Krzem znany i nieznany.

i,,
ffi
a
#
\,,:t
i
',
:,. .;
ir-.!
'1
.ts.
podkreślić'że jest on obecny w znacznych i]ościach
w większościroślin,a ilośćta jest porównywalna z zawartościąwapnia, magnezu,a nawet fosforu.Na przykład trawfi zawieraj4 więcej krzemu niż jakiegokolwiek innego minerału.Takie spojrzenie na problem
skłaniado wniosku, ŻeWzem powinien byĆ uznawa.
ny jako makroelement w odżywianiu roślin.W testach na sztucznych podłożach,w których nie było
rozpuszczalnejw wodzie i dostępnejdla roślinformy
krzemu, rośliny wrykazywały znaczne odstępstwa od
normalne go ro zwo j u' Występ owały obj ałry zablt zen
Wzrostu, rozwoju i reprodukcji oraz większa wrażliwoŚć na substancjetoksyczne, patogeny i szkodniki.
W wielu testachudowodniono istotny WpłyWkrzemu
na regulacjępobierania przez roślinyskładników pokarmowych. SzczegóInie spektakularne wyniki uzyskano podczas badania wpł1r,łru
nawożeniakrzemem
na pobieranie fosforu,w którym rłrykazano,żekrzem
reguluje absorpcję fosforu na tyie istotnie, ile przy
nawożeniu połową dawki fosforu, roŚliny nie wykazywałyobjawów deficytutegopierwiastka, a po analizie chemicznejliściuzyskano statystycznienieistotnq
pozostaje zabezpieczanie roślin przed infekcjami różnicę w stosunku do roślinrosn4cych na podłożu
przez stymulowanie ich naturalnej odpornoŚci.
z pełnqdawkq fosforu.
Krzem takżekorzystnie r,lpływana równowagę joffi.ft#:ffifu,Ę
nową w roślinach,zmniejsza toksycznedziałanienadDrugi co do ilości pierwiastek budujqcy skorupę miaru manganu i żelaza'Wzmacnia ścianykomórko.
ziemską znaIazłwiele zastosowań w technologiach we, zwiększa odpornośćroślinna choroby grzybowe,
elektronicznych,budowlanych' jak również wielu in- a także na niekorzystne warunki, m'in' zbyt niską
nych gałęziachprzemysłu.W ostatnich latach wrycią- temperaturę i niedostatekwody' Roślinytraktowane
gi rośIinnezawierające aktywny krzem robią furorę krzemem wrytwarzajątakżewiększ4 biomasę'
Duze znaczenie krzemu dla rolnictwa, choć od daww przemyślekosmetycznym.Z perspekt}'vyynawożenia gleby i odżywianiaroślinkrzem nie jest zakwali- na znane, było trudne do wykorzystania Ze względu
fikowany do żadnej z istotnych dla życia roślin grup na niestabi]nośćform płynnych, rozpuszczalnych
pierwiastków. Nie jest on zaliczany ani do makro- w wodzie, które mogą być przyswajalne przez rośliny.
elementóW ani do mikroelementów. Należy jednak Wyjątkowekorzyścidla roślinwynikające ze stosowa-
iT
It #n:#ffi4:';*1#;'iliilt:
Tekst:Wincenty Centel
sA
{armer
r!
.;:ŁĘ:i i
WZroSti rozwój roślin
s!ę, lĘ. Yl ffi prawidłowy
h{gdawało
zasadniczywpłprrma ich popraw* dnugi
xe }ąrzem
cmd* ilośc*
kroelementóW a także_ na co wskazujq wyniki wielu badań - pierwiastków które można określiĆjako
p!erwiaste[<
dobroczynne (określanoje także jako tzw. u]trae]eSzczególnie docenianymi przez producentów
menty).
hudeljąrg
pierwiastkami sę w ostatnim czasie krzem i t},'tan.
Pier"wiastki te, mimo że nie są zd^iczanedo wymiez[*r::sleą,
skorupę
nionych wcześniejgrup składników niezbędnych do
rx*dzgw!alłlut
życia roślin,to występujq natura]nie w glebach i sq
obecne w tkankach roślinnych.odgr1'wają ważnq
alie rolę
neśl!n
w procesach życiowych' korzystnie ',tpływajq
na kondycję roślin,co przekłada się na plon, a także
żedne.}
mdgrgwa
na odpornośćroślinna warunki Stresowe- zarówno
Sstatnieabiotyczne (m.in.na przymrozki, uszkodzenia herbino!i"
cydowe itp.),jak i na choroby wywołane przez patobadar:!a
geny.Takie,,profilaktyczne''działaniejest szczególnie
ze r.li{ ważne w warunkach' gdy z roku na rok ograniczany
l'lłskazł:ją,
jest wykaz dopuszczonych do stosowania środkÓw
ł:"lry!nego"
bare3xiej
ochrony roślin.Często jedynym sposobem ochrony
Z d i ę C i a :w o i c i e c h
i: ] : !
Koni€cznY
kwiecień
2a14
:${;-.:
^
l
nia krzemu zmusiły Wielu naukowców i technologów
do opracowania trwałych form płynnych do aplikacji
pozakorzeniowej.
