Centralizacja rozliczeń VAT w gminach

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 10.05.2016
Centralizacja rozliczeń VAT w gminach
Jeśli zadania związane z dostarczaniem wody i usuwaniem nieczystości wykonuje gminna jednostka budżetowa, od
stycznia 2017 r. trzeba będzie wprowadzić zmiany w rozliczeniach VAT.
Centralizacja VAT w gminach i – co za tym idzie – konieczność wprowadzenia przez nie zmian w rozliczeniach VAT to
skutek wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 29 września 2015 r. w sprawie C-276/14 Gmina Wrocław
przeciwko Ministrowi Finansów. Jak stwierdził Trybunał: „artykuł 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28
listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że
podmioty prawa publicznego, takie jak gminne jednostki budżetowe będące przedmiotem postępowania głównego, nie
mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności
przewidzianego w tym przepisie". A to oznacza, że rozliczenia tych jednostek, a także innych podmiotów niemających
przymiotu samodzielności, jak np. samorządowych zakładów budżetowych, powinny być ujęte w ramach jednej
deklaracji złożonej przez gminę.
Konsekwencją tego wyroku TSUE będzie zmiana przepisów. 14 stycznia 2016 r. opublikowano projekt ustawy o
zasadach rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków europejskich przez jednostki
samorządu terytorialnego oraz o zmianie ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z art. 18 tego projektu ustawa miała
wejść w życie z dniem 1 marca 2016 r. Tak się jednak nie stało, a projekt jest dopiero na etapie opiniowania. Zmieniła się
natomiast linia interpretacyjna organów podatkowych.
Zadania w zakresie sanitarnym
Zgodnie z art. 7 ustawy o samorządzie gminnym do najważniejszych zadań własnych gminy należy zaspokajanie
zbiorowych potrzeb ludności. Jednym z priorytetów w tej dziedzinie jest, zgodnie z punktem 3 powyższego przepisu,
zaopatrzenie mieszkańców gminy w wodę, przyłączenie ich do kanalizacji, usuwanie i oczyszczanie ścieków
komunalnych, utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych.
Oprócz powyższych zadań wynikających z ustawy o samorządzie gminnym gminy zobowiązane są także do realizacji
innych zadań określonych przepisami szczególnymi. Jednym z nich jest obowiązek utrzymania czystości i porządku w
gminach, nałożony przez art. 3 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Realizacja powyższych zadań może się odbywać w różnych formach prawnych, w szczególności w formie
samorządowych zakładów budżetowych lub spółek prawa handlowego (art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej). Użycie
sformułowania „w szczególności" oznacza, że katalog dopuszczalnych form organizacyjno- prawnych jest otwarty i
obejmuje również inne dopuszczalne prawem – zarówno niewyodrębnione, jak i wyodrębnione ze struktury jednostki
samorządu terytorialnego. Zadania te mogą być również powierzone przez gminę na podstawie umów innym podmiotom
(osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej – art. 3 ust.
1 ustawy o gospodarce komunalnej). Niemniej niezależnie od formy realizacji, do głównych zadań w zakresie gospodarki
wodno-kanalizacyjnej należy:
- dostarczanie wody i odbiór ścieków na cele bytowe i prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie umów
cywilnoprawnych,
- eksploatacja hydroforni i sieci wodociągowej na terenie gminy,
- eksploatacja komunalnych oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnej na terenie gminy,
- utrzymywanie, modernizacja i budowa hydrantów przeciwpożarowych zainstalowanych na sieci wodociągowej,
- wydawanie warunków technicznych na przyłącza wodociągowe i kanalizacyjne oraz przejmowanie wybudowanych
przyłączy od inwestorów.
Samorządowy zakład budżetowy
Samorządowe zakłady budżetowe są jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi odrębnej od macierzystej jednostki
samorządu terytorialnego podmiotowości (zdolności) prawnej. Stanowią zatem niesamoistną formę organizacyjną, w
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
jakiej może być prowadzona gospodarka wodno-kanalizacyjna. Wyodrębnione zadania zakłady budżetowe wykonują w
oparciu o majątek gminy (przekazany im w użytkowanie), odpłatnie, a koszty swojej działalności pokrywają z
przychodów własnych. Mogą jednak
otrzymywać z budżetu jednostki samorządowej dotację przedmiotową, a ponadto dotację podmiotową lub dotację celową
na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego
jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i
inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z
budżetem jednostki samorządu terytorialnego.
