tutaj - Wydział Prawa i Administracji UJ

URZĄD
KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
Szczegółowy raport monitorujący
w sprawie przygotowań Polski do członkostwa
tłumaczenie robocze
wersja polska
A.
WPROWADZENIE
Negocjacje z Polską w sprawie przystąpienia zostały pomyślnie zamknięte dnia 13 grudnia
2002 r., a Traktat o Przystąpieniu został podpisany w dniu 16 kwietnia 2003 r. W referendum
przeprowadzonym w dniach 7-8 lipca 2003 r. większość Polaków wyraziła swoje poparcie dla
członkostwa w Unii Europejskiej. Polska przystąpi do UE po ratyfikacji Traktatu o
Przystąpieniu, w dniu 1 maja 2004 r.
W Dokumencie Strategicznym „Na rzecz rozszerzonej Unii”, załączonym do raportów
okresowych, Komisja wyraziła opinię, że:
„Kraje przystępujące zobowiązane są wdrożyć dorobek wspólnotowy do dnia
przystąpienia, z wyjątkiem przypadków, w których dokonano uzgodnień przejściowych.
Zobowiązania podjęte podczas negocjacji muszą zostać w pełni zrealizowane przed
przystąpieniem. Raporty Okresowe wskazują na szereg dziedzin, które wymagają
dalszych udoskonaleń w kontekście kryteriów politycznych i ekonomicznych, oraz w
zakresie przyjęcia, wdrożenia i wykonania dorobku wspólnotowego. To wszystko
wymaga energicznej realizacji. W celu analizowania postępu oraz dla ułatwienia
udanego wstąpienia w poczet członków Unii Europejskiej, Komisja będzie regularnie
monitorowała przedmiotowe działania i będzie składała Radzie sprawozdania. Sześć
miesięcy przed planowaną datą przystąpienia, Komisja opracuje szczegółowy raport
monitorujący dla Rady i Parlamentu Europejskiego.”
Rada Europejska z Kopenhagi, w grudniu 2002 r., stanęła na stanowisku, że:
„Monitorowanie podjętych zobowiązań do daty przystąpienia ma na celu przekazanie
krajom przystępującym dalszych wytycznych dla ich wysiłków na rzecz przyjęcia
obowiązków wynikających z członkostwa, a dla obecnych Państw Członkowskich
będzie stanowiło niezbędne zapewnienie.”
Natomiast stanowisko Rady Europejskiej z Salonik, w czerwcu 2003 r., brzmiało:
„…zachęca się dziesięć przystępujących Państw do utrzymania wysiłków na rzecz
pełnego przygotowania do wywiązania się ze zobowiązań do dnia przystąpienia.
Wysiłki te obejmują także niezbędne tłumaczenia dorobku wspólnotowego. W celu
uwieńczenia procesu rozszerzenia sukcesem,
wzmożono
monitorowanie
przedmiotowych przygotowań, na podstawie przedkładanych regularnie przez Komisję
raportów.”
Ze względu na zbliżającą się datę przystąpienia, czyli dnia 1 maja 2004 r., niniejszy raport
stanowi szczegółowe przedstawienie wyników regularnego monitoringu prowadzonego przez
Komisję, na podstawie ustaleń raportu okresowego z 2002 r. w odniesieniu do Polski.
Niniejszy raport składa się z dwóch podstawowych części.
Część pierwsza dotyczy spraw gospodarczych. Zawiera skrótowy opis rozwoju sytuacji
gospodarczej w Polsce, a następnie ocenia stan wdrożenia koniecznych reform gospodarczych
w dziedzinach, które w konkluzjach raportu okresowego z 2002 r. w odniesieniu do Polski
zostały wymienione jako wymagające dalszych udoskonaleń.
Część druga obejmuje ogólne przedstawienie pozycji Polski w wywiązywaniu się ze
2
wszystkich zobowiązań oraz w spełnianiu wymogów negocjacji w sprawie przystąpienia w
odniesieniu do każdego rozdziału dorobku, zarówno w kategoriach ustawodawstwa, jak i z
perspektywy struktur wykonawczych, łącznie z potencjałem administracyjnym i stosowaniem
przedmiotowego dorobku. Ze względu na znaczenie wdrożenia i stosowania dorobku,
wprowadzenie do przedmiotowej części zawiera ocenę ogólnego stanu przygotowania
administracji publicznej i systemu sądownictwa oraz opracowania skutecznych środków
przeciwdziałania korupcji.
Niniejszy raport odzwierciedla sytuację, jaka miała miejsce na koniec września 2003 r.
Przedstawia faktycznie podjęte decyzje, przyjęte ustawodawstwo, faktycznie wdrożone środki
oraz istniejące i funkcjonujące do tego dnia struktury.
Niniejszy raport przedstawia wszystkie obszary dorobku, z wyszczególnieniem dziedzin, w
których Polska wprowadziła w życie dorobek lub wprowadzenie takie jest oczekiwane, a
także dziedzin wymagających dalszych działań. W stosownych przypadkach, niniejszy raport
wskazuje także na kwestie, w których opóźnienie lub niedostateczne przygotowania stanowią
przyczynę poważnego zaniepokojenia. Niniejsza ocena zaczyna się od przesłanki, że Polska
musi być w pełni przygotowana do członkostwa od dnia przystąpienia. W przypadkach, w
których podczas negocjacji w sprawie przystąpienia poczyniono uzgodnienia przejściowe,
ocena zawiera stosowne odzwierciedlenie ich wpływu na zobowiązania Polski.
Do opracowania niniejszego raportu wykorzystano liczne źródła informacji. Polska została
poproszona o udzielenie informacji o stanie przygotowań. Raport oparty został również na
informacjach dostarczonych przez Polskę w ramach Układu o Stowarzyszeniu oraz negocjacji
w sprawie przystąpienia, a także na głębokich analizach, jakie zostały przeprowadzone celem
oceny jej możliwości administracyjnych w określonych dziedzinach. Przy opracowaniu
raportu uwzględniono treść obrad Rady i sprawozdania Parlamentu Europejskiego oraz
rezolucje1. W stosownych przypadkach, Komisja uwzględniła również oceny dokonane przez
różne organizacje międzynarodowe, takie jak Rada Europy, Organizacja Bezpieczeństwa i
Współpracy w Europie, światowe instytucje finansowe oraz organizacje pozarządowe.
KWESTIE GOSPODARCZE
W raporcie okresowym z 2002 r. Komisja stanęła na stanowisku, że
„Polska stanowi efektywną gospodarkę rynkową. Kontynuacja obecnej ścieżki reform
powinna umożliwić Polsce sprostanie konkurencyjnej presji i siłom rynkowym w Unii.
Można wprowadzić udoskonalenia w zakresie polityki fiskalnej, poprzez
wprowadzenie nowej normy wydatków budżetowych na potrzeby rządu na wszystkich
szczeblach, w ramach szerszej reformy strukturalnej finansów publicznych na rzecz
konsolidacji fiskalnej. Ponadto konieczne jest zakończenie procesu restrukturyzacji i
prywatyzacji, przede wszystkim w przemyśle ciężkim, w sektorze finansowym oraz w
zakresie dystrybucji energii elektrycznej i rolnictwa. Oprócz tego, dalszych
udoskonaleń wymagają postępowania upadłościowe oraz księgi wieczyste gruntów.
Ostatecznie, w celu zapewnienia stabilizacji makroekonomicznej i zyskania zaufania
1
Sprawozdawcą z ramienia Parlamentu Europejskiego był pan Jan Gawroński.
3
inwestorów, konieczne jest utrzymanie niezależności banku centralnego.”
Niniejsza część Szczegółowego Raportu Monitorującego ma przede wszystkim na celu
dokonanie oceny realizacji zaleceń dotyczących udoskonaleń w dziedzinach wskazanych w
raporcie okresowym z ubiegłego roku. Koncentruje się ona na zmianach, jakie dokonały się
od zeszłego roku, a nie na ogólnym stopniu funkcjonowania gospodarki rynkowej czy stopniu
konkurencyjności. Przedmiotową ocenę można znaleźć w sekcji 2. Sekcja 1 zawiera skrótowy
opis rozwoju sytuacji gospodarczej w Polsce w ostatnim czasie, łącznie z kontynuacją ścieżki
reform od czasu ubiegłorocznego raportu.
Rozwój sytuacji gospodarczej
Polska utrzymała stabilną sytuację makroekonomiczną, a stopniowe ożywienie gospodarki
spowodowane jest przede wszystkim popytem zewnętrznym. Po gwałtownym spadku w
2001 r., w 2002 r. Polska odnotowała lekkie ożywienie. Realny PKB według cen stałych
wzrósł jedynie o 1,4%, przy czym w 2001 r. o 1%. Główną siłą napędową wzrostu było
ostateczne spożycie gospodarstw domowych oraz wywóz netto, podczas gdy inwestycje w
kapitał trwały nadal znacznie zmniejszały się. Rozwój sytuacji gospodarczej w ostatnim
czasie wskazuje, że ożywienie przybiera na sile. Realny PKB według cen stałych wzrósł w
pierwszym kwartale bieżącego roku o 2,2% w skali rocznej, a przyspieszenie wzrostu w
drugim kwartale wyniosło 3,8% w skali roku. Pomimo słabego wzrostu u głównych
partnerów handlowych Polski, ożywienie takie podyktowane jest głównie wywozem.
Konkurencyjność polskiego wywozu częściowo umocniła się dzięki rzeczywistej efektywnej
deprecjacji złotego, odnotowanej od połowy 2001 r. Wysoka wydajność wywozu wraz z
osłabieniem koniunktury gospodarczej w ubiegłym roku spowodowały dalsze zmniejszenie
deficytu na rachunku obrotów bieżących do 3,6% PKB. W ten sposób, deficyt na rachunku
obrotów bieżących waha się obecnie na poziomach, które w łatwy sposób mogą być
finansowane z wpływów z bezpośrednich i portfelowych inwestycji zagranicznych. Niemniej
jednak, zmniejszenie wpływów z bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2002 r. na rok
następny sugeruje, że polska gospodarka straciła na konkurencyjności w oczach inwestorów
zagranicznych. Inflacja w 2002 r. ulegała dalszemu znacznemu zmniejszeniu, a na koniec
grudnia 2002 r. wyniosła 0,8% w skali roku. Od początku roku inflacja jest bardzo niska.
Znaczny spadek inflacji oraz brak presji inflacyjnej umożliwiły Radzie Polityki Pieniężnej
stopniowe obniżenie kluczowej stopy referencyjnej z 19% w lutym 2001 r. do 5,25% w
czerwcu 2003 r. Niemniej jednak, realne stopy procentowe w Polsce są nadal wysokie.
Złagodzenie polityki pieniężnej nie zostało zharmonizowane z dostosowaniem w kwestii
fiskalnej. Zwiększający się deficyt budżetowy i zadłużenie, wraz z wysokim bezrobociem,
stanowią podstawowe wyzwania ekonomiczne, z jakimi muszą się zmierzyć władze Polski.
Na podstawie badań siły roboczej, stopa bezrobocia osiągnęła w 2002 r. prawie 20%, podczas
gdy stopa zatrudnienia utrzymywała się na poziomie 51,5%. Pomimo odnotowanej od lutego
nieznacznej poprawy sytuacji na rynku pracy, tempo ożywienia nie będzie wystarczające dla
znacznego zmniejszenia wysokiego poziomu bezrobocia (patrz także: Wspólna Ocena
Priorytetów Polityki Zatrudnienia oraz kolejne sprawozdania z postępu prac).
4
Polska
Podstawowa koniunktura gospodarcza
1998
1999
2000
2001
Wskaźnik
realnego procent
PKB
Stopa inflacji
procent
- średnia roczna
- grudzień do grudnia procent
Stopa bezrobocia
- badanie siły
roboczej
Saldo budżetu
instytucji rządowych i
samorządowych
Bilans płatności
bieżących
2002
4.8
4.1
4.0
1.0
1.4p
11.8E
7.2 E
10.1
5.3
1.9
8.6
10.2
9.8
13.4
8.4
16.4
3.5
18.5
0.8
19.9
procent
PKB
-2.3
-1.5
-1.8
-3.0
-4.1p
procent
PKB
-4.4
-8.1
-6.1
-2.9
-3.6p
2003
Ostatnie
dane
3.8 Q2
0.7
sierpieńa
0.7
sierpień
procent
milion
ECU/EUR
-6 156
82,8
Zadłużenie zagraniczne procent
brutto całej gospodarki wywozu
towarów i
- wskaźnik
usług
zadłużenia
do
wywozu
milion
32 932
ECU/EUR
Napływ bezpośrednich procent
4.0
inwestycji
PKB
zagranicznych
-5 916
78,8
36 787
42 763
45 184
4.7
5.7
3.1
2.2p
6 821
10 133
6 377
4 335b
- dane dotyczące
bilansu płatniczego
milion
ECU/EUR
-7 188b
-11 716 -10 812
96,7
85,0
5 677
Źródła: Eurostat, źródła krajowe. Statystyka zadłużeń zagranicznych OECD
5
-2 673
styczeń lipiecb
1 833
styczeń lipiecb
a = średnia stopa zmian w ciągu 12 miesięcy.
b = Źródło: strona internetowa Banku Narodowego.
P = wielkości tymczasowe; E = dane szacunkowe
Ścieżka reform od czasu ubiegłorocznego Raportu uległa niemalże zatrzymaniu. W ciągu
ostatnich dwóch lat odnotowano znaczne spowolnienie procesu prywatyzacji, a jej tempo w
pierwszych miesiącach bieżącego roku jest zaskakująco słabe. W 2002 r., postęp w zakresie
prywatyzacji okazał się znacznie słabszy od planowanego, przy czym zakończono tylko jeden
zasadniczy proces prywatyzacji. Pomimo tzw. rządowego pakietu „antykryzysowego” z lipca
2002 r. i przyjęcia kilku sektorowych planów prywatyzacji, postęp w zakresie restrukturyzacji
pozostałych państwowych gałęzi przemysłu był niewystarczający. Osłabienie koniunktury
miało wpływ na wyniki finansowe banków. Zysk netto sektora bankowego w 2002 r.
zmniejszył się o 37%, a w pierwszej połowie bieżącego roku odnotowano kolejny spadek
zysku netto o około 11% w skali roku. Pogorszenie się rentowności banków znajduje także
odzwierciedlenie w nieustającym wzroście niespłacalnych kredytów. Ich udział w portfelu
kredytów wzrósł do 20,5%, podczas gdy w 2001 r. wynosił 17,9%. W wyniku tego,
stanowisko banków w zakresie kredytowania było bardzo ostrożne. Kredyty na rzecz sektora
pozafinansowego w 2002 r. wzrosły tylko o 3,4%. Na wzrost kredytów składa się głównie
szybki wzrost kredytów budowlanych w walucie obcej, ogólnie niezabezpieczonych. W
marcu rząd wyraził szerokie poparcie dla planu reformy fiskalnej, zaproponowanego przez
byłego Ministra Finansów. Niemniej jednak, do tej pory rząd przyjął jedynie mniej
kontrowersyjne środki z tego planu, w tym obniżkę podatku dochodowego od
przedsiębiorców, z 27%-19%. Chęć rządu do kontynuacji reformy finansów publicznych jest
wątpliwa. Zasadnicza reforma kodeksu pracy została przyjęta w lipcu 2002 r. Ma ona na celu
zwiększenie elastyczności rynku pracy, poprzez zapewnienie pracodawcom ułatwień
polegających na umowach okresowych, zezwoleniu na większą elastyczność w zakresie
godzin pracy i zmniejszeniu płatności za nadgodziny. Podjęto także inicjatywy na rzecz
wspierania zatrudniania młodych absolwentów, w ramach programu „Pierwsza praca”. Środki
te są przyjmowane z zadowoleniem, lecz dla zapewnienia odpowiedniej równowagi między
elastycznością a zabezpieczeniem konieczne są dalsze reformy, w szczególności obniżenie
relacji między kosztami zatrudnienia a rzeczywistymi płacami i zwiększenie elastyczności
płac oraz kontynuacja reformy systemów edukacji i kształcenia. W lipcu rząd przyjął Plan
Działań na rzecz Wzrostu, na lata 2003–2004, który ukierunkowany jest na poprawę
warunków działalności gospodarczej, wspieranie zatrudnienia oraz zmniejszenie ubóstwa.
Plan obejmuje środki mające zmniejszyć bariery administracyjne dla przedsiębiorstw, lecz
konieczne są dodatkowe środki ukierunkowane na poprawę funkcjonowania sądownictwa i
zmniejszenie korupcji.
Wdrożenie zaleceń dotyczących udoskonaleń
Jak do tej pory, władze Polski wykazują niechęć w kwestii zajęcia się dostosowaniem
fiskalnym. Głęboka restrukturyzacja oraz ograniczenie wydatków publicznych mają jednak
zasadnicze znaczenie dla dalszej poprawy polityki kombinowanej, zatrzymania szybkiego
wzrostu długu publicznego oraz dla przygotowania finansów publicznych Polski do
przystąpienia. W ostatnim roku nastąpiło dalsze pogorszenie sytuacji fiskalnej Polski, w
wyniku osłabienia koniunktury oraz złagodzenia polityki fiskalnej. Ogólny deficyt instytucji
rządowych i samorządowych w oparciu o metodologię rachunkowości publicznej ESA95
zwiększył się do poziomu 4,1% PKB, podczas gdy w 2001 r. wynosił 3,0%. To pogorszenie
w zakresie rachunków fiskalnych, w połączeniu ze spowolnieniem prywatyzacji,
spowodowało wzrost zadłużenia w stosunku do wskaźnika PKB o 4,5 punkty procentowe.
6
Podczas gdy wskaźnik zadłużenia pozostaje według standardów międzynarodowych niski,
zbliża się on do wartości progowych mechanizmów korygujących zgodnych z zasadami
fiskalnymi ustanowionymi w Konstytucji Polski oraz w ustawie o Finansach Publicznych.
Władze polskie mogłyby skorzystać z możliwości lekkiego umocnienia w bieżącym roku,
celem zainicjowania procesu zatrzymania deficytu sektora publicznego i wysokiego poziomu
wydatków. Niemniej jednak, odstąpiono ostatecznie od zasady dotyczącej wydatków, która
ograniczała realny wzrost wydatków do 1%, przewidzianej w budżecie na 2003 r. Ostatnie
opracowanie budżetu na 2004 r. stanowi przyczynę poważnych obaw w zakresie determinacji
władz polskich do kontynuacji koniecznych reform. Najistotniejsze, że praktycznie
odstąpiono od planu reformy podatkowej, zasadniczo zatwierdzonego przez rząd w marcu.
Odzwierciedleniem pewnej niechęci rządu do zmierzenia się z problemami fiskalnymi
stanowi także fakt, że przewidział on wstępnie przeniesienie części rezerwy z aktualizacji
wyceny Narodowego Banku Polskiego na konto budżetu państwowego. Projekt budżetu na
2004 r. zawiera obniżkę podatku dochodowego od przedsiębiorców, lecz nie obejmuje
środków dostosowawczych po stronie wydatków. Przyjęte założenie deficytu wskazuje na
znaczne złagodzenie podejścia fiskalnego w przyszłym roku.
Władze polskie powinny zapewnić, aby żadna decyzja w sprawie wykorzystania rezerwy z
aktualizacji wyceny nie naruszała niezależności finansowej banku centralnego. W toczących
się rozmowach między władzami monetarnymi a rządem w sprawie wykorzystania rezerwy z
aktualizacji wyceny należy zwrócić szczególną uwagę na wpływ decyzji w sprawie zdolności
finansowej banku centralnego do wywiązywania się z jego obowiązków. W odniesieniu do tej
kwestii należy także zwrócić uwagę na zakończenie dostosowania ustawodawstwa
dotyczącego banku centralnego do dorobku prawnego UE (patrz także: rozdział 11 – Unia
gospodarcza i walutowa).
Postęp w zakresie restrukturyzacji przemysłu ciężkiego, dystrybucji energii elektrycznej i
rolnictwa w zeszłym roku był nieznaczny i konieczne jest podjęcie znacznych wysiłków na
rzecz przyspieszenia programu reform w przedmiotowej dziedzinie. Polska musi zakończyć
restrukturyzację pozostałych państwowych gałęzi przemysłu, w szczególności w sektorze
wydobycia węgla oraz w sektorach gazu, energii elektrycznej, chemikaliów, stali oraz
przemysłu obronnego. Przedmiotowe gałęzi przemysłu pozostają obciążeniem dla środków
publicznych, poprzez zaległości podatkowe i w zakresie ubezpieczeń społecznych, oraz
powodują wzrost zadłużenia przedsiębiorstw. Pakiet „antykryzysowy” z lipca 2002 r., mający
na celu wspieranie restrukturyzacji przedsiębiorstw i utrzymanie zatrudnienia, jak do tej pory
przyniósł zaskakująco słabe wyniki, nawet pomimo faktu, iż około 50 000 przedsiębiorstw
złożyło wnioski o objęcie zbiorowym planem oddłużenia, wraz ze złożeniem zobowiązań
restrukturyzacyjnych. W kwietniu 2002 r., rząd przyjął nową strategię przekształcenia sektora
energetycznego do 2020 r. Dokument przewiduje oddzielenie przesyłu od dystrybucji we
wszystkich sektorach podrzędnych. Nacisk polityczny ze strony związków zawodowych w
sektorze wydobycia węgla zmusił rząd do zawieszenia programu restrukturyzacji przyjętego
w listopadzie ubiegłego roku. Niemniej jednak, we wrześniu rząd przyjął nowy program
restrukturyzacji na lata 2003-2006. W restrukturyzacji sektora gazu nastąpił niewielki postęp,
natomiast podstawową barierą do utworzenia konkurencyjnego rynku w sektorze
energetycznym pozostaje nierozwiązana kwestia kontraktów długoterminowych. W
odniesieniu do sektora chemikaliów, który w większości stanowi własność skarbu państwa,
rząd przyjął nową strategię i planuje opracowanie planu restrukturyzacji, który musi być
zgodny z zasadami pomocy państwa. W odniesieniu do sektora stali, Komisja otrzymała w
kwietniu nowy program restrukturyzacji, obejmujący pomoc państwa. Następnie, w lipcu,
Rada przyjęła decyzję w sprawie zgodności programu ze zobowiązaniami przyjętymi w
7
wyniku negocjacji w sprawie przystąpienia (ma zostać uaktualniona). Nadal konieczna jest
restrukturyzacja przemysłu obronnego. Restrukturyzacja sektora rolnego jest opóźniona,
pomimo postępu w zakresie prywatyzacji gruntów.
