docCarillon Review #5 - Polskie Stowarzyszenie Carillonowe
download 
Reklamacja Transkrypt
Carillon Review #5 - Polskie Stowarzyszenie Carillonowe
NR 5 styczeń / January 2012 Carillon Review / Przegląd Carillonowy ISNN 1689-8176 Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego / Newsletter of the Polish Carillon Society 450 FOT. JERZY W. WOŁODŹKO -lecie carillonu R atusza Głównego Miasta w Gdańsku Spis treści / Contents Od Redakcji / From the Editors ....................................... 1 Danuta Popinigis NOWE WŁADZE POLSKIEGO STOWARZYSZENIA CARILLONOWEGO / NEW POLISH CARILLON ASSOCIATION AUTHORITIES ..................................................................................... 2 450-LECIE CARILLONU RATUSZA GŁÓWNEGO MIASTA W GDAŃSKU / 450TH ANNIVERSARY OF THE MAIN TOWN HALL CARILLON IN GDAŃSK ...................................................... 3 Danuta Popingis GIEDRIUSA KUPREVIČIUSA „PIEŚŃ MUZY Z DŹWIĘKAMI TRĄB I DZWONÓW“ / GIEDRIUS KUPREVIČIUS’ ‘SONG OF THE MUSE WITH THE SOUND OF THE TRUMPET AND BELLS’ . ............................................................................................... 8 Wojciech Lauer, Monika Kaźmierczak KRZYSZTOFA OLCZAKA „PIEŚŃ NA JUBILEUSZ ŚPIEWAJĄCEGO ZEGARA RATUSZA GŁÓWNEGO MIASTA W GDAŃSKU“ / KRZYSZTOF OLCZAK’S ‘A SONG FOR THE JUBILEE OF THE SINGING CLOCK OF THE MAIN TOWN HALL IN GDAŃSK’ Anna Kasprzycka .......................................................................... 11 NIEZACHOWANY CARILLON EDUARDA KONRADA W KOŚCIELE KATEDRALNYM PW. ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W LEGNICY / THE NOW LOST CARILLON OF EDUARD KONRAD FROM THE CATHEDRAL CHURCH OF THE SAINT APOSTLES PETER AND PAUL Ks. Piotr Dębski ............................................................................ 15 Lietuvos Kariljonai / Lithuanian Carillons P ubl i k ac ja Polsk ieg o Stow a rz y szen ia Ca r i l lonoweg o / P ubl ishe d b y Polsk ie Stowarzyszenie Carillonowe (Polish Carillon Society) Redakcja / Editors: Danuta Popinigis – redaktor naczelny / chief editor Grzegorz Szychliński, Monika Kaźmierczak – współpraca / associate editors Jolanta Gajewska – redakcja językowa / language editor Ewa Jaskulska – redakcja techniczna / technical editor Witold Zbirohowski-Kościa – tłumaczenia / translation Jerzy W. Wołodźko – opracowanie graficzne / graphic design Polskie Stowarzyszenie Carillonowe (Polish Carillon Society) 80-831 Gdańsk, Długa 46/47, Tel. 58 305 64 92, [email protected], [email protected], www.carillon.pl Lithuanian Carillonneurs’ Guild activities 2011 ..... 18 TOUR DE CARILLON 2012. DZWONY HEWELIUSZA / TOUR DE CARILLON 2011. HEVELIUS’ BELLS ................... 20 Maciej Mikołajewski XIII GDAŃSKI FESTIWAL CARILLONOWY / 13TH GDAŃSK CARILLON FESTIVAL ....................................................................... 25 Monika Kaźmierczak MSZA CARILLONOWA / CARILLON MASS ............................ 27 Grzegorz Szychliński Wiadomości 2011 / 2011 News Kalendarium / Timeline .................................................... 29 Koncertowali za granicą / Performances abroad .....33 ISNN 1689-8176 Nasza oferta wydawnicza / Our publications ..... 34 Copyright © Muzeum Historyczne Miasta Gdańska & Polskie Stowarzyszenie Carillonowe, 2012 dodatek nutowy / Sheet Music Supplement Druk: Poligraficzne PHU Valdi–Druk, 80-306 Gdańsk, Polanki 74b, tel. 58 556 09 11 Kamil Cieślik LOGO DŹWIĘKOWE XIX MIĘDZYNARODOWEJ KONFERENCJI EDUKACJI MUZYCZNEJ / MUSICAL LOGO FOR THE 19TH INTERNATIONAL MUSIC EDUCATION CONFERENCE ¬ ¬ ¬ ¬ Od Redakcji / From the Editors Danuta Popinigis Zmiany. Mamy nowego Prezesa. Zgodnie ze statutem Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego kadencja dotychczasowego Prezesa – Grzegorza Szychlińskiego – nieubłaganie minęła i musiała zostać zakończona. Dwanaście lat niestrudzonej pracy, by zbudować polskie środowisko carillonowe, wypromować je i wprowadzić do światowej rodziny World Carillon Federation, to czas wielu, niekiedy szalonych pomysłów, które nas, Jego współpracowników, przyprawiały o zawrót głowy, ale przecież kończyły się sukcesem: w roku 1998 do carillonu kościoła św. Katarzyny zostały dodane klawiatura i czwarta oktawa dzwonów, w roku 2000 ukończono budowę nowego carillonu w Ratuszu Głównego Miasta, w roku 2006 w kościele św. Katarzyny pojawił się pięćdziesiąty, największy dzwon, w tym samym roku odbył się w Gdańsku XV Międzynarodowy Kongres Carillonowy, w roku 2009 na ulice miasta wyjechał Carillon Mobilny Gdańsk. W ciągu tych dwunastu lat miały miejsce liczne koncerty, wydarzenia, lobbing… Grzegorzu, dziękujemy po stokroć za Twoją niezmordowaną pracę i oddanie. Changes. We have a new President. In accordance with the statute of the Polish Carillon Association, the term of the previous President, Grzegorz Szychliński, unavoidably ran its course and had to end. Twelve years of tireless work to build a Polish carillon community, to promote it and introduce it to the World Carillon Federation family, was a time of many, sometimes crazy ideas which dove us, his co-workers, into a spin, but which nevertheless also always turned out to be successful. The achievements included: in 1998 the addition of a keyboard and fourth octave of bells to the carillon in St Catherine’s Church; in 2000 the completion of the new Main Town Hall carillon; in 2006 the addition of the 50th and largest bell to the St Catherine’s Church carillon and that same year the 15th World Carillon Congress in Gdańsk, whereas in 2009 the first appearance of the Gdańsk Mobile Carillon on the city’s streets. In those twelve years there were countless concerts, other events and lobbying for the cause… Grzegorz, thank you a thousand times over for your tireless work and dedication. Naszej nowej Pani Prezes – Monice Kaźmierczak – życzymy równie wielu pomysłów, ile miał jej szacowny Poprzednik, trzymamy za nią, a także za nas, kciuki. We wish our new President, Monica Kaźmierczak, to have as many ideas as her honourable predecessor and we keep our fingers crossed for her and our future successes. Sprawy w mijającym roku toczyły się zgodnie z planem, ale jedno wydarzenie było dominujące, ważne nie tylko dla Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego, ale przecież także dla Gdańska, o czym jego Mieszkańcom przypominaliśmy kilkakrotnie. Otóż świętowaliśmy jubileusz 450-lecia pierwszego carillonu Ratusza Głównego Miasta. Czternaście automatycznie grających dzwonów umieszczono tam w 1561 roku. Ta rocznica ogromnie zobowiązywała, bo historyczne dzwony służyły mieszkańcom Gdańska aż do 1945 roku i swym brzmieniem zbudowały tradycję muzyczną, świadczącą o tożsamości tego miejsca. Last year’s events went according to plan, but one stood out from the rest, as it was important not only for the Polish Carillon Association but also, as we reminded inhabitants several times, for Gdańsk. For last year we celebrated the 450th anniversary of the first carillon in the Main Town Hall, which in 1561 comprised 14 automatically playing bells. This anniversary for us was a great obligation as those historic bells had chimed for the inhabitants of Gdańsk until 1945 and their sound produced a musical tradition specific to the identity of this place. 1 Nowe władze Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego / New Polish Carillon Association authorities W dniu 19 grudnia 2011 roku odbyło się Walne Zebranie Członków Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego. Wybrano nowego Prezesa, członków Zarządu i członków Komisji Rewizyjnej. Prezesem Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego na okres od 2012 do 2016 została Monika Kaźmierczak. Skład Zarządu Board members Prezes – Monika Kaźmierczak President – Monika Kaźmierczak Sekretarz – Grzegorz Szychliński Secretary – Grzegorz Szychliński Skarbnik – Monika Głowińska Członek Zarządu – Danuta Popinigis Członek Zarządu – Maciej Mikołajewski 2 On 19 th December 2011 the Polish Ca r illon A ssociat ion Genera l Assembly convened and elected a new President, Board members and Audit Commission. The elected President of the Polish Carillon Association for the 2012-2016 term is Monika Kaźmierczak. Treasurer – Monika Głowińska Board member – Danuta Popinigis Board member – Maciej Mikołajewski 450-lecie carillonu Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku Danuta Popinigis 450th anniversary DANUTA POPINIGIS, ANDRZEJ JANUSZAJTIS of the Main Town Hall carillon in Gdańsk Po wielkim pożarze, który 3 października 1556 roku rozgorzał w Ratuszu Głównego Miasta, powodując w nim ogromne zniszczenia, władze miejskie postanowiły szybko odbudować swoją siedzibę a przy okazji nadać jej cechy, mające świadczyć o potędze i wielkości Gdańska. Prace postępowały z rozmachem. W 1561 roku szczyt wieży ozdobiono pozłacanym posągiem ówcześnie panującego króla Rzeczpospolitej Zygmunta Augusta. Równocześnie ukończono budowę jeszcze jednego nowego elementu Ratusza – carillonu. Umieszczono go w wieży niejako u stóp posągu Zygmunta Augusta. After a great blaze severely damaged the Main Town Hall on 3rd October 1556, the city authorities decided to rebuild their administration centre quickly and use this opportunity to add to it features that would reflect the greatness and magnificence of the city of Gdańsk. Construction works proceeded apace and by 1561 the top of the refurbished Town Hall tower was adorned with a statue of the then reigning king of Poland, Zygmunt August. At the same time another new and important element was also completed: the carillon. It was installed, in a sense, at the feet of the Zygmunt August statue. Czternaście dzwonów wykonał Johannes Moer z s`Hertogenbosch. Skala carillonu obejmowała dźwięki od f do d2. Carillon był instrumentem automatycznym. Co godzinę wygrywał dwie melodie chorału protestanckiego, dłuższą o godzinie parzystej, krótszą o nieparzystej. Pierwszym programistą carillonu był niderlandzki kompozytor Franciscus de Rivulo. Historyczny carillon Ratusza Głównego Miasta uległ zniszczeniu w marcu 1945 roku. Nowy zbudowano w 2000 roku. Its 14 bells, tuned from f to d2, were cast by Johannes Moer of s`Hertogenbosch. The carillon was an automatically playing instrument. Every hour it played the melodies of two Protestant chorales, a longer melody on the even numbered hours and a shorter one on odd numbered ones. The first programmer of these melodies was the Dutch composer Franciscus de Rivulo. The historic Gdańsk Main Town Hall carillon was destroyed in March 1945. A new one was built in 2000. Polskie Stowarzyszenie Carillonowe wraz z Muzeum Historycznym Miasta Gdańska i Akademią Muzyczną w Gdańsku postanowiło uczcić jubileusz 450-lecia zbudowania carillonu Ratusza Głównego Miasta i umieszczenia na wieży Ratusza figury polskiego króla Zygmunta Augusta. Obchody miały dwa główne akcenty. Pierwszym był nadzwyczajny koncert 24 The Polish Carillon Association, the Gdańsk History Museum and the Academy of Music in Gdańsk together decided to celebrate the 450th anniversary of the construction of the Main Town Hall carillon and the installation of the statue of King Zygmunt August on the Main Town Hall tower. Two major events were organised to mark this anniversary. The 3 first was a special concert held on 24th September 2011 and called ‘Concert for a King’. The second event was a musicological seminar held on 25th November 2011 at St Catherine’s Church, which has the other Gdańsk carillon. Nadzwyczajny koncert odbył się w sobotnie słoneczne popołudnie, oczywiście pod wieżą gdańskiego Ratusza. Obok niego, na przedprożu Dworu Artusa The special concert took place on a sunny afternoon, naturally, beneath the Main Town Hall tower. That day the Gdańsk Mobile Carillon was also installed nearby, ustawiono tego dnia także Carillon Mobilny Gdańsk. Mecenat nad koncertem objął Prezydent Miasta Gdańska, a honorowego patronatu udzielił imprezie Konsulat Królestwa Niderlandów w Gdańsku. on the perron of Artus Court. The main patron of this event was the President of City of Gdańsk, Paweł Adamowicz. Honorary patronage was also granted by the Consulate of the Netherlands in Gdańsk. Przed koncertem znawca dziejów Gdańska prof. Andrzej Januszajtis opowiedział o okolicznościach związanych z powstaniem gdańskiego carillonu. Sam koncert składał się z historycznego interludium i części współczesnej. Before the concert, the Gdańsk historian Prof. Andrzej Januszajtis recounted how the Gdańsk carillon came to be. The concert itself comprised a historical interludium and a contemporary part. FROM LEFT: DANUTA POPINIGIS, ANDRZEJ JANUSZAJTIS FROM LEFT: GIEDRIUS KUPREVIČIUS, DANUTA POPINGIS, GERT OLDENBEUVING września 2011 roku, który nazwaliśmy „Koncertem dla króla”, drugim było seminarium muzykologiczne zorganizowane 25 listopada tegoż roku, w dniu odpustu w kościele św. Katarzyny, gdzie znajduje się drugi gdański carillon. Wykonawcą historycznego interludium był Gert Oldenbeuving, wielce zasłużony dla Gdańska holenderski carillonista, który jako pierwszy koncertował na dwóch nowych gdańskich carillonach i jako pierwszy uczył gry na carillonie gdańskich muzyków. Do jego uczniów należą m.in. Małgosia Fiebig (obecnie carillonistka Utrechtu), Monika Kaźmierczak (carillonistka Gdańska), Anna Kasprzycka, Wojciech Lauer, Katarzyna Piastowska i Magdalena Cynk. Gert Oldenbeuving przypomniał swoim występem rodowód carillonu. Zagrał trzy kompozycje niderlandzkiego twórcy Jacoba van Eycka (1590–1657). Były to: „Preludium ofte Voorspel”, „Questa dolce sirena” oraz „Je ne puis eviter”. The historical interludium was performed by Gert Oldenbeuving, a Dutch carillonneur who has contributed greatly to Gdańsk carillon music. He was the first carillonneur to play on the city’s two new carillons and the first person to teach Gdańsk musicians how to play this instrument. His students include Małgosia Fiebig (currently the carillonneur of Utrecht), Monika Kaźmierczak (the Gdańsk carillonneur), Anna Kasprzycka, Wojciech Lauer, Katarzyna Piastowska and Magdalena Cynk. In his performance, Gert Oldenbeuving reminded the audience of the origins of carillon music. He played three pieces by the Dutch composer Jacob van Eyck (1590–1657): ‘Preludium ofte Voorspel, ‘Questa dolce sirena’ and ‘Je ne puis eviter’. W drugiej części koncertu usłyszeliśmy kompozycje współczesne, zamówione specjalnie z okazji 450-lecia zbudowania carillonu Ratusza. Zaproszenie do napisania okolicznościowych kompozycji przyjęli litewski kompozytor i carillonista Giedrius Kuprevičius oraz gdański kompozytor Krzysztof Olczak. The second part of the concert included contemporary compositions commissioned especially for the 450th anniversary of the Town Hall carillon. The invitation to write such music was accepted by the Lithuanian composer and carillonnuer Giedrius Kuprevičius and by the Gdańsk composer Krzysztof Olczak. 