Ostoja w Dolinie Górnej Narwi

Natura 2000
w gminie NAREWKA
2
ki białoszyjej i orzełka włochatego. Ponadto świetnie się tu mają i zadziwiają
swą liczebnością kolejne gatunki ptaków:
dzięcioł białogrzbiety – 15%-40% populacji krajowej,
lelek – 6%-25% populacji krajowej,
sóweczka – 15% populacji krajowej
dzięcioł trójpalczasty i muchołówka mała – powyżej 10% populacji krajowej,
dzięcioł średni – powyżej 7% populacji krajowej,
trzmielojad – 4%-8% populacji krajowej,
jarząbek – powyżej 4% populacji krajowej,
bocian czarny i orlik krzykliwy – 3%-4% populacji krajowej,
włochatka – 1%-3% populacji krajowej,
błotniak zbożowy i gadożer – powyżej 1% populacji krajowej,
dubelt, dzięcioł czarny, dzięcioł zielonosiwy, kropiatka, puchacz, samotnik,
słonka i sowa błotna – co najmniej 1% populacji krajowej.
Do ptaków występujących tu w bardzo wysokich zagęszczeniach zaliczyć
trzeba jeszcze: błotniaka łąkowego, bociana białego, cietrzewia, derkacza
i żurawia.
Zaawansowany wiek znaczącej części drzewostanów puszczańskich i duża
ilość martwego drewna jest powodem bardzo licznej reprezentacji tutejszych
bezkręgowców – szczególnie tych związanych z obumarłymi drzewami.
Spora ich część należy do rzadkich w skali całego kontynentu, a dla niektórych np. chrząszczy: ponurka Schneidera, bogatka wspaniałego, konarka
tajgowego, rozmiazga kolweńskiego, zagłębka bruzdkowanego i ślimaka
poczwarówki jajowatej Puszcza Białowieska jest jedynym lub jednym z
niewielu aktualnych miejsc bytowania tych gatunków w kraju.
Niezwykle obficie reprezentowana jest w ostoi fauna ssaków, obejmująca
łącznie 58 gatunków, co stanowi aż 72% fauny niżowej części kraju. Puszcza
jest istotną ostoją dla ochrony wilka i rysia. Tu żyje też największa na świecie
populacja żubrów, która już na koniec 2009 r. liczyła prawie 500 osobników.
W katalogu całej fauny Puszczy znajduje się już prawie 11 000 gatunków
zwierząt, co stanowi 40% wszystkich gatunków krajowych – stwierdzonych
od wód Bałtyku aż po szczyty Tatr.
Świat roślin również imponuje ilością taksonów. Najlepiej poznany skład
roślin naczyniowych, który uważany jest już niemal za kompletny, liczy
1020 gatunków. Jest to mniej więcej połowa wszystkich gatunków roślin
naczyniowych niżowej części Polski. Poza tym wykryto tu obecność 325 gatunków porostów, około 260 gatunków mchów i aż 1200 gatunków grzybów
wielkoowocnikowych.
1. Rzadki bocian czarny zasiedla dosyć licznie Puszczę
2. Samiec muchołówki białoszyjej mającej swą najbogatszą krajową ostoję w Puszczy
Białowieskiej
Ostoja w Dolinie Górnej(PLH200010)
Narwi
1
O
Obszar o powierzchni 20 306,8 ha obejmujący dolinę rzeki Narwi na odcinku
rozpoczynającym się od zapory w Bondarach, a ciągnącym się aż do Suraża. Dolina
charakteryzuje się bardzo zróżnicowaną
szerokością tj. od 300 m do 3 km. Oprócz
samej rzeki i jej doliny w granicach ostoi
znajdują się również Stawy Pietkowskie
z dobrze rozwiniętą roślinnością związaną
ze środowiskiem wodnym. Ten cenny przyrodniczo kompleks stawowy leży w pobliżu
Suraża, a zasilany jest wodą z dopływu NaKrzykliwy rycyk wyróżnia się
rwi – rzeczki Lizy. Koryto Narwi ma charakter wyjątkowo długim dziobem
naturalny, meandrujący z licznymi starorzeczami. Rzeka corocznie wylewa kształtując aktywnie tutejszą szatę roślinną.