Tempo prywatyzacji w Polsce od czasu ubiegłorocznego raportu uległo spowolnieniu, a
władze Polski muszą podjąć czynności decyzyjne w celu jej przyspieszenia. Proces
prywatyzacji w Polsce nie został jeszcze zakończony. Na koniec 2002 r., PKB w sektorze
prywatnym wyniósł 76%, a około 2 100 przedsiębiorstw nadal stanowiło własność Skarbu
Państwa lub posiadał on w tych przedsiębiorstwach pakiet kontrolny akcji. W ubiegłym roku,
Skarb Państwa sprzedał akcje zwykłe tylko 98 przedsiębiorstw, a wpływy pieniężne z
prywatyzacji wyniosły około jednej trzeciej przychodu zakładanego w budżecie na 2002 r.
(6,8 mld zł lub 0,9% PKB). Tempo prywatyzacji było także wolniejsze niż zakładano w
pierwszych miesiącach bieżącego roku. Wpływy pieniężne z prywatyzacji na koniec czerwca
wyniosły tylko 16,5% z kwoty zakładanej na dany rok, czyli 9,1 mld zł. Kilka przedsięwzięć
prywatyzacyjnych, planowanych wstępnie na ten rok, unieważniono lub odroczono do 2004 r.
W konsekwencji, wpływy pieniężne z prywatyzacji będą prawdopodobnie niższe w stosunku
do wstępnych założeń rządu. Spowolnienie procesu prywatyzacji częściowo odzwierciedla
fakt, iż sprzedano już większość dochodowych przedsiębiorstw, a pozostałe przedsiębiorstwa
państwowe nie są tak atrakcyjne dla inwestorów. Ponadto proces prywatyzacji utrudniają
dodatkowe warunki związane ze sprzedażą, w szczególności w zakresie gwarancji
zatrudnienia. Naciski ze strony rządu na restrukturyzację przedsiębiorstw państwowych przed
ich prywatyzacją także ograniczają ilość przedsiębiorstw poddawanych prywatyzacji.
Nowa ustawa o upadłości, przyjęta w lutym, stanowi uaktualnienie ram w odniesieniu do
bankructwa i likwidacji oraz dostosowuje je do wymogów nowoczesnej gospodarki rynkowej.
Przyjęta w lutym ustawa o upadłości i restrukturyzacji, która ma wejść w życie z dniem 1
października, chroni prawa wierzycieli znacznie lepiej, niż poprzednia, która była zbyt
korzystna dla dłużników. Wierzyciele mogą występować o likwidację przedsiębiorstwa
dłużnika przed zapadnięciem wyroku sądowego, a także zawsze po ogłoszeniu bankructwa, z
opcją zawarcia porozumienia. Niemniej jednak, wiele będzie zależało od wdrożenia ustawy,
w szczególności od możliwości sądów w zakresie jej skutecznego wykonania. Ujmując
ogólnie, nieefektywność sądów nadal stanowi podstawową przeszkodę we właściwym
wykonaniu przepisów ustawowych i zamówień.
Niewielki postęp odnotowano w zakresie funkcjonowania ksiąg wieczystych gruntów, a
władze muszą kontynuować wysiłki na rzecz modernizacji systemu. Brak właściwie
funkcjonujących ksiąg wieczystych gruntów utrudnia ustalenie własności gruntów, a w
konsekwencji także wykorzystanie nieruchomości na zabezpieczenie kredytów. Utrudnia to
również inwestycje od podstaw, które zazwyczaj wiążą się z nabyciem nowych działek.
Oczekuje się, że do grudnia rząd przedstawi długo oczekiwany ogólny plan modernizacji
ksiąg wieczystych.
Ocena ogólna
Polska utrzymała stabilną sytuację makroekonomiczną i przeżywa stopniowe ożywienie,
spowodowane przede wszystkim popytem zewnętrznym. Ścieżka reform od czasu
ubiegłorocznego Raportu uległa niemalże zatrzymaniu. Dokonano pewnego postępu w
zakresie dziedzin, w odniesieniu do których ubiegłoroczny Raport sugerował udoskonalenia,
lecz pozostają dalsze wyzwania. Władze polskie wykazały jak dotąd pewną niechęć do
zajęcia się potrzebnym dostosowaniem fiskalnym. Głęboka restrukturyzacja i ograniczenie
8
wydatków publicznych mają jednak zasadnicze znaczenie dla dalszej poprawy polityki
kombinowanej (zestawu środków polityki pieniężnej i budżetowej), zatrzymania wzrostu
wydatków publicznych oraz dla przygotowania finansów publicznych Polski do
przystąpienia. Władze Polski powinny zapewnić, aby żadna decyzja w sprawie wykorzystania
rezerwy z aktualizacji wyceny nie naruszała niezależności finansowej banku centralnego.
Postęp w zakresie restrukturyzacji przemysłu ciężkiego, dystrybucji energii elektrycznej i
rolnictwa w zeszłym roku był nieznaczny i konieczne jest podjęcie znacznych wysiłków na
rzecz przyspieszenia programu reform w przedmiotowej dziedzinie. Nowa ustawa o
upadłości, przyjęta w lutym, stanowi uaktualnienie ram w odniesieniu do bankructwa i
likwidacji oraz dostosowuje je do wymogów nowoczesnej gospodarki rynkowej. Niewielki
postęp odnotowano w zakresie funkcjonowania ksiąg wieczystych gruntów, a władze muszą
kontynuować wysiłki na rzecz modernizacji systemu.
B.
ZOBOWIĄZANIA I WYMOGI WYNIKAJĄCE Z NEGOCJACJI W SPRAWIE
PRZYSTĄPIENIA
Ponieważ zbliżamy się do daty faktycznego przystąpienia i wejścia w życie wzajemnych praw
i obowiązków zawartych w Traktacie o Przystąpieniu, zachodzi konieczność skoncentrowania
wysiłków na upewnieniu się, czy Polska będzie w pełni przygotowana we wszystkich
dziedzinach dorobku od dnia zainicjowania jej członkostwa. Mówiąc innymi słowy, Polska
musi wywiązać się ze swoich zobowiązań oraz musi spełniać wymogi wynikające z
negocjacji w sprawie przystąpienia.
W raporcie okresowym z 2002 r. Komisja wyraziła opinię, że:
„Polska w zasadzie wywiązuje się ze zobowiązań, jakie na siebie przyjęła podczas
negocjacji. Niemniej jednak, pojawiły się opóźnienia w dziedzinie rolnictwa
(wprowadzenie systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt), w rybołówstwie (przyjęcie
ustawodawstwa związanego z zarządzaniem zasobami, inspekcjami i kontrolami oraz
w obszarze polityki rynkowej), w zakresie środowiska (przyjęcie przepisów
wykonawczych w odniesieniu do jakości wód, kontroli zanieczyszczeń przemysłowych i
zarządzania ryzykiem oraz w odniesieniu do chemikaliów). Przedmiotowymi kwestiami
należy się zająć.
Mając na uwadze postęp, jaki się dokonał od czasu Opinii, poziom dostosowania i
dotychczasowy potencjał administracyjny Polski oraz jej osiągnięcia w wywiązywaniu
się ze zobowiązań przyjętych podczas negocjacji, Komisja stoi na stanowisku, iż Polska
będzie w stanie sprostać wymogom członkostwa w wyznaczonym terminie. W okresie
poprzedzającym przystąpienie, Polska musi kontynuować przygotowania zgodnie ze
zobowiązaniami, jakie na siebie przyjęła podczas negocjacji w sprawie przystąpienia.”
W zakresie możliwości administracyjnych do wprowadzenia w życie dorobku, ogólne
ustalenia brzmiały następująco:
„Nadal występuje pewna rozbieżność między postępem w przyjmowaniu
ustawodawstwa a wzmocnieniem potencjału administracyjnego. Konieczne są dalsze
wysiłki na rzecz ustanowienia lub wzmocnienia możliwości administracyjnych w
zakresie nadzoru, w szczególności nadzoru rynku, rolnictwa i bezpieczeństwa żywności,
rybołówstwa i polityki regionalnej, w sprawach społecznych, w odniesieniu do
środowiska, ceł oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Szczególną
9
uwagę należy zwrócić na struktury niezbędne do wdrożenia tych części dorobku, które
będą obowiązywały dopiero od daty przystąpienia, ze specjalnym naciskiem na części
mające istotne znaczenie dla rzetelnego i skutecznego zarządzania funduszami WE.”
W ramach nieustannego monitoringu, służby Komisji skierowały w marcu i czerwcu 2003 r.
do Polski pisma, w których wyrażały zaniepokojenie stanem jej przygotowania w dziedzinie
swobodnego przepływu towarów (dostosowanie do dorobku zawartego w dyrektywach
nowego i starego podejścia oraz w dziedzinach niezharmonizowanych), swobodnego
przepływu usług (dostosowanie prawne w dziedzinie usług ubezpieczeniowych i
inwestycyjnych oraz rynków papierów wartościowych, wymogi języka polskiego w sektorach
bankowości i ubezpieczeń oraz możliwości i niezależność organów nadzorczych), rolnictwa
(założenie agencji płatniczych oraz Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli,
zarządzanie kwotami mlecznymi, założenie systemu identyfikacji zwierząt, unowocześnienie
zakładów rolno-spożywczych oraz założenie systemu odpadów zwierzęcych), rybołówstwa
(wzmocnienie potencjału administracyjnego, także w odniesieniu do kontrolowania funkcji na
szczeblu centralnym i regionalnym), polityki społecznej (dostosowanie do dorobku w zakresie
prawa pracy i równości traktowania), polityki audiowizualnej (dostosowanie
ustawodawstwa), unii celnej (komputeryzacja i wzajemne połączenia) oraz kontroli
finansowej (dostosowanie prawne oraz struktur wykonawczych w dziedzinie wydatków na
działania strukturalne), polityki konkurencji (restrukturyzacja sektora stali), oraz wezwały
Polskę do podjęcia pilnych działań na rzecz uzupełnienia przedmiotowych braków.
W celu dostarczenia Polsce dalszych wskazówek w zakresie jej wysiłków na rzecz
przygotowania, oraz dla udzielenia niezbędnego zapewnienia obecnym Państwom
Członkowskim i pozostałym przyszłym Państwom Członkowskim, niniejsza część
szczegółowego raportu monitorującego, w sekcji 2, zawiera ogólny zarys obecnego statusu
Polski w zakresie wywiązywania się ze wszystkich zobowiązań i spełniania wymogów
wynikających z negocjacji w sprawie przystąpienia, w odniesieniu do każdego z 29
rozdziałów dorobku. Obejmuje całość dorobku, według poszczególnych rozdziałów, zarówno
w kategoriach ustawodawstwa, jak i z perspektywy struktur wykonawczych, łącznie z
potencjałem administracyjnym i stosowaniem.
Podstawowe zobowiązanie, jakie Polska na siebie przyjęła podczas negocjacji w sprawie
przystąpienia, polega na pełnym przygotowaniu do członkostwa we wszystkich dziedzinach
do daty przystąpienia. Jednakże w wielu dziedzinach podjęto zobowiązanie do wdrożenia i
wprowadzenia w życie dorobku zgodnie z harmonogramem precyzyjnym, nawet przed datą
przystąpienia. Niniejszy raport bada zakres wywiązania się z przedmiotowych zobowiązań,
przypadki, w których wystąpiły opóźnienia, lecz zasadniczo koncentruje się założeniu, iż
Polska musi być w pełni przygotowana od dnia przystąpienia. Ocena odzwierciedla
oczywiście wpływ, jaki mają na zobowiązania Polski poczynione uzgodnienia przejściowe. Z
drugiej strony należy podkreślić, że w celu efektywnego wykorzystania przez Polskę jej praw
do wspólnotowych funduszy strukturalnych od dnia 1 stycznia 2004 r., konieczne będzie
całkowite przestrzeganie, od dnia 1 stycznia 2004 r., właściwego dorobku w dziedzinach
takich jak zamówienia publiczne, pomoc państwa oraz ochrona środowiska naturalnego, w
odniesieniu do wdrożenia działań w zakresie funduszy strukturalnych2.
2
Patrz także: Komunikat Komisji w sprawie wywiązania się ze zobowiązań przyjętych przez kraje przystępujące
w kontekście negocjacji w sprawie przystąpienia, dotyczących rozdziału 21 – Polityka regionalna i
10
Każdy rozdział został podsumowany wnioskiem, który sformułowany jest w sposób
następujący.
Po pierwsze, identyfikuje dziedziny, w których Polska zasadniczo wywiązuje się ze
zobowiązań oraz spełnia wymogi wynikające z negocjacji w sprawie przystąpienia i zakłada
się, że od dnia przystąpienia wprowadzi dorobek w życie lub już go wprowadziła. Nie
wyklucza to możliwości podjęcia dalszych działań, lecz w przewidywalnych okolicznościach
nie powinny one stwarzać szczególnych trudności.
W akapicie drugim, ocena polega na identyfikacji dziedzin wymagających podjęcia istotnych
dalszych działań w celu zakończenia przygotowań do członkostwa. W niektórych
przypadkach przygotowania są w toku, lecz możliwe jest wezwanie do zwiększonych
wysiłków lub szybszego postępu. Są to kwestie, które mogą zostać rozwiązane, biorąc pod
uwagę datę przystąpienia – dzień 1 maja 2004 r., lecz wymagają szczególnej uwagi władz.
Po trzecie, w stosownych przypadkach, ocena polega na rozpoznaniu kwestii stanowiących
przyczynę poważnych obaw. Są to dziedziny, w których występują poważne braki mogące
utrzymać się po przystąpieniu, jeżeli czynności zaradcze nie zostaną niezwłocznie podjęte.
Kwestie te wymagają pilnej uwagi władz. W związku ze znaczeniem dla wdrożenia i
stosowania dorobku, ogólny stan przygotowania administracji publicznej i systemu
sądownictwa oraz opracowanie skutecznych środków przeciwdziałania korupcji, wraz z
kwestią tłumaczenia dorobku wspólnotowego na język polski, zostały poddane ocenie w
oddzielnej sekcji 1.
1.
Potencjał administracyjny i możliwości sądownictwa
Administracja publiczna
Ustawodawstwo i struktury niezbędne do sprawnego funkcjonowania służby cywilnej oraz
całej administracji publicznej zostały wprowadzone i w najbliższej przyszłości nie przewiduje
się zasadniczych zmian. Ustawa o służbie cywilnej obowiązuje od lipca 1999 r. i w zasadzie
jest zgodna z normami UE. Wyraźnie określa status urzędników służby cywilnej oraz
pracowników administracji publicznej (tj. korpusu służby cywilnej), a także opisuje
procedury naboru, warunki zatrudnienia i wynagrodzeń oraz podstawowe obowiązki
pracowników. Wprowadzenie ustawy w życie okazało się jednak trudne i nie zajmuje się ona
w pełni problemami, jakie miała za zadanie rozwiązać, a mianowicie upolitycznieniem i
brakiem profesjonalizmu w administracji publicznej. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
nowelizacja ustawy o służbie publicznej ze stycznia 2002 r., umożliwiająca powoływanie na
wyższe stanowiska w administracji publicznej kandydatów spoza korpusu służby cywilnej,
jest niezgodna z Konstytucją.
Konstytucyjny nadzór na administracją publiczną sprawuje Premier, który powołuje Szefa
Służby Cywilnej, a ten z kolei odpowiada za wykonanie ustawy o służbie publicznej. Premier
ma także do swojej dyspozycji organ doradczy, Radę Służby Cywilnej, składającą się z 16
członków, z czego połowa jest wybierana przez Sejm, a połowę Premier powołuje osobiście.
Administracja centralna jest stosunkowo niewielkich rozmiarów, obejmuje około 120 000
koordynacja instrumentów strukturalnych, dnia 16 lipiec 2003 r. (COM (2003) wydanie końcowe 433).
11
pracowników, a liczba urzędników powołanych w drodze otwartych konkursów jest znikoma.
Skrajnie ograniczony udział urzędników służby cywilnej wśród pracowników administracji
centralnej (tj. łączna liczba nieznacznie powyżej 1 500 lub około 1%) i jego nieustannie niski
przyrost stanowią podstawowy problem w tworzeniu sprawnie funkcjonującej i w pełni
profesjonalnej służby cywilnej. Wpływy polityczne wśród najwyższego kierownictwa w
niektórych dziedzinach są nadal silne, lecz przyspieszono tempo normalizacji tej sytuacji.
Niezbędne ustawodawstwo wykonawcze zostało wprowadzone, lecz brakuje legislacji
horyzontalnej, która normalizowałaby wszystkie aspekty funkcjonowania służby cywilnej.
Podzielona na odcinki struktura administracji oznacza, że podejście do zdolności planowania
strategicznego oraz opracowywania polityk różnią się zasadniczo między poszczególnymi
instytucjami, w związku z czym możliwe jest dokonanie wyłącznie oceny poszczególnych
przypadków. Podobnie, hierarchiczny charakter polskiej administracji utrudnia rozwój
koordynacji międzyresortowej oraz koordynacji między poszczególnymi służbami. Nie ma
żadnej prawnej definicji ani ustalonej praktyki w zakresie odpowiedzialności pracownika
administracji publicznej za podejmowane przez niego indywidualne decyzje. Skutkuje to
powszechną niechęcią na niższych i średnich szczeblach do przyjmowania na siebie
odpowiedzialności oraz tendencją do odsyłania wszystkich rodzajów decyzji do
przełożonych.
Otwartość i przejrzystość służby publicznej gwarantowane są na mocy ustawy o dostępie do
informacji publicznych, która obowiązuje od stycznia 2002 r. Ustawa zapewnia rzetelne
podstawy prawne dla przejrzystego funkcjonowania administracji publicznej, dając
poszczególnym obywatelom dostęp do racjonalnego uzasadnienia decyzji stanowiącej
przyczynę ich zaniepokojenia. Podstawowym słabym punktem ustawy jest jej włączenie do
wszystkich obowiązujących obecnie przepisów prawnych, które ograniczają publiczny dostęp
do informacji ze względu na poufność.
Urząd Komitetu Integracji Europejskiej jest podstawowym organem koordynującym w
zakresie kwestii integracji europejskiej. Większość struktur zajmujących się kwestiami
integracji europejskiej wymaga dalszego wzmocnienia, a niektóre z nich będą miały trudności
ze skuteczną, terminową i profesjonalną realizacją nowych zadań do daty przystąpienia.
Za ogólne kształcenie w zakresie administracji publicznej, z wyjątkiem szkolenia
specjalistycznego związanego z problematyką Unii Europejskiej, odpowiada Urząd Służby
Cywilnej. Większość szkoleń jest planowanych, organizowanych i finansowanych w sposób
zdecentralizowany i zależy przede wszystkim od zaangażowania dyrektorów generalnych w
poszczególnych departamentach i urzędach centralnych, oraz od budżetu danej instytucji. Na
wniosek Rady Służby Cywilnej, Urząd Służby Cywilnej opracowuje „Strategię szkoleń dla
administracji publicznej na lata 2004–2007”.
Poniżej poziomu centralnego, Polska posiada trójstopniową strukturę administracyjną,
wprowadzoną w styczniu 1999 r. Składa się ona z 2 496 gmin, 373 powiatów, w tym z 65
powiatów miejskich, oraz z 16 województw. Samorząd regionalny podlega wojewodom,
powoływanym przez rząd centralny, oraz z sejmików regionalnych. Wojewodowie
odpowiadają za nadzór na zgodnością działalności samorządów z prawem krajowym.
Województwa są również uprawnione do podejmowania dwustronnej i wielostronnej
współpracy gospodarczej z partnerami zagranicznymi. Niemniej jednak, wprowadzeniu
trójstopniowej struktury administracji w 1999 r. nie towarzyszył wyraźnie zorientowany,
długoterminowy program dla samorządów lokalnych i regionalnych, co mogło skomplikować
12
dalszą realizację procesu decentralizacji.
Potencjał administracyjny w określonych dziedzinach dorobku wskazuje na istnienie struktur
administracyjnych w odniesieniu do większości z nich, lecz tylko w kilku przypadkach,
potencjał ten osiągnął poziom optymalny. Konieczne jest wzmocnienie zasobów ludzkich,
kształcenia (w tym kształcenia językowego) i budżetów, oraz udoskonalenie koordynacji
między poszczególnymi instytucjami. Ujmując ogólnie, problemy wynikają z ograniczeń
budżetowych, chociaż kwota niezbędna w celu uzupełnienia tych braków jest często
stosunkowo niska. Wzmocnienia wymagają w szczególności dziedziny mające krytyczne
znaczenie dla funkcjonowania Polski w strukturach UE. Nawet w ramach istniejących
ograniczeń możliwe by było osiągnięcie lepszych wyników, pod warunkiem wyraźnego
rozpoznania i ukierunkowania priorytetów.
Możliwości sądownictwa
Na system sądownictwa w Polsce składa się 325 sądów okręgowych, 44 sądy rejonowe, 10
sądów apelacyjnych i Sąd Najwyższy. Struktura organizacyjna organów ścigania jest podobna
i obejmuje poziomy okręgowe, regionalne i apelacyjne. Po przeprowadzeniu reformy
zasadniczej, struktura systemu sądownictwa zmieniła się, lecz nie można jeszcze w pełni
ocenić wpływu reformy i towarzyszącej jej reorganizacji. Pomimo stałego postępu, konieczne
jest podjęcie wysiłków na rzecz poprawy efektywności i przejrzystości sądownictwa, w celu
zwiększenia wiarygodności jakości orzeczeń. Dostęp społeczeństwa do systemu sądownictwa
pozostaje nadal ograniczony, w szczególności dostęp do ogólnych informacji dotyczących
procedur, pomocy prawnej i roli jednostki w procesie, w którym jest stroną. Ujmując ogólnie,
poziom zaufania społeczeństwa do efektywności i uczciwości systemu sądownictwa jest niski,
a przekonanie społeczeństwa o istniejącej korupcji jest wysokie.
Najistotniejsze zmiany zostały wprowadzone na najniższym poziomie polskiego systemu
sądownictwa, w szczególności poprzez wprowadzenie nowych organów sądowniczych –
sądów grodzkich – zajmujących się sprawami wykroczeń. Ta reforma ma wysokie znaczenie,
ponieważ od 85% (w 2001 r.) do 88% (w 2002 r.) wszystkich spraw sądowych odbywa się na
poziomie sądów okręgowych.