4 Giedrius Kuprevičius wrote ‘Song of the Muse with the sound of the trumpet and bells’ for two carillons, four trumpets and the human voice. The performers were: Giedrius Kuprevičius (Town Hall carillon), Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon), Magdalena Witczak (soprano) as well as Paweł Hulisz, Piotr Kowalkowski, Kamil Kruczkowski, Adam Stachowiak (trumpets). Krzysztof Olczak zatytułował swoją kompozycję „Pieśń na jubileusz śpiewającego zegara Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku”. Utwór napisał na dwa carillony, kwintet dęty i chór. W jego wykonaniu udział wzięli: Anna Kasprzycka (carillon Ratusza), Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk), Hevelius Brass i Chór Mieszczan Gdańskich. Krzysztof Olczak entitled his composition ‘A song for the jubilee of the singing clock of the Main Town Hall in Gdańsk’. It is written for two carillons, a brass quintet and a choir. The performers were: Anna Kasprzycka (Town Hall carillon), Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon), Hevelius Brass and the Choir of the Burghers of Gdańsk. Obie kompozycje poprowadził młody gdański dyrygent, grający także na carillonie, Rafał Kłoczko. The playing of both compositions was conducted by the young Gdańsk conductor, Rafał Kłoczko, who is also a carillonneur. FROM LEFT: GIEDRIUS KUPREVIČIUS, IWONA SZYCHLIŃSKA, GRZEGORZ SZYCHLIŃSKI, GERT OLDENBEUVING Giedrius Kuprevičius skomponował „Pieśń Muzy z dźwiękami trąb i dzwonów”, przeznaczoną na dwa carillony, cztery trąbki i głos wokalny. Wykonawcami utworu byli: Giedrius Kuprevičius (carillon Ratusza), Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk), Magdalena Witczak (sopran) oraz Paweł Hulisz, Piotr Kowalkowski, Kamil Kruczkowski, Adam Stachowiak (trąbki). Dopełnieniem jubileuszu 450-lecia carillonu Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku było Seminarium Muzykologiczne, zorganizowane przez Instytut Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Gdańsku we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Carillonowym i pod honorowym patronatem Konsulatu Królestwa Niderlandów w Gdańsku. Seminarium, podobnie jak koncert, składało się z dwóch części. Pierwsza nosiła tytuł „W stronę historii”, druga – „Współczesne brzmienia”. Problematykę historyczną podjęły dr Agnieszka Leszczyńska (Uniwersytet Warszawski) oraz dr Danuta Popinigis (Akademia Muzyczna w Gdańsku). A complementary event for the 450th anniversary of the Gdańsk Main Town Hall carillon was the Musicological Seminar, organised by the Gdańsk Academy of Music Institute of Music Theory together with the Polish Carillon Association and put under the patronage of the Consulate of the Netherlands in Gdańsk. As in the case of the concert, the seminar comprised two parts. The first was entitled ‘The historical aspect’ and the second ‘Contemporary sounds’. Discussions of the historical issues were conducted by PhD Agnieszka Leszczyńska (University of Warsaw) and PhD Danuta Popinigis (Gdańsk Academy of Music). Agnieszka Leszczyńska wygłosiła referat zatytułowany „Początki wielkiej tradycji muzycznej Gdańska: kompozytor Franciscus de Rivulo i ratuszowy carillon”. Omówiła sylwetkę i twórczość Franciscusa de Rivulo, pierwszego programisty carillonu Ratusza. Ten, pochodzący najprawdopodobniej z Niderlandów kompozytor, Agnieszka Leszczyńska delivered a lecture entitled: ‘The beginnings of a great musical tradition in Gdańsk: the composer Franciscus de Rivulo and the Town Hall carillon.’ In it she discussed the life and work of Franciscus de Rivulo, the first programmer of the Town Hall carillon. He was a composer who 5 odnotowany został w Gdańsku po raz pierwszy w 1560 roku. Rivulo nie tylko programował ratuszowy carillon, ale i kierował kapelą kościoła NMP, która koncertując we Dworze Artusa, funkcjonowała też jako kapela miejska. Był pierwszym wybitnym kompozytorem działającym w Gdańsku. Zmarł w 1564 roku. most probably came from the Netherlands and the first record of his presence in Gdańsk is dated in 1560. Rivulo not only set the carillon music but also conducted the ensemble of St. Mary’s Church, which also performed concerts at Artus Court as the city’s orchestra. He was the first renowned composer to work in Gdańsk. Rivulo died in 1564. In my lecture, entitled ‘How the 300th anniversary of the Gdańsk Main Town Hall carillon was celebrated and the diverse interests of a certain clockmaker’, I spoke about a manuscript from 1861 which described the 300th anniversary celebrations and also about this manuscript’s author, Carl Antonie Kaschlinsky, the city’s clockmaker and carillon programmer. The jubilee was celebrated on 23rd September 1861, which allows us to assume that on that very day, three hundred years earlier the carillon had played for the first time. To commemorate this historic event, Kaschlinsky programmed the carillon three times during the day. 23rd September 1561 had been a very important day for Gdańsk, for it was then that a gilded statue of King Zygmunt August of Poland was installed at the top of the Town Hall tower. Thus the jubilee celebrated two events: the official inauguration of the Town Hall carillon and the mounting of a statute of the Polish monarch. So too our jubilee concert, held on Saturday 24th September 2011, was entitled ‘Concert for a King’. W drugiej części seminarium muzykologicznego Monika Kaźmierczak i Anna Kasprzycka omówiły kompozycje, które z okazji jubileuszu napisali Giedrius Kuprevičius i Krzysztof Olczak. Ich komentarze na temat tych utworów zamieszczamy w niniejszym numerze Carillon Review. In the second part of the musicological seminar Monika Kaźmierczak and Anna Kasprzycka discussed the compositions that were written for this jubilee by Giedrius Kuprevičius and Krzysztof Olczak. Their comments on this subject are included in this issue of Carillon Review. Ratusz Głównego Miasta – po koncercie Grzegorz Szychliński, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego, został honorowym członkiem Litewskiej Gildii Carillonowej. Dyplom wręczył Giedrius Kuprevičius. Main Town Hall – after the concert Grzegorz Szychliński, President of Polish Carillon Association, made honorary member of Lithuanian Carillonist Guild. Membership diploma conferred by Giedrius Kuprevičius FROM LEFT: GIEDRIUS KUPREVIČIUS, MONIKA GŁOWIŃSKA, GRZEGORZ SZYCHLIŃSKI W trakcie mojego wystąpienia, zatytułowanego „Jak obchodzono 300-lecie carillonu Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku i o przeróżnych zainteresowaniach pewnego zegarmistrza”, mówiłam o rękopisie z 1861 roku, w którym znajdują się wzmianki o jubileuszu trzechsetlecia ratuszowego carillonu, oraz o autorze rękopisu, Carlu Antonie Kaschlinskim – zegarmistrzu miejskim i programiście ratuszowego carillonu. Jubileusz obchodzono 23 września 1861, co pozwala przyjąć, że właśnie tego dnia trzysta lat wcześniej carillon zagrał oficjalnie po raz pierwszy. Kaschlinsky, by upamiętnić wydarzenie sprzed lat, trzykrotnie przeprogramowywał tego dnia carillon. 23 września 1561 roku był dla Gdańska niezwykle ważny, bo właśnie tego dnia na wieży Ratusza Głównego Miasta ustawiono pozłacaną figurę polskiego króla Zygmunta Augusta. Tak więc było to podwójne święto: i oficjalna inauguracja ratuszowego carillonu, i posadowienie na wieży figury króla. Stąd też nasz jubileuszowy koncert, który odbył się w sobotę 24 września w 2011 roku, nazwaliśmy „Koncertem dla króla”. 6 7 Giedriusa Kuprevičiusa „Pieśń Muzy z dźwiękami trąb i dzwonów” Wojciech Lauer, Monika Kaźmierczak Giedrius Kuprevičius’ CONCERT FOR THE KING ‘Song of the Muse with the sound of the trumpet and bells’ Rok 2011 zaowocował w środowisku gdańskim w rocznice i wydarzenia. Razem z obchodami Roku Jana Heweliusza, wielkiego gdańskiego astronoma, świętowaliśmy 450 lat od momentu zamontowania carillonu w wieży Ratusza Głównego Miasta. Tego samego 1561 roku na szczycie wieży osadzono pozłacaną figurę polskiego króla Zygmunta II Augusta. Stąd wrześniowy okazjonalny koncert nazwano „Koncertem dla króla”. Specjalnie na tę uroczystość litewski kompozytor Giedrius Kuprevičius skomponował utwór zatytułowany „Pieśń Muzy z dźwiękami trąb i dzwonów”. Kompozytor wykorzystał odnoszący się do carillonu Ratusza Głównego Miasta tekst autorstwa żyjącego w XVII stuleciu Joachima Pastoriusa, człowieka wyjątkowo wszechstronnego i utalentowanego. Pastorius był historiografem na dworze króla Jana Kazimierza, duchownym katolickim i lekarzem. W 1641 roku w Lejdzie ukazał się jego podręcznik historii Polski „Florus Polonicus seu Polonicae Historiae epitome nova”, który w kolejnych latach wznawiano cztery razy. Pastorius pisał także wiersze. Jeden nich, „In Horologium Gedanense suavissimas melodias quavis hora decantans” (Na Zegar w Gdańsku o każdej godzinie wydzwaniający wielce ujmujące melodie), 8 2011 brought the Gdańsk community anniversaries and other events. As well as being the year of the great Gdańsk astronomer Jan Hevelius, it was also the 450th anniversary of the installation of the first carillon in the tower of Main Town Hall. That same year, 1561, on that same tower a figure of the Polish king Zygmunt II August was placed. Thus the September occasional concert was dubbed ‘Concert for the King’. Especially for this event the Lithuanian composer Giedrius Kuprevičius wrote a piece entitled ‘Song of the Muse with the sound of the trumpet and bells’. In the composition Kuprevičius used a text referring to the carillon which was written by the 17th-century, multitalented Joachim Pastorius. Pastorius was a historiographer at the court of king Jan Kazimierz, a Catholic priest as well as a physician. In 1641 he published in Leiden his history of Poland ‘Florus Polonicus seu Polonicae Historiae epitome nova’, which was later reprinted four times. Pastorius also wrote poetry. One of his poems, ‘In Horologium Gedanense suavissimas melodias quavis hora decantans’ (The clock in Gdańsk on every hour plays the most endearing melodies), published in 1656 in his collection of works Sylvarum pars prima, describes the impressions of a stranger who on passing through the city gate of zamieszczony w wydanym przez niego w 1656 roku zbiorze „Sylvarum pars prima”, opisuje zdziwienie przybysza, który po przekroczeniu bram Gdańska wpada w zachwyt na widok bogactwa i wielości wież tego miasta, ale także i w osłupienie, gdy jedna z tych wież zaczyna dodatkowo wygrywać melodie. Przybysz ów zaczyna zastanawiać się i pytać, czy ktoś gdzieś tam na górze z dzwonów spiżowych zgodne wygrywa dźwięki, układające się w świętą pieśń. Odpowiedź na to pytanie pojawia się w zakończeniu wiersza, gdzie autor wyjaśnia, iż ta wysoka, sięgająca niemal gwiazd wieża uczy się od samych aniołów naśladować śpiew. Joachim Pastorius (1611–1681) In Horologium Gedanense, Na Zegar w Gdańsku suavissimas melodias quavis o każdej godzinie wydzwaniający wielce hora decantans ujmujące melodie. Inclyta dum Gedani suggressus moenia lustrat/ Sławetne widzi mury, Hospes, et attonito pectore podchodząc do Gdańska,/ Przybysz, i z tchem spectat opes. / zapartym ogląda bogactwo./ Plurima mirantem turris Wielość go wież zdumiewa, pulcherrima tandem / Arrigit, aetheros dum canit a najpiękniejsza wręcz/ Osłupia, gdy ta nieziemską illa modos. / zadźwięczy melodią./ Ecquis, ait, sacrum modulatour in aëre carmen? / Czyżby ktoś w górze świętą – pyta – intonował pieśń? / Dissona concorsi quis ciet I z różnych tonów spiżu aera sono? / Ne mirere hospes: scandens zgodny wywiódł dźwięk?