W dolinie dominują siedliska szuwarowe z turzycowiskami, trzcinowiskami
i szuwarami mannowymi. Idąc wzdłuż koryta napotka się także zakrzaczenia
i zadrzewienia stworzone przez różne gatunki wierzb. Udział lasów w ostoi
jest niewielki. Dominują tu siedliska łąkowe i zaroślowe pokrywające ponad
połowę jej obszaru. Trzeba jeszcze wspomnieć, że około 60% powierzchni
ostoi jest użytkowane rolniczo, głównie jako pastwiska i łąki kośne.
Narwiańskie mokradła zaliczane są, obok Bagien Biebrzańskich, do największych tego typu obszarów w Europie Środkowej.
Świat zwierząt, a w szczególności ptaków jest wyjątkowo bogaty. Spośród
najbardziej charakterystycznych, najcenniejszych i rozmnażających się tu
ptaków wymienić należy z pewnością: bąka, błotniaka stawowego i łąkowego,
orlika krzykliwego, obie kureczki: zielonkę i kropiatkę, a także liczne derkacze.
Na największą uwagę zasługują również tokujące tu cietrzewie i dubelty, śpiewające wytrwale wodniczki i efektownie polujące rybitwy: czarna i rzeczna.
Prawdziwymi perełkami tutejszej awifauny są: tak piękna jak ginąca kaczka
– podgorzałka i najrzadsza nasza krajowa sowa – uszatka błotna, zwana kiedyś
sową błotną. Poranki spędzone w ostoi urozmaica klangor żurawi budujących
tu gniazda i wychowujących swe młode, a w czasie spaceru po licznych łąkach
można bez trudu zaobserwować pospolite tu rycyki i krwawodzioby. Z kolei
w miejscach podmokłych spotyka się dosyć liczne kaczki cyranki z fantazyjną,
białą brewką i skryto żyjące, lecz głośne wodniki. Do równie głośnych w porze
godowej ptaków należą ciekawie ubarwione perkozy rdzawoszyje, których
również w ostoi nie brakuje. Poza ptakami, na obszarze tym żyje grupa zwierząt cennych w skali całej Europy do której należą:
ryby: różanka i piskorz,
płazy i gady: traszka grzebieniasta, kumak nizinny, ropucha paskówka,
grzebiuszka ziemna, gniewosz plamisty i żółw błotny,
ssaki: mopek, nocek łydkowłosy, nocek duży, smużka, bóbr, wydra i wilk.
2
T
a ptasia ostoja zajmuje powierzchnię 18 384,1 ha, która niemal w całości
pokrywa się z wyżej opisanym obszarem ostoi siedliskowej. Powierzchnia Doliny Górnej Narwi jest w swej części wschodniej pomniejszona
o tereny bardziej zaludnione sięgające na południe do Lewkowa Nowego,
a w drugim miejscu do wsi Siemianówka.
Drobne różnice pojawiają się w też procentowym pokryciu powierzchni ostoi
przez różne klasy siedlisk i tak: siedlisk łąkowych i zaroślowych jest więcej
o 4%, a lasów iglastych mniej o 1%. W przedmiotowej ostoi w ogóle nie wyróżniono klasy siedliska związanego z osadnictwem człowieka i jego działalnością gospodarczą, które u poprzedniczki zajmuje 1% powierzchni.
Podczas obserwacji terenowych ornitolodzy zaobserwowali tu przynajmniej
34 gatunki ptaków wymienionych w Załączniku I tzw. Dyrektywy Ptasiej czyli
Dyrektywy Rady EWG o ochronie dziko żyjących ptaków. Występuje tu również
aż 16 zagrożonych gatunków ptaków, które trafiły do Polskiej Czerwonej Księgi.
Na terenie ostoi lęgi swe wyprowadza znaczna część krajowej populacji
spośród czterech gatunków ptaków:
cyranka, 10%–16% polskiej populacji,
krwawodziób, 9%–11% polskiej populacji,
błotniak łąkowy, nie mniej niż 7% polskiej populacji,
rycyk, 4%–5,5% polskiej populacji.
Teren ten zasiedla również co najmniej 1% krajowej populacji: błotniaka
stawowego, cietrzewia, derkacza, dubelta, kropiatki, rybitwy czarnej, uszatki
błotnej, świerszczaka i zielonki. Znaczące zagęszczenie w sezonie lęgowym
osiąga tu również wodniczka.
