Młodzi Aktywni - Stowarzyszenie Civitas

Transkrypt

Publikacja wydana w ramach projektów:
„Młodzi Aktywni w Zagłębiu Dąbrowskim” realizowanego przy wsparciu
udzielonym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię ze środków
Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz
Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu Rzeczypospolitej
Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.
„Młodzi Aktywni” finansowanego przy udziale środków Urzędu
Miejskiego w Dąbrowie Górniczej.
www.stowarzyszeniecivitas.org/mlodzi-aktywni
Civitas
Dąbrowa Górnicza 2010r.
Szkoły biorące udział programie:
Będzin:
• III Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida
Czeladź:
• Zespół Szkół nr 1, I Liceum Ogólnokształcące
im. Marii Skłodowskiej - Curie.
Dąbrowa Górnicza:
Stowarzyszenie Civitas
ul. Piłsudskiego 92
I piętro pok. 64
41-300 Dąbrowa Górnicza
tel. 32 262 42 98
tel.kom. 0 698 967 754
e - mail: [email protected]
www.stowarzyszeniecivitas.org.pl
Druk: UNIMED - Poligrafia, tel. 032 795 51 61
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
I Liceum Ogólnokształcące im. Waleriana Łukasińskiego
II Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego
III Liceum Ogólnokształcące im. Lucjana Szenwalda
V Liceum Ogólnokształcące im. Kanclerza Jana Zamoyskiego
Prywatne Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej- Curie
Techniczne Zakłady Naukowe, Technikum nr 2
Zespół Szkół Budowlanych, Technikum nr.5
Zespół Szkół Ekonomicznych im. Karola Adamieckiego
Zespół Szkół Sportowych im. Polskich Olimpijczyków
Zespół Szkół Technicznych, III Liceum Profilowane
Zespół Szkół Zawodowych „Sztygarka”, Technikum nr 1
Siewierz:
• Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II
Sosnowiec:
• VI Liceum Ogólnokształcące im. Janusza Korczaka
• IV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica
MŁODZI AKTYWNI
Scenariusze zajęć z zakresu edukacji obywatelskiej młodzieŜy.
Materiały dla nauczycieli
1
Spis treści
Wstęp………………………………………………………………......…3
Scenariusze zajęć
1. Poznajmy się. ………………………………………………....……4
2. Naucz się słuchać, Ŝeby powiedzieć to, co chcesz………………...16
3. Być sobą w grupie…………………………………………………22
4. Nasze wymarzone państwo……………………………………..…35
5. Działamy w trzecim sektorze……………………………………...42
6. Być wolontariuszem, to…………………………………………....48
7. Samorząd to my! ………………………………………………….52
Bibliografia…………………………………………………………..…61
2
Co zrobić by zachęcić młodzieŜ do aktywnego udziału w Ŝyciu lokalnej społeczności?
To pytanie stało się inspiracją do stworzenia projektu edukacyjnego Stowarzyszenia
Civitas Młodzi Aktywni, który realizowany był w 16 szkołach ponadgimnazjalnych
w regionie.
Program zakładał, przede wszystkim, aktywizację młodzieŜy ponadgimnazjalnej,
przygotowanie ich do roli przyszłych świadomych uczestników społeczności lokalnej. Celem
projektu jest pokazanie młodym ludziom, Ŝe „budowa społeczeństwa obywatelskiego”
to nie pusty frazes, ale postawa, która umoŜliwia w wymierny sposób wpływać na to,
co dziej się wokół nas.
Uczestnicy projektu wzięli udział w cyklu specjalnie skonstruowanych warsztatów.
Najpierw z zakresu tzw. umiejętności interpersonalnych, m.in. komunikacji, motywacji, roli
grupowych, następnie obejmujących zagadnienia dotyczące praw człowieka i obywatela,
działalności NGO, wolontariatu, funkcjonowania samorządu.
Przygotowane scenariusze przeznaczone są dla nauczycieli, wychowawców
i pedagogów, którzy chcieliby realizować treści związane z wychowaniem obywatelskim
młodzieŜy przy pomocy warsztatowych metod pracy.
Wszystkie scenariusze oparte są na aktywnych technikach pracy z grupą, które
w najlepszy sposób pobudzają aktywność i kreatywność uczniów. Podczas ćwiczeń uczniowie
muszą wykazywać się samodzielnością, krytycyzmem, formułować sądy i własne opinie,
prezentować w formie publicznych wystąpień wyniki swoich prac. Do kaŜdego ćwiczenia
grupy dobierane są losowo, dzięki czemu uczestnicy pracują w wielu róŜnych zespołach,
współpracując z róŜnymi osobami. W ten sposób kształcą umiejętności efektywnej
komunikacji i współpracy, mają moŜliwość uczenia się od siebie, uczą się tolerancji
i Ŝyczliwości, nabierają wiary we własne moŜliwości.
Mamy nadzieję, Ŝe przygotowane materiały staną się inspiracją do prowadzenia
aktywnych zajęć, które skutecznie potrafią zachęcić młodych ludzi do zainteresowania
się nie tylko tym, co ich bezpośredni dotyczy, ale teŜ rzeczywistością społeczną w szerszej
perspektywie. Pokazać, Ŝe warto aktywnie wpływać na otaczającą nas rzeczywistość,
a nie tylko biernie jej się przyglądać.
3
Scenariusz zajęć edukacyjnych dla młodzieŜy
poruszających tematykę integracji w zespole
Temat:
POZNAJMY SIĘ.
Cel: rozbudzenie samoświadomości uczestników, poznanie
swoich mocnych i słabych stron, zbudowanie zaufania i poczucia jedność wewnątrz zespołu.
Poruszane zagadnienia: ustalanie zasad pracy - kontrakt, typy osobowości, typy inteligencji.
Czas: 90 minut ( moŜliwość podziału na 2x45 minut)
Środki dydaktyczne: kolorowy papier, pojedyncze kartki A-4 w czterech kolorach:
czerwonym, zielonym, Ŝółtym, niebieskim, pisaki, torebka ozdobna, załączniki: nr1, nr2 i nr
4 po jednym egzemplarzu dla kaŜdego uczestnika warsztatu.
Tok zajęć:
•
Zabawa otwierająca- przedstawmy się.
Krok 1: KaŜdy uczestnik warsztatów losuje z torebki karteczkę ze zdaniem do dokończenia
lub pytaniem, na które ma udzielić krótkiej odpowiedzi (załącznik nr 1).
Czas: 10 minut.
•
Grupa
Podpisanie kontraktu
uczestnicząca
w
warsztatach
wypracowuje
wspólnie
zasady
pracy
w formie „kontraktu”
Krok 1: Metodą burzy mózgu uczestnicy odpowiadają na pytanie: jakie chcielibyśmy
wprowadzić zasady, które umoŜliwią nam dobrze i efektywnie spędzić czas podczas tych
zajęć?
Krok 2: Na duŜym arkuszu papieru zapisz te zasady, na które zgadzają się wszyscy
członkowie grupy. Przed zapisaniem danej zasady porozmawiaj o niej z uczestnikami
warsztatu.
Krok 3: Gotowy kontrakt podpisują wszyscy uczestnicy (prowadzący równieŜ).
W razie zaistnienia w grupie jakiś problemów związanych np. z dyscypliną podczas dyskusji
zawsze moŜna odwołać się do kontraktu i faktu, Ŝe kaŜdy uczestnik warsztatów zobowiązał
się do przestrzegania wspólnie wypracowanych reguł.
4
Przykładowe zapisy kontraktu: Jesteśmy dla siebie uprzejmi, kaŜdy ma prawo do
wyraŜenia własnego zdania, słuchamy się wzajemnie, nie przerywamy sobie, nie zmuszamy
nikogo do odpowiedzi na zadane pytania, to co dzieje się na warsztacie pozostaje pomiędzy
nami, nie wyśmiewamy się z wypowiedzi innych, mówimy zawsze w swoim imieniu np.;
ja uwaŜam Ŝe, nie uŜywamy zdań typu: wszyscy tak sadzą, moŜemy wyraŜać krytyczne
opinie na temat wypowiedzi, a nie osób, które je prezentują.
Czas: 10 minut
•
Ćwiczenie „Bajka o królewiczach”
Krok 1: Grupie siedzącej w kręgu. Pokazujesz cztery kolorowe kartki: niebieską, czerwoną,
zieloną, Ŝółtą. Prosisz, Ŝeby przekazywali je sobie z rąk do rąk tak, aby kaŜdy uczestnik
warsztatu miał moŜliwość wyboru koloru (w myślach), który najbardziej mu się podoba,
najbardziej do niego pasuje. Uprzedź, uczestników warsztatu, Ŝe nie muszą zdradzać jakiego
dokonali wyboru.
UWAGA: KaŜdy uczestnik powinien mieć szansę dotknięcia kolorowych kartek.
Krok 2: Po dokonaniu wyboru kolorowe przez wszystkich, kartki rozłóŜ na podłodze i poproś
grupę, Ŝeby usiadła wygodnie, odpręŜyła się i posłuchała specjalnie przygotowanej dla nich
bajki. Odczytujesz tekst Bajki o królewiczach (załącznik nr 2)
Krok 3: Omawiasz z uczestnikami znaczenie bajki. Pytasz, o czym właściwie ona była i czy
uczestnicy pod którąś z bajkowych postaci odkryli moŜe siebie, czy kolory, które wybrali
przed odczytaniem bajki zgadzają się z cechami reprezentowanymi przez poszczególne
postacie. Wprowadzasz pojęcie typów osobowości, łączysz je z poszczególnymi kolorami
i krótko charakteryzujesz przedstawiając pozytywne i negatywne cechy (załącznik nr 3)
Czerwony- sangwinik:
śółty- choleryk
Zielony- melancholik
Niebieski flegmatyk
Próbujesz tak kierować rozmową, Ŝeby uczestnicy zauwaŜyli, Ŝe kaŜdy przedstawiony typ
osobowości ma swoje mocne i słabe strony, nie ma natomiast typu lepszego czy gorszego,
bo kaŜdy sprawdza się w innej sytuacji. W zespole i w grupie poŜądane jest, Ŝeby były osoby
o róŜnych charakterach. Mogą wtedy wykonywać róŜne zadania –tu poproś uczestników,
Ŝeby spróbowali podać konkretne przykłady zadań, jakie ludzie posiadający dany typ
5
osobowości mogą wykonywać w zespole. Jeśli uczniowie chcą, mogą ujawnić jaki kolor
wybrali
i powiedzieć czy rzeczywiście identyfikują się z danym typem osobowości. Uczestnicy w
dyskusji prawdopodobnie sami zwrócą uwagę, Ŝe mimo pewnych cech dominujących nie ma
ludzi, którzy idealnie pasują do danego typu, gdyŜ nasza osobowość jest złoŜona. Podsumuj
wnioskiem, Ŝe dobrze jest mieć świadomość swoich mocnych i słabych stron chociaŜby po to,
Ŝeby się doskonalić.
Czas: 40 minut.
•
Zabawa aktywizująca – Słońce świeci nad wszystkimi,
którzy…
Grupa siedzi w kręgu na krzesłach. Zabierasz jedno krzesło
(najlepiej swoje), tak by osób było o jedną więcej niŜ krzeseł. Osoba, która nie ma gdzie
siedzieć (na początku gry to będzie prowadzący zajęcia) wychodzi na środek kręgu
i wypowiada zdanie.: słońce świeci nad wszystkimi którzy… mają na sobie jeansy (lub: lubią
psy, byli wczoraj w szkole, nie lubią poniedziałku, itp.). Osoby, których dotyczy ta odpowiedz
muszą zmienić swoje miejsce siedzenia. Dla kogoś na pewno braknie miejsca i ta osoba
wychodzi na środek, powtarza tę samą formułę, zmieniając oczywiście zakończenie.
Zabawa trwa ok. 5 minut tak, by przynajmniej większość uczestników warsztatu, chociaŜ raz
znalazła się na środku.
Czas: 5 minut
•
Test- róŜne typy inteligencji
Krok 1: Rozdaj uczestnikom testy dotyczące typów inteligencji (załącznik nr 4), daj im czas
na wypełnili arkusza.
Krok 2: Podaj uczestnikom opisy poszczególnych typów inteligencji (załącznik nr 5),
podkreśl, Ŝe kaŜdy człowiek posiada róŜne rodzaje inteligencji. MoŜemy jednak mieć jakieś
predyspozycje, jakiś typ inteligencji moŜe u nas dominować.
•
Ewaluacja
Zapytaj uczestników czego nowego dziś dowiedzieli się o sobie i jak mogą to wykorzystać
w przyszłości?
Czas: 25 minut.
6
Załącznik nr 1
gdybym był/a złotą rybką.......
chciał/a/bym wyjechać do..................
najpiękniejsze dla mnie miejsce to...................
najbardziej nie lubię, gdy................
lubię kiedy za oknem .....................
najsmaczniejsza rzecz na świecie to...........
chciał/a/bym teraz być w...................
zwierzę, które mnie określa to..................
gdybym mógł zostać postacią filmowa to był/a/by to...............
jesień kojarzy mi się z...............................
gdybym miał/a być Ŝywiołem był/a/bym.......................
najpiękniejsze słowo to.........................
mój wymarzony dzień to...................
w dzieciństwie najbardziej nie lubiłem/am..........
gdybym był/a prezydentem Polski to........
najlepsze miejsce do Ŝycia to.................
gdybym był/a porą roku to byłaby to...................
chciał/a/bym zjeść kolację z......................
chciał/a/bym przenieść się w czasie do.........
na bezludną wyspę zabrał/a/bym..........................
gdybym spotkał/a dobrą wróŜkę to.................
gdybym był/a pustacią z bajki byłbym...............
w podróŜ dookoła świata wziąłbym/wzięłabym.............
najpiękniej pachnie...............
najlepiej bawię się, gdy...............
chciał/a/bym potrafić....................
chciał/a/bym polecieć na księŜyc z.............. ……….
chciał/a/bym Ŝeby na świecie nie było.................
najmilsza rzecz to.............................
