Program Profilaktyczny Szkoły - Szkoła Podstawowa nr 2 w Gryfinie

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2
IM. KPT. Ż. W. MAMERTA STANKIEWICZA
W GRYFINIE
PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY
GRYFINO 2003r.
PROGRAM PROFILAKTYCZNY
SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2
IM. KPT. Z. W. MAMETRA STANKIEWICZA W GRYFINIE
WSTĘP
•
•
•
•
PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PEZEMOCY
PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM
PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DRUGIEGO ETAPU KSZTAŁCENIA
POMÓŻGŁODNEMU DZIECKU PRZETRWAĆ DZIEŃ
OPRACOWANIE:
Mgr Ewa Szych
Mgr Patrycja markowska
Mgr Krystyna gronek
Mgr Anna Terenowicz
Program zatwierdzono do realizacji na posiedzeniu
Rady Pedagogicznej dnia sierpnia 2003r.
Szkoła wspierając rozwój dzieci i młodzieży ma również za zadanie stworzenie warunków do
zdobycia wiedzy i umiejętności służących do przeciwdziałania co zagraża zdrowiu, bezpieczeństwu i
prawidłowemu rozwojowi dziecka.
Prawo do wprowadzenia w szkole programu profilaktycznego odpowiadającego
zdiagnozowanym potrzebom środowiska reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z dnia 26 lutego 2002r. w sprawie poszczególnych typach szkół ( Dz. U. Nr 51, poz. 458 )
Definicja profilaktyki
PROFILAKTYKA TO ZAPOBIEGANIE ZIDENTYFIKOWANYM I SPODZIEWANYM ZAGROŻENIOM,
POPRZEZ CHRONIENIE CZŁOWIEKA W ROZWOJU PRZED CZYNINAMI RYZYKA I REAGOWANIEM NA
NIE.
Cel programu
Głównym celem programu profilaktycznego jest zapobieganie wszelkim przejawom niewłaściwych
zachowań, podstaw, patologii społecznych i propagowanie zdrowego stylu życia.
Metody i techniki badań
Dla zbudowania obszarów wymagających działań profilaktycznych posłużono się następującymi
narzędziami badawczymi:
•
•
•
Ankiety
Obserwacja
Wywiady
Ankiety przeprowadzone zostały wśród uczniów klas II- VI i nauczycieli.
Anonimowa ankieta dla uczniów
Celem ankiety jest zebranie informacji na temat problemów, na jakie najczęściej napotykają uczniowie w
środowisku szkolnym.
1. Jakie są najczęstsze problemy związane z pobytem w szkole?
A) Trudności w nauce;
B) Trudności w kontaktach koleżeńskich;
C) Trudności w dostosowaniu się do norm obowiązujących w szkole;
D) Brak poczucia bezpieczeństwa w czasie przerw;
E) Brak jasnych reguł, brak konsekwencji łamania reguł;
F) Inne
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2. Czy otrzymałeś na terenie szkoły propozycje:
A) Zapalenia papierosa;
B) Wypicia alkoholu;
C) Spróbowania narkotyku
3. Czy zdarzyło Ci się pić napoje alkoholowe?
A) Nie- ani razu;
B) Tak- próbowałem;
C) Tak – kilka;
4. Czy próbowałeś palić papierosy?
A) Nie;
B) Tak;
5. Jakiego typu zachowania Twoich kolegów najbardziej Ci przeszkadzają?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...
6. Co twoim zdaniem można zrobić w szkole abyś czul się w niej bardziej bezpiecznie i mógł
liczyć na pomoc w sytuacjach trudnych?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Dziękujemy za wypełnienie ankiety
Ankieta dla nauczycieli
( anonimowa)
Ankieta ma służyć zebraniu informacji na temat zachowań uczniów, z którymi trudno sobie
radzić w codziennej pracy dydaktycznej i wychowawczej. Informacje te pomogą w wyznaczaniu
obszarów pracy wychowawczej i profilaktycznej oraz wytyczeniu zadań do realizacji w ramach
szkolnego programu wychowawczo- profilaktycznego.
Prosimy o szczere wypowiedzi na podane tematy.
1. Wymień najczęściej spotykane zachowania uczniów, które budzą w tobie niepokój:
a) w trakcie lekcji
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
b) przerwy
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) poza szkoła
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.
Wymień te zachowania uczniów, z którymi nie potrafisz sobie poradzić :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………...
3. Jaki problemy wychowawcze należy rozwiązywać w pierwszej kolejności ?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. Jaką tematykę należałoby szczególnie umieścić w programie wychowawczo- profilaktycznym?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5. Od jakich specjalistów oczekiwałabyś pomocy w realizacji zadań programu wychowawczoprofilaktycznego szkoły?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Dziękujemy za wypełnienie ankiety.
Wyniki badań
TABELA 1
WSKAZYWANE PRZEZ UCZNIÓW RODZAJE PROBLEMÓW NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH W
ŚRODOWISKU SZKOLNYM
PROBLEMY UCZNIÓW SZKOŁY
1.