Niemniej jednak, utworzeniu nowych organów sądowniczych nie towarzyszył proporcjonalny
wzrost liczebności składu sędziowskiego, pracowników administracyjnych i wyposażenia.
Według stanu z grudnia 2002 r. liczba sędziów wynosiła 9 024 (sędziowie nominowani i
asesorzy), a liczba prokuratorów – 5 477 (prokuratorzy i asesorzy). W 2002 r. sądy
zwiększyły liczbę zatrudnionych o 230 sędziów i 50 asesorów. W 2003 r. planowane jest
dalsze ambitne zwiększenie liczby etatów, a docelowa liczba obejmuje 450 sędziów i
asesorów, 100 referendarzy i 700 pracowników administracyjnych. W 2003 r. planuje się
także utworzenie 100 nowych stanowisk prokuratorskich. Zaplecze administracyjne na koniec
2002 r. tworzyło 21 083 pracowników administracyjnych w sądach i 3 695 w organach
ścigania, co w przeliczeniu stanowiło 2,2 pracowników administracyjnych przypadających na
jednego sędziego i 0,67 na prokuratora. Liczbę w odniesieniu do organów ścigania uważa się
za niską. Zwiększono ilość komputerów i drukarek w sądach i prokuraturach, tym niemniej
nadal jest ona dosyć ograniczona. Wprowadzono nowe obiektywne kryteria rekrutacji
sędziów i prokuratorów. Nie ma jednak obiektywnych kryteriów oceny toku spraw, awansu i
obniżania stopni służbowych.
13
Z drugiej strony, nie wydaje się, aby udoskonalenie skuteczności sądów wymagało dalszego
zwiększenia liczby sędziów, lecz raczej zmian w organizacji i podziale pracy. Projekty
informatyczne na szeroką skalę dla sądownictwa są w trakcie opracowania, łącznie z
opracowaniem ogólnokrajowej sieci łączności dla sądów i prokuratur, w celu ułatwienia
dostępu do centralnych baz danych obowiązującego ustawodawstwa i współpracy
międzynarodowej.
Brak jest wyraźnego oddzielenia funkcji Ministra Sprawiedliwości i Generalnego
Prokuratora. Rząd jest w trakcie omawiania projektu ustawodawstwa regulującego tę kwestię.
Ma ono na celu oddzielenie obu funkcji, lecz obecny zapis przepisów nie będzie skutkował
większą niezależnością Generalnego Prokuratora. Można by rozważyć dalsze inicjatywy na
rzecz rozwiązania kwestii hierarchicznych powiązań z władzą polityczną, jaka może
pośrednio bądź obligatoryjnie wpływać na działalność prokuratora.
Immunitet sędziowski przewidziany jest w Konstytucji, która daje możliwość bardzo
szerokiej interpretacji takiego immunitetu. Immunitet przysługuje sędziemu w życiu
zawodowym i prywatnym oraz po przejściu na emeryturę. Może zostać zniesiony wyłącznie
przez kolegium, w którego skład wchodzą przypadkowo dobrani sędziowie i tylko ta część
procedury jest otwarta dla ogółu. Ustawa nie określa wyraźnie podstaw zawieszenia
immunitetu. Bardzo szeroka wykładnia nietykalności karnej sędziów, obcej dla pozostałych
systemów prawnych w Europie, nie stanowi gwarancji niezależności, lecz postrzegana jest
raczej jako przywilej w Polsce.
W dniu 1 lipca 2003 r. weszły w życie zmiany kodeksu postępowania karnego, ustawy o
świadkach koronnych oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych. Nowe przepisy mają na
celu uproszczenie i przyspieszenie postępowania sądowego w sprawach karnych na rzecz
zmniejszenia ilości spraw zaległych oraz spraw zawisłych, a także na rzecz odpowiedniego
wykonywania wyroków sądowych. Zmiany kodeksu postępowania karnego, mające na celu
przyspieszenie i uproszczenie procedur, weszły w życie dnia 14 sierpnia 2003 r. Efekty będą
widoczne po okresie stosowania nowych przepisów. W celu zmniejszenia wzrastającej ilości
spraw zaległych, konieczne będzie częste korzystanie z procedury uproszczonej oraz
rozszerzenie możliwości alternatywnego rozwiązywania spraw (postępowanie mediacyjne).
W dziedzinie prawa karnego nastąpiło dalsze skrócenie czasu trwania spraw sądowych: w
2001 r. średni okres trwania procedury sądowej wynosił 6,1 miesięcy, a w 2002 r. – 5,8
miesięcy. W dziedzinie prawa cywilnego nieznacznie się wydłużył, z 6,8 do 7 miesięcy. Są to
dane obejmujące wszystkie sądy w Polsce, lecz istnieją znaczne różnice między Warszawą,
gdzie sytuacja w kategoriach opóźnień jest nadal bardzo krytyczna, a resztą kraju. Średni czas
trwania procedury sądowej w Warszawie wynosi około 12 miesięcy, a w przypadku spraw
cywilnych zajmuje 24 miesiące. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku gospodarczych
spraw sądowych oraz transakcji związanych z księgami wieczystymi.
System pomocy prawnej nadal jest słabo rozwinięty, a jego organizacja nie jest przejrzysta.
Skutkuje to niedoinformowaniem obywateli w zakresie przysługujących im praw. Kodeks
postępowania karnego nie przewiduje obowiązku informowania pozwanego o możliwości
otrzymania pomocy prawnej. Przedmiotowa luka może nasuwać wniosek, że stosowanie
przepisów dotyczących pomocy prawnej jest niewystarczające w świetle Konwencji o
Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Ministerstwo Sprawiedliwości nie
posiada danych statystycznych dotyczących przychylania się przez sędziów do wniosków o
pomoc prawną.
14
Reforma szkoleń zawodowych pracowników systemu sądownictwa (sędziów, prokuratorów,
pracowników administracyjnych) została zainicjowana dnia 1 listopada 2002 r. utworzeniem
jednostki pod nazwą „Ośrodek Szkoleniowy Sądownictwa” przy Ministerstwie
Sprawiedliwości. Do końca 2003 r. przedmiotowa jednostka ma opracować propozycje
dotyczące ujednolicenia i harmonizacji systemów szkolenia, celem zwiększenia efektywności
i zapewnienia nowych form szkoleń dla wszystkich zainteresowanych grup zawodowych.
Środki przeciwdziałania korupcji
Dostrzegany jest dalszy wzrost korupcji, której poziom w Polsce i tak był stosunkowo
wysoki. Uważa się, że dotyczy ona wszystkich sfer życia publicznego. Postęp w walce z
korupcją był bardzo nieznaczny, a obecna percepcja stanowi wynik różnych przypadków
korupcji na szeroką skalę, jakie odnotowano w ostatnim czasie.
We wrześniu 2002 r., Rada Ministrów przyjęła program zwalczania korupcji zatytułowany
„Strategia Przeciwdziałania Korupcji”. Dokument zawiera stwierdzenie, że rząd ma pełną
świadomość zagrożenia, jakie stwarza korupcja dla rozwoju Polski oraz uważa, że jej
zwalczanie jest sprawą priorytetową. Strategia ma na celu zmianę przepisów sprzyjających
korupcji w dziedzinach działalności publicznej, które uważa się za najbardziej wrażliwe.
Dokument zawiera wykaz ustawodawstwa, jakie należy przyjąć w każdej z tych dziedzin, w
celu ograniczenia praktyk korupcyjnych, wykaz nazw instytucji odpowiedzialnych za
opracowanie odnośnego ustawodawstwa, oraz określa terminy wprowadzenia zmian.
Strategia nie dotyczy sama w sobie korupcji na wysokim szczeblu, z wyjątkiem kwestii
związanych ze służbą publiczną i ujawnieniem informacji finansowych przez funkcjonariuszy
publicznych.
Oficjalne sprawozdanie dotyczące wykonania, z lipca 2003 r., wskazuje, że pomimo postępu
w zakresie wdrażania strategii w wielu dziedzinach, faktyczny wpływ został raczej
ograniczony. Z jednej strony można to wytłumaczyć faktem, że strategia była nadzorowana
przez zespół międzyresortowy bez wystarczającego zaplecza administracyjnego i
politycznego. Z drugiej strony, nie zapewniono strategii szerokiego wsparcia, które stanowi
jedno z podstawowych założeń w odniesieniu do jej skuteczności.
Liczba funkcjonariuszy publicznych zamieszanych w korupcję jest dosyć stabilna. Ponad
dwie trzecie przedmiotowych winowajców otrzymało wyrok za wręczanie łapówek
funkcjonariuszom publicznym (korupcja aktywna). Niemniej jednak, można zauważyć
poprawę w zakresie politycznej odpowiedzialności za przestępstwa korupcyjne. Ostatnio
zdymisjonowano kilku polityków za przestępstwa korupcyjne, niezwłocznie po ich
ujawnieniu w mediach, podczas gdy w przeszłości nie stosowano żadnych sankcji w
przypadku podobnych zdarzeń.
Zmiany w ustawie o Partiach Politycznych oraz w ustawie Wyborczej wprowadzone w
2001 r. i 2002 r. miały na celu uregulowanie kwestii finansowania partii politycznych w celu
ograniczenia korupcji na wysokim szczeblu. Ich realizacja w większości przebiega
poprawnie, prowadząc do większej przejrzystości w kwestii finansowania partii oraz do
surowych kar finansowych dla partii, które dopuszczają się naruszenia prawa. Niemniej
jednak, nowe ustawodawstwo zawiera pewne luki prawne, które mogą skutkować
naruszeniem systemu. Stworzeniu alternatywnej i nieprzejrzystej konstrukcji finansowej,
która nie podlega kontroli, sprzyja w szczególności przepis dopuszczający tworzenie fundacji,
15
które mogą zatrudniać pracowników z ramienia partii oraz mogą być sponsorowane przez
prywatne spółki.
Stosowanie innego istotnego prawa ukierunkowanego na zwalczanie korupcji na wysokim
szczeblu, czyli ustawy o Wykonywaniu Mandatu Posła i Senatora z sierpnia 2001 r., która
przewiduje ujawnienie deklaracji majątkowych parlamentarzystów, przebiega prawidłowo w
zakresie składania deklaracji i przejrzystości deklarowanego majątku. Niemniej jednak,
konieczne jest udoskonalenie pozostałych przepisów tej ustawy.
Nie odnotowano postępu w zakresie projektu nowelizacji tzw. ustawy o przeciwdziałaniu
korupcji (ograniczającej działalność gospodarczą osób pełniących funkcje publiczne), który
został złożony w Sejmie jesienią 2001 r. Również nie podjęto żadnych działań w zakresie
projektu ustawy przewidującej ustanowienie urzędu ds. przeciwdziałania korupcji.
Przedmiotowy projekt został złożony w Sejmie pod koniec 2001 r.
Realizacja wniosków Najwyższej Izby Kontroli jest wysoce niezadowalająca. Zgodnie ze
sprawozdaniem z działalności NIK w 2001 r., przedłożonym w Sejmie przez Prezesa NIK w
październiku 2002 r., spośród 136 wniosków o wprowadzenie w trybie pilnym zmian w
prawie, mających na celu zapobieżenie nieprawidłowemu zarządzaniu funduszami
publicznymi oraz korupcji, tylko 22 zostały w pełni zrealizowane, natomiast 12 z nich
zrealizowano częściowo. Specjalna jednostka w ramach Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, którą założono do celów zwalczania korupcji wśród wyższych urzędników,
postrzegana jest jako organ słabo działający, pozbawiony niezależności politycznej. Nie
ujawniła ona żadnej z najpoważniejszych afer korupcyjnych, a dochodzenie podejmowała
dopiero po ich ujawnieniu w mediach.
Polska nadal uczestniczy w Radzie Europejskiej Grupy Państw przeciwko Korupcji
(GRECO). W sprawozdaniu oceniającym z marca 2002 r., GRECO stoi na stanowisku, że
korupcja w Polsce zagraża naruszeniem funkcjonowania wielu sfer publicznych. GRECO
sformułowała dla Polski 17 szczególnych zaleceń i stanowczo zaleciła Polsce ich
zastosowanie. Władze polskie nie odpowiedziały jeszcze na zalecenia sformułowane przez
GRECO przy tej okazji. Oczekuje się, że GRECO podejmie z Polską współpracę w zakresie
wykonania przedmiotowych zaleceń.
Tłumaczenie dorobku wspólnotowego na język polski
Zgodnie z art. 2 i 58 Aktu Przystąpienia, wszystkie akty, przyjęte przez instytucje unijne oraz
Europejski Bank Centralny przed przystąpieniem, mają zastosowanie do nowych Państw
Członkowskich i podlegają publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w nowych
językach urzędowych. Podczas gdy instytucje UE ponoszą odpowiedzialność za ostateczną
weryfikację i publikację tłumaczeń, państwa przystępujące zobowiązane są do wykonania
tłumaczeń oraz zapewnienia ich dokładnej weryfikacji w kategoriach prawnych i
lingwistycznych.
Po stosunkowo wolnym starcie na początku 2003 r., spowodowanym przede wszystkim
ponowną weryfikacją istniejących tłumaczeń przez Jednostkę Koordynacji Tłumaczeń,
statystyka ilości stron zweryfikowanych i przygotowanych do procedury finalizacji, które
zostały przekazane do instytucji UE jest zadowalająca. Jakość polskich wersji dorobku w
kategoriach prawnych i lingwistycznych również bardzo się poprawiła i obecnie wydaje się
być zadowalająca.
16
Konieczne jest utrzymanie bieżącej płynności, jeżeli nie jej zwiększenie, w celu zapewnienia
terminowego opublikowania Specjalnego Wydania Dziennika Urzędowego w języku polskim
do daty przystąpienia.
2.
Rozdziały dorobku
Tak jak zostało to zaznaczone, struktura poniższego przeglądu zdolności Polski do sprostania
wymogom członkostwa jest zgodna z wykazem 29 rozdziałów dorobku. W związku z tym,
niniejszą sekcję otwiera ocena dorobku odnoszącego się do podstaw rynku wewnętrznego,
znanych pod nazwą „czterech swobód”, natomiast kolejne części zawierają systematyczny
przegląd każdego rozdziału, obejmujący wszystkie aspekty dorobku, łącznie z politykami
sektorowymi, sprawami gospodarczymi i fiskalnymi, polityką regionalną, środowiskiem,
wymiarem sprawiedliwości i sprawami wewnętrznymi, politykami zewnętrznymi i kwestiami
finansowymi.
Rozdział I: Swobodny przepływ towarów
Zasada swobodnego przepływu towarów oznacza, że produkty są przedmiotem swobodnej
wymiany handlowej między jedną częścią Unii, a drugą. W wielu sektorach, ta zasada ogólna
uzupełniona została ujednoliconymi ramami legislacyjnymi, w wyniku „starego podejścia”
(nakładającego obowiązek dokładnych specyfikacji produktu), lub „nowego podejścia”
(nakładającego ogólne wymogi dotyczące produktu). W niniejszym rozdziale omówiono
przede wszystkim kwestię transpozycji zharmonizowanego ustawodawstwa europejskiego
dotyczącego produktu. Ponadto, kluczowe znaczenie mają efektywne możliwości
administracyjne dotyczące stosowania środków horyzontalnych oraz proceduralnych w
obszarach takich jak standaryzacja, certyfikacja oraz nadzór rynkowy. Niniejszy rozdział
obejmuje również szczegółowe zasady WE dotyczące zamówień publicznych, wymagające
wyspecjalizowanych organów wykonawczych.
Ustanowiono niezbędne środki horyzontalne i proceduralne dotyczące zarządzania
wspólnotowym dorobkiem dotyczącym produktu w sektorze nowego podejścia. Ustanowiono
wszystkie struktury wykonawcze dotyczące normalizacji, metrologii, akredytacji, oceny
zgodności oraz nadzoru rynkowego. Programy szkoleniowe prowadzone przez te organy
powinny zagwarantować efektywność ich działania z datą przystąpienia. Szczególną uwagę
należy zwrócić na przygotowanie do realizacji zadania polegającego na nadzorowaniu rynku,
którego znaczenie i rola zostaną rozszerzone w drodze wejścia w życie ustawodawstwa
nowego podejścia. Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) jest członkiem stowarzyszonym
CEN i CENELEC. W najbliższej przyszłości powinien zostać członkiem pełnoprawnym.
Polska dokonała transpozycji większości ustawodawstwa sektorowego w ramach nowego
podejścia. Nadal brakuje, lub nie dostosowano jeszcze w pełni, ustawodawstwa dotyczącego
kładzenia kabli, wyrobów medycznych, nieautomatycznych urządzeń ważących, wyposażenia
statków, a także radiowych i i telekomunikacyjnych urządzeń końcowych. Inne obszary mogą
nadal wymagać pewnych dostosowań. Polsce przyznano okres przejściowy, w którym
obowiązujące świadectwa dotyczące wyrobów medycznych zachowują ważność do daty
wygaśnięcia lub najpóźniej do końca 2005 r.
W odniesieniu do dyrektyw starego podejścia, Polska przetransponowała znaczną część
dorobku dotyczącego sektora przedmiotowych produktów. Konieczne jest podjęcie dalszych
17
działań w obszarach wyrobów włókienniczych, metrologii prawnych, pojazdów silnikowych,
chemikaliów, nawozów, środków leczniczych, kosmetyków i drewna.
Odnotowano postęp i ustanowiono właściwą współpracę w odniesieniu do transpozycji
dorobku w sprawie środków spożywczych. Jednakże, nadal wprowadza się zmiany do
przepisów ramowych w sprawie żywności oraz odżywiania, nie przyjęto jeszcze niektórych
rozporządzeń wykonawczych lub wymagają one dalszych dostosowań. Większość dyrektyw
pionowych w sprawie środków spożywczych nadal wymaga przetransponowania i wdrożenia.
Polska poczyniła kroki konieczne do utworzenia, wzmocnienia oraz zapewnienia operacyjnej
zdolności instytucji niezbędnych do zarządzania dorobkiem w niemal wszystkich sektorach
objętych dyrektywami sektora starego podejścia. W obszarze chemikaliów za sprawę
priorytetową uznano identyfikację „nowych” substancji chemicznych znajdujących się na
rynku. Polska powinna przewidzieć właściwe procedury zgłaszania takich substancji, zgodnie
z dorobkiem. W obszarze środków leczniczych, wykonanie ustawodawstwa nie powinno
umożliwiać faktycznej dyskryminacji przywożonych produktów farmaceutycznych. Co
więcej,
szczególną
uwagę
należy
zwrócić
na
wzmocnienie
współpracy
międzyinstytucjonalnej w dziedzinie bezpieczeństwa żywności, szkolenie podmiotów
gospodarczych oraz inspektorów w zakresie zasad dorobku w przedmiotowym obszarze (na
przykład poprzez dalsze opracowywanie materiałów szkoleniowych dotyczących właściwych
praktyk w zakresie higieny), przygotowanie do pełnego obowiązywania i stosowania analizy
zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP) we wszystkich zakładach spożywczych
oraz kontynuowanie restrukturyzacji i modernizacji laboratoriów, które będą wchodzić w
skład urzędowej sieci kontroli. Konieczne jest przyjęcie procedur postępowania na wypadek
alarmów w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach
Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt. Aspekty bezpieczeństwa żywności objęto
również rozdziałem 7 – Rolnictwo.
W toku negocjacji w sprawie przystąpienia, Polsce przyznano okres przejściowy odnoszący
się do odnowienia pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów farmaceutycznych do
końca 2008 r.
W dziedzinie zamówień publicznych, należy kontynuować dążenia legislacyjne zmierzające
do osiągnięcia pełnego dostosowania do dorobku WE w tym obszarze. Występujące braki
dotyczą przede wszystkim definicji podmiotów prawa publicznego, zakresu odstępstw oraz
informacji, jakie należy przekazać w sprawie niewybranych kandydatów, lub oferentów.
Utworzono Urząd Zamówień Publicznych, który funkcjonuje, lecz nadal konieczne jest jego
wzmocnienie, w szczególności w zakresie odpowiednio wyszkolonego personelu. Konieczne
jest także szkolenie innych uczestników przetargów publicznych, w szczególności w
odniesieniu do umożliwienia niezakłóconego wdrażania wsparcia w ramach funduszy
strukturalnych oraz Funduszu Spójności.
W obszarze niezharmonizowanym Polska dokonała przeglądu ustawodawstwa krajowego,
które może być sprzeczne z zasadą swobodnego przepływu towarów; przegląd ten należy
kontynuować oraz usunąć stwierdzone. Przykłady nieuzasadnionych barier celnych, które
wymagają usunięcia, dotyczą głównie polskiego ustawodawstwa w sprawie przywozu
pojazdów używanych, reklamowania wyrobów alkoholowych, etykietowania wyrobów
włókienniczych oraz ustawy o języku polskim. Polska nadal musi wprowadzić do
obowiązującego ustawodawstwa klauzule w sprawie wzajemnego uznawania. Nie
zakończono jeszcze transpozycji dorobku dotyczącego dóbr dziedzictwa kulturowego.
18
Mniejszych dostosowań wymaga ustawodawstwo stanowiące transpozycję dorobku w
sprawie kontroli zbrojeń. Poczyniono przygotowania do stosowania, z chwilą przystąpienia,
zasad dotyczących kontroli bezpieczeństwa produktów na granicach zewnętrznych.
Wnioski
Polska zasadniczo spełnia wymogi dotyczące członkostwa w odniesieniu do środków
horyzontalnych i proceduralnych, niezbędnych w celu umożliwienia właściwego
wykonywania, z chwilą przystąpienia, ustawodawstwa przewidzianego na podstawie nowego
podejścia, oraz ustawodawstwa sektorowego nowego podejścia. Trwają dalsze prace
legislacyjne w obszarze nowego podejścia, co powinno umożliwić Polsce stosowanie
przedmiotowego dorobku z chwilą przystąpienia.
Polska częściowo spełnia wymogi w odniesieniu do ustawodawstwa sektorowego starego
podejścia, zamówień publicznych oraz obszaru niezharmonizowanego. W odniesieniu do
ustawodawstwa sektorowego starego podejścia, konieczna jest kontynuacja działań w
większości sektorów. Szczególną uwagę należy zwrócić na zakończenie działań
dostosowawczych oraz wzmocnienie potencjału administracyjnego w obszarze
bezpieczeństwa żywności (zwłaszcza w zakresie modernizacji i restrukturyzacji laboratoriów)
oraz niedyskryminacyjnego wykonywania ustawodawstwa farmaceutycznego. Należy podjąć
dodatkowe działania na rzecz tymczasowego notyfikowania „nowych” substancji
chemicznych do dnia przystąpienia, aby zapewnić nieprzerwany obrót takimi substancjami.