7
Załącznik nr 2
BAJKA O CZTERECH KRÓLEWICZACH
Dawno, dawno temu we wspaniałym zamku Ŝyli wraz z rodzicami czterej królewicze.
Zamek otoczony był wysokim murem, w którym była tylko jedna furtka, ale klucz do niej
mieli królewscy rodzice. Królewicze wspólnie spędzali wiele czasu. Jako rodzeństwo byli do
siebie bardzo podobni, ale teŜ znacznie się róŜnili. Uczyli się, bawili, psocili. W miarę upływu
czasu rośli i rosła w nich ochota zobaczenia świata poza murem. Chłopcy dwukrotnie prosili
juŜ rodziców o pozwolenie wyjścia na zewnątrz. Król i królowa nie zgadzali się jednak,
tłumacząc królewiczom, Ŝe są jeszcze zbyt mali i niedoświadczeni, aby wyruszyć w wielki
świat. AŜ pewnego dnia, gdy królewicze poprosili po raz trzeci, rodzice po chwili namysłu
wręczyli im klucz od furtki, pozwolili opuścić mury zamku.
Wielka radość wstąpiła w serca chłopców. Natychmiast rozpoczęli przygotowania do
wyprawy. Pierwszy z królewiczów pobiegł do swoich komnat. Ze śpiewem na ustach
i okrzykami radości zaczął pakować się do drogi. Z rozmachem pootwierał wszystkie swoje
szafy, kufry i skrzynie, wyrzucił ich zawartość na podłogę, przymierzał róŜne stroje. Robił
dookoła siebie moc zamieszania i bałaganu. W marzeniach widział siebie zdobywcą
najwyŜszych gór, odkrywcą nieznanych lądów, pogromcą dzikich zwierząt. Gotowy do drogi
sięgnął po raz ostatni do szafy i wyciągnął z niej płaszcz w kolorze czerwonym. Okrył się nim
i wrócił do braci.
W tym czasie drugi królewicz energicznie przemierzał swoje komnaty. Lekko
zdenerwowany, krytycznym okiem spoglądał na swoje ubrania. Wiele z nich próbował
przymierzyć, ale robił to zbyt niecierpliwie, zbyt gwałtownie. W efekcie w krótkim czasie
brodził w stercie poszarpanych, pogniecionych, pozbawionych guzików ubrań. Był coraz
bardziej zły. Gniewnie mruczał coś pod nosem. W końcu zerwał z wieszaka płaszcz w
kolorze Ŝółtym, owinął się nim, trzasnął drzwiami tak, Ŝe zadźwięczały szyby w całym zamku
i dołączył do braci.
Do
wyprawy
przygotowywał
się
takŜe
trzeci
królewicz.
Powoli
i dokładnie pakował swój plecak. Starannie sprawdzał, czy wszędzie są przyszyte guziki,
czy nie ma dziur. Dobierał stroje na kaŜdy typ pogody. Nie śpieszył się. Wiedział, Ŝe od
starannego przygotowania mogą zaleŜeć losy wyprawy. Na końcu uporządkował komnaty
i okrył się płaszczem koloru zielonego. Zanim dołączył do braci, zajrzał jeszcze do zamkowej
spiŜarni i zabrał spory zapas jedzenia.
NajdłuŜej trwały przygotowania ostatniego – czwartego królewicza. Ten stanął
pośrodku swoich komnat i zapłakał gorzko. Zupełnie nie wiedział, co ma ze sobą zabrać,
jak się przygotować. Bezradnie rozglądał się dookoła, trochę bał się tej podróŜy, wolał zostać
8
w domu. Popędzany przez braci, cięŜko westchnął i wyciągnął z kufra płaszcz w kolorze
niebieskim.
Czterej królewicze poŜegnali się z rodzicami, przekręcili klucz w furtce
i z niecierpliwością wyruszyli w świat.
Pierwszy biegł Czerwony. Podskakiwał, pogwizdywał, wymachiwał rękami, co chwila
słychać było jego radosne okrzyki. Za nim energicznie kroczył śółty. Mocno i pewnie stawiał
kroki, patrzył przed siebie, nie rozglądał się dookoła. Na końcu, powoli i spokojnie szedł
Zielony. Kroki stawiał rozwaŜnie, omijał kamienie i kałuŜe i od czasu do czasu sięgał do
zapasów jedzenia (cukiereczek, ciasteczko, jabłuszko – trzeba przecieŜ dbać o siebie). Pochód
zamykał Niebieski. Szedł wolno, rozglądając się dookoła. Z zachwytem szeroko otwierał
oczy. Świat wydawał mu się taki piękny, taki niezwykły. Niestety, bracia Czerwony i śółty
ciągle go popędzali. On próbując dorównać ich krokom ciągle potykał się i przewracał. Mimo
to czuł się szczęśliwy.
Bracia dotarli do brzegów rzeki. Nie było jednak mostu. Nagle Czerwony dostrzegł
kołyszącą się na falach łódkę. Bez chwili namysłu wskoczył do niej, złapał za wiosła, zaczął
nimi wymachiwać na prawo i lewo. Po chwili w łódce był takŜe śółty. Usiadł na dziobie
i objął dowództwo przeprawy. Poganiał pozostałych braci. Zielony, zanim wszedł do łódki,
najpierw starannie sprawdził, czy jest solidna, czy nie ma dziur, czy jest bezpieczna. Zajął
miejsce z tyłu i od razu zabrał się do jedzenia. Największy kłopot był z Niebieskim. Był on
przeraŜony perspektywą takiej podróŜy. Stał bezradnie na brzegu, a po policzkach płynęły mu
łzy. W końcu śółty się zdenerwował i po prostu wsadził brata na pokład. Ten wystraszony
przycupnął na dnie, zamknął oczy i z niepokojem czekał, co będzie dalej.
Odbili od brzegu. Czerwony energicznie wiosłował, rozchlapując wodę. Nagle…
wiosła wypadły mu z ręki i popłynęły z nurtem rzeki. śółty aŜ zsiniał ze złości. Między nim
a Czerwonym wybuchła awantura. W tym momencie dał się słyszeć nieśmiały szept
Niebieskiego, Ŝe tak naprawdę nic wielkiego się nie stało. Woda jest spokojna, niezbyt
głęboka, a płynąć z prądem teŜ jest przyjemnie. W końcu gdzieś przecieŜ dobiją do brzegu.
Bracia posłuchali rady Niebieskiego. Umilkli i podziwiali piękno okolicy. Niebieski umilał im
czas śpiewem i wierszami, Zielony częstował wszystkich swoimi zapasami, Czerwony bawił
swoim śmiechem, a śółty pilnował bezpieczeństwa. Czterej królewicze nigdy nie wrócili do
swojego zamku. Do dziś wędrują po świecie. Są zawsze razem. Czasem się kłócą, ale bardzo,
bardzo się kochają. Ty teŜ na pewno kiedyś ich spotkasz.
9
Załącznik nr 3
10
11
Załącznik nr 4
TEST: Wielorakie inteligencje wg Howarda Gardnera
Nr
Zdania podlegające ocenie
Punkty
od 1 do 5
1.
Posiadam uzdolnienia manualne
2.
Posiadam dobre wyczucie kierunku
3.
Posiadam naturalną umiejętność rozwiązywania sporów między przyjaciółmi
4.
Łatwo zapamiętuję słowa piosenek
5.
Potrafię wyjaśnić innym w prosty sposób trudne zagadnienia
6.
Robię wszystko krok po kroku
7.
Dobrze znam samego siebie i rozumiem, dlaczego postępuję tak a nie inaczej
8.
Lubię ćwiczenia grupowe i spotkania towarzyskie
9.
Dobrze się uczę słuchając wykładów i wywodów innych ludzi
10.
Słuchając muzyki doznaję zmian nastroju
11.
Lubię krzyŜówki, łamigłówki i problemy logiczne
12.
Tablice, zestawienia i pomoce wizualne odrywają dla mnie waŜną rolę podczas
uczenia się
13.
Jestem wraŜliwy na nastroje i uczucia otaczających mnie ludzi
14.
Najlepiej uczę się, kiedy muszę się wziąć w garść i zrobić coś samemu
15.
Zanim zechcę się czegoś nauczyć muszę zobaczyć, jaką będę miał z tego korzyść
16.
Podczas nauki i rozmyślań lubię spokój i samotność
17.
Potrafię usłyszeć poszczególne instrumenty w złoŜonych utworach muzycznych
18.
Łatwo przychodzi mi wywoływanie w wyobraźni zapamiętanych i wymyślonych
obrazów
19.
Posiadam bogaty język i potrafię się nim posługiwać
20.
Lubię robić notatki
21.
Posiadam dobre poczucie równowagi i lubię ruch fizyczny
22.
Potrafię dostrzegać strukturę przedmiotów i związki między róŜnymi rzeczami
23.
Potrafię pracować w zespole i korzystać z cudzych doświadczeń
24.
Jestem dobrym obserwatorem i często zauwaŜam rzeczy uchodzące uwadze
innych
25.
Często bywam niespokojny
26.
Lubię pracować lub uczyć się niezaleŜnie od innych
27.
Lubię wymyślać proste melodie
28.
Potrafię radzić sobie z liczbami i problemami matematycznymi
12
Klucz
Punkty w zdaniach:
Razem
Typ inteligencji
5
9
19
20
Lingwistyczna
6
11
22
28
Matematyczno-logiczna
2
12
18
24
Wizualno-przestrzenna
4
10
17
27
Muzyczna
3
8
13
23
Interpersonalna
7
15
16
26
Intrapersonalna
1
14
21
25
Kinestetyczna
13
Załącznik nr 5
Dlaczego
ludzie
nie
są
jednakowo
zdolni
we
wszystkich
dziedzinach?
Dlaczego lekarze interesują się literaturą albo muzyką, a inŜynierowie nie lubią języków
obcych?
Dlaczego
mamy
róŜne
sposoby
uczenia
się
i
zapamiętywania?
Tego rodzaju pytania i wiele innych musiały nurtować Howarda Gardnera, psychologa
z Harwardu, zanim przedstawił swoją teorię o inteligencjach wielorakich w ksiąŜce „Frames
of Mind” („Ramy umysłu”). Jego zdaniem człowiek nie posiada jednorodnej inteligencji, lecz
co najmniej siedem róŜnych. Prawa strona mózgu zawiadująca lewą stroną naszego ciała
mieści w sobie następujące inteligencje: muzyczno - rytmiczną, przestrzenną, kinestetyczną
(ruchową), intrapersonalną (wewnątrzpsychiczną) i intrapersonalną (emocjonalno –
duchową). Lewa strona mózgu decyduje o naszych zdolnościach w zakresie umiejętności
matematyczno
–
logicznych
i
werbalno
–
leksykalnych.
Wszyscy ludzie posiadają kaŜdy z wymienionych rodzajów inteligencji. Próbując przedstawić
graficznie teorię Gardnera powinniśmy narysować koło i podzielić je tak jak pizzę. Nie
kaŜdemu dostanie się jednakowy kawałek pizzy obrazujący potencjał intelektualny w danej
dziedzinie, ale kaŜdy ma jeden (lub więcej) ulubiony obszar działania, w którym czuje się
najlepiej i ten kawałek jest największy.
Jeśli zaakceptujemy fakt, Ŝe róŜni ludzie mają róŜne dominujące typy inteligencji,
to powinniśmy zastanowić się nad tym, jaki to ma wpływ na proces uczenia się, szczególnie
języków obcych. Podczas gdy ludzie z silną inteligencją matematyczno – logiczną mogą lubić
złoŜone wyjaśnienia gramatyczne, inni szybciej przyswoją sobie ten sam fragment wiedzy
przedstawiony w postaci diagramu, piosenki czy fizycznej demonstracji (inteligencje:
przestrzenna, muzyczna i ruchowa).
OPIS POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW:
1.LINGWISTA
„bawiący
się
słowami”.
Lubi:
czytać,
pisać
i
opowiadać.
Jest dobry w: zapamiętywaniu nazw, miejsc, dat i szczegółów. Uczy się najlepiej przez:
mówienie, słuchanie i widzenie słów.
2.LOGIK/MATEMATYK „zadający pytania”.
Lubi:
Jest
Uczy
eksperymentować,
dobry
się
w:
wyliczać,
matematyce,
najlepiej
przez:
projektować,
rozumowaniu,
logice
kategoryzowanie,
wymyślać
i
wzory
rozwiązywaniu
klasyfikowanie,
i
związki.
problemów.
wykorzystanie
i tworzenie wzorów i abstrakcyjnych związków.
14
3.MAJĄCY ZMYSŁ PRZESTRZENNY.