A. trudności w nauce
B. trudności w kontaktach koleżeńskich
C. trudności w dostosowaniu się do norm
obowiązujących w szkole
D. brak poczucia bezpieczeństwa w czasie
przerw
E. brak jasnych reguł, brak konsekwencji
łamania reguł
F. inne: strach przed wchodzeniem do
toalety
2
A. Propozycja zapalenia papierosa
B. Wypicia alkoholu
C. Spróbowania narkotyku
3
A. Picie alkoholu
B. Palenie papierosów
4
A. Agresja
B. Przeszkadzanie na lekcji
C. Brak porozumienia /
niekoleżeństwo/
Źródło: badania własne
KLASY I-III
N= 77
KLASY IV
N= 42
KLASY V-VI
N= 91
31 %
11%
33%
15%
35%
26%
6%
36%
17%
14%
28%
20%
2%
16%
20%
17%
0%
5%
1%
2%
0%
2%
4%
0%
48%
33%
11%
8%
2%
10%
7%
31%
30%
27%
10%
25%
32%
28%
29%
41%
26%
37%
TABELA 2
RPDZAJE ZACHOWAŃ UCZNIÓW STWARZAJACYCH PROBLEMY WYCHOWAWCZE LUB DYDAKTYCZNE
WEDŁUG NAUCZYCIELI
RODZAJE ZACHOWAŃ
NAUCZYCIELE
N= 31
•
Agresja
36 %
•
Brak dyscypliny w trakcie lekcji
32 %
•
Brak kultury osobistej ucznia
27 %
•
Trudności w nauce
16 %
•
Trudności adaptacyjne ( drugi etap
ksztalcenia )
30 %
Analiza wyników przeprowadzonych badań pozwoliła na zdiagnozowanie potrzeb i
wprowadzenie działań profilaktycznych na danych poziomach:
•
KLASY 0-VI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI
•
KLASY III-IV PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DRUGIEGO ETAPU KSZTAŁCENIA
•
KLASY IV- VI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM
•
KLASY 0- VI POMÓŻ GŁODNEMU DZIECKU PRZETWAĆ DZIEŃ
OSOBY KOORDYNUJĄCE REALIZACJĘ POSZCZEGÓLNYCH PROGRAMÓW
PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI
Pani Beata Kurowska
PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DRUGIEGO ETAPU KSZTALCENIA
Pani Katarzyna Figas
Pani Ewa Grządziel
PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM
Pani Anna Terenowicz
POMÓŻ GŁODNEMU DZIECKU PRZETRWAĆ DZIEŃ
Pani Eliza Śiatczyńska
Program
przeciwdziałania
agresji i przemocy
Faza wstępnej identyfikacji
Krok I – identyfikacja objawu
W lutym 2001 r. przeprowadzono wśród uczniów, rodziców, nauczycieli szkoły ankiety. Po
opracowaniu wyników okazało się, że na problem agresji wskazuje 39% nauczycieli, 32% uczniów i
27% rodziców- ankieta pokazała, że jest to największy problem wychowawczy szkoły. Dyskusja w
gronie pedagogicznym ujawniła, że, nauczyciele upatrują źródeł zachowań agresywnych: w rodzinach,
gdzie zbyt mało czasu poświęca się dziecku; w sytuacji szkolnej dzieci; w problemach społecznych i w
lansowaniu negatywnych wzorców przez środki masowego przekazu.
Krok II – werbalizacja objawu
Rosnąca liczba zachowań agresywnych wśród uczniów spowodowana nieumiejętnością ( i małą
atrakcyjnością ) stosowania pozytywnych wzorców zachowań. Brak dostatecznej wiedzy i umiejętności
nauczycieli i rodziców pozwalających poradzić sobie z problemem.
Krok III – teoretyczna perspektywa rozumienia problemu
Zachowania agresywne, to świadome i celowe działania skierowane przeciwko komuś lub czemus
przynoszące szeroko rozumiane szkody, mogą przyjmować dwie formy: fizyczną ( bicie, kopanie...) i
psychiczną ( ośmieszanie, przezywanie,...)
Występowanie zachowań agresywnych jest warunkowane poprzez szereg współistniejących
czynników, wśród których należy wymienić: rodzinę jako miejsce modelowania różnych form
zachowań , szkołę ( jako instytucję, która w określony sposób organizuje warunki do pracy i
przebywania na jej terenie uczniów; w której panują określone relacje nauczyciel – uczeń, czynniki
związane z procesem uczenia się i nauczania ) ; grupę rówieśniczą i inne.
