Stopnie i sprawności harcerskie

Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
Temat: Stopnie i sprawności harcerskie
Prowadzący: pwd. Dawid Czarniecki – drużynowy 153 BDH „Concordia”, Hufiec Białystok
Czas: 1 godz. 40 min.
Cele:
* poznawcze:
- zapoznanie się z regulaminem stopni i sprawności
- za poznanie się z zasadą zdobywania stopni: zuchowych, harcerskich, starszoharcerskich,
wędrowniczych
- zapoznanie się z zasadą zdobywania sprawności.
* kształcące:
- nauczenie harcerzy pisania kart próby na sprawności i stopnie
* wychowawcze:
- wykształcenie chęci do zdobywania stopni i sprawności
Materiały:
• szary papier (na papierze narysowane są dwie góry)
• marker czarny
• kartki z nazwami stopni (na każdej kartce znajdują się nazwy stopni danego pionu)
• 12 - ście kartek z nazwami sprawności (4 z jedna gwiazdką, 3 z dwiema gwiazdkami, 3 z trzema
gwiazdkami, 2 z czteroma gwiazdkami)
• kolorowe kartki na imiona (po 2: żółty, zielony, niebieski, pomarańczowy, różowy, czerwony, na
nich mają się znajdować instrumenty po 2: bębenek, gitara, saksofon, flet, pianino, trąbka)
• 24 czystych kartek
• kredki
• 6 wykałaczek długich
• szpilki
Przebieg zajęć :
1. Powitanie harcerzy przez prowadzącego – 5 min.
Przedstawienie się prowadzącego. Zapoznanie się z tematem zajęć. Rozdanie 12 - tu kolorowych
kartek, na nich uczestnicy zajęć mają napisać swoje imiona i przypiąć do ubrania. Przedstawienie
się uczestników.
2. Stopnie harcerskie – czy są potrzebne?
Rozmowa na temat sensowności i celowości zdobywania stopni harcerskich. Stopnie jako sposób
na ciągły rozwój harcerzy.
3. Próba harcerza - czas 4 min.
Harcerz na próbie stara się zasłużyć na miano Harcerza, Harcerki. Chce poznać harcerstwo i
dostosować się do jego wymagań, określonym w prawie i w przyrzeczeniu harcerskim. Chce
uczestniczyć w życiu zastępu (patrolu) i drużyny .
4. Wspinaczka po górach
Na szarym papierze mają być narysowane dwie góry, jedna mała, druga duża, obie góry mają
znajdować się koło siebie, na małej górze ma być narysowana ścieżka z trzema zakrętami, przy
każdym zakręcie ma stać schronisko , kiedy kończy się ścieżka jest mostek, który łączy obie góry.
Duża góra ma sześć zakrętów przy każdym zakręcie znajduje się schronisko, im wyżej tym
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
większe jest schronisko. Między czwartym a piątym schroniskiem
znajdują się przy drodze dwa drzewa, które oznaczają próbę wędrowniczą) – każde schronisko
oznacza stopień harcerski. Wspinając się na szczyt stopnie rosną wiekowo. Przy każdym
schronisku prowadzący omawia jeden stopień.
4a. Gwiazdki zuchowe - czas 10 min
a) Zuch ochoczy (pierwsza gwiazdka):
•
Złożyłem/ am Obietnicę Zucha. Dbam o swój mundur. Ochoczo biorę udział w
zbiórkach gromady.
•
Chętnie służę radą i pomocą wszystkim, którzy tego potrzebują. Stale pomagam w
pracach domowych.
•
Brałem/ am udział w wycieczce lub innej formie turystycznej.
•
Znam symbole narodowe, hymn mojej Ojczyzny i potrafię godnie zachować się w
sytuacjach do tego potrzebnych.
b) Zuch Sprawny (druga gwiazdka):
•
Jestem dla innych przykładem dobrego zucha. Ważne sprawy gromady i swoje potrafię
omówić i załatwić w Kręgu Rady.
•
Potrafię zaplanować swój dzień, znajdując czas na naukę, zabawę i pracę domową.
Wykonałem/ am pożyteczną pracę dla domu rodzinnego.
•
Zorganizowałem/ am gry i zabawy dla kolegów, samodzielnie lub z szóstką. Aktywnie
spędziłem/ am ferie zimowe.