Lubi: rysować, budować, projektować i tworzyć, śnić na jawie, patrzeć na obrazy, oglądać
filmy, grać w gry mechaniczne. Jest dobry w: wyobraŜaniu sobie, wyczuwaniu zmian,
przechodzeniu przez labirynt, rozwiązywaniu zagadek, czytaniu map i diagramów. Uczy się
najlepiej przez: wizualizację, marzenia, uŜycie „wewnętrznego oka”, pracę z kolorami
i obrazami.
4.MUZYK.
Lubi: śpiewać, nucić melodie, słuchać muzyki, grać na instrumencie, odpowiadać na muzykę.
Jest dobry w: pamiętaniu melodii, podchwytywaniu dźwięków i rytmu wyczuwaniu intonacji,
nastroju melodii, utrzymaniu taktu i czasu. Uczy się najlepiej przez: rytm, melodię, muzykę.
5.KINESTETYK-KOCHAJĄCY RUCH.
Lubi: ruszać się (kręcić i wiercić), dotykać i mówić, wykorzystywać język ciała.
Jest
dobry
w:
ćwiczeniach
fizycznych
(sporcie,
tańcu,
aktorstwie).
Uczy się najlepiej przez: dotyk, ruch, działanie w przestrzeni, przetwarzanie wiedzy przez
odczucia zmysłowe.
6.TOWARZYSKI- inteligencja interpersonalna.
Lubi: mieć duŜo przyjaciół wokół siebie, mówić do ludzi, dołączać do grup.
Jest dobry w: rozumieniu ludzi, przywództwie, organizacji, komunikacji interpersonalnej
i manipulowaniu ludźmi, łagodzeniu konfliktów. Uczy się najlepiej przez: współpracę,
porównywanie, dzielenie się, relacje, prowadzenie wywiadów.
7.INDYWIDUALISTA – FILOZOF- inteligencja itrapersonalna.
Lubi: pracować samodzielnie, dbać o własne sprawy. Jest dobry w rozumieniu toŜsamości
i stanu ducha, swego i innych, postępowaniu zgodnie z instynktem, rozpamiętywaniu uczuć
i marzeń, dąŜeniu do spełnienia i byciu oryginalnym.
15
poruszających zagadnienia dotyczące zasad prawidłowej
komunikacji
Temat:
NAUCZ SIĘ SŁUCHAĆ, śEBY
POWIEDZIEĆ TO, CO CHCESZ!
Nauka komunikacji wewnątrz grupy, jako pierwszy krok do komunikacji w przestrzeni
społeczeństwa.
Cel: poznanie zasad i praw skutecznej komunikacji. Osiągnięcie umiejętności aktywnego
słuchania, wyraŜania własnych emocji, komunikacji wewnątrz zespołu. Zdobycie wiedzy na
temat roli komunikacji werbalnej i niewerbalnej, zapoznanie ze schematem komunikacji.
Poruszane zagadnienia: cechy dobrego słuchacza, rola nadawcy i odbiorcy komunikatu,
szum informacyjny, bariery komunikacyjne, komunikacja werbalna i niewerbalna,
komunikacja jedno- i dwukierunkowa, pytania otwarte i zamknięte,
Środki dydaktyczne: karteczki samoprzylepne, pocięte pocztówki, arkusze papieru A4,
kolorowe pisaki.
Tok zajęć:
•
Krok
Co to jest komunikacja interpersonalna - burza mózgów w formie słoneczka.
1:
Rozdaj
kaŜdemu
uczestnikowi
kilka
karteczek
samoprzylepnych
i poproś by napisał na nich to, co kojarzy mu się z komunikacją interpersonalną? Zadaj
pytania pomocnicze: czego potrzebujemy do komunikacji? jak się komunikujemy? Zaznacz,
Ŝe jedna odpowiedź powinna znajdować się na jednej karteczce.
Krok
2:
Poroś
uczestników,
by
naklejali
swoje
karteczki
promieniście
na podłogę. JeŜeli gdzieś widzą juŜ naklejona karteczkę z taką samą odpowiedzią,
to przyklejają swoja kartkę w tym samym rzędzie. W ten sposób powinno powstać słońce
z nierównymi promieniami.
Krok 3: Odczytaj wszystkie karteczki, wyjaśniając ewentualne wątpliwości. Dopytaj
uczestników jakie znają sposoby komunikacji. Wprowadź lub przypomnij pojęcia: komunikat,
nadawca, odbiorca, kanały komunikacyjne, szumy i bariery w komunikacji, itp.
Czas: 20 minut
16
•
Słuchanie, niesłuchanie – zabawa wzmacniająca zdolności
komunikacyjne
Krok 1: Podziel grupę na dwa zespoły: jedynki i dwójki.
Sposób podziału: poproś by grupa ustawiła się w szeregu według rozmiaru buta od
największego do najmniejszego. Następnie poproś grupę by odliczyła do dwóch.
Krok 2: Poproś „jedynki” by stanęły w jednym końcu sali, „dwójki” po przeciwległej stronie.
Udziel jedynkom instrukcji, tak by nie słyszały jej „dwójki”:
Zaraz kaŜdy z was usiądzie na przeciwko „dwójki”. Spróbujcie opowiadać partnerom przez
ok. dwie minuty coś bardzo ciekawe, np.: o ulubionym filmie, swoim psie, wymarzonych
wakacjach, ulubionej grze komputerowej itp. Spróbujcie zainteresować „dwójki” tym,
co mówicie.
Daj „jedynkom” czas na przygotowanie.
Krok 3: Udziel instrukcji „dwójkom” tak, by nie słyszały jej „jedynki”:
Przez pierwszą połowę czasu ok. 1 minuty uwaŜnie słuchajcie tego, co mówią „jedynki”:
utrzymujcie kontakt wzrokowy, dopytujcie. Po danym przeze mnie sygnale, który będzie
brzmiał: „minęła połowa czasu” wyraźnie przestańcie się interesować tym, co mówią do was
„jedynki”, rozglądacie się, zacznijcie się bawić elementami ubrania albo włosami, ziewajcie.
Uprzedź „dwójki”, Ŝe nie wolno im do końca ćwiczenia powiedzieć „jedynkom” o instrukcji,
jaką otrzymały.
Krok 4: Po zakończeniu ćwiczenia omów je z grupą. Pytaj „jedynki”, jak im się mówiło
w pierwszej części czasu, a jak potem, czy odczuły róŜnicę, co im przeszkadzało, kiedy
mówiło im się lepiej. Zapytaj teŜ „dwójki”, czy w momencie, jak przestały słuchać coś się
zmieniło w sposobie opowiadania „jedynek”. Po omówieniu naleŜy koniecznie powiedzieć
„jedynkom”, jaką instrukcje otrzymały dwójki. Zrób mini- wykład na temat aktywnego
słuchania, jakie są cechy dobrego odbiorcy.
Czas: 25 minut
17
•
Kompot śliwkowy - zabawa ucząca aktywnego słuchania.
Krok 1: Poproś o zgłoszenie się do zabawy 4-5 ochotników.
Krok 2: Po środku stawiamy dwa krzesła. Prosimy, Ŝeby wybrane osoby
na chwilę opuściły salę, i Ŝeby czekały, aŜ zaprosimy je kolejno. Pozostałe w sali osoby są
obserwatorami.
Krok 3. Przekazujesz kolejne instrukcje:
Instrukcja dla obserwatorów:
Pierwszej z wyproszonych osób przeczytam za chwilę przepis na kompot śliwkowy. Będzie go
ona musiała przekazać kolejnej osobie, w jak najwierniejszy sposób. Bardzo proszę, Ŝebyście
zwrócili uwagę na to, jak przepis się zmienia. Proszę niczego nie komentować i nie
podpowiadać.
Zapraszamy pierwszą z osób i mówimy jej, na czym polega zadanie
Instrukcja dla uczestników:
Przeczytam teraz pewien przepis (UWAGA! Nie mówimy, Ŝe to kompot). Twoim zadaniem jest
przekazać go kolejnej osobie, w jak najwierniejszy sposób. (załącznik nr 1)
Zapraszamy kolejne osoby. Ostatnią osobę prosimy o to, Ŝeby powtórzyła to, co zapamiętała.
Czytamy oryginalny przepis jeszcze raz.
Krok 4: Omów ćwiczenie. Zapytaj ostatnią wylosowaną osobę czy wie na co, to był przepis.
Zapytaj obserwatorów, które informacje zostały najlepiej zapamiętane, a które zgubiły się
w trakcie przekazywania komunikatu. Zapytaj, dlaczego pewne informacje łatwiej zapamiętać
niŜ inne, nawet jeśli nie są najistotniejsze (np. obrazowe określenia). Teraz zapytaj osób, które
zapamiętywały i przekazywały komunikat: co sprawiało im trudności, w jaki sposób starały
się zapamiętać treść przepisu. Powiedz o tym, jak powinno się prawidłowo konstruować
komunikat oraz jakie są sposoby lepszego zapamiętywania w zaleŜności od osobistych
preferencji (np. wzrokowcy, słuchowcy, kinestetycy)
Krok 5: Cała grupa brawami nagradza osoby, które przekazywały komunikat.
Czas: 20 minut
18
•
Przekazuję to, co widzę, rysuję to, co słyszę.
Krok 1: Wybierz z grupy warsztatowej kilku ochotników. Zaznacz, Ŝe spośród nich zostanie
wybrana jedna osoba, którą czeka dość trudne zadanie i która pokieruje pracą całej grupy.
Jeśli ochotników jest kilku, zagrajcie w „marynarza”. Osoba, na którą wypadnie zostaje
INSTRUKTOREM.
Krok 2: Wręcz instruktorowi rysunek geometryczny (załącznik nr 2), a pozostałym członkom
grupy po kartce A4 i pisaku.
Krok 3: Podaj opis całego ćwiczenia.
Zadaniem instruktora w tym ćwiczeniu będzie
przekazanie całej grupie instrukcji, dzięki której krok po kroku narysują rysunek, który będzie
widział tylko instruktor. Instruktorowi nie wolno powiedzieć, co przedstawia rysunek, moŜe
tylko uŜywać nazw figur geometrycznych, z których rysunek jest zbudowany. MoŜe takŜe
uŜywać określeń: mały, duŜy, wypełniony, pusty, na górze, na dole, po prawej, po lewej itd.
UWAGA: W tej części ćwiczenia grupa nie moŜe zadawać instruktorowi Ŝadnych pytań.
Nawet, jeśli pytania padną, instruktor nie moŜe na nie reagować.
Krok 4: Kiedy grupa oznajmi, Ŝe skończyli rysunek, kończy się pierwsza część ćwiczenia.
Krok 5. Ponownie rozdaj wszystkim czyste kartki A4. Poinformuj zespół, Ŝe w drugiej części
jeszcze raz będą rysowali ten sam rysunek zgodnie na podstawie komunikatów instruktora.
Tym razem jednak moŜna zadawać pytania, na które instruktor moŜe szczegółowo
odpowiadać.
Krok 6: Instruktor odkrywa wzór, grupa porównuje zgodność wzoru ze swoimi rysunkami
stworzonymi w pierwszej i drugiej części ćwiczenia. Przeprowadź dyskusję podsumowującą.
Zapytaj członków grupy, kiedy rysowało im się łatwiej, w pierwszej czy drugiej części, czy
zadawanie pytań było pomocne, co ułatwiły otrzymane odpowiedzi. Zapytaj instruktora,
co sprawiło mu trudność, a co przyszło łatwiej czas. Podsumuj, Ŝe komunikacja dwustronna
zajmuje więcej czasu, ale dzięki wymianie informacji i dopytywaniu moŜemy uszczegółowić
problem. WaŜne, Ŝeby korzystać z moŜliwości dopytywania.
Czas: 45 minut
19
Załącznik nr 1
ĆWICZENIE KOMPOT ŚLIWKOWY
Przepis
Weź duŜy niebieski garnek o grubym dnie i nalej do niego półtora litra
wody. Postaw na kuchence gazowej i włącz ją. Weź dwa kilo
twardych śliwek węgierek, umyj je, rozetnij na pół, wyjmij pestki
i wrzuć do garnka. Gotuj 15 minut na małym ogniu. Następnie dodaj
4 łyŜki brązowego cukru, najlepiej z trzciny cukrowej, dwie długie
laski cynamonu ze sklepu ze zdrową Ŝywnością, pięć goździków.
Gotuj przez kolejne 15 minut. Po tym czasie zdejmij napój z gazu
i wystudź. Rozlej do 5 ręcznie malowanych kieliszków o pojemności
200 ml. Najlepiej smakuje podawany na plaŜy, przy świetle księŜyca.
20
Załącznik nr 2
21
z zakresu szeroko pojętej pracy zespołowej
Temat:
BYĆ SOBĄ W GRUPIE.
Cel: rozpoznanie potencjału grupy, zbudowanie zaufania, poczucia jedność wewnątrz
zespołu, nabycie umiejętności pracy w grupie, zdiagnozowanie swojej roli w zespole.
Poruszane zagadnienia: zasady pracy zespołowej, zaufanie w grupie, potrzeby jednostki
a potrzeby zespołu, role grupowe, rola lidera.
Środki dydaktyczne: opaski na oczy dla kaŜdego uczestnika, duŜe kolorowe klocki,
powycinane zdjęcia z gazet albo pocztówki.
Musisz przygotować: prostą budowlę z duŜych kolorowych klocków. Budowli musi być tyle
ile chcemy stworzyć zespołów podczas ćwiczenia „Budowniczy” plus jedna dodatkowo na
wzór. Wszystkie budowle muszą być identyczne. Poza tym: powycinane zdjęcia z gazet lub
pocztówki, wydrukowane załączniki 1-4
Tok zajęć:
• Zabawa otwierająca - diagnozowanie samopoczucia.