Za najważniejsze czynniki związane ze środowiskiem rodzinnym sprzyjające powstaniu zachowań
agresywnych Olewus uważa:
–
negatywne emocjonalne nastawienie rodziców ( zwłaszcza matki ) w pierwszych latach życia
dziecka, charakteryzujące się brakiem ciepła bliskich więzi;
–
przyzwalanie przez rodziców / opiekunów na agresywne zachowania dziecka, tolerowanie i
nie ograniczanie zachowań agresywnych wobec rodzeństwa kolegów i dorosłych;
–
stosowanie przez rodziców metod wychowawczych opartych na sile – kary cielesne, którym
towarzyszą wybuch złości i agresja;
Czynniki związane ze szkołą wpływające na pojawienie się zachowań agresywnych to:
–
niskie poczucie własnej wartości
–
brak właściwego kontaktu z dorosłymi, agresja z ich strony;
–
niewłaściwe wzorce przejmowane z mediów, otoczenia lub rodziny;
–
brak w szkole jasnych norm zachowania i konsekwencji ich łamania;
–
nieumiejętność konstruktywnego rozwiązywania problemów;
–
struktura organizacyjna szkoły, ograniczona możliwość ruchu;
–
niewłaściwe postępowanie nauczycieli, słaba komunikacja na linii nauczyciel-uczeń,
nauczyciel- rodzice, dzieci- rodzice;
Kołodziejczyk A., Czermierowska E., Kołodziejczyk T. Spójrz inaczej na agresję / 2001;
Owelus D. Mobbing- fala przemocy w szkole / 1998
Faza diagnozy
KROK IV – identyfikacja populacji badań
Wszystkie klasy od 1 do 6 w sumie 23 oddziały.
KROK V – dobór metody badawczej
Rozmiar i jakość zjawiska agresji w szkole zbadano przy pomocy ankiet opracowanych na podstawie
listy kontrolnej Tiny Arora. Zastosowano kwestionariusz dla klas młodszych i ankietę dla klas starszych,
przy pomocy tych narzędzi zbadano: rodzaj, częstotliwość miejsce występowania w szkole zachowań
agresywnych, sposobów reagowania nauczycieli w tych sytuacjach, oczekiwanych reakcji dzieci.
Ankieta i kwestionariusz pomagają również w identyfikacji ofiar i sprawców przemocy w klasach.
Kwestionariusz dla uczniów 1-3
Kwestionariusz
dotyczący zachowania uczniów w szkole
Imię i nazwisko ….............................................................................................
L.p
W ciągu tego tygodnia
W szkole inne dziecko:
1
Przezywało mnie złośliwie
2
Pomogło mi
3
Celowo kopnęło mnie,
uderzyło, popchnęło, zbiło
4
Powiedziało o mnie coś miłego
5
Żądało ode mnie pieniędzy
6
Wyśmiewało mnie
7
Bawiło się ze mną
8
Nasłało na mnie kolegów
NIE
Tak
TAK
1 raz
Wiele razy
Gdzie to było
Gdzie to było
Gdzie to dyło
Dziękujemy
Opracowanie: E. Szych, A. Trenowicz, E. Siatczyńska
Ankieta dla uczniów klas 4-6:
MOJE ŻYCIE W SZKOLE
Diewcz. ………..
L.p
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
W ciągu tego tygodnia w
szkole inne dziecko:
Przezywało mnie złośliwie
Pożyczało mi coś
Kopnęło mnie
Było dla mnie miłe
Powiedziało, że mnie zbije
Wymuszało ode mnie
pieniądze
Rozmawiało ze mną
Nasłało na mnie kolegów
Opowiedziało mi coś
śmiesznego
Chciało mnie skaleczyć
Pomagało mi w nauce
Zabrało mi coś
Wyśmiewało mnie
Pochwaliło mnie
Powiedziało o mnie kłamstwo
Uderzyło mnie
Wcale
Chłop. ………
Raz
Więcej niż raz
17. Jak sądzisz, z jakiego powodu twoi koledzy zachowują się agresywnie?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
18. Do kogo zwracasz się o pomoc w sytuacji zagrożenia?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
19. Jak reagują nauczyciele kiedy są świadkami bici lub kopania?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
20. Jakie zachowania nauczycieli są najbardziej pomocne w takich sytuacjach?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Dziękujemy za wypełnienie ankiety.
E. Szych, E. Siatczyńska, A. Terenowicz
Krok VI- realizacja procedury badawczej
Pełna procedura badawcza została przeprowadzona na przełomie kwietnia i maja 2001 roku.
Badaniami objęto 428 osób ze wszystkich klas i na wszystkich poziomach.
Krok VII- analiza wyników badań
Przeprowadzone badania pozwoliły uzyskać informacje dotyczące wszystkich ważnych dla tworzenia
programu obszarów. Ze względu na dużą rozpiętość wieku ankietowanych badanie i analizę
przeprowadzono oddzielnie dla klas młodszych i klas starszych.