/ Nie dziw się, gościu, wieża sub sidere turris / do gwiazd sięgająca/ Discit ab Angelica fingere Od aniołów się uczy voce melos. / naśladować śpiew.*/ * Tłumaczenie: Jan Michał Krzemiński. Już w tytule „Pieśni Muzy” Giedrius Kuprevičius wskazał obsadę kompozycji – głos, trąbki i dzwony. Partię solową wykonuje sopran z towarzyszeniem czterech trąbek w stroju B oraz dzwonów dwóch carillonów (podczas prawykonania były to carillon Ratusza Głównego Miasta i Carillon Mobilny Gdańsk). Obsada dzieła jest bardzo oryginalna i rezultat brzmieniowy takiego połączenia okazał się niezwykle interesujący i efektowny. „Pieśń Muzy” jest utworem o swobodnej, pięcioczęściowej budowie. W swoim kształcie przypomina suitę koncertową. Część pierwsza to ekspozycja, której spokojną melodię intonuje na czterech dźwiękach pierwsza trąbka. Rozpoczyna dialog z imitującym głosem wokalnym i kontynuuje go z kolejno dochodzącymi do muzycznej polemiki pozostałymi trąbkami. W dialogu pojawia się siedmiodźwiękowa skala oparta na pochodzie: D-E-Fis-G-A-H-C, kojarząca się z majorem miękkim (obniżony siódmy stopień). Dominuje technika imitacyjna, urastająca do czterogłosowych odcinków kanoniczych w partii trąbek. Innym sposobem Gdańsk is astounded by the richness and the multitude of towers, and then is amazed when melodies start emanating from one of these turrets. The visitor starts to wonder and ask whether someone up there was playing the bronze bells to the tune of a sacred song. The answer to this question is found at the end of the poem, where the author explains that the soaring tower, almost reaching the stars learns to resonate by imitating the singing of angels. Joachim Pastorius (1611–1681) In Horologium Gedanense, The clock in Gdańsk suavissimas melodias quavis on every hours plays the most endearing of melodies. hora decantans Inclyta dum Gedani suggressus moenia lustrat/ Hospes, et attonito pectore spectat opes. / Plurima mirantem turris pulcherrima tandem / Arrigit, aetheros dum canit illa modos. / Ecquis, ait, sacrum modulatour in aëre carmen? / Dissona concorsi quis ciet aera sono? / Ne mirere hospes: scandens sub sidere turris / Discit ab Angelica fingere voce melos. / Observing the famous walls as he approaches Gdańsk,/ The guest, with bated breath sees the wealth./ The multitude of towers astounds, and the most beautiful of all / Stupefies, when an ethereal melody sounds./ Could someone up there, he asks, be intoning a sacred song?/ And from diverse bronze tones a harmonious sound create?/ Wonder not, guest, the tower reaching the stars/ From the angels learns to sing./ Already in the title of his composition Giedrius Kuprevičius indicates the instruments; the human voice, trumpets and bells. The solo is sung by a soprano accompanied by four trumpets tuned in the key of B and two carillons (at the premiere these were the Main Town Hall Carillon and the Gdańsk Mobile Carillon). The very original selection of instruments produces a combination of sounds that has turned out to be exceptionally interesting and effective. ‘Song of the Muse’ is a composition comprising five, freely arranged parts. Its form resembles that of a concerto suite. The first part is an exposition, a tranquil melody with the first trumpet producing four sounds. This starts a dialogue with an imitating human voice, which continues until the remaining trumpets are all participating in a musical polemic. A seven tone scale emerges, based on a D-E-Fis-GA-H-C progression associated with the flat Major (C flat) scale. The imitation technique predominates, and rises with the trumpets performing four-voice canons. Another feature involves short dialogues between two players, reminiscent of the renaissance polychoral passages. As well as this polyphony, parts 9 traktowania instrumentów są ich krótkie dialogi parami, przypominające renesansową polichóralność. Oprócz elementów charakterystycznych dla techniki polifonicznej obecna jest także homofonia, przejawiająca się w jednakowym traktowaniu czterech trąbek jako masy dźwiękowej, najczęściej w technice nota contra notam. Ekspozycję utworu kończy wyraziście powtarzany przez sopran tekst „wywiódł dźwięk”, który anonsuje wejście carillonu z wieży Ratusza. Część drugą inicjuje dialog w wykonaniu carillonu i sopranu, kończący się zgodnym unisonem na słowach: „wywiódł dźwięk, z różnych tonów spiżu zgodny dźwięk”. W następnych taktach kompozytor przeciwstawia partię melodyczną carillonu wieżowego partiom czterech trąbek, które realizują przebiegi harmoniczne. Obszerna hipnotyzująca wokaliza sopranu unisono razem z carillonem wieżowym prawdopodobnie symbolizuje zachwyt bohatera wiersza Pastoriusa. W trzeciej części carillon wieżowy milknie, natomiast budzi się drugi z carillonów – Carillon Mobilny Gdańsk. W tle jego żywiołowej partii słychać – jakby z oddali – pojedyncze sygnały trąbek wchodzących kolejno po sobie. Partia sopranu powraca na słowach „z różnych tonów spiżu zgodny wywiódł dźwięk”. Towarzyszą jej harmonicznie potraktowane cztery trąbki z kapitalnie brzmiącym, powtarzającym się efektem crescendo. Część ta kończy się burzliwie opadającymi dźwiękami skali f-es-des-c-b-as-g drugiego carillonu. Część czwarta to krótkie tutti, w którym partia wokalna potraktowana została unisono z wieżowym carillonem na słowach „dam da”, które imitują bicie serc dzwonów. Istotną rolę w tej części odgrywa ciągle zmieniająca się dynamika, narastające crescendo w postępującym accelerando, która prowadzi do finału. of the composition are also homophonic, with the four trumpets creating a wall of sound, most frequently playing punctus contra punctum. The exposition ends with the soprano distinctly repeating the phrase ‘sound create’, and thus introduces the sound of the Town Hall carillon. The second part initiates a dialogue between the carillon and soprano, which ends with the words ‘wywiódł dźwięk, z różnych tonów spiżu zgodny dźwięk / from diverse bronze tones a harmonious sound create’ sung in unison. The subsequent bars contrast the melodic playing of the carillon up in the tower with harmonic passages played by the trumpets. The extensive and hypnotic unison singing of the soprano and the tower carillon most probably represents the visitor’s enthrallment in Pastorius’ poem. In the third part the tower carillon falls silent, and instead the Gdańsk Mobile Carillon awakens. In the background to the lively chiming bells, as if from afar, one hears successive, individual trumpet calls, one after the other. The soprano returns with the words ‘z różnych tonów spiżu zgodny dźwięk / from diverse bronze tones a harmonious sound create’, while the four trumpets accompany the voice in harmony with a marvellous, repeated crescendo effect. This part ends with the Gdańsk Mobile Carillon playing a stormily descending scale f-es-des-c-b-as-g. The fourth part is a short tutti, in which the vocal section sings in unison with the tower carillon the words ‘dam da’, imitating a chiming bell. An important role here is played by the constantly changing dynamics, the mounting crescendo with progressive accelerando, all of which leads to the finale. Finał „Pieśni Muzy”, część piąta, stanowi apoteozę radości, opartą na ostatnich słowach wiersza: „Nie dziw się, gościu, wieża do gwiazd sięgająca. Od aniołów się uczy naśladować śpiew”. Efektowny, pełny ruchu i energii przywodzi na myśl „Odę do radości” z IX Symfonii Ludwiga van Beethovena. The fifth and final part of ‘Song of the Muse’ is an apotheosis of joy, based on the poem’s final verse: Nie dziw się, gościu, wieża do gwiazd sięgająca. Od aniołów się uczy naśladować śpiew / Wonder not, guest, the tower reaching the stars, from the angels learns to sing. Effective, full of movement and energy, it brings to mind the ‘Ode to Joy’ from Ludwig van Beethoven’s 9th Symphony. „Pieśń Muzy z dźwiękami trąb i dzwonów” Giedriusa Kuprevičiusa – utwór okolicznościowy, skomponowany dla uczczenia 450-lecia zainstalowania carillonu na wieży Ratusza Głównego Miasta Gdańska – wzbogaca literaturę carillonową. Ukazuje nie tylko możliwości carillonu jako instrumentu solowego, ale także jako doskonale współbrzmiącego z trąbkami i głosem wokalnym. Jego spójna budowa formalna, prowadząca do finału pełnego radości, jest dodatkowo podkreślona przez trafnie dobrany, ekspresyjny tekst poetycki Joachima Pastoriusa, który chwali Gdańsk jako miasto nie tylko pięknych wież, ale i pięknych dźwięków. Giedrius Kuprevičius’ ‘Song of the Muse with the sound of the trumpet and bells’ is an occasional piece, written for the 450th anniversary of the installation of the first carillon in the tower of the Gdańsk Main Town Hall, which has enriched carillon music literature. It not only shows the possibilities of the carillon as a solo instrument, but also as one that sounds great when accompanied by trumpets and the human voice. The composition’s coherent formal structure, leading to a joyful finale, is additionally emphasised by the appropriately selected and expressively poetic text of Joachim Pastorius, praising Gdańsk as a city not only of beautiful spires but equally beautiful sounds. 10 CONCERT FOR THE KING Krzysztofa Olczaka „Pieśń na jubileusz śpiewającego zegara Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku” Anna Kasprzycka Krzysztof Olczak’s ‘A song for the jubilee of the singing clock of the Main Town Hall in Gdańsk’ Krzysztof Olczak, kompozytor, akordeonista i pedagog, urodził się 26 maja 1956 roku w Łodzi. Studiował w klasie akordeonu Włodzimierza Lecha Puchnowskiego w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz w klasie kompozycji Eugeniusza Głowskiego w Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Wczesne utwory Olczaka to przede wszystkim utwory na akordeon. W warstwie językowej i stylistycznej odnajdziemy w nich poszukiwanie nowych, interesujących brzmieniowo środków wykonawczych. Od 1986 pojawiają się utwory łączące akordeon z innymi instrumentami („Belt the bellow” na tubę i akordeon z 1987 roku, „Intervals” na organy i dwa akordeony z 1986 roku). W tego typu kompozycjach Olczak często zbliża brzmienie akordeonu do brzmienia innych instrumentów poprzez precyzyjnie przemyślaną artykulację, dynamikę i odpowiednio dobraną rejestrację. W wielu utworach stosuje aleatoryzm kontrolowany, nietradycyjny sposób zapisu czasu muzycznego oraz technikę sonorystyczną. Nadrzędną cechą wszystkich kompozycji jest widoczna dbałość o logikę przebiegu formalnego. Krzysztof Olczak, composer, accordionist and pedagogue, was born in Łódź on 26th May 1956. He studied playing the accordion under Włodzimierz Lech Puchnowski at the Fryderyk Chopin Academy of Music in Warsaw as well as composition under Eugeniusz Głowski at the Stanisław Moniuszko Academy of Music in Gdańsk. His earliest compositions were written primarily for the accordion. In terms of language and style they present a search for new, interesting sounds. In 1986 he started writing pieces for the accordion accompanied by other instruments (‘Belt the bellow’ for the tuba and accordion in 1996 or ‘Intervals’ for the organ and two accordions in 1987). In such compositions Olczak frequently nears the sound of the accordion to the sound of that of other instruments, using the former’s entire range to accurately interpret the latter’s articulation, dynamics and register. In many compositions he uses controlled aleatorism, non-traditional recording of musical time as well as the sonoristic technique. The overriding feature in all his compositions is the attention he clearly pays to the logic of the formal musical course. 