W obszarze niezharmonizowanym, Polska musi zwrócić większą uwagę na wykonywanie i
wprowadzanie w życie zasady wzajemnego uznawania, przy czym usunięcie utrzymujących
się barier celnych wymaga jeszcze dużego nakładu pracy. Jeżeli chodzi o zamówienia
publiczne, jeżeli w najbliższym czasie nie nastąpi właściwe wdrożenie ustawodawstwa,
istnieje ryzyko, że Polska nie będzie dysponowała na czas sprawnie działającym systemem.
Rozdział 2: Swobodny przepływ osób
Dorobek objęty niniejszym rozdziałem przewiduje niedyskryminacyjne traktowanie
pracowników legalnie zatrudnionych w państwie innym, niż kraj pochodzenia. Dotyczy to
możliwości kumulacji lub przenoszenia praw do zabezpieczenia społecznego, co wymaga
współpracy administracyjnej między Państwami Członkowskimi. W celu ułatwienia
wykonywania niektórych zawodów, dorobek w dziedzinie swobodnego przepływu osób
obejmuje także zasady szczególne dotyczące wzajemnego uznawania kwalifikacji i
dyplomów; aby zapewnić możliwość posługiwania się tytułem zawodowym, w przypadku
niektórych zawodów konieczne jest opracowanie zharmonizowanego programu kształcenia.
Ponadto, dziedzina ta obejmuje także prawa do osiedlania się oraz głosowania obywateli UE
w dowolnym Państwie Członkowskim.
Polska ma nadal poważne zaległości w transpozycji dorobku w dziedzinie wzajemnego
uznawania kwalifikacji zawodowych. Jedynie ustawodawstwo dotyczące prawników oraz
pośredników handlowych zostało w większej części dostosowane. Odnośne ustawodawstwo
w sprawie ogólnego systemu uznawania nie zostało jeszcze w całości przetransponowane.
Nadal konieczne jest podjęcie wzmożonych wysiłków na rzecz przyjęcia oraz wdrożenia
dalszego ustawodawstwa w sprawie uznawania kwalifikacji w sektorze zdrowia, to znaczy
lekarzy, stomatologów, pielęgniarek ogólnych, położnych oraz farmaceutów, a także
architektów. Polska wyraziła wolę podniesienia kwalifikacji oraz szkolenia zatrudnionych na
jej terytorium pielęgniarek i położnych. Oczekuje się na wyjaśnienie tego istotnego
19
zagadnienia. W dużej mierze ustanowiono niezbędne struktury administracyjne, wymagają
one jednak dalszego wzmocnienia.
Dostosowanie ustawodawstwa w obszarze praw obywatelskich zostało w większości
przeprowadzone, z wyjątkiem niektórych przepisów wykonawczych. Ponadto, należy przyjąć
ustawodawstwo w zakresie prawa obywateli UE zamieszkujących w Polsce do uczestniczenia
w wyborach samorządowych i do Parlamentu Europejskiego. Ustanowiono główne struktury
administracyjne do celów jego wprowadzenia w życie.
Jeżeli chodzi o swobodny przepływ pracowników, poczyniono uzgodnienia przejściowe.
Przez pierwsze dwa lata od daty przystąpienia, aktualne Państwa Członkowskie stosować
będą środki krajowe lub umowy dwustronne regulujące dostęp pracowników pochodzących z
Polski do rynków pracy tych państw. Uzgodnienia te mogą obowiązywać najdłużej przez
okres kolejnych siedmiu lat. Polska w znacznej mierze dokonała transpozycji dorobku, należy
jednak zakończyć przyjęcie ustawodawstwa wykonawczego. Dorobek w sprawie
dodatkowego prawa emerytalnego pracowników przemieszczających się we Wspólnocie
wymaga przetransponowania, a ponadto, zgodnie z dorobkiem, należy zagwarantować dostęp
do zatrudnienia w sektorze publicznym.
Jeżeli chodzi o koordynację systemów zabezpieczenia społecznego, nie ma konieczności
dokonywania transpozycji do ustawodawstwa krajowego w celu dostosowania go do dorobku.
Niektóre umowy dwustronne z Państwami Członkowskimi, które opierają się na tych samych
zasadach co zasady UE w tym obszarze, odzwierciedlają fakt, że administracja polska posiada
pewne doświadczenie w zakresie procedur administracyjnych. Niemniej jednak, konieczny
jest dalszy rozwój polskich struktur administracyjnych.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi w dziedzinie praw
obywatelskich, swobodnego przepływu pracowników oraz koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego. Nadal wymaga się przeprowadzenia pewnych dostosowań, w
szczególności w zakresie ustawodawstwa dotyczącego cudzoziemców, umożliwiającego
obywatelom UE swobodne osiedlanie się i podejmowanie pracy w Polsce, a także
uczestnictwo w wyborach europejskich w czerwcu 2004 r. Należy kontynuować bieżące
działania mające na celu zagwarantowanie właściwego potencjału administracyjnego w
przedmiotowych dziedzinach.
Wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych pozostaje przedmiotem szczególnych
obaw. Stosowanie ogólnego systemu uznawania wymaga uzupełnienia. Nadal występują
poważne braki w zakresie koordynacji kształcenia oraz uznawania kwalifikacji lekarzy,
pielęgniarek ogólnych, stomatologów, położnych, farmaceutów oraz architektów. Polska musi
znacznie i pilnie zwiększyć wysiłki na rzecz przyjęcia dalszego ustawodawstwa w tych
obszarach, nadal musi również wzmacniać swój potencjał administracyjny w zakresie
wprowadzenia w życie dorobku w tej dziedzinie. Jeżeli nie zostaną podjęte natychmiastowe
działania mające na celu wykonanie zobowiązań ustawowych UE, Polska nie spełni
wymogów członkostwa w tym obszarze.
Rozdział 3: Swoboda świadczenia usług
W ramach niniejszego rozdziału, Państwa Członkowskie muszą zagwarantować, aby
20
ustawodawstwo krajowe nie zakłócało prawa przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia
usług w całej Unii Europejskiej. Dorobek w niektórych sektorach przewiduje
zharmonizowane zasady, których przestrzeganie jest konieczne dla funkcjonowania rynku
wewnętrznego; dotyczy to głównie sektora finansowego (bankowość, ubezpieczenia, usługi
inwestycyjne oraz rynki papierów wartościowych), ale także niektórych określonych
zawodów (rzemieślnicy, podmioty gospodarcze, rolnicy, pośrednicy handlowi). Należy
również przestrzegać zhamornizowanych zasad dotyczących ochrony danych osobowych i
niektórych usług społeczeństwa informacyjnego.
W dziedzinie prawa przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług
pozafinansowych, Polska częściowo dostosowała swoje ustawodawstwo do dorobku.
Konieczne jest dostosowanie przepisów ograniczających dotyczących prawa
przedsiębiorczości, zawartych w ustawie o nieuczciwej konkurencji. Nadal występują
ograniczenia w zakresie inwestycji przedsiębiorstw zagranicznych w sektorze nadawczym. W
sektorze gier i zakładów, nowelizacja ustawy przyjęta w kwietniu 2003 r. znosi elementy
dyskryminacji inwestorów zagranicznych, lecz wprowadza dyskryminujący wymóg językowy
w odniesieniu do członków zarządów przedsiębiorstw prowadzących działalność w
przedmiotowej dziedzinie. Władze polskie powinny pilnie odnieść się do tego zagadnienia,
jednocześnie gwarantując, aby zmiany do horyzontalnej ustawy o języku polskim były
zgodne z dorobkiem. Ponadto, nadal pozostaje konieczność usunięcia dyskryminacyjnych
zapisów zwartych w ustawie o reklamowaniu wyrobów alkoholowych. Polska musi ustalić
inne możliwe ograniczenia prawne i administracyjne, w świetle właściwego orzecznictwa
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Należy zakończyć analizę przedmiotowej kwestii.
W tym kontekście, w celu zagwarantowania swobodnego, transgranicznego świadczenia
usług, w polskim ustawodawstwie należy poczynić jasne rozróżnienie między podmiotami
gospodarczymi prowadzącymi w Polsce działalność tymczasową, oraz tymi, które
zarejestrowano na stałe.
W dziedzinie usług finansowych, Polska częściowo dostosowała swoje ustawodawstwo do
dorobku obowiązującego w sektorze bankowości. Nierozstrzygnięte zagadnienia obejmują
procedury likwidacyjne, adekwatność kapitałową, rozwiązanie oraz wzmocnienie ochrony
prawnej inspektorów. Należy wprowadzić w życie dyrektywę w sprawie publikacji bilansów
rocznych filii instytucji finansowych mieszczących się w innych Państwach Członkowskich.
Jeżeli chodzi o systemy gwarancji depozytowych, transpozycja nie jest w pełni zgodna z
dorobkiem, natomiast dyrektywa w sprawie bankowości elektronicznej została wprowadzona
w życie tylko częściowo. Należy kontynuować działania mające na celu rozstrzygnięcie
wymogu językowego dotyczącego członków bankowych organów zarządzających, a także
braku transgranicznej współpracy między organami nadzorczymi. Polska zobowiązała się do
zagwarantowania pełnego wprowadzenia w życie dorobku w odniesieniu do współpracy
między instytucjami kredytowymi do końca 2007 r., zgodnie z poczynionymi uzgodnieniami
przejściowymi.
Komisja Nadzoru Bankowego posiada infrastrukturę oraz zasoby ludzkie do realizacji zadań
związanych z dorobkiem w przedmiotowej dziedzinie. Należy wzmocnić niezawisłość
polityczną i operacyjną organu nadzoru bankowego. Poczyniono istotne kroki na drodze
zapewnienia skutecznego i skonsolidowanego nadzoru w całym obszarze usług finansowych.
Jeżeli chodzi o sektor ubezpieczeniowy, Polska znajduje się na końcowym etapie
dostosowania ustawodawczego. Konieczne jest złożenie wyjaśnienia w sprawie
kwalifikowanego udziału w ustawodawstwie ubezpieczeniowym. Problem wymogu
21
językowego dotyczy także sektora ubezpieczeniowego (patrz powyżej). Jak przewidziano w
1-ej dyrektywie w sprawie pojazdów silnikowych, procedura, zgodnie z którą Polska ma stać
się sygnatariuszem „Zielonej Karty” Wielostronnej Umowy Gwarancyjnej, nadal wymaga
sfinalizowania, należy również podjąć działania mające na celu wypełnienie zobowiązań
związanych z jej statusem. W Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalno Rentowych zasiada kompetentny personel, konieczne jest jednak jego nieustanne szkolenie
oraz modernizacja systemu technologii informacji. Organowi nadzoru ubezpieczeń należy
nadać większą niezawisłość w zakresie wykonywania powierzonych mu funkcji oraz
prowadzonej działalności.
Ustawodawstwo w dziedzinie usług inwestycyjnych oraz rynków papierów wartościowych
nadal nie zostało w wystarczającym stopniu dostosowane, w szczególności w zakresie
transpozycji usług inwestycyjnych oraz dyrektywy w sprawie wykorzystywania poufnych
informacji. Ostatnie działania legislacyjne, polegające na przyjęciu przez Radę Ministrów
projektu zmian do ustawy o papierach wartościowych, wymagają kontynuacji ze względu na
ich wysoce priorytetowe znaczenie. Projekt w sprawie papierów wartościowych stanowi
przykład postępu, ale pełna i terminowa transpozycja dorobku w tym obszarze wymaga
dalszych i znacznych udoskonaleń. Ponadto, nie dokonano jeszcze transpozycji nowych
dyrektyw w sprawie przedsięwzięć dotyczących zbiorowych inwestycji w zbywalne papiery
wartościowe. Zagadnieniu temu należy nadać znaczenie priorytetowe, pamiętając o dobrze
rozwiniętym rynku funduszy inwestycyjnych. Transpozycji wymaga dyrektywa w sprawie
zabezpieczeń finansowych. Polsce przyznano okres przejściowy w zakresie poziomu
rekompensat dla inwestorów do końca 2007 r. Potencjał administracyjny osiągnął właściwy
poziom. Konieczne jest zagwarantowanie niezawisłości Polskiej Komisji Papierów
Wartościowych i Giełd, przy jednoczesnym wzmocnieniu wzajemnej współpracy z organami
nadzorczymi w dziedzinie bankowości i ubezpieczeń.
Jeżeli chodzi o ochronę danych osobowych oraz swobodny przepływ tych danych, Polska
zasadniczo wywiązuje się z różnych zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia i powinna być w stanie wprowadzić w życie właściwy dorobek z datą
przystąpienia. Niemniej jednak, w obszarze tym pozostają zagadnienia nierozstrzygnięte,
takie jak brak systemu wstępnej kontroli, w związku z czym konieczne jest dostosowanie
ustawodawstwa w przedmiotowym zakresie. Projekt ustawodawstwa przyjętego przez Rząd w
tej dziedzinie nie uwzględnia wszystkich braków, a jeżeli wejdzie w życie w obecnym
kształcie nadal nie będzie w pełni zgodny z dorobkiem. Organ nadzorczy ds. ochrony danych
osobowych, który jest w pełni niezawisły i wysoce skuteczny w realizacji swoich zadań,
powinien zostać poddany dalszemu umocnieniu.
Jeżeli chodzi o usługi społeczeństwa informacyjnego, ustawodawstwo zostało w znacznej
mierze dostosowane do dorobku. Niektóre elementy dyrektywy w sprawie handlu
elektronicznego nadal wymagają wdrożenia. Tworzenie potencjału administracyjnego,
niezbędnego w celu wykonania przedmiotowej dyrektywy oraz wdrożenia technologii
informacji w administracji publicznej jest zgodne ze strategią rozwoju społeczeństwa
informacyjnego ePolska, odpowiedzią na inicjatywę eEuropa.
Wnioski
Polska zasadniczo spełnia wymogi dotyczące członkostwa w zakresie transpozycji dorobku w
dziedzinach ochrony danych osobowych oraz usług społeczeństwa informacyjnego. Jeżeli
przedmiotowy dorobek ma zostać wdrożony do chwili przystąpienia, konieczne jest
22
rozstrzygnięcie niektórych istotne zagadnienia o charakterze szczególnym.
Polska częściowo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia dotyczące przystąpienia w
obszarach prawa przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług pozafinansowych,
bankowości, usług ubezpieczeniowych oraz usług inwestycyjnych i rynków papierów
wartościowych. Aby zakończyć przygotowania do członkostwa, konieczne jest wzmożenie
wysiłków na rzecz zakończenia dostosowania w tych obszarach oraz usunięcia ograniczeń
dotyczących przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług. Polska musi rozstrzygnąć
kwestię dysproporcjonalności wymogów językowych dotyczących członków zarządów
podmiotów gospodarczych świadczących usługi, w szczególności w sektorze finansowym,
oraz wyjaśnić w ustawodawstwie kwestie dotyczące procedury wymiany informacji między
transgranicznymi organami nadzoru bankowego. Niezawisłość w działaniu organów
nadzorczych należy zagwarantować w stopniu zadowalającym. Szczególną uwagę należy
zwrócić na pełne dostosowanie w dziedzinie usług inwestycyjnych oraz rynków papierów
wartościowych. Jeżeli Polska nie zintensyfikuje wysiłków na rzecz pełnego dostosowania w
obszarze usług inwestycyjnych oraz rynków papierów wartościowych do chwili
przystąpienia, istnieje ryzyko, że nie spełni wymogów członkostwa w tym obszarze.
Rozdział 4: Swobodny przepływ kapitału
W ramach niniejszego rozdziału, Państwa Członkowskie zobowiązane są znieść w
ustawodawstwie krajowym wszelkie ograniczenia dotyczące wzajemnego przepływu kapitału
oraz jego przepływu między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi (z pewnymi
wyjątkami), oraz przyjąć zasady UE gwarantujące właściwe funkcjonowanie
transgranicznych płatności i transferów wszelkiego rodzaju kapitału. Dorobek w ramach
niniejszego rozdziału dotyczy także zharmonizowanych zasad w zakresie systemów płatności
oraz walki z praniem brudnych pieniędzy, a wprowadzenie w życie tego dorobku wymaga
odpowiednich zdolności egzekwowania prawa.
W obszarze przepływów kapitału i płatności, Polska w znacznej mierze dostosowała się do
dorobku. Konieczne jest dalsze dostosowanie w zakresie ustawodawstwa sektorowego,
ograniczającego bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Dotyczy to w szczególności przypadku
sektora nadawczego oraz przedsiębiorstw sprywatyzowanych, objętych „złotymi udziałami”,
które są niezgodne z dorobkiem. W odniesieniu do zasad inwestycji prowadzonych przez
polskie otwarte fundusze emerytalne, nie usunięto jeszcze istniejących ograniczeń
ilościowych dotyczących nabywania dewiz. Ponadto, Polska musi jeszcze usunąć pewne
elementy ograniczające, występujące w jej ustawodawstwie, które nie są zgodne z dorobkiem,
to znaczy ograniczenia w sprawie wydawania pozwoleń dewizowych oraz wprowadzania
górnego limitu w sprawie nabycia lub sprzedaży dewiz.
Zgodnie z przyznanymi uzgodnieniami przejściowymi, najpóźniej do maja 2009 r., Polska
usunie ograniczenia dotyczące nabywania „drugich domów” przez obywateli UE, którzy nie
mają prawa stałego pobytu w Polsce. Podobnie, zgodnie z innymi uzgodnieniami
przejściowymi, najpóźniej do maja 2016 r., Polska usunie ograniczenia w sprawie nabywania
gruntów rolnych i leśnych przez obywateli UE. Polska musi również zagwarantować, aby do
chwili przystąpienia usunięto ograniczenia w zakresie dotyczące nabywania nieruchomości.
Ponadto, Polska powinna wykazać, że ostatnio przyjęta procedura przyznawania prawa do
nabywania ziemi respektuje warunki Traktatu o Przystąpieniu.
W dziedzinie systemów płatności, Polska finalizuje dostosowanie legislacyjne, natomiast
23
struktury wykonawcze zostały już utworzone i funkcjonują prawidłowo. Nierozstrzygnięte
zagadnienia w dziedzinie systemów płatności obejmują ustawodawstwo w sprawie przelewów
transgranicznych (aktualne ustawodawstwo obejmuje jedynie banki). W obszarze zamknięcia
rozliczeń, konieczne są jeszcze tylko nieznaczne dostosowania.
W obszarze prania brudnych pieniędzy, Polska musi jeszcze wprowadzić zmiany do
ustawodawstwa w dziedzinie przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy tak, aby było ono
w pełni zgodne z najnowszym dorobkiem, przez rozszerzenie zakresu podmiotów mających
obowiązek zgłaszania przypadków podejrzanych transakcji, z uwzględnieniem prawników,
księgowych, doradców podatkowych i kontrolerów. Polska rozszerzyła przedmiotowy
obowiązek zgłaszania o przypadki, w których fundusze przeznaczane są na finansowanie
działalności terrorystycznej. Jeżeli Polska zapewni pełną zgodność z zaleceniami grupy
roboczej ds. finansów, możliwe będzie usprawnienie funkcjonowania jej struktur
wykonawczych, czyli organu wywiadu finansowego, w drodze wprowadzenia
skuteczniejszych procedur działania (patrz także rozdział 24 – Wymiar sprawiedliwości i
sprawy wewnętrzne).
Wnioski
Polska zasadniczo spełnia wymogi członkostwa i powinna być w stanie wprowadzić w życie
dorobek w obszarze przepływów kapitału i płatności oraz systemów płatności z chwilą
przystąpienia. Do chwili przystąpienia, nadal konieczne jest rozstrzygnięcie kilku
szczególnych zagadnień w tych obszarach, to znaczy usunięcie ograniczeń w sprawie
inwestycji zagranicznych w sektorze nadawczym oraz w przedsiębiorstwach objętych
„złotymi udziałami”, stanowiącymi własność państwową, jak również inwestycji polskich
otwartych funduszy emerytalno-rentowych w środki dewizowe. Ponadto, należy przestrzegać
zasad nabywania gruntów rolnych.
Zobowiązania i wymogi dotyczące zwalczania prania brudnych pieniędzy są częściowo
spełnione. Aby zakończyć przygotowania do członkostwa, Polska musi przetransponować
najnowszy dorobek oraz dalej wzmacniać potencjał administracyjny dla skutecznego
wprowadzenia w życie dorobku dotyczącego prania brudnych pieniędzy.
Rozdział 5: Prawo spółek
W ramach niniejszego rozdziału, Państwa Członkowskie zobowiązane są przyjąć i stosować
zharmonizowane zasady dotyczące właściwego funkcjonowania przedsiębiorstw na rynku
wewnętrznym. Dotyczą one pięciu dziedzin legislacyjnych: prawa spółek sensu stricte,
ustawy o rachunkowości, prawa własności intelektualnej, prawa własności przemysłowej,
oraz uznawania i wykonywania wyroków sądowych w sprawach cywilnych i gospodarczych,
a także zobowiązań umownych.
W obszarze samego prawa spółek, ustawodawstwo polskie jest w znacznej mierze
dostosowane do dorobku. Wprowadzono w życie Kodeks spółek handlowych oraz ustawę o
Krajowym Rejestrze Sądowym, wraz z właściwymi dla nich rozporządzeniami
wykonawczymi. Będą one wymagać pewnych zmian w celu usunięcia niektórych nieścisłości
oraz pominięć. Jeżeli chodzi o potencjał administracyjny, konieczne jest pewne wzmocnienie;
w szczególności, należy zintensyfikować szkolenia składu sędziowskiego oraz personelu
administracyjnego.
24
Dostosowanie legislacyjne w odniesieniu do rachunkowości zostało w większości
przeprowadzone; jedynie ustawa o kontrolerach ustawowych zawiera pewne elementy, które
nie są w pełni zgodne z dorobkiem (Ósma dyrektywa) i wymagają dostosowania. Struktury
administracyjne są właściwe.
W dziedzinie ochrony praw własności intelektualnej i przemysłowej (IPR), zmiany do
Polskiej ustawy o prawach autorskich z października 2002 r. w znaczącym stopniu zbliżają
polskie ustawodawstwo do dorobku w sprawie prawa autorskiego oraz praw pokrewnych, ale
ustawa ta będzie nadal wymagała dalszych zmian, w celu pełnej transpozycji dorobku z
2001 r. dotyczącego prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.