Krok 1: Grupa siedzi w kręgu. Na środku kręgu na podłodze rozkładasz powycinane z gazet
zdjęcia lub pocztówki o róŜnej tematyce i kolorystyce. KaŜdy z uczestników warsztatu
wybiera jedno zdjęcie, które najlepiej oddaje to, jak się dzisiaj czuje.
Krok 2: Następnie kaŜda osoba z kręgu, krótko opowiada dlaczego wybrała akurat to zdjęcie
i jaki nastrój ono odzwierciedla.
Czas: 10 minut.
• Pustynia Sonora - ćwiczenie pokazujące mechanizm dziania grupy
Krok 1: Podziel grupę na zespoły 4-5cio osobowe.
Sposób podziału: uczestnicy mogą losować np. cukierki w róŜnych papierkach (smakach).
Te w jednym smaku będą stanowić jedną grupę.
22
Krok 2: Wprowadź uczestników do gry:
Za chwile otrzymacie opis sytuacji. MoŜe się ona przytrafić kaŜdemu z was, kiedy będziecie
lecieć samolotem nad jakąś pustynią. Opis sytuacji i całe ćwiczenie zostało przygotowane na
podstawie ponad 2000 przypadków, w których ludzie przezywali albo nie- wszystko zaleŜało
od tego, czy umieli, jako grupa rozwiązać stojące przed nimi problemy i wspólnie podjąć
decyzje. Za chwile sprawdzicie czy potraficie, jako grupa wyjść z opresji.
Krok 3: Rozdaj uczestnikom opis sytuacji (załącznik nr 1) i kartę wyborów (załącznik nr 2).
Powiedz uczestnikom, Ŝeby teraz wypełnili pierwsza kolumnę karty wyborów. Podkreśl,
Ŝe pierwsza cześć tego ćwiczenia polega na podjęciu decyzji indywidualnie, poproś by w tej
części nie konsultowali się z innymi członkami swojej grupy. W poszczególne okienka mają
wpisać cyfry od 1 do 15, w zaleŜności od waŜności przedmiotu, jakiemu nadają numer:
1 to przedmiot najwaŜniejszy, 15 najmniej waŜny do przeŜycia na pustyni. Na wykonanie
zadania daj uczestnikom 7-10 minut.
Krok 4: Kiedy wszyscy uczestnicy wypełnia juŜ kolumnę pierwszą, poproś ich by teraz
wypełnili w ten sam sposób kolumnę drugą. RóŜnica polega na tym, Ŝe tym razem decyzję,
co do waŜności przedmiotów podejmuje cała grupa. Zaznacz, Ŝe podczas wykonywania tego
zadania grupa nie moŜe stosować takich technik jak wyliczanka czy głosowanie.
Do wspólnego stanowiska ma dojść na drodze dyskusji. Na wykonanie zadanie daj grupie
czas ok. 15 minut.
Krok 5: Po wypełnieniu przez grupę drugiej kolumny, przedstaw uczestnikom opinie
eksperta (załącznik nr 6), podaj wartości przypisywane przez eksperta poszczególnym
przedmiotom, poproś by uczestnicy wpisali je do kolumny trzeciej. Poproś, by uczestnicy
uzupełnili kolumnę 4, czyli obliczyli róŜnicę pomiędzy swoim wyborem, a wyborem
eksperta, wg poniŜszego wzoru:
odpowiedź uczestnika: lusterko= 7
odpowiedź eksperta lusterko= 1
róŜnica:= 6
Następnie kolumnę 4 naleŜy podsumować w pionie.
Krok 6: Poproś uczestników by w ten sam sposób postąpili z kolumną 5.
Wytłumacz uczestnikom, Ŝe im mniejsza ilość punktów, jaką uzyskali, tym mają większą
szansa przetrwania na pustyni. Poproś, by kaŜdy uczestnik sprawdził, czy mniej punktów
uzyskał podczas podejmowania indywidualnej decyzji, czy decyzji grupowej.
23
Krok 7: Podsumuj ćwiczenie, zadaj uczestnikom pytanie:
Czy jesteś zadowolony z wyniku grupy?
Czy wspólnie podejmowana decyzja przybliŜa czy oddala od
poprawnego rozwiązania?
Kto z was wolałby podjąć decyzje samodzielnie i dlaczego?
Jakie są plusy wspólnego podejmowania decyzji?
Jakie są minus wspólnego podejmowania decyzji?
Plusy wspólnego podejmowania decyzji to m.in.: wyeliminowanie jednostkowego
podejścia, szersze spojrzenie, róŜnica doświadczeń, która zwiększa prawdopodobieństwo
lepszego rozwiązania, większa racjonalność, mniejszy wpływ emocji, większa kontrola
podejmowania słusznych decyzji.
Minusy wspólnego podejmowanie decyzji to np.: dłuŜszy czas podejmowania decyzji,
konflikt spowodowany róŜnicą poglądów, moŜliwość przeforsowania zdania przez osobę
najsilniejszą w grupie.
•
Budowniczy - zabawa aktywizująca wzmacniająca pracę
grupową, ułatwiająca poznawanie ról grupowych
Krok 1: Podziel cały zespół na mniejsze grupy ok. 5 osobowe
Sposób podziału: Poproś uczestników Ŝeby ustawili się w rzędzie
zgodnie miesiącami, w których mają urodziny, najbliŜej prowadzącego niech staną osoby
urodzone w styczniu, następnie w lutym itd. Teraz poproś by uczestnicy warsztatu odliczyli
np. do czterech.( Liczba odliczania zaleŜy od tego ile grup chcesz uzyskać.) Wydaj instrukcje
by jedynki stanęły razem, dwójki razem itd. W kaŜdej grupie przeprowadź losowanie mające
na celu wyłonienie kierownika budowy. MoŜesz zagrać z członkami grupy w „ marynarza”
lub zrobić losowanie kartek z nazwami funkcji: „budowniczy”, „kierownik budowy”. KaŜda
grupa ma jednego kierownika i trzech- czterech budowniczych. Zespoły zajmują osobne
stoliki, ustawione wokół stołu, na którym ustawiony zostanie „wzorzec”
Krok 2: Podaj instrukcję całego ćwiczenia.
Waszym zadaniem w tym ćwiczeniu będzie zbudowanie wieŜy z klocków według wzorca, który
zaraz zobaczą tylko kierownicy budowy. Budowniczy będą pracowali z zawiązanymi oczami,
nie widząc budowli wzorcowej, uwaŜnie słuchając komunikatów swojego kierownika. Uwaga:
24
kierownik budowy, po podziale klocków miedzy „swoimi” budowniczymi, nie moŜe trakcie
budowy dotykać klocków ani kierować rękami swoich budowniczych. Powinien im udzielać
tylko instrukcji słownych.
Krok 3: PrzekaŜ kaŜdemu kierownikowi budowy opaski i poproś by zawiązał nimi oczy
budowniczych. Następnie przekaŜ kierownikom kaŜdej grupy zestaw potrzebnych klocków
do zbudowania wieŜy i poproś, by podzielili je wśród uczestników swojego zespołu mniej
więcej po równo.
Krok 4: Odsłoń wzorcową budowlę. Ustaw ją tak, by była ona dobrze widoczna dla kaŜdego
kierownika grupy, poinformuj grupy, aby rozpoczęli budowanie.
Krok 5: Obserwuj poszczególne grupy, komendy wydawane przez kierowników, róŜne
sposoby
budowania.
Zapisz
na
tablicy,
która
grupa
skończyła,
jako
pierwsza.
Po wybudowaniu wszystkich wieŜ sprawdź, czy są one zgodne z wzorcem.
Krok 6: Przeprowadź dyskusję podsumowującą. Zapytaj kierownika zespołu, który skończył
pierwszy jak mu się pracowało, czy było mu trudno kierować grupą. Następnie zapytaj innych
kierowników, jakie napotkali trudności w wykonaniu zadania. Zapytaj budowniczych z grupy,
która skończyła pierwsza, jakich poleceń uŜywał ich kierownik, co im pomagało tak szybko
wykonać zadanie. Zapytaj budowniczych z innych grup, co było dla nich najtrudniejsze i jak
im się pracowało w ich zespołach.
Krok 7: Wyjaśnij uczestnikom, jakie moŜna pełnić role w grupie (załącznik 4). Podkreśl,
Ŝe wszystkie role są równie waŜne w zespole i tak samo potrzebne.
Czas: 35 minut.
Ewaluacja zajęć: Poproś uczestników warsztatu, by na małych karteczkach samoprzylepnych
kaŜdy z nich napisał, co było dla niego najwaŜniejsze w dzisiejszych zajęciach. Następnie
poinstruuj uczestników by przykleili karteczki na tablicy. Odczytaj wszystkie odpowiedzi
i podziękuj uczestnikom za wspólną zabawę i naukę.
Czas: 5 minut.
25
Załącznik nr 1
Pustynia Sonora
Opis sytuacji:
Sierpień, godzina mniej więcej 10 rano. Wasz samolot rozbił się przed chwilą na pustyni
Sonora, w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych. Lekki, dwusilnikowy
samolot z ciałami pierwszego i drugiego pilota spłonął. Zachowała się tylko kabina płatowca.
Nikt z was nie jest ranny.
Zanim nastąpił wypadek, pilot nie zdołał zawiadomić nikogo o tym gdzie znajduje się wasz
samolot. JednakŜe przed samym rozbiciem poinformował was, Ŝe znajdujecie się ok. 110 km.
na południowy-zachód od osady górniczej, będącej najbliŜszym skupiskiem ludzkim
w okolicy, przy czym samolot zboczyło około 100 km. z kursu opisanego na planie lotu
uwzględniającym widoczność obiektów na ziemi.
Okolica jest zupełnie płaska. Oprócz rzadkich okazów dwóch gatunków kaktusów jest
pozbawiona roślinności. W ostatniej prognozie pogody podano, Ŝe temperatura tego dnia
wyniesie 45 C, co oznacza, Ŝe na powierzchni ziemi będzie 54 C. Ubrani jesteście w letnie
ubrania – bluzy i koszule z krótkimi rękawami, spodnie, skarpetki, letnie obuwie. KaŜdy
posiada chusteczkę do nosa. W sumie macie 2, 83 $ drobnymi i 85 $ w banknotach, paczkę
papierosów i pióro kulkowe.
Zadanie:
Zanim samolot stanął w płomieniach udało wam się uratować 15 przedmiotów wymienionych
na następnej stronie. Waszym zadaniem jest ocenić stopień przydatności tych przedmiotów
dla waszego przeŜycia według następującej skali ocen: 1 – rzecz najbardziej potrzebna, 15 –
najmniej potrzebna.
ZałoŜenia:
•
liczba osób, która przeŜyła katastrofę jest taka sama, jak liczba osób w waszej grupie,
•
grupa postanowiła pozostać razem,
•
wszystkie przedmioty są w dobrym stanie,
•
sytuacja ta przytrafiła się wam naprawdę.
26
Etap 1:
KaŜdy
z
członków
grupy
indywidualnie
ocenia
kaŜdy
przedmiot.
Nie
naleŜy
rozpoczynać dyskusji na temat sytuacji, ani omawiać poszczególnych przedmiotów dopóki
kaŜdy z uczestników nie dokończy swojej oceny.
Etap 2:
Kiedy wszyscy zakończą ocenę indywidualną naleŜy dokonać wspólnej, grupowej oceny
przedmiotów. Nie naleŜy zmieniać własnej, zapisanej juŜ oceny pod wpływem dyskusji.
Etap 3:
Poznanie oceny eksperta i podsumowanie wyników.
27
Złącznik nr 2
Pustynia Sonora – tabela wyborów
Przedmioty
Latarka
Etap 1
Twoja
ocena
Etap 2
Ocena
grupy
Etap 3
Ocena
eksperta
Etap 4
RóŜnica
między
etapem
a3
Etap 5
RóŜnica między
etapem 2 a 3
1
na 4 baterie
Scyzoryk
Lotnicza mapa terenu
Plastykowy płaszcz
przeciwdeszczowy
Kompas
Opatrunek gazowy
Pistolet kal. 45
(naładowany)
Spadochron
(biało –
czerwony)
Sól w tabletkach (1000
sztuk)
Ok 1 litr wody na osobę
KsiąŜka „Jadalne zwierzęta
pustyni”
Okulary słoneczne (1 na
osobę)
2 l. wysokoprocentowej
wódki
1 okrycie wierzchnie
na osobę
Lusterko
Razem
Twój wynik:
Wynik grupy:
28
Załącznik 3
Ocena eksperta i uzasadnienie
EKSPERT:
Alonzo
V.
Pond
jest
ekspertem
od
zagadnień
związanych
z przeŜyciem na pustyni. Jego zasługa jest opracowanie metody oceny poszczególnych
przedmiotów. W czasie II wojny świtowej przez długi czas pracował w ramach Sił
Sprzymierzonych na Saharze nad zagadnieniami przeŜycia na pustyni. W tym czasie oraz jako
szef wydziału Pustyni w Centrum informacjo o Pustyni Uniwersytetu Sił Powietrznych
w Bazie Siła Powietrznych w Maxwell zetknął się z wieloma przypadkami przeŜycia, które
stanowią podstawę uzasadnienia poniŜszej oceny.