Wyniki badań zachowań agresywnych w klasach 1-3 przedstawia tabela 1:
Klasy I ( 82 )
Klasy II ( 85)
Klasy III ( 81)
Więcej niż raz Raz
Więcej niż raz Raz
Nr pyt
Więcej niż raz
Raz
Zastraszenie
4,88%
18,29% 5,88%
40%
4,99%
12,35%
Kopanie, bicie
19,51%
19,51% 12,94%
45,88% 9,88%
18,52%
Wymuszanie
4,88%
12,20% 12,94%
9,41%
12,35%
Przeszkadzanie
18,29%
17,07% 14,12%
28,24% 4,99%
27,38%
Wyśmiewanie
7,32%
20,73% 23,53%
34,12% 16,05%
22,22%
RAZEM
54,88%
87,80% 69,41%
158%
92,82%
SREDNIA
10,98%
17,56% 13,88%
32,00% 7,18%
OGÓLNY INDEKS
AGRESJI
14,27%
22,71%
0%
35,91%
18,60%
12,87%
W grupie klas młodszych przebadano 248 uczniów. Ogólny indeks agresji dla tej grupy wynosi
16,62. Najczęstszą forma zachowań agresywnych jest agresja słowna: wyśmiewanie ( 20,66% ),
przeszkadzanie ( 18,35 % ), zastraszanie ( 14,4% ), wymuszanie ( 8,64 % ); różne formy agresji
fizycznej: bicie, popychanie, ( 21,04 % ). Akty agresji najczęściej miały miejsce w czasie przerwy lub po
lekcjach, a miejscami wskazanymi przez dzieci były: szatnie, tren na skarpie za budynkiem szkolnym,
kąt przy sklepiku.
Wyniki badań zachowań agresywnych w klasach 4-6 przedstawia tabela 2 :
KLASY IV ( 67 )
KLASY II ( 67 )
Nr pyt
WIĘCEJ NIŻ
RAZ
RAZ
kopanie
20.90%
29,90% 11,90%
26,90% 10,60%
19,20%
zastraszanie
13,40%
26,90% 6,00%
14,90% 6,40%
8,50%
wymuszenie
1,50%
0,00%
0,00%
4,50%
0,00%
0,00%
Próba skaleczenia
0,00%
1,50%
6,00%
3,00%
0,00%
0,00%
niszczenie
5,97%
13,40% 3,00%
10,40% 2,10%
14,90%
bicie
16,40%
23,90% 6,00%
9,00%
6,40%
RAZEM
58,17%
95,60% 32,90%
68,70% 21,20%
49,00%
ŚREDNIA
9,70%
15,93% 5,48%
11,45% 3,53%
8,17%
OGÓLNY INDEKS
AGRESJI
12,81
WIĘCEJ NIŻ
RAZ
KLASY VI ( 47 )
8,47
RAZ
WIĘCEJ NIŻ
RAZ
2,10%
RAZ
5,85
W grupie starszych przebadano 181 uczniów. Ogólny indeks agresji dla tej grupy wynosi 9,04.
Najczęstszej spotykanymi formami agresji fizycznej są w kolejności występowania : ( kopanie 19,9% 5,
zastraszanie ( 12,68% ), bicie ( 10,6% ), niszczenie ( 8,3% ), wymuszanie ( 1% ).Badanie formy agresji
słownej w niewielkim stopniu. Miejsca w których dochodzi do ataków agresji słownej są takie same
jak wskazane przez dzieci młodsze+ szatnia przy Sali gimnastycznej + toalety. Pytania otwarte zadano
tylko starszej grupie ankietowanych, z analizy odpowiedzi wynika, że w sytuacji zagrożenia dzieci
zwracają się o pomoc do : nauczycieli dyżurujących ( 37,6% ), rodziców ( 36,3% ), wychowawcy (
34,72% ), pedagoga ( 19,2% ), kolegów ( 18,78% ), sami sobie radzą ( 15,93% ). Wśród przyczyn
pojawiania się zachowań agresywnych u rówieśników wskazano : złą sytuację w rodzinie ( 26,9% ),
biedę ( 6,23% ), chęć udowodnień swojej siły ( 16,3% ), złość ( 14,2% ), zazdrość ( 9,28% ), złe
towarzystwo ( 8,21% ), zaczepienie przez ofiary ( 4,6% ), problemy w nauce ( 4,1% ). Najbardziej za
pomocne działania nauczycieli uznano : rozdzielenie bijących się ( 12,2% ), wezwanie rodziców (
11,5% ), wysłanie do dyrektora ( 8,2% ), rozmowę ( 6,2% ).
Krok VII- werbalizacja zaleceń do programu
Analiza wyników przeprowadzonych w szkole badań pozwoliła na sformułowanie zaleceń programu
profilaktycznego:
•
•
•
•
•
dzieci wskazywały na różne źródła zachowań agresywnych, w programie muszą się więc
znaleźć działania wszechstronnie usprawniające funkcjonowanie uczniów;
jedną z najważniejszych przyczyn zachowań agresywnych jest dysfunkcja rodziny, wskazane
jest aby w programie uczestniczyły służby społeczne statutowo zajmujące się pomocą
rodzinie;
poziom zachowań agresywnych jest dość wysoki, oprócz działań wpływających
bezpośrednio na jego zmniejszenie należałoby również zająć się promocją pozytywną;
w sytuacji agresji dzieci oczekują pomocy najczęściej od dorosłych, należałoby objąć
programem rodziców i nauczycieli;
dla znacznej grupy dzieci bardzo ważna jest grupa rówieśnicza, wskazane byłoby włączenie
do programu Samorządu Uczniowskiego;
Konceptualizacja „ szkolnego programu zapobiegania agresji i przemocy”
Przedstawiona powyżej analiza badań ankietowych dotyczących występowania w szkole zachowań
agresywnych pozwala na skonstruowanie kolejnych kroków programu profilaktycznego.