W celu osiągnięcia pełnego dostosowania w tym obszarze, należy wprowadzić stosowne
zmiany do ustawy o własności przemysłowej, w szczególności w zakresie wspólnotowych
znaków towarowych oraz oznaczeń geograficznych. Polska musi rozstrzygnąć kwestię
lokalnych wymogów produkcyjnych naruszających wspólnotową zasadę niedyskryminacji.
Trwają przygotowania do przystąpienia do Europejskiej Konwencji Patentowej.
W odniesieniu do patentów produktów farmaceutycznych stosuje się szczególne zasady
przejściowe, obejmujące niestosowanie wspólnotowej zasady wyczerpania praw do
niektórych wywozów z Polski, jeżeli chodzi o wydawanie dodatkowych świadectw
ochronnych dla produktów medycznych oraz środków ochrony roślin, a także w odniesieniu
do rozszerzenia stosowania zarejestrowanych lub rejestrowanych wspólnotowych znaków
towarowych na terytorium Polski. Jeżeli chodzi o stosowanie IPR, w większości utworzono
struktury administracyjne. Zwiększono liczbę personelu w tym sektorze, a w niektórych ze
wskazanych organów administracyjnych i sądowych przeprowadzono szkolenia, nadal jednak
konieczne jest stworzenie systemu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i
pokrewnymi. Konieczne jest także usprawnienie możliwości jego stosowania, w
szczególności w Ministerstwie Kultury oraz Urzędzie Patentowym. Należy zintensyfikować
szkolenia, w szczególności przeznaczone dla sędziów i prokuratorów. Należy podejmować
dalsze działania, w szczególności w zakresie rozwiązania problemu wysokiego poziomu
piractwa w zakresie oprogramowania oraz nagrań muzycznych i produkcji wideo. Należy
dążyć do lepszej koordynacji działań organów ścigania (w szczególności, organów celnych,
policji oraz organów sądowych). Polska powinna z uwagą realizować nową strategię w
sprawie ochrony własności intelektualnej, przyjętą w sierpniu 2003 r., oraz mającą na celu
ustanowienie systemu walki z piractwem i fałszerstwem.
Rozporządzenie zastępujące Konwencję brukselską w sprawie wzajemnego uznawania i
stosowania orzeczeń zagranicznych w sprawach cywilnych i gospodarczych będzie
bezpośrednio stosowane z chwilą przystąpienia, natomiast przystąpienie do Konwencji
rzymskiej będzie możliwe dopiero po przystąpieniu. Polska powołała sądy właściwe do
rozpatrywania wniosków i odwołań.
Wnioski
Zasadniczo, Polska spełnia wymogi członkostwa i oczekuje się, że do chwili przystąpienia,
będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek w obszarach prawa spółek i rachunkowości,
oraz rozporządzenie zastępujące Konwencję brukselską i Konwencję rzymską. Nadal
wymaga się pewnych dostosowań do dorobku w dziedzinie prawa spółek, natomiast pełne
dostosowanie w dziedzinie rachunkowości wymagać będzie pewnych zmian do ustawy o
kontrolerach ustawowych.
25
Większość zobowiązań oraz wymogów wynikających z negocjacji w sprawie przystąpienia w
dziedzinie ochrony praw własności intelektualnej i przemysłowej została spełniona.
Wymaga się dalszych dostosowań legislacyjnych w odniesieniu do prawa autorskiego i praw
pokrewnych, w szczególności pełnego przetransponowania zasad społeczeństwa
informacyjnego w tym obszarze oraz w odniesieniu do praw własności przemysłowej, to
znaczy w sprawie wspólnotowych znaków towarowych i oznaczeń geograficznych.
Konieczne jest podjęcie szerszych działań, w szczególności w zakresie wzmocnienia
wprowadzania w życie praw własności intelektualnej i przemysłowej. Należy udoskonalić
potencjał administracyjny, wymaga się lepszej koordynacji działań między organami
wykonawczymi, szczególną uwagę należy zwrócić na skuteczne funkcjonowanie właściwie
wyszkolonej kadry sądowniczej.
Rozdział 6: Polityka konkurencji
Dorobek w dziedzinie konkurencji obejmuje zarówno politykę antytrustową, jak i kontrolę
pomocy państwowej. Uwzględnia zasady i procedury walki z praktykami przedsiębiorstw
naruszającymi zasady zdrowej konkurencji (restrykcyjne umowy zawierane między
przedsiębiorstwami oraz nadużywanie pozycji dominującej), a także powstrzymywanie
rządów przed udzielaniem pomocy państwowej, która zakłóca konkurencję na rynku
wewnętrznym. Ujmując ogólnie, zasady konkurencji stosuje się bezpośrednio w całej Unii, a
Państwa Członkowskie muszą w pełni współpracować z Komisją w sprawie stosowania tych
zasad.
W sektorze antytrustowym, Polska przyjęła ustawodawstwo zawierające podstawy
wspólnotowych zasad antytrustowych dotyczących restrykcyjnych umów, nadużywanie
pozycji dominującej i kontroli łączenia się. Jednakże, należy kontynuować przygotowania w
celu zastosowania nowego rozporządzenia proceduralnego UE.
Polska ustanowiła niezbędną strukturę wykonawczą, a Urząd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów (UOKiK) funkcjonuje w sposób zadowalający. W świetle
zdecentralizowanego stosowania zasad antytrustowych, na podstawie nowego rozporządzenia
proceduralnego UE, nadal należy budować możliwości wzmacniania potencjału
administracyjnego. Konieczne jest podjęcie dalszych działań mających na celu zwiększenie
świadomości w dziedzinie zasad antytrustowych wszystkich podmiotów gospodarczych
obecnych na rynku oraz kształtowania rzetelnej i przejrzystej kultury konkurencji. Konieczna
jest kontynuacja szkoleń dla sędziów.
Dane dotyczące stosowania dorobku w tej dziedzinie są zadowalające. Aby zagwarantować
dalsze wzmocnienie, szczególnie istotne jest skoncentrowanie się na poważnych zakłóceniach
konkurencji, takich jak działalność prowadzona przez kartele, oraz kontrola praktyk istotnych
dla struktury rynkowej. Ponadto, należy wzmocnić politykę w sprawie sankcji (kary za
naruszenie zasady konkurencji).
W dziedzinie kontroli pomocy państwowej, Polska przyjęła zasady pomocy państwowej
obejmujące podstawy dorobku. W odniesieniu do transpozycji zasad merytorycznych, Polska
spełnia podstawowy wymóg ustanowienia niezbędnych ram ustawodawczych. w
szczególności najnowsze zmiany do ustawodawstwa o pomocy państwowej ustaliły zasady
bardziej zgodne z dorobkiem UE.
Utworzono niezbędne struktury wykonawcze, a Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
(UOKiK) funkcjonuje w sposób zadowalający. Nadal konieczne są dalsze działania
26
zmierzające do zwiększenia świadomości w zakresie zasad rządzących pomocą państwową
wszystkich podmiotów gospodarczych obecnych na rynku, oraz podmiotów udzielających
pomocy. Polska musi również przykładać szczególną uwagę do szkolenia personelu organów
sądowniczych.
Dane dotyczące wykonania nie są w pełni zadowalające. W szczególności, stwierdzono braki
w zakresie ratowania przedsiębiorstw oraz pomocy na cele restrukturyzacji, a także na
badania i rozwój. Ocenę środków pomocowych w przedmiotowych obszarach
przeprowadzano nie zawsze zgodnie z dorobkiem i odbiegała ona od praktyk stosowanych
przez Komisję. Dla UOKiK szczególnie istotne jest zachowanie czujności w zakresie
wszelkich środków proponowanych przez Rząd w tych obszarach oraz środków
przeznaczonych dla branż newralgicznych. Ponadto, najnowsze środki przeznaczone na
ratowanie niektórych stoczni znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji budzą poważne
obawy. Co więcej, środki przeznaczone dla przedsiębiorstw znajdujących się w fazie
restrukturyzacji (tak zwany „pakiet antykryzysowy”) muszą być zgodne z zasadami
dotyczącymi ratowania oraz pomocy na cele restrukturyzacji. Ujmując ogólnie, wymaga się
wytężonych działań mających na celu zagwarantowanie w pełni zadowalającego stosowania
tych zasad.
Polska korzysta z uzgodnień przejściowych dotyczących niektórych świadczeń w zakresie
pomocy budżetowej. To rodzi konieczność wprowadzenia zmian do indywidualnych
świadczeń budżetowych (w tym przekształcenia tych świadczeń w odniesieniu do dużych
przedsiębiorstw), przyznanych na podstawie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych z
1994 r. Polska przyjęła projekt zmian z myślą o wprowadzeniu uzgodnionych zmian do
świadczeń budżetowych do chwili przystąpienia. Zmiany te mają na celu wprowadzenie
ustawodawstwa krajowego zgodnego z postanowieniami Traktatu o Przystąpieniu.
Do końca 2006 r. Polska korzysta również z uzgodnień przejściowych (Protokół w sprawie
stali) na podstawie Traktatu o Przystąpieniu, dotyczących przemysłu stalowego. W tym
kontekście, Polska ma prawo udzielania pomocy na cele restrukturyzacji do 2003 r.,
uprzednio określonej grupie przedsiębiorstw przemysłu stalowego, które muszą zakończyć
proces restrukturyzacji do 2006 r. Polska ma również obowiązek składać co sześć miesięcy
sprawozdania w sprawie realizacji programu restrukturyzacji. Ponadto, ważne jest, aby
zwrócić uwagę a fakt, iż pomocy na cele restrukturyzacji nie można przyznać, jeżeli
przekracza ona określone kwoty, nie mogą jej również otrzymać przedsiębiorstwa spoza
grupy określonej w specjalnym protokole do Traktatu o Przystąpieniu.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarze antytrustowym i oczekuje się, iż będzie w stanie
wprowadzić w życie dorobek w tym obszarze z chwilą przystąpienia. Kończąc przygotowania
do członkostwa, Polska musi opracować strukturę wykonawczą ustawodawstwa
antytrustowego.
Polska częściowo spełnia zobowiązania i wymogi wynikające z negocjacji w sprawie
przystąpienia w obszarze pomocy państwowej. Aby zakończyć przygotowania do
członkostwa, Polska musi pilnie zapewnić właściwe stosowanie wszystkich państwowych
środków pomocowych, w szczególności pochodzących z pomocy przeznaczonej na ratowanie
i restrukturyzację, a także cele badawcze i rozwojowe. Ponadto, Polska musi pilnie zapewnić,
27
aby wszystkie środki pomocowe przeznaczone dla przedsiębiorstw działających w sektorach
wrażliwych (w szczególności w przemyśle stoczniowym) były w pełni zgodne z zasadami
szczególnymi, mającymi zastosowanie w tym gałęziach przemysłu. Co więcej, szczególną
uwagę należy zwrócić na sfinalizowanie przyjęcia oraz zapewnienie wykonania zmian do
ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, aby ustalone zmiany dotyczące świadczeń
budżetowych zostały wprowadzone z chwilą przystąpienia. Ostatecznie, Polska musi
zapewnić pełne wdrożenie ustalonych ram restrukturyzacji przemysłu metalurgicznego, w
szczególności powinna zagwarantować, aby pomoc na cele restrukturyzacji i inne cele nie
była przyznawana przedsiębiorstwom przemysłu metalurgicznego nieobjętym Protokołem w
sprawie przemysłu metalurgicznego.
Rozdział 7: Rolnictwo
Rozdział dotyczący rolnictwa obejmuje szereg zasad wiążących, z których wiele stosuje się
bezpośrednio. Właściwe stosowanie tych zasad oraz ich efektywne wykonywanie przez
administrację publiczną ma istotne znaczenie dla funkcjonowania wspólnej polityki rolnej.
Dotyczy to ustanowienia systemów zarządzania, takich jak agencje płatnicze oraz
Zintegrowany system administracji i kontroli, objętych poniższymi „zagadnieniami
horyzontalnymi”, a także możliwości wdrożenia działań dotyczących rozwoju obszarów
wiejskich. Państwa przystępujące muszą być gotowe do włączenia się we wspólne
organizacje rynku w zakresie szerokiej gamy produktów rolnych, w tym roślin uprawnych,
owoców i warzyw, a także mięsa. Ostatecznie, niniejszy rozdział obejmuje szczegółowe
zasady w dziedzinie weterynarii, istotne dla zagwarantowania zdrowia zwierząt oraz
bezpieczeństwa żywności na rynku wewnętrznym, a także w dziedzinie fitosanitarnej, łącznie
z uwzględnieniem zagadnień takich jak jakość nasion, organizmy szkodliwe i środki ochrony
roślin.
Zagadnienia horyzontalne
W obszarze agencji płatniczych, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
(ARiMR) będzie odpowiadała za środki dotyczące rozwoju obszarów wiejskich oraz dopłaty
bezpośrednie, w tym IACS, natomiast Agencja Rynku Rolnego (ARR) będzie ponosiła
odpowiedzialność za mechanizmy rynkowe. Oba organy są akredytowane przez Ministerstwo
Finansów. Należy przyspieszyć tempo przygotowań, w szczególności w odniesieniu do
ustanowienia komputerowych aplikacji dotyczących zarządzania finansami i rachunkowości,
a także naboru i szkolenia nowego personelu.
Istnieje poważne ryzyko, że nie zostanie wprowadzony funkcjonalny Zintegrowany System
Zarządzania i Kontroli (ZSZiK). Wiąże się to przede wszystkim z trudnościami
związanymi z naborem i szkoleniem ogromnej liczby personelu niezbędnego do pełnienia
różnych funkcji związanych z wdrożeniem właściwego systemu IT, a także z uwagi na fakt, iż
podstawowe informacje w sprawie przeznaczenia gruntów zawierają szereg błędów, a w
przypadku wielu działek rolnych są nieaktualne.
Agencja Rynku Rolnego (ARR) będzie odpowiedzialna za administrowanie mechanizmami
handlowymi. Właściwe zadania kontrolne będą leżały w gestii służb celnych, natomiast
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów. Rolno - Spożywczych będzie nadzorowała
parametry jakościowe. Konieczne jest przyjęcie środków ustawodawczych na okres po
przystąpieniu. Należy przyspieszyć przygotowanie struktur i procedur administracyjnych, ze
szczególnym uwzględnieniem właściwej wymiany informacji między tymi trzema
28
instytucjami (patrz również rozdział 25 - Unia celna).
Jeżeli chodzi o politykę jakości, Polska nie przyjęła jeszcze wspólnotowych definicji i zasad
dotyczących produktów o chronionym pochodzeniu oraz oznaczeń geograficznych. Program
Dobra Polska Żywność ma być zgodny z wymogami UE z chwilą przystąpienia.
Polska ustawa o rolnictwie ekologicznym nie jest w pełni zgodna z dorobkiem. Należy
wzmocnić struktury kontroli oraz akredytowane organy certyfikacyjne.
Biurem łącznikowym dla Sieci Danych Rachunkowości Gospodarstw Rolnych będzie
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Ustalono regiony. Stopniowo
rozszerza się sieć gromadzenia danych z gospodarstw rolnych. Należy ustanowić komitet
krajowy.
Z chwila przystąpienia należy wprowadzić zgodne z dorobkiem środki pomocy państwowej
w dziedzinie rolnictwa.
Jeżeli chodzi o dopłaty bezpośrednie dla rolników, Polska podjęła decyzję o stosowaniu
systemu Jednolitej Płatności Obszarowej (SAPS) w pierwszych latach od przystąpienia.
Wspólne organizacje rynku
ARR będzie odpowiadać za wdrożenie wspólnej organizacji rynku roślin uprawnych.
Odpowiedzialność za płatności dotyczące suszu paszowego leżą w gestii ARiMR. Należy
przyspieszyć dostosowywanie aktualnych struktur. Przyjęto wykaz ośrodków
interwencyjnych w zakresie wszystkich zbóż podstawowych. W przypadku tytoniu i chmielu,
z zastrzeżeniem dalszego postępu, Polska powinna w sposób zadowalający wprowadzić w
życie dorobek do chwili przystąpienia.
Właściwie ustanowiono podstawy prawne dla sektora cukrowniczego, jednak w celów
pełnego dostosowania konieczne jest przyjęcie niektórych zasad. ARR jest organem
odpowiedzialnym za wspólną organizację rynku cukru, natomiast zadania kontrolne
powierzono Inspekcji Jakości Handlowej art. Rolno-Spożywczych. Nie opracowano procedur
dla poszczególnych mechanizmów rynkowych wspólnej organizacji rynków. Wprowadzono
system kwotowania, w tym zawarto niezbędne umowy branżowe, jednak konieczne jest jego
pełne ujednolicenie z dorobkiem.
Przyjęto przepisy wykonawcze dotyczące norm dla owoców i warzyw, a także ustanowiono
organizacje producenckie. Ustanowiono struktury administracyjne odpowiedzialne za
kontrolę wymogów jakości. Jednakże, należy zwrócić uwagę na stosowanie norm
handlowych na rynku krajowym, a także należy zrealizować kontrolę na etapie wywozu.
Należy w dalszym ciągu prowadzić powoływanie organizacji producenckich oraz oddzielić
zatwierdzanie programów od płatności. Należy ustanowić mechanizm sprawozdawczości w
dziedzinie cen wejścia.
W obszarze wina i alkoholu, należy w pełni ustanowić wspólną organizację rynku wina.
Normy jakości dotyczące napojów spirytusowych są częściowo zgodne z dorobkiem. Należy
przeprowadzić ocenę konieczności wprowadzania w życie części wspólnej organizacji rynku
wina (strefy produkcji wina), w oparciu o spis przeprowadzony w 2002 r. Polska musi nadal
prowadzić przygotowania do wdrożenia wspólnej organizacji rynku wina oraz dorobku
29
dotyczącego wszystkich napojów spirytusowych dorobek, w szczególności urzędowej
ochrony nazw geograficznych wina oraz napojów spirytusowych.
ARR odpowiada za wdrożenie systemu kwot mlecznych, a także za środki interwencyjne,
rozdział środków, zadania dotyczące przywozu i wywozu w sektorze mleka. Wzmocniono
struktury administracyjne Agencji Rynku Rolnego do celów zarządzania systemem kwot
mlecznych. Ujmując ogólnie, osiągnięto zadowalający postęp względem przygotowań do
stosowania systemu kwot mlecznych. Jednakże, nadal pozostają do rozstrzygnięcia niektóre
podstawowe zagadnienia, takie jak identyfikacja i kontrola wszystkich sprzedawców
bezpośrednich lub właściwe obsadzenie stanowisk w biurach regionalnych. Jeżeli chodzi o
pozostałe mechanizmy wspólnej organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych, Polska
zamierza zastosować procedury już ustanowione.
Konieczne jest przyjęcie ustawodawstwa wykonawczego dotyczącego klasyfikacji półtuszy
oraz systemu przekazywania sprawozdań w sprawie cen wołowiny, mięsa baraniego oraz
wieprzowiny, a także etykietowania przetworów wołowych. W przypadku klasyfikacji
półtuszy wołowych, sfinalizowania wymaga dokładna metoda zorganizowania, wprowadzenia
oraz kontrolowania klasyfikacji, a w odniesieniu do wielu aspektów planu klasyfikacji
półtuszy wołowych, władze polskie nie dotrzymują tego planu.
W odniesieniu do jaj i drobiu konieczne jest przyjęcie środków ustawodawczych. Jeżeli
chodzi o struktury administracyjne dotyczące norm handlowych, przekazywanie sprawozdań
w sprawie cen oraz danych statystycznych dotyczących produkcji, jeżeli Polska chce
dysponować właściwie funkcjonującym systemem z chwilą przystąpienia, konieczne jest
podjęcie działań zakrojonych na szerszą skalę.
Rozwój obszarów wiejskich
Przyjęcia wymagają przepisy wykonawcze do Planu rozwoju obszarów wiejskich. W zakresie
planu rozwoju obszarów wiejskich, Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi powierzono
funkcję instytucji zarządzającej, natomiast ARiMR działa jako organ wykonawczy oraz
agencja płatnicza. Agencja ma już doświadczenie w zakresie wdrażania SAPARD, które
ostatnio przyspieszono w związku z wcześniejszymi opóźnieniami w zakresie przekazywania
funduszy beneficjentom. Polska nieformalnie przekazała Komisji projekt Planu rozwoju
obszarów wiejskich. Jeżeli Polska ma korzystać ze środków przeznaczonych na rozwój
obszarów wiejskich w ramach Gwarancji EFOGR od dnia 1 stycznia 2004., konieczne jest
podjęcie wzmożonych działań w tej dziedzinie. W szczególności należy rozstrzygnąć kwestię
zarządzania oraz wdrażania środków rozwoju obszarów wiejskich, oraz wzmocnić potencjał
administracyjny. W odniesieniu do leśnictwa, ustawa o przeznaczaniu gruntów rolnych pod
zalesianie nie jest w pełni zgodna z dorobkiem, w związku z czym należy do niej wprowadzić
stosowne zmiany.
Ustawodawstwo weterynaryjne i fitosanitarne
Jeżeli chodzi o zagadnienia weterynaryjne, poważne obawy budzi przyjęcie czterech,
podstawowych ustaw weterynaryjnych. Z chwilą przyjęcia i wykonania tych aktów, Polska
będzie spełniała jedynie większość wymogów dotyczących członkostwa.
Dokonano częściowej transpozycji ustawodawstwa w sprawie pasażowalnych encefalopatii
gąbczastych (TSEs) oraz zwierzęcych produktów ubocznych. Należy uaktualnić kontrolę w
odniesieniu do TSE, w szczególności w zakresie badania zwierząt zagrożonych. Nie
30
ustanowiono jeszcze systemu gromadzenia danych dotyczących zwierząt padłych, konieczne
jest również zmodernizowanie zakładów utylizacji odpadów zwierzęcych. Nie wprowadzono
jeszcze powszechnego zakazu skarmiania.
