Socjaldemokracja

Socjaldemokracja
Socjaldemokracja istota pojęcia
- Ruch społeczny, początkowo głównie robotniczy, zmierzający do zastąpienia kapitalizmu socjalizmem, a
następnie do uspołecznienia gospodarki rynkowej i zmniejszenia nierówności społecznych.
- Idee socjaldemokratyczne należą do tradycji myśli socjalistycznej. (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
- Socjaldemokraci sprzeciwiają się liberalnej wersji kapitalizmu, dostrzegając w niej źródło
niesprawiedliwych form dominacji. Leseferyzmowi przeciwstawiają więc idee społeczeństwa solidarnego
oraz polityki gospodarczej uwzględniającej w pierwszej kolejności dobro publiczne.
- Inaczej jednak niż komuniści, odżegnują się od stosowania przemocy w polityce (odrzucają ideę
rewolucji i proletariatu) i akceptują liberalną koncepcję państwa.
- Socjaldemokraci – tak jak liberałowie są orędownikami wolności i gotowi są występowa
przeciwko tradycji, jeśli widzą w niej źródło ucisku. Uważają także, że władza państwowa powinna być
ograniczona regułami prawa, zaś w arbitralności rządzących dostrzegają zagrożenie dla swobód
obywatelskich.
- Jednak w przeciwieństwie do klasycznych liberałów i neoliberałów, stoją na stanowisku, że ochrona
wolności wymaga istnienia demokratycznego państwa o szerokich kompetencjach. Według
socjaldemokratów, jedynie zniwelowanie drastycznych różnic majątkowych między ludźmi oraz
powszechny dostęp do wysokiej jakości publicznych usług (takich jak ochrona zdrowia, edukacja, czy
ubezpieczenia społeczne) dają wszystkim ludziom szansę na samorealizację.
Geneza i rozwój socjaldemokracji
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
- Źródła idei socjaldemokratycznych, należy szukać w reformistycznym nurcie myśli socjalistycznej,
pewna część lewicowych filozofów i działaczy politycznych, była przekonana, że poprawa losu robotników
jest możliwa w warunkach istniejącego państwa, opowiadała się za budową socjalizmu poprzez stopniowe
reformy, odbywające się z poszanowaniem zasad demokracji, nie zaś w drodze rewolucji.
- Geneza i jej nazwa wiąże się z powstaniem Socjaldemokratycznej Partii Robotników, założonej 1869 r.
w Niemczech, po raz pierwszy użyto wtedy określenia „socjaldemokracja”.
- Większość obecnie istniejących w Europie Zachodniej partii socjaldemokratycznych, powstała w drugiej
połowie XIX i na początku XX w. Ich rozwój był związany z industrializacją, która spowodowała
powstanie klasy robotniczej oraz demokratyzacją prawa wyborczego.
- Zasadniczym impulsem dla rozwoju myśli socjaldemokratycznej, było pojawienie się na przełomie XIX i
XX w. wieku rewizji marksizmu, dokonanej przez grupę niemieckich działaczy socjalistycznych.
Najistotniejszą wśród nich rolę odegrał Eduard Bernstein, który w wydanej w 1901 roku książce
„Zasady socjalizmu i zadania socjalnej demokracji” zakwestionował szereg ustaleń Marksa
i Engelsa. W przekonaniu Bernsteina nie następuje przewidywanie przez Marksa zjawisko zaostrzania się
walki klasowej, a wraz z rozwojem gospodarczym nie zwiększa się liczebność proletariatu, ale wzrasta
znaczenie klasy średniej. Bernstein doszedł do wniosku, że przewrót robotniczy, do jakiego dążyli
marksiści nie ma sensu. Ponadto uważał, że państwo liberalne może zostać „ wykorzystane do
spraw socjalizmu”. Twierdził zatem, że politycy lewicowi nie powinni dążyć do rewolucji i dyktatury
proletariatu. Powinni pomagać w rozszerzaniu praw wyborczych, walczyć o wpływy polityczne poza klasą
robotniczą oraz dążyć do sukcesu wyborczego partii lewicowych. Zapoczątkowany przez Eduarda
Bernsteina rewizjonizm w marksizmie jest przez wielu badaczy traktowany jako początek współczesnej
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 05:17
socjaldemokracji.
- Ostateczne rozejście się obu nurtów socjalizmu nastąpiło po rewolucji bolszewickiej w Rosji. Od 1917
roku zwolennicy rozwiązań radzieckich określają się jako komuniści, zaś odwołujący się do zasad
liberalnej demokracji krytycy polityki Lenina i jego następców jako socjaldemokraci. Jeden z nich,
niemiecki działacz robotniczy, Karol Kautsky, zarzucał bolszewikom odejście od zasadniczego celu
socjalizmu, jakim była pełna emancypacja społeczna. Pod rządami bolszewików nastała bowiem
dyktatura. Uważał on, że należy pogłębiać demokrację a nie ustanawiać dyktaturę komunistyczną.