OCENA EKSPERTA I UZASADNIENIE
1 - LUSTERKO- spośród wszystkich przedmiotów lusterko jest bezwzględnie najwaŜniejsze.
Jest to najskuteczniejsze posiadanie narzędzie, przy pomocy, którego moŜesz przesłać
wiadomość, o tym gdzie jesteś. W słoneczny dzień lusterko moŜe wytworzyć światło o mocy
od 5 do 7 milionów kandeli. Odbity promień słoneczny jest widoczny poza linia horyzontu.
Nawet gdybyś nie miał ze sobą Ŝadnego innego przedmiotu, to i tak miałbyś ponad 80% szans
na to, Ŝe zostaniesz odnaleziony i uratowany w ciągu pierwszych 24 godzin.
2 - JEDNO WIERZCHNIE OKRYCIE NA OSOBĘ - Gdy juŜ masz system łączności,
pozwalający ci poinformować innych gdzie jesteś, kolejną sprawą będzie zmniejszenie
odwodnienia organizmu. 40% wody traconej w wyniku odwodnienia ciała następuje w trakcie
pocenia się i oddychania. Ubytek wody z powodu oddychania moŜna znacznie ograniczyć,
gdy zachowa się spokój. Wierzchnie okrycie, chociaŜ to moŜe wydawać się paradoksem, jest
najlepszym sposobem zapobiegania nagrzaniu się ciała. Bez nich okres przeŜycia skróciłby
się, co najmniej o jeden dzień.
3 - LITR WODY NA OSOBĘ-Mając tylko dwa pierwsze przedmioty mogłabyś
prawdopodobnie przeŜyć trzy dni. ChociaŜ litr wody nie przedłuŜy w sposób znaczący okresu
przeŜycia pozwoli zmniejszyć skutki odwodnienia organizmu. Najlepiej pić wodę wtedy, gdy
jest się spragnionym, co pozwala zachować pełną świadomość pierwszego dnia. Wtedy,
bowiem trzeba podjąć najwaŜniejsze decyzje i zbudować schronienie.
4 - LA TARKA (NA 4 BATERIE) - Jedynym szybkim i niezawodnym urządzeniem, przy
pomocy, którego moŜna wysyłać sygnały nocą jest latarka. Latarka i lusterko dają moŜliwość
wysyłania sygnałów przez 24 godziny na dobę. MoŜna jej takŜe uŜywać w róŜnych celach
29
w trakcie dnia. Górna część latarki z reflektorkiem i soczewką moŜe być pomocniczym
przyrządem sygnalizacyjnym lub moŜe słuŜyć do rozpalenia ognia. Pojemnik na baterie moŜe
być uŜywany do kopania lub jako pojemnik na wodę w procesie destylacji (zobacz
plastykowy płaszcz przeciw deszczowy).
5 - SPADOCHRON (CZERWONO-BIAŁY) - Spadochron moŜe słuŜyć zarówno, jako
osłona jak i jako urządzenie sygnalizacyjne. Kaktusy saqaro mogą spełnić rolę słupa
namiotowego, na którym rozpięty spadochron, przy czym linki spadochronu moŜna
potraktować, jako linki namiotu. Spadochron da tyle cienia, Ŝe temperatura w miejscu przez
niego osłoniętym obniŜy się o 20%.
6 - SCYZORYK - ChociaŜ scyzoryk nie jest waŜny jak pięć pierwszych przedmiotów,
to jednak przyda się do zmontowania schronienia oraz ścinania twardych kaktusów
zawierających wodę. Wysoka ocena scyzoryka wynika z niezliczonych moŜliwości
wykorzystania go.
7 - PLASTYKOWY PŁASZCZ PRZECIWDESZCZOWY - UmoŜliwia zbudowanie
słonecznego aparatu destylacyjnego. JeŜeli wykopie się w ziemi dołek i umieści nad nim
rozpostarty płaszcz przeciw deszczowy, to w wyniku róŜnicy temperatur nastąpi parowanie
wilgoci ze zmoczonej moczem ziemi oraz kawałków kaktusa. Wilgoć skropli się na
wewnętrznej stronie płaszcza. JeŜeli w środku plastykowej powłoki umieścimy mały kamyk,
powstanie czasza, z której skroplona woda będzie spływać do pojemnika na baterie
umieszczonego w środku dołka. Tym sposobem da się uzyskać około jednego litra wody
dziennie. Jednak wysiłek organizmu niezbędny do otrzymania wody sprawi, Ŝe ubytek wody
z organizmu będzie prawdopodobnie dwukrotnie większy niŜ jego ilość.
8 - PISTOLET KALIBER 0,45 (NAŁADOWANY) - Pod koniec drugiego dnia mogą
wystąpić powaŜne zaburzenia mowy i prawdopodobnie nie będziesz mógł chodzić. W takiej
sytuacji pistolet byłby przydatny, jako środek sygnalizacyjny, a poza tym przy pomocy
nabojów łatwo byłoby rozpalić ogień. Trzy szybko następujące po sobie wystrzały są
międzynarodowym sygnałem alarmowym. Z posiadania pistoletu wynikają takŜe zagroŜenia,
które są równe korzyścią z nim zwianym. W wyniku zwieszającego się odwodnienia
organizmu pojawiać się będzie zniecierpliwienie, irytacja i skłonności do irracjonalnego
zachowania. Dlatego teŜ najistotniejsze decyzje naleŜy podjąć zanim zacznie się proces
odwodnienia. W takiej sytuacji posiadanie tak śmiercionośnego narzędzia stanowi prawdziwe
zagroŜenia dla grupy. Przyjmując, Ŝe nie zostanie ono uŜyte przeciw ludziom, mogłoby być
30
wykorzystane do polowania, co jednak w rezultacie oznaczałoby całkowicie bezsensowny
wysiłek, bowiem nawet gdyby komuś udało się zabić przy pomocy tego pistoletu, co jest
mało prawdopodobne, to jedzenie mięsa doprowadziłoby do gwałtownego wzrostu
odwodnienia, poniewaŜ w trakcie trawienia organizm zuŜywa znacznie ilości wody.
9
-
JEDNA
PARA
OKULARÓW
SLONECZNYCH
NA
OSOBĘ
–
W warunkach intensywnego nasłonecznienia typowego dla pustyni, powaŜnym problemem
zwłaszcza pod koniec drugiego dnia będzie świetlne zapalenie spojówek i słoneczne zapalenie
siatkówki. Cień rzucany przez rozpięty spadochron stanowiący osłonę oraz posmarowanie
twarzy wokół oczu sadzą z rozbitego samochodu powinno zmniejszyć te dolegliwość.
Wykorzystanie chusteczki do nosa lub gazy z opatrunku, jako zasłony na twarz
zlikwidowałoby wszystkie problemy związane ze wzrokiem. Okulary stanowiłyby
rozwiązanie komfortowe.
10 - OPATRUNEK GAZOWY- Z powodu niskiej wilgotności powietrza pustynia uwaŜana
jest za jedno z najmniej zakaźnych miejsc na świecie. W wyniku odwodnienia krew ulega
zagęszczeniu nie zachodzi niebezpieczeństwo krwawienia, o ile nie zostanie uszkodzona
tętnica. Znany jest dobrze udokumentowany przypadek człowieka, który zaginął na pustyni,
mimo iŜ całe jego ubranie było w strzępach, a ciało pokryte ranami nie krwawił dopóki nie
został napojony. Opatrunek moŜna wykorzystać, jako sznurek lub do owinięcia nóg oraz
głowy, jako ochronę przed słońcem.
11 - KOMPAS- Poza tym, Ŝe odbijając promienie słoneczne kompas moŜe słuŜyć, jako
urządzenie sygnalizacyjne, sam jest niemal bezuŜyteczny. Łatwy dostęp do kompasu mógłby
być nawet niebezpieczny, mógłby podsunąć komuś myśl Ŝeby się oddalić.
12 - LOTNICZA MAPA TERENU- Mogłaby się przydać do rozpalania ognia lub słuŜyć,
jako papier toaletowy, jedna osoba mogłaby tez wykorzystać ją, jako daszek
przeciwsłoneczny, ale w zasadzie jest bezuŜyteczna, a nawet niebezpieczna, poniewaŜ
mogłaby zachęcić kogoś do oddalenia się.
13 - KSIĄśKA „JADALNE ZWIERZETA PUSTYNI” – Problem, wobec którego stanie
grupa będzie odwodnienie, a nie głód. Zwierzęta pustyni, chociaŜ liczne rzadko dają się
dostrzec, Ŝyją, poniewaŜ leŜą bezruchu, co takŜe powinni robić rozbitkowie. SpoŜycie białka
spowodowałoby wzmoŜone zapotrzebowanie na wodę. Ogólna zasada mówi: jedz, jeśli masz
duŜo wody, w przeciwnym razie nie jedz.
31
14 - DWA LITRY WYSOKOPROCENTOWEJ WÓDKI - JeŜeli ktoś umiera z powodu
naduŜycia alkoholu, to zwykle dzieje się tak z powodu odwodnienia. Organizm traci ogromna
ilość wody na wydalanie alkoholu. W tej sytuacji spoŜycie wódki mogłoby mieć skutek
śmiertelny.
15 - SÓL W TABLETAKACH (OPAKOWANIE 1000 SZTUK) - Wraz ze wzrostem
odwodnienia wzrasta poziom soli we krwi, podawanie soli bez dłuŜej ilości wody sprawiłoby,
Ŝe organizm pozbywałby się nadmiaru soli wraz z wodą. Skutek byłby taki sam,
jak w przypadku picia wody morskiej.
FIZJOLOGICZNE SKUTKI ODWODNIENIA ORGANIZMU W ZALEZNOSCI OD
SPADKU WAGI CIAŁA (UTRATA WODY)
Skutki odwodnienia
I dzień- spadek wagi ciała 5%-10 %- pragnienie, zniecierpliwienie, zaczerwienie skory,
bezsenność, bark apetytu, przyspieszenie tętna.
II dzień- spadek wagi ciała 6%- 10 %- zawrót głowy, ból głowy, zaburzenie równowagi,
zaburzenie mowy, trudności z oddychaniem, spadek ilości krwi.
III dzień- spadek wagi ciała 11% -20%- majaczenie, opuchnięcie języka, głuchota,
zaburzenie wzroku, zanik zdolności przełykania, prawdopodobnie śmierć.
32
Załącznik nr 4
Role grupowe wg Belbina
Filar
grupy:
Praktyczny
Organizator.
Konsekwentny,
pracowity,
obowiązkowy,
i przewidywalny. Musi posiadać umiejętności organizacyjne, zdrowy rozsądek oraz być
zdyscyplinowany. Powinien umieć praktycznie wcielać w Ŝycie czyjeś pomysły. Wykonuje
prace złoŜone, strukturalne. Brak elastyczności człowieka.
Lider: Spokojny, opanowany, pewny siebie, posiada zdolność do dostrzegania potencjału
tkwiącego w ludziach. Pobudza, motywuje, wpływa na innych. Traktowanie wszystkich,
którzy mogą coś wnieść, indywidualnie i bez uprzedzeń. Wyraźne ukierunkowanie na
cele. Osoba otwarta, elastyczna. Porusza się w temacie tego, co istnieje, posiada przeciętne
zdolności kreatywnego działania.
Człowiek
czynu,
akcji:
działaniem,
śyje
jest
otwarty. Wkłada
największe
zaangaŜowanie. Potrafi pokonywać bezwład. Lubi pracować, nie lubi nic nie robić,
rozpoczyna pracę.
Twórca
(innowator):
Siewca. Indywidualista,
powaŜny
i
niekonwencjonalny.
Wielki talent, wyobraźnia, umysł i wiedza. Lubi wyzwania i chce im sprostać.
Potrafi
się
zachować
w
sytuacjach
niecodziennych,
nieprzewidzianych.
Buja w obłokach jest skłonny do nie zwaŜania na cele praktyczne i utarte sposoby
postępowania.
Człowiek kontaktu: Ekstrawertyk, pełen entuzjazmu, ciekawy świata. Komunikatywny,
posiada umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi i badania nowości, Zdolny
reagowania na wyzwania. Zdolny do kontaktów z ludźmi i wyszukiwania wszystkiego,
co nowe. Skłonność utraty zainteresowania, gdy mija pierwsza fascynacja (\"słomiany
zapał\").
Oceniający: Sędzia. Trzeźwo myślący, rozwaŜny. Ocenia, wartościuje. Posiada duŜy
potencjał
intelektualny. Umiejętność
oceny,
dyskrecja
i
zdolność
do
chłodnej
kalkulacji. Bywa hamulcem zespołu, obniŜa motywację, zniechęca (to się nie uda, to jest bez
sensu).
Dusza zespołu: Człowiek grupy. Towarzyski, raczej łagodny, skromny i wraŜliwy. Buduje
nastrój, klimat w grupie, potrzebuje dobrej atmosfery. Potrafi dostosować się do ludzi
33
i sytuacji, przyczynia się do wytworzenia \"ducha zespołu\". Lojalny w stosunku do
zespołu. Chwiejny, niezdecydowany w sytuacjach stresujących.
Perfekcjonista: Cechuje się precyzją w działaniu. Chętnie organizuje sobie pracę. Jest
nastawiony na osiąganie zamierzonych celów, to go motywuje. Neguje wpływ przypadków na
efekt końcowy. Doprowadzający do skutku. Skrupulatny, porządny, przejmujący się
i sumienny, posiada umiejętności doprowadzania spraw do końca, perfekcjonizm. Skłonność
do przejmowania się detalami. Niechęć do \"wypuszczania spraw z własnych rąk\".