11 Krzysztof Olczak w udzielonym mi krótkim wywiadzie powiedział, że komponować zaczął w wieku kilkunastu lat. Impulsem do pierwszych działań oraz największy wpływ na jego zainteresowania kompozytorskie miały styl i język wczesnych kompozycji Krzysztofa Pendereckiego („Kosmogonia”, 1970, „De natura sonoris nr 1 i nr 2”, 1966, 1971), Wojciecha Kilara („Krzesany”, 1974), Henryka Mikołaja Góreckiego (Genesis, 1962) oraz Kazimierza Serockiego („Swinging Music” na klarnet, puzon, wiolonczelę lub kontrabas i fortepian, 1970). Zapytałam kompozytora o opinię na temat muzyki powstającej współcześnie. Odpowiedział, że pozostaje otwarty na wszelki nowości. Zdecydowanie odrzuca kompozycje pozbawione nadrzędnej, jego zdaniem, wartości, jaką jest artyzm. Zwrócił przy tym uwagę na bardzo subtelną, łatwą do przekroczenia granicę między artyzmem a kiczem. Narażeni są na nią również artyści o niezaprzeczalnym dorobku, wśród których mogą znaleźć się także i ci, którzy byli dla niego autorytetami, gdy zaczynał komponować. W swoim dorobku Olczak posiada kompozycje bardzo różnorodne, np. pedagogiczne, czy utwory powstałe z inspiracji folklorystycznych, jest wśród nich także jeden utwór sceniczny. Miał szczęście, jak sam powiedział, bo kilkakrotnie poproszono go o napisanie utworów na doniosłe rocznice miejskie. Tak powstały „Intrada kościerska” na trzy akordeony (1998), monumentalna „Kantata starogardzka” na sopran, tenor, dwa chóry i orkiestrę (1998), czy wreszcie „Koncert gdański” na 3 gitary i orkiestrę (1997). Na początku 2011 grupa kompozycji zamówionych powiększyła się o „Pieśń na jubileusz 450-lecia śpiewającego zegara Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku”. Zamawiający (Polskie Stowarzyszenie Carillonowe) określili kilka elementów, które w istotny sposób wpłynęły na kształt utworu. Po pierwsze, zasugerowano instrumentarium – dwa carillony, kwintet dęty i chór. Po drugie, zaproponowano, aby w kompozycji nawiązującej do wydarzeń sprzed 450 lat wykorzystany został historyczny tekst z XVII wieku – fragmenty poematu Daniela Kałaja. Po trzecie, wskazano miejsce pierwszego wykonania kompozycji – przedproże Dworu Artusa. In a short interview, Krzysztof Olczak told me that he started writing music as a teenager. His earliest inspirations were in the style and language of the early compositions of Krzysztof Penderecki (‘Kosmogonia’, 1970, ‘De natura sonoris nr 1 and nr 2’, 1966, 1971), Wojciech Kilar (‘Krzesany’, 1974), Henryk Mikołaj Górecki (‘Genesis’, 1962) and Kazimierz Serocki (‘Swinging Music’ for the clarinet, trombone, cello or double bass and piano, 1970). I asked the composer what he thought of the music being written today. He said he remained open to all new ideas. On the other hand, he decidedly rejects pieces that are devoid of what he considers to be art. Here he stressed that there exists a very fine line between art and kitsch. Even artists with notable achievements in music are sometimes susceptible to produce works that fall into the latter category – even those who he had admired at the start of his career as a composer. Olczak’s works are very diverse. They include pedagogical pieces, as well as ones based on folklore and even a piece written for the stage. He was fortunate, as he himself said, to have been asked on several occasions to write pieces for important civic anniversaries. Thus he wrote ‘Kościerzyn Intrada’ for three accordions (1998), the monumental ‘Starogard Cantata’ for a soprano, tenor, two choirs and an orchestra (1998), and the ‘Gdańsk Concert’ for three guitars and an orchestra (1997). At the start of 2011 his commissioned works were extended to include ‘Song for the 450th anniversary of the singing clock of the Main Town Hall in Gdańsk’. The piece was commissioned by the Polish Carillon Association, which specified that it should include certain features – ones that had a significant influence on the composition’s form. First, the Association suggested the instruments: two carillons, a brass quintet and choir. Second, it was suggested that in order to associate the music with the 450th anniversary it should include a fragment from a poem by the 17thcentury poet Daniel Kałaj. Third, it was requested that the premiere of this work should be performed on the perron of Artus Court. W instrumentacji wiodącą rolę pełni pierwszy z carillonów, współczesny carillon Ratusza Głównego Miasta, będący niejako kontynuatorem „śpiewającego zegara”, o którym mowa w tytule kompozycji. Składa się z 35 dzwonów w stroju średniotonowym w skali od g1 do a4. Drugi z carillonów, Carillon Mobilny Gdańsk, wyposażony jest w 48 dzwonów w skali od f1 do f 5. Carillonom towarzyszyły kwintet dęty Hevelius Brass w składzie: dwie trąbki, waltornia, puzon, tuba, oraz czterogłosowy Chór Mieszczan Gdańskich. The leading role in this ensemble was played by the first carillon, the one that is currently installed in the Main Town Hall and is in this sense the direct descendent of the ‘singing clock’ in the composition’s title. The instrument comprises 35 meantone bells ranging from g1 to a4. The second instrument, the Gdańsk Mobile Carillon, has 48 bells, ranging from f1 to f 5. The carillons were accompanied by the Hevelius Brass Quintet, two trumpets, a horn, a trombone and a tuba, as well as the four-voice Choir of the Burghers of Gdańsk (Chór Mieszczan Gdańskich). Analizując istniejącą twórczość carillonową na skład – mówiąc w uproszczeniu – „carillon plus”, instrumentami towarzyszącymi są najczęściej dęte blaszane. Wymienić Analysis of existing carillon compositions indicates that among accompanying instruments – so to say with some simplification, ‘carillon plus’ – brass instruments 12 tu możny szereg kompozycji, m.in. Wernera van Cleemputa „Orthodoxia” (brass i carillon), Jurriaana Andriessena „Temat z wariacjami” (dwie trąbki, trzy puzony i carillon). Również w polskiej literaturze odnajdziemy utwór na podobny skład, a mianowicie „Planetoida Gedania” Magdaleny Cynk (carillon, decet dęty i perkusja). Instrumenty dęte oraz carillon (lub dwa carillony, jak w przypadku omawianej kompozycji Krzysztofa Olczaka) tworzą dobry zespół, bo równoważą się pod względem dynamicznym i brzmieniowym. Chór nie jest tak częstym towarzyszem carillonu jak instrumenty dęte, ale takie połączenie zastosowali w utworach między innymi belgijski kompozytor Geert d'Holander czy wspomniana wcześniej Magdalena Cynk. W „Pieśni na jubileusz śpiewającego zegara” autorstwa Krzysztofa Olczaka obecność chóru ma – w mojej opinii – dwojaką funkcję. Pierwszą – i najbardziej podstawową – jest funkcja nośnika treści słownej. Można również spojrzeć na partię chóralną nieco inaczej, a mianowicie jako na metaforycznego świadka i przekaziciela informacji o wydarzeniach sprzed wieków. Chór jest ucieleśnieniem tych gdańszczan, którzy na własne oczy widzieli niesamowity zapewne proces instalowania carillonu na wieży oraz na własne uszy słyszeli wygrywane przez niego utwory. Muzyka płynąca z wież miała zawsze, przez 500 lat istnienia carillonu, charakter użytkowy i była formą sztuki muzycznej najbardziej dostępną wszystkim bez wyjątku mieszkańcom miasta, bez względu na ich status materialny i społeczny. predominate. Here we can name a number of pieces, including Werner van Cleemput’s ‘Orthodoxia’ (brass and carillon) and Jurriaan Andriessen’s ‘Theme from a variation’ (two trumpets, three trombones and the carillon). Also in Polish literature we find a similar ensemble in Magdalena Cynk’s ‘Gedania Planetoid’ (carillon, brass decet and percussion). The carillon (or two carillons as in the case of Krzysztof Olczak’s composition) and brass instruments combine well on account of compatible dynamics and sound. The addition of a choir is less frequent, but such combinations also appear, for example in the works of the Belgian composer Geert d'Holander or the aforementioned Magdalena Cynk. In my opinion, the inclusion of a choir in Krzysztof Olczak’s ‘Song for the jubilee of the singing clock’ serves a dual purpose. Its first and most basic function is to convey the words of the text. But we may also view the presence of the choir in a metaphorical sense, as a witness and narrator of events that happened hundreds of years ago. The choir represents the inhabitants of Gdańsk who had personally witnessed the undoubtedly remarkable sight of the first carillon being installed in the town hall tower and heard with their own ears the music that it later played. For 500 hundred years the melodies emanating from the carillon in that tower had served a useful purpose and this was a musical art form that was accessible to all who lived in the city, regardless of their material and social status. Drugim elementem, z którym kompozytorowi przyszło się zmierzyć, był historyczny poetycki tekst. Pochodzi ze wstępu do „Klimakteryka heroicznego”, powstałego z okazji zwycięstwa polskiego króla Jan III Sobieskiego pod Chocimiem (1673), autorstwa Daniela Kałaja (zm. 1691). Ten, pochodzący z Krakowa teolog kalwiński, przebywał w Gdańsku w latach 1671–1676. W kościele św. Piotra i Pawła głosił kazania w języku polskim dla Polaków wyznania kalwińskiego. Poza prozą teologiczną i polemiczno-wyznaniową uprawiał poezję, przeważnie okolicznościową. Zwycięzcy nad Turkami pod Chocimiem, Janowi III Sobieskiemu, poświęcił poemat „Klimakteryk heroiczny”, który opublikował w Gdańsku w 1673 roku. Dominuje w nim pochwała heroizmu, niezwykłego czynu, etosu rycerskiego, pochwała króla Jana Sobieskiego, hetmana Rzeczypospolitej i obrońcy chrześcijaństwa. Poemat poprzedza rozbudowana „Dedykacja poetyczna”. „Pieśń na jubileusz 450-lecia śpiewającego zegara Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku” wykorzystuje 5 wersów z owej – liczącej w sumie 62 wersy – „Dedykacji poetycznej”: „Lecą modlitw do nieba serdeczne wystrzały. Muzyki w zawod idą po wieżach wysokich, Koncerty się spierają po chorach szerokich. A zegar na ratuszu śpiewa symfonały w obłokach, kantor wielki, woźny boskiej chwały”. The second element the composer had to incorporate into his work was the text from a historic poem. It originates from the introduction to a work entitled ‘Hero’s Climactic’, which was written by Daniel Kałaj (d. 1691) in honour of King Jan III Sobieski’s victory at Chocim (1673). Kałaj, a Calvinist theologian from Krakow, lived in Gdańsk in the years 1671– 1676. In the Church of Ss Peter and Paul he gave sermons to a Polish Calvinist congregation. Apart from theological and polemical prose, he also wrote poetry, usually to commemorate special events. He wrote ‘Hero’s Climactic’ (published in Gdańsk in 1673) in honour of King Jan Sobieski, the victor of the Battle of Chocim. The poem chiefly praises the heroism, exceptional triumph and knightly ethos of King Jan Sobieski, hetman of the Commonwealth and defender of Christianity. The poem is preceded by a ‘Poetic Dedication’. ‘Song for the 450th anniversary of the singing clock of the Main Town Hall in Gdańsk’ includes five verses from this 62-verse ‘Poetic Dedication’: Heartfelt salvos of prayers to heaven fly. Music competes in lofty spires, Concerts vie with broad choirs. While on the town hall the clock virginal sings in the clouds, the great cantor, herald of divine glory. Olczak dokonał w tekście drobnych zmian, przestawiając wyrazy w wersie pierwszym oraz zamieniając słowa na równoznaczne. Tekst w utworze traktowany Olczak made minor changes to the text, changing the order of the first verse and replacing some words with synonyms. The text is treated syllabically, with 13 Ostatnim aspektem, który w zasadniczy sposób wpłynął na brzmienie kompozycji, jest miejsce jej wykonania, czyli fragment ulicy Długi Targ w Gdańsku, przedproże Dworu Artusa, u podnóża wieży Ratusza Głównego Miasta. Warunki towarzyszące koncertom ulicznym rządzą się swoimi prawami. Są nimi ulotna uwaga słuchacza, do którego zewsząd docierają dźwięki ulicy, oraz fakt, że jest to słuchacz, który może specjalnie przyszedł na koncert, ale również taki, który w pobliżu znalazł się przypadkowo. Muzyka grana w tego typu warunkach powinna być atrakcyjna dla wszystkich odbiorców, nawet tych, którzy w koncercie z udziałem grających dzwonów uczestniczą pierwszy raz. Jeśli dodamy do tego informację o postawie Krzysztofa Olczaka, który, jak sam przyznał, znajduje w sobie element oczekiwania na pozytywną reakcję ze strony publiczności, to otrzymamy pełen obraz założeń artystycznych „Pieśni na jubileusz 450-lecia śpiewającego zegara Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku”. Są nimi: prosta melodyka, zastosowanie elementów stylizacji, pewnego rodzaju artystyczny kompromis w zakresie zastosowanego języka muzycznego, bo, jak kompozytor sam powiedział, było to dla niego artystyczne „spojrzenie wstecz”, także wyrazista, logiczna forma, na którą składają się wydzielone odcinki zakończone fermatami, ponadto dialogowanie między instrumentami, dające interesujący efekt brzmieniowy, zwłaszcza między średniotonowym carillonem Ratusza i równomiernie strojonym carillonem mobilnym. Jednocześnie kompozytor zastosował w utworze jeden z swoich ulubionych środków, jakim jest aleatoryzm kontrolowany, którym posłużył się do zbudowania kulminacji. The final aspect to fundamentally influence the sound of the composition was the location where it was performed, that is the perron of Artus Court in Długi Targ (Long Market) Street, beneath the Main Town Hall tower in Gdańsk. The ambience of street concerts is governed by its own specific rights. These include the short attention span of the audience, with street sounds assaulting the listener from all sides, and indeed the listener might well be a passer-by rather than someone who came specifically to attend the concert. Music played in such circumstances should be attractive to everyone, even those who hear the sound of a carillon for the very first time. To this we should also take into account the attitude of Krzysztof Olczak, who by his own admission always expects the public’s reaction to be positive. With this we have all the factors that were considered in the composition of ‘Song for the 450th anniversary of the singing clock of the Main Town Hall in Gdańsk’. These include: a simple melody; the inclusion stylized elements; an artistic compromise of sorts in the application of musical language which the composer himself calls an artistic ‘retrospective’; a clear, logical form with easily distinguished sections, usually ending with a fermata as well as dialogues between the instruments, producing interesting sound effects, especially between the meantone Town Hall carillon and the evenly-tuned bells of the mobile carillon. Moreover, the composer used one of his favourite devices, controlled aleatorism, to raise the atmosphere for the climax. 