•
Zdobyłem/ am najważniejsze wiadomości związane z Historią mojej miejscowości.
c) Zuch Gospodarny (trzecia gwiazdka):
•
Zorganizowałem/ am wraz z gromadą akcję gospodarczą, która przyczyniła się do
wzbogacenia majątku gromady.
•
Nawiązałem/ am kontakt z harcerzami i dowiedziałem/ am się, jak można zostać
harcerzem. Wykonałem/ am z nimi pożyteczną pracę dla środowiska.
•
Zdobyłem/ am odznakę "Siedmiomilowe buty" lub uczestniczyłem/ am w harcerskiej
formie wypoczynku.
4b. Przejście przez most
Przejście przez most jest jak przejście zucha do harcerstwa. Kiedy harcerz był zuchem jego droga do
krzyża jest krótsza niż droga harcerza który nie był zuchem. W tym wypadku były zuch może
otworzyć szybciej stopień (jak złoży obietnicę) niż osoba nie będąca zuchem.
4c. Stopnie harcerskie, starszoharcerskie i wędrownicze – czas 20min.
A) Stopnie harcerskie:
a) Ochotniczka/ Młodzik :
• Poznaje smak harcerskiej przygody.
• W swoim postępowaniu kieruje się Prawem Harcerskim.
• Pamięta o codziennym dobrym uczynku.
• Chętnie zdobywa nowe wiadomości i umiejętności przydatne w zastępie, drużynie, domu i
szkole.
• Jest zaradna /zaradny, dzielna / dzielny i pogodna / pogodny.
b) Tropicielka/ Wywiadowca :
• Przestrzega Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w codziennym życiu.
• Zdobywa harcerską wiedzę i doskonali umiejętności z różnych dziedzin.
• Tropi sytuacje, w których może być pożyteczna / pożyteczny.
• Ćwiczy swoją spostrzegawczość i sprawność.
• Aktywnie uczestniczy w życiu zastępu i drużyny.
B) Stopnie starszoharcerskie:
a) Pionierka/ Odkrywca:
•
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
Ocenia siebie i swoje postępowanie odwołując się do Prawa
Harcerskiego.
• Potrafi radzić sobie w różnych sytuacjach.
• Można na niej/nim polegać.
• Jest uczynna/ uczynny, odważna/ odważny, samodzielna / samodzielny.
• Wywiązuje się z obowiązków wynikających z miejsca w drużynie.
b) Samarytanka/ Ćwik:
• Poszukuje wzorów do naśladowania zgodnych z harcerskimi wartościami.
• Szuka sytuacji, w których może pomóc zgodnie z wyrażoną w Przyrzeczeniu szczerą wolą.
• Pracuje nad swoim charakterem.
• Poszukuje swoich zainteresowań i pasji.
• Rozwija je zdobywając wiedzę i umiejętności w wybranych dziedzinach.
• Współtworzy życie drużyny.
C) Stopnie wędrownicze:
a) Harcerka Orla/ Harcerz orli :
• Kierując się Prawem Harcerskim buduje swój własny system wartości.
• Sama/ sam wyznacza swoje cele.
• Wybiera swoją drogę życiową.
• Dąży do mistrzostwa w wybranych dziedzinach.
• Podejmuje wyzwania.
• Znajduje pole służby.
b) Harcerz Rzeczypospolitej/ Harcerka Rzeczypospolitej :
• Ma własny system wartości wynikający z Prawa Harcerskiego.
• Kieruje się nim we wszystkich aspektach swojego życia.
• Potrafi godzić pełnione przeze siebie role np. w rodzinie w szkole, w pracy, w działalności
społecznej.
• Osiąga mistrzostwo w wybranych dziedzinach aktywności.
• Jest świadomą obywatelką/świadomym obywatelem RP.
• Swoim życiem daje świadectwo o harcerstwie.
5. Cztery zasady układania zadań na stopień – czas 20 min
a) Każdy z harcerzy na kursie musi opowiedzieć coś o sobie :
• Dlaczego jest harcerzem.
• Czego nie lubi robić, a co lubi.
• Co lubi jeść.