Jeżeli chodzi o ustanowienie systemu kontroli weterynaryjnej na rynku wewnętrznym,
konieczne jest podjęcie szczególnych działań prowadzących do przyspieszenia prac
ustawodawczych oraz wzmocnienia struktur administracyjnych dotyczących kontroli w
miejscu pochodzenia, a także niedyskryminacyjnych kontroli podczas przewozu i w miejscu
przeznaczenia. Polska nie przystąpiła jeszcze do systemu ANIMO. Polska przetransponowała
główne części dorobku dotyczącego identyfikacji i rejestracji zwierząt. Rejestracja bydła
dobiega końca. Jednakże, nadal konieczne jest podjęcie wzmożonych działań mających na
celu uaktualnienie bazy danych dotyczącej bydła. Nie przyjęto jeszcze przepisów o
finansowaniu kontroli weterynaryjnych. Ostatnio przyjęto ustawodawstwo dotyczące kontroli
weterynaryjnych przy przywozie z państw trzecich. Zakończenia wymaga transpozycja
dotycząca zasad przywozowych. Jeżeli w celu spełnienia wymogów UE z chwilą
przystąpienia, gotowych ma być wszystkie siedem punktów kontroli granicznej, to znaczy:
Świnoujście, Gdynia, Warszawa - Okęcie, Bezledy, Kukuryki, Korczowa i Szczecin,
konieczne jest podjęcie dodatkowych działań.
W zakresie środków zwalczania chorób zwierząt, przewidziano krajowe plany awaryjne w
odniesieniu do pryszczycy, klasycznego pomoru świń, rzekomego pomoru drobiu i influenzy
drobiu. Polska dobrowolnie przyłączyła się do Systemu Zgłaszania Chorób Zwierząt (ADNS).
Nadal konieczne jest zatwierdzenie i wdrożenie większości ustawodawstwa w sprawie handlu
żywymi zwierzętami i produktami zwierzęcymi.
Częściowo przyjęto ustawodawstwo w sprawie ochrony zdrowia publicznego, jednak
wymaga ono dostosowań. Szczególną uwagę należy zwrócić na nowy akt ramowy w tym
sektorze. Przyznano uzgodnienia przejściowe dotyczące niektórych zakładów mięsnych do
końca 2007 r., oraz niektórych zakładów mleczarskich i jakości surowego mleka do końca
2006 r. Produkty pochodzące z tych zakładów zostaną zastrzeżone dla rynku krajowego.
Jednakże, zakłady mleczarskie oraz właściwe organy nie są przygotowane do zbytu surowego
mleka w oparciu o normy jakościowe. Polska podjęła zobowiązanie, iż wszystkie zakłady
mleczarskie funkcjonujące po przystąpieniu zostaną dostosowane do dorobku. Istnieje duże
prawdopodobieństwo, że znaczna liczba zakładów rolno-spożywczych nie zostanie
dostosowana do właściwych wymogów UE z datą przystąpienia.
Dokonano częściowej transpozycji dorobku w sprawie środków ogólnych (w tym chorób
zwierzęcych). Program monitorowania odpadów nie spełnia wymogów UE.
Dorobek w dziedzinie dobrostanu zwierząt wymaga przetransponowania. Należy podjąć
działania zmierzające do przyspieszenia transpozycji ustawodawstwa oraz pełnego
wprowadzenia w życie tego dorobku. Polsce przyznano uzgodnienia przejściowe do końca
2009 r., w odniesieniu do warunków dotyczących hodowli kur niosek w niektórych
gospodarstwach rolnych.
W dziedzinie zootechniki, podjęto kroki na rzecz dostosowania polskiego ustawodawstwa do
dorobku.
Należy dokonać pełnej harmonizacji ustawy przyjętej w 2001 r. dotyczącej żywienia
zwierząt oraz rozporządzeń wykonawczych przyjętych w 2002 r.
31
W dziedzinie ustawodawstwa fitosanitarnego, nadal analizuje się nowy projekt ustawy o
ochronie roślin. W związku z tym, nie przetransponowano jeszcze dorobku w sprawie
organizmów szkodliwych. Zagadnieniem budzącym obawy jest fakt, iż Polska może nie być
w stanie zapewnić do dnia przystąpienia poziomu gwarancji fitosanitarnych dla produkcji
ziemniaków, jaki został osiągnięty przez obecne Państwa Członkowskie. Podjęto
zobowiązania mające na celu rozstrzygnięcie tego zagadnienia. Dorobek dotyczący środków
ochrony roślin wymaga przetransponowania. Polsce przyznano okres przejściowy w zakresie
handlu niektórymi środkami ochrony roślin do końca grudnia 2006 r. Jeżeli chodzi o jakość
nasion i materiału rozmnożeniowego, przyjęto nową ustawę o nasionach, ale nadal trwa
wdrażanie ustawodawstwa wykonawczego.
Polska musi zapewnić, aby międzynarodowe umowy weterynaryjne i fitosanitarne były
zgodne z dorobkiem UE do daty przystąpienia.
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo żywności (patrz również rozdział 1 — Swobodny przepływ
towarów), ustanowiono struktury administracyjne, koordynowane przez Ministerstwo
Zdrowia, wspomagane przez Główną Inspekcję Sanitarną. Ponadto, Ministerstwo Rolnictwa
nadzoruje trzy inspekcje: Główną Inspekcję Weterynaryjną, Inspekcję Ochrony Roślin i
Nasiennictwa oraz Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Ponadto,
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wraz z Inspekcja Handlową, prowadzi działania
kontrolne na poszczególnych szczeblach w obszarze bezpieczeństwa żywności. Duża liczba
inspekcji rodzi obawy ze względu na fakt, iż prowadzi to do problemów w dziedzinie
koordynacji.
Wnioski
Zasadniczo, Polska wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w zakresie zagadnień horyzontalnych dotyczących polityki jakości,
rolnictwa ekologicznego, sieci przetwarzania danych rachunkowych z gospodarstw
rolnych (FADN) oraz pomocy państwowej; w zakresie wspólnych organizacji rynku, w
odniesieniu do roślin uprawnych, cukru, owoców i warzyw, wina, mięsa baraniego i
wieprzowiny; oraz w dziedzinie weterynarii, w odniesieniu do środków kontroli chorób
zwierzęcych oraz zootechniki. Z zastrzeżeniem utrzymania właściwego postępu w
przedmiotowych obszarach oczekuje się, że Polska będzie w stanie realizować ten dorobek od
dnia przystąpienia.
Polska częściowo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi dotyczące członkostwa w
obszarach mechanizmów handlowych; wspólnej organizacji rynku mleka, mięsa wołowego
oraz jaj i drobiu; rozwoju obszarów wiejskich; w dziedzinie weterynarii, w odniesieniu do
systemu kontroli weterynaryjnej na rynku wewnętrznym (z wyjątkiem kontroli przepływu
zwierząt), handlu żywymi zwierzętami i produktami zwierzęcymi, środków ogólnych,
dobrostanu zwierząt, żywienia zwierząt; oraz zagadnień fitosanitarnych (z wyjątkiem
bakteriozy pierścieniowej ziemniaka oraz raka ziemniaka). Jeżeli nie zostaną przyspieszone
działania w tych obszarach, istnieje ryzyko, że sprawnie funkcjonujący system nie zostanie
wprowadzony do chwili przystąpienia.
Występują poważne obawy dotyczące przygotowania Polski do ustanowienia agencji
płatniczych oraz wdrożenia Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli (ZSZiK). W
przypadku zagadnień weterynaryjnych, pilnie należy zwrócić uwagę na przyjęcie i wdrożenie
czterech podstawowych aktów weterynaryjnych. Poważne obawy dotyczą również TSE i
32
produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego (dotyczące systemu gromadzenia danych na
temat zwierząt padłych oraz organizmów szkodliwych), a także kontroli przepływu
zwierząt oraz w odniesieniu do organizmów szkodliwych (zwalczanie bakteriozy
pierścieniowej ziemniaka i raka ziemniaka). Wymagany jest postęp w dziedzinie zdrowia
publicznego (w zakresie modernizacji zakładów rolno-spożywczych). Jeżeli nie zostaną
podjęte natychmiastowe działania zaradcze, Polska nie będzie w stanie wprowadzić w życie
dorobku tych obszarach z datą przystąpienia.
Rozdział 8: Rybołówstwo
Dorobek w sprawie rybołówstwa obejmuje przepisy wykonawcze, które nie wymagają
transpozycji do ustawodawstwa krajowego. Jednakże, wymagane jest wprowadzenie środków
na rzecz przygotowania administracji oraz podmiotów gospodarczych do udziału we wspólnej
polityce rybołówstwa (w obszarach polityki rynkowej, zasobów oraz zarządzania flotą,
nadzoru i kontroli, działań strukturalnych oraz pomocy państwowej). W niektórych
przypadkach, należy przyjąć obowiązujące umowy dotyczące rybołówstwa lub konwencje z
państwami trzecimi albo z organizacjami międzynarodowymi.
W dziedzinie zasobów oraz zarządzania flotą, a także nadzoru i kontroli, przyjęto ustawę
w sprawie rybołówstwa morskiego oraz rozporządzenia wykonawcze. Na mocy
przedmiotowego ustawodawstwa, Polska wprowadziła zasady wydawania pozwoleń
połowowych, prowadzenia rejestrów połowów, deklaracji wyładunku, rejestru statków
rybackich oraz satelitarnego systemu monitorowania statków rybackich (VMS). Ustawa o
rybołówstwie morskim poddawana jest w chwili obecnej rewizji. Jeżeli chodzi o wdrożenie,
zainstalowano urządzenia oraz oprogramowanie dla systemu VMS, a także dla rejestru
statków rybackich, jednak użytkowanie systemów nie jest możliwe z uwagi na brak
wyspecjalizowanego personelu. Wskaźnik ponownego pomiaru statków rybacki jest zbyt
niski, Polska powinna zakończyć ponowny pomiar do chwili przystąpienia. Trwa szkolenie
personelu organu administracyjnego ds. rybołówstwa Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
(MRiRW) oraz trzech regionalnych inspektoratów ds. rybołówstwa, jak również ustanawianie
systemu rejestracji połowów, łącznie z systemem informacyjnym rybołówstwa morskiego.
Niemniej jednak, potencjał administracyjny rybołówstwa, zwłaszcza w zakresie sprawowania
funkcji kontrolnych, należy wzmocnić na szczeblu centralnym, a zwłaszcza na szczeblu
lokalnym, poprzez zatrudnienie dodatkowego personelu, zapewnienie dodatkowych szkoleń
oraz dostarczenie instytucjom sprzętu umożliwiającego kontrolowanie działalności
połowowej. Należy usprawnić przepływ informacji ze szczebla centralnego oraz koordynację
między wszystkimi szczeblami administracji.
W obszarze działań strukturalnych, Polska przedłożyła Komisji Operacyjny program
sektorowy. Polityka strukturalna zostanie skoordynowana w oparciu o nowoutworzoną
jednostkę ds. Rybołówstwa i przetwórstwa rybnego, którą powołano w Departamencie
Rybołówstwa MRiRW, a jej wdrożeniem zajmie się Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa oraz trzy inspektoraty regionalne ds. Rybołówstwa. Należy wzmocnić skuteczną
współpracę między tymi instytucjami oraz ich potencjał. Ustanowiono rejestr floty
połowowej, jednak nie zaczął on jeszcze funkcjonować. Trwa pomiar statków rybackich. Aby
osiągnąć cel w terminie, należy znacznie rozszerzyć potencjał administracyjny w zakresie
zarządzania polityką strukturalną, w szczególności zarządzania instrumentem finansowym
orientacji rybołówstwa.
33
Jeżeli chodzi o politykę rynkową, nie przyjęto jeszcze nowego projektu ustawy o organizacji
rynku rybołówstwa oraz pomocy finansowej dla rybołówstwa. Polityka rynkowa, a także
zakres regulacji rynku, takiej jak ustanowienie organizacji producenckich i określenie, które
gatunki powinna ona obejmować, nie zostały w pełni wdrożone. Wprowadzenie norm
handlowych, kontroli i organizacji sprzedaży bezpośredniej przez utworzenie lokalnych
ośrodków sprzedaży bezpośredniej powoli trwa. Jednakże, nie przewidziano jeszcze środków
kontroli dotyczącej tego typu sprzedaży, a ponadto należy gwałtowanie zwiększyć liczbę
personelu w celu przyjęcia dodatkowego obciążenia związanego z kontrolą wynikającą z
organizacji rynku.
Jeżeli chodzi o pomoc państwową, Polska zobowiązana jest wprowadzić plany pomocy
państwowej zgodne z dorobkiem do dnia przystąpienia.
Jeżeli chodzi o międzynarodowe umowy dotyczące rybołówstwa, Polska nie wycofała się
jeszcze z Międzynarodowej Komisji Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (IBSFC), Organizacji
Rybackiej Północno-Zachodniego Atlantyku, czy Komisji Rybołówstwa PółnocnoWschodniego Atlantyku (NEAFC). W odniesieniu do dwustronnej umowy polskonorweskiej, sytuacja polskich statków wymaga wyjaśnienia.
Wnioski
Polska częściowo spełnia zobowiązania wynikające z negocjacji w sprawie przystąpienia w
obszarach działań strukturalnych, pomocy państwa oraz międzynarodowych umów
dotyczących rybołówstwa. Polska będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek w tym
obszarze z datą przystąpienia jedynie wtedy, gdy nada pierwszeństwo niezbędnym
dostosowaniom w zakresie wzmocnienia potencjału administracyjnego do zarządzania
polityką strukturalną. W odniesieniu do międzynarodowych umów dotyczących rybołówstwa,
wycofanie się Polski z przedmiotowych umów należy przyspieszyć.
Pilnie należy zwrócić uwagę na obszary zasobów oraz zarządzania flotą i kontrolę oraz
nadzór, a także politykę rynkową, które stanowią źródło poważnych obaw dotyczących
dostosowania do dorobku projektu ustawodawstwa w tych dwóch obszarach. Utrzymują się
opóźnienia w przyjęciu oraz pełnym wdrożeniu ustawodawstwa w obszarze systemów
kontroli, w szczególności w zakresie wykorzystania systemu monitorowania statków
rybackich oraz funkcjonowania rejestru statków rybackich. Należy kontynuować postęp w
odniesieniu do statystycznych baz danych dla sektora rybołówstwa. W odniesieniu do
potencjału administracyjnego, wymaga się podjęcia działań zaradczych w celu wzmocnienia
funkcji kontrolnych zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym, ale szczególną
uwagę należy poświęcić szczeblowi regionalnemu. Jeżeli chodzi o politykę rynkową, istnieją
poważne obawy dotyczące chęci Polski do ustanowienia organizacji producenckich,
niezbędnych do uzyskania koniecznych dostępnych środków kontroli oraz do stworzenia
potencjału administracyjnego. Jeżeli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania, Polska nie
spełni wymogów dotyczących członkostwa w przedmiotowych obszarach.
Rozdział 9: Polityka transportowa
Ustawodawstwo transportowe WE ma na celu usprawnienie funkcjonowania rynku
wewnętrznego w drodze wspierania skutecznych oraz przyjaznych dla środowiska i
użytkownika usług transportowych. Dorobek transportowy obejmuje sektor transportu
drogowego, koleje, lotnictwo oraz śródlądowe drogi wodne. Państwa Członkowskie są
zobowiązane do przyjęcia i wdrożenia ustawodawstwa dotyczącego norm technicznych oraz
34
bezpieczeństwa, a także norm społecznych. W celu dalszego rozwijania jednolitego,
europejskiego rynku transportowego, ustawodawstwo WE obejmuje także zasady dotyczące
liberalizacji rynku. Istotnym elementem polityki morskiej WE jest ustanowienie
ogólnounijnych norm bezpieczeństwa morskiego.
Określono rozszerzenie Transeuropejskich sieci transportowych. Ponieważ ustanowiono
niezbędne struktury wykonawcze w tym obszarze, dalszego wzmocnienia wymagają
możliwości Ministerstwa Infrastruktury w odniesieniu do przygotowania, zarządzania i
monitorowania projektów transportowych, zarówno w zakresie jakościowym, jak i
ilościowym. Te możliwości do zarządzania są szczególnie potrzebne w odniesieniu do
zobowiązań poczynionych w sprawie modernizacji infrastruktury drogowej. Konieczne jest
również podjęcie kluczowych decyzji w odniesieniu do alokacji zasobów na
współfinansowanie prac.
W sektorze transportu lądowego, Polska kończy wdrażanie zobowiązań w odniesieniu do
dostosowania ustawodawstwa do dorobku w dziedzinie transportu drogowego.
Wprowadzono przepisy ramowe, zgodne z dorobkiem. Zakończono dostosowywanie w
zakresie dorobku społecznego, natomiast dziedzina techniczna wymaga dopracowania,
zwłaszcza w zakresie kontroli technicznych na drogach. Wprowadzenie jednolitego systemu
opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej jest nadal w toku. Środki wykonawcze w
dziedzinie transportu drogowego realizuje się zgodnie z przewidywaniami. Ustanowiono
niezbędne struktury administracyjne w tym obszarze, które funkcjonują prawidłowo,
natomiast główną rolę nadzorczą oraz funkcje kontrolne sprawuje Inspekcja Transportu
Drogowego. Polsce przyznano uzgodnienie przejściowe do grudnia 2010 r., w zakresie
utrzymania maksymalnych wartości obciążenia pojazdów drogowych, niższych niż te
ustanowione w dorobku. Polska wyraziła zgodę na wprowadzone przez UE uzgodnienia
przejściowe dotyczące stopniowego wzajemnego dostępu do rynku kabotażowego w sektorze
drogowego przewozu rzeczy (maksymalnie w terminie pięciu lat).
Trwa transpozycja dorobku w dziedzinie transportu kolejowego. Przyjęto przepisy ramowe,
lecz zakończenia wymaga jednak proces prawny w odniesieniu do ustawodawstwa wtórnego.
Szczególną uwagę należy zwrócić na wdrożenie dyrektyw o współdziałaniu, w tym
wyznaczenie notyfikowanych organów w celu oceny zgodności elementów współdziałania.
Wprowadzono główne zmiany instytucjonalne, wymagane na mocy dorobku. W ramach
trwającego procesu reorganizacji, należy wzmocnić nowoutworzone Biuro ds. Transportu
Kolejowego w Ministerstwie Transportu. Należy wzmocnić system bezpieczeństwa dotyczący
transportu towarów niebezpiecznych w sektorze kolejowym. Polsce przyznano uzgodnienia
przejściowe w sprawie pełnego dostępu do Transeuropejskiej Sieci Towarowego Transportu
Kolejowego do końca grudnia 2006 r.
Sytuacji finansowa Kolei Polskich jest nadal trudna. Aktualna spirala pogarszającego się
stanu infrastruktury, starzejący się tabor kolejowy oraz niewystarczające zyski i konsolidacja
długu nadal pogarszają konkurencyjność sektora kolejowego w Polsce. Zasadnicze znaczenie
ma fakt, że Polska powinna przyjąć kompleksowy, średnio- i długoterminowy plan
operacyjny, kładąc nacisk na rozwój infrastruktury, celem przywrócenia równowagi
finansowej w sektorze.
Zakończono dostosowanie ustawodawstwa w zakresie transportu śródlądowymi drogami
wodnymi, z wyjątkiem zasad dotyczących bezpieczeństwa transportu towarów
35
niebezpiecznych. Struktury administracyjne w tym obszarze ustanowiono i są one
zadowalające.
Przyjęto przepisy ramowe w dziedzinie transportu lotniczego, konieczne jest jednak ich
dalsze dostosowanie do dorobku, zwłaszcza w zakresie wydawania pozwoleń, zarządzania
placem oraz przydziału czasu na start lub lądowanie. Należy zapewnić przyjęcie
ustawodawstwa wtórnego. Ustanowiono konieczne struktury administracyjne w tym obszarze.
W dziedzinie transportu morskiego ustanowiono przepisy ramowe, zgodne z dorobkiem.
Niemniej jednak, konieczne jest zakończenie przyjęcia ustawodawstwa wykonawczego, w
szczególności dotyczącego dorobku przyjętego na podstawie pakietów „Erika”, oraz w
odniesieniu do najnowszych zmian wprowadzonych do dorobku w sprawie statków
pasażerskich, statków rybackich oraz wyposażenia statków. Ustanowiono właściwe struktury
administracyjne w tym obszarze, ale wymagają one dalszego wzmacniania. Przedmiotem
obaw pozostaje realizacja polityki dotyczącej państwa bandery oraz zasobów. Zgodnie z
danymi statystycznymi za 2002 r., na podstawie Paryskiego protokołu ustaleń, procent
wycofywanych statków pływających pod polską banderą w wyniku kontroli w państwie portu
wynosił 6,82 %, czyli więcej niż w 2001 r., (1,59%) i 2000 (4,81%). Można to porównać ze
średnią statków pływających pod banderami UE wynoszącą 3,5% w 2002 r. Istnieją
uzasadnione wskazania świadczące o pogarszaniu się tej sytuacji, gwałtownie rośnie liczba
wycofanych statków pływających pod polska banderą. Polska musi pilnie rozstrzygnąć to
zagadnienie w celu odwrócenia przedmiotowej tendencji wzrostu wskaźników wycofywanych
statków pływających pod polską banderą. Według towarzystwa klasyfikacyjnego UE
wystąpiły znaczne opóźnienia w uznawaniu Polskiego Rejestru Statków. Istnieje ryzyko, że
Polski Rejestr Statków, po przystąpieniu nie będzie w stanie świadczyć usług uznanej
organizacji na rzecz żadnych statków pływających pod banderą UE.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarach transeuropejskich sieci transportowych, transportu
drogowego, wodnych dróg śródlądowych, transportu kolejowego oraz transportu
lotniczego i oczekuje się, iż będzie w stanie wdrożyć właściwy dorobek od chwili
przystąpienia pod warunkiem, że utrzymane zostanie bieżące tempo postępu. Kończąc
przygotowania do członkostwa, Polska musi wzmocnić potencjał administracyjny do
zarządzania projektami dotyczącymi Transeuropejskich sieci transportowych. W obszarach
transportu drogowego oraz wodnych dróg śródlądowych, przyjęcia wymaga jedynie
ograniczona ilość ustawodawstwa wykonawczego. W obszarze transportu kolejowego, Polska
musi zakończyć dostosowanie legislacyjne, w szczególności w odniesieniu do dyrektyw w
sprawie współdziałania oraz przyjęcia ustawodawstwa wykonawczego. Polska musi dalej
wzmacniać swój potencjał administracyjny do wprowadzenia w życie dorobku w obszarze
transportu kolejowego. Polska musi również wdrożyć stały plan restrukturyzacji polskiego
sektora kolejowego. Dostosowanie ustawodawstwa w obszarze transportu lotniczego należy
zakończyć.