14 AFTER THE CONCERT – THE MAIN TOWN HALL a homorhythmic predominance. The climax is reached with the words ‘woźny boskiej chwały’ (herald of divine glory), and here the melody turns into a declamation, with the term ‘grido’ entered in the score, i.e. to shout. FROM LEFT: GERT OLDENBEUVING, ANNA KASPRZYCKA, GIEDRIUS KUPREVIČIUS jest sylabicznie, z przewagą homorytmii. W momencie kulminacyjnym, na słowach „kantor boskiej chwały”, melodia przechodzi w deklamację, której towarzyszy określenie wykonawcze „grido”, czyli krzycząc. A CAST OF THE LEGNICA CARILLON BELL FROM 1893 THE DRUM AND CLOCKWORK MECHANISM OF THE EDUARD KONRAD 1893 CARILLON Niezachowany carillon Eduarda Konrada w kościele katedralnym pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła Ks. Piotr Dębski The now lost carillon of Eduard Konrad from the Cathedral Church of the Saint Apostles Peter and Paul Legnica w opisach historyków jest eksponowana z dumą jako książęce miasto z piastowskim rodowodem. Ze względu na bogate życie muzyczne, nazywano Legnicę miastem muzyki. Odkrywane stopniowo dzieje dzwonów i ludwisarstwa pozwalają nazwać ją także miastem dzwonów. Historians describe Legnica as a proud city of the Piast princes. On account of its rich repertoire it was also known as a city of music. Moreover, Legnica’s gradually revealed history of bell founding also entitles it to be called the city of bells. Najdawniejsze wzmianki o odlewaniu dzwonów w Legnicy pochodzą z okresu średniowiecza. Do najstarszych działających w mieście ludwisarzy należał niejaki Martin, mieszkający w pobliżu rynku. Obok domu miał pracownię. Cały swój majątek zapisał w 1349 roku Radzie Miejskiej. O jego następcach zachowało się więcej informacji. Ludwisarz Jacob był wykonawcą dzwonów, między innymi w 1467 roku dla kościoła w Wałbrzychu oraz dla kościoła parafialnego w miejscowości Sobota koło Lwówka Śląskiego. Dzwony rozbrzmiewały także z wież kościołów Legnicy. Do najważniejszych świątyń miasta zaliczamy: kolegiatę Grobu Bożego, kościół Najświętszej Marii Panny, kościół św. Apostołów Piotra i Pawła oraz kościół św. Jana. Ze względu na bliskie sąsiedztwo rynku znaczenie kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła stopniowo wzrastało wśród pozostałych świątyń miasta. Earliest records of bell founding in Legnica date back to the middle ages. Among the city’s earliest known bell founders was Martin, who lived next to his foundry near the city square. In 1349 he bequeathed his entire fortune to the City Council. More is known about his successors. In 1467 one by the name of Jacob founded bells for a church in Wałbrzych as well as for the parish church of Sobota near Lwówek Śląski. Bells also rang out from the spires of churches in Legnica, the most important of which were the Collegiate Church of the Holy Sepulchre, the Church of the Blessed Virgin Mary, the Church of the Saint Apostles Peter and Paul and the Church of St John. On account of its proximity to the city square, the Church of the Saint Apostles Peter and Paul gradually became the city’s most important church. Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła, początkowo tylko pod wezwaniem św. Piotra, wybudowany został prawdopodobnie pod koniec XII wieku. Najstarsze świadectwo o istnieniu świątyni romańskiej pochodzi z 1208 Originally called just the Church of St Peter, it was most probably built towards the end of the 12th century. The earliest record of a Romanesque shrine dates from 1208. The church has survived to this day 15 roku. Zachowany do dziś kościół jest budowlą gotycką, ukończoną w 1378 roku. W tym czasie kościół miał jedną wieżę od strony północnej, na której umieszczono dwa, potem trzy dzwony kołysane oraz zegar wybijający godziny i kwadranse. W 1524 roku świątynia została przejęta przez protestantów. Po II wojnie światowej, w 1947 roku, kościół ponownie stał się parafią rzymskokatolicką. W 1992 roku podniesiony został do godności katedry w utworzonej diecezji legnickiej. in its Gothic form, which was completed in 1378. Back then the church had only one tower, on the north side. It had at first two and later three swinging bells as well as a clock that struck every hour and quarter hour. In 1534 the church was taken over by Protestants. After the Second World War, in 1947, the church once again became part of a Roman Catholic parish. In 1992 it was promoted to cathedral status in the newly formed diocese of Legnica. Ostatnia dekada XIX wieku wpisała się w historii kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła szeregiem zmian, jakich dokonano w wystroju świątyni. Regotyzacji poddano wnętrze kościoła, także zewnętrzny układ całej bryły budowli miał w bardziej idealny sposób podkreślić wertykalizm gotyku. Prace realizowane były w latach 1892–94, zgodnie z projektem autorstwa profesora Ozena z Berlina. Przewodnią myślą autora był powrót do pierwotnych planów kościoła, wytyczonych w 1333 roku przez mistrza Willanda. Zgodnie z tymi założeniami zachodnią ścianę świątyni wieńczyć miały dwie symetryczne gotyckie wieże. Zamierzenia te zrealizowane zostały tylko częściowo, przez wybudowanie wyłącznie jednej i to północnej wieży. Później wzniesiono jednak drugą wieżę, południową, którą zwieńczono neogotyckim hełmem pokrytym blachą miedzianą. Powstanie legnickiego carillonu było ściśle powiązane z prowadzonymi wówczas pracami konserwatorskimi oraz przebudową kościoła. Dzwony zamontowano w 1893 roku w nowej, południowej wieży. Był to pierwszy carillon automatyczny, jaki powstał w Legnicy i prawdopodobnie jedyny istniejący na terenie Dolnego Śląska do końca XX wieku. W świetle dotychczas prowadzonych badań nie napotkano na informacje mówiące o istnieniu w tym regionie innego zespołu grających dzwonów. The last decade of the 19th century was one of a series of changes to the outward appearance of the Church of the Saint Apostles Peter and Paul. The interior was restored its Gothic look, as was the exterior, which acquired a more ideal Gothic verticalism. The work was realised in the years 1892–94, in accordance with the design of Professor Ozen of Berlin. The author’s guiding thought was to return the church to its original design, as set out in 1333 by Master Willand. Thus the western wall was to be adorned with two symmetric towers. This project was at first only partially realised, as only one, the northern tower, was actually built. Later the second, southern tower was also built and crowned with a copper, neogothic spire. The construction of the carillon was directly linked with the restoration and conversion work carried out on the church at the time. The bells were installed in the newly built southern tower in 1893. It was Legnica’s very first automatic carillon and probably the only one in Lower Silesia until the end of the 20th century. Historical research has so far not revealed the existence of another bell playing instrument in the region. Fundatorem carillonu, który niebawem stał się wielką atrakcją miasta, był stolarz Eduard Konrad, zmarły w 1883 roku. W sporządzonym przez siebie testamencie zapisał na ten cel odpowiednią sumę pieniędzy. Dzwony odlane zostały w 1893 roku w Apoldzie, w pracowni Franza Schillinga. Z katalogu firmy, w wykazie prac wykonanych w latach 1892–93, znajdujemy informację, że carillon dla kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy miał 15 dzwonów o następującej skali: e1, fis1, gis1, a1, b1, h1, c2, cis2, d2, dis2, e2, f 2, fis2, g2, gis2. Ciężar dzwonów wynosił 3700 kg. Z późniejszego opisu carillonu, jakiego dokonał miejscowy organista Otto Rudnick, dowiadujemy się, że instrument ważył 3500 kg i miał 19 dzwonów w skali: e1, fis1, gis1, a1, h1, cis2, d2, dis2, e2, f 2, fis2, gis2, a2, b2, h2, cis3, d3, dis3, e3. We wrześniu 1927 roku parafia ufundowała trzeci, największy dzwon kołysany. Wykonawcą była znana już legnickiemu środowisku ludwisarnia Franza Schillinga z Apoldy. Najprawdopodobniej w tym czasie nastąpiło także rozbudowanie carillonu. The carillon, which soon became a great attraction in the city, was funded the joiner Eduard Konrad, who died in 1883. In his last will and testament he donated the required amount of money for its construction. The bells were cast in the foundry of Franz Schilling in Apolda in 1893. From the company catalogue, in a list of works carried out in the years 1892-93, we learn that the carillon of the Church of the Saint Apostles Peter and Paul in Legnica included 15 bells with the following tones: e1, fis1, gis1, a1, b1, h1, c 2 , cis 2 , d 2 , dis 2 , e2 , f 2 , fis 2 , g 2 and gis 2 . The collective weight of the bells was 3700 kg. In a later description, written by the local organist Otto Rudnick, we are informed that the carillon weighed 3500 kg and had 19 bells: e1, fis1, gis1, a1, h1, cis 2 , d 2 , dis 2 , e2 , f 2 , fis 2 , gis 2 , a 2 , b2 , h 2 , cis 3, d 3, dis 3 and e 3. In September 1927 the parish purchased the third and largest swung bell. It was made by the then well known in Legnica Franz Schilling foundry from Apolda. Most probably the number of carillon bells was increased at the same time. Opiekę nad carillonem sprawował od początku miejscowy organista Wilhelm Rudnick, który był wybitnie uzdolnionym muzykiem, kompozytorem i organizatorem The first person to look after the carillon was the local organist Wilhelm Rudnick, an exceptionally talented musician, composer and organiser of musical life in 16 życia muzycznego w Legnicy. Do jego zadań należało ustawianie melodii carillonu a także wprowadzanie zmian w jego repertuarze. Po śmierci Wilhelma funkcję organisty w kościele wraz z opieką nad carillonem przejął jego syn, Otto Rudnick. Z przekazanych przez niego informacji wynika, że carillon miał uszkodzone dwa dzwony f1 oraz g1, co było przyczyną wykluczenia ich z gry. Powodowało to trudności w sytuacji, gdy określoną melodię, na skutek brakujących dźwięków, trzeba było transponować do innej tonacji. Transpozycja taka w przypadku części melodii nie była możliwa. Legnicki carillon był połączony z mechanizmem zegara. Bęben do automatycznej gry zachował się w Muzeum Zegarów Wieżowych w Gdańsku. Na swym obwodzie w poziomych rzędach posiada 59 otworów na sztyfty. Liczba ta potwierdza, że istniały 3 ustawienia dla 19 dzwonów. Gra dzwonów wykonywana była co godzinę. Materiał melodyczny czerpano z repertuaru protestanckich pieśni kościelnych. Można było usłyszeć trzy melodie, począwszy od godziny szóstej rano aż do godziny dziesiątej wieczorem, z których każda związana była z określoną porą dnia. W 1944 roku, pod koniec II wojny światowej, dzwony carillonu Eduarda Konrada zostały zdemontowane na mocy nakazu konfiskaty, wydanego przez Niemiecki Urząd Wojenny, a następnie wywiezione do Hamburga i przetopione. W ten sposób słynny legnicki carillon podzielił losy wielu zabytkowych dzwonów, które zostały użyte dla celów przemysłu zbrojeniowego III Rzeszy. Do dziś zachował się wspomniany bęben wraz z podstawą oraz elementami mechanizmu zegarowego, zachowały się także cztery próbne odlewy dzwonu dla legnickiego carillonu w archiwum ludwisarni Franza Schilinga w Apoldzie. Jeden z nich w 2002 roku przekazany został na pamiątkę Parafii Katedralnej w Legnicy. Były pastor Ferdinand Bahlow w następujących słowach z żalem wspomina fakt zniszczenia legnickiego carillonu: Ten cenny skarb zamilknął na zawsze. Dziś jednak możemy sprostować te słowa i dodać, że milczenie to trwało 58 lat. W 2002 roku Gerhard Simon ufundował dla legnickiej katedry nowy carillon automatyczny liczący 18 dzwonów. Legnica. His tasks included setting the carillon melodies and selecting its repertoire. After Wilhelm’s death, the post of church organist and carillon custodian was taken over by his son, Otto Rudnick. The latter informs us of the fact that two of the carillon bells, f1 and g1, were damaged to such an extent that they could no longer be played. This meant that certain melodies had to be transposed into a different key. What was worse, in the case of some melodies transposition was not possible. The Legnica carillon was connected to a clockwork mechanism. Its drum has survived as is now at the Tower Clocks Museum in Gdańsk. At its circumference, arranged in horizon rows, there are 59 holes for the pins. Their number confirms that there existed three settings for the 19 bells. They played every hour. Their repertoire comprised Protestant hymns. Three melodies were played throughout the day, from 6 in the morning to 10 in the evening, each signalling the time of day. In 1944, towards the end of the Second World War, the German War Office issued a sequestration order on the basis of which the bells of Eduard Konrad were dismantled, transported to Hamburg and melted down to make weapons. Thus the famous Legnica carillon shared the fate of many other historic bells which were destroyed for the purposes of the Third Reich armaments industry. To this day the above mentioned carillon drum, part of the clockwork mechanism and base have survived, whereas at the archive of bell founder Franz Schilling in Apolda there a four Legnica carillon bell casts. In 2002 one of these bells was passed on as memento to the Cathedral Parish in Legnica. The former parish pastor Ferdinand Bahlow ruefully recalled the destruction of the Legnica carillon with the words: This priceless treasure fell silent forever. Today, however, we can correct this sad reflection and say that the silence lasted 58 years. In 2002 Gerhard Simon funded the Legnica Cathedral a new 18-bell automatic carillon. 