, ● stosunkowo młoda populacja na tle kraju, ● duża ilość działających w gminie organizacji pozarządowych, ● przedsiębiorczość lokalnej społeczności, ● poprawa świadomości społeczeństwa w zakresie tolerancji, ● bogata oferta edukacyjna, ● współpraca międzynarodowa w wielu obszarach, ● promowanie gminy poprzez imprezy lokalne, ponadlokalne i międzynarodowe, ● rozwój infrastruktury w zakresie pomocy społecznej – realizacja nowych zadań, ● rozwój niematerialnych form pomocy, ze szczególnym uwzględnieniem przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Słabe strony: ● wysoki poziom bezrobocia rejestrowanego, ● narastający problem uzależnień, ● niewystarczający zasób mieszkań socjalnych i komunalnych, ● niewystarczające zasoby w zakresie profilaktyki i ochrony zdrowia, ● brak spójnych programów w zakresie profilaktyki zdrowotnej poszczególnych grup społecznych, ● brak koordynacji współpracy jednostek samorządowych z organizacjami pozarządowymi, ● bariery architektoniczne, psychologiczne i społeczne osób niepełnosprawnych, ● brak form aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych, ● niewystarczająca infrastruktura, placówek stacjonarnych dla osób “złotego wieku”. 31 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 ZAKOŃCZENIE Strategia w zakresie polityki społecznej określa misję dla instytucji działających w obszarze polityki społecznej, wyznacza cele strategiczne i działania, których realizacja powinna w znaczny sposób przyczynić się do rozwiązania wielu problemów społecznych i zminimalizować skutki kwestii społecznych. Problemy społeczne jakie stoją przed lokalnymi instytucjami realizującymi działania z zakresu polityki społecznej wymagają szerokiej współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych. Tylko współpraca między partnerami daje szansę na realizację podstawowego zadania jakim jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie ich trudnych wręcz krytycznych sytuacji życiowych. Strategia w zakresie polityki społecznej ma charakter wieloletni i wyznacza kierunki rozwoju działań pomocowych ze szczególnym uwzględnieniem tych, które mają na celu wyjście osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z kręgu świadczeniobiorców z pomocy społecznej. Wskazuje też nowe formy pomocy oraz różnorodne formy aktywności lokalnej konieczne dla budowania spójnego systemu wsparcia społecznego. Realizacja przyjętej strategii umożliwi racjonalne wykorzystanie potencjału wszystkich partnerów w celu rozwiązania wielu problemów społecznych, w tym przeciwdziałania biedzie i wykluczeniu społecznemu. Strategia będzie podlegała ewaluacji. Kluczowe znaczenie dla strategii ma systematyczna realizacja i monitoring przyjętego harmonogramu działań. Strategia i wynikające z niej programy są otwarte i elastyczne. Podlegają okresowym weryfikacjom i niezbędnym modyfikacjom. Działania te wynikają ze zmieniającej się rzeczywistości społeczno-ekonomicznej, pogłębiania diagnozy potrzeb oraz zmieniających się wymogów prawnych. Wszelkie zmiany będą wprowadzone do Strategii w formie aneksu. 32 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Mapa Gminy Łagów 33 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Mapa Gminy Łagów z podziałem na Sołectwa 34 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Łagów 2010-2015 Spis tabel: Tabela 1 – Mieszkańcy Gminy Łagów wg płci Tabela 2 – Mieszkańcy Gminy w podziale na miejscowości Tabela 3 – Struktura wieku ludności wg grup funkcjonalnych Tabela 4 – Ludność Gminy wg grup wieku Tabela 5 – Bezrobotni w Gminie Łagów Tabela 6 – Baza oświatowa na terenie Gminy Łagów Tabela 7 – Powody przyznania pomocy na rok 2009 Tabela 8 – Liczba rodzin (gospodarstw domowych) korzystających z opieki społecznej w latach 2007-2009 35
