SZKOŁA LIDEROW TOLERANCJI
Transkrypt
SZKOŁA LIDEROW TOLERANCJI
Materiały dla nauczycieli Autorem i realizatorem programu jest Stowarzyszenie Civitas Biuro Projektu: Dąbrowa Górnicza, ul.Piłsudskiego 92 tel/fax 032 262 42 98 tel.kom. 0 698 967 754 e-mail: [email protected]; www.stowarzyszeniecivitas.org Projekt jest realizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych. „Edukacja jest najpotęŜniejszą bronią, jakiej moŜna uŜyć, by zmienić świat'” Nelson Mandela Autorki scenariuszy i trenerki: Alicja Kowalska Michalina Lulek Nauczyciele-konsultanci: Zdzisława Marczewska Barbara Szurma ________________________________________________________ ...................................Stowarzyszenie.Civitas.2009. Spis treści Wstęp.......................................................................................................................... 5 I. Integracja, komunikacja i praca zespołowa 1. Poznajmy się na pustyni..................................................................................... 6 2. Razem lepiej..................................................................................................... 26 3. Mówimy żeby nas słuchano, słuchamy żeby zrozumieć.................................. 31 II. Przeciwdziałanie dyskryminacji, prawa człowieka 1. Galeria tolerancji............................................................................................... 35 2. Nasze państwo, nasze prawa............................................................................. 38 3. Gender dla początkujących............................................................................... 42 4. Na granicy......................................................................................................... 46 5. Kolorowe historie z happy’endem.................................................................... 55 III. Polityka zrównoważonego rozwoju 1. Fair trade - sprawiedliwy handel..................................................................... 65 2. Milenijne Cele Rozwoju................................................................................... 70 Bibliografia.............................................................................................................. 77 Przygotowane scenariusze zajęć przeznaczone są dla nauczycieli, wychowawcówipedagogów,którzynaswoichlekcjachchcielibyrealizować treści związane z tematyką antydyskryminacyjną i prawami człowieka metodami.warsztatowymi... Scenariusze te zostały przygotowane na potrzeby projektu „Szkoła Liderów Tolerancji” i w trakcie jego realizacji wszystkie zostały przeprowadzone w ramach warsztatów dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. WarsztatyułoŜone.sąwlogicznyciąg,składającysię.z.następującychczęści: • integracja, praca zespołowa – budowie własnej toŜsamości, budowanie relacjigrupowych,uwraŜliwienienapotrzebyinnych, • komunikacja – nauka komunikacji wewnątrz grupy jako pierwszy krok do komunikacji wewnątrz społeczeństwa, słuchanie się wzajemnie, umiejętność..wyraŜaniewłasnychpoglądówbezagresji • problemy dyskryminacji - stereotypy i uprzedzenia dotyczące m.in. problemów niepełnosprawności, róŜnic społecznych, ról kobiet i.męŜczyznwspołeczeństwieikulturze,mniejszościnarodowych,itp. • prawaczłowieka–ichznaczeniedlawszystkichludzi,przykładyłamania prawczłowiekanaświecie,historiaiwspółczesność.. • edukacjanarzeczzrównowaŜonegorozwoju Sposób ułoŜenia scenariuszy jest wynikiem naszego głębokiego przeświadczenia, Ŝe kształcenie w zakresie tematów związanych.................... z dyskryminacją czy prawami człowieka polega na wyrobieniu zaufania.............. i tolerancji wobec innych. MłodzieŜ powinna więc nauczyć. się przede wszystkimwyraŜaćwłasneopinie,aktywniesłuchaćinnych,być.otwartym.na. drugiegoczłowieka,opiekować.siętymi,którzytegopotrzebująiwreszcieczuć siędobrzewgrupie. WaŜnym elementem edukacji na rzecz praw człowieka jest takŜe. wyrobienieprzekonania,ŜeludziechociaŜbardzoróŜnią.sięodsiebie,tojednak mają wiele wspólnych cech i Ŝe. dzięki swej róŜnorodności świat. jest. o. wiele. ciekawszy. Wszystkie scenariusze oparte są na aktywnych metodach pracy z grupą, przede wszystkim na ćwiczeniach, umoŜliwiających uczenie się przez doświadczenie, przeŜywanie, odkrywanie i zrozumienie. Prowadzenie. zajęć metodami aktywizującymi, pozwala w pełny sposób włączyć uczestników w proces poznania. U boku prowadzących uczniowie stają. się aktywnymi badaczami otaczającego świata, nie zaś biernymi odbiorcami nauczycielskich ekspertyz. Taki sposób wydaje się najwłaściwszy, poniewaŜ. . na. zagadnienia. związane z tolerancją, dyskryminacją i prawami człowieka moŜna patrzeć........... z.róŜnychpunktówwidzenia,anapostawionewtymobszarzepytanianiema teŜczęsto„jedyniesłusznej”odpowiedzi. Tytuł:.POZNAJMY.SIĘNAPUSTYNI. Cel:rozbudzeniesamoświadomościuczestników,rozpoznaniepotencjaługrupy, zbudowaniezaufaniapoczuciajedność.wewnątrzzespołu,nabycieumiejętności pracywgrupie. Poruszane zagadnienia: budowanie własnej toŜsamości na tle grupy, zasady pracy zespołowej - kontrakt, typy osobowości, uczucia i emocje jako czynniki wpływające na nasze relacje z ludźmi, korzyści i wady zespołowego podejmowaniadecyzji. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały: kolorowy papier, pojedyncze kartki w czterech kolorach: czerwonym, zielonym, Ŝółtym, niebieskim, pisaki, taśma malarska, załączniki: nr1,nr4inr5pojednymegzemplarzudlakaŜdegouczestnikawarsztatu. Przebieg: • Zabawa otwierająca - WIZYTÓWKI KaŜdyuczestnikwarsztatówotrzymujekolorowakartkępapieruformatu A4 - patrz załącznik nr, 1 na której pisze swoje imię oraz np.: hobby, ulubioną potrawę, najwaŜniejszą cechę charakteru. Uzupełnioną kartkęwizytówkę przykleja sobie w widocznym miejscu za pomocą. taśmy. malarskiej. Następnie uczestnicy swobodnie spacerują. się po sali oglądając wizytówki pozostałych. Poproś uczestników by podczas spaceru,szukaliosób,któresąwczymśdonichpodobnenp.lubiąrobić tesamerzeczy,albopotrawy. Omów, krótko ćwiczenie: poproś by uczestnicy warsztatu powiedzieli, czegodowiedzielisięoinnychijakieemocjeimteraztowarzyszą... Czas:10minut • Podpisanie kontraktu Grupa uczestniczącaw warsztatach wypracowuje wspólnie zasady pracy podczaszajęć: Metodą burzy mózgu uczestnicy odpowiadają na pytanie: Jakie chcielibyśmy wprowadzić zasady, które umoŜliwią nam dobrze iefektywniespędzićczaspodczastychzajęć?NaduŜymarkuszupapieru zapisz te zasady, na które zgadzają. się wszyscy członkowie grupy. Przed zapisaniem danej zasady porozmawiaj o niej z uczestnikami warsztatu. Gotowy kontrakt podpisują wszyscy uczestnicy (prowadzący równieŜ).W razie zaistnienia w grupie jakiś problemów związanych np. zdyscyplinąpodczasdyskusji-zawszemoŜnaodwołać.siędokontraktu ifaktu,ŜekaŜdyuczestnikwarsztatówzobowiązałsiędoprzestrzegania wspólniewypracowanychreguł. Przykładowe zapisy kontraktu:.jesteśmydlasiebieuprzejmi,kaŜdy.ma. prawo do wyraŜenia własnego zdania, słuchamy się wzajemnie, nie przerywamy sobie, nie zmuszamy nikogo do odpowiedzi. na. zadane. pytania. To, co dzieje się na warsztacie pozostaje pomiędzy nami, nie wyśmiewamy. się z wypowiedzi innych, mówimy zawsze w swoim imieniu np.: ja uwaŜam, Ŝe nie uŜywamy. zdań typu: wszyscy tak sadzą, krytykujemyopinie,anieosoby,którejewyraŜają... Czas:10minut • Ćwiczenie „Bajka o królewiczach” Krok 1: Grupie siedzącej w kręgu pokazujesz cztery kolorowe kartki: niebieską, czerwoną, zieloną, Ŝółtą. Prosisz, Ŝeby przekazywali je sobie z.rąkdorąk,takabykaŜdyuczestnikwarsztatumiałmoŜliwośćwyboru koloru( w myślach), który najbardziej mu się podoba, najbardziej do niego pasuje. Uprzedź, uczestników warsztatu, Ŝe nie muszą. zdradzać, jakiegodokonaliwyboru. UWAGA:kaŜdyuczestnikpowinienmiećszansedotknięciakolorowych kartek. Krok 2: Po dokonaniu wyboru koloru przez wszystkich, prosisz grupę Ŝeby usiadła wygodnie, odpręŜyła się i posłuchała specjalnie przygotowanejdlanichbajki.OdczytujesztekstBajki o królewiczach załącznik nr 2 Krok 3: Omawiasz z uczestnikami znaczenie bajki, pytasz, o czym właściwie ona była i czy uczestnicy pod którąś z bajkowych postaci odkrylimoŜesiebie.Pytaszczykolory,którewybraliprzedodczytaniem bajki zgadzają. się z cechami reprezentowanymi przez poszczególne postacie. Wprowadzasz pojęcie typów osobowości, łączysz je z poszczególnymi kolorami i krótko charakteryzujesz przedstawiając pozytywneinegatywnecechy-załącznik nr 3.. Czerwony - sangwinik śółty - choleryk Zielony - melancholik Niebieski flegmatyk Próbujesz tak kierować. rozmową Ŝeby uczestnicy zauwaŜyli, Ŝe kaŜdy. przedstawiony typ ma swoje dobre, iŜ złe cechy, nie ma natomiast typu lepszego czy gorszego. Bo kaŜdy sprawdza się w innej sytuacji. Wzespole i w grupie poŜądane jest, Ŝeby były osoby o róŜnych charakterach, bo mogą wtedy wykonywać. róŜne zadania – podajesz konkretne przykłady zadań, jakie poszczególne typy osobowości mogą wykonywać w zespole. Jeśli uczestnicy chcą. mogą ujawnić, jaki kolor wybraliipowiedzieć,jakiemającechycharakterystycznedladanegotypu osobowości.NaleŜyzaznaczyć,Ŝemimopewnychcechdominującychnie ma ludzi, którzy idealnie pasują do danego typu, gdyŜ nasza osobowość jestzłoŜona.. Czas:20minut • Zabawa aktywizująca – Słońce świeci nad wszystkimi, którzy… Grupa siedzi w kręgu na krzesłach, zabierasz jedno krzesło (najlepiej. swoje)takbyosóbbyłoojedną.więcejniŜkrzeseł.Osoba,któraniema gdzie.siedzieć(napoczątkugrytobędzieprowadzącyzajęcia)wychodzi na.środekkręguimówinp.:słońceświecinadwszystkimi,którzy…mają na sobie jeansy (lub: lubią psy, byli wczoraj w szkole, nie lubią poniedziałku,itp.).Osoby,którychdotyczytaodpowiedźmuszą.zmienić swoje miejsce siedzenia. Dla kogoś zabraknie miejsca i ta osoba wychodzi na środek, powtarza formułę: słońce świeci nad wszystkimi którzy…dodającoczywiściejakąścechęgrupy.Zabawatrwaok.5minut tak, aby przynajmniej większość uczestników warsztatu, chociaŜ. raz. znalazłasię.na.środku. Czas: 5minut • PUSTYNIA SONORA - ćwiczenie pokazujące mechanizm dziania grupy Krok 1: Podzielgrupęnazespoły4-5-cioosobowe. Sposób podziału: uczestnicy mogą. losować np. cukierki w róŜnych papierkach(smakach). Tewjednymsmakubędą.stanowić.jednągrupę... Krok 2: Wprowadź uczestników do gry: Za chwile otrzymacie opis sytuacji. MoŜe się ona przytrafić kaŜdemu z was, kiedy będziecie lecieć samolotem nad jakąś pustynią. Opis sytuacji i całe ćwiczenie zostało przygotowane na podstawie ponad 2000 przypadków, w których ludzie przeŜywali albo nie- wszystko zaleŜało od tego, czy umieli jako grupa rozwiązać stojące przed nimi problemy i wspólnie podjąć decyzje. Za chwile sprawdzicie czy potraficie jako grupa wyjść z opresji. Krok 3: Rozdaj uczestnikom opis sytuacji - załącznik nr 4 i kartę wyborów - załącznik nr 5. Powiedz uczestnikom, Ŝeby teraz wypełnili pierwszą kolumnę karty wyborów. Podkreśl, Ŝe pierwsza cześć. tego. ćwiczenia polega na podjęciu decyzji indywidualnie, poproś by w tej części nie konsultowali się z innymi członkami swojej grupy. Wposzczególneokienka mają wpisać cyfry od 1 do15 w zaleŜnościod waŜności przedmiotu, jakiemu nadają numer: 1 to przedmiot najwaŜniejszy,15najmniejwaŜnydoprzeŜycianapustyni.Nawykonanie zadaniadajuczestnikom7-10minut. Krok 4: Kiedy wszyscy uczestnicy wypełnią juŜ kolumnę pierwszą, poprośichbyterazwypełniliwtensamsposóbkolumnędrugą..RóŜnica polega na tym, Ŝe tym razem decyzję, co do waŜności przedmiotów podejmuje całą grupą. Zaznacz, Ŝe podczas wykonywania tego zadania grupa nie moŜe. stosować takich technik jak wyliczanka czy głosowanie, Do wspólnego stanowiska ma dojść na drodze dyskusji. Na wykonanie zadaniedajgrupieczasok.15minut. Krok 5: Po wypełnieniu przez grupę drugiej kolumny, przedstaw uczestnikom opinie eksperta - załącznik nr 6, podaj wartości przypisywane przez eksperta poszczególnym przedmiotom, poproś by uczestnicy wpisali je do kolumny trzeciej. Poproś, by uczestnicy uzupełnilikolumnę 4 czyli obliczyli róŜnicę pomiędzy swoim wyborem, awyboremekspertanp.: odpowiedz uczestnika: lusterko= 7 odpowiedz eksperta lusterko= 1 róŜnica:= 6 Następniekolumnę.4.naleŜypodsumowaćwpionie. Krok 6: Poprośuczestnikówbywtensamsposóbpostąpilizkolumną.5.. Wytłumacz uczestnikom, Ŝe. im. mniejsza. ilość punktów jaką uzyskali, tym. mają. większą szansa przetrwania na pustyni. Poproś, by kaŜdy. uczestnik sprawdził, czy mniej punktów uzyskał podczas podejmowania indywidualnejdecyzji,czydecyzjigrupowej. 