Dzięki tym informacjom prowadzący wyłania pierwsza zasadę układanie zadań na stopień –
indywidualność. Każdy z nas jest indywidualistą, każdy z nas czuję inną potrzebę zdobywania
stopnia. Więc dla tego każdy z nas musi razem z opiekunem napisać swoje zadanie dzięki którym
będzie mógł się rozwijać.
b) Wstaje jedna harcerka i jeden harcerz. Prowadzący pyta się pokazując (na osoby które wstały) co
jeszcze jest nam potrzebne do czterech zasad. Dzięki temu odsłania się kolejna zasada – płeć. Przy
układaniu zadań na stopień trzeba wziąć pod uwagę płeć osoby wyrażającej chęć otwarcie stopnia,
ponieważ dziewczyna i chłopak nie są wstanie zrobić tych samych zdań.
c) Prowadzący podaj czyste kartki dla każdego z uczestników i prosi, aby harcerze narysowali swoje
inicjały. Dzięki temu zadaniu odsłania się kolejna zasada - forma graficzna. Ważne jest zapisanie
swoich zadań w formie graficznej . Zadania przedstawia się drużynowemu. Świadczyć to będzie o
tym że harcerzowi zależy na otwarciu stopnia. Kartę z zadaniami na stopień będzie się szanować.
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
d) Prowadzący zadaje zagadkę - Macie 6 wykałaczek. Z tych wykałaczek
musicie ułożyć 4 trójkąty równoramienne Odpowiedz - Trzeba ułożyć bryłę graniastosłup. Dzięki
temu zadaniu odsłania się ostatni element - twórcze myślenie. Ważne jest twórcze myślenie przy
układaniu zadań. Harcerz nie może przepisywać zadań od innych osób, ponieważ sam nie dojdzie do
tego w czym jest słaby, a w czym dobry. Dlatego też jest ważne pomyślenie nad zadaniami.
e) Podział na 6 grup poprzez kolorowe kartki (każda osoba z tymi samymi kolorami łączy się w
grupy)
Prowadzący rozdaje kartki z nazwami stopni (Młodzik-Ochotniczka, Tropicielka-Wywiadowca,
Pionierka-Odkrywca, Samarytanka-Ćwik, Harcerka Orla-Harcerz Orli, Harcerka RzeczpospolitejHarcerz Rzeczpospolitej). Każda grupa losuje jedną kartkę ze stopniami. Wszystkie grupy muszą
ułożyć karty zadań do wylosowanych stopni uwzględniając wszystkie poznane wymogi i zasady
pisania kart prób. Przedstawienie zadań innym grupom. Poprawa błędów.
6. Sprawności – czas 10 min
Sprawność to zdobyta i udowodniona działaniem umiejętność, którą harcerka lub harcerz potrafi
posłużyć się w razie potrzeby. Zdobywane sprawności jest formą samokształcenia. Służy budzeniu
rozwijaniu i pogłębieniu zainteresowań, umożliwia przyswajanie przydatnych w życiu umiejętności i
ćwiczenia zaradności oraz uczy rzetelności w działaniu. Przyznanie sprawności jest uznaniem
umiejętności harcerskich i harcerza w danej dziedzinie. Zdobyte sprawności wskazują, że harcerka
lub harcerz wykonali określone zadania, zdobyli niezbędne umiejętności z pewnej dziedziny i potrafią
z nich korzystać.
7. Gra w sprawności – 5 min.
Prowadzący zaczepia na plecach uczestników zajęć kartki, tak aby nie widzieli co jest tam napisane.
Na kartkach znajdują się nazwy sprawności (jedno gwiazdkowe: Kuchcik, Mała Gosposia, Łazik,
Robinson. Dwu gwiazdkowe Łącznik, Aktor, Leśny człowiek. Trzy gwiazdkowe Tłumacz na Migi,
Trzy Pióra, Kuchmistrz. Cztero gwiazdkowe Włóczęga Górski, Technik Spadochronowy). Zadaniem
harcerzy jest dobranie się w pary poprzez znajdujące się na kartkach
z imionami instrumenty
(Każda para ma mieć ten sam instrument). Każda para musi przekazać sobie, jaką ma sprawność
partner. Nie używając przy tym żadnych słów, mogą tylko porozumieć się na migi. Kiedy uczestnicy
zajęć zgadną wszystkie sprawności, prowadzący mówi:
Nie które sprawności ciężko było odgadnąć, tak jest ze sprawnościami. Są cztery poziomy
sprawności. Jedno gwiazdkowe, dwu gwiazdkowe, trzy gwiazdkowe, cztero gwiazdkowe. Czym
więcej gwiazdek tym sprawność jest trudniejsza.