O ile organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie postanowi inaczej, o tyle samorządowy zakład budżetowy
wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego nadwyżkę środków
obrotowych. Ponieważ zakład budżetowy nie jest samodzielną od gminy jednostką, lecz występuje w obrocie prawnym w
jej imieniu i na jej rzecz, będzie podlegać centralizacji rozliczeń w zakresie VAT. Rozliczenia zakładu budżetowego
powinny być ujęte w ramach jednej deklaracji złożonej przez gminę.
Spółka prawa handlowego
Inną formą prawną, w jakiej może być realizowana gospodarka wodno-kanalizacyjna, jest spółka prawa handlowego.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek. Zarówno spółka z o.o.,
jak i spółka akcyjna posiada osobowość prawną i jest odrębnym od jednostki samorządu terytorialnego podmiotem praw i
obowiązków. Prowadzenie zatem przez gminę gospodarki wodno-kanalizacyjnej w formie spółki kapitałowej nie skutkuje
powinnością centralizacji rozliczeń VAT.
Powierzenie zadań podmiotowi trzeciemu
Gmina w celu wykonywania powierzonych zadań może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z
innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. Wskazuje to na dwojakiego rodzaju możliwości
realizowania zadań przez gminę, a mianowicie albo tworzenie przez gminę własnych jednostek organizacyjnych, albo
powierzenie realizacji zadań gminy innym podmiotom w drodze umów.
Jeżeli gmina zdecyduje się na drugą opcję, powstały w ten sposób stosunek prawny pomiędzy gminą a innym podmiotem
będzie stosunkiem o charakterze cywilnoprawnym, jego podstawą jest bowiem umowa, a nie powierzenie przez gminę jej
kompetencji wskazanemu organowi. W takiej sytuacji nie może być mowy o centralizacji rozliczeń podatku VAT. Gmina
i podmiot, któremu powierzono zadania na podstawie umowy cywilnoprawnej, stanowią dwa odrębne byty prawne i
należy traktować je jako odrębnych podatników VAT. Pomimo łączącego ich stosunku prawnego w zakresie świadczenia
usług sanitarnych każde prowadzi samodzielną działalność i każde z osobna jest zobowiązane do złożenia deklaracji VAT
i rozliczenia się z fiskusem.
podstawa prawna: ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2016. r., poz. 446)
podstawa prawna: Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn. DzU z 2016 r.,
poz. 250)
podstawa prawna: Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 45, poz. 236 ze
zm.)
Komentarz Eksperta
Michał Walczewski, starszy konsultant podatkowy Rödl & Partner Gliwice
Linia orzecznicza prezentowana przed wydaniem wyroku przez TSUE naruszała fundamentalną dla konstrukcji VAT
zasadę neutralności. Chociaż to gminy partycypowały w zrealizowaniu inwestycji, nie miały prawa do odliczenia VAT
naliczonego na fakturach wystawianych przez wykonawców przy ich realizacji. Prowadziło to do sytuacji, w której
odprowadzenie VAT należnego dokonywane było z części budżetu gminy (część ta była przekazana do dyspozycji
jednostki w planie finansowym), z kolei zwrot VAT naliczonego nie wpływał z powrotem do budżetu gminy. Oznaczało
to oczywiście mniej środków na kolejne inwestycje.
Początkowe trudności w procesie centralizacji rozliczeń VAT (nowe obowiązki podatkowe, brak doświadczenia przy
stosowaniu nowych przepisów, ryzyko wystąpienia błędów przy rozliczeniu VAT) mogą na późniejszym etapie wyjść
gminie na dobre, chociażby dzięki dodatkowym wpływom do budżetu. Należy mieć nadzieję, że centralizacja nie
spowoduje zahamowania realizacji inwestycji w gminach, ale wręcz przeciwnie, przyczyni się do podjęcia przez gminy
nowych inwestycji w swoich regionach.
Źródło: https://archiwum.rp.pl/artykul/1307994-Centralizacja-rozliczen-VAT.html#.V2uWzv5f3Dc
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]