10 Krok7:Podsumujćwiczenie,zadajuczestnikompytanie: Czy jesteś zadowolony z wyniku grupy? Czy wspólnie podejmowana decyzja przybliŜa czy oddala od poprawnego rozwiązania? Kto z was wolałby podjąć decyzje samodzielnie i dlaczego? Jakie są plusy wspólnego podejmowania decyzji? Jakie są minus wspólnego podejmowania decyzji? UWAGA: Plusy wspólnego podejmowania decyzji to: wyeliminowanie jednostkowegopodejścia, szerszespojrzenie, róŜnica doświadczeń,która zwiększa prawdopodobieństwo. rozwiązania, większa racjonalność, mniejszywpływemocji,większakontrolapodejmowaniadecyzji. Minusy wspólnego podejmowanie decyzji to: długi czas decyzji, kłótnia,konflikt,przeforsowaniezdaniaosobynajsilniejszejwgrupie. • Zabawa zamykająca- kaŜdyuczestnikwarsztatukończyzadnie: Z dzisiejszych warsztatów wychodzę z ….. Czas:45minut 11 Załącznik nr 1 IMIĘ: HOBBY: NAJWAśNIEJSZA DLA MNIE CECHA CHARAKTERU: MOJA ULUBIONA POTRAWA: 12 Załącznik nr 2 BAJKA O CZTERECH KRÓLEWICZACH Dawno,dawnotemuwewspaniałymzamkuŜyliwrazzrodzicamiczterej królewicze. Zamek otoczony był wysokim murem, w którym była tylko jedna furtka,alekluczdoniejmielikrólewscyrodzice.Królewiczewspólniespędzali. wieleczasu.Jakorodzeństwobylidosiebiebardzopodobni,aleteŜznaczniesię róŜnili. Uczyli się, bawili, psocili. W miarę upływu czasu rośli i rosła w nich ochotazobaczeniaświatapozamurem.ChłopcydwukrotnieprosilijuŜrodziców o pozwolenie wyjścia na zewnątrz. Król i królowa nie zgadzali się jednak, tłumacząc królewiczom, Ŝe. są jeszcze zbyt mali i niedoświadczeni, aby wyruszyć w wielki świat.. AŜ pewnego dnia, gdy królewicze poprosili po raz trzeci,rodzicepochwilinamysłuwręczyliimkluczodfurtki,pozwoliliopuścić muryzamku. Wielka radość. wstąpiła w serca chłopców. Natychmiast rozpoczęli. przygotowania do wyprawy. Pierwszy z królewiczów pobiegł do swoich komnat.Ześpiewemnaustachiokrzykamiradościzacząłpakować.się.do.drogi.. Zrozmachempootwierałwszystkieswojeszafy,kufryiskrzynie,wyrzuciłich zawartość na podłogę, przymierzał róŜne stroje. Robił dookoła siebie moc zamieszania i bałaganu. W marzeniach widział siebie zdobywcą. najwyŜszych gór,odkrywcąnieznanychlądów,pogromcądzikichzwierząt..Gotowy.do.drogi. sięgnąłporazostatnidoszafyiwyciągnąłzniejpłaszczwkolorzeczerwonym. Okryłsięnimiwróciłdobraci. W tym czasie drugi królewicz energicznie przemierzał swoje komnaty. Lekko zdenerwowany, krytycznym okiem spoglądał na swoje ubrania. Wiele znich próbował przymierzyć, ale robił to zbyt niecierpliwie, zbyt gwałtownie.. W efekcie w krótkim czasie brodził w stercie poszarpanych, pogniecionych, pozbawionych guzików ubrań. Był coraz bardziej zły. Gniewnie mruczał coś pod nosem. W końcu zerwał z wieszaka płaszcz w kolorze Ŝółtym, owinął się nim,trzasnąłdrzwiamitak,Ŝe.zadźwięczałyszybywcałymzamkuidołączyłdo braci. 13 Do wyprawy przygotowywał się takŜe trzeci królewicz. Powoli i dokładnie pakował swój plecak. Starannie sprawdzał, czy. wszędzie. są przyszyte guziki,czyniemadziur.DobierałstrojenakaŜdytyppogody.Nieśpieszyłsię.. Wiedział, Ŝe od starannego przygotowania mogą. zaleŜeć losy wyprawy. Na końcu uporządkował komnaty i okrył się płaszczem koloru zielonego. Zanim dołączył do braci, zajrzał jeszcze do zamkowej spiŜarni i zabrał spory zapas jedzenia.. NajdłuŜej trwały przygotowania ostatniego – czwartego królewicza. Ten stanąłpośrodkuswoichkomnatizapłakałgorzko.Zupełnieniewiedział,coma zesobązabrać,jaksięprzygotować.Bezradnierozglądałsiędookoła,trochębał siętejpodróŜy,wolałzostaćwdomu.Popędzanyprzezbraci,cięŜkowestchnął iwyciągnąłzkufrapłaszczwkolorzeniebieskim. Czterej królewicze poŜegnali. się z rodzicami, przekręcili klucz w furtce izniecierpliwościąwyruszyliwświat.. Pierwszy biegł Czerwony. Podskakiwał, pogwizdywał, wymachiwał rękami, co chwila słychać było jego radosne okrzyki. Za nim energicznie kroczyłśółty.Mocnoipewniestawiałkroki,patrzyłprzedsiebie,nierozglądał się dookoła. Na końcu, powoli i spokojnie szedł Zielony. Kroki stawiał. rozwaŜnie, omijał kamienie i kałuŜe i od czasu do czasu sięgał do zapasów jedzenia (cukiereczek, ciasteczko, jabłuszko – trzeba przecieŜ dbać o siebie). PochódzamykałNiebieski.Szedłwolno,rozglądającsiędookoła.Zzachwytem szeroko otwierał oczy. Świat wydawał mu się taki piękny, taki niezwykły. Niestety, bracia Czerwony i śółty ciągle go popędzali. On próbując dorównać ichkrokomciąglepotykałsięiprzewracał.Mimotoczułsięszczęśliwy.. Braciadotarlidobrzegówrzeki.Niebyłojednakmostu.NagleCzerwony dostrzegłkołyszącą. sięna falachłódkę. Bez chwilinamysłu wskoczył doniej, złapałzawiosła,zacząłnimiwymachiwaćnaprawoilewo.Pochwiliwłódce był takŜe. śółty. Usiadł na dziobie i objął dowództwo przeprawy. Poganiał pozostałych braci. Zielony, zanim wszedł do łódki, najpierw starannie sprawdził,czyjestsolidna,czyniemadziur,czyjestbezpieczna.Zająłmiejsce ztyłuiodrazuzabrałsię.do.jedzenia..NajwiększykłopotbyłzNiebieskim.Był on przeraŜony perspektywą takiej podróŜy. Stał bezradnie na brzegu, a po policzkachpłynęłymułzy.Wkońcuśółtysięzdenerwowałipoprostuwsadził brata na pokład. Ten wystraszony przycupnął na dnie, zamknął oczy izniepokojemczekał,cobędzie.dalej.. 14 Odbili od brzegu. Czerwony energicznie wiosłował, rozchlapując wodę.. Nagle…wiosławypadłymuzrękiipopłynęłyznurtemrzeki.śółtyaŜzsiniał zezłości.MiędzynimaCzerwonymwybuchłaawantura.Wtymmomenciedał sięsłyszeć.nieśmiałyszeptNiebieskiego,Ŝetaknaprawdęnicwielkiegosię.nie. stało. Woda jest spokojna, niezbyt głęboka, a płynąć z prądem. teŜ. jest. przyjemnie.WkońcugdzieśprzecieŜdobijądobrzegu.Braciaposłuchalirady Niebieskiego. Umilkli i podziwiali piękno okolicy. Niebieski umilał im czas śpiewem i wierszami, Zielony częstował wszystkich swoimi zapasami, Czerwony bawił swoim śmiechem, a śółty pilnował bezpieczeństwa.. Czterej. królewiczenigdyniewrócilidoswojegozamku.Dodziś.wędrująpoświecie.Są zawsze. razem.. Czasem. się kłócą, ale bardzo, bardzo się kochają.. Ty. teŜ. na. pewnokiedyśichspotkasz. 15 Załącznik nr 3 Perfekcyjny melancholik - czy wszystko jest juŜ doskonałe? Mocne strony: • najlepiej pracuje w pojedynkę • działa według planu • dobrze radzi sobie z liczeniem • lubi wykresy i tabele • zorganizowany • ceni ciszę • dokładny • ma analityczny umysł • sprawiedliwy • kocha piękno Słabe strony: • łatwo wpada w depresję • brak mu spontaniczności • naiwny idealista • skłonny do skrajności • źle pracuje pod presja • perfekcjonista • potrzebuje duŜo czasu • trudno go zadowolić Spokojny flegmatyk - czy moŜemy odpocząć? Mocne strony: Słabe strony: • opanowany • uparty • dowcipny • niezaangaŜowany • skromny, rozwaŜny • zwleka z wykonaniem pracy • rozjemca, wiarygodny • pozbawiony entuzjazmu • znajduje odpowiednie osoby do przejęcia jego • trudno go rozruszać obowiązków • zbyt spokojny • dobry słuchacz • nieuwaŜny • uprzejmy, zgodny • nie pilnuje spraw • ma mało wrogów • nie lubi zmian • dobrze motywuje • nie nawiedzi konfliktów • stabilny • lubiany • dobry administrator 16 Władczy choleryk - czy mam juŜ władzę? Słabe strony: Mocne strony: • uparty • aktywny, nie boi się wyzwań • raczej nie potrzebuje • rozwiązuje problemy przyjaciół • zbyt pewny siebie • zdecydowany • bywa pracoholikiem • urodzony przywódca • nerwowy • uwielbia wyzwania • oczekuje całkowitego • szybko rozdziela zadania poświęcenia • ukierunkowany na • arogancki realizację zadań • boi się utarty kontroli • radzi sobie w trudnych sytuacjach • nie potrafi powiedzieć • emanuje pewnością siebie przepraszam • przewaŜnie ma racje Towarzyski sangwinik - czy juŜ się dobrze bawimy? Mocne strony: • kocha ludzi • z łatwością zdobywa przyjaciół • jest ekscytujący • ma poczucie humoru • zachęca innych do pracy • jest twórczy i kolorowy • rzuca się w wir działań • doskonały gawędziarz • bez trudu znajduje pracę Słabe strony: • kieruje się uczuciami • nie lubi planów • nie potrafi powiedzieć nie • szybko się nudzi • nie ma poczucia czasu • bierze na siebie zbyt wiele obowiązków • jego relacje bywają powierzchowne • łatwo się rozprasza 17 Załącznik nr 4 Pustynia Sonora Opis sytuacji: Sierpień,godzinamniejwięcej10rano.Waszsamolotrozbiłsięprzedchwilą.na.. pustyniSonora,wpołudniowo-zachodniejczęściStanówZjednoczonych.Lekki, dwusilnikowy samolot z ciałami pierwszego i drugiego pilota spłonął. Zachowałasiętylkokabinapłatowca.Niktzwasniejestranny. Zanim. nastąpił wypadek, pilot nie zdołał zawiadomić nikogo o tym gdzie znajduje się wasz samolot. JednakŜe przed samym rozbiciem poinformował was, Ŝe znajdujecie sięok. 110km na południowy-zachód odosady górniczej, będącej najbliŜszym skupiskiem ludzkim w okolicy, przy czym samolot. zboczyło około 100 km z kursu opisanego na planie lotu uwzględniającym widocznośćobiektównaziemi. Okolica jest zupełnie płaska. Oprócz rzadkich okazów dwóch gatunków kaktusówjestpozbawionaroślinności.Wostatniejprognoziepogodypodano,Ŝe. temperatura tego dnia wyniesie 45 C, co oznacza, Ŝe na powierzchni ziemi będzie 54 C. Ubrani jesteście w letnie ubrania – bluzy i koszule z krótkimi rękawami,spodnie,skarpetki,letnieobuwie.KaŜdyposiadachusteczkę.do.nosa.. W sumie macie 2,83 $ drobnymi i 85 $ w banknotach, paczkę papierosów i piórokulkowe. 18 Zadanie: Zanim.samolot.stanąłwpłomieniachudałowamsięuratować15przedmiotów wymienionych na następnej stronie. Waszym zadaniem jest ocenić stopień przydatnościtychprzedmiotówdlawaszegoprzeŜyciawedługnastępującejskali ocen:1–rzecznajbardziejpotrzebna,15–najmniejpotrzebna. ZałoŜenia: liczba osób, która przeŜyła katastrofę jest taka sama, jak liczba osób w waszejgrupie, grupapostanowiłapozostaćrazem, wszystkieprzedmiotysąwdobrymstanie, sytuacjataprzytrafiłasięwamnaprawdę.. Etap 1: KaŜdy z członków grupy indywidualnie ocenia kaŜdy przedmiot. Nie naleŜy. rozpoczynać dyskusji na temat sytuacji, ani omawiać poszczególnych przedmiotówdopókikaŜdyzuczestnikówniedokończyswojejoceny. Etap 2: Kiedy wszyscy zakończą ocenę indywidualną. naleŜy dokonać wspólnej, grupowejocenyprzedmiotów.NienaleŜy.zmieniaćwłasnej,zapisanejjuŜoceny podwpływemdyskusji. Etap 3: Poznanieocenyekspertaipodsumowaniewyników. 19 Złącznik nr 5 Pustynia Sonora – tabela wyborów Przedmioty Latarka na 4 baterie Scyzoryk Lotnicza mapa terenu Plastykowy płaszcz przeciwdeszczowy Kompas Opatrunek gazowy Pistolet kal. 45 (naładowany) Spadochron (biało – czerwony) 20 Etap 1 Etap 2 Etap 3 Twoja ocena Ocena grupy Ocena eksperta Etap 4 RóŜnica między etapem 1a3 Etap 5 RóŜnica między etapem 2a3 Sól w tabletkach (1000 sztuk) Ok 1 litr wody na osobę KsiąŜka „Jadalne zwierzęta pustyni” Okulary słoneczne (1 na osobę) 2 l. wysokoprocentowej wódki 1 okrycie wierzchnie na osobę Lusterko Razem Twój wynik: Wynik grupy: 21 Załącznik 6 Ocena eksperta i uzasadnienie EKSPERT: Alonzo V. Pond jest ekspertem od zagadnień. związanych z przeŜyciem na pustyni. Jego zasługą jest opracowanie metody oceny poszczególnych przedmiotów. W czasie II wojny światowej przez długi czas pracował w ramach Sił Sprzymierzonych na Saharze nad. zagadnieniami. przeŜycianapustyni.WtymczasieorazjakoszefwydziałuPustyniwCenrum informacjioPustyniUniwersytetuSiłPowietrznychwBazieSiłaPowietrznych w Maxwel zetknął się z wieloma przypadkami przeŜycia, które stanowią podstawęuzasadnieniaponiŜszejoceny. OCENA EKSPERTA I UZASADNIENIE 1 – LUSTERKO - sposródwszystkichprzedmiotówlusterkojestbezwzględnie. najwaŜniejsze. Jest to najskuteczniejsze posiadane narzędzie, przy pomocy, którego moŜesz przesłać. wiadomość, o tym gdzie jesteś. W słoneczny dzień lusterko moŜe. wytworzyć swiatło o mocy od 5 do 7 milonów kandeli. Odbity promieńsłonecznyjestwidocznypozaliniąhoryzontu.Nawetgdybyśniemiał zesobą Ŝadnegoinnegoprzedmiotu,toitakmiałbyśponad80%szansnato,Ŝe. zostanieszodnalezionyiuratowanywciągupierwszych24godzin. 2 - JEDNO WIERZCHNIE OKRYCIE NA OSOBĘ - GdyjuŜ.masz.system. łączności , pozwalający ci poinformować innych gdzie jesteś, kolejną sprawą będzie zmniejszenie odwodnienia organizmu. 40% wody traconej w wyniku odowodnieniaciałanastępujewtrakciepoceniasięioddychania.Ubytekwody z powodu oddychania moŜne znacznie ograniczyć, gdy zachowa się spokój.Wierzchnie okrycie, chociaŜ. to. moŜe. wydawać. się paradoksem, jest najlepszym sposobem zabezpieczenia przeciw nagrzaniu się ciała. Bez nich okresprzeŜyciaskróciłbysięconajmniejojedendzień.. 3 - LITR WODY NA OSOBĘ - Mając tylko dwa pierwsze przedmioty mogłbyś prawdopodobnieprzeŜyć trzy dni.ChociaŜlitr wody nieprzedłuŜy. w. sposób znaczący okresu przeŜycia pozwoli zmniejszyć skutki odwodnienia organizmu. Najlepiej pić. wodę. wtedy. gdy. jest. się spragnionym, co pozwala zachować pełną świadomość pierwszecho dnia. Wtedy bowiem trzeba podjąć najwaŜniejszedecyzjeizbudowaćschronienie. 