Krok IX- określenie celu programu
Celem „ Szkolnego programu przeciwdziałania agresji i przemocy „ jest kształtowanie prawego
człowieka przygotowanego do przestrzegania norm społecznych i nie przekraczania nakreślonych
granic.
Krok X- określenie zadań programu
Realizacja wyżej przedstawionego celu odbędzie się poprzez następujące zadania:
1. Dostarczenie uczniom, nauczycielom, rodzicom i instytucjom wspomagającym szkołę w
procesie wychowania informacji nt. skali zjawiska agresji;
2. Włączenie uczniów w pomoc rówieśnikom w sytuacjach konfliktowych;
3. Tworzenie przez pedagogów pozytywnych interakcji klasowych;
4. Wspomaganie nauczycieli i rodziców w rozumieniu źródeł i mechanizmów zachowań
agresywnych;
5. Wypracowanie przez nauczycieli skutecznych sposobów reagowania na zachowania
agresywne uczniów, poprawa umiejętności interpersonalnych;
6. Wspólne wypracowanie norm zachowań i konsekwencji ich łamania;
7. Wskazane dzieciom źródeł i możliwości korzystania z profesjonalnej pomocy;
8. Podjęcie pracy wychowawczej z dziećmi w kierunku konstruktywnych sposobów radzenia
sobie w trudnych sytuacjach szkolnych;
Krok XI- określenie strategii ewaluacyjnej
Ocena skuteczności programu będzie dokonywana na podstawie procedury protest/posttest na
grupie kontrolnej. W ramach strategii ewaluacyjnej:
- rolę protestu pełnić będzie ten sam kwestionariusz i ankieta , które posłużyły do przeprowadzenia
diagnozy ( z możliwością późniejszej modyfikacji);
- posttest będzie przeprowadzony tym samym narzędziem co pretest;
- posttest będzie przeprowadzony dwa razy w roku, na zakończenie każdego semestru;
Krok XII- określenie struktury i zawartości programu
Zrealizowanie przedstawionych wyżej zadań wymaga podjęcia wielokierunkowych działań, w których
wezmą udział; uczniowi, nauczyciele, rodzice i służby społeczne.
Poniżej przedstawiam „ szkolny program przeciwdziałania agresji i przemocy „ dla szkoły
Podstawowej Nr 2 w Gryfinie.
ZAŁOŻENIA PROGRAMU PRZECIWDZIALANIA AGRESJI I
PRZEMOCY W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W GRYFINIE
Cel główny:
Kształtowanie prawego człowieka przygotowanego do przestrzegania norm społecznych i nie
przekraczania nakreślonych granic
Cele szczegółowe:
•
•
•
•
•
•
•
Uświadomienie uczniom, rodzicom i nauczycielom zagrożeń płynących z przemocy;
Stopniowe zmniejszania różnych typów agresji spotykanych w szkole;
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, interpersonalnych i współdziałania w grupie;
Kształtowanie u uczniów poczucia współodpowiedzialności za atmosferę i klimat szkoły;
Kształtowanie u uczniów poczucia własnej wartości i umiejętności radzenia sobie w
sytuacjach trudnych;
Wzbudzenie i rozwijanie wrażliwości moralnej dziecka;
Rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów nie przez agresję;
Metody pracy wychowawczej:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Praca indywidualna z uczniem o specjalnych potrzebach wychowawczych;
Praca w małych grupach terapeutycznych;
Praca z grupą rówieśniczą- zespołem klasowym;
Uczenie przez przeżywania- dramy, stymulacje;
Treningi umiejętności;
Zajęcia warsztatowe w klasach i grupach między klasowych;
Prowadzenie programów profilaktycznych;
Prowadzenie programów profilaktycznych;
Integracyjne imprezy klasowe i szkolne;
Działania twórcze uczniów;
Apele porządkowe;
Spektakle teatralne, filmy;
Kryteria sukcesu:
•
•
•
•
Uczeń odróżnia dobro od zła;
Wzrasta w środowisku świadomość zagrożeń spowodowanych przemocą;
Uczeń rozumie konieczność przestrzegania zasad i przeciwstawiania się przemocy;
Uczeń zna podstawowe zasady bezpiecznego zachowania i stosuje je;
•
•
•
•
•
Uczeń zna instytucje powołane do kontroli przestrzegania prawa i wie gdzie w sytuacji
przemocy może zwrócić się o pomoc;
Uczeń umie samodzielnie ocenić zachowania swoje i innych, oraz przewidzieć konsekwencje
tych zachowań;
Uczeń dostrzega potrzeby swoje i innych, umie wyrazić swoje uczucia ( współczucie, empatia,
gniew… );
Uczeń świadomie unika niebezpiecznych sytuacji;
Uczeń czuje się bezpieczny na terenie szkoły;
Termin realizacji – program długofalowy nastawiony na proces, założone działania do realizacji w
roku szk. 2001/2002 i 2002/2003
Realizatorzy:
Dyrekcja szkoły, nauczyciele, pedagog szkolny, samorząd Uczniowski;
Instytucje i osoby współpracujące:
Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, Wydział Prewencji i Wydział ds. nieletnich KPP, PCPR, TPD,
UM iG , Rada Rodziców ,inni
Ewaluacja programu:
Przedmiotem oceny skuteczności programu są pozytywne zmiany w postawach uczniów.
