STRATEGIA OCHRONY PRZYRODY WOJEWÓDZTWA

STRATEGIA OCHRONY PRZYRODY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
NA LATA 2011-2030
I Warsztaty tematyczne: 4. Zarządzanie środowiskiem przyrodniczym
województwa śląskiego
Zagadnienia do dyskusji
4. 1. Przedmiot zarządzania – środowisko przyrodnicze:
A. Użytkowanie zasobów przyrody (gospodarcze i powszechne) – diagnoza stanu,
prognoza stanu, problemy, potrzeby i możliwości poprawy, rekomendacje:
- zrównoważone użytkowanie zasobów przyrody,
- odnawianie zasobów przyrody.
B. Ochrona środowiska przyrodniczego – diagnoza stanu, prognoza stanu, problemy,
potrzeby i możliwości poprawy, rekomendacje:
- zachowanie standardów jakości elementów i składników środowiska
przyrodniczego oraz standardów imisyjnych i emisyjnych,
- zapobieganie pogarszania się standardów jakości elementów i składników
środowiska przyrodniczego.
C. Ochrona przyrody – diagnoza stanu, prognoza stanu, problemy, potrzeby i
możliwości poprawy, rekomendacje:
- utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów,
- zachowanie różnorodności biologicznej,
- zachowanie georóżnorodności,
- utrzymywanie i przywracanie do stanu właściwego siedlisk gatunków i siedlisk
przyrodniczych,
- kompensacja przyrodnicza,
- ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień.
D. Kształtowanie środowiska przyrodniczego – diagnoza stanu, prognoza stanu,
problemy, potrzeby i możliwości poprawy, rekomendacje:
- przywracanie do stanu poprzedniego elementów i składników środowiska
przyrodniczego (rekultywacja, renaturyzacja, rewitalizacja),
- świadome i celowe przekształcanie środowiska przyrodniczego.
4. 2. Podmioty zarządzania środowiskiem przyrodniczym:
Organy, instytucje i inne podmioty – stan (wykaz jednostek, specjalizacji i specjalistów),
współpraca, koordynacja, problemy, potrzeby i możliwości poprawy, rekomendacje:
A. Rządowe organy i instytucje ochrony środowiska:
- regionalny dyrektor ochrony środowiska,
- wojewoda,
- śląski wojewódzki inspektor ochrony środowiska,
- Państwowa Straż Rybacka,
- Państwowa Straż Łowiecka,
- generalny dyrektor ochrony środowiska,
- minister właściwy do spraw środowiska,
- wojewódzka komisja do spraw ocen oddziaływania na środowisko,
- wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
B. Samorządowe organy i instytucje ochrony środowiska:
- wójt, burmistrz lub prezydent miasta,
- starosta,
- sejmik województwa,
- marszałek województwa.
C. Rządowe organy ochrony przyrody:
- regionalny dyrektor ochrony środowiska,
- wojewoda,
- generalny dyrektor ochrony środowiska,
- minister właściwy do spraw środowiska,
- regionalna rada ochrony przyrody.
D. Samorządowe organy ochrony przyrody:
- wójt, burmistrz lub prezydent miasta,
- starosta,
- rada zespołu parków krajobrazowych.
E. Inne podmioty ochrony środowiska i ochrony przyrody:
- regionalne zarządy gospodarki wodnej,
- rady gospodarki wodnej regionów wodnych,
- Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego,
- Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska,
- Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego,
- Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych,
- Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
- społeczni opiekunowie zabytków,
- Społeczna Straż Rybacka.
F. Pozarządowe organizacje ekologiczne i instytucje społeczne działające na rzecz
ochrony środowiska i ochrony przyrody.
G. Podmioty korzystające ze środowiska przyrodniczego i samorządy zawodowe.
H. Obywatele.
4. 3. Instrumenty zarządzania środowiskiem przyrodniczym:
A. Prawne – stan (systemowość prawa ochrony środowiska i przyrody, zakres i
normy regulujące prawa, przejrzystość prawa, egzekucja prawa – wykrywalność
czynów zakazanych i kontrola czynności nakazanych, kary, postępowania
prokuratorskie i sądowe oraz udział w nich obywateli w sprawach dotyczących
ochrony środowiska i przyrody), problemy, potrzeby i możliwości poprawy,
rekomendacje:
- akty prawa krajowego i międzynarodowego powszechnie obowiązujące (ustawy,
konwencje, dyrektywy),
- akty prawa miejscowego (programy: ochrony środowiska, ochrony powietrza,
zapobiegania awariom, ochrony przed hałasem, ochrony i rozwoju zasobów
wodnych, gospodarowania wodami, oczyszczania ścieków komunalnych,
gospodarki odpadami, dostosowawcze, miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego, uchwały jednostek samorządu terytorialnego, zarządzenia),
- decyzje i postanowienia administracyjne (pozwolenia, zezwolenia, nakazy,
zakazy, koncesje, uzgodnienia, opinie),
- dokumenty i opracowania wymagane prawem (studia i kierunki
zagospodarowania przestrzennego gmin, opracowania ekofizjograficzne, raporty
o oddziaływaniu przedsięwzięć na środowisko, prognozy oddziaływania na
środowisko projektów dokumentów, plany ochrony dla obszarów podlegających
ochronie prawnej, programy ochrony gatunków, siedlisk i szlaków migracji
gatunków chronionych, programy ochrony gatunków zagrożonych
wyginięciem),
- normy, patenty, licencje.