4 - LA TARKA (NA 4 BATERIE) - Jedynym szybkim i niezawodnym urządzeniem, przy pomocy, którego moŜna wysyłać sygnały noca jest latarka. 22 Latarka i lusterko dają. mozliwość wysyłania sygnałów przez 24 godziny na dobę.. MoŜna jej takŜe uŜywać. w. róŜnych celach w trakcie dnia. Górna część latarki z reflektorkiem i soczewką. moŜe być pomocniczym przyrządem. sygnalizacyjnym lub moŜe słuŜyć do rozpalenia ognia. Pojemnik na baterie moŜe być uŜywany do kopania lub jako pojemnik na wodę w procesie destylacji(zobaczplastikowypłaszczprzeciwdeszczowy) 5 - SPADOCHRON (CZERWONO-BIAŁY) - Spadochron moŜe słuŜyć zarównojakosołonajakijakourządzeniesygnalizacyjne.Kaktusysaqaromogą spełnić. rolę słupa namiotowego, na którym rozpięty spadochron, przy czym linki spadochronu moŜna potraktować jako linki namiotu. Spadochron da tyle cienia,ŜetemperaturawmiejscuprzezniegoosłonietymobniŜy.sięo20%. 6 - SCYZORYK- ChociaŜ scyzoryk nie jest waŜny jak pięć pierwszych przedmiotów, to jednak przyda się do zmontowania schronienia oraz ścinania twardych kaktusów zawierających wodę. Wysoka ocena scyzoryka wynika z niezliczonychmoŜliwościwykorzystaniago. 7 - PLASTYKOWY PŁASZCZ PRZECIWDESZCZOWY - UmoŜliwia. zbudowanie słonecznego aparatu destylacyjnego. JeŜeli wykopie się. w. ziemi. dołek i umieści nad nim rozpostarty płaszcz przeciw deszczowy, to w wyniku róŜnicytemperaturnastąpiparowaniewilgocizezmoczonejmoczemziemioraz. kawałkówkaktusa.Wilgoćskroplisięnawewnetrznejstroniepłaszcza.JeŜeli.w. środkuplastikowejpowłokiumieścimymałykamyk,powstanieczasza,zktórej skroplona woda będzie spływać do pojemnika na baterie umieszczonego w środkudołka.Tymsposobemdasięuzyskaćokołojednegolitrawodydziennie. Jednak wysiłek organizamu niezbędny do otrzymania wody sprawi, Ŝe ubytek wodyzorganizmubędzieprawdopodobniedwukrotniewiększyniŜ.jego.ilość. 8 - PISTOLET KALIBER 0,45 ( NAŁADOWANY) - Pod koniec drugiego dnia.mogąwystapićpowaŜnezaburzeniamowyiprawdopodobnieniebędziesz. mógł chodzić. W takiej sytuacji pistolet byłby przydatny jako środek sygnalizacyjny,apozatymprzypomocynabojówłatwobyłobyrozpalić.ogień.. Trzy szybko następujące po sobie wystrzały są. międzynarodowym sygnałem alarmowym. Z posiadania pistoletu wynikają takŜe. zagroŜenia, które są. równe. korzyścią. z. nim. związnym.W wyniku zwieszajającego się. odwodnienia. organizmu pojawiać. się będzie zniecierpliwienie, irytacja i skłonności do irracjonalnego zachwania. Dlatego teŜ najistotniejsze decyzje naleŜy podjąć zanim zacznie się proces odwodnienia. W takiej sytuacji posiadanie tak 23 śmiercionośnego. narzędzia stanowi prawdziwe zagroŜenia. dla. grupy.Przyjmując,Ŝe nie zostanie ono uŜyte przeciw ludziom, mogłoby być wykorzystane do polowania, co jednak w rezultacie oznaczałoby calkowicie bezsensownywysiłekbowiemnawetgdybykomuśudałosięzabićprzypomocy tego pistoletu,co jest mało prawdopodobne, to jedzenie. mięsa doprowadziloby dogwałtownegowzrostuodwodnienia,poniewaŜwtarkcietrawieniaorganizm zuŜywaznacznieilościwody. 9 - JEDNA PARA OKULARÓW SLONECZNYCH NA OSOBĘ Wwarunkach intensywnego nasłonecznieniatypowego dla pustyni, powaŜnym. problemem zwłaszcza pod koniec drugiego dnia będzie. świetlne zapalenie spojówek i słoneczne zapalenie siatkówki. Cień rzucany przez rozpięty. spadochron stanowiący osłone oraz posmarowanie twarzy wokół oczu sadzą. z. rozbitego samochodu powinno zmniejszyć. te. dolegliwość.Wykorzystanie chusteczkidonosalubgazyzopatrunku,jakozasłonynatwarzzlikwidowaloby wszystkie problemy związane ze wzrokiem.Okulary stanowiłyby rozwiązanie. komfortowe. 10 - OPATRUNEK GAZOWY - Z powodu niskiej wilgotnosci powietrza pustynia uwaŜana jest za jedno z najmniej zakaźnych miejsc na świecie. W wyniku odwodnienia krew ulega zagęszczeniunie zachodzi niebezpieczeństwo. krwawienia, o ile nie zostanie uszkodzona tętnica. Znany jest dobrze udokumentowanyprzypadekczłowieka,któryzaginąłnapustyni,mimoiŜcałe jego ubranie było w strzepach, a ciało pokryte ranami nie krwawił dopóki nie zostałnapojony. Opatrunek moŜna wykorzystać jako sznurek lubdo owinięcia nógorazgłowyjakoochroneprzedsłońcem. 11 - KOMPAS - Poza tym, Ŝe odbijając promienie sloneczne kompas moŜe. słuzyć jako urzadzenie sygnalizacyjne, sam jest niemal bezuŜyteczny. Łatwy dostępdokompasumógłbybyćnawetniebezpieczny,mógłbypodsunąćkomuś myśl.Ŝebysię.oddalić.. 12 - LOTNICZA MAPA TERENU -Mogłabysięprzydaćdorozpalaniaognia lubsłuŜyćjakopapiertoaletowy,jednaosobamogłabyteŜwykorzystać.jąjako daszek przeciwsłoneczny, ale w zasadzie jest bezuŜyteczna, a nawet niebezpieczna,poniewaŜmogłabyzachecićkogoś.do.oddalenia.się.. 13 - KSIĄśKA „ JADALNE ZWIERZETA PUSTYNI ”- Problem wobec, któregostaniegrupabędzieodwodnienie,aniegłód.Zwierzętapustyni,chociaŜ licznerzadkodają.siędostrzec,ŜyjąponiewaŜ.leŜąbezruchu,cotakŜepowinni 24 robićrozbitkowie.SpoŜyciebiałkaspowodowałobywzmoŜonezapotrzebowanie na.wodę.Ogólazasadamówi:jedzjeślimaszduŜowody,wprzeciwnymrazie nie.jedz.. 14 - DWA LITRY WYSOKOPROCENTOWEJ WÓDKI - JeŜeliktośumiera zpowodunaduŜyciaalkoholu,tozwykledziejesiętakzpowoduodwodnienia. Organizm traci ogromna ilość wody na wydalanie alkoholu. W tej sytuacji spoŜyciewódkimogłobymiećskutekśmiertelny.. 15 - SÓL W TABLETAKACH ( OPAKOWANIE 1000 SZTUK) -. Wraz. ze. wzrostemodwodnieniawzrastapoziomsoliwekrwi,podawaniesolibezdłuŜej. ilościwodysprawiłoby,zeorganizmpozbywałbysięnadmiarusoliwrazzwodą.. Skutekbyłbytakisamjakwprzypadkupiciawodymorskiej. FIZJOLOGICZNE SKUTKI ODWODNIENIA ORGANIZMU W ZALEZNOSCI OD SPADKU WAGI CIAŁA (UTRATA WODY) Skutki odwodnienia I dzień - spadek wagi ciała 5% -10 % - pragnienie, zniecierpliwienie, zaczerwienieskóry,bezsenność,brakapetytu,przyśpieszenietętna.. II dzień - spadek wagi ciała 6% - 10 % -zawrótgłowy,bólgłowy,zaburzenie równowagi,zaburzeniemowy,trudnościzoddychaniem,spadekilościkrwi. III dzień - spadek wagi ciała 11% -20% - majaczenie, opuchnięcie języka, głuchota, zaburzenie wzroku, zanik zdoloności przełykania, prawdopodobnie śmierć.. 25 Tytuł: RAZEM.LEPIEJ. Cel: Rozpoznanie potencjału grupy, zbudowanie zaufania poczucia jedności wewnątrzzespołu,nabycieumiejętnościpracywgrupie. Poruszane zagadnienia: Zasady pracy zespołowej, role grupowe, rola lidera, negocjacja. Czas:ok.90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały z podziałem na zespoły biorące udział w warsztacie: Zespół 1:taśmaklejąca,foliaaluminiowa,kartkawkolorzeŜółtym,pisak Zespół 2:taśmaklejąca,cyrkiel,kartkawkolorzeŜółtym,kartkawkolorze białym,dwiekartkiwkolorzeczerwonym,pisak Zespół 3: noŜyczki,kartkawkolorzebiałym,kartkakolorzeŜółtym,dwiekartki wkolorzeniebieskim,pisak Zespół 4: klej,linijka,kartkawkolorzeniebieskim,dwiekartkiwkolorze czerwonym Musisz przygotować:zadaniadowykonania,czterykopie- załącznik nr 1 Przebieg: • Zabawa otwierająca diagnozująca samopoczucie.. Grupa siedzi w kręgu, na środku kręgu rozkładamy powycinane z gazet kolorowe zdjęcia lub pocztówki o róŜnej tematyce ( np. róŜne krajobrazy, klimaty, kwiaty, drzewa, itp.). Prosimy, aby kaŜdy uczestnik warsztatu wybrał jedno.zdjęcie,którenajlepiejpokazujetojaksiędzisiajczuje. NastępniekaŜdaosobawkręgukrótkoopowiadadlaczegowybraławłaśnie.to. zdjęcieiwzwiązkuztymwjakimjestdzisiajnastroju. Czas: 10minut 26 • Zbudujmy to razem….. Krok 1 Podziel grupę na cztery zespoły np.: przez wylosowanie karteczek........... w odpowiednim kolorze (jeden kolor jeden zespół). Poproś by kaŜdy zespół zająłmiejsceprzystoliku.Rozdajzespołomprzygotowanewcześniejmateriały (patrzwyŜej: Materiały z podziałem na zespoły biorące udział w warsztacie) Krok 2 Udzielasz grupom instrukcji: KaŜdy zespół będzie musiał wykonać te same zadania. Otrzyma je spisane na kartce. Zespoły mają jednak do dyspozycji róŜne zasoby w postaci materiałów na stoliku, ale wszystkie materiały potrzebne do wykonania zadania znajdują się na sali. Grupy mogą prowadzić miedzy sobą negocjacje, poŜyczać, dawać materiały. ZwycięŜy zespół, który jako pierwszy zrealizuje zadania. Do wykonania zadań nie wolno uŜywać przedmiotów spoza tych znajdujących się na stolikach. Krok 3 Obserwujpracęposzczególnychgrup.Gdywszystkiezespołyzakończą pracę, rozpocznij omawianie. MoŜesz przewidzieć. nagrodą dla zespołu, który wygra.. Krok 4 Podczas omawiania zapytaj: jak czuli się członkowie poszczególnych zespołów?coułatwiałowspółpracę?jakipodziałzadańpanowałwzwycięskiej druŜynie?czypojawiłsięwniejlider?jakrozdzielonowykonywaniekolejnych przedmiotów pomiędzy członkami zespołu? co przeszkadzało w pracy? kto. najlepiejnegocjowałzinnymigrupami? Krok 5: Przeprowadź dyskusję podsumowującą zaprezentuj uczestnikom podstawowerolegrupowewgklasyfikacjiBelbina-załącznik nr 2 • Ewaluacja zajęć. Poproś uczestników warsztatu by na małych karteczkach samoprzylepnych kaŜdy z nich napisał, co było dla niego najwaŜniejsze w tych zajęciach. Następnie poinstruuj uczestników by przyklei karteczki na tablicy. Odczytaj wszystkieodpowiedziipodziękujuczestnikomzawspólnązabawęinaukę. Czas :ok.90minut 27 Załącznik nr 1 ZADANIA DO WYKONANIA 1. SZEŚCIANZFOLIALUMINIOWEJOBOKU5CM. 2. PAPIEROWY SAMOLOT O DŁUGOŚCI CO NAJMNIEJ 50 CM, KTÓRYBĘDZIELATAŁ. 3. FLAGAOWYMIARACH8X12,CONAJMNIEJTRÓJKOLOROWA. 4. CZERWONY.SZEŚCIOKĄTOBOKU5CM. 5. PAPIEROWYŁAŃCUCH,CONAJMNIEJTRÓJKOLOROWY. Załącznik nr 2 Role grupowe wg Belbina Filar grupy: Praktyczny Organizator Konsekwentny,pracowity,obowiązkowy,iprzewidywalny. Musiposiadaćumiejętnościorganizacyjne,zdrowyrozsądekorazbyć zdyscyplinowany.Powinienumiećpraktyczniewcielać.w.Ŝycieczyjeśpomysły. WykonujepracezłoŜone,strukturalne. Brakelastycznościczłowieka. Lider: Spokojny,opanowany,pewnysiebie, Zdolnośćdodostrzeganiapotencjałutkwiącegowludziach. Pobudza,motywuje,wpływanainnych. Traktowaniewszystkich,którzymogącoś.wnieść,indywidualnieibez uprzedzeń, Wyraźneukierunkowanienacele. Osobaotwarta,elastyczna. Poruszasięwtemacietegocoistnieje,posiadaprzeciętne.zdolności kreatywnegodziałania. Człowiek czynu: akcji śyjedziałaniem,jestotwarty. WkładanajwiększezaangaŜowanie.. 28 Potrafipokonywaćbezwład. Lubipracować,nielubinicnierobić,rozpoczynapracę... Twórca (innowator): Siewca Indywidualista,powaŜnyiniekonwencjonalny, Wielkitalent,wyobraźnia,umysłiwiedza. Lubiwyzwaniaichceimsprostać.. Potrafisięzachowaćwsytuacjachniecodziennych,nieprzewidzianych. BujawobłokachjestskłonnydoniezwaŜanianacelepraktyczneiutarte sposobypostępowania. Człowiek kontaktu: Ekstrawertyk,pełenentuzjazmu,ciekawyświata, Komunikatywny, Umiejętność.nawiązywaniakontaktówzludźmiibadanianowości, Zdolny.reagowania.na.wyzwania.. Zdolnydokontaktówzludźmiiwyszukiwaniawszystkiego,conowe. Skłonnośćutratyzainteresowania,gdymijapierwszafascynacja(\"słomiany zapał\"). Oceniający: Sędzia Trzeźwo.myślący,rozwaŜny.. Ocenia,wartościuje. PosiadaduŜypotencjałintelektualny. Umiejętnośćoceny,dyskrecjaizdolnośćdochłodnejkalkulacji. Bywahamulcemzespołu,obniŜamotywację,zniechęca(tosięnieuda,tojest bezsensu). Dusza zespołu: Człowiek grupy Towarzyski,raczejłagodny,skromnyiwraŜliwy... Budujenastrój,klimatwgrupie,potrzebujedobrejatmosfery. Potrafidostosować.siędoludziisytuacji,przyczyniasię.do.wytworzenia. \"duchazespołu\". Lojalnywstosunkudozespołu. Chwiejny,niezdecydowanywsytuacjachstresujących. 29 Perfekcjonista: Cechujesięprecyzjąwdziałaniu. Chętnieorganizujesobiepracę.. Jest.nastawiony.na.osiąganiezamierzonychcelów,togomotywuje. Negujewpływprzypadkównaefektkońcowy. Doprowadzającydoskutku. Skrupulatny,porządny,przejmującysięisumienny, Umiejętnościdoprowadzaniasprawdokońca,perfekcjonizm. Skłonnośćdoprzejmowaniasię.detalami... Niechęćdo\"wypuszczaniasprawzwłasnychrąk\". 30 Tytuł: MÓWIMY, śEBY NAS SŁUCHANO, SŁUCHAMY, śEBY ZROZUMIEĆ.. Cel: Nauka komunikacji wewnątrz grupy jako pierwszy krok do komunikacji wprzestrzeni społeczeństwa.. Osiągnięcie umiejętności: aktywnego słuchania, wyraŜania własnych emocji, komunikacji wewnątrz zespołu. Zdobycie wiedzy na temat roli komunikacji werbalnej i niewerbalnej, zapoznanie ze schematem komunikacji. Poruszane zagadnienia: Cechy dobrego słuchacza, rola nadawcy i odbiorcy komunikatu, szum informacyjny, komunikacja werbalna, komunikacja niewerbalna. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały: małe kolorowe karteczki, ozdobna torebka, drewniany totem, karteczki samoprzylepne, pocięte pocztówki, duŜe arkusze papieru, kolorowe pisaki. Przebieg: • Co to jest komunikacja interpersonalna - burza mózgów w formie słoneczka. Krok 1: RozdajkaŜdemuuczestnikowikilkakarteczeksamoprzylepnych i poproś by napisał na nich to, co kojarzy mu się z komunikacją.. Zadaj. pytania pomocnicze:, czego potrzebujemy do komunikacji, jak się komunikujemy.Zaznacz,Ŝejednaodpowiedźpowinnaznajdować.się.na. jednejkarteczce. ..........Krok 2:.Porośuczestnikówbynaklejaliswojekarteczkipromieniściena podłogę..JeŜeli.gdzieś.widząjuŜnaklejonakarteczkęztaką.samą odpowiedziąjakich,toprzyklejająswojakartkępodtąkartką..W.ten.. sposóbpowinnopowstaćsłońceznierównymipromieniami. Krok 3: Odczytaj wszystkie karteczki, dyskutując nad nimi, wyjaśnij. ewentualne wątpliwości. Dopytaj uczestników, jakie znają sposoby komunikacji,wprowadź pojęcia: komunikat, nadawca,odbiorca, kanały komunikacyjne,szumyibarierywkomunikacji,itp. 31 Czas:20minut • Słuchanie, niesłuchanie - zabawa wzmacniająca zdolności komunikacyjne Krok 1:Podzielgrupęnadwazespoły:jedynkiidwójki Sposób podziału: poproś, by grupa ustawiła się w szeregu według rozmiaru buta od największego do najmniejszego. Następnie poproś grupę,abyodliczyładodwóch. Krok 2: Poproś jedynki, by stanęły w jednym końcu sali, dwójki po przeciwległejstronie. Udzieljedynkominstrukcjitak,byniesłyszałyjejdwójki: Zaraz kaŜdy z was dobierze się w parę z dwójką, spróbujcie opowiedzieć jej przez dwie minuty coś dla was bardzo waŜnego, np.: o waszym przyjacielu, wymarzonych wakacjach, ulubionej grze komputerowej itd. Spróbujcie zainteresować dwójki tym, co mówicie. Dajjedynkomczasnaprzygotowanie. Krok 3: Udzielinstrukcjidwójkomtak,byniesłyszałyjejjedynki: Przez pierwszą połowę czasu ok. 1 minuty uwaŜnie słuchajcie tego, co mówią jedynki: utrzymujcie kontakt wzrokowy, dopytujcie. Po danym przeze mnie sygnale, który będzie brzmiał:” minęła połowa czasu” wyraźnie przestańcie się interesować tym, co mówią do was jedynki, rozglądacie się, zacznijcie się bawić elementami ubrania albo włosami, ziewajcie. Uprzedź dwójki, Ŝe nie wolno im do końca ćwiczenia powiedzieć jedynkomoinstrukcji,jakąotrzymały. Krok 4: Po zakończeniućwiczenia omów je z grupą. Pytaj jedynki, jak im. się mówiło w pierwszej części czasu, a jak potem, czy odczuły róŜnicę, co im przeszkadzało, kiedy mówiło im się lepiej. Zapytaj teŜ dwójki, czy w momencie, jak przestały słuchać coś. się zmieniło 32 wsposobie opowiadania jedynek. Po omówieniu naleŜy koniecznie powiedzieć jedynkom, jaką instrukcje otrzymały dwójki. Zrób mini - wykładnatemataktywnegosłuchania,jakiesącechydobregoodbiorcy. Czas:20minut • ”To nie jest krzesło” - zabawa aktywizująca, pobudzająca kreatywność, ćwicząca komunikację niewerbalną. ..........Postaw.na.środkuklasykrzesłoipoprośbykaŜdyuczestnik spróbowałwymyślićdlategoprzedmiotunowezastosowanie,nie .........związanezjegorzeczywistafunkcją,np.:budadlapsa,modlitewnik, daszekchroniącyprzeddeszczem.WszystkozaleŜyodinwencji uczestników.Osobaktórawymyśliłanowezastosowaniewychodzina .........środekklasyidemonstrujejecałemuzespołowi,kaŜdaprezentacja powinnabyćnagrodzonabrawami. ..........Czas: 5minut • Komunikat marsjański (komunikacja niewerbalna) Krok 1: Podzieluczestnikówwarsztatunagrupyok.4-5osobowe. Sposób podziału:Przygotujwcześniejpociętepocztówki-tyleczęściile mabyćczłonkówdanegozespołu.Wszystkiepociętepocztówkimieszasz ze sobą i wsypujesz do papierowej torby. KaŜdy uczestnik warsztatu losuje jeden element. Zadaniem kaŜdej osoby jest odnalezienie innych osób,któremająfragmentytejsamejpocztówki.Grupajestgotowa,kiedy zpociętychkawałkówzłoŜypocztówkę.. Krok 2: Instruujesz grupę, Ŝe właśnie. na. Ziemi. wylądowali Marsjanie, którzy nie znają Ŝadnego. języka jakim mówi się. na. Ziemi.. Zadaniem. kaŜdego zespołu jest przywitanie Marsjan na Ziemi i opowiedzenie. im............ o.Ŝyciunatejplanecie.KaŜdykomunikatmaskładać.sięzpięciuzdań.. Komunikattentrzebaprzedstawićniewerbalnie-bezsłówgdyŜ.Marsjanie. nie. znają. naszego. języka. Pierwszym zadaniem kaŜdego zespołu jest 33 przedstawienie komunikatu za pomocą rysunków, a następnie przełoŜenie.go.na.językgestów,mimiki. Krok 3: Rozdajesz kaŜdej grupie arkusze papieru i pisaki. Informujesz grupę, Ŝe. mają 15 minut na sporządzenie swojego rysunkowego komunikatu. Krok 4:. KaŜdy zespół prezentuje swój komunikat przed pozostałymi. uczestnikami,którzysąwtymmomencieMarsjanamiimuszą.odgadnąć, co Ziemianie chcą im przekazać. Grupa prezentująca nie moŜe uŜywać słów, moŜe natomiast ,poza gestami, wydawać. róŜne. dźwięki. Ta część ćwiczeniapowinnazającok.20minut(kaŜdagrupamusizaprezentować swójkomunikat). Krok 5:Omówzgrupą ćwiczenie.Zapytaj,czycięŜkoporozumiewać.się bez słów, czy na co dzień komunikujemy się w ten sposób, czy znają jakieśgesty,którezastępująsłowa.Tacześćzajmujeok.10minut. Czas:45minut 34 Tytuł:.GALERIA.TOLERANCJI. Cel: Zapoznanie uczestników warsztatu z pojęciami stereotyp, uprzedzenie, dyskryminacja, rozbudzenie w uczestnikach refleksji nad przyczynami stereotypów i ich skutkami, poszerzenie wiedzy z zakresu wielokulturowości, wykształceniepostawyotwartościdlaróŜnorodnościkulturowejispołecznej. Poruszane zagadnienia: Stereotyp, uprzedzenie, dyskryminacja, akceptacja,. zagadnienia z zakresu wielokulturowości: islam, judaizm, kultura romska, wielkie religie świata, muzułmanie, a globalny terroryzm, uchodźcy polityczni wPolsce,niepełnosprawność,bezdomność,rasizm. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały: Plansze do galerii grup dyskryminowanych, pisaki, samoprzylepne karteczki,motekwełny,taśmasamoprzylepna. Musisz przygotować: Plansze do galerii grup dyskryminowanych.. Na. duŜych arkuszach papieru u góry napisz markerem nazwę grupy społecznej, która podlega dyskryminacji, np.: Romowie, śydzi, Muzułmanie, uchodźcy z Czeczenii, Murzyni, niepełnosprawni, osoby z zespołem Downa, bezdomni ( jedna grupa na jednym arkuszu). Pod nazwą grupy moŜesz przykleić kilka zdjęćpokazującetychludziwcodziennychsytuacjach. Przebieg: • Otwarcie galerii. Zanim grupa wejdzie do klasy rozklej plansze na ścianachtak,bytworzyłymałą.galerięibydokaŜdejznichbyłswobodny dostęp. • Galeria tolerancji. Krok 1: Rozdaj kaŜdemu członkowi grupy tyle karteczek samoprzylepnych ile jest plansz. Poproś, by dokładnie obejrzeli galerię, a.następnienakaŜdejplanszynakleilikarteczkęsamoprzylepną.ze.swoją opinią o grupie społecznej, której dotyczy dana plansza. Zaznacz, Ŝe. karteczki są anonimowe. Daj grupie czas, nie kontroluj tego, co piszą, pozwólimnasamodzielność,niekrytykujinieoceniaj. 35 Krok 2:Poprośgrupę,byponaklejaniukarteczekwszyscyusiedli.Teraz. podejdź do pierwsze planszy i przeczytaj wszystkie naklejone przez uczestników warsztatów opinie. Potem omów je ze szczególnym. uwzględnieniem krzywdzących stereotypów dotyczących danej grupy społecznej. Postaraj się przekazać uczestnikom jak najwięcej rzetelnych informacji na temat omawianych grup, obalających powszechnie funkcjonujące stereotypy. Podkreślaj, Ŝe często uprzedzenia wynikają zniewiedzy i naszego niezrozumienia danej kultury. Omów kaŜdą planszę, pozwól grupie na zadawanie pytań, wyjaśniaj. nieścisłości. Zwracaj uwagę na to, Ŝe nie wolno oceniać całej grupy społecznej, bo wtedy stosujemy uproszczenia i myślenie schematyczne. KaŜda osoba , niezaleŜnieodnp.narodowości,wyznawanejreligii,statususpołecznego, posiadaindywidualnecechycharakteruinienaleŜynikogooceniaćtylko przez pryzmat przynaleŜności do danej grupy. MoŜesz posłuŜyć. się przykładowym zdaniem: Wszyscy, którzy mają jasne włosy są mniej inteligentni. Kiedy grupa zacznie protestować, powiedz im, Ŝe. z. tym. stwierdzeniemjestdokładnietaksamojakzestwierdzeniem,Ŝe.Wszyscy Cyganie to złodzieje.ZaznaczteŜ,Ŝenaokreślenieosóbtejnarodowości lepiejuŜywaćnazwy:Romowie. Czas:45minut • Przedstaw grupie uproszczone definicje pojęć: STEREOTYP, UPRZEDZENIE, DYSKRYMINACJA( poniŜej).WskaŜ. na. wzajemne. relacje tych zjawisk. Myślenie stereotypami to pierwszy krok do dyskryminacji. Przeprowadź dyskusje na temat tego, z jakiego typu dyskryminacją.moŜnaspotkać.sięwnaszymkraju. Stereotyp: Uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości,odnoszącysiędodanejgrupyspołecznej,osoby,sytuacji. Stereotypsprawia,Ŝeidentycznecechyzostająprzypisanewszystkimbez 36 wyjątku członkom grupy, niezaleŜnie od rzeczywistych róŜnic między. nimi.. Uprzedzenie: Wrogie bądź negatywne nastawienie dotyczące danej grupy społecznej, oparte wyłącznie na ich przynaleŜności do grupy. Uprzedzeniawynikajązestereotypowegomyślenia.. Dyskryminacja:Nieusprawiedliwione,negatywne,krzywdzącedziałanie skierowane przeciwko członkom danej grupy. Dyskryminacja bierze się zuprzedzeń.. Czas: 15minut. • Bingo tolerancji- załącznik 1. Krok 1: RozdajkaŜdemuuczestnikowikartkęzbingiemtolerancji,podaj instrukcje: zadanie polega na zabraniu od uczestników warsztatów jak najszybciej odpowiedzi na pytania zawarte bingu, w tym celu naleŜy. przemieszczać.sięposaliipytaćinnychuczestnikówoodpowiedzi,pojej otrzymaniuzapisujemyjąwbingowarzzimieniemosoby,któranamjej udzieliła, jedna osoba moŜe odpowiedzieć tylko na jedno pytanie, wygrywa ten, kto zbierze najszybciejprawidłoweodpowiedzi i krzyknie bingo. Krok 2: Pierwsze 3 osoby, które krzyknęły bingo odczytują. swoje. odpowiedzi, reszta grupy wraz z trenerem sprawdza ich poprawność, dyskutująoinnychewentualnychmoŜliwościach. Czas:15minut. 37 Tytuł: NASZE.PAŃSTWO,NASZEPRAWA. Cel: Wprowadzenie uczniów w tematykę praw człowieka, zapoznanie ich zPowszechnąDeklaracjaPrawCzłowieka. Poruszane zagadnienia: Odnoszenie się praw do wrodzonych potrzeb człowieka, prawa a obowiązki, niezbywalność, nienaruszalność praw, moja wolność.nie.moŜeodbierać.wolnościdrugiemuczłowiekowi. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały:. zdjęcia, koperty, duŜe arkusze papieru, karteczki samoprzylepne, flamastry, uproszczona wersja Deklaracji Praw Człowieka: 1 kopia na dwóch uczestnikówwarsztatu-załącznik nr 1,duŜamapaświata.. Musisz przygotować:dlakaŜdejgrupyuczniówkolorowąkopertę.zawierającą zdjęcia (np. ludzi róŜnych zawodów, róŜnych ras, w róŜnym wieku, takŜe. niepełnosprawnych, elementy krajobrazu, elementy kultury, elementy Ŝycia codziennego, np. związane z nauką, leczeniem, obronnością, spędzaniem. wolnego czasu), oraz strzałkę wyciętą z kolorowego papieru do zaznaczenia państwanamapieświata.Nakoperciepowinnabyćnapisanainstrukcjapodana poniŜej.. Przebieg: Krok 1:Podzielgrupęnazespołyok.5osobowe RozłóŜ. na. środku sali mapę świata, odczytaj poszczególnym grupom następującytekst: Przybyliście na nowe terytorium niezajmowane dotąd przez Ŝadnych ludzi. Chcecie zbudować na nim własne państwo, w którym będzie obowiązywało stworzone tylko przez was prawo. Poinformuj uczestników ,Ŝe rozdasz im teraz specjalny ekwipunek niezbędny do zbudowania własnego państwa: duŜe arkusze szarego papieru, flamastry, klej, zaklejone kolorowe koperty. Poinformuj takŜe, ŜekaŜdagrupaotrzymakopertęnaktórejznajdujesięinstrukcjajakkrok pokrokuzałoŜyćpaństwo.Przeczytajinstrukcjezanimwręczyszkoperty poszczególnymgrupom. Instrukcja: Etap 1 – zaznaczyć państwo na mapie świata – za pomocą kolorowej strzałki,któraznajduję.sięwkopercie 38 Etap 2 – stworzyć.nazwępaństwainapisać.jąnagórzearkuszapapieru Etap 3 – z. dostępnych materiałów – zdjęć znajdujących się w kopercie zbudować krajobraz państwa. Elementy, których nie ma na zdjęciach moŜna.dorysowaćflamastrami. Etap 4 – stworzyćprawajakiewpaństwiepanują...KaŜdaosobawgrupie na karteczce samoprzylepnej pisze trzy swoje prawa, potem czytając wszystkie karteczki grupa ustala 10 praw wspólnych. Podpowiedz, Ŝe. prawamogąbyćinneodtych,któreznamy,bylebywszyscywgrupie.je. zaakceptowali. Uwaga:Wwersjidlaklasstarszychuczestnicymogą.teŜ.zastanowić.się, jakiustrójbędziepanowałwichpaństwachijakieinstytucjebędądbały, byprawabyłyprzestrzegane. Zaznacz, Ŝe uczestnicy mają 45 minut na wykonanie wszystkich 4etapów. Czas:45minut Krok 2 :Prezentacjaiomówienieposzczególnychpaństw. KaŜda grupa prezentuje wyniki swojej pracy na forum, członkowie pozostałych grup mogą. zadawać im pytania dotyczące Ŝycia.................... w.wymyślonymprzezgrupępaństwie.. Czas:20minut Krok 3: Zapytaj, jak wyglądała praca w grupie, czy łatwo było znaleźć porozumienie przy ustalaniu wspólnych praw. Porównaj. . teraz. wymyśloneprawazDeklaracjąPrawCzłowieka-dyskusja RozdajuczestnikomuproszczoneDeklaracjePrawCzłowieka- (załącznik nr 1) jedna na parę. Czytaj poszczególne prawa, prosząc uczestników,Ŝe.jeśliwswoichpaństwachwymyślilipodobne,niechto sygnalizują. W trakcie czytania pytaj uczestników , jak rozumieją poszczególneprawa,pozwólimpodawaćprzykładyzŜycia,samuŜywaj. przykładów. Rozpocznij dyskusję dotyczącą przykładów łamania praw człowieka idziałańorganizacjibroniącychtychpraw. Czas:20minut Moje najwaŜniejsze… PołóŜ. na. środku grupy arkusz papieru niech kaŜdy uczestnik odrysuje w nim swoja rękę i wpisze w niej swoje śYCZENIEDLAŚWIATA.. Czas: 5minut 39 Załącznik 1 UPROSZCZONA WERSJA POWSZECHNEJ DEKLARACJI PRAW CZŁOWIEKA Streszczenie Preambuły Zgromadzenie Ogólne uznaje, Ŝe. wrodzona. godność i równe i niezbywalne prawa wszystkich członków rodziny ludzkiej są podstawą. wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie, prawa człowieka powinny być chronione przez rządy prawa, rozwijane musza być przyjacielskie stosunki międzypaństwami,Narodyzjednoczonepotwierdzają.swoja.wiaręwprawaczłowieka,równośćpraw męŜczyzn i kobiet są zdecydowane popierać postęp społeczny, poprawę warunków Ŝycia i większą wolnośćiobiecująrozpowszechniaćprawaczłowiekaiichpowszechnezrozumienie. Streszczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 1. KaŜdyczłowiekajestwolnyiwszyscypowinnibyćtraktowani wtakisamsposób. 