34
poruszających tematykę praw człowieka, praworządności i
demokracji
Temat:
NASZE WYMARZONE PAŃSTWO
Cel: zapoznanie uczniów z Powszechną Deklaracja Praw Człowieka, zwiększenie ich
świadomości w zakresie powszechności i nienaruszalności praw kaŜdego człowieka
i wynikających z nich obowiązków, uwraŜliwienie na przejawy łamania praw człowieka na
świecie.
Poruszane zagadnienia: definicja praw człowieka, odniesienie praw do wrodzonych potrzeb
człowieka, róŜnorodność praw, organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną i promocją
praw człowieka w Polsce.
Czas:. 90 minut (moŜliwość podziału na 2x45 minut).
Środki dydaktyczne: zdjęcia, koperty, duŜe arkusze papieru, karteczki samoprzylepne,
flamastry, załącznik nr 1- role do wylosowania, uproszczona wersja Deklaracji Praw
Człowieka: 1 kopia na dwóch uczestników warsztatu- załącznik nr 2, duŜa mapa świata.
Musisz przygotować: dla kaŜdej grupy uczniów kolorową kopertę zawierającą zdjęcia
(np. ludzi róŜnych zawodów, róŜnych ras, w róŜnym wieku, takŜe niepełnosprawnych,
elementy krajobrazu, elementy kultury, elementy Ŝycia codziennego, np. związane z nauką,
leczeniem, obronnością, spędzaniem wolnego czasu), oraz strzałkę wyciętą z kolorowego
papieru do zaznaczenia państwa na mapie świata.
Na kopercie powinna być napisana
instrukcja podana poniŜej.
Pocięte role do wylosowania (załącznik nr 1).
Tok zajęć:
Krok 1: Podziel grupę na zespoły ok. 5 osobowe.
RozłóŜ na środku sali mapę świata, odczytaj poszczególnym grupom następujący tekst:
Przybyliście na nowe terytorium niezajmowane dotąd przez Ŝadnych ludzi. Chcecie zbudować
na nim własne państwo, w którym będzie obowiązywało stworzone tylko przez was prawo.
Zaraz kaŜdy z was wylosuje sobie role człowieka, jakim był zanim trafiła na wyspę.
Spróbujcie tworząc prawa panujące w waszym Państwie uwzględnić potrzeby ludzi, którymi
jesteście na czas tych warsztatów. Określcie takŜe, jaki system władzy będzie obowiązywał
35
w stworzonym Państwie i w jaki sposób zagwarantujecie przestrzeganie stworzonego
„kodeksu praw” w waszym kraju.
Krok 2: Poinformuj uczestników, Ŝe rozdasz im teraz specjalny „ekwipunek” niezbędny do
zbudowania własnego państwa: duŜe arkusze szarego papieru, flamastry, klej, zaklejone
kolorowe koperty. Poinformuj takŜe, Ŝe kaŜda grupa otrzyma kopertę, na której znajduje się
instrukcja jak krok po kroku załoŜyć państwo.
Krok 3: Przeczytaj instrukcje zanim wręczysz koperty poszczególnym grupom.
Instrukcja:
Etap 1 – zaznaczyć państwo na mapie świata – za pomocą kolorowej strzałki, która znajduję
się w kopercie
Etap 2 – stworzyć nazwę państwa i napisać ją na górze arkusza papieru
Etap 3 – z dostępnych materiałów – zdjęć znajdujących się w kopercie zbudować krajobraz
państwa. Elementy, których nie ma na zdjęciach moŜna dorysować flamastrami.
Etap 4 – stworzyć prawa, jakie w państwie panują, określić system władzy oraz kto i w jaki
sposób będzie czuwał nad przestrzeganiem praw. KaŜda osoba w grupie na karteczce
samoprzylepnej pisze trzy swoje prawa, potem czytając wszystkie karteczki grupa ustala
prawa wspólne i zadowalające wszystkich mieszkańców państwa. Zaznacz, Ŝe uczestnicy
mają 45 minut na wykonanie wszystkich 4 kroków.
Czas: 45 minut
Krok 4: Prezentacja i omówienie poszczególnych państw. KaŜda grupa prezentuje wyniki
swojej pracy na forum, członkowie pozostałych grup mogą zadawać im pytania dotyczące
Ŝycia w wymyślonym przez grupę państwie.
Czas: 20 minut
Krok 5: Porównanie praw państw z deklaracją praw człowieka - dyskusja.
Rozdaj uczestnikom uproszczone Deklaracje Praw Człowieka (załącznik nr 1) jedna na parę.
Czytaj poszczególne prawa, prosząc uczestników, Ŝe jeśli w swoich wymyślonych państwach
mają podobne, niech to sygnalizują. W trakcie czytania pytaj uczestników jak rozumieją
poszczególne prawa, pozwól im podawać przykłady z Ŝycia, sam uŜywaj przykładów.
Rozpocznij dyskusję dotyczącą przykładów łamania praw człowieka na świecie i działań
organizacji broniących tych praw. Dopytaj, czy uczniowie potrafią podać okresy, kiedy
w Polsce łamane były prawa człowieka.
Czas: 20 minut.
36
Moje najwaŜniejsze… PołóŜ na środku grupy arkusz papieru niech kaŜdy uczestnik odrysuje
w nim swoja rękę i wpisze w niej swoje Ŝyczenie dla świata.
Czas: 5 minut
37
Załącznik nr 1
PRZYKŁADOWE ROLE:
Biały męŜczyzna, 45 lat, dyrektor generalny znanego koncernu kosmetycznego, samotny.
Młoda, kobieta, pracuje jako modelka w Mediolanie, swój czas dzieli pomiędzy pracą
a opiekę nad ulubionym kotem.
Kobieta, 70 lat, pani profesor na Uniwersytecie warszawskim, wykładała literaturę rosyjską,
nie ma bliskiej rodziny.
Azjata, lat 30, ceniony fotograf, wraz ze swoją partnerka planują adopcję dziecka.
MęŜczyzna, 54 lata, bezrobotny od 5 lat, rozwiedziony, pasjonuje się malarstwem
abstrakcyjnym.
Kobieta 30 lat, prowadzi badania z zakresu genetyki w instytucie naukowym w Anglii,
porusza się na wózku inwalidzkim, męŜatka.
Dziewczyna, 17 lat, lubi wspinaczkę górską, w przyszłości chce zostać przewodnikiem
turystycznym.
MęŜczyzna, czarnoskóry, wychowuje samotnie dwójkę dzieci, pracuje, jako sprzedawca
w sklepie sportowym.
Kobieta, lat 30, pracuje w firmie odzieŜowej, jako asystentka, jest Ŝydówką, duŜo podróŜuje.
Chłopak, 16 lat, muzułmanin, uczy się i mieszka w Tunezji, lubi sporty wodne.
Kobieta 60 lat, matka siedmiorga dzieci, mieszka w Afganistanie, prowadzi dom, pochodzi
z ortodoksyjnej rodziny.
Kobieta, hinduska, lat 18, niedługo wychodzi za mąŜ, chciałaby się dalej uczyć, ale nie wiem
czy mąŜ się na to zgodzi.
MęŜczyzna, Wietnamczyk, mieszak w Warszawie, właśnie załoŜył swoja restaurację, ma Ŝonę
i dwójkę dzieci.
Kobieta, 60 lat, znana pianistka, cierpi na postępującą chorobę serca, mieszka samotnie
w apartamencie w Wiedniu.
Dziewczynka, lat 5, mieszka z mamą, która ja wychowuje w RPA, lubi słodycze i oglądanie
kreskówek.
Młody męŜczyzna, buddysta, pracuje w Szwajcarii gdzie prowadzi sklep z odzieŜą
ekologiczną z bawełny organicznej, marzy o podroŜy do Tybetu.
MęŜczyzna, lat 75 porusza się o lasce, mieszka w małym mieszkaniu na jednym
z moskiewskich osiedli, lubi słuchać muzyki powaŜnej.
Kobieta, pracuje w szpitalu, jako anestezjolog, mieszka z niepełnosprawna mamą, która się
opiekuje, lubi lody truskawkowe.
38
Operator filmowy, lat 25, ciągle w podroŜy, właśnie realizuje dokument poświecony Ŝyciu
ludzi w obozach dla uchodźców.
MęŜczyzna lat, 42, uchodźca z Czeczenii mieszka w Polsce w obozie dla uchodźców,
z wykształcenia matematyk.
39
Załącznik 2
UPROSZCZONA WERSJA POWSZECHNEJ DEKLARACJI
PRAW CZŁOWIEKA
Streszczenie Preambuły
Zgromadzenie Ogólne uznaje, Ŝe wrodzona godność i równe
i niezbywalne prawa wszystkich członków rodziny ludzkiej są podstawą wolności,
sprawiedliwości i pokoju na świecie, prawa człowieka powinny być chronione przez rządy
prawa, rozwijane musza być przyjacielskie stosunki między państwami. Narody zjednoczone
potwierdzają swoja wiarę w prawa człowieka, równość praw męŜczyzn i kobiet są
zdecydowane popierać postęp społeczny, poprawę warunków Ŝycia i większą wolność
i obiecują rozpowszechniać prawa człowieka i ich powszechne zrozumienie.
Streszczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
1.
KaŜdy człowiek jest wolny i wszyscy powinni być traktowani w taki sam sposób.
2.
KaŜdy człowiek jest równy niezaleŜnie od róŜnic w kolorze skóry, płci, religii, języka.
3.
KaŜdy człowiek ma prawa do Ŝycia; Ŝycia w wolności i bezpieczeństwie.
4.
Nikt nie ma prawa traktować cię jak niewolnika ani ty nie moŜesz nikogo uczynić swoim
niewolnikiem.
5.
Nikt nie ma prawa cię skrzywdzić ani torturować.
6.
KaŜdy człowiek ma prawo być równym wobec prawa.
7.
Prawo jest takie samo dla kaŜdego człowieka, powinno być stosowane w ten sam sposób
wobec wszystkich.
8.
KaŜdy człowiek ma prawo domagać się pomocy prawnej, gdy jego prawa nie są
przestrzegane.
9.
Nikt nie ma prawa do bezprawnego uwięzienia cię albo wydalenia z twojego kraju.
10. KaŜdy człowiek ma prawo do sprawiedliwego i publicznego procesu.
11. KaŜdy człowiek powinien być uznawany za niewinnego do momentu udowodnienia mu
winy.
12.
KaŜdy człowiek ma prawo domagać się pomocy, jeśli ktoś próbuje go zranić, ale nikt
nie moŜe wejść do twojego domu, otwierać twoich listów albo niepokoić ciebie i twoja
rodzinę bez dostatecznego powodu.
13.
KaŜdy człowiek ma prawo do podróŜowania tak jak chce.
14.
KaŜdy człowiek ma prawo udać się do innego kraju i domagać się ochrony, jeŜeli jest
prześladowany albo grozi mu prześladowanie.
15.
Nikt nie ma prawa powstrzymać cię przed przeniesieniem się do innego kraju, jeŜeli
tego chcesz.
16.
KaŜdy człowiek ma prawo zawrzeć związek małŜeński i załoŜyć rodzinę.
40
17.
KaŜdy człowiek ma prawo do posiadania własności i swojego dobytku.
18.
KaŜdy człowiek ma prawo do praktykowania swojej Religii oraz zmiany Religii, jeŜeli
tego chce.
19.
KaŜdy człowiek ma prawo do mówienia tego, co myśli i od przekazywania
i otrzymywania informacji.
20.
KaŜdy człowiek ma prawo do brania udziału pokojowych zgromadzeniach.
21.
KaŜdy człowiek ma prawo do uczestnictwa w rządzeniu swoim krajem.
22.
KaŜdy człowiek ma prawo do ochrony socjalnej i do moŜliwości rozwijania swoich
umiejętności.
23.
KaŜdy człowiek ma prawo pracować za uczciwe wynagrodzenie w bezpiecznych
warunkach i przynaleŜności do związków zawodowych.
24.
KaŜdy człowieka ma prawo do odpoczynku i przyjemności.
25.
KaŜdy człowiek ma prawo do odpowiedniego standardu Ŝycia i do opieki medycznej,
kiedy jest chory.
26.
KaŜdy człowiek ma prawo uczęszczać do szkoły.
27.
KaŜdy człowiek ma prawo do brania udziału w Ŝyciu kulturalnym społeczności.
28.
KaŜdy człowiek musi przestrzegać porządku społecznego, który jest konieczny do
korzystania ze wszystkich praw.
29.
KaŜdy człowiek musi szanować prawa innych, społeczna i publiczna własność.
30.
Nikt nie ma prawa usunąć Ŝadnego prawa z tej deklaracji.
41
Scenariusz zajęć edukacyjnych dla młodzieŜy poruszających
tematykę działalności trzeciego sektora
Temat:
DZIAŁAMY W TRZECIM SEKTORZE.
Cel: zapoznanie uczniów z obszarami działania NGO, zachęcenie uczestników warsztatu do
diagnozowania i rozwiązywania problemów lokalnej społeczności, poznanie metodyki pracy
projektowej, wyposaŜenie uczniów w umiejętność formowania celów zgodnie z zasadą
SMART, planowania działań i przewidywania rezultatów
Poruszane zagadnienia: trzeci sektor w państwie, obszary działania NGO, fundacja
a stowarzyszenie, praca metodą projektów.