Niezbędnym elementem ewaluacji programu jest diagnozowanie tychże podstaw, oraz bieżące
wyciąganie wniosków nt. realizacji treści kształcenia i wychowania. Program jest monitorowany
ewaluowany przez :
•
•
•
•
•
Cykliczny pomiar indeksu agresji szkolnej – 2 razy w roku;
Analizę dokumentów, działań i obserwacji prowadzonych przez pedagoga szkolnego;
Analizę sygnałów wpływających do wychowawców i dyrektora szkoły;
Informacje zwrotne od nauczycieli, rodziców i uczniów;
Konsultację prowadzonych działań z radą parlamentu SU i radą pedagogiczną;
Kierunki działań
Gromadzenie
informacji nt.
zjawiska agresji i
przemocy
Identyfikacja
zjawiska
Diagnoza programu
Organizacja w
społeczności
szkolnej kampanii
przeciwko agresji,
przemocy i
wandalizmowi
Formy realizacji
- przygotowanie tematycznego zestawienia
bibliografii agresji
- przygotowanie materiałów dla nauczycieli „
Jak rozpoznać ofiarę przemocy”
„ Jak rozpoznać sprawcę przemocy”
- szkolenia rady pedagogicznej ;” Komunikacja
interpersonalna”, „ Jak rozmawiać z ofiarą i
sprawcą przemocy”, „ Metoda wspólnej
sprawy- metoda postępowania w sytuacji
przemocy szkolnej „
- opracowanie i wdrożenie procedury
postępowania nauczycieli i innych pracowników
szkoły w sytuacji gorącej agresji
- przeprowadzenie ankiet wśród uczniów
- zbieranie informacji o aktach przemocy od
pracowników szkoły, personelu medycznego,
policji, straży miejskiej i sądu
- założenie bazy danych o aktach przemocy w
szkole
-stworzenie rodzicom i dzieciom możliwości
anonimowego informowania o przemocy
- Tel. Zaufania, drugi poniedziałek miesiąca
- analiza informacji uzyskanych z różnych źródeł
nt. skali zjawiska w szkole i najczęściej
występujących form
- wyłonienie ofiar i sprawców przemocy
- rozpoznanie miejsc, w których najczęściej
dochodzi do ataków agresji i przemocy
- udostępnienie lamów gazetki szkolnej „ Łajba”
dla tematyki agresji, wandalizmu i uzależnień
- przedstawienie „ bohaterów pozytywnych „ w
gazetce szkolnej
- umieszczenie w najbardziej niebezpiecznych
miejscach w szkole plakatów przeciwko agresji
- przygotowanie gazetek ściennych przy
gabinecie pedagoga i przeznaczenie ich na
tematykę agresji i przemocy
- przeprowadzenie wśród uczniów akcji
informatycznej nt. osób, fundacji i telefonów
zaufania, do których dziecko doznające
przemocy może się zwrócić o pomoc
- zorganizowanie konkursów plastycznych i
literackich przeciwko przemocy
- propagowanie na łamach gazetki szkolnej
wartościowych filmów, lektur, i form spędzania
wolnego czasu
Osoby realizujące i
wspomagające
Bibliotekarz
p. E. Szych
pedagog szkolny
p. E. szych
komisja ds. agresji
Komisja do spraw
agresji
Pedagog szkolny
Pedagog szkolny
Pedagog szkolny
Komisja ds., agresji
Wychowawcy
Pracownicy szkoły
Opiekun sekcji
redakcyjnej SU
Sekcja redakcyjna
SU
Klasy czwarte
Pedagog i SU
Sekcja plastyczna
SU, sekcja SOS
Sekcja redakcyjna
SU
Działania
profilaktyczne na
terenie szkoły
Działania
profilaktyczne
prowadzone w
środowisku ucznia
- przeprowadzenie testów socjometrycznych w
celu poznania struktury klas
- ujęcie w planach pracy wychowawców zajęć
poświęconych problemowi agresji w cyklu od
klas pierwszych do szóstych
- prowadzenie w klasach zajęć i imprez
integracyjnych, gier, zabaw, symulacji, scenek i
zajęć twórczych pozwalających dzieciom wyrazić
swoje emocje
- prowadzenie w klasach programów
profilaktycznych :
• „ Spójrz inaczej „
• „ Spójrz inaczej na agresję „
• „ Dziękuje nie „
• „ Elementarz 7 Kroków „
• „ Gry i zabawy przeciw agresji wg
Patterson ”
- prowadzenie cyklu zajęć dotyczących uczuć,
relacji międzyludzkich i tolerancji w ramach
katechezy i przygotowania do życia w rodzinie
- wykorzystywanie w procesie wychowawczym
filmów i spektakli edukacyjnych z zakresu
profilaktyki
-sukcesywne zmniejszenie zachowań
niepożądanych
- współodpowiedzialność uczniów- dyżury
uczniów klas szóstych w czasie przerw i imprez
szkolnych
- wypracowanie norm zachowań w klasach
-wypracowanie przez przedstawicieli klas i
przedstawicieli zespołu wychowawców Kodeksu
zachowań Ucznia SP 2
- wspólne wypracowanie przez przedstawicieli
rady pedagogicznej, przedstawicieli rodziców i
uczniów konsekwencji łamania zasad kodeksu
szkolnego
- objęcie wzmożonymi działaniami klas
czwartych w związku z najwyższym wskaźnikiem
indeksu agresji w tych klasach
- organizowanie imprez ogólnoszkolnych
sprzyjających wzajemnemu okazywaniu
życzliwości i sympatii- Dzień Chłopaka, Dzień
Nauczyciela, Walentynki, Dzień Kobiet, Dzień
Dziecka, Mikołajki, Andrzejki
DZIALANIA PROWADZONE W ŚRODOWISKU
RODZINNYM:
- pedagogizacja rodziców w całym cyklu
kształcenia wg programu pedagoga szkolnego
- przeprowadzenie akcji informacyjnej dla
rodziców „ Uwaga przemoc! „
Wychowawcy
Pedagog szkolny
Nauczyciele
Przedszkolni
nauczyciele
Katecheci
Wychowawcy
Rada pedagogiczna
i inni pracownicy
szk.