2. KaŜdy człowiek jest równy niezaleŜnie. od. róŜnic w kolorze skóry,płci,religii,języka. 3. KaŜdy człowiek ma prawa do Ŝycia; Ŝycia w wolności i bezpieczeństwie.. 4. Nikt nie ma prawa traktować cię jak niewolnika ani ty nie moŜesznikogouczynićswoimniewolnikiem. 5. Niktniemaprawacięskrzywdzićanitorturować.. 6. KaŜdyczłowiekmaprawobyćrównymwobecprawa. 7. Prawo jest takie samo dla kaŜdego człowieka, powinno być stosowanewtensamsposóbwobecwszystkich. 8. KaŜdy człowiek ma prawo domagać. się pomocy prawnej, gdy jegoprawaniesąprzestrzegane. 9. Nikt nie ma prawa do bezprawnego uwięzienia cię albo wydaleniaztwojegokraju. 10.KaŜdy człowiek ma prawo do sprawiedliwego i publicznego. procesu. 11.KaŜdy człowiek powinien być uznawany za niewinnego do momentuudowodnieniamuwiny. 12.KaŜdy człowiek ma prawo domagać. się pomocy jeśli ktoś próbuje go zranić, ale nikt nie moŜe. wejść do twojego domu, otwieraćtwoichlistówalboniepokoićciebieitwojarodzinębez dostatecznegopowodu. 13.KaŜdyczłowiekmaprawodopodróŜowaniatakjakchce. 40 14.KaŜdyczłowiekmaprawoudać.siędoinnegokrajuidomagać się ochrony, jeŜeli jest prześladowany albo grozi mu prześladowanie.. 15.Niktniemaprawapowstrzymaćcięprzedprzeniesieniemsię.do. innegokraju,jeŜelitegochcesz. 16.KaŜdyczłowiekmaprawozawrzeć.związekmałŜeńskiizałoŜyć rodzinę.. 17.KaŜdy człowiek ma prawo do posiadania własności i swojego dobytku. 18.KaŜdyczłowiekmaprawodopraktykowaniaswojejReligii.oraz. zmianyReligii,jeŜelitegochce. 19.KaŜdy człowiek ma prawo do mówienia tego co myśli. i. od. przekazywaniaiotrzymywaniainformacji. 20.KaŜdy człowiek ma prawo do brania udziału pokojowych zgromadzeniach. 21.KaŜdyczłowiekmaprawodouczestnictwawrządzeniuswoim krajem. 22.KaŜdyczłowiekmaprawodoochronysocjalnejidomoŜliwości rozwijaniaswoichumiejętności. 23.KaŜdyczłowiekmaprawopracowaćzauczciwewynagrodzenie w bezpiecznych warunkach i przynaleŜności do związków zawodowych. 24.KaŜdyczłowiekamaprawodoodpoczynkuiprzyjemności. 25.KaŜdyczłowiekmaprawodoodpowiedniegostandarduŜyciai doopiekimedycznej,kiedyjestchory. 26.KaŜdyczłowiekmaprawouczęszczaćdoszkoły. 27.KaŜdy człowiek ma prawo do brania udziału w Ŝyciu kulturalnymspołeczności. 28.KaŜdyczłowiekmusiprzestrzegaćporządkuspołecznego,który jestkoniecznydokorzystaniazewszystkichpraw. 29.KaŜdy człowiek musi szanować prawa innych, społeczna i publicznawłasność.. 30.Niktniemaprawausunąć Ŝadnegoprawaztejdeklaracji. 41 Tytuł:GENDERDLAPOCZATKUJĄCYCH.. Cel: Zapoznanie uczestników warsztatu z pojęciami płeć biologiczna i płeć kulturowa-gender,przybliŜenie.zagadnieńzzakresurównouprawnieniapłci. Poruszane zagadnienia: Stereotyp, dyskryminacja, płeć biologiczna, płeć kulturowa, równouprawnienie płci, seksizm, polityka równouprawnienia, socjalizacjapłci. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały:DuŜearkuszepapieruznaklejonymizdaniami(patrzkrok1),quiz- załącznik nr 1,planszezliteramidoquizu................................................. Musisz przygotować: Plansze z literami do quizu: na kartkach A4 - napisz: PRAWDA,STEREOTYP(jednosłowonajednejkartce.) Przebieg: • Prawdziwa kobieta/ Prawdziwy męŜczyzna - metoda wędrujących plakatów:.. Krok 1:Podzieluczestnikówwarsztatuna6grup. Sposób podziału: Poproś,byuczestnicywylosowalikarteczkę............................ ........z...narysowanąfigurągeometryczną:trójkąt,kwadrat,koło,prostokąt.. Osobyztąsamafigurą.tworzą.jednągrupę.. ........Krok 2: RozdajkaŜdejgrupiearkuszpapieruznaklejonakartką...... zniedokończonymzdaniem: • prawdziwakobietaniemoŜe…… • prawdziwakobietajest…….. • prawdziwakobietapowinna…….. • prawdziwymęŜczyznaniemoŜe…….. • prawdziwymęŜczyznajest…….. • prawdziwymęŜczyznapowinien…….. KaŜda z 6 grup otrzymuje kartkę z innym zdaniem. Zadaniem członków grupy jest dokończenie swojego zdania moŜliwie. największą liczbą opcji 42 odpowiedzi.Poinformujgrupę,Ŝenawykonanieswojegozadaniamaok.10 minut. Krok 3: Poprośwszystkiegrupyowymienieniesięplakatamizsąsiadująca znimigrupą,zgodniezruchemwskazówekzegara.NastępnieprzekaŜ.. kolejnąinstrukcję:teraz kaŜda z grup ma uzupełnić otrzymane plakaty z odpowiedziami o własne przemyślenia. Na to zadanie macie 5 minut. Po upływie tego czasu ponownie wymieniacie się plakatami zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Wymiany powtarzają się do momentu, aŜ kaŜda z grup otrzyma ponownie plakat, od którego rozpoczęła pracę. .......Krok 4: PoprośkaŜdązgrupoprezentacjęwynikówpracy.Rozwieś...... wszystkieplakatywwidocznymdlawszystkichmiejscu. Krok 5: Rozpocznijdyskusjęwklasieopierającsięnastworzonychprzez grupęplakatach.Poprośterazczłonkówgrupybywypisaneprzezsiebie stwierdzeniadotyczącekobietspróbowaliprzypisać.męŜczyznom .......i..odwrotnie... .......Zwróćuwagęgrupy,Ŝetaknaprawdęnieistniejktośtakijak„prawdziwa kobieta”i„prawdziwymęŜczyzna”,aotymjacyjesteśmydecydujenie tylkopłećzjakąprzyszliśmy.na.świat,aleprzedewszystkimnasze indywidualnecechyipredyspozycje.Np.bycieosobąopiekuńczączysilną.. .......nie.jest.związanezpłciąbiologiczną,wzwiązkuzczymniemoŜnatych cechprzypisywaćtylkojednejzpłci.Postępującwtensposóbkierujemy .......sięstereotypamimyślowymi,którewynikajązfunkcjonującegownaszej kulturzeczęstonieprawdziwegoobrazukobiecościimęskości.Często.nie.. uświadamiamysobie,ŜetocouwaŜamyza„naturalne”i„wrodzone” wnaszymzachowaniu,sposobiepatrzenianaświat,samopostrzeganiu, .......moŜebyćwistociewytworemkultury,wychowania,instytucjispołecznych. Czas:45minut. 43 • Przedstaw grupie uproszczoną definicję gender. Gender - role przypisywane kobietom i męŜczyznom zgodnie z tradycją, najczęściej są one wynikiem uproszczonego i schematycznego myślenia o rzeczywistości. To rodzaj załoŜeń, na temat tego, co kobiety i męŜczyźni powinni robić. Przeprowadź w klasie dyskusję na temat stereotypu płciowego. Zapytaj uczestników, czy spotykają. się ze stereotypowym traktowaniem płci w.swoim.środowisku?Czyznająosobyktóreprzełamująstereotypy?Co wiedzą o dyskryminacji kobiet w naszym kraju?( podsuń przykłady: kobiety które zostają w domu poniewaŜ ich mąŜ. nie. zgadza. się by były czynne zawodowo, niŜsze pensje kobiet, zawody postrzegane jako wybitnie kobiece, np. nauczycielki, pielęgniarki, opiekunki, są zwykle słabo opłacane. Kobiety na tych samych stanowiskach często zarabiają mniej.niŜ.męŜczyźni.) Czas:20minut. • Quiz: Płeć a stereotyp-załączniknr1 Krok 1 : Poprośuczestnikówbywstali.PrzekaŜinstrukcję: Teraz rozpoczniemy zabawę - quiz ruchowy. Po usłyszeniu przeczytanego przeze mnie zdania kaŜde z was ustawia się przy karteczce z napisem: STEREOTYP lub PRAWDA. Uwaga: KaŜde stwierdzenie i odpowiedz uczestników grupy staraj się skomentować i wyjaśnić. Czas: 25minut 44 Załącznik 1 Quiz: Płeć, a stereotyp • Kobiety rodzą dzieci, męŜczyźni nie. (Prawda) • Małe dziewczynki są delikatne, nieśmiałe i strachliwe, a chłopcy są twardzi i odwaŜni. (Stereotyp) • W wielu krajach kobiet zarabiają mniej niŜ męŜczyźni. (Prawda) • Kobiety mogą karmić dzieci piersią, męŜczyźni potrzebują butelki by nakarmić niemowlę. (Prawda) • MęŜczyźni powinni podejmować najwaŜniejsze decyzje. (Stereotyp) • MęŜczyźni są mniej uczuciowi i rzadziej płaczą, niŜ kobiety. (Stereotyp) • Kobiety lepiej zajmują się dziećmi.(Stereotyp) • MęŜczyźni lepiej nadają się na polityków. (Stereotyp) • Kobiety nie mogą pracować w niebezpiecznych warunkach np.: na kopalni.(Stereotyp) • Większość policjantów w przewaŜającej części państw na świecie to męŜczyźni bo się lepiej do tego nadają. (Stereotyp) • Mniej kobiet niŜ męŜczyzn zajmuje stanowiska członków rządu, parlamentu, managerów.(Prawda) • Kobiety zwracają większą uwagę na swój wygląd niŜ męŜczyźni. (Stereotyp) 45 Tytuł:NA GRANICY Cel:Zapoznaniezdokumentamidotyczącymiprawczłowiekazeszczególnym uwzględnieniemDeklaracjiPrawCzłowieka,zapoznaniezpojęciem„uchodźca” orazinformacjamidotyczącymitejgrupyspołecznej,uwraŜliwienienapotrzeby innych,ćwiczeniemyśleniakreatywnego,wspomaganierozwojuempatii. Poruszane zagadnienia:. RóŜnice kulturowe, tolerancja, prawa człowieka, niezbywalnośćpraw,imigracja,uchodźcy,prawauchodźcy. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały: załącznik nr 1 - skrócona wersja Deklaracji Praw Człowieka, załącznik nr 2 -argumentyidecyzjeurzędnikówimigracyjnych,załącznik nr 3 -decyzjeiargumentyuchodźców,załącznik nr 4 -informacjeouchodźcach. Musisz przygotować:DlakaŜdejgrupydwiekopieskróconejwersjiDeklaracji PrawCzłowiekaorazpozostałezałączniki. Przebieg: • Na granicy cz I: Krok 1: Zacznij od burzy mózgów: na tablicy zapisz słowo UCHODŹCA. Poproś uczestników warsztatu, by powiedzieli, z czym kojarzyimsiętosłowo.Wszystkieodpowiedzizapisznatablicy. Czas:10minut ...........Krok 2 :.Zapoznajgrupęzdefinicjąuchodźcy: Uchodźca- (według konwencji Genewskiej dotyczącej Statusu Uchodźcy) osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniami z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynaleŜności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie moŜe lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa. Przedstaw uczestnikom informacje dotyczące uchodźców- na podstawie załącznika nr 4 Czasok.10minut 46 Krok 3: Poinformuj grupę, Ŝe teraz odczytasz scenariusz na podstawie, któregoonisamibędąwczuwalisięwsytuacjeuchodźcówiurzędników nagranicyPolsko-Ukraińskiej Krok 4: Poproś by grupa usiadła w kręgu, uczestnicy zamykają oczy. Prowadzącypowoliodczytujescenariusz: Jest ciemna, zimna i mokra noc. Na granice pomiędzy Polską - a Ukrainą przybywa kolumna uchodźców z Czeczenii uciekających przed wojną i prześladowaniami ze strony Rosjan w swoim kraju. Chcą się przedostać do Polski. Są zmęczeni, głodni i zmarznięci. Nie mają pieniędzy i Ŝadnych dokumentów oprócz paszportów. Urzędnicy imigracyjni z Polski mają podzielone opinii: niektórzy chcą pozwolić uchodźcom przekroczyć granice Polski , inni nie. Uchodźcy są zdesperowani, stają się przekonać urzędników. Krok 5: Podziel uczestników na dwie, grupy poprzez odliczeni. do. dwóch: pierwsza grupa- URZĘDNICY NA GRANICY, druga grupa- UCHODŹCY. Rozdaj grupie URZĘDNIKÓW załącznik nr 3, a grupie UCHODŹCÓW. załącznik nr 4. Poproś obie grupy, by wczuły się............ w swoje role, zapoznały się z argumentami. KaŜda osoba w grupie powinna wymyślićsobiekonkretnąpostać, którą chce odegrać w scence wramach nadanej roli. Poproś uczestników, by postaciom, które będą odgrywali. nadali. imię, zawód, rolę w rodzinie (np. matka, ojciec, dziecko),orazwymyślilihistorięotym,jakŜyłoimsięwkraju,zktórego uciekli. ..........Czas: 25minut. • Na granicy cz II Krok 1: Poinstruuj grypy, Ŝe. mają teraz 10 minut na ostateczne przygotowanie się do odegrania scenki. Po upływie tego czasu podziel. salęnapołowęzapomocą.taśmymalarskiejnaklejonejnapodłogę..Teraz. osoby grające rolę uchodźców ustawia się po jednej stronie tej symbolicznejgranicy,natomiastgrupęurzędnikówpodrugiej. 