Czas: 90 minut (moŜliwość podziału na 2x45 minut)
Środki dydaktyczne: arkusze szarego papieru, pisaki.
Musisz przygotować: wydrukowane załączniki: 1, 2 (w takiej liczbie jak ilość zespołów), 3.
Tok zajęć:
Krok
1.
Rozpocznij
dyskusję
dotyczącą
działania
Organizacji
Pozarządowych
w Polsce. Zapytaj uczestników, jakie znają organizacje pozarządowe i czym się one zajmują.
Poproś, aby wymienili jak najwięcej obszarów, w których działają Organizacje Pozarządowe.
Podkreśl, Ŝe jedynym obszarem gdzie nie mogą działać NGO jest polityka. PokaŜ
uczestnikom przykładowe plansze z obszarami działania NGO- załącznik 1, rozłóŜ plansze na
środku sali. Następnie zapytaj uczestników jakie znają formy Organizacji Pozarządowych
w Polsce, wyjaśnij róŜnice pomiędzy fundacją a stowarzyszeniem.
Co to jest Fundacja?
Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla celów społecznie lub gospodarczo
uŜytecznych, wyposaŜoną w majątek przeznaczony na realizację tych celów, ustanawianą
przez fundatora. Istotą fundacji jest zatem istnienie majątku przeznaczonego przez
fundatora na publicznie uŜyteczny cel. Opiekę nad majątkiem oraz odpowiedzialność za
realizację celów przejmuje, po zarejestrowaniu fundacji, zarząd.
Co to jest Stowarzyszenie?
Stowarzyszenie to grupa osób (przyjaciół, bliŜszych i dalszych znajomych, członków
rodziny), które mają wspólne zainteresowania (np. interesują się międzywojennym
przemysłem polskim) lub wspólny cel (np. chcą uchronić przed zniszczeniem przedwojenną
42
fabrykę). Razem chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczony sobie cel
(np. wpisać zabudowania fabryki do rejestru zabytków, odnowić ją itd.).
Podstawowe cechy kaŜdego stowarzyszenia to:
• dobrowolność – oznacza swobodę tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania
i występowania członków – nikt nie moŜe nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia,
• samorządność – to niezaleŜność wobec podmiotów zewnętrznych i swoboda ustalania
norm oraz reguł wewnętrznych,
• trwałość – oznacza, Ŝe istnieje ono niezaleŜnie od konkretnego składu osobowego swoich
członków (pod warunkiem, Ŝe będzie ich co najmniej 15 w stowarzyszeniu
zarejestrowanym lub 3, jeśli jest to stowarzyszenie zwykłe),
• niezarobkowy cel – oznacza, Ŝe celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom
korzyści majątkowych
Krok 2: Podziel grupę na zespoły.
Sposób podziału: KaŜdy z uczestników warsztatu losuje nazwę jakiegoś zwierzątka, jeden
rodzaj zwierzątka tworzy jedną grupę, uczestnicy nie mogą powiedzieć jakie zwierzę
wylosowali, mają odszukać swoją grupę wydając odgłosy zwierzaka, którego wylosowali.
Krok 3: Wyjaśnij instrukcję do zadania, jakie mają wykonać zespoły: kaŜdy
z zespołów będzie reprezentował jedną organizację pozarządową. Zadaniem grupy jest
rozwiązanie jednego problemu społecznego (kaŜda grupa wylosuje swój problem) poprzez
stworzenie bardzo konkretnego mini-projektu. W stworzeniu projektu pomocne będą pytania,
jakie otrzyma kaŜda grupa- załącznik 3.
Przykład problemu:
Na osiedlu w twoim mieście są osobne kosze słuŜące segregacji śmieci. Pomimo tego
większość mieszkańców i tak wyrzucają wszystkie śmieci razem. Co moŜe zrobić nasza
organizacja, Ŝeby sytuacja zmieniła się na lepsze?
Krok 4: Poproś kaŜdą z grup o wylosowanie problemu, którym będzie się zajmowała podczas
warsztatów- załącznik 2. Po wylosowaniu i zapoznaniu się z problemem zespoły wybierają
z przygotowanych plansz tę, która ilustruje obszarem, do którego naleŜy ich problem.
Zapoznaj teraz uczestników z formułowaniem celów projektu zgodnie z metodą SMART.
43
Krok 5: Zespoły rozpoczynają tworzenie swoich mini-projektów, odpowiadając na pytania
pomocnicze- załącznik 3 (Prace na duŜych arkuszach papieru). W trakcie tej części warsztatu,
prowadzący powinni pomagać w pracy poszczególnym grupom, odpowiadając na ewentualne
wątpliwości, pomagając znaleźć najlepsze rozwiązania. Zwracaj uwagę, by cele projektów,
które stworzą poszczególne zespoły były zgodne z zasadą SMART.
Zgodnie z zasadą SMART cele powinny być:
Skonkretyzowane - naleŜy je określać moŜliwie konkretnie,
Mierzalne - kaŜdy cel musi mieć swój wskaźnik, na podstawie którego
będzie
oceniana jego realizacja,
Akceptowalne - osoby, które będą realizować projekt, muszą go akceptować, inaczej
nie zechcą go realizować,
Realne - posiadane zasoby muszą być wystarczające dla realizacji celu,
Terminowe - cele powinny posiadać termin wykonania.
Podkreślaj, Ŝe nieprawidłowe budowanie celów powoduje, Ŝe organizacja nie osiąga swoich
celów lub wręcz idzie w innym od zamierzonego kierunku.
Krok 6: Poproś poszczególne zespoły by zaprezentowały wyniki swojej pracy. Podczas
prezentacji omawiaj dokładnie kaŜdy projekt, pozwól by uczestnicy innych zespołów
zadawali pytania dotyczące realizacji projektu.
Krok 7: Zakończ zajęcia rundą ewaluacyjną. Zapytaj uczestników, z czym wychodzą
z warsztatu, co było dla nich najistotniejsze podczas zajęć, co zapamiętali.
44
Załącznik 1:
Działania na rzecz aktywności społecznej
Działania na rzecz ochrony praw człowieka
Kultura i sztuka
Obrona praw zwierząt
45
Ochrona środowiska.
Przeciwdziałanie
patologiom społecznym
Sport i rekreacja
46
Załącznik nr 2: Opis problemów społecznych dla poszczególnych grup.
Sytuacja: W naszym mieście wzrasta ilość bezdomnych zwierząt: psów i kotów. Lokalne
organizacje od kilku lat bezskutecznie starają się o wybudowanie schroniska. Obecnie
wyłapuje się bezdomne zwierzęta i oddaje się do okolicznych, przepełnionych schronisk
w sąsiednich miastach.
Sytuacja: W poprzednich wyborach samorządowych na terenie naszej gminy frekwencja
wyniosła zaledwie 30 %. Największy odsetek z głosujących stanowiły osoby powyŜej 50 lat.
Skutkiem niskiej frekwencji jest wybór na radnych często przypadkowych ludzi. Przy tak
niskiej frekwencji do uzyskania mandatu potrzebują oni bardzo niewielkiej liczby głosów.
Sytuacja: W mieście ma powstać ośrodek dla uchodźców z Czeczenii. Dyrektor ogłosił to na
ostatnim zebraniu z rodzicami, podczas którego poinformował ich, Ŝe grupa czeczeńskich
dzieci dołączy do trzech klas w szkole. Mieszkańcy miasta są przeciwni.
Sytuacja: W twoim mieście funkcjonuje hodowla zwierząt futerkowych, zwierzęta są tam
trzymane w bardzo małych klatkach, często dochodzi do tego, Ŝe okaleczają się same.
Lokalne organizacje od lat walczą o zamknięci hodowli, jednak właściciel tłumaczy, Ŝe jest
ona potrzebna w mieście gdyŜ daje ludziom prace.
Sytuacja: W Polsce tylko 16 % niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym jest aktywne
zawodowo, pracodawcy w twoim mieście nie chcą zatrudniać takich osób, uwaŜają, Ŝe są dla
nich kłopotliwymi pracownikami, wymagającymi specjalnych udogodnień w pracy.
Sytuacja: W twoim mieście nie ma miejsca gdzie mogliby spotykać się i prezentować swoje
dokonania młodzi artyści. Od kilku lat dział zespół rokowy, który nie ma gdzie robić prób,
poniewaŜ sąsiedzi skarz asie na hałas, jest równieŜ kilku młodych plastyków, o których
mieszkańcy mało wiedzą, poniewaŜ nie maja gdzie wystawiać swoich prac.
Sytuacja: Na jednym z osiedli połowa mieszkańców spala w swoich piecach wszystkie
śmieci, z których cześć nie nadaje się do spalania w warunkach domowych: np. plastykowe
opakowania. Powoduje to zanieczyszczenie środowiska, a takŜe powstawanie bardzo
uciąŜliwego odoru w powietrzu, który przeszkadza innym mieszkańcom. W okolicznych
lasach widoczne są teŜ sterty śmieci.
47
Scenariusz zajęć edukacyjnych dla młodzieŜy poruszających
zagadnienia wolontariatu
Temat:
BYĆ WOLONTARIUSZEM TO….
Cel: promowanie wolontariatu, jako formy aktywności społecznej i sposobu samorealizacji,
uświadomienie korzyści, jakie daje wolontariat, przekazanie uczestnikom konkretnych ofert
pracy w charakterze wolontariuszy.
Poruszane zagadnienia: definicja wolontariatu, prawa i obowiązki wolontariusza
Środki dydaktyczne: sklejone pionowo arkusze szarego papieru, duŜe arkusze papieru
z naklejonymi pytaniami( patrz krok 2), pisaki.
Tok zajęć:
•
Idealny wolontariusz
Krok 1: Podziel grupę na 4 zespoły.
Sposób podziału: Uczestnicy mogą losować np. cukierki w róŜnych papierkach (smakach).
Te w jednym smaku będą stanowić jedną grupę.
Krok 2: Daj kaŜdej grupie dwa duŜe arkusze szarego papieru (sklejone w ten sposób by
zmieścił się na nich uczeń leŜąc) i pisaki.
Krok 3: PrzekaŜ grupie instrukcję do ćwiczenia. Zadaniem grupy jest stworzenie postaci
idealnego wolontariusza. Aby to zrobić jedna osoba z kaŜdej grupy kładzie się na
połączonych arkuszach papieru, pozostali obrysowują jej postać. Następnie dorysowują
„wolontariuszowi” twarz, ubranie i nadają mu imię. Poinformuj grupę, Ŝe na wykonanie tej
części zadania mają 10 minut
Krok 4: Udziel grupie instrukcji do wykonania
drugiej części zdania. Teraz uczestnicy mają opisać
stworzoną postać idealnego wolontariusza zgodnie ze
schematem:
przy
rękach
-
wolontariusza
grupa
wypisuje
umiejętności, jakimi powinien dysponować
48
przy głowie - cechy charakteru, jakie powinien posiadać
w okolicach serca - emocje, jakimi powinien się kierować
przy nogach - doświadczenie, jakie mogą mu się przydać
Na wykonanie tej części ćwiczenia uczestnicy mają 15 minut.
Krok 5: Poszczególne grupy przyklejają w widocznym miejscu postaci swojego
„wolontariusza” i prezentują prace. Rozpocznij dyskusje na temat tego, kto moŜe być
wolontariuszem. Zwróć uwagę grupy, Ŝe zadanie było nieco podchwytliwe, poniewaŜ
wolontariuszem moŜe być właściwie kaŜdy, kto tylko chce, niezaleŜnie od cech charakteru.
Dobrze jednak by, jak w kaŜdej pracy z ludźmi i pracy w zespole, posiadać wiedzę
i umiejętności dotyczącej sprawnej komunikacji interpersonalnej.
Czas: 45 minut.
•
Wolontariat w moich oczach- metoda wędrujących plakatów:
Krok 1: Podziel uczestników warsztatu na 3 grupy.
Sposób podziału: Poproś by uczestnicy ustawili się w szeregu zgodnie z miesiącami,
w których się urodzili, poczynając od stycznia, a następnie odliczyli do trzech.
Krok 2: Rozdaj kaŜdej grupie po jednym arkuszu papieru, kaŜdej grupie z innym pytaniem:
Pytanie 1: Co znaczy dla mnie wolontariat?
Pytanie 2: Co moŜe robić wolontariusz?
Pytanie 3: Jakie są korzyści z bycia wolontariuszem?
Zadaniem kaŜdej z grup jest wymyślenie moŜliwie jak najwięcej odpowiedzi na swoje
pytanie. Poinformuj grupę, Ŝe na wykonanie swojego zadania ma ok. 10 minut.
Krok 3: Następnie poproś grupy o wymienienie się plakatami, zgodnie z ruchem wskazówek
zegara. Teraz kaŜda z grup ma uzupełnić otrzymane plakaty swoimi odpowiedziami tak, aby
nie powielać juŜ wcześniej zapisanych. Na to zadanie kaŜda grupa ma ok.5 minut. Po upływie
tego czasu następuje kolejna wymiana plakatów według poprzedniego schematu. Zadanie
kończy się, kiedy do kaŜdej z grup wrócą plakaty, od których zaczynały ćwiczenie.
Krok 4: Poproś kaŜdą z grup o przyklejenie plakatów w wyznaczonym widocznym miejscu
i o prezentację wyników pracy. Dobrze, jeśli prezentacja odbywać się będzie z zachowaniem
kolejności pytań: 1.Co znaczy dla mnie wolontariat? 2.Co moŜe robić wolontariusz?