Sekcja porządkowa
SU
Wychowawcy
P. Ulanowska
P. Molska
Komisja ds. agresji
Wychowawcy klas
czwartych
Opiekunowie SU
Wychowawcy klas
Pedagog, katecheci
i wychowawcy
•
Jak rozpoznać, że dziecko jest ofiarą
przemocy?
• Jak rodzice mogą pomóc dziecku
doznającemu przemocy?
- przygotowanie propozycji lektur dla rodziców i
zaprezentowanie w dniach zebrań
Działania prowadzone we współpracy z
instytucjami powołanymi do pomocy dziecku i
rodzinie
-zdiagnozowanie we współpracy z policją i OPS
środowiska dzieci ofiar i sprawców przemocy
- skierowanie niektórych uczniów do udziału w
programie „ Starszy brat, starsza siostra”
- zaproponowanie niektórym uczniom zajęć w
świetlicy terapeutycznej
- objęcie pomocą socjalną uczniów z rodzin
patologicznych i ubogich
- przeprowadzenie we współpracy z policją zajęć
nt. przemocy, wandalizmu i konsekwencji
łamania prawa
- prowadzanie zajęć tematycznych przez
psychologów, pedagogów i terapeutów z
Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej
- zaproponowanie uczniom alternatywnych form
spędzania czasu wolnego
• Koła zainteresowań : plastyczne,
elektroniczne, chór, LOP, PCK, Liga
Morska
• Zajęcia sportowe: sekcja żeglarska, SIS
• Udział w pracach sekcji SU
• Przygotowanie uczniów do konkursów
przedmiotowych
Działania pomocowe - poinformowanie rodziców i ustalenie z nimi
dla ofiar i sprawców strategii działania
przemocy
- praca w małych grupach terapeutycznych z
ofiarami i sprawcami przemocy
- kierowanie dzieci na terapię indywidualną do
PPP ( objęcie pomocą również rodziców)
- monitorowanie grupy rówieśniczej, w której
doszło do ataku przemocy
- praca a grupą – klasą przy wsparciu
psychologów z PPP
- nawiązanie współpracy z policją, sądem,
kuratorami do spraw nieletnich
Monitorowanie
programu
P. E. Szych
Pedagog
I PCPR
PCPR
POS i PCPR
Pedagog
PPP
Szkoła, PZŻ
MOS
MKS Hermes
Opiekunowie SU
nauczyciele
Wychowawca
Pedagog szk.
Pedagog szk.
Pracownicy
Szkoły
Wychowawcy
Pedagog szk.
- analiza dokumentacji pedagoga szkolnego pod Pedagog szk.
kątem agresji
- analiza skarg wpływających do dyrektora szkoły Dyrektor
i pedagoga
- cykliczne przeprowadzenie ankiety wśród
Komisja ds. agresji
uczniów ( dwa razy w roku )
-modyfikowanie działań przeciwko agresji z
zależności od wyników ankiet i analiz
- cykliczne informowanie rady pedagogicznej –
raport w sprawie agresji i przemocy w szkole
- ewaluacja programu
Komisja ds. agresji
Pedagog szk.
Rada pedagogiczna
Literatura:
Z. B. Gaś – Psychoprofilaktyka Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji, Lublin
1998;
K. Ostrowska, J. Tatarowicz- Zanim w szkole będzie źle, Warszawa 1998;
D. Owelus – Mobbing fala przemocy w szkole, Warszawa 1998;
Ministerstwo Edukacji Narodowej- O wychowaniu w szkole, Biblioteczka reformy Warszawa 1999;
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY roku szkolnego 2003/2004
Zapobieganie zachowaniom ryzykownym
Cele strategiczne
A. Zapobieganie szkodom alkoholowym, nikotynowym wśród dzieci, przez prowadzenie
specjalistycznych zajęć.