47 Krok 2: Daj sygnał do rozpoczęcia odgrywania scenki. Powinna ona trwać ok. 15 minut, zakończ ją w momencie uzyskania przez strony konkretnego rozwiązania, tzn. pozytywnej lub negatywnej decyzji urzędników. Krok 3: Poproś uczestników, by usiedli w kręgu. Omów ćwiczenie. Zapytajjakczulisięwswoichrolach,czybyłoimtrudno,jaksądzączy państwo powinno mieć prawo do wydalanie uchodźców ze swojego terytorium,jakczulibyście,gdybywnaszymkrajuwybuchławojnaisami bylibyścieuchodźcami.PrzedstawkilkafaktównatematwarunkówŜycia uchodźcówwPolsce. Czasok:10minut Czas: 35 minut • Zabawa relaksująca - Elektrony Poproś grupę by wstała ze swoich miejsc. Następnie powiedz, Ŝe. teraz. kaŜdaosobajestelektronem,któryswobodniewirujesobiepocałejsali. Po chwili ruch elektronów ulega przyspieszeniu, kręcą. się one jeszcze szybciej i szybciej by następnie zwolnić. Na koniec elektrony puszczają sięcorazwolniej,aŜ.do.zatrzymania.. Załącznik nr 1 UPROSZCZONA WERSJA POWSZECHNEJ DEKLARACJI PRAW CZŁOWIEKA Streszczenie Preambuły Zgromadzenie Ogólne uznaje, Ŝe. wrodzona. godność i równe i niezbywalne prawa wszystkich członków rodziny ludzkiej są podstawą. wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie, prawa człowieka powinny być chronione przez rządy prawa, rozwijane musza być przyjacielskie stosunki między. państwami,Narodyzjednoczonepotwierdzają.swoja.wiaręwprawaczłowieka, równość praw męŜczyzn i kobiet są zdecydowane popierać postęp społeczny, poprawęwarunkówŜyciaiwiększą.wolnośćiobiecująrozpowszechniaćprawa człowiekaiichpowszechnezrozumienie. 48 Streszczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 1. KaŜdy człowieka jest wolny i wszyscy powinni być traktowani w taki sam sposób. 2. KaŜdy człowiek jest równy niezaleŜnie od róŜnic w kolorze skóry, płci, religii, języka. 3. KaŜdy człowiek ma prawa do Ŝycia; Ŝycia w wolności i bezpieczeństwie. 4. Nikt nie ma prawa traktować cię jak niewolnika ani ty nie moŜesz nikogo uczynić swoim niewolnikiem. 5. Nikt nie ma prawa cię skrzywdzić ani torturować. 6. KaŜdy człowiek ma prawo być równym wobec prawa. 7. Prawo jest takie samo dla kaŜdego człowieka, powinno być stosowane w ten sam sposób wobec wszystkich. 8. KaŜdy człowiek ma prawo domagać się pomocy prawnej, gdy jego prawa nie są przestrzegane. 9. Nikt nie ma prawa do bezprawnego uwięzienia cię albo wydalenia z twojego kraju. 10.KaŜdy człowiek ma prawo do sprawiedliwego i publicznego procesu. 11.KaŜdy człowiek powinien być uznawany za niewinnego do momentu udowodnienia mu winy. 12.KaŜdy człowiek ma prawo domagać się pomocy, jeśli ktoś próbuje go zranić, ale nikt nie moŜe wejść do twojego domu, otwierać twoich listów albo niepokoić ciebie i twoja rodzinę bez dostatecznego powodu. 13.KaŜdy człowiek ma prawo do podróŜowania tak jak chce. 14.KaŜdy człowiek ma prawo udać się do innego kraju i domagać się ochrony, jeŜeli jest prześladowany albo grozi mu prześladowanie. 15.Nikt nie ma prawa powstrzymać cię przed przeniesieniem się do innego kraju, jeŜeli tego chcesz. 49 16.KaŜdy człowiek ma prawo zawrzeć związek małŜeński i załoŜyć rodzinę. 17.KaŜdy człowiek ma prawo do posiadania własności i swojego dobytku. 18.KaŜdy człowiek ma prawo do praktykowania swojej Religi oraz zmiany Religi, jeŜeli tego chce. 19.KaŜdy człowiek ma prawo do mówienia tego, co myśli i od przekazywania i otrzymywania informacji. 20.KaŜdy człowiek ma prawo do brania udziału pokojowych zgromadzeniach. 21.KaŜdy człowiek ma prawo do uczestnictwa w rządzeniu swoim krajem. 22.KaŜdy człowiek ma prawo do ochrony socjalnej i do moŜliwości rozwijania swoich umiejętności. 23.KaŜdy człowiek ma prawo pracować za uczciwe wynagrodzenie w bezpiecznych warunkach i przynaleŜności do związków zawodowych. 24.KaŜdy człowieka ma prawo do odpoczynku i przyjemności. 25.KaŜdy człowiek ma prawo do odpowiedniego standardu Ŝycia i do opieki medycznej, kiedy jest chory. 26.KaŜdy człowiek ma prawo uczęszczać do szkoły. 27.KaŜdy człowiek ma prawo do brania udziału w Ŝyciu kulturalnym społeczności. 28.KaŜdy człowiek musi przestrzegać porządku społecznego, który jest konieczny do korzystania ze wszystkich praw. 29.KaŜdy człowiek musi szanować prawa innych, społeczna i publiczna własność. 30.Nikt nie ma prawa usunąć Ŝadnego prawa z tej deklaracji. 50 Załącznik nr 2 Argumenty urzędników • Uchodźcy są zmarznięci i głodni, nie moŜemy ich odesłać powrotem. • JeŜeli ich odeślemy w swoim kraju będą aresztowani, poddawani torturom, a moŜe nawet zabici. • Mamy prawne zobowiązania ustalone z innymi państwami, Ŝe powinniśmy przyjmować uchodźców- Konwencja Genewska • Oni nie mają pieniędzy, a Polski nie stać na to, Ŝeby im dawać pensje. • Mamy własne problemy, po co nam jeszcze obcy ludzie w kraju. • Czy oni są w stanie udowodnić, Ŝe nie udają tylko uchodźców, Ŝeby móc Ŝyć w Polsce. • W naszym kraju jest juŜ za duŜo uchodźców, musimy zająć się naszymi obywatelami. • Oni mają inny język, kulturę i religię niŜ my. Nie będą mogli się zintegrować. • MoŜe mogą pracować w naszym kraju w zawodach, gdzie brakuje ludzi: budowlańcy, inŜynierowie, anestezjolodzy, pielęgniarki dla osób starszych, • Powinni udać się do bogatszych krajów niŜ Polska. • Polacy w róŜnych okresach teŜ uciekali z Polski i inne kraje przyjmowały ich jako uchodźców politycznych. • Spowodują same problemy. 51 Załącznik nr 3 Argumenty uchodźców • Mamy zagwarantowane przez Konwencje Genewską prawo do schronienia się. W waszym kraju. • Jesteśmy głodni, macie moralny obowiązek nam pomóc. • Polacy teŜ w róŜnych okresach szukali schronienia w innych krajach i kraje te przyjmowały im do siebie. • JeŜeli wrócimy zostaniemy aresztowani, potem torturowani i wreszcie zabici. • Mamy małe dzieci, które potrzebują schronienia. • Nie szukamy lepszych zarobków w waszym kraju, ale uciekamy przed wojną, • Nasze domy zostały zburzone, cześć naszych bliskich zginęła na wojnie. • Nie mamy pieniędzy, mamy tylko tyle ile udało nam się spakować ze sobą do walizek. • W swoim kraju byłem inŜynierem. • W swoim kraju byłam anestezjologiem. • W Czeczenii budowałem domy. • W Czeczenii pracowałam w szpitalu jako pielęgniarka. • Chcemy się schronić tylko do momentu, aŜ w naszym kraju będzie bezpiecznie. 52 Załącznik nr 4 • W Polsce większość uchodźców to Czeczenii, którzy uciekają przed prześladowaniami ze strony wojsk rosyjskich. • Dokumentem, który mówi o prawach uchodźców jest Konwencja Genewska, podpisana przez Polską w 1951 roku. • Wnioski o przyznanie status uchodźcy przyjmowane są przez StraŜ Graniczną, a rozpatrywane przez Urząd do Spraw Cudzoziemców. • Po złoŜeniu wniosku osoba starająca się o status uchodźcy ma prawo do miejsca w ośrodku dla uchodźców, gdzie ma zapewniony nocleg, wyŜywieni i ubranie. Nie moŜe jednak podjąć pracy do momentu przyznania jest statusu uchodźcy. Procedura ta zwykle w Polsce trwa ok. 9 miesięcy. • Według tegorocznych badań sondaŜowych TNS OBOP, prawie 2/3 Polaków prawidłowo rozumie termin „uchodźca”, wskazując na osobę opuszczającą swój kraj w obawie przed prześladowaniami. Ponad połowa społeczeństwa (56%) określenie to przypisuje uciekinierom z terenów bądź kraju objętego wojną. Trzecim pod względem powszechności jest błędne przekonanie, Ŝe uchodźcami są osoby opuszczające swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków Ŝycia – podziela je 33% Polaków. • Niespełna 2/3 Polaków akceptuje pobyt uchodźców w Polsce. Mimo tego, tylko 20% Polaków zgodziłoby się na stały pobyt uchodźców w Polsce, a niewiele ponad 40% - przez „dłuŜszy czas”. • W roku 2006 o status uchodźcy ubiegało się w Polsce 7 tys. cudzoziemców. 53 • Na Śląsku funkcjonują dwa ośrodki dla uchodźców w Bytomiu i Katowicach. • Po przystąpieniu Polski do UE uchodźcy z Federacji Rosyjskiej np.: Czeczenii mają obowiązek wystąpić o statut uchodźcy do władz Polski, jako pierwszego kraju z, UE którego granice przekraczają. 54 Tytuł:KOLOROWEHISTORIEZHAPPYEND’EM Cel:zrozumieniezjawiskawielokulturowości,uwraŜliwienienapotrzebyinnych, ćwiczenie myślenia kreatywnego, wspomaganie rozwoju empatii, nabycie podstawowejwiedzyoŜyciuludzizinnychkręgówkulturowych. Poruszane zagadnienia:.róŜnicekulturowe,tolerancja,prawadziecka,szacunek, islam,buddyzm. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały: załącznik nr 1:. zdjęcia dzieci z róŜnych części świata. wraz..................... z nazwami państwa, z których dzieci pochodzą, duŜe arkusze papieru, pisaki, politycznamapaświata.. Musisz przygotować:dlakaŜdejgrupyinnezdjęciez załącznika 1(moŜesz.teŜ powycinać.zdjęciazkolorowychgazet) Przebieg: Cz. I: Krok 1: PrzekaŜ uczestnikom kilka waŜnych i ciekawych informacji na temat sytuacji społeczno-politycznej w: Sudanie, Afganistanie, Chinach, Tybecie-załącznik nr 2. Krok 2:Podzieluczestnikówwarsztatunagrupy4-osobowe.. Sposób podziału: MoŜeszpodzielićgrupępoprzezlosowanie.Uczestnicy warsztatu losują napisane na karteczkach nazwy państw, regionów, októrychbędziemowawtrakciewarsztatów. Krok 3: Udzieluczestnikominstrukcji: KaŜda grupa otrzyma teraz jedną fotografię dziecka wraz z nazwą państwa lub regionu z jakiego dziecko to pochodzi. Zadaniem kaŜdego zespołu jest odszukanie tego miejsca na politycznej mapie świata. Krok 4: Po odszukaniu danego państwa(regionu) grupa dostaje kilka przedmiotówcharakterystycznychdladanegokraju. 55 Przykładoweprzedmioty: Afganistan: chusta na głowę, zdjęcia kobiet w hidŜabie – tradycyjnej chuścieislamskiejlubburce,latawiecalbojegozdjęcie. Sudan:maskiafrykańskie,wisiorki,bębny,zdjęciazkrajobrazemAfryki Tybet: kadzidełka, figurka buddy, kawałek pomarańczowego materiału, zdjęciamnichówtybetańskich Chiny: pałeczki do jedzenia, ryŜ, zdjęcia krajobrazu, chiński horoskop, pismo Krok 5: Poproś,bykaŜdazgrupnapodstawieotrzymanychprzedmiotów iinformacji,jakieusłyszałaodprowadzącegostworzyłahistoriędziecka, któregozdjęcieotrzymała,przyzachowaniurealiówpaństwazjakiegoono pochodzi.Namówuczestnikówopopuszczeniewodzyfantazji.Niech wyobraŜąsobie,ŜepisząscenariuszfilmowyalboksiąŜkę,niechspróbują.. wczuć.sięwopisywanąpostać..Mają..wymyślić.dla.niej...imię, przyjaciół,zastanowić.sięjakwyglądać.moŜejejrodzina,dom,szkoła, jakspędzawolnyczas,itd. Rozdaj grupom arkusze papieru, kolorowe pisaki, kaŜda. grupamaswójkolorpisakaprzezcałyczastrwania.ćwiczenia. Krok 6: Poupływieok.25minutpoprośuczestników,byprzekazaliswoje historie-plakaty kolejnej grupie zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Teraz kaŜda grupa dopisuje dalszy ciąg otrzymanej historii. Zaznacz, Ŝe. historia stanowić ma logiczną całość. . i. Ŝe. historia kaŜdego dziecka ma mieć pozytywne zakończenie.. WaŜne, Ŝeby najpierw przeczytać co napisalipoprzednicytak,byniezmieniaćfaktów.Poupływie5minutzrób kolejna zmianę.. AŜ do momentu, kiedy plakaty powrócą do grup, które rozpoczynałyposzczególnehistorie. Czas:45minut 56 Cz. II: Krok 1: Poproś grupy o prezentację wyników pracy. Naprowadź uczestników,abydostrzeglipodobieństwawpotrzebachwszystkichdzieci mimo.róŜnychwarunkówŜyciawtychkrajach.OdwołajsiędoDeklaracji PrawDziecka. Czas:20minut Krok 2: Napisz na tablicy słowo wielokulturowość. Poproś uczestników, bypodawaliwszystkieskojarzeniajakiewiąŜą.siędlanichztympojęciem. Podsumuj burzę mózgów, przedstaw definicję wielokulturowości: wielokulturowości czyli współistnienia odmiennych wartości i tradycji . Krok 3: Przy omawianiu zwróć uwagę na zjawisko wielokulturowości jako elementu coraz bardziej charakterystycznego dla. naszej. rzeczywistości. Zaznacz, Ŝe wielokulturowość. wyróŜnia. się szczególnie w państwach, do którychmasowonapływają.rzesze.emigrantów..Największąprzeszkodę.na. drodze do zaakceptowania współistnienia róŜnych kultur czy odmiennych religii. stanowią uprzedzenia wynikające z fałszywego obrazu tzw. „obcych”, „innych”, „odmiennych”, najczęściej uznawanych za „gorszych”. Owa reakcja niechęci, dezaprobaty czy wręcz wrogości rodzi się najczęściej z niewiedzy. To właśnie. . nieznajomość kultury, tradycji, obrzędów, religii czy języka innych narodów, społeczności lub grup prowadzidonegatywnychzachowań... Czas: 15minut Krok 4: PoprośuczestnikówwarsztatubykaŜdyznichpowiedziałcobyło dla.niego.waŜne,interesującelubzaskakującewdzisiejszychzajęciach. Czas:10minut 57 Załącznik nr 1 AFGANISTAN CHINY 58 TYBET SUDAN 59 Załącznik nr 2 Informacje o krajach: Afganistan Afganistan jest wysokogórskim krajem śródlądowym, nie posiadającym dostępu do morza, połoŜonym. w. środkowej i południowo - zachodniej Azji. Ponad 4/5 powierzchnizajmują.góry.. Państwotomabogatąkulturęihistorię,wczesneośrodkimiejskiepojawiłysię.na. terenachdzisiejszegoAfganistanujuŜ.w.III.tysiącleciup.n.e.Po2000rokup.n.e. zamieszkalinatychterenachAriowie. Odwielulatwkrajutrwawojna.Wlatach70Rozpoczęłasięwojnaafgańska z udziałem ówczesnego ZSRR w której mudŜahedinów wsparły pieniędzmi........... i bronią m.in. USA, Wielka Brytania, Pakistan, Arabia Saudyjska, Iran oraz