DLARCIŚL|N
KRZEMD[isTĘpNV
odżywiania
roś]in krzemem
Zagadnieniem
zainteresował się jeden z największych krajowych
producentów nawozów nalistnych, fi'rma Intermag.
Podjętoprace badawcze,które trwały kilka ]at.Prowadzonoje we własnymlaboratorium,jak również winstytutach naukowych i innych jednostkach badawczych, Przeprowadzono wiele doświadczeń, które
krzemu
potwierdziły znane z literatury właściwości
na procesy fizjologiczne przebiegajqce
i jego wpł1r,łl
w roślinach.
Efektem komercyjnym tych działań jest preparat
zawierający aktywny krzem o wysokiej trwałości
formy płynnej otaz dużych możliwościachmieszania zbiornikowego z większościąStosowanych agrochemikaliów Produkt o nazwie handlowej optysil, zaliczany jest do grupy tZW. antystresantów.
Rolq tych środków jest zapobieganie negatywnym
wpływom niekorzystnych czynników zewnętrznych
pochodzenia biotycznego (choroby,szkodniki) i abiotycznego, np. intensywna operacja słoneczna,niska
temperatura.
Susza jest jednym, z najważniejszych cz1mników
abiotycznych,bardzo silnie ograniczającymwysokość
i jakośćplonu, a tym Samym W Znacznym Stopniu
uprawy.Jegoograniczenie
redukującym dochodowość
ma niebagate]ne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania rośliny,a w konsekwencji wydania dobrego plonu. Producent we współpracy z Instytutem
Fizjologii Roślin Polskiej Akademii Nauk sprawdził,
czy opracowany preparat krzemowy ogranicza
u roślin stles suszy' Na obiekt badawczy wybrano
najpowszechniejuprawiany gatunekzboża_ pszenicę
ozim4. Ku zaskoczeniu badaczy' roślinytraktowane
preparatem lepiej znosiłysuszę.Miarą tego byłailość
białka zgromadzonego w liściach(rys' 1.). oznacza
to, że fotosynteza (do jej przebiegu wymagane jest
H,o), jak i dalsze procesy flzjologiczne prowadzęce
do wytworzenia białek przebiegały W sposób
mniej,'zakłócony. Czy jest to efekt prostej zmiany
anatomicznej - wysycenie krzemem ściankomórek
skórki, czy tei może krzem pełni niepoznaną dotqd
funkcję inicjatora (stymulatora) mineralnego,
uruchamiajqcego niefunkcjonujqcy w normalnych
warunkach System odpornościowy?Na to pytanie
byĆ może uzyskamy odpowiedŹ w przyszłości'bo
prace W tym kierunku sq prowadzone. Pytań jest
znacznie więcej. Wprowadzenie do roślin krzemu
drogę nalistną wywołujeu nich zwiększone pobieranie składników pokarmowych z gleby, intensyflkuje
fotosyntezęw warunkach słabegooświetlenia(ważne
w okresie jesiennejwegetacjiozimin),pobudza korzenie do silniejszegoWzrostu,podnosi odpornośćroślin
Kontrola
nawadniania
Kontrola
w stresiesuszu
Stressuszq
+ Optysil
I00
80
60
40
Każniczka
Radostowo
na niskie temperatury. Badacze odnotowujq efekty,
ale nieznane jest ich tłofizjologiczne,czyli co ten pierwiastek w roślinachuruchamia, że rośnieich wigor,
odporność, sprałrmośćprocesów flzjologicznych.
Mechanizm funkcjonowania krzemu wciąż pozostaje
tajemnic4.Na jej odkrycie potrzeba czasu.
Funkcjonalna rola krzemu w rośIinachbadana
byłatakżew innych kierunkach. W doświadczeniach
prowadzonych przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach wykazano, że rośliny, którym podano
krzem nalistnie, sq znacznie bardziej odporne na
infekcje grzybowe. Krzem nie zabija kiełkujqcych
zarodników grzyl:ów, a jedynie indukuje system obronny roślin,który nie pozwala rozwijać się grzybni.
Z zaskoczeniem Skonstatowano, że pobudzenie ich
aktywności popTzez zastosowanie krzemu wywołało
podobny efekt,jak po zastosowaniutradycyjnychfungicydów
Równie interesujqce S4 wyniki doświadczeń
polowych prowadzonych W Stacjach Doświadczalnych
oceny odmian należqcych do CoBoRU. Zarówno
rzepak ozimy' jak i pszenica ozima reagowałyna zabiegi preparatem krzemowym zwiększeniem plonu
w stosunku do roś]innieopryskiwanych, przy czym
kontrolę stanowiły rośliny optymalnie nawoŹone
dla danej zasobnościgleby oraz objęte pełnym programem ochrony przed chorobami i szkodnikami.
Różnica w plonie wpikała zahem z ograniczenia
stresu środowiskowego.Im był on silniejszy, tym
(rys.2.).
różnica w plonach byławyźLsza.
B
kwiecień
2014
f armer
$$