Polska częściowo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi w obszarze transportu
morskiego, a dostosowanie ustawodawstwa należy sfinalizować. Należy zwrócić uwagę na
wdrożenie polityki dotyczącej państwa bandery, a ponadto konieczne jest podjęcie
natychmiastowych działań zaradczych mających na celu odwrócenie tendencji
pogarszającego się wskaźnika utrzymania statków pływających pod polską banderą.
36
Rozdział 10: Podatki
Dorobek dotyczący podatków w większości obejmuje podatki pośrednie oraz podatek VAT
(podatek od wartości dodanej) i podatek akcyzowy. Ustanawia definicje i zasady podatku
VAT. Podatek akcyzowy od olejów mineralnych, wyrobów tytoniowych oraz napojów
alkoholowych jest regulowany na poziomie UE w zakresie struktury należności celnych,
poziomu stawek minimalnych oraz utrzymywania i przepływu towarów podlegających
opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Jeżeli chodzi o opodatkowanie bezpośrednie,
dorobek obejmuje niektóre aspekty podatków od przedsiębiorstw oraz ma na celu, przede
wszystkim, usunięcie przeszkód w zakresie działań transgranicznych między
przedsiębiorstwami. Ostatecznie, ustawodawstwo wspólnotowe w obszarze współpracy
administracyjnej i pomocy wzajemnej przewiduje narzędzia mające na celu zapobieganie
wewnątrzwspólnotowemu uchylaniu się od podatków i unikaniu płacenia podatków, zarówno
bezpośrednich jak i pośrednich.
W obszarze podatków pośrednich, Polska częściowo przetransponowała dorobek w sprawie
podatku VAT, chociaż nadal konieczne jest podjęcie dalszych działań. W celu zakończenia
dostosowania, Polska musi zwrócić szczególną uwagę na zakres oraz definicję stawek
podatku VAT (w tym uzasadnione stosowanie stawki zerowej), oraz transakcje zwolnione (z
wyjątkiem przypadków, w których przyznano środki przejściowe – patrz poniżej), które w
znacznym stopniu odbiegają od dorobku. Polska powinna również rozszerzyć definicję
zakresu opodatkowania, osób podlegających obowiązkowi opodatkowania, kwoty podatku,
zdarzenia podatkowego, prawa do odliczania naliczonego podatku, zwrotu podatku VAT oraz
zobowiązań podatkowych. Co więcej, Polska musi usunąć wykorzystywanie krajowych
środków ochronnych w celu zagwarantowania równych podatków bez względu na
pochodzenie (Polska podjęła zobowiązanie do stopniowego usuwania takiej dyskryminacji w
latach 2001-2002). Ponadto, Polska powinna wprowadzić wymagane, specjalne plany w
zakresie podatku VAT, w odniesieniu do agentów podróży, towarów używanych i inwestycji,
a także dostosować obowiązujący plan specjalny dla rolników w odniesieniu do warunków
środka przejściowego przyznanego podczas negocjacji w sprawie przystąpienia (patrz
poniżej). Ponadto, Polska musi wprowadzić przepisy dotyczące transakcji
wewnątrzwspólnotowych.
Polska uzyskała okresy przejściowe w sprawie dalszego stosowania obniżonej stawki podatku
VAT od dostaw usług budowlanych dla budownictwa mieszkaniowego, lub części
budownictwa mieszkaniowego oraz od usług restauracyjnych (do dnia 31 grudnia 2007 r.),
stosowania zerowej stawki podatku VAT w odniesieniu do niektórych książek i wydawnictw
specjalistycznych (do dnia 31 grudnia 2007 r.). Co więcej, Polsce umożliwiono stosowanie
wyjątkowo obniżonej stawki podatku VAT w odniesieniu do dostaw środków spożywczych
(w tym napojów, ale z wykluczeniem napojów alkoholowych) przeznaczonych do spożycia
przez ludzi i zwierzęta; żywych zwierząt, nasion, roślin oraz składników przeznaczonych do
przygotowywania środków spożywczych; produktów przeznaczonych do uzupełniania lub
zastępowania środków spożywczych; oraz towarów i usług przeznaczonych do użytku w
produkcji rolnej, ale z wykluczeniem dóbr inwestycyjnych (do dnia 30 kwietnia 2008 r.).
Uzyskane odstępstwo dotyczy zwolnienia z podatku VAT oraz rejestracji progu EUR 10 000
dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także zwolnienia z podatku VAT od usług w
dziedzinie międzynarodowego transportu pasażerskiego.
37
Ustanowiono niezbędne struktury administracyjne w tym obszarze, chociaż należy
kontynuować działania mające na celu zmodernizowanie i rozszerzenie ich efektywności.
Pierwszeństwo należy nadać skuteczności ściąganiu podatków oraz strategii kontroli
fiskalnej, łącznie z przyjęciem analizy ryzyka oraz komputerowej rewizji ksiąg. Należy
podjąć dalsze działania na rzecz poprawy w zakresie przekazywania informacji podatnikom
oraz dobrowolnej zgodności.
Jeżeli chodzi o podatek akcyzowy, w celu osiągnięcia pełnego dostosowania, Polska musi
pilnie dostosować niektóre stawki podatku i zwolnienia, dostosować zakres opodatkowania
olejów mineralnych, strukturę podatkową w odniesieniu do tytoniu do palenia, oraz
wprowadzić procedurę zawieszenia podatku, w tym w odniesieniu do przepływów
wewnątrzwspólnotowych. Co więcej, Polska powinna usunąć niektóre utrzymujące się
rozbieżności i zapewnić równe podatki, bez względu na pochodzenie, w odniesieniu do
podatków akcyzowych „niezharmonizowanych przez UE” oraz dostosować podstawę
opodatkowania od przywożonego tytoniu do palenia. Zgodnie z harmonogramem, trwa
stopniowe podwyższanie podatku akcyzowego od papierosów w celu osiągnięcia poziomu
stawki minimalnej z dniem 31 grudnia 2008 r., zgodnie z ustaleniami poczynionymi podczas
negocjacji w sprawie przystąpienia. Ponadto, Polska uzyskała okres przejściowy do jednego
roku od przystąpienia, zgodnie z którym może kontynuować stosowanie obniżonej stawki
podatku akcyzowego od określonych produktów naftowych.
Polska posiada wymagane struktury administracyjne dotyczące stosowania oraz efektywnego
wprowadzania w życie dorobku w obszarze podatku akcyzowego. Jednakże, nadal należy
zwracać uwagę na skoncentrowanie się na przeniesieniu odpowiedzialności za podatek
akcyzowy na organy celne, w tym wymogów kontroli akcyzy.
W obszarze opodatkowania bezpośredniego, Polska musi zakończyć transpozycję
dyrektywy dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału oraz dyrektywy
macierzystej / zależnej, a także przetransponować dyrektywę o odsetkach i opłatach
licencyjnych oraz o podatku od dochodów z oszczędności. W celu spełnienia zasad kodeksu
postępowania dla przedsiębiorczości, Polska powinna poprawić przejrzystość ustawodawstwa
w sprawie specjalnych stref ekonomicznych. Możliwości administracji podatkowej są
wystarczające do zapewnienia właściwego wprowadzenia w życie dorobku.
W zakresie współpracy administracyjnej i pomocy wzajemnej, Polska znajduje się na
etapie podejmowania koniecznych kroków do transpozycji dorobku oraz wdrożenia go do
chwili przystąpienia, zarówno z punktu widzenia legislacji, jak i struktur organizacyjnych
obejmujących systemy technologii informacyjnej. Trwają przebiegające planowo
przygotowania do ustanowienia Biura łącznikowego ds. Akcyzy, Centralnego Biura
Łącznikowego, systemy wymiany informacji o podatku VAT (VIES) oraz Systemu wymiany
danych dotyczących akcyzy (SEED).
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarach opodatkowania bezpośredniego i współpracy
administracyjnej oraz pomocy wzajemnej i oczekuje się, że z chwilą przystąpienia będzie
w stanie wprowadzić przedmiotowy dorobek w życie. Polska musi dalej wzmacniać swoją
administracje podatkową, w szczególności, jeżeli chodzi o ściąganie podatku VAT, oraz
powinna kontynuować działania mające na celu ustanowienie systemów technologii
38
informacyjnej, umożliwiających wymianę danych komputerowych z innymi Państwami
Członkowskimi.
W obszarze podatku VAT i podatku akcyzowego, Polska wywiązuje się ze zobowiązań
częściowo. W celu zakończenia przygotowań do członkostwa w tych obszarach, konieczne są
dodatkowe działania mające na celu zakończenie dostosowania ustawodawstwa. W
szczególności, większą uwagę należy zwrócić na zakres i definicje podatku VAT oraz akcyzy,
właściwych stawek należnych, w tym stosowania zerowej stawki podatku VAT oraz zwolnień
z podatku. Pilnie należy zwrócić uwagę na zniesienie krajowych środków ochronnych,
zarówno w dziedzinie podatku VAT, jak i akcyzy. Jeżeli nie zostaną podjęte znaczące
działania, a trwający proces legislacyjny nie zostanie przyspieszony, zarówno w obszarze
podatku VAT jak i podatku akcyzowego, istnieje ryzyko, że Polska nie będzie w stanie
zakończyć dostosowania legislacyjnego do dorobku z chwilą przystąpienia.
Rozdział 11: Unia Gospodarcza i Walutowa
Ustawodawstwo WE w sprawie unii gospodarczej i walutowej (UGW) zawiera szczególne
zasady gwarantujące niezawisłość banków centralnych w Państwach Członkowskich,
zabraniające bezpośredniego finansowania państwa przez bank centralny, oraz
uniemożliwiające uprzywilejowany dostęp sektora publicznego do instytucji finansowych.
Zasady te należy przetransponować do ustawodawstwa krajowego, pomimo faktu, że Polska
nie przyjmie od chwili przystąpienia euro jako waluty obowiązującej. Polityka UGW
obejmuje także koordynację kursów walutowych oraz polityki gospodarcze, zgodność z
Paktem na rzecz Stabilności i Wzrostu oraz statutu Europejskiego Systemu Banków
Centralnych.
W obszarze zakazu bezpośredniego finansowania sektora publicznego, Polska wywiązuje
się ze zobowiązań oraz spełnia wymogi wynikające z negocjacji w sprawie przystąpienia i jest
w stanie wprowadzić w życie właściwy dorobek z chwilą przystąpienia.
W obszarze zakazu uprzywilejowanego dostępu sektora publicznego do instytucji
finansowych, Polska wywiązuje się ze zobowiązań oraz spełnia wymogi wynikające z
negocjacji w sprawie przystąpienia i jest w stanie wprowadzić w życie właściwy dorobek z
chwilą przystąpienia.
Ustawodawstwo w obszarze niezawisłości krajowego banku centralnego zostało
wprowadzone i w większości jest ono zgodne z dorobkiem. Jednakże, ustawa o banku
centralnym nadal zawiera pewne niezgodności z dorobkiem, które dotyczą niezawisłości
instytucjonalnej i finansowej. Należy przyjąć szczególne zmiany do tej ustawy w celu
zapewnienia pełnej zgodności z dorobkiem, między innymi, w drodze usunięcia możliwości
uczestniczenia przedstawicieli rządu w posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej. Ustanowiono
niezbędne struktury administracyjne, które funkcjonują we właściwy sposób.
Wnioski
Polska wywiązuje się ze zobowiązań oraz spełnia wymogi wynikające z negocjacji w sprawie
przystąpienia w obszarach zakazu bezpośredniego finansowania sektora publicznego oraz
zakazu uprzywilejowanego dostępu sektora publicznego do instytucji finansowych i
będzie w stanie wprowadzić właściwy dorobek w życie do daty przystąpienia.
39
Polska częściowo spełnia wymogi dotyczące członkostwa w obszarze niezawisłości
krajowego banku centralnego. W celu zakończenia przygotowań do członkostwa, Polska
musi przyjąć wymagane zmiany prawne w tym obszarze. Polska musi zintensyfikować
działania w tym zakresie.
Rozdział 12: Statystyka
Dorobek w dziedzinie statystki wymaga przyjęcia podstawowych zasad, takich jak
bezstronność, wiarygodność, przejrzystość, poufność poszczególnych danych oraz
upowszechnianie urzędowych danych statystycznych. Obejmuje także metodologię,
klasyfikację i procedury gromadzenia danych w poszczególnych obszarach, takich jak
infrastruktura statystyczna, makroekonomia oraz statystki cenowe, statystyki dotyczące
działalności gospodarczej, statystyka transportowa, statystyka handlu zagranicznego,
demograficzne i społeczne dane statystyczne, statystyka rolna oraz statystyka regionalna.
Głównym ogniwem systemu statystycznego państwa jest Główny Urząd Statystyczny, który
działa jako ośrodek referencyjny w dziedzinie metodologii, tworzenia oraz upowszechniania
informacji statystycznych.
Polska zasadniczo spełnia wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z
negocjacji w sprawie przystąpienia w obszarze statystyki i oczekuje się, że będzie w stanie
wprowadzić w życie dorobek z chwilą przystąpienia. Konieczne jest dostosowanie
legislacyjne w takich obszarach jak statystyki regionalne, społeczne, makroekonomiczne oraz
dotyczące handlu zagranicznego. Polska musi poprawić jakość oraz terminowość danych w
niektórych dziedzinach, takich jak rachunki narodowe, statystyki dotyczące finansów
publicznych, dane o dochodach oraz o warunkach bytowych.
Rozdział 13: Polityka społeczna i zatrudnienie
Dorobek prawny w dziedzinie społecznej obejmuje normy minimalne w takich dziedzinach
jak prawo pracy, równość traktowania kobiet i mężczyzn w odniesieniu do zatrudnienia oraz
zabezpieczenia społecznego, a także zdrowia i bezpieczeństwa w pracy. Utworzono również
szczególne zasady wiążące w dziedzinie zdrowia publicznego (w sprawie kontroli palenia
tytoniu oraz nadzoru i kontroli chorób zakaźnych), ostatnio także odnoszące się do
niedyskryminowania ze względu na rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub przekonania,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest
głównym narzędziem finansowym, dzięki któremu UE wspiera realizację Strategii
zatrudnienia oraz przyczynia się do działań w zakresie integracji społecznej (zasady
wykonawcze objęto rozdziałem 21, który dotyczy wszystkich instrumentów strukturalnych).
Oczekuje się, że kraje przystępujące będą w stanie uczestniczyć w dialogu społecznym na
szczeblu europejskim oraz w procesach dotyczących polityki UE w obszarach zatrudnienia,
integracji społecznej i ochrony socjalnej.
Polski kodeks pracy jest tylko częściowo zgodny z dorobkiem w sprawie prawa pracy, a
transpozycji w tym zakresie należy nadać znaczenie priorytetowe. Nadal wymaga się
zakończenia dostosowania legislacyjnego w dziedzinach czasu pracy (łącznie z branżowym
czasem pracy), pracy w niepełnym wymiarze godzin, przeniesienia działalności i delegowania
pracowników. Nowy dorobek w sprawie informacji oraz konsultacji pracowniczych,
zaangażowania pracowników w przedsiębiorstwa europejskie oraz wypłacalności pracodawcy
wymagają transpozycji po przystąpieniu.
40
W dziedzinie równości traktowania kobiet i mężczyzn, Polska przetransponowała
większość ustawodawstwa. Konieczne są dalsze dostosowania prawne w obszarze równości
traktowania kobiet i mężczyzn w odniesieniu do zatrudnienia oraz zabezpieczenia
społecznego, takie jak usunięcie przepisów mających na celu ochronę kobiet zatrudnionych,
nadal prowadzących do ich dyskryminacji. Z chwilą przystąpienia, należy zrównać wiek
emerytalny kobiet i mężczyzn zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, przewidziany w
systemie emerytalnym w rozumieniu Traktatu oraz orzecznictwa WE. Struktury wykonawcze
zostały w większości ustanowione, ale potencjał administracyjny wymaga dalszego
wzmocnienia, w szczególności na szczeblu regionalnym i lokalnym. Na szczeblu centralnym,
Biuro Pełnomocnika ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, ustanowione w 2001 r.,
wymaga wzmocnienia zarówno pod względem kompetencji, jak i możliwości.
W obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy utrzymują się braki legislacyjne w odniesieniu
do dyrektywy ramowej, a także kilku szczególnych dyrektyw w sprawie: czynników
rakotwórczych, czynników biologicznych i chemicznych oddziaływujących w środowisku
pracy, azbestu oraz poziomu hałasu, udzielania pomocy medycznej na pokładzie statków oraz
statków rybackich, względem których dokonano jedynie częściowej transpozycji. Polska
uzyskała okres przejściowy odnoszący się do wykorzystywania przez pracowników sprzętu
służbowego, do końca 2005 r. Ustanowiono Krajową Inspekcję Pracy, jednak konieczne jest
dalsze wzmocnienie zarówno w zakresie zapewniania personelu, jak i urządzeń technicznych.
Istnieje również potrzeba lepszej współpracy między inspektoratami pracy, a organami
odpowiedzialnymi za zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, w celu
zapewnienia kompleksowej oceny ryzyka. Ponadto, należy wzmocnić trójstronne konsultacje
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jeżeli chodzi o dialog społeczny, utworzono ramy instytucjonalne i administracyjne.
Jednakże, trójstronne struktury konsultacyjne powinny funkcjonować w bardziej
systematyczny sposób i prowadzić do skutecznej konsultacji z partnerami społecznymi, w
odniesieniu do większej ilości kwestii oraz zaowocować konkretnymi wynikami. Należy
także kontynuować wzmacnianie i promowanie niezależnego dialogu społecznego, w
szczególności na szczeblu sektorowym, regionalnym oraz na szczeblu przedsiębiorstw.
W dziedzinie zdrowia publicznego, należy zakończyć transpozycję ustawodawstwa do
najnowszego dorobku w sprawie palenia tytoniu. Ustanowiono ramy administracyjne i
wykonawcze w odniesieniu do kontroli oraz nadzoru chorób zakaźnych. Konieczne jest
podjęcie pewnych działań zmierzających do wdrożenia oraz stosowania ustawodawstwa w
tym zakresie, w szczególności dotyczącego zarządzania ogniskami chorobowymi,
systematycznego nadzorowania, lepszego analizowania danych, możliwości laboratoryjnych,
poufności danych dotyczących pacjentów oraz natychmiastowej reakcji. Należy kontynuować
działania mające na celu poprawę stanu zdrowia ludności oraz przeznaczenia odpowiednich
środków finansowych na zdrowie.
W odniesieniu do polityki zatrudnienia, nadal konieczne jest podjęcie działań mających na
celu efektywne wdrożenie priorytetów ustalonych we wspólnej ocenie priorytetów
zatrudnienia (JAP). Istotne jest zwiększenie wskaźników zatrudnienia, w szczególności
dotyczących kobiet i pracowników w podeszłym wieku, kontynuowanie poprawy środków
zachęcających do tworzenia miejsc pracy oraz podejmowania zatrudnienia, a także
prowadzenie dalszych reform systemów edukacji i kształcenia oraz ustanowienia systemu
kształcenia ustawicznego. Dla wspierania dążenia do bardziej aktywnego podejścia,
41
stosowania środków zaradczych oraz właściwego wykonania polityki, kluczowe znaczenie
ma szybkie wdrożenie reformy usług w zakresie zatrudnienia w sektorze publicznym.
Jeżeli chodzi o Europejski Fundusz Społeczny (EFS), ustanowiono ramy administracyjne.
Należy podtrzymać i zintensyfikować działania prowadzące do wzmacniania struktur
administracyjnych dotyczących zarządzania EFS na szczeblu krajowym i regionalnym, w tym
w zakresie właściwej obsady personelu oraz szkolenia personelu dla wszystkich przyszłych
beneficjentów końcowych, ze szczególnym uwzględnieniem monitorowania, audytu i kontroli
finansowej. We właściwym czasie należy zakończyć oraz zbadać proces tworzenia systemu
TI dotyczący kontroli EFS, a także zależność zachodzącą między ogólnym systemem
funduszy strukturalnych. Należy zintensyfikować przygotowania do udziału w działaniach
transnarodowych podejmowanych w ramach inicjatywy EQUAL.
Komisja i Polska finalizują Wspólny protokół ustaleń w sprawie integracji społecznej (JIM),
który określa kluczowe wyzwania oraz możliwe kierunki polityki dotyczącej wspierania
integracji społecznej. Na tej podstawie należy stworzyć zintegrowaną strategię oraz plan
działań krajowych na rzecz integracji społecznej. Należy kontynuować prace analityczne oraz
opracowywanie systemów społecznych danych statystycznych w sprawie ubóstwa oraz
wykluczenia społecznego, zgodnie z powszechnie przyjętymi wskaźnikami UE w sprawie
integracji społecznej.
W dziedzinie ochrony socjalnej, Polska powinna kontynuować działania prowadzące do
wdrożenia reform opieki zdrowotnej oraz polityki emerytalnej, które pomogą poprawić
poziom oraz efektywność ochrony socjalnej.
W Parlamencie nadal trwa debata nad niektórymi przepisami zasady niedyskryminacji na
podstawie Kodeksu pracy. Ponadto, należy przetransponować te aspekty dyrektywy w
sprawie rasy, które nie dotyczą zatrudnienia, a dorobek wymaga również ustanowienia
Organu ds. Równości Traktowania.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarach równości traktowania kobiet i mężczyzn, dialogu
społecznego, polityki zatrudnienia, integracji społecznej oraz ochrony socjalnej i
oczekuje się, że będzie w stanie wprowadzić przedmiotowy dorobek w życie z chwilą
przystąpienia. Jednakże, nadal konieczne jest podjęcie działań mających na celu wzmocnienie
możliwości wykonawczych w tych obszarach. W odniesieniu do polityki zatrudnienia, w celu
przygotowania do pełnego udziału w Europejskiej Strategii na rzecz Zatrudnienia, konieczne
jest efektywne wdrożenie priorytetów ustalonych w dokumencie dotyczącym Wspólnej
oceny.
Polska częściowo spełnia wymogi dotyczące członkostwa w obszarach prawa pracy,
bezpieczeństwa i higieny pracy, zdrowia publicznego, Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz zasady niedyskryminacji. W celu zakończenia przygotowań do
członkostwa, Polska powinna znacząco przyspieszyć proces zakończenia dostosowania
ustawodawstwa do dorobku w zakresie prawa pracy. Ponadto, szczególną uwagę należy
zwrócić na dalsze dostosowanie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zdrowia
publicznego, w szczególności w odniesieniu do nowego dorobku dotyczącego palenia tytoniu.