Chiny. Mimo zaangaŜowania znacznych sił i najnowocześniejszej broni wojska radzieckie wspierane przez afgańskie siły rządowe nie potrafiły pokonać islamskich bojowników, stosowany przez armię radziecką terror, barbarzyńskie metody walki (m.in. taktyka spalonej ziemi) z uŜyciem wszystkich moŜliwych rodzajów broni, w tym napalmu, min-zabawek i dywanowych bombardowań obiektów pozbawionych znaczenia strategicznego nastawiły wrogo do ZSRR większość społeczeństwa afgańskiego i światową opinię publiczną. Dwa lata później Afganistan, ZSRR, USA i Pakistan zawarły porozumienie pokojowe iwojskaradzieckiezaczęłyopuszczaćkraj.OstatnieoddziałyopuściłyAfganistan w. następnym roku. Po wycofaniu się wojsk radzieckich siły rządowe powoli traciły kolejne terytoria, aŜ w końcu, na początku 1992 r., mudŜahedini zdobyli Kabul.NadeszłyczasypanowaniaTalibów: 60 W 1994 r. w Afganistanie pojawili się talibowie, czyli wspierani głównie przez Pakistan fundamentalistyczni, islamscy studenci, przewaŜnie. narodowości pasztuńskiej,którzybardzoszybkostalisięznaczącąsiłą... Na kontrolowanych przez siebie terenach (wtedy dwie trzecie Afganistanu) talibowie wprowadzili surowe prawo zwyczajowe, drastycznie ograniczające prawa kobiet: kobiety nie mogły wychodzić z domu bez opieki męŜczyzny, zostały zmuszone do chodzenia w burkach. W tym samym czasie męŜczyźni. dostali nakaz noszenia tradycyjnych strojów i brody o odpowiedniej długości. Palono ksiąŜki i niszczono kasety z muzyką jako niezgodne z islamem inawołującedogrzechu.Wmarcu2001r.talibowiezniszczylidwagigantyczne staroŜytne posągi Buddy w Bamian. Podobny los spotkał tysiące mniejszych zabytków.Akttenpotępiłonawetwielekrajówmuzułmańskich. W końculat 90.doAfganistanuprzybył poszukiwany przez Stany Zjednoczone w.związkuzoskarŜeniamioterroryzmOsamabinLaden,atalibowie,zktórymi łączyłgoradykalizmpoglądów,udzielilimugościny..... 7 października 2001 roku po zamachach terrorystycznych amerykańskie oraz brytyjskie siły powietrzne rozpoczęły bombardowanie wyznaczonych celów . Kilka tysięcy amerykańskich Ŝołnierzy rozpoczęło polowanie na Bin Ladena imułłęMohammadaOmara,jednakobajzdołaliumknąć.Dostycznia2002siły talibówiAlKaidyOsamybinLadenazostałycałkowicierozbite. W kraju odbyły się demokratyczne wybory, do Afganistanu przybyło kilkadziesiąt. tysięcy Ŝołnierzy sił pokojowych pod dowództwem NATO. Od wiosny2003nasiliłysięatakinawojskamiędzynarodowe,siływiernewładzom w Kabulu oraz organizacje humanitarne, które musiały. zrezygnować..................... z działalności w zdominowanej przez Pasztunów południowo-zachodniej części kraju. W latach 2005-2006 liczebność i aktywność sił antyrządowej opozycji znacznie się wzmogła, systematycznie rosną straty wojsk rządowych oraz sił 61 NATO coraz częściej odbieranych w opinii społeczeństwa afgańskiego jako okupanci. Sudan Sudan leŜy na terenie północnej Afryki. Od blisko 50 lat trwa. tam. wojna.. Konflikt wSudanie pochłonął co najmniej 2 miliony ofiar. Ponad 4,5 miliona osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Przełomem wjednej znajkrwawszych wojen współczesnej Afryki okazał się rok 2005, kiedy to podpisano 9 stycznia 2005 r. wNairobi (Kenia) porozumienie pokojowe (Comprehensive Peace Agreement). Porozumienie zakończyło konflikt między. Północą iPołudniem kraju, nie oznaczało jednak końca konfliktów wSudanie. W2003rokuwybuchłwciąŜniezakończonykonfliktwpołoŜonymnazachodzie krajuDarfurze. Wojna domowa wSudanie wybuchła juŜ pod koniec 1955 roku przed ogłoszeniem niepodległości spod panowania brytyjsko-egipskiego (1 stycznia 1956roku).Powodembuntumurzyńskiejludnościzpołudniakraju(buntwTorit) było niezadowolenie zpolitycznej igospodarczej dominacji muzułmańskich Arabówzpółnocy.Wwynikudziałańwojennychucierpiałanajbardziejludności cywilna,naktórejdomostwanajeŜdŜałyzbrojneodziaływojownikówstosujących taktykę spalonej ziemi, niszcząc gospodarstwa domowe, mordując ich mieszkańców i zatruwając studnie. Na duŜą skalę. występują w Sudanie zagroŜeniasanitarno-epidemiologiczne,powszechnesąfebraimalaria,nasilasię zachorowalnośćnaAIDS.WkrajubraktakŜedróg,coznacznieutrudniapomoc humanitarną,zniszczonezostałotakŜeszkolnictwo,80%dzieciniechodzinawet doszkołypodstawowej. 62 Chiny Chiny nagminnie łamią prawa zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.Liczbawykonywanychkarśmiercidoszław1993rokudo2tysięcy. Często wykonywane są masowe egzekucje przy wielotysięcznej "widowni" np. podczasświętaNowegoRoku. W Chinach łamie się takŜe. międzynarodowe prawo do słusznego procesu, niezawisłość.sądów.w.ChińskiejRepubliceLudowejjestfikcją.OskarŜonytylko w nielicznych przypadkach ma prawo do obrony, a i wtedy obrońca ma małe moŜliwości manewru. Obrońca bardzo często nie ma pełnego dostępu do materiałówdowodowychidoświadków. ObywateleChinniemająwielupodstawowychprzywilejówtakichjakprawodo. wolnego. zrzeszania. się czy wolności słowa, władze kontrolują. nawet. wyszukiwarkiinternetowe.Wkrajutympowszechnajestniewolniczapracdzieci. Większość dzieci nie dostaje za pracę. naleŜnego wynagrodzenia. Około 50% z nich Ŝyje. w. nędzy. Wiele dzieci pracujących w fabrykach odzieŜowych czy zabawekcierpinazaburzeniawzroku,chronicznebólestawów,plecówikarku. 37%dziecipracującychjestwwieku5-12lat,pozostałe-13-14lat,Ŝe.większość dziecipracującychrezygnujezeszkoływwiekuok.10lat. Tybet Tybet był dumnym i niezaleŜnym krajem buddyjskim. W roku 1951 Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza zajęła Tybet, który stał się częścią Chin, nadal oficjalnie (formalnie)autonomiczny, zarządzaną przez Dalajlamę. XIV. i. Panczenlamę. Centralna władza chińska miała w swojej gestii wojskowość, sprawy zagraniczne, finanse i edukację. Władze chińskie dąŜą do całkowitego zniszczenia kultury tybetańskie, chcą pozbawić Tybetańczyków ich własnej toŜsamości narodowej i narzucić im komunistyczną. ideologię.. W. związku z narastającymcorazbardziejod1958r.uciskiempolitycznymzestronyChinoraz 63 ruchami opozycjonistów skierowanymi przeciw władzy centralnej, nastąpiło usztywnieniepolitykiChinwobecTybetu.Wroku1959,powybuchuPowstania Tybetańskiego,DalajlamaXIVbyłzmuszonyudać.sięnaemigrację.do.Indii.wraz. ze100000zwolenników,ZałoŜonotamTybetańskiRządnaUchodźstwie,który do.dziś.nie.moŜewrazzDalajlamąpowrócićdoTybetu.Wswoichdziałaniach ChRLposuwasiędodalekoidącychrepresji,aresztowań,tortur.Jednostkioporne są.eliminowane. Po ogłoszeniu, Ŝe Igrzyska Olimpijskie w roku 2008 odbędą. się w Pekinie, na świecie doszło do narastających dyskusji dotyczących kontroli Tybetu przez Chiny. W samym 2008 roku w wielu miejscach doszło do protestów, nie tylko samych Tybetańczyków, ale równieŜ przeciwników ucisku Tybetu przez Pekin. Ich przejawami były m.in. protesty przeciwników kontroli Tybetu przez Chiny pod ambasadami Chin na całym świecie, które organizowano często. wraz.............. z innego rodzaju manifestacjami, a w które nierzadko włączali się politycy państw,gdzieoweprotestysięodbywały. Bardzo widocznym przejawem protestu okazała się trasa znicza olimpijskiego. JuŜ podczas zapalenia go w staroŜytnej. świątyni w greckiej Olimpii, kilku protestantów rzuciło się. w. stronę znicza z protestacyjnymi plakatami i hasłami "wolności dla Tybetu". Podczas samej pielgrzymki (o planowanej rekordowej trasie,liczącejponad131tys.km)wielokrotnie(praktyczniewkaŜdym.mieście) dochodziłodoincydentów;wParyŜuzniczzostał,trzecirazwhistorii,zgaszony –wedługorganizatorówbyłotozpowodówtechnicznych.Wielerazydochodziło dopróbzgaszenialubwyrwaniazniczazrąkosobyniosącejogieńolimpijski,bez przerwy natomiast widać było protestujących pikietujących hasła związane.......... z.wolnościąTybetu. Zamieszki ogarnęłyjednakprzedewszystkimsamTybet,główniestolicęokręgu, Lhasę.InformacjeonichbyłyjednakskrzętnieukrywaneprzezPekin. 64 Tytuł:FAIRTRADE. Cel: Upowszechnienie wiedzy dotyczącej zasad fair trade poprzez pokazanie sytuacjipracownikawkrajachpołudnia,wyjaśnienie.zaleŜnościjakiezachodzą globalnym łańcuchu produkcji, uwraŜliwienie. na. zagadnienia. związane. ze. świadomąkonsumpcją Poruszane zagadnienia: prawa człowieka, fair trade, globalny łańcuch zaleŜności,prawakonsumenta Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały: samoprzylepnekarteczki,pisaki, flipchart. Musisz przygotować: pocięte stare jeansy (2 pary) - jak na załączniku 1, załącznik nr 2:kartyról. Przebieg: • Zakupy: Krok 1: Poproś by kaŜdy uczestnik na małej samoprzylepnej karteczce napisałto,czymkierujesiępodczasdokonywaniazakupów-jednąrzecz najednejkarteczce.Rozdajuczestnikomkarteczki. ..........Krok 2: Poprośpierwsząosobąbyprzykleiłanatablicyswojekarteczki iprzeczytałagłośnocojestnanichnapisane.Następniekolejni uczestnicyrobiątosamo,przyklejająckarteczkizpodobnymipowodami robieniazakupówjednapoddrugą.Chodzioto,Ŝebypogrupować.. wszystkiepodawanepowody. Krok 3: Podsumuj wyniki wspólnej pracy. Przeczytaj te najczęściej udzielane odpowiedzi. Zapytaj uczestników, czy kiedykolwiek podczas robieniazakupówmyślelinp.owarunkachpracyludziszyjącychodzieŜ, wpływie danego produktu na środowisko czy testowaniu go na zwierzętach. Zaznacz, Ŝe na dzisiejszych warsztatach będą poruszane zagadnieniadotycząceszczególniewarunkówpracyludziprodukujących rzeczywkrajachpołudnia. Czas:25minut 65 • Podział dochodów- jeansy: Krok 1: Podziel grupę na dwa zespoły, daj kaŜdej z nich pociętą odpowiednio (patrz załącznik 1) parę jeansów oraz komplet pięciu karteczekznapisanymiprocentami:jednaliczbtojednakarteczka:50%, 25%,13%,11%,1%. ..........Krok 2 : PoprośbyuczestnicyprzyporządkowalikaŜdąkarteczkę.. doodpowiedniegokawałkaspodni,zgodnieztymjakuwaŜają,tzn. ileprocentcenyparyjeansówstanowią.następująceelementy: ..........reklama sprzedaŜ wynagrodzenie robotników szyjących jeansy materiał i eksploatacja maszyn transport i podatki Krok 3: Kiedy grupa skończy układać etykiety przedstaw im właściwy podziałkosztów: SprzedaŜ - 50% reklama - 25% materiał i eksploatacja maszyn - 13% transport i podatki - 11% wynagrodzenie robotników szyjących jeansy - 1% Krok 4:. Zwróć uwagę uczestników jak mały procent ceny jeansów stanowiąpensjepracowników.Przytoczfakty: W fabrykach odzieŜowych w Bangladeszu kobiety pracują dziennie 11 godzin, mają wolne tylko w jedną niedzielę miesiąca i 3 dni urlopu w roku. Pracownicy fabryk w Chinach zarabiają poniŜej płacy minimalnej: ok. 1 dolara dziennie. W chińskich fabrykach brak regulaminu pracy i związków zawodowych, powszechna jest niewolnicza praca dzieci 66 Czas: 45minut. • Globalny łańcuch zaleŜności Krok 1: Podziel uczestników na 4 grupy. Poinformuje, Ŝe teraz kaŜda........ zgrupwcielisię.w.rolęjednejzgrupistotnychdlaglobalnegołańcucha odzieŜowego.. Są to np.: właściciele korporacji handlowych, właściciele fabryk odzieŜowych w krajach południa, pracownicy fabryk..................... ikonsumenci. Krok 2:DajkaŜdejzgrupkartę.z.rolą - załącznik nr 2, flipchartipisaki Krok 3: Poproś uczestników, by uwaŜnie przeczytali otrzymaną. rolę......... Wczuwającsięwsytuacjęopisanychosób,odpowiedzielinanastępujące pytania,aodpowiedzizapisalinaflipcharcie: - co jest dla ciebie najwaŜniejsze i jak wygląda twoje Ŝycie? - od kogo zaleŜysz w łańcuchu dostaw? - kto zaleŜy od ciebie w łańcuchu dostaw? Krok 4: Grupy prezentują wyniki swojej pracy, kaŜda grupa mocuje swojąkartkęnatablicytak,bypowstałłańcuchzaleŜności.Omówprace uczestników. Poproś, by zastanowili się juŜ jako konsumenci jak zareagowaliby na wiadomość, Ŝe znana marka odzieŜowa wykorzystuje pracęniewolnicządzieci? Krok 5: Podsumuj dyskusję.. Zwróć uwagę odwołując się do łańcucha zaleŜności, Ŝe konsumenci i ich decyzje mogą. mieć znaczący wpływ na losy duŜych korporacji i fabryk, pośrednio. więc wpływać takŜe. na. poprawęwarunkówpracownikówfabrykwkrajachpołudnia. Czas:45minut 67 Załącznik nr 1 68 Załącznik nr 2 ROLE DO GRY GLOBALNY ŁAŃCUCH ZALEśNOŚCI PRACOWNICY FABRYKI MieszkaciewBangladeszu,70%zWastokobiety.Pracujecieod8rokuŜycia, zwykle po 11 godzin dziennie. Wasza pensja nie wystarcza Wam na godne Ŝycie,częstojecietylkojedenposiłekdziennie.Mieszkaciewraz.z.rodzinami.w. domach z blachy przy fabryce, w której pracujecie. Nie macie umów o pracę, nie znacie teŜ regulaminu pracy i praw, które powinny Wam przysługiwać.. Warunki, w których pracujecie są bardzo złe, ale nie ma związków zawodowych, które mogłyby upominać. się o poprawę. W zeszłym roku pracownicy,którzypróbowalizałoŜyć.związekzawodowyzostalizwolnieni. ZARZĄD KORPORACJI ODZIEśOWEJ Staracie się pozyskać jak najwięcej konsumentów. Specjaliści od reklamy pracują nad marką waszych produktów. śeby maksymalnie obniŜyć koszty i.zwiększyć zyski przenieśliście całą produkcję do Bangladeszu. Nie interesuje Wascodziejesięwposzczególnychfabrykach,macieichprzecieŜkilkanaście. WŁAŚCICIEL FABRYKI Twojągłówną.zaletądlazleceniodawców(korporacji)jesttaniasiłarobocza. Nie dbasz o warunki pracy w swojej fabryce. Liczy się szybkość zrealizowanych zamówień od wielkich korporacji, nie pozwalasz na załoŜenie. związkówzawodowych. KONSUMENCI Mieszkacie w mieście średniej wielkości w duŜej aglomeracji miejskiej. Jesteście studentami, czasem pracujecie dorywczo. Robicie zakupy w róŜnych miejscach. Interesujecie się. modą ale takŜe polityką, i tym co dzieje się. na. świecie. 