17 LIETUVOS K ARILJONAI LITHUANIAN CARILLONS CARILLON IN KAUNAS Lithuanian Carillonneurs’ Guild activities 2011 Balandžio / April 29, 2011, Kaunas Jazz Standard. Festivalio Kaunas Jazz 2011 atidarymo koncertas. Skambėjo King Oliver, James Hanley, Black Bottom, Jelly Roll Morton, George Gershwin, Richard Rogers, Duke Ellington ir kitų kūryba. Kūrinius Kauno karilionui aranžavo ir atliko Giedrius Kuprevičius ir Julius Vilnonis. Jazz Standard. Kaunas Jazz 2011 opening concert. Standards by King Oliver, James Hanley, Black Bottom, Jelly Roll Morton, George Gershwin, Richard Rogers, Duke Ellington etc. Arrangement and performance by Giedrius Kuprevičius and Julius Vilnonis (carillon). Rugsėjo / September 20, 2011, Kaunas Už nuopelnus plėtojant Lenkijos ir Lietuvos karilionų muzikos meną ir abiejų šalių kultūrinį bendradarbiavimą GARBĖS NARIO vardas suteikiamas Lenkijos Karilionų Draugijos prezidentui GRZEGORZ SZYCHLIŃSKI GRZEGORZ SZYCHLIŃSKI President of Polish Carillon Society is granted the name of a HONORARY MEMBER of Lithuanian Carillonneurs Guild for the promotion of Polish-Lithuanian Carillon music art and cultural cooperation between the two countries Rugsėjo / September 24, 2011, Gdansk Mūzos giesmė su trimitų ir varpų garsais – Giedriaus Kuprevičiaus kantata skirta Gdansko Rotušės kariliono ir Žygimanto II Augusto statulos 450-čiui. Atlikėjai: Magdalena Witczak – sopranas, Giedrius Kuprevičius, Monika Kaźmierczak – karilionai, Paweł Hulisz, Piotr Kowalkowski, Kamil Kruczkowski, Adam Stachowiak – trimitai. 18 Muse Song with the Sound of Bells and Trumpets – cantata by Giedrius Kuprevičius, dedicated to the 450th anniversary of the Gdansk Carillon. Performers: Magdalena Witczak – soprano, Giedrius Kuprevičius, Monika Kaźmierczak – carillons, Paweł Hulisz, Piotr Kowalkowski, Kamil Kruczkowski and Adam Stachowiak – trumpets. Spalio / October 2/9, 2011, Kaunas Žodžiai ir garsai – VIII Kauno varpų muzikos festivalio koncertai Dalyvavo poetai Dovilė Zelčiūtė, Tautvyda Marcinkevičiūtė, Donaldas Kajokas ir Gintaras Patackas, gitaromis skambino Agnius Rušys ir Valdemaras Mikuckis. Karilionu skambino Giedrius Kuprevičius ir julius Vilnonis. Poetry and Sounds – 8th Kaunas Carillon Music Festival. Performers: authors Dovilė Zelčiūtė, Tautvyda Marcinkevičiūtė, Donaldas Kajokas and Gintaras Patackas, also guitarists Agnius Rušys and Valdemaras Mikuckis, carillonneurs Giedrius Kuprevičius and Julius Vilnonis. Lapkričio / November 5, 2011, Kaunas Pirmojo Naujų kūrinių karilionui konkurso baigiamasis koncertas. Iš 12 kompozicijų premijuoti Felikso Bajoro, Jono Tamulionio ir Algirdo Martinaičio kūriniai. Atlikėjai – Skaidra Jančaitė (sopranas), Saulė Šėrytė (mecosopranas), kariljonininkai Monika Kaźmierczak, Giedrius Kuprevičius ir Julius Vilnonis. Gruodžio / December 31, 2011, Kaunas Naujieji su varpais – naujametinis vidurnakčio varpų muzikos koncertas Kaune su fejerverku – Giedrius Kuprevičius ir Julius Vilnonis. Works for Carillon – The Final Concert of 1st Carillon Music Composition Competition. Feliksas Bajoras, Jonas Tamulionis and Algirdas Martinaitis’ compositions were awarded out of 12 compositions. Performers: Skaidra Jančaitė (soprano), Saulė Šėrytė (mezzosoprano), carillonneurs Monika Kaźmierczak (Gdansk), Giedrius Kuprevičius and Julius Vilnonis. New Year with Bells – midnight carillon music concert in Kaunas with fireworks – Giedrius Kuprevičius and Julius Vilnonis. Leidyba / Publishing Muzika karilionui – Kęstučio Kačinsko sudaryta kūrinių karilionui rinktinė. Leidėjas: Klaipėdos universitetas. Skambinimas karilionu – Stanislovo Žilevičiaus pirmoji metodinė–mokomoji knyga lietuvių kalba apie skambinimo karilionu techniką. Leidėjas: Klaipėdos universitetas. Music for Carillon – Kęstutis Kačinskas selected pieces. Publisher: Klaipėda University. Playing the Carillon – Stanislovas Žilevičius coursebook, first book in the Lithuanian language about carillon playing technique. Publisher: Klaipėda University. Kariliono muzikos koncertai ištisus metus šeštadieniais ir sekmadieniais: Kaune – 16 val. / Julius Vilnonis, Giedrius Kuprevičius Klaipėdoje – 12 val. / Stanislovas Žilevičius, Kęstutis Kačinskas Carillon music concerts all year round every Saturday and Sunday: In Kaunas – at 4:00 p.m. / Julius Vilnonis, Giedrius Kuprevičius In Klaipėda – at 12:00 a.m. / Stanislovas Žilevičius, Kęstutis Kačinskas 19 Tour de Carillon 2011. Dzwony Heweliusza Maciej Mikołajewski STAROGARD Tour de Carillon 2011. Hevelius’ Bells Tegoroczny Festiwal Tour de Carillon 2011, o podtytule „Dzwony Heweliusza”, odwiedził 18 miejscowości i dał od 24 do 31 lipca 2011 roku 19 koncertów. Pięć koncertów odbyło się w województwie pomorskim, trzynaście w województwie kujawsko-pomorskim oraz jeden w województwie warmińsko-mazurskim. Instrument przejechał dziewięćset osiemdziesiąt kilometrów, spalając czterysta pięćdziesiąt litrów oleju napędowego. Powieszono osiemset plakatów, podczas koncertów rozdano około czterech i pół tysiąca ulotek, szacując w ten sposób łączną liczbę słuchaczy na blisko sześć tysięcy. Na Carillonie Mobilnym Gdańsk niezmordowanie i z sukcesem koncertowały Magdalena Cynk, Anna Kasprzycka i Monika Kaźmierczak. Frekwencja na koncertach wynikała głównie ze sprawności działań lokalnych działaczy, a w mniejszym stopniu zależała od pogody. Odnotowaliśmy koncerty zupełnie chybione, poza garstką przypadkowych słuchaczy niemal pozbawione publiczności, tak jak w Świeciu czy Radziejowie, i koncerty wspaniałe, z kilkusetosobową publicznością i wielokrotnymi bisami, jak w Starogardzie Gdańskim, Kościerzynie, Czersku, Gostycynie, Piwnicach, Jabłonowie Pomorskim czy Lubawie. Repertuar festiwalu nawiązywał przede wszystkim do muzyki ilustracyjnej, której twórców inspirowała 20 Last year’s Tour de Carillon 2011 Festival, also called ‘Hevelius’ Bells’, from 24th to 31st July visited 18 places and gave 19 concerts. Five concerts were performed in the Pomorze Voivodeship, 13 in the KujawskoPomorskie Voivodeship and one in the WarmińskoMazurskie Voivodeship. The carillon travelled 280 km and used up 450 litres of diesel. 800 posters were hung up and some 4,500 leaflets were distributed, which attracted an estimated audience of almost 6,000. The Gdańsk Mobile Carillon was tirelessly and successfully played by Magdalena Cynk, Anna Kasprzycka and Monika Kaźmierczak. Concert attendance was chiefly the result of the effective work of local activists and to a much lesser extent the weather. Thus concerts ranged from effective flops in places like Świecie and Radziejów, where apart from a handful of random listeners no one turned up at all, to ones where a marvellous audience of a few hundred called for many encores, in places such as Starogard Gdański, Kościerzyna, Czersk, Gostycyń, Piwnice, Jabłonów Pomorski and Lubawa. The festival repertoire concentrated primarily on illustrative music inspired by astronomy. As well as music written specifically for the carillon the public also heard very well known compositions now adapted 21 RADZIEJÓW KRUSZWICA ŚWIECIE ŻNIN GOSTYCYN TUCHOLA 22 GNIEWKOWO INOWROCŁAW BRODNICA UNISŁAW LUBAWA 23 TOUR DE CARILLON 2011 PIWNICE ZŁAWIEŚ WIELKA JABŁONOWO POMORSKIE for this instrument. They included Gustav Holst’s ‘Jupiter’, Claude Debussy’s ‘Claire de Lune’, ‘Passacaglia – Urania’ from Johann Kaspar’s harpsichord suite, as well as original carillon compositions such as Gary White’s ‘Asteroid’s’ or Magdalena Cynk’s ‘Planetoida 12625 Koopman’ which was specifically written for this festival. Moreover, there were popular songs with an astronomical context, such as Henry Mancini’s ‘Moon River, George Gershwin’s ‘Summertime’ Jerry Bock’s ‘Sunrise, Sunset’, Bart Howard’s ‘Fly Me to the Moon’ or Mike Oldfield’s ‘Moonlight Shadow’. Manciniego, „Summertime” George’a Gershwina, „Sunrise, Sunset” Jerrego Bocka, „Fly Me to the Moon” Barta Howarda, czy „Moonlight Shadow” Mike’a Oldfielda. Wykonywano też muzykę polską Mieczysława Karłowicza, Karola Szymanowskiego, Aleksandra Tansmana oraz Fryderyka Chopina. Melomani usłyszeli utwory z czasów Heweliusza, ale też kompozycje o charakterze religijnym, utwory rozrywkowe Erica Claptona i Włodzimierza Nahornego. Nie zabrakło jazzu, muzyki filmowej i klezmerskiej. Then there was also the music of Polish composers, such as Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Aleksander Tansman and Fryderyk Chopin. Music lovers heard music from the times of Hevelius, religious compositions and also the popular music of Eric Clapton and Włodzimierz Nahorny. There was no shortage of jazz, film music or even Klezmer music. CZERSK ŻUKOWO KOŚCIERZYNA astronomia. Publiczność usłyszała utwory zarówno specjalnie napisane na carillon, jak też kompozycje bardzo znane, ale zaaranżowane na ten instrument. Zabrzmiały między innymi „Jowisz” Gustawa Holsta, „Claire de Lune” Claude’a Debussy’ego, „Passacaglia – Urania” ze suity klawesynowej Johanna Kaspara, oryginalne utwory carillonowe „Asteroids” Gary’ego White’a oraz specjalnie napisana na Festiwal „Planetoida 12625 Koopman” Magdaleny Cynk. W programie znalazły się utwory mające w tytule treści związane z astronomią, jak chociażby znany „Moon River” Henry’ego Już dziś zapraszamy na koncerty Tour de Carillon 2012. Trzymajcie kciuki za nasze tegoroczne projekty! 24 Today we invite to Tour de Carillon 2012 concerts. And please keep your fingers crossed for this year’s projects! XIII Gdański Festiwal Carillonowy Monika Kaźmierczak HEVELIUS BRASS, MONIKA KAŻMIERCZAK AND GDAŃSK MOBILE CARILLON 13th Gdańsk Carillon Festival Gościem specjalnym naszego Festiwalu był niderlandzki carillonista Paul Maassen, który 5 sierpnia zagrał dwa koncerty na Carillonie Mobilnym Gdańsk. Towarzyszył mu zespół gdańskich muzyków: Janusz „Macek” Mackiewicz (gitara basowa), Grzegorz Sycz (perkusja), Artur Jurek (instrumenty klawiszowe). Wspólnie wykonali standardy jazzowe i autorskie kompozycje Paula, który specjalizuje się w muzyce łączącej nowoczesny jazz i pop. Paul Maassen (ur. 1981) studiował fortepian jazzowy w Konserwatorium w Rotterdamie, a w 2010 roku ukończył z wyróżnieniem Konserwatorium Utrechckie. Podczas studiów uczył się też gry na carillonie, specjalizując się w wykonywaniu utworów łączących nowoczesny jazz z muzyką pop. Właśnie z tego typu kompozycjami koncertuje najczęściej. Carillon kojarzy z zespołem fusion/rock, z DJ-em (muzyka house), z kwartetem smyczkowym, a także z big bandem. Paul sam komponuje i aranżuje muzykę carillonową. Występuje także w wielu zespołach jako pianista jazzowy oraz uczy w kilku szkołach muzycznych. W 2004 roku był nominowany do nagrody Erasmus Jazz, a w 2007 zdobył drugą nagrodę w konkursie Holland Casino Jazz Award. Koncerty Paula Massena i gdańskich muzyków odbyły się na Długim Targu, na scenie przy Zielonej Bramie o godzinie 17.00 i 20.00. Oba zgromadziły liczną publiczność. Słuchacze, nawet jeśli na koncercie znaleźli się przypadkowo, z ogromnym zainteresowaniem wysłuchali carillonisty i towarzyszącego mu zespołu. Muzycy The 13th Festival’s special guest was the Dutch carillonneur Paul Maassen, who on 5th August gave two concerts playing the Gdańsk Mobile Carillon. He was accompanied by Gdańsk musicians: Janusz ‘Macek’ Mackiewicz (bass guitar), Grzegorz Sycz (percussion) and Artur Jurek (keyboards). Together they performed jazz standards as well as Paul’s own compositions, which are a combination of modern jazz and pop. Paul Maassen (b. 1981) studied jazz piano at the Rotterdam Conservatory and in 2010 also graduated with distinctions from the Utrecht Conservatory. During his studies he also learned to play the carillon and specialised in fusing modern jazz with pop music. It is indeed such compositions that he most frequently plays at concerts. He combines the carillon with fusion/ rock groups, DJs (house music), string quartets and even the big band sound. Paul composes and arranges the carillon pieces himself. He also performs in several bands as a jazz pianist and teaches in several music schools. In 2004 he was nominated for an Erasmus Jazz award, and in 2007 he received the second prize in the Holland Casino Jazz Award competition. The concerts of Paul Maassen and the Gdańsk musicians were held at 17.00 and 20.00 hrs on an outdoor stage at the Green Gate in Długi Targ (Long Market Street). Both attracted large gatherings. Even if some of the audience were there by chance, everyone listened with great interest to the carillonneur and accompanying musicians. They played as if they had performed 25 JAN HEVELIUS SQUARE grali, jakby znali się od wieków, i tylko zorientowani wiedzieli, że wcześniej spotkali się tylko raz! Brawa długo nie milkły i zespół chętnie bisował. Koncert o takim repertuarze był zupełną nowością w Gdańsku. Pokazał, że carillon znakomicie współgra w realizacjach muzyki jazzowej i pop. Mamy nadzieję na więcej takich koncertów podczas kolejnych gdańskich festiwali carillonowych. W drugim dniu Festiwalu – 6 sierpnia – zagrali gdańscy muzycy: Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak i Wojciech Lauer. Wykorzystano carillon Ratusza Głównego Miasta i Carillon Mobilny Gdańsk, który ustawiono na skwerze Jana Heweliusza. W programach koncertów znalazły się zarówno utwory poważne, jak i rozrywkowe. I znów publiczność dopisała, były nawet życzenia repertuarowe, które z radością spełniała Ania Kasprzycka. Tydzień później, w sobotę 13 sierpnia, w ramach specjalnego koncertu „Galaktyka dźwięków”, nawiązującego tematyką do obchodów Roku Heweliusza, licznie zgromadzeni słuchacze mogli wysłuchać kompozycji inspirowanych bezmiarem kosmosu. Zagrali Monika Kaźmierczak i kwintet dęty blaszany Hevelius Brass. Mimo niezbyt sprzyjającej aury, publiczność gromkimi brawami doceniła aranżacje „Planet” Gustawa Holsta, „Gwiezdnych wojen” Johna Townera Williamsa i innych „kosmicznych” utworów. Festiwal mógł się odbyć dzięki hojności Międzynarodowych Targów Gdańskich i Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Dziękujemy. 