3.Jakie są korzyści z bycia wolontariuszem?
49
Krok 5: Rozpocznij dyskusję w klasie opierając się na stworzonych przez grupę plakatach.
Przy omawianiu pytania nr 1 powinna paść definicja wolontariatu. Przy pytaniu nr 2
prowadzący
powinien
pokazać
na
przykładach
róŜnorodność
prac
oferowanych
wolontariuszom. Dobrze byłoby przygotować aktualne oferty, np. z bazy lokalnego centrum
wolontariatu. Omawiając pytanie nr 3 naleŜy podkreślić, Ŝe oprócz oczywistych
niewymiernych korzyści, które z pewnością uczestnicy podadzą, wolontariat moŜe dawać
całkiem wymierne korzyści w postaci doświadczenia, liczącego się np. podczas rekrutacji na
studia czy do przyszłej pracy.
Czas: 45 minut
50
Załącznik nr 1: Pytania pomocnicze do stworzenia projektu.
Pytania:
I. Jaki problem chcemy rozwiązać?
1. Jakie są przyczyny problemu?
2. Co stanie się, jeśli problem nie zostanie rozwiązany?
3. Jaki jest cel realizacji projektu?
II. Jakie podejmiemy działania?(wypisz je)
4. Kto będzie odbiorcą projektu?
5. Gdzie będziemy realizować działania?
6. Jak wypromujemy nasze działanie?
7. Ile potrzebujemy funduszy, skąd je weźmiemy?
III.
Jakie będą zakładane rezultaty projektu?
51
poruszających tematykę samorządu
Temat:
SAMORZĄD TO MY.
Cel: przypomnienie i utrwalenie wiadomości związanych z funkcjonowaniem samorządu
terytorialnego w Polsce i porównanie sytuacji sprzed 20 lat. Uświadomienie uczestników
wagi przemian, jakie dokonały się 20 lat temu, i duŜych moŜliwości leŜących w rękach
mieszkańców gmin, powiatów, województw i wybieranych przez nich przedstawicieli,
podkreślenie wagi wyborów samorządowych.
Środki dydaktyczne: samorząd terytorialny, władza wykonawcza, władza uchwałodawcza,
wybory samorządowe, jednostki terytorialne w Polsce, przedstawiciele samorządu
w poszczególnych jednostkach, kompetencje władz, społeczeństwo obywatelskie.
- załącznik nr 1, plansze do diagramu podziału władzy.
- załącznik nr 2, bingo samorządowe.
Musisz przygotować: koperty z powycinanymi elementami diagramu- załącznik nr 1, ksero
załącznika nr 2 (w takiej liczbie jak liczba uczestników warsztatu), samoprzylepne karteczki,
powycinane z kolorowego papieru koła, arkusze szarego papieru, pisaki, karteczki do
podziału na grupy w czterech kolorach.
Tok zajęć:
•
Kwiatek problemów- konsultacje społeczne.
Krok
1:
Rozrzuć
na
podłodze
kolorowe
karteczki
samoprzylepne wycięte w kształcie płatków. Niech kaŜda osoba weźmie 3-4 płatki. Poproś
uczestników by kaŜdy z nich napisał na nich jakie problemy widzi u siebie w mieście, czego
mu w nim brakuje, co chciałby zmienić, co mi się nie podoba - jeden problem na jednej
karteczce.
Krok 2: Podziel uczestników warsztatu na 4 grupy, odliczając do czerech.
Krok 3: Poproś, by poszczególne grupy usiadły tak, by ich członkowie byli zwróceni do
siebie twarzami, Ŝeby mogli ze sobą swobodnie dyskutować. Rozdaj kaŜdej grupie kółko
52
wycięte z kolorowego papieru- środek kwiatka. Następnie przekaŜ uczestnikom zajęć
instrukcję: z posiadanych elementów mają stworzyć kwiatek problemów miasta
w następujący sposób: kaŜda z grup w drodze dyskusji przykleja do otrzymanego kolorowego
kółka kolorowe płatki zawierające problemy, co do których wszyscy członkowie grupy
zgadzają się, Ŝe są one istotne dla miasta. Problemy, które się powtórzyły (np.: trzy osoby
w grupie zapisały na swoich płatkach „zły stan dróg”) powinny tworzyć, jeden za drugim,
rządek płatków, tak by widać było, w której grupie jaki problem jest „największy”, a więc
najistotniejszy.
Krok 4: Poproś kaŜdą z grup o prezentację wyników pracy, układając powstałe „kwiatki
problemów” na podłodze w widocznym dla wszystkich miejscu
Krok 5: Rozpocznij dyskusję. PokaŜ problemy, które wskazali prawie wszyscy
i takie, które są kontrowersyjne i co do których zdania są podzielone. Zapytaj, czy zdaniem
uczestników my, jako mieszkańcy moŜemy mieć wpływ na rozwiązanie problemów
istniejących w mieście? Zwróć uwagę grupy, Ŝe tak naprawdę samorząd to wszyscy ludzie
mieszkający na danym terenie, a wybrane władze to ich reprezentanci. Zapytaj, co uczniowie
rozumieją pod pojęciem „społeczeństwo obywatelskie”. Podkreśl, Ŝe od aktywności
mieszkańców zaleŜy w duŜej mierze to jak będzie wyglądało Ŝycie w ich mieście.
Naprowadzaj uczniów, by określili moŜliwości wpływu obywateli na władze samorządowe:
petycje, konsultacje z radnym, udział w sesji rady miasta, debaty, zakładanie grup
inicjatywnych, protesty itd.
Zwróć uwagę, Ŝe samorząd terytorialny w takim kształcie w Polsce istnieje dopiero 20 lat.
Dowiedz się, czy uczniowie wiedzą, jak było wcześniej.
Czas: 25 minut
•
Diagram władzy. (załącznik nr 2)
Krok 1: Poproś uczestników, by zostali w tych samych grupach, w
których pracowali nad kwiatkami problemów. Wytłumacz
instrukcję do kolejnego ćwiczenia. KaŜda z grup otrzymuje
kopertę- załącznik nr 1, w której znajdują się elementy potrzebne do budowy diagramu
pokazującego, kto sprawuje władze w poszczególnych jednostkach terytorialnych: gminie,
powiecie i województwie. Zadaniem grupy jest skonstruowanie schematu pokazującego, kto
reprezentuje władzę wykonawczą i uchwałodawczą w poszczególnych jednostkach.
53
Krok 2: Poproś przedstawicieli grup o prezentację poszczególnych diagramów. Następnie
przedstaw i omów poprawną wersję schematu. Przypomnij, Ŝe wszyscy reprezentanci władz
samorządowych wybierani są w wyborach powszechnych. W tym miejscu sprawdź wiedzę
uczniów, pytając ich co oznaczają terminy odnoszące się do wyborów: powszechne, tajne,
bezpośrednie oraz bierne i czynne prawo wyborcze. Podkreśl znaczenie korzystania
z czynnego prawa wyborczego przez jak największą liczbę mieszkańców, ale teŜ zwróć
uwagę na konieczność świadomego wybierania, tzn. korzystanie z moŜliwości poznania osób,
na które chcemy oddać swój głos, ich poglądów i propozycji na rozwiązanie lokalnych
problemów.
Krok 3: Zapytaj teraz uczniów jaką funkcję pełni wojewoda i dlaczego nie ma go na
diagramie pokazującym podział władz samorządowych. Omów znaczenie i funkcję
wojewody.
Powiedz
teŜ
o
samodzielności
poszczególnych
jednostek
samorządu
terytorialnego i o zasadzie subsydialności.
Czas: 25 minut.
•
KrzyŜówka samorządowa.
Krok 1: Podziel uczestników zajęć na 4 grupy.
Sposób podziału: Poproś by uczestnicy ustawili się w szeregu alfabetycznie według swoich
imion, a następnie odliczyli do czterech.
Krok 2: Rozdaj kaŜdej grupie pisaki i arkusze szarego papieru. Podaj uczestnikom instrukcję:
zadaniem kaŜdej grupy jest stworzenie krzyŜówki (wraz z pytaniami), której hasłem głównym
będzie słowo: samorząd.
UWAGA: Wszystkie znajdujące się w niej hasła muszą dotyczyć zagadnień związanych
z samorządem terytorialnym.
Krok 3: Poproś grupy o prezentację krzyŜówek. Pozostali uczestnicy oceniają poprawność
haseł.
UWAGA: Ćwiczenie moŜna przeprowadzić w wersji konkursu z nagrodami dla tej grupy,
która jako pierwsza poprawnie wykona zadanie.
Czas: 25 minut.
54
•
Bingo samorządowe- załącznik 2.
Krok 1: Rozdaj kaŜdemu uczestnikowi kartkę z bingo. Podaj instrukcję: zadanie polega na
zebraniu w jak najszybszym czasie odpowiedzi na pytania zawarte bingo. W tym celu naleŜy,
przemieszczając się po sali, prosić kolegów o odpowiedzi, zapisując je wraz z imieniem
osoby, która nam jej udzieliła. WaŜne: jedna osoba moŜe udzielić odpowiedzi tylko na jedno
pytanie. Trzeba więc zapytać tyle osób ile jest pytań. Wygrywa ten, kto zbierze najszybciej
komplet prawidłowych odpowiedzi i krzyknie „bingo!”
Krok 2: Prosimy pierwsze 3 osoby, które krzyknęły „bingo!” o odczytanie swoich
odpowiedzi wraz z imionami osób, które ich udzieliły. Pozostali uczestnicy wraz
z prowadzącym sprawdzają ich poprawność.
UWAGA: To ćwiczenie moŜna takŜe przeprowadzić w wersji konkursu z nagrodami .
•
Podsumuj zajęcia.
Zapytaj uczestników, co z zajęć utkwiło im najbardziej w pamięci, które z poruszanych
tematów były dla nich istotne i dlaczego.
Czas: 20 minut.
55
Załącznik nr 1
POWIAT
GMINA
WOJEWÓDZTWO
56
Władza uchwałodawcza
57
Władza wykonawcza
Władza wykonawcza
Władza wykonawcza
Władza wykonawcza
58
RADA
RADA
SEJMIK
PREZYDENT MIASTA
BURMISTRZ
WÓJT
ZARZĄD
ZARZĄD
i STAROSTA
i MARSZAŁEK
59
Załącznik 2
BINGO SAMORZĄDOWE
1.W którym roku
2.W jakim
3. Wymień, co
4.Co ile lat odbywają
odbędą się najbliŜsze
województwie,
najmniej cztery
się wybory
wybory
powiecie i gminie
instytucje kulturalne
samorządowe?
samorządowe?
znajduje się twoja
w twoim powiecie.
szkoła?
-gmina
-powiat
-województwo
5.Najmniejszą
6.Co to znaczy, Ŝe w
7. Ile województw
8. Władzą
podstawowa
Polsce wybory
jest w Polsce?
uchwałodawczą
jednostką
samorządowe są
samorządu
bezpośrednie?
w twojej gminie jest?
terytorialnego jest…
9.Jakie elementy
10. Kto wchodzi w
11. W jakim
12.Władzą
wchodzą w skład
skład rady gminy?
Urzędzie moŜesz
wykonawczą
trójstopniowego
załatwić sprawy
w twojej gminie jest?
podziału
dotyczące:
terytorialnego
rejestracji
państwa?
samochodu,
przemeldowania,
wydania nowego
dowodu osobistego?
60
Bibliografia :
Aktywne metody pracy:
o Kopeczek J., Praca metodami psychoaktywnymi, Tarnobrzeg 2004.
o Vopel K.W., Zabawy interakcyjne, Kielce 1999.
o Brudnik E., Moszczyńska A., Owczarska. B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie,
Kielce 2002.
Prawa człowieka, przeciwdziałanie dyskryminacji:
o Komosa M., Jarocińska (red.), Prawa Człowieka Edukacja Działanie, Amnesty
International, Warszawa 2002.
o Grasiewicz- Kędzierska M., Kulyk G., Wojtalik M. śepielska J., Scenariusze zajęć do
edukacji humanitarnej, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2001.
o Koszewska K. (red), Prawa Człowieka. Poradnik nauczyciela,Warszawa 2002.
o Legan A. Soboń E. (red.), Pierwsze kroki. Jak uczyć o prawach człowieka, Amnesty
International, Gdańsk 1997.
o Bohm J., Frey V., Schindlauer D., Wladasch K., Antydyskryminacja. Pakiet
edukacyjny, Warszawa 2005.
o Brander P., Keen E., Laminneur M.L. (red.), Kompas. Edukacja o prawach człowieka
w pracy z młodzieŜą, Warszawa 2005.
Samorząd terytorialny:
o Tkaczyk S., Jóźwiak J. Bilet do samorządu., Koszalin 2004.
o Fundacja Civis Polonus, Edukacja Obywatelska MłodzieŜy, Warszawa 2009.
o Fundacja rozwoju demokracji Lokalnej, ABC samorządu terytorialnego, Warszawa
2006.
o Instytut Spraw publicznych Aktywizowanie wyborców. Inicjatywy, z róŜnych krajów
świata, Warszawa 2008
61

Młodzi Aktywni - Stowarzyszenie Civitas

Transkrypt

Podobne dokumenty

DOUBLE MASTER`S DEGREE PROGRAM – RYERSON

SZKOŁA LIDEROW TOLERANCJI