1. Eliaszuki – Dolina Górnej Narwi – obszar Natura 2000
2. Błotniak łąkowy, sąsiad błotniaka stawowego od którego jest jednak znacznie
rzadszy. Oba gatunki występują w ostoi
3. Puszcza Białowieska – las zajęty przez bobry
4. Bobry chętnie korzystają z nadchodzącej wiosny i wychodzą na lód.
5. Samiec dzięcioła trójpalczastego z pokarmem dla młodych
6. Typowe ślady żerowania dzięcioła trójplaczastego w Puszczy Białowieskiej
7. Masiewo – tama bobrów na rzece Braszcza
3
4
5
Puszcza Białowieska
(PLC200004)
Dolina Górnej(PLB200007)
Narwi
1
P
6
7
uszcza Białowieska to nasz wielki, niepowtarzalny, przyrodniczy unikat
na skalę europejską, a nawet światową. Ostoja sieci Natura 2000 o tej
samej nazwie obejmuje swymi granicami obszar 63 147,6 ha i jest
rozciągnięta na całej polskiej części Puszczy Białowieskiej w granicach jej
zwartego kompleksu leśnego. Najbardziej charakterystycznym tutejszym
krajobrazem, zajmującym nieco ponad 40% jej powierzchni, są płaskie
równiny gliniastej moreny dennej, którą porastają lasy liściaste z przewagą grądów, które tworzą głównie dęby, lipy i graby. Lasy te powiązane są
przestrzennie z łęgami i torfowiskami, to też dominują tu wilgotne lasy
grądowe. Nieco ponad 17% powierzchni ostoi porastają lasy łęgowe, głównie
jesionowo-olszowe, występujące w podmokłych dolinkach ze stale lub
okresowo płynącymi ciekami wodnymi. Największe płaty łęgów położone są
wzdłuż wszystkich dolin rzecznych: Narewki, Hwoźnej, Łutowni i Leśnej. To
tu, na zatorfionych i zabagnionych fragmentach dolin występują ciekawe
siedliska subborealnych świerczyn na torfie, brzezin bagiennych i bagiennych lasów sosnowo-brzozowych oraz olsów. Z kolei na terenach bezleśnych
notuje się głównie szuwary trzcinowe i turzycowe, a także łąki wilgotne
i ziołorośla. Natomiast dawne koryta rzeczne porośnięte są przez wierzbowe
zakrzaczenia i zadrzewienia. Z kolei drugą co do wielkości jednostkę krajobrazową w Puszczy Białowieskiej, obejmująco ponad 30% całości obszaru,
tworzą ciepłolubne grądy i bory mieszane na suchych wzgórzach i falistych
obszarach moreny ablacyjnej. Znajdują się one średnio 10-15 m wyżej od sąsiedniej moreny dennej. Rosną tu reliktowe odmiany eutroficznych grądów
wysokich i świetliste dąbrowy, a na brzegach lasów i w miejscach całkowicie otwartych występują murawy kserotermiczne z licznymi rzadkimi
gatunkami roślin. Miejsca te są najbardziej przekształcone przez człowieka
w skali całej Puszczy i często powiązane z występowaniem drzewostanów
zmienionych, wtórnych, a także sąsiedztwem szlaków komunikacyjnych
np. nasypów drogowych i kolejki leśnej. Wreszcie porastające wysoczyzny
morenowe bory sosnowe tworzą niewielki płaty, które łącznie zajmują nieco
ponad 11% powierzchni ostoi. Wśród nich spotykamy głównie wilgotne bory
czernicowe, a następnie bory brusznicowe i rzadko chrobotkowe. Z kolei
w obniżeniach pomiędzy wydmami i w nieckach rosną bory bagienne, gdzie
można trafić, choć rzadko, na bezleśne torfowisko wysokie.
Puszcza Białowieska to arcybogata ostoja ptasia. Podczas obserwacji
terenowych stwierdzono w niej występowanie około 240 gatunków ptaków,
z których około 2/3 wyprowadza tu lęgi. Odnotowano tu obecność minimum
45 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, a ponadto 12 gatunków, które
zostały umieszczone jako zagrożone w Polskiej Czerwonej Księdze.
Podczas lęgów występuje tu ponad 50% całej populacji krajowej muchołów-