26 together for years and only a select few knew that they had actually met only once before! The applause would not end for a long time and the band willingly gave encores. A concert with such a repertoire was something quite new in Gdańsk. It demonstrated that the carillon is also an excellent accompanying instrument in the playing of jazz and pop. We hope there will be more such concerts in future Gdańsk carillon festivals. On the second day of the festival, 6th August, it was turn of the Gdańsk carillonneurs: Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak and Wojciech Lauer. Both the Main Town Hall carillon and the Gdańsk Mobile Carillon were played, with the latter being set up in Jan Hevelius Square. The repertoire included both serious and popular music. And again the public did not fail. There were even requests for specific melodies, and Ania Kasprzycka willingly obliged. A week later, on Saturday 13th August, a special ‘Galaxy of Sounds’ concert played music with themes associated with the Hevelius Year. A large audience gathered to hear compositions inspired by the boundless cosmos. The performers were Monika Kaźmierczak and the Hevelius Brass quintet. Despite rather unfavourable weather, the audience clearly appreciated and enthusiastically applauded the adaptations of Gustav Holst’s ‘Planets’, John Towner Williams’ ‘Star Wars’ and other ‘cosmic’ compositions. The Festival was possible thanks to the generosity of Gdańsk International Fair Co. and the Gdańsk History Museum, for which we are very grateful. Msza carillonowa Grzegorz Szychliński CHURCH OF ST CATHERINE Carillon Mass Czy może być msza carillonowa? Są msze ciche, msze śpiewane, według starego rytu, według nowego rytu, ale czy kto słyszał o mszy carillonowej? A jednak taka jest – odprawiana raz do roku w Gdańsku, w kościele pod wezwaniem św. Katarzyny (Aleksandryjskiej, dodajmy), w dzień jej poświęcony – 25 listopada. Is it possible to have a carillon mass? There are quiet masses and there are masses sung according to the old rite or the new rite, but is there such a thing as a carillon mass? Well yes, there is, and it is celebrated annually at the Church of St Catherine (of Alexandria, we should add), on 25th November, which is her feast day. Święta Katarzyna Aleksandryjska uchodzi za patronkę ludzi nauki (jej imię nadano paryskiej Sorbonie), jako że życie miała poświęcić w imię zasad wierności ideałom, wierząc w siłę argumentacji, która mocniejsza jest od fizycznej przemocy. Fakt przedstawiania św. Katarzyny z kołem (tortur) skłonił wiele zawodów – nieco naiwnie – jak garncarze, woźnice, młynarze i kolejarze do obrania jej za patronkę, ale także jej patronat przyjęli m.in. adwokaci, drukarze, zecerzy i filozofowie. Największe nasilenie kultu świętej Katarzyny przypada na średniowiecze, ale i obecne jej przesłanie znajduje uznanie niezależnie od wyznawanego światopoglądu. 25 listopada kościół św. Katarzyny – najstarszy w Gdańsku kościół parafialny – gromadzi władze uczelni i instytutów naukowych Trójmiasta oraz pracowników nauki. Saint Catherine of Alexandria has traditionally been the patron saint of people of learning (and hence of the Paris Sorbonne) on account of the fact that she is supposed to have sacrificed her life out of loyalty to ideals and the power of argument which is greater than brute force. Many professions have adopted her has their patron, occasionally, as in the case of potters, coachmen, millers and rail workers, by somewhat naïvely associating her with the wheel (of torture), but she is also the patron saint of lawyers, printers, typesetters and philosophers. Her cult flourished in the middle ages, but even today her message is respected, regardless religious outlook. On 25th November the authorities and academic staff of the Tri-City’s universities and institutes congregated at St Catherine’s Church, the oldest parish church in Gdańsk. Na wieży kościoła znajduje się nowy, 49-dzwonowy carillon, odbudowany po zniszczeniach wojennych. Ojcowie Karmelici postanowili włączyć go w liturgię mszy w miejsce tradycyjnych organów. Za kontuarem carillonu, podobnie jak w poprzednich latach, zasiadła carillonistka Gdańska Monika Kaźmierczak. Nastrojowa aranżacja światłem wnętrza kościoła, przy This church’s tower houses a 49-bell carillon which was reconstructed after the original was destroyed during the war. The Carmelite fathers decided to include the carillon in the liturgy, in place of the traditional organ. As in previous years, seated at the baton console was Monika Kaźmierczak. As Mass was being said, the church lighting combined with the melodious 27 dźwiękach dzwonów carillonu i śpiewie ludzi uczestniczących we mszy, stwarza niepowtarzalną oprawę dla sprawowanej liturgii. O ile wiemy, jest to jedyne miejsce na świecie, gdzie carillon włącza się aktywnie do liturgii mszy świętej. W 2011 roku obchodziliśmy 400-lecie urodzin wybitnego astronoma gdańskiego, drugiego po Koperniku astronoma Rzeczypospolitej, Jana Heweliusza (1611– 1687), który właśnie w kościele św. Katarzyny znalazł miejsce wiecznego spoczynku. Sejm Rzeczypospolitej i Rada Miasta Gdańska ogłosiły rok 2011 Rokiem Heweliusza, a Prezydent Rzeczypospolitej Bronisław Komorowski objął obchody honorowym patronatem. Akcent heweliuszowski znalazł więc swoje odzwierciedlenie również podczas tegorocznej uroczystości ku czci św. Katarzyny. Po mszy miała miejsce prapremiera najnowszej kompozycji chóralnej Wojciecha Kilara. Wykonał ją Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis pod dyrekcją Jana Łukaszewskiego. Utwór powstał na zamówienie Polskiego Chóru Kameralnego z okazji 400-lecia urodzin Jana Heweliusza. Nosi tytuł „Lumen”. Trwa około 5 minut i wykorzystuje fragmenty Psalmu 136. Jego światowe prawykonanie odbyło się 5 października 2011 roku w Parlamencie Europejskim w Brukseli. sound of bells chiming and people singing to create an unforgettable atmosphere. As far as I know, this is the only place on earth where the carillon is included in the celebration of Holy Mass. In 2011 we celebrated the 400th anniversary of the birth of the outstanding Gdańsk astronomer, second only to Copernicus in the Commonwealth, Jan Hevelius (1611-1687), whose final resting place happens to be in St Catherine’s Church. The Sejm of the Republic of Poland and Gdańsk City Council officially declared 2011 Hevelius Year, and President of the Republic of Poland, Bronisław Komorowski, agreed to have the celebrations held under his auspices. Thus the Hevelius festivities were also reflected in that year’s celebrations in honour of St Catherine. Played during the mass was the premiere of Wojciech Kilar’s latest choral composition, performed by the Polish Chamber Choir Schola Cantorum Gedanensis under the baton of Jan Łukaszewski. The piece, entitled ‘Lumen’ was commissioned by the Polish Chamber Choir for Hevelius’ 4th centenary. It lasts approximately 5 minutes and is based on fragments from Psalm 136. Its worldwide premiere was performed at the European Parliament in Brussels on 5th October 2011. Przed mszą dokonano inauguracji pierwszego w świecie zegara pulsarowego, który został skonstruowany w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska i zamontowany na poddaszu kościoła św. Katarzyny, dokładnie, jak się okazało, nad grobem Heweliusza. Ale to już całkiem inna, nie muzyczna historia, choć także oparta na drganiach, częstotliwości i swoistym metrum, tak jak uzupełniająca uroczystość kompozycja „Pulsar” na carillon i taśmę młodej gdańszczanki Agnieszki Stulgińskiej. Before the celebration of mass, the first pulsar clock in the world was inaugurated. It had been constructed at the Gdańsk History Museum and was installed in the St Catherine’s Church attic – directly above Hevelius’ grave, as it turned out. But that is quite another, non-musical story, though also based on vibrations, frequencies and a specific metre. Quite like the carillon piece that ended the celebration, entitled ‘Pulsar’ and performed on the carillon together with the recorded voice of the young Gdańsk inhabitant Agnieszka Stulgińska. Program uroczystości ku czci św. Katarzyny: godzina 17.00 Inauguracja Zegara Pulsarowego GDAŃSK 2011, godzina 17.50 sformowanie w kościele uroczystego orszaku procesyjnego rektorów gdańskich uczelni, godzina 18.00 Msza św. ku czci św. Katarzyny w oprawie muzyki carillonowej i chóralnej. Podczas Mszy św. Polski Chór Kameralny pod dyrekcją Jana Łukaszewskiego wykonał Mszę Es-dur „Cantus Missae” op. 109 (Kyrie, Gloria, Sanctus, Agnus Dei) Josefa Gabriela Rheinbergera; wersety psalmu oraz pieśni śpiewał Piotr Kusiewicz, godzina 19.00 Koncert Polskiego Chóru Kameralnego pod dyrekcją Jana Łukaszewskiego, wykonano utwór „Lumen” Wojciecha Kilara (polska premiera), godzina 19.20 Prezentacja kompozycji Agnieszki Stulgińskiej „Pulsar B0329+54” na carillon i taśmę. Programme of St Catherine’s festival celebrations: 17.00 Inauguration of GDAŃSK 2011 Pulsar Clock, 17.50 Procession of Gdańsk university rectors formed at the church, 18.00 Holy Mass in honour of St Catherine, celebrated with the accompaniment of carillon and the choral music of the Polish Chamber Choir, conducted by Jan Łukaszewski, Josef Gabriel Rheinberg’s Mass in E major, op. 109, ‘Cantus Missae’ (Kyrie, Gloria, Sanctus, Agnus Dei); psalm verses and hymns sung individually by Piotr Kusiewicz, 19.00 Concert of the Polish Chamber Choir, conducted by Jan Łukaszewski, performing the Polish premiere of Wojciech Kilar’s ‘Lumen’, 19.20 Presentation of Agnieszka Stulgińska’s ‘Pulsar B0329+54’ with the carillon and electronic. 28 ARTUS COURT IN GDAŃSK – QUEEN BEATRIX’S BIRTHDAY CELEBRATIONS Wiadomości 2011 / News 2011 Kalendarium Timeline 29 kwietnia Bruksela – Narodowe Obchody Urodzin Królowej Beatrix Gert Oldenbeuving otrzymał order Ridder in de Orde van Oranje-Nassau za propagowanie kultury carillonowej (szczególnie w Gdańsku) 29 April Brussels – Queen Beatrix’s Official Birthday Gert Oldenbeuving receives the Ridder in de Orde van Oranje-Nassau for promoting carillon music culture (particularly in Gdańsk) 12 maja Obchody Urodzin Królowej Beatrix w Gdańsku Koncert muzyki niderlandzkiej Długi Targ, Gdańsk Wykonawcy: Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk), Hevelius Brass 13 maja Święto Państwowej Straży Pożarnej Koncert muzyki rozrywkowej Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 1, ulica Siennicka, Gdańsk Wykonawca: Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk) 14 maja Centralne Obchody Święta Straży Granicznej Koncert okolicznościowy Plac Węglowy, Gdańsk Wykonawcy: Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk), Orkiestra Straży Granicznej 12 May Queen Beatrix’s birthday celebrations in Gdańsk Netherlands music concert Długi Targ (Long Market), Gdańsk Performers: Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) and Hevelius Brass 13 May National Fire Fighting Service Day Popular music concert Fire Fighting Unit nr 1, Siennicka Street, Gdańsk Performer: Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) 14 May Main National Fire Fighting Service Day celebrations Occasional concert Węglowy Square, Gdańsk Performers: Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) and Border Guards Orchestra 29 21 May Music Academy Day and 19th International Music Education Conference Carillon concert Academy of Music, Gdańsk Performers: Wojciech Lauer, Anna Kasprzycka and Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) 1 lipca XVII World Carillon Congress in Bloomfield (USA) Koncert Gildii Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego Wykonawcy: Monika Kaźmierczak, Anna Kasprzycka 1 July 17th World Carillon Congress in Bloomfield (USA) Polish Carillon Association Guild Concert Performers: Monika Kaźmierczak and Anna Kasprzycka 24-31 lipca Tour de Carillon 2011. Dzwony Heweliusza Wykonawcy: Magdalena Cynk, Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk). 24-31 July Tour de Carillon 2011. Hevelius’ Bells Performers: Magdalena Cynk, Anna Kasprzycka and Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon). 