B. Wzmacnianie czynników chroniących wśród dzieci poprzez rozwijanie współpracy z rodziną.
C. Tworzenie pozytywnych relacji pomiędzy N- U, N- R, N- N.
Uczniowie
Cele operacyjne
Cel 1.1
Na poziomie wiekowym IV-VI.
Rozwijanie osobistej
odpowiedzialności,
wzmacnianie więzi w grupie.
2. Opóźnienie wieku inicjacji
alkoholowej
3. zapoznanie z normami
dotyczącymi nie używania
alkoholu przez dzieci
4. promowanie postawy
trzeźwości
5 Uświadomienie
natychmiastowych i
odroczonych konsekwencji
używanie środków
psychoaktywnych.
Rodzice
Cele operacyjne
Cel 1.1
Uwrażliwienie dorosłych na
czynniki ryzyka wpływające na
ich dzieci
2. Podanie wskazówek
wychowawczych w relacjach RDz, które mają charakter
profilaktyczny
3. Zrozumienie i efektywne
radzenie sobie z sytuacjami
konfliktowymi.
Opis realizacji celów
Poprzez
A.
B.
C.
D.
Zadania
Formy pracy
Realizatorzy
Czas
Nauczyciele
Cele operacyjne
Cel 1.1
Opanowanie konkretnych
umiejętności wychowawczych
potrzebnych wychowawcadziecko
2. Budowanie umiejętności
pracy z rodzicami.
Odbiorca
Uczniowie klas
IV
Uczniowie klas
V-VI
Rodzice
Rodzice
uczniów klas
IV-VI
Rada
Pedagogiczna
Zadanie
1 Szukanie
odpowiedzi na
pytanie, dlaczego
nie należy używać
środków
psychoaktywnych.
2 Zapoznanie z
prawdami i
mitami na temat
alkoholu.
3 jak Radzic sobie
z presją
rówiesniczą.
1 Zapobieganie
przedwczesnemu
używaniu
alkoholu przez
dzieci.
Formy pracy
1 Warsztaty „
Spójrz inaczej”
2 Dyskusje na
lekcjach religii i
języka polskiego.
3 Konkurs wiedzy
o abstynencji,
jako postawie
życiowej.
1 Zajęcia
warsztatowe
prowadzone
przez PPP i innych
przygotowanych
w temacie.
Zadania
Formy pracy
1 Jak kształtować 1 Spotkanie z
u dziecka postawę pedagogiem z
asertywną.
wychowawcami.
2 Prawda i mity
2 Kącik porad
na temat
indywidualnych.
alkoholu.
3 Dyżury
3 jak budować
wychowawców z
pozytywne relacje zespołu
z dzieckiem.
profilaktycznego.
1 Komunikacja
1 Szkolenie R.P
interpersonalna.
2 Jak
Spotkania
konstruktywnie
Pedagoga w
rozwiązywać
wychowawcami
konflikty w
klas.
grupie.
Jak pomagać w
3 prace zespołu
sytuacjach na
Wychowawczego.
terenie szkoły.
Realizatorzy
Wychowawcy,
Pedagog.
Czas
Dwa razy w
roku
Katecheci i
poloniści.
X, XI, 04
Pielęgniarka
szkolna
Pedagog,
psycholog
Do ustalenia
Realizatorzy
Pedagog.
Czas
Wychowawcy i
katecheci i inni.
Cały rok
Do ustalenia
Raz w
tygodniu
Dwa razy w
roku
09.10
Cztery razy w
roku
Anna Terenowicz
Program „ Pomóż głodnemu dziecku przetrwać dzień”
W drugim semestrze roku szkolnego 2002/2003
został uruchomiony program; „ Pomóż głodnemu
dziecku przetrwać dzień”.
Potrzebę stworzenia takiego programu zgłosili
nauczyciele klas 1-3 oraz wychowawcy ze świetlicy.
Realizacja programu, zainicjowanego przez p.
dyrektora Fabiana, polega na współpracy świetlicy
szklonej w wychowawcami poszczególnych klas,
kuchnią szkolną i Radą Rodziców, która do chwili
obecnej finansuje zakup artykułów spożywczych.
Wychowawcy na podstawie obserwacji oraz
rozmowy z dziećmi mogą stwierdzić, które dziecko
danego dnia jest głodne.
Następnie kierują ucznia do świetlicy szkolnej.
Wychowawca pełniący dyżur w świetlicy
przygotowuje dziecku kanapki oraz ciepły napój.
Dzieci spożywają śniadanie w stołówce szkolnej.
Program działa na zasadzie „ pogotowia „,
ponieważ ma za zadanie pomoc dzieciom w
sytuacjach awaryjnych, a nie przejęcie obowiązków
opiekuńczych rodziców wobec dzieci. Śniadania
przygotowywane są w godzinach: 8 -10, po godzinie
10 dzieci mają możliwość z ciepłej porcji obiadowej.
W roku szkolnym 2003/2004 program będzie
kontynuowany, w dalszym ciągu oparty na
współpracy nauczycieli i wychowawców oraz
wzmożonym monitoringu w klasach.
Eliza Siatczynska