B. Finansowe – stan (źródła finansowania, wysokość nakładów, dostępność środków,
procedury rozliczania, stopień wykorzystania dostępnych środków, przyjazność
systemu finansowego), problemy, potrzeby i możliwości, rekomendacje:
- opłaty i kary za korzystanie ze środowiska lub naruszenie warunków korzystania
ze środowiska,
- środki własne jednostek samorządu terytorialnego i podmiotów gospodarczych,
- dotacje, kredyty i pożyczki ze źródeł krajowych i zagranicznych,
- instrumenty ekonomiczne (certyfikaty jakości produktów, certyfikaty zgodności
ze standardami ekologicznymi/z dobrymi praktykami, systemy zarządzania
środowiskowego i audytu – EMAS, normy zarządzania środowiskiem i jakością
– ISO 14001, ISO 9001).
C. Społeczne – stan, problemy, potrzeby i możliwości, rekomendacje:
- dostęp do informacji o stanie środowiska i jego ochronie,
- udostępnianie informacji o stanie środowiska i jego ochronie,
- udział społeczeństwa w ochronie środowiska,
- edukacja ekologiczna różnych grup wiekowych i zawodowych,
- udział podmiotów gospodarczych w ochronie środowiska,
- wspieranie obywateli, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców
w działaniach na rzecz ochrony środowiska i ochrony przyrody (w tym finansowe
i prawne).
D. Naukowe – stan, problemy, potrzeby i możliwości, rekomendacje:
- teorie naukowe (biologiczne, ekologiczne, ekonomiczne, pedagogiczne,
informatyczne, socjologiczne, filozoficzne, geograficzne),
- metody badawcze (analityczne, prognostyczne, planistyczne),
- metody ochrony nieożywionych i ożywionych elementów i składników przyrody,
- metody rekultywacji terenów zdegradowanych i zdewastowanych,
- metody kształtowania środowiska przyrodniczego,
- metody zrównoważonego użytkowania zasobów przyrodniczych,
- metody zrównoważonego przeznaczania przestrzeni,
- metody audytu ekologicznego organów i instytucji ochrony środowiska
i przyrody oraz podmiotów korzystających ze środowiska przyrodniczego,
- inwentaryzacje i waloryzacje przyrodnicze i przyrodniczo-kulturowe,
- wskaźniki stanu i zmian nieożywionych i ożywionych elementów i składników
przyrody oraz system ich monitoringu,
- wskaźniki stanu i zmian ekosystemów oraz system ich monitoringu,
- wskaźniki pojemności/chłonności przestrzennej oraz system ich monitoringu,
- wskaźniki zrównoważonego rozwoju oraz system ich monitoringu,
- zasady zrównoważonego rozwoju.
E. Techniczne i technologiczne – stan, problemy, potrzeby i możliwości,
rekomendacje:
- czyste technologie,
- najlepsze dostępne techniki i technologie,
- sektorowe i branżowe kodeksy dobrej praktyki,
- państwowy monitoring środowiska,
- Regionalny System Informacji Przestrzennej,
- innowacyjne systemy informatyzacji i automatyzacji procesu zarządzania
środowiskiem przyrodniczym przez podmioty z niego korzystające,
- innowacyjne systemy informatyzacji i automatyzacji procesu zarządzania
środowiskiem przyrodniczym przez organy i instytucje ochrony środowiska
i ochrony przyrody na wszystkich szczeblach administracji rządowej
i samorządowej.
4. 4. Badania nad zarządzaniem środowiskiem:
- jednostki badawcze i kadry – stan (wykaz jednostek, specjalizacji i specjalistów),
problemy, potrzeby, możliwości i rekomendacje,
- tematy badawcze zakończone i prowadzone – stan (problemowy wykaz tematów;
badania podstawowe, eksperymentalne, wdrożenia i patenty; w tym dotyczące
regionu), problemy, potrzeby, możliwości i rekomendacje,
- finansowanie badań – stan (źródła i wielkość środków finansowych – własnych,
krajowych, zagranicznych), problemy, potrzeby, możliwości i rekomendacje,
- zaplecze lokalowe i laboratoryjne – stan, potrzeby i możliwości, problemy,
- współpraca krajowa i zagraniczna – stan, potrzeby i możliwości, problemy,
- regionalne towarzystwa naukowe – stan (wykaz jednostek, specjalizacji
i specjalistów), problemy, potrzeby, możliwości i rekomendacje,
- studencki ruch naukowy – stan, problemy, potrzeby, możliwości i rekomendacje.
4. 5. Edukacja o zarządzaniu środowiskiem przyrodniczym:
- programy nauczania na wszystkich poziomach edukacji formalnej (przedszkolnej,
szkolnej, wyższej) – stan i potrzeby (merytoryczne, kadrowe, czasowe, lokalowe,
techniczne i finansowe),
- edukacja pozaszkolna – stan i potrzeby (merytoryczne, kadrowe, czasowe,
lokalowe, techniczne i finansowe),
- edukacja wybranych grup społecznych i zawodowych – stan i potrzeby
(merytoryczne, kadrowe, czasowe, lokalowe, techniczne i finansowe),
- edukacja powszechna społeczeństwa – stan i potrzeby (merytoryczne, kadrowe,
czasowe, lokalowe, techniczne i finansowe),
- innowacyjne metody oraz zalecane kierunki powszechnej edukacji o zarządzaniu
środowiskiem przyrodniczym (zrównoważonym użytkowaniu, ochronie i
kształtowaniu),
- konkursy i olimpiady (biologiczne, ekologiczne, fotograficzne, geograficzne) jako
forma promocji zrównoważonego rozwoju i wyłaniania talentów wśród dzieci,
młodzieży i studentów – stan, potrzeby i problemy,
- współpraca instytucji i stowarzyszeń oraz lokalne inicjatywy w zakresie edukacji o
zrównoważonym rozwoju – stan i przykłady, potrzeby i problemy.