- Socjaldemokraci stali na stanowisku, że szansa na społeczną emancypację, tkwi w procesie
demokratyzacji życia społecznego. Politycy z partii socjaldemokratycznych, dążyli więc do
upowszechnienia praw wyborczych (poprzez zniesienie cenzusów majątkowych oraz nadanie praw
politycznym kobietom) oraz rozwoju rozmaitych form społecznej partycypacji. Nawiązując do tradycji
oświecenia, byli zwolennikami rozwiniętego społeczeństwa obywatelskiego, które opierając się na
racjonalnym porozumieniu i solidarności miało stać się najbardziej optymalnym środowiskiem dla
emancypującego się człowieka. Socjaldemokraci występowali więc przeciwko instytucjom utrwalającym
ład społeczny oparty na nierówności, wyzysku i ignorancji. Byli zatem przeciwni nadmiernym wpływom
religii na życie publiczne, a także przywilejom wynikającym z posiadania własności.
- Poza demokratyzacją życia społecznego socjaldemokraci opowiadali się za taką formą ustroju
ekonomicznego państwa, która wyeliminuje praktyki niesprawiedliwej dominacji i źródła ucisku. Do
połowy XX wieku, partie socjaldemokratyczne z niechęcią odnosiły się do kapitalizmu i postulowały
nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki.
- W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych często w obliczu niepowodzeń eksperymentów
socjalistycznych w ekonomii – zaakceptowały jednak wolny rynek jako podstawę systemu
gospodarczego państwa. Oznaczało to między innymi porzucenie polityki nacjonalizacji i zastąpienie jej
postulatem wprowadzenia udziału w zarządzaniu przedsiębiorstwami przez pracowników.
- Przedmiotem socjaldemokratycznych dążeń stało się tzw. państwo dobrobytu (welfare state), zwane
również państwem bezpieczeństwa socjalnego lub państwem opiekuńczym. Była to idea państwa, które
respektując mechanizmy wolnorynkowe tam, gdzie jest to możliwe gwarantuje wszystkim obywatelom
pełną opiekę w zakresie edukacji, ochrony zdrowia orz ubezpieczeń społecznych. Socjaldemokraci
domagali się więc od państwa polityki interwencjonizmu, przejawiającej się w aktywnym rozwiązywaniu
problemów społecznych. Jednocześnie państwo takie miało poprzez silnie progresywny system
podatkowy, niwelować zbyt duże różnice majątkowe między ludźmi. Idea welfare state była realizowana
przede wszystkim w krajach skandynawskich.
Współczesna socjaldemokracja
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
- Na przełomie XX i XXI wieku, część socjaldemokratów porzuciło dużą część idei związanych z koncepcją
welfare state, argumentując to zbyt dużymi obciążeniami dla gospodarki państwa, co powoduje spadek
jej konkurencyjności na rynku międzynarodowym. Stało się to powodem sporów i podziałów
wewnętrznych w ruchu socjaldemokratycznym. Większą natomiast uwagę, socjaldemokraci zaczęli
przykładać do polityki ekologicznej, ochrony praw kobiet i mniejszości seksualnych, oraz szeroko
rozumianej liberalizacji obyczajowej.
Założenia socjaldemokracji
Socjaldemokraci odrzucają marksistowską idee walki klas i przemocy rewolucyjnej. Opowiadają się za
koniecznością uspołecznienia środków produkcji, na rzecz pogodzenia socjalizmu z liberalną polityka i
kapitalistycznym społeczeństwem oraz kultywowaniem „parlamentarnego socjalizmu”. Za
cel przyjęto uczestnictwo we władzy, redystrybucji dochodu narodowego, oraz dążenie do większej
równości i sprawiedliwości społecznej.
Do głównych założeń socjaldemokracji należą
- demokracja polityczna - wolność, rządy ludu, swobody polityczne, autonomia kulturalna dla odrębnych
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 05:17
grup językowych, wolna gra sił politycznych, prawa opozycji pluralizm polityczny - system dwu lub
wielopartyjny, parlamentarny system rządów.
- demokracja gospodarcza – zakładająca budowę „państwa dobrobytu”, z
rozbudowanym programem socjalnym. pełne zatrudnienie, wzrost produkcji, uznanie własności
prywatnej, spółdzielczej i państwowej z elementami planowania gospodarczego, uspołecznienie kontroli
nad różnymi formami własności, odpowiednią politykę podatkową (podatek progresywny) Szeroki
interwencjonizm państwowy.
- demokracja społeczna i postęp kulturalny – które mają zapewnić równość społeczną przez
wyrównanie szans obywateli w dostępie do szkolnictwa, oświaty, dóbr kultury.
- demokracja międzynarodowa – oznaczająca dążenie do powszechności socjalizmu w świecie,
stworzenie systemu bezpieczeństwa, aprobata karty ONZ.
Ważniejsze partie socjaldemokratyczne w Polsce i Europie
- Brytyjska Partia Pracy, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec - SPD (Niemcy), francuska Partia
Socjalistyczna, Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza
- W parlamencie europejskim: Partia Europejskich Socjalistów (PES)
- W Polsce: z ważniejszych partii do idei socjaldemokratycznych odwołują się: Socjaldemokracja Polska
(SdPL) oraz Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) czy też Unia Pracy.
Ważniejsi politycy współczesnej socjaldemokracji
Nieżyjący: W. Brandt, B, Kreisky, F.Mitterand, O. Palme, oraz nadal działający: T. Blair, G. Schroder, José
Luis Rodríguez Zapatero, Segolene Royal.
Autor: Karol Macios
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 05:17