5, 6, 13 sierpnia XIII Gdański Festiwal Carillonowy Wykonawcy: Paul Maassen (Carillon Mobilny Gdańsk), Janusz Mackiewicz (gitara basowa), Grzegorz Sycz (perkusja), Artur Jurek (instrumenty klawiszowe), Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak, Wojciech Lauer (carillon Ratusza Głównego Miasta, Carillon Mobilny Gdańsk), Hevelius Brass 5, 6 and 13 August 13th Gdańsk Carillon Festival Performers: Paul Maassen (Gdańsk Mobile Carillon), Janusz Mackiewicz (bass guitar), Grzegorz Sycz (percussion), Artur Jurek (keyboards) as well as Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak, Wojciech Lauer (Main Town Hall carillon and Gdańsk Mobile Carillon) and Hevelius Brass 1 września Małgosia Fiebig została carillonistką Utrechtu. 1 September Małgosia Fiebig becomes the carillonneur of Utrecht. 14 września XXXV Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego Koncerty carillonowe – Dzwony Heweliusza Uniwersytet Gdański, Gdańsk Wykonawcy: Magdalena Cynk, Anna Kasprzycka (Carillon Mobilny Gdańsk) 14 September FROM LEFT: DANUTA POPINIGIS, MAGALENA PRAMFELD – QUEEN BEATRIX’S BIRTHDAY CELEBRATIONS FROM LEFT: MONIKA KAŹMIERCZAK, DANUTA POPINIGIS – QUEEN BEATRIX’S BIRTHDAY CELEBRATIONS 21 maja Święto Akademii Muzycznej oraz XIX Międzynarodowa Konferencja Edukacji Muzycznej Koncert carillonowy Akademia Muzyczna, Gdańsk Wykonawcy: Wojciech Lauer, Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk) 30 35th Congress of the Polish Astronomical Society Carillon concerts – Hevelius’ Bells University of Gdańsk, Gdańsk Performers: Magdalena Cynk and Anna Kasprzycka (Gdańsk Mobile Carillon) 24 września Ratusz Głównego Miasta, Gdańsk Grzegorz Szychliński, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego, został honorowym członkiem Litewskiej Gildii Carillonowej; dyplom wręczył Giedrius Kuprevičius 19 listopada Koncert muzyki rozrywkowej i patriotycznej z okazji Dni Otwartych 49. Pułku Śmigłowców Bojowych Pruszcz Gdański Wykonawcy: Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk), Orkiestra Straży Granicznej 25 listopada Polska Akademia Dzieci Akademia Muzyczna, Gdańsk „Co w wieżach gra?” Prelegentki: Monika Kaźmierczak, Danuta Popinigis 25 listopada Seminarium Muzykologiczne 450-lecie carillonu Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku Akademia Muzyczna, Gdańsk Wykładowcy: Anna Kasprzycka (Gdańsk), Monika Kaźmierczak (Gdańsk), Wojciech Lauer (Gdańsk), Agnieszka Leszczyńska (Warszawa), Danuta Popinigis (Gdańsk) 24 September 450th Anniversary of Main Town Hall Carillon in Gdańsk – Concert for a King Długi Targ (Long Market), Gdańsk Performers: Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak, Giedrius Kuprevičius (Main Town Hall carillon and Gdańsk Mobile Carillon), Magdalena Witczak (soprano), Kamil Kruczkowski, Adam Stachowiak (trumpets), Hevelius Brass, Chór Mieszczan Gdańskich (Gdańsk Burghers Choir) and Rafał Kłoczko (conductor) 24 September Main Town Hall, Gdańsk Grzegorz Szychliński, President of Polish Carillon Association, made honorary member of Lithuanian Carillonist Guild; membership diploma conferred by Giedrius Kuprevičius 19 November Popular and patriotic music concert in association with the 49th Combat Helicopters Regiment Open Days Pruszcz Gdański Performers: Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) and Border Guards Orchestra 25 November Polish Children’s Academy Academy of Music, Gdańsk ‘What plays in the towers?’ Presenters: Monika Kaźmierczak and Danuta Popinigis 25 November Musicological Seminar 450th anniversary of Main Town Hall carillon in Gdańsk Academy of Music, Gdańsk Lecturers: Anna Kasprzycka (Gdańsk), Monika Kaźmierczak (Gdańsk), Wojciech Lauer (Gdańsk), Agnieszka Leszczyńska (Warszawa) and Danuta Popinigis (Gdańsk) BORDER GUARDS ORCHESTRA AND GDAŃSK MOBILE CARILLON 24 września 450-lecie carillonu Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku – Koncert dla króla Długi Targ, Gdańsk Wykonawcy: Anna Kasprzycka, Monika Kaźmierczak, Giedrius Kuprevičius (carillon Ratusza Głównego Miasta, Carillon Mobilny Gdańsk), Magdalena Witczak (sopran), Kamil Kruczkowski, Adam Stachowiak (trąbki), Hevelius Brass, Chór Mieszczan Gdańskich, Rafał Kłoczko (dyrygent) 31 25 listopada Msza Św. ku czci św. Katarzyny Aleksandryjskiej – patronki nauki Kościół św. Katarzyny, Gdańsk Wykonawcy: Monika Kaźmierczak (carillon), Piotr Kusiewicz (tenor), Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis pod dyrekcją Jana Łukaszewskiego 26 listopada Odsłonięcie pomnika Planetoid Gdańsk-Brzeźno (molo) Wykonawca: Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk). 6 grudnia VIII Ogólnopolski Zlot Mikołajów Centrum Edukacji i Promocji Regionu – Szymbark Wykonawca: Monika Kaźmierczak (Carillon Mobilny Gdańsk) ARTUS COURT IN GDAŃSK – QUEEN BEATRIX’S BIRTHDAY CELEBRATIONS 19 grudnia Odbyło się Walne Zebranie Członków Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego. Wybrano nowego Prezesa, członków Zarządu i członków Komisji Rewizyjnej 32 25 November Mass in honour of St. Catherine of Alexandria – patron saint of learning St. Catherine’s Church, Gdańsk Performers: Monika Kaźmierczak (carillon), Piotr Kusiewicz (tenor), Schola Cantorum Gedanensis Polish Chamber Choir conducted by Jana Łukaszewski 26 November Unveiling of Planetoid monument Gdańsk-Brzeźno (pier) Performer: Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) 6 December 8th Polish Santa Clauses’ Congress Centre for Education and Regional Promotion – Szymbark Performer: Monika Kaźmierczak (Gdańsk Mobile Carillon) 19 December The Polish Carillon Association General Assembly convened and elected a new President, Board members and Audit Commission Koncertowali za granicą / Performances Abroad Anna Kasprzycka USA: Grosse Pointe, Christ Church (26 czerwca); Cranbrook, Christ Church „WCF World Congress 2011 in Bloomfield” (1 lipca); Saint Paul, House of Hope Presbyterian Church (10 lipca); Minneapolis, Central Lutheran Church (10 lipca); Sewanee, Shepard Tower, University of the South (13 lipca); Huntsville, First Baptist Church (14 lipca); Luray, Luray Singing Tower (16 lipca); Grosse Pointe Farms, Grosse Pointe Memorial Church (19 lipca); Detroit, Jefferson Avenue Presbyterian Church (21 lipca); Detroit, St. Mary’s of Redford Catholic Church (23 lipca) Holandia: Enkhuizen (16 sierpnia); Hoorn (17 sierpnia) Anna Kasprzycka USA: Grosse Pointe, Christ Church (26 June); Cranbrook, Christ Church ‘WCF World Congress 2011 in Bloomfield’ (1 July); Saint Paul, House of Hope Presbyterian Church (10 July); Minneapolis, Central Lutheran Church (10 July); Sewanee, Shepard Tower, University of the South (13 July); Huntsville, First Baptist Church (14 July); Luray, Luray Singing Tower (16 July); Grosse Pointe Farms, Grosse Pointe Memorial Church (19 July); Detroit, Jefferson Avenue Presbyterian Church (21 July); Detroit, St. Mary’s of Redford Catholic Church (23 July) Netherlands: Enkhuizen (16 August); Hoorn (17 August) Monika Kaźmierczak USA: Cranbrook, Christ Church „WCF World Congress 2011 in Bloomfield” (1 lipca) Francja: Perpignan (28 lipca) Belgia: Lier, Grimbergen Holandia: Geldrop Litwa: Kowno (5 listopada) Monika Kaźmierczak USA: Cranbrook, Christ Church ‘WCF World Congress 2011 in Bloomfield’ (1 July) France: Perpignan (28 July) Belgium: Lier, Grimbergen Netherlands: Geldrop Lithuania: Kaunas (5 November) Wojciech Lauer Francja: Perpignan (28 lipca) Wojciech Lauer France: Perpignan (28 July) Katarzyna Piastowska solo: Holandia: Almere Stad, Dronten (6 sierpnia); Almere Haven (10 sierpnia); Lochem (12 sierpnia); Beverwijk (15 sierpnia); Hengelo (18 sierpnia), Cuijk (26 sierpnia) w duecie z Toru Takao: Belgia: Roselare (13 sierpnia); Lier (21 sierpnia); Genk (27 sierpnia); Mol (3 września) Holandia: Tilburg (28 maja); Hilvarenbeek (14 sierpnia); Oldenzaal (7 sierpnia) Katarzyna Piastowska solo: Netherlands: Almere Stad, Dronten (6 August); Almere Haven (10 August); Lochem (12 August); Beverwijk (15 August); Hengelo (18 August), Cuijk (26 August) in a duet with Toru Takao: Belgium: Roselare (13 August); Lier (21 August); Genk (27 August); Mol (3 September) Netherlands: Tilburg (28 May); Hilvarenbeek (14 August); Oldenzaal (7 August) 33 34 Przegląd Carillonowy Carillon Review Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego Newsletter of the Polish Carillon Society Nr 1, lipiec 2008 Nr 2, styczeń 2009 Nr 3, styczeń 2010 Nr 4, styczeń 2011 No 1, July 2008 No 2, January 2009 No 3, January 2010 No 4, January 2011 35 36 NR 5 / 2012 - dodatek nutowy Kamil Cieślik LOGO DŹWIĘKOWE XIX MIĘDZYNARODOWEJ KONFERENCJI EDUKACJI MUZYCZNEJ / MUSICAL LOGO FOR THE 19TH INTERNATIONAL MUSIC EDUCATION CONFERENCE Kamil Cieślik Absolwent Szkoły Ogólnokształcącej II stopnia im. Feliksa Nowowiejskiego w Gdańsku w klasie waltorni. Obecnie studiuje kompozycję w gdańskiej Akademii Muzycznej pod kierunkiem prof. Krzysztofa Olczaka. W 2011 roku zdobył pierwszą nagrodę w I Konkursie Kompozytorskim im. Krzysztofa Pendereckiego oraz pierwszą nagrodę w konkursie na logo dźwiękowe XIX Międzynarodowej Konferencji Edukacji Muzycznej, organizowanym przez Akademię Muzyczną w Gdańsku. Graduate of the horn playing class at the Feliks Nowowiejski Comprehensive Secondary School in Gdańsk. Currently studying composition under Prof. Krzysztof Olczak at the Gdańsk Academy of Music. In 2011 he was awarded first prize at the 1st Krzysztof Penderecki Compositorial Competition as well as first prize in a competition to compose a musical logo for the 19th International Music Education Conference organised by the Academy of Music in Gdańsk. Spis treści / Contents Od Redakcji / From the Editors ....................................... 1 Danuta Popinigis NOWE WŁADZE POLSKIEGO STOWARZYSZENIA CARILLONOWEGO / NEW POLISH CARILLON ASSOCIATION AUTHORITIES ..................................................................................... 2 450-LECIE CARILLONU RATUSZA GŁÓWNEGO MIASTA W GDAŃSKU / 450TH ANNIVERSARY OF THE MAIN TOWN HALL CARILLON IN GDAŃSK ...................................................... 3 Danuta Popingis GIEDRIUSA KUPREVIČIUSA „PIEŚŃ MUZY Z DŹWIĘKAMI TRĄB I DZWONÓW“ / GIEDRIUS KUPREVIČIUS’ ‘SONG OF THE MUSE WITH THE SOUND OF THE TRUMPET AND BELLS’ . ............................................................................................... 8 Wojciech Lauer, Monika Kaźmierczak KRZYSZTOFA OLCZAKA „PIEŚŃ NA JUBILEUSZ ŚPIEWAJĄCEGO ZEGARA RATUSZA GŁÓWNEGO MIASTA W GDAŃSKU“ / KRZYSZTOF OLCZAK’S ‘A SONG FOR THE JUBILEE OF THE SINGING CLOCK OF THE MAIN TOWN HALL IN GDAŃSK’ Anna Kasprzycka .......................................................................... 11 NIEZACHOWANY CARILLON EDUARDA KONRADA W KOŚCIELE KATEDRALNYM PW. ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W LEGNICY / THE NOW LOST CARILLON OF EDUARD KONRAD FROM THE CATHEDRAL CHURCH OF THE SAINT APOSTLES PETER AND PAUL Ks. Piotr Dębski ............................................................................ 15 Lietuvos Kariljonai / Lithuanian Carillons P ubl i k ac ja Polsk ieg o Stow a rz y szen ia Ca r i l lonoweg o / P ubl ishe d b y Polsk ie Stowarzyszenie Carillonowe (Polish Carillon Society) Redakcja / Editors: Danuta Popinigis – redaktor naczelny / chief editor Grzegorz Szychliński, Monika Kaźmierczak – współpraca / associate editors Jolanta Gajewska – redakcja językowa / language editor Ewa Jaskulska – redakcja techniczna / technical editor Witold Zbirohowski-Kościa – tłumaczenia / translation Jerzy W. Wołodźko – opracowanie graficzne / graphic design Polskie Stowarzyszenie Carillonowe (Polish Carillon Society) 80-831 Gdańsk, Długa 46/47, Tel. 58 305 64 92, [email protected], [email protected], www.carillon.pl Lithuanian Carillonneurs’ Guild activities 2011 ..... 18 TOUR DE CARILLON 2012. DZWONY HEWELIUSZA / TOUR DE CARILLON 2011. HEVELIUS’ BELLS ................... 20 Maciej Mikołajewski XIII GDAŃSKI FESTIWAL CARILLONOWY / 13TH GDAŃSK CARILLON FESTIVAL ....................................................................... 25 Monika Kaźmierczak MSZA CARILLONOWA / CARILLON MASS ............................ 27 Grzegorz Szychliński Wiadomości 2011 / 2011 News Kalendarium / Timeline .................................................... 29 Koncertowali za granicą / Performances abroad .....33 ISNN 1689-8176 Nasza oferta wydawnicza / Our publications ..... 34 Copyright © Muzeum Historyczne Miasta Gdańska & Polskie Stowarzyszenie Carillonowe, 2012 dodatek nutowy / Sheet Music Supplement Druk: Poligraficzne PHU Valdi–Druk, 80-306 Gdańsk, Polanki 74b, tel. 58 556 09 11 Kamil Cieślik LOGO DŹWIĘKOWE XIX MIĘDZYNARODOWEJ KONFERENCJI EDUKACJI MUZYCZNEJ / MUSICAL LOGO FOR THE 19TH INTERNATIONAL MUSIC EDUCATION CONFERENCE ¬ ¬ ¬ ¬ NR 5 styczeń / January 2012 Carillon Review / Przegląd Carillonowy ISNN 1689-8176 Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego / Newsletter of the Polish Carillon Society 450 FOT. JERZY W. WOŁODŹKO -lecie carillonu R atusza Głównego Miasta w Gdańsku
Podobne dokumenty
Carillon Review #6 - Polskie Stowarzyszenie Carillonowe
Danuta Popinigis
Współpraca / Associate Editors
Grzegorz Szychliński, Monika Kaźmierczak
Redakcja Językowa / Language Editor
Jolanta Gajewska
Redakcja Techniczna / Technical Editor
Ewa Jaskulska
Tł...