69 Tytuł:MILENIJNECELEROZWOJU Cel: Zapoznanie uczestników warsztatu z pojęciami: milenijne cele rozwoju, polityka rozwojowa ONZ, poszerzenie wiedzy z zakresu sytuacji społecznej igospodarczejkrajówpołudnia. Poruszane zagadnienia: milenijne cele rozwoju, kraje globalnego południa,. polityka rozwojowa, wskaźniki rozwoju społecznego, ubóstwo, slumsy, globalneporozumienie,ONZ. Czas:90minut(moŜliwośćpodziałuna2x45minut) Materiały:pisaki,kartkiA4,karteczkiwczterechkolorachpojednejzkaŜdego. kolorudlakaŜdegouczestnikawarsztatów,taśmasamoprzylepna. Musisz przygotować:załączniknr1-milenijnecelerozwoju. Przebieg: • Moje cele. Krok 1:RozdajkaŜdemuczłonkowikartkęA4ipoprośbynarysowałna niej. oś czasu od roku bieŜącego do roku 2015. Następnie poproś, by uczestnicy, kaŜdy na swojej kartce, nanieśli na osi czasu zamierzenia, które chcą. zrealizować od teraz do 2015 roku. Zaznacz ,Ŝe jest to praca indywidualna, a kartki nie będą czytane na forum grupy, słuŜą tylko kaŜdemujakoindywidualnadiagnozanajbliŜszychcelów. Krok 2:Poprośgrupę,byzastanowiłasięnadtymczywroku2015świat. moŜe. się. zmienić i czy będą to zmiany na lepsze. Potem wprowadź pierwsze informacje dotyczące milenijnych celów rozwoju jako zadań, jakiepostawiłoprzedsobąONZbydo2015zniwelować.na.świeciewiele waŜnychproblemówspołecznych.Postarajsięprzekazaćuczestnikomjak najwięcej rzetelnych informacji dotyczących powstania milenijnych celówrozwoju: Milenijne Cele Rozwoju zostały przyjęte w Deklaracji Milenijnej przez przywódców 189 państw na szczycie ONZ w 2000 roku..Osiem. 70 milenijnych celów stanowi wymierne zobowiązania społeczności międzynarodowej, w tym Polski, do redukcji ubóstwa i głodu, zapewnienia równego statusu kobiet i męŜczyzn, poprawy stanu zdrowia, poprawy stanu edukacji, walki z AIDS, ochrony środowiska, a takŜe zbudowania globalnego partnerstwa miedzy narodami na rzecz rozwoju..Zobowiązania dotyczą spełnienia wyznaczonych celów do 2015 roku zarówno przez kraje rozwijające się, jak i państwa wysoko rozwinięte. Rozdaj uczestnikom opis milenijnych celów rozwoju – załącznik nr 1 Omów kaŜdy z nich, pozwól grupie na zadawanie pytań, wyjaśniaj. nieścisłości. UWAGI POMOCNICZE..Kraje.o.najniŜszymwskaźnikurozwojuspołecznego tokraje,którychdotyczyrealizacjamilenijnychcelówrozwoju-krajeAFRYKI. Największym wyzwaniem na terenietych państw jest ubóstwo, prawiepołowa mieszkańców globu Ŝyje w skrajnym ubóstwie. 70% dzieci w Afryce nie ma. ukończonego podstawowego stopnie edukacji. Przyczyn takiej sytuacji moŜna. upatrywać zarówno w uwarunkowaniach wewnętrznych krajów południa: warunkinaturalne,konfliktyreligijneietniczne,niestabilnasytuacjapolityczna jak i uwarunkowaniach zewnętrznych: kraje te są dyskryminowane pod względem handlu- zakaz sprzedaŜy w UE afrykańskich bananów, zadłuŜenie. międzynarodowe,eksportbroni. Więcej informacji na stronie: http://www.un.org.pl/rozwoj/mdg/index.htm Czas: 45minut • Poszukajmy rozwiązania! Krok 1: RozdajkaŜdemuuczestnikowiczterykartkiwczterechkolorach.. Nakartcewpierwszymkolorzepoprośbyodpowiedziałnapytanie: co mogę zrobić ja, by milenijne cele rozwoju zostały zrealizowane?.. 71 nakartcewdrugimkolorzepoprośbynapisałodpowiedznapytanie: co mogą zrobić rządy państw? natrzeciej:z czego wynikają problemy krajów południa?. inaczwartej:co stanie się jeśli nie będą one rozwiązane? Krok 2: Następniezbierzwszystkiekartkizodpowiedziamiipodziel.je. kolorami. Przedstaw instrukcję do kolejnego zadania: Teraz grupach będziecie pracować nad rozwiązaniem poszczególnych problemów. KaŜdy zespół otrzyma karteczki z odpowiedziami na jedno z czterech pytań, które postawiliśmy sobie na początku tego ćwiczenia i które zawierają indywidualne odpowiedzi wszystkich uczestników. Waszym zdaniem będzie przeczytanie otrzymanych odpowiedzi i uszeregowanie ich w zaleŜności od tego, których jest najwięcej oraz wymyślenie w grupie jeszcze innych moŜliwości rozwiązania problemu. Podziel grupę. na. 4. zespoły, kaŜdemu przekaŜ plik kartek z odpowiedziami w jednym kolorze,pisakiiarkuszpapieru. Krok 3:Poprośgrupyoomówienieswoichprac.Zwróćuwagę,Ŝewbrew pozorem pojedynczy człowiek moŜe takŜe przyczynić. się do likwidacji powaŜnych globalnych problemów, m.in. poprzez racjonalne. gospodarowanie zasobami naturalnymi, np.: segregowanie odpadów, oszczędzanieenergii,zakręcaniewodypodczasmyciazębów,wybieranie produktów sprawiedliwego handlu, za których produkcję ludzie w krajach południa otrzymują godziwe wynagrodzenie. W tym miejscu warto takŜe uświadomić uczestnikom rolę organizacji pozarządowych w. rozwiązywaniu problemów społecznych i moŜliwość działania wtakichorganizacjach. Czas:15minut. 72 Załącznik 1 Milenijne Cele Rozwoju Milenijne Cele Rozwoju zostały przyjęte w Deklaracji Milenijnej przez przywódców 189 państw na szczycie Organizacji Narodów Zjednoczonych....... w2000roku. Deklaracja Milenijna: www.un.org/millennium PostępwrealizacjiMilenijnychCelówRozwoju:www.development.org Więcejnt.MilenijnychCelówRozwoju: www.onz.org.pl/rozwoj Cel 1: Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód WkrajachAfrykiSubsaharyjskiejpołowamieszkańcówŜyjewskrajnejnędzy.. NajwaŜniejsze zobowiązanie: zmniejszyć do 2015 roku o połowę liczbę ludzi, którychdochódnieprzekracza1dolaradziennie. Obecnie1,2miliardaludziŜyje.za.mniej.niŜ.1.dolara.dziennie.. Cel 2: Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym Zgodnie z Deklaracją. Milenijną powszechna edukacja jest podstawowym prawem człowieka i jest kluczowym czynnikiem ograniczającym skrajne ubóstwo. Jednak w najsłabiej rozwiniętych państwach, tylko 60-80 % dzieci w wieku szkolnym uczęszcza do szkół podstawowych.. W najbiedniejszych krajachcopiątedzieckoniechodzidoszkoły. Cel 3: Promować równość płci i awans społeczny kobiet Pomimopostępuwrozwojuedukacjidziewczątwcoczwartympaństwie.świata. nie jest zachowana równość płci w dostępie do edukacji. W 18 państwach Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej mniej niŜ 80 dziewcząt przypada na 100 chłopcówchodzącychdoszkoły.Wskaliglobalnejkobietyzajmująniecałe15 proc.miejscwparlamentachkrajowych..Średniokobietyzarabiająo1/3mniej niŜ. męŜczyźni. Na całym świecie jest 575 mln kobiet nie umiejących czytać........ ipisać.. 73 Cel 4: Ograniczyć umieralność dzieci WAfryceSubsaharyjskiejrocznieumieraok.4,5mlndzieciwwiekudo5lat. Znaczącej większości zgonów dzieci moŜna łatwo uniknąć przy niewielkich nakładach finansowych i odpowiednich procedurach.. Najczęstszą przyczyną śmiercijestodwodnieniepodczasprzechodzeniabiegunki.WydłuŜenieprocesu edukacjimatekojedenrokzmniejszaśmiertelnośćdziecio5-10proc. Cel 5: Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami 99 proc. zgonów kobiet w ciąŜy notuje się w krajach rozwijających się.. W. regionieAfrykiSubsaharyjskiejryzykośmiercimatekwcałymichŜyciujestjak 1 do 16 wobec proporcji 1 do 2800 w krajach wysoko rozwiniętych. Zgony kobiet w ciąŜy i podczas porodu mają miejsce przede wszystkim z powodu nieodpowiedniego systemu opieki zdrowotnej, głównie na terenach wiejskich. BrakujewyposaŜeniaszpitaliiwyszkolonegopersonelu. Większość tych zgonów moŜna by uniknąć stosując podstawową opiekę lekarską,niestetypostępwtejdziedziniejestniewielki. Cel 6: Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych Około milion ludzi umiera rocznie na malarię i 1,6 miliona na gruźlicę.. Największym wyzwaniem w zakresie zdrowia jest jednak HIV/AIDS, który zbieranajwiększeŜniwowmieszkańcachAfrykiSubsaharyjskiej i. zagraŜa. innym. regionom. świata. Realizacja tego celu będzie miała kluczowe znaczenie w osiągnięciu pozostałych Milenijnych Celów Rozwoju. W skali globalnej wiele krajów rozwijających się skutecznie przeciwdziała rozprzestrzenianiu się wirusa HIV (pozytywne przykłady polityki Brazylii,. Senegalu, Tajlandii czy Ugandy), jednak ciągle jest zbyt wiele państw, w których te działania nie przynoszą poŜądanych rezultatów. Znikoma grupa ludzi zakaŜonych HIV w krajach rozwijających sięotrzymuje leki. Codziennie 14tys. osób zakaŜa. sięna całym świecie wirusem HIV. W niektórych krajach afrykańskichponad30proc.społeczeństwajestnosicielemwirusaHIV. 74 EpidemiaHIVobniŜyłaśredniąwiekuwwielukrajachAfrykido40lat. Cel 7: Zapewnić ochronę środowiska naturalnego Zmianyklimatuizmniejszaniesię.róŜnorodnościbiologicznejnieuznajągranic. 7 Milenijny Cel Rozwoju najlepiej pokazuje zaleŜności między. rozwojem. państw biednych i bogatych. Stan środowiska naturalnego ma kolosalne znaczenie dla zmniejszania skali ubóstwa, rozwoju rolnictwa, poprawy jakości Ŝywienia i jakości wody. Ten Cel ma zapewnić. zrównowaŜone wykorzystanie zasobów naturalnych.. NajwaŜniejsze zobowiązanie: do 2015 roku zmniejszyć...... opołowęliczbęludzipozbawionychstałegodostępudoczystejpitnejwody. Cel 8: Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju 8 Milenijny Cel Rozwoju jest zaadresowany przede wszystkim do państw. wysoko rozwiniętych i jest środkiem do realizacji pozostałych siedmiu celów. Jego.treścią.jest.zawiązanieglobalnegoporozumieniamiędzykrajamibiednymi i bogatymi na rzecz rozwoju. W obowiązkach krajów biednych leŜy przede wszystkim poprawa demokratycznego zarządzania i gospodarowania środkami pomocowymi. Z kolei państwa. donatorzy. są zobowiązani. do. zwiększenia tej pomocy i ukierunkowania jej na realizację Milenijnych Celów Rozwoju. PaństwatepowinnytakŜe.rozwiązaćproblemnadmiernego zadłuŜenia krajów rozwijających się. i. stworzyć warunki do ich rozwoju, np. poprzez ułatwienie dostępu do nowoczesnych technologii. Bariery handlowe.... i subsydiowanie rodzimego rolnictwa w krajach wysoko. rozwiniętych zostały wznacznymstopniuograniczonewostatnichlatach,jednaksą.one. nadal powaŜną przeszkodą w rozwoju wymiany handlowej z krajami rozwijającymisię.. 75 Bibliografia • Prawa Człowieka Edukacja DziałaniaRed:M.Komosa, A.Jarocińska,AmnestyInternational,Warszawa2002 • BrudnikE.MoszczyńskaA.,Owczarska.B.Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie,Kielce2002 • Grasiewicz-KędzierskaM.,KulykG.,WojtalikM.,śepielskaJ. Scenariusze zajęć do edukacji humanitarnej,PolskaAkcjaHumanitarna, Warszawa.2001. • Prawa Człowieka. Poradnik nauczyciela.Red:KoszewskaK., Warszawa.2002. • Zrozumieć innych, czyli jak uczyć o uchodźcach.Red:KoszewskaK., Warszawa.2007. • Pierwsze kroki. Jak uczyć o prawach człowieka,Red:LeganA. SobońE.,AmnestyInternational,Gdańsk1997 • Afganistan. Materiały do globalnej edukacji rozwojowej... Red:DragiinjaNadazdin,PolskaAkcjaHumanitarna,Warszawa.2005. • KopeczekJ.Praca metodami psychoaktywnymi,Tarnobrzeg2004 • VopelK.W.Zabawy interakcyjne,Kielce1999 • BohmJ.,FreyV.,SchindlauerD.,WladaschK.,Warszawa.2005. • HumaM.,Jak kupować by się nie dać upolować, Kraków2006 • Grodzińska-JurczakM.,Tarabuła-FiertakM.,Co kaŜdy uczeń ze śmieciami robić powinien. Zestaw scenariuszy dla nauczycieli,Kraków 2006. • Rizer.G..Magiczny świat konsumpcji,Warszawa2001 • RokB.Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie,Akademia RozwojuFilantropi,Warszawa2004 • ZnanieckiP.Zielone znaki czyli jak wybierać produkty przyjazne środowisku.,Kraków2003 77 • HumaM.,KrzystkiewiczM.Kupuj odpowiedzialnie. Twoje pieniądze kształtują świat,Kraków2007 • ZnanieckiP.Dobre zakupy,Kraków2006 • Kulturowa toŜsamość płci. Red.:A.Dzierzgowska,P.Skrzypczak, Warszawa.2006 • Kompas. Edukacja o prawach człowieka w pracy z młodzieŜą. Red.:P.Brander,E.Keen,M.L.Laminneur,Warszawa2005.
Podobne dokumenty
Młodzi Aktywni - Stowarzyszenie Civitas
najsmaczniejsza rzecz na świecie to........... chciał/a/bym teraz być w................... zwierzę, które mnie określa to.................. gdybym mógł zostać postacią filmowa to był/a/by to..........
Bardziej szczegółowo