8. Omówienie „poziomów” sprawności – czas 10 min
• Sprawności oznaczone jedną gwiazdką - dla początkujących w danej dziedzinie. Pozwalają
zdobyć podstawowe harcerskie umiejętności. Ich zdobywanie nie wymaga szczególnych
predyspozycji i warunków ani długiego czasu próby. Sprawności te najbardziej odpowiednie są
dla harcerek i harcerzy (10 - 13 lat).
• Sprawności oznaczone dwiema gwiazdkami - dla pogłębiających wiedzę i doskonalących
umiejętności, rozwijających swoje zainteresowania. Motywują do zdobywania podstawowej
wiedzy z wybranej dziedziny poza programem pracy drużyny lub zastępu i do samodzielnego
poszukiwania możliwości ich praktycznego wykorzystania. Mogą je zdobywać harcerki i harcerze
(10 - 13 lat) oraz harcerki i harcerze starsi (13 - 16 lat).
• Sprawności oznaczone trzema gwiazdkami – zakładają zdobycie ponadprzeciętnej, rozległej
wiedzy i umiejętności z wybranej dziedziny, wymagają umiejętności samodzielnego,
konsekwentnego doskonalenia się w tej dziedzinie, a także zorganizowania do działania innych
(np. zastępu, drużyny, klasy). Najbardziej odpowiednie są dla harcerek i harcerzy starszych (13 16 lat).
• Sprawności mistrzowskie – wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym. Mogą
stanowić istotny atut przy podejmowaniu pracy zawodowej. Sprawności mistrzowskie stanowią
Zespół Kadry Kształcącej
ZHP Chorągwi Białostockiej
świadectwo zaawansowanych zainteresowań i dużej aktywności
społecznej w wybranej dziedzinie. Przeznaczone są dla wędrowniczek i wędrowników. Osoby,
które zdobyły sprawności mistrzowskie, to potencjalni eksperci (w drużynie, w szczepie,
w hufcu), służący pomocą .
Wymagania kolejnych sprawności mogą stanowić program indywidualnego rozwoju harcerki lub
harcerza w wybranej dziedzinie – drogę dochodzenia do mistrzostwa. Drogę tę można rozpocząć od
sprawności dowolnego poziomu, najlepiej odpowiadającej etapowi rozwoju, zaangażowaniu,
poziomowi zainteresowań, wiedzy i umiejętności harcerki lub harcerza.
9. Zasady i tryb zdobywania sprawności - czas 10 min
• Harcerka i harcerz zdobywają sprawności indywidualnie, działając w zastępie i drużynie. W
czasie zdobywania sprawności harcerz lub harcerka powinni korzystać z pomocy fachowców,
książek i czasopism (to odnosi się szczególnie do sprawności oznaczonych dwiema lub trzema
gwiazdkami oraz mistrzowskich).
• Po dokonaniu wyboru sprawności harcerka lub harcerz zgłasza drużynowemu (zastępowemu,
przybocznemu) chęć jej zdobywania, układa indywidualny plan jej zdobywania i przygotowuje
kartę próby.
• Sprawność przyznaje drużynowy na wniosek rady drużyny. Wskazane jest korzystanie przy tym z
pomocy i opinii ekspertów – posiadaczy sprawności mistrzowskich (w przypadku sprawności
jedno-, dwu- i trzygwiazdkowych), instruktorów specjalistów w danej dziedzinie, innych
fachowców spoza drużyny.
• Zdobycie sprawności ogłasza się w rozkazie drużynowego i potwierdza wpisem do książeczki
harcerskiej oraz umieszczeniem na mundurze znaczka sprawności.
• Sprawności jedno-, dwu- i trzygwiazdkowe, tworzące jeden ciąg tematyczny (np. higienista*,
sanitariusz**, ratownik***), mają taki sam znak graficzny. Poziom trudności oznaczany jest
odpowiednim kolorem obwódki znaczka:
 sprawności jednogwiazdkowe – kolor granatowy.
 sprawności dwugwiazdkowe – kolor zielony.
 sprawności trzygwiazdkowe – kolor czerwony.
 sprawności mistrzowskie – kolor czarny.
Sprawności oznacza się za pomocą kółek o średnicy 30 mm z odpowiednim symbolem graficznym,
noszonych na prawym rękawie munduru.
10. Zakończenie zajęć – 5 min.
Wspólne podsumowanie zajęć. Obrzędowe zakończenie spotkania.
Praca międzyzbiórkowa:
•
•
Napiszę kartę próby na stopień wyższy który posiadam .
Napiszę kartę próby na sprawności jedno- , dwu- , trzy- , cztero-gwiazdkowe .