Należy również zwrócić uwagę na zapewnienie włączenia Polski w system nadzoru i kontroli
42
chorób zakaźnych UE. W odniesieniu EFS, w tym EQUAL, pomimo znacznego postęp w
ciągu kilku miesięcy, pilnie niezbędne są dalsze działania mające na celu wzmocnienie
potencjału administracyjnego w zakresie zarządzania, wdrażania, monitorowania, audytu i
kontroli, zarówno na szczeblu krajowym jak i regionalnym. Konieczne jest także podjęcie
wzmożonych działań prowadzących do zapewnienia pełnej transpozycji oraz wdrożenia
dorobku w dziedzinie zasady niedyskryminowania.
Rozdział 14: Energia
Cele polityki energetycznej UE obejmują poprawę konkurencyjności, bezpieczeństwo dostaw
energii oraz ochronę środowiska naturalnego. Dorobek dotyczący energii obejmuje zasady i
polityki w dziedzinie konkurencji oraz pomocy państwowej (łącznie z sektorem węgla),
wewnętrznego rynku energetycznego (na przykład otwarcie rynków energii elektrycznej i
gazu, promowanie odnawialnych źródeł energii, zarządzanie kryzysami oraz zobowiązania
dotyczące gwarancji bezpieczeństwa zapasów ropy), energii jądrowej oraz efektywności
energetycznej. Niniejszy rozdział obejmuje także istotne aspekty bezpieczeństwa instalacji
jądrowych.
W odniesieniu do bezpieczeństwa dostaw, w szczególności zapasów ropy, ustawodawstwo
jest zgodne z dorobkiem. Ustanowiono wymagany potencjał administracyjny – Agencję
Rezerw Materiałowych oraz organ administracyjny bezpieczeństwa energetycznego, dział
funkcjonujący w ramach Ministerstwa Gospodarki – jednak organy te wymagają dalszego
wzmocnienia w ramach powierzonych im uprawnień, również, jako organy pełniące funkcję
organów zarządzających kryzysami. Tworzenie zapasów ropy, chociaż z pewnymi
opóźnieniami w odniesieniu do niektórych kategorii produktów, prowadzone jest zgodnie ze
zobowiązaniami wiążącymi się z uzgodnieniami przejściowymi, które przyznano Polsce, to
znaczy, polegającymi na zapewnieniu do końca 2008 r. 90-o dniowych zapasów ropy
wymaganych na mocy dorobku. Jednakże, należy utrzymać realizację aktualnych działań.
W dziedzinie konkurencyjności i wewnętrznego rynku energii (sektor energii elektrycznej
i gazu), transpozycja dorobku przebiega zgodnie z harmonogramem. Ustanowione przepisy
ramowe i ustawa energetyczna są zgodne z dorobkiem, jak również zgodne z nim jest
ustawodawstwo wykonawcze dotyczące sektora energii elektrycznej. Sektor gazu jest mniej
zaawansowany, należy zakończyć wdrażanie ustawodawstwa, również w drodze opracowania
kodeksu przesyłowych sieci gazowych. Należy przyspieszyć zapoczątkowaną w 2003 r.
restrukturyzację uprzednio monopolistycznego PGNiG. Otwarcie rynku w sektorze gazu i
energii elektrycznej przebiega zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi podczas negocjacji.
Szczególną uwagę należy poświęcić procesowi usuwania rozbieżności cen, a także
rozstrzygnięciu kwestii umów długoterminowych dotyczących sektora energii elektrycznej.
Ustanowiono organ regulacyjny, Agencję Regulacji Energetyki, której zadaniem jest
nadzorowanie rynków gazu i energii elektrycznej. Wymaga on jednak dalszego wzmocnienia,
w szczególności w zakresie pełnienia funkcji niezbędnych w sektorze gazu. Polska powinna
przetransponować ostatnio przyjęte dyrektywy w sprawie energii elektrycznej i gazu, zgodnie
z harmonogramem przewidzianym na mocy dorobku.
Bezprecedensowa restrukturyzacja sektora paliw stałych spowodowała znaczny spadek
wydobycia węgla oraz zatrudnienia w przemyśle węglowym. Wdrożono plan restrukturyzacji
na lata 1998-2002, jednak sytuacja finansowa sektora jest nadal niekorzystna. Aktualnie
wdraża się nowy plan przewidziany na lata 2003-2006. Polska musi kontynuować
43
przygotowania do zastosowania przepisów wykonawczych UE dotyczących pomocy
państwowej dla przemysłu węgla kamiennego, a z chwilą przystąpienia będzie musiała znieść
wszelkie ograniczenia przywozowe dotyczące węgla kamiennego.
W obszarze efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii dobiega końca
dostosowanie legislacyjne, ale Polska powinna zagwarantować pełną transpozycję dorobku w
sprawie promowania odnawialnych źródeł energii, a także transpozycję nowego dorobku,
zgodnie z harmonogramem przewidzianym w dyrektywach. Ustanowiono struktury
administracyjne w tym obszarze, obejmujące Krajową Agencję Poszanowania Energii,
pełniącą rolę instytucji głównej, jednak wymagają one dalszego wzmocnienia. Na podstawie
rządowego dokumentu zatytułowanego „Projekt Polityki Energetycznej do 2020 r.”, wdraża
się środki efektywności energetycznej, natomiast zagadnienia dotyczące odnawialnych źródeł
energii reguluje się w oparciu o dokument przyjęty w 2001 r., zatytułowany „Strategia
rozwoju sektora odnawialnych źródeł energii”.
W dziedzinie energii jądrowej oraz bezpieczeństwa jądrowego, Polska wywiązuje się ze
zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w sprawie przystąpienia i jest w stanie
wprowadzić w życie dorobek z chwilą przystąpienia. Na podstawie wyników negocjacji w
sprawie przystąpienia, oczekuje się, że Polska przekaże dodatkowe informacje w sprawie
środków podjętych w celu wdrożenia zaleceń ze sprawozdania Rady z czerwca 2001 r. w
sprawie bezpieczeństwa jądrowego w kontekście rozszerzenia. Polska przekazała takie
informacje w styczniu i marcu 2002 r. Ponadto, w czerwcu i wrześniu 2003 r., Polska
przedłożyła dodatkowe informacje obejmujące najnowszy postęp, jakiego dokonano w
poszczególnych dziedzinach bezpieczeństwa jądrowego, łącznie z aspektami legislacyjnymi,
reaktorów MARIA i EWA oraz pokrewnych zagadnień dotyczących przechowywania i
wycofywania z eksploatacji, a także wykorzystywania zasobów zużytych. Polska powinna
nadal zwracać uwagę na dalsze wzmacnianie możliwości organów wykonawczych sektora
jądrowego oraz zakładów zarządzania odpadami radioaktywnymi (krajowa agencja
gospodarki odpadami radioaktywnymi).
Wnioski
Zasadniczo, Polska wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wynikające z negocjacji w sprawie
przystąpienia w sektorze energii i oczekuje się, że będzie w stanie wprowadzić w życie
dorobek w tych obszarach z chwilą przystąpienia. Polska musi stopniowo tworzyć zapasy
ropy, zgodne z harmonogramem uzgodnionym podczas negocjacji i powinna dalej wzmacniać
właściwe struktury administracyjne. Polska musi przyjąć dalsze ustawodawstwo wykonawcze
dotyczące wewnętrznego rynku energii (kodeks przesyłowych sieci gazowych), usunąć
utrzymujące się rozbieżności cen, otworzyć rynek energii elektrycznej i gazu, zgodnie z
ustalonymi harmonogramami oraz rozstrzygnąć kwestię długoterminowych umów w świetle
możliwości, jakie stwarza dorobek. W sektorze węgla, Polska musi kontynuować
przygotowanie w celu zastosowania zasad UE dotyczących pomocy państwowej oraz będzie
musiała znieść wszelkie ograniczenia przywozowe z chwilą przystąpienia.
Rozdział 15: Polityka przemysłowa
Polityka przemysłowa WE dąży do znalezienia możliwości rozszerzenia konkurencyjności
przemysłowej oraz wskaźników zatrudnienia, poprzez uwzględnianie rynków otwartych na
konkurencję międzynarodową. Jej celem jest przyspieszenie dostosowania do zmian
strukturalnych, wspieranie środowiska sprzyjającego inicjatywom i rozwojowi
44
przedsiębiorstw w całej Wspólnocie. Polityka przemysłowa WE obejmuje przede wszystkim
zasady polityki oraz informacje w sprawie polityki horyzontalnej i sektorowej.
Strategia przemysłowa Polski zasadniczo dotyczy pojęć oraz zasad polityki przemysłowej
WE, tzn. ma charakter rynkowy, jest stabilna i przewidywalna. Należy dalej wdrażać tę
strategię. Ustanowiono niezbędne struktury administracyjne w tym obszarze. Polska nie
posiada agencji wspierania wywozu. Należy rozszerzyć możliwości w zakresie analizy i
planowania, a także promować zaangażowanie przedsiębiorstw wspólnotowych w strukturę
koordynacyjną, w celu uproszczenia oraz udoskonalenia środowiska prowadzenia działalności
gospodarczej.
W obszarze restrukturyzacji i prywatyzacji, przedmiotem szczególnego zainteresowania
pozostaje polityka restrukturyzacji, prowadzona w sposób gwarantujący poszanowanie dla
dorobku w dziedzinie konkurencji oraz pomocy państwowej, co pozwala na zakładanie
efektywnie działających i konkurencyjnych przedsiębiorstw. W odniesieniu do
restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu metalurgicznego, Polska musi dalej wdrażać
zobowiązania podjęte podczas negocjacji w sprawie przystąpienia. Aby osiągnąć cele w
zakresie prywatyzacji, konieczne jest narzucenie nowego tempa prowadzenia prywatyzacji
dalszych sektorów i przedsiębiorstw. Niezbędne struktury administracyjne w tym obszarze
zostały w większości ustanowione, jednak należy je wzmocnić.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w odniesieniu do strategii przemysłowej i oczekuje się, że będzie w
stanie wprowadzić w życie dorobek z chwilą przystąpienia. Polska powinna kontynuować
wzmacnianie potencjału administracyjnego.
Polska wywiązuje się z większości zobowiązań i spełnia większość wymogów wynikających
z negocjacji w sprawie przystąpienia w obszarze prywatyzacji i restrukturyzacji. W celu
zakończenia przygotowań do członkostwa, konieczna jest realizacja zasadniczych zadań na
rzecz restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłu metalurgicznego, a także prywatyzacji
przedsiębiorstw stanowiących własność państwa.
Rozdział 16: Małe i średnie przedsiębiorstwa
Polityka dotycząca małych i średnich przedsiębiorstw ma na celu sformułowanie oraz
koordynację polityki dotyczącej przedsiębiorstw na rynku wewnętrznym, w celu wspierania
małych i średnich przedsiębiorstw. Realizując ją, należy poszukiwać możliwości poprawy
ogólnego środowiska prowadzenia działalności gospodarczej, w którym funkcjonują małe i
średnie przedsiębiorstwa. Polityka dotycząca małych i średnich przedsiębiorstw w większości
obejmuje konsultacyjne i programy wspólnotowe, a także informacje, zalecenia oraz wymianę
najlepszych praktyk.
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w dziedzinie małych i średnich przedsiębiorstw i oczekuje się, że
będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek odnoszący się do tego obszaru z chwilą
przystąpienia. Należy przeprowadzić dostosowanie do nowego zalecenia Komisji w sprawie
definicji małych i średnich przedsiębiorstw. Należy ustanowić podstawy do dialogu między
45
organami a przedsiębiorstwami wspólnotowymi. Należy dalej wzmacniać potencjał
administracyjny. Należy kontynuować wdrażanie Europejskiej Karty Małych Przedsiębiorstw.
Rozdział 17: Nauka i badania
Ze względu na specyfikę tej dziedziny, dorobek w dziedzinie badań i nauki nie wymaga
żadnej transpozycji krajowego porządku prawnego. Jednakże, należy stworzyć niezbędne
możliwości wykonawcze umożliwiające efektywny udział w działaniach prowadzonych na
podstawie Programu ramowego w dziedzinie badań.
Polska wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w sprawie
przystąpienia w dziedzinie nauki i badań i będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek z
chwilą przystąpienia.
Rozdział 18: Edukacja i kształcenie
Edukacja, kształcenie zawodowe i młodzież to zagadnienia pozostające głównie w zakresie
kompetencji Państw Członkowskich. Dorobek wspólnotowy obejmuje dyrektywę w sprawie
objęcia nauczaniem szkolnym dzieci pracowników migrujących, oraz programy działania i
zalecenia. Należy ustanowić niezbędne możliwości wykonawcze pozwalające na efektywny
udział w programach wspólnotowych dotyczących tej dziedziny (program Leonardo da Vinci,
program SOKRATES oraz Młodzież).
Polska wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi dotyczące członkostwa w obszarze
programów wspólnotowych i będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek z chwilą
przystąpienia. Należy rozszerzyć możliwości wykonawcze dotyczące programów
wspólnotowych tak, aby możliwe było korzystanie z dodatkowych alokacji przeznaczonych
na zdecentralizowane działania, realizowane od dnia przystąpienia.
W obszarze edukacji dzieci i pracowników migrujących, Polska przyjęła ustawodawstwo
stanowiące transpozycję dorobku. Należy zagwarantować właściwe wprowadzanie w życie
dorobku.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarze edukacji i kształcenia i oczekuje się, że będzie w stanie
wprowadzić w życie dorobek od chwili przystąpienia. Należy kontynuować działania
prowadzące do wprowadzenia w życie dorobku w sprawie edukacji dzieci i pracowników
migrujących.
Rozdział 19: Telekomunikacja i technologie informatyczne
Dorobek w dziedzinie telekomunikacji obejmuje głównie ramy regulacyjne z 1998 r. oraz
rozporządzenie z 2000 r., a jego celem jest zniesienie przeszkód stojących na drodze do
funkcjonowania jednolitego rynku usług oraz sieci telekomunikacyjnych, oraz osiągnięcia
powszechnie dostępnych, nowoczesnych usług. Nowe ramy regulacyjne w sprawie łączności
elektronicznej przyjęto w 2002 r. i należy je wdrożyć. W odniesieniu do usług pocztowych,
celem jest ustanowienie jednolitego rynku w drodze otwarcia sektora na konkurencję w
46
sposób stopniowy i kontrolowany, w ramach regulacyjnych, które gwarantują powszechne
usługi (dorobek z 1997 i 2002 r.).
W dziedzinie telekomunikacji, do polskich przepisów ramowych wprowadzono zmiany
prowadzące do zapewnienia zgodności z dorobkiem przyjętym w okresie 1997-2000 r.
Konieczne są pewne dalsze dostosowania w obszarach usług powszechnych oraz reżimu
wzajemnych połączeń, (w tym, uprawnień krajowego organu regulacyjnego). Należy
zakończyć przyjęcie niezbędnego ustawodawstwa wykonawczego, przy czym wdrożenia
wymaga w szczególności dorobek w sprawie usług powszechnych. W celu ustalenia dalszej
konkurencji na rynku należy ustanowić rozsądne zasady wzajemnego połączenia (w tym linii
dzierżawionych) oraz dopuszczenia innych przedsiębiorstw do korzystania z sieci dostępu
danego operatora. Ponadto, należy zagwarantować możliwość wybrania nośnika oraz
wstępnego doboru nośnika, a także kierunek kosztów dotyczących taryf. Należy kontynuować
modernizację stałych sieci oraz równoważenie cen. Transpozycji wymaga dorobek z 2002 r.
Ustanowiono struktury administracyjne niezbędne do wprowadzenia w życie dorobku, jednak
wymagają one dalszego wzmocnienia, głównie w zakresie jakości.
W obszarze usług pocztowych, należy zakończyć dostosowanie legislacyjne, między innymi
dotyczące upoważnień oraz reżimu wydawania pozwoleń, a także usług powszechnych
(jakość świadczonych usług oraz zasady taryfowe). Należy przyjąć uzupełniające
ustawodawstwo wykonawcze (w sprawie procedur rozpatrywania zażaleń i skarg klientów,
systemów rachunkowości, wydawania pozwoleń oraz reżimów taryfowych, a także jakości
usług). Mimo przyznania okresu przejściowego w sprawie wdrażania powszechnych usług
pocztowych, obowiązującego do dnia 31 grudnia 2005 r., należy kontynuować prace w tym
obszarze. Transpozycji wymaga dorobek z 2002 r. Należy dalej wzmacniać możliwości
administracyjne w tym sektorze, poprzez zatrudnienie lepiej wykwalifikowanego personelu
oraz kontynuowanie szkoleń. Organowi regulacyjnemu należy zapewnić niezawisłość
dotyczącą prowadzonej działalności.
Wnioski
Polska wywiązuje się z większości zobowiązań i spełnia większość wymogów wynikających
z negocjacji w sprawie przystąpienia w obszarze telekomunikacji, oraz częściowo wywiązuje
się ze zobowiązań i spełnia wymogi w sektorze usług pocztowych. Jeżeli chodzi o dorobek w
sprawie telekomunikacji, konieczne jest podjęcie wzmożonych działań mających na celu
przyjęcie niezbędnych środków wykonawczych, oraz przetransponowanie wykonawczego
pakietu ustawodawczego z 2002 r. Należy przyspieszyć wdrażanie, między innymi, w drodze
ustalenia uzasadnionych zasad wzajemnych połączeń oraz ustanowienia zasad dopuszczenia
innych przedsiębiorstw do korzystania z sieci dostępu danego operatora. Organ regulacyjny
sektora telekomunikacyjnego wymaga wzmocnienia w zakresie jakościowym. Należy podjąć
zakrojone na szerszą skalę działania dotyczące transpozycji dorobku w sektorze pocztowym.
Należy kontynuować prace prowadzące do właściwego stosowania dorobku w sprawie usług
powszechnych. Organowi regulacyjnemu sektora usług pocztowych należy zapewnić
efektywność działania i niezawisłość.
Rozdział 20: Kultura i polityka audiowizualna
Rozdział „Kultura i polityka audiowizualna” wymaga dostosowania ustawodawstwa do
dyrektywy o telewizji bez granic i obejmuje programy wspólnotowe Kultura 2000, Media
Plus i Media Training. Dostosowanie do dyrektywy o telewizji bez granic stwarza warunki
47
dla swobodnego przepływu audycji telewizyjnych we Wspólnocie. Oznacza to podstawowe
wspólne wymogi dotyczące reklamy; ochrony nieletnich oraz porządku publicznego; a także
wspierania dzieł europejskich.
W celu zakończenia transpozycji dorobku w dziedzinie polityki audiowizualnej, Polska musi
w pełni dostosować swoje przepisy ramowe (Ustawa o radiofonii i telewizji) w zakresie
kryteriów jurysdykcyjnych, definicji dzieł europejskich, niektórych aspektów odnoszących się
do wspierania dzieł europejskich i niezależnych, dostępu do głównych wydarzeń i zasady
liberalizacji kapitałowej. Potencjał administracyjny dla wdrożenia dorobku audiowizualnego
jest ogólnie satysfakcjonujący, chociaż Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji będzie musiała
zostać wzmocniona - po zmianach w Ustawie o radiofonii i telewizji - tak, aby skutecznie
monitorowała przestrzeganie nowych przepisów.
Polska spełnia wymogi udziału w działalności wspólnotowej w obszarze kultury.
Wnioski
Polska wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w sprawie
przystąpienia w zakresie kultury i jest w stanie wprowadzić w życie odnośny dorobek do dnia
przystąpienia.
Polska częściowo spełnia wymogi członkostwa w obszarze polityki audiowizualnej. Jeżeli
nie zostaną podjęte szybkie działania w celu zlikwidowania opóźnień w zmianie Ustawy o
radiofonii i telewizji, istnieje ryzyko, że Polska nie spełni tych wymogów i nie będzie w
stanie wprowadzić w życie odnośnego dorobku do dnia przystąpienia. Polska musi zwrócić
uwagę na zapewnienie stabilnego, przewidywalnego, przejrzystego i skutecznego wdrażania
ram regulacyjnych w zakresie radiofonii i telewizji.
Rozdział 21: Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych
Dorobek objęty tym rozdziałem zawiera głównie regulacje, które nie wymagają transpozycji
do ustawodawstwa krajowego. Definiują one zasady sporządzania, zatwierdzania i wdrażania
programów funduszy strukturalnych i działań Funduszu Spójności. Programy te negocjuje się
i uzgadnia z Komisją, lecz za ich wdrażanie są odpowiedzialne Państwa Członkowskie.
Istotne jest, aby przy wyborze i wdrażaniu projektów Państwa Członkowskie generalnie
przestrzegały prawodawstwa wspólnotowego, na przykład w obszarach zamówień
publicznych, konkurencji i środowiska, oraz aby posiadały struktury instytucjonalne
niezbędne do zapewnienia właściwego i efektywnego kosztowo wdrażania projektów, z
punktu widzenia zarówno kontroli zarządzania, jak i finansowej.
Polska uzgodniła z Komisją klasyfikację NUTS swoich jednostek terytorialnych.
Funkcjonuje już istotna cecha ram legislacyjnych, tj. zdolność do zapewnienia wieloletniego
planowania budżetowego. We wrześniu 2002 r. Parlament przyjął poprawkę do Ustawy o
finansach publicznych z 1998 r. w celu uwzględnienia szczególnych potrzeb związanych ze
współfinansowaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz zapewnienia
wystarczającej elastyczności w tym zakresie. Jednakże dostępność współfinansowania jest
nadal zagadnieniem wzbudzającym zaniepokojenie, szczególnie na poziomie lokalnym w
niektórych biedniejszych obszarach Polski. Trwające dyskusje na temat reformy finansów
publicznych powinny uwzględnić jej potencjalny wpływ na wdrażanie funduszy
48
strukturalnych.
Ramy legislacyjne kontroli finansowej i zgodność z innymi politykami Wspólnoty są
omówione w innych rozdziałach. Jednakże, aby Polska mogła efektywnie skorzystać ze
swojej kwalifikowalności do funduszy strukturalnych od dnia 1 stycznia 2004 r., konieczne
będzie pełne przestrzeganie od tej daty odpowiedniego dorobku w obszarach takich jak
zamówienia publiczne, pomoc państwa i ochrona środowiska naturalnego. Niezbędne są pilne
działania, w szczególności w obszarze zamówień publicznych.
Wprowadzono struktury instytucjonalne niezbędne do przygotowania i wdrożenia funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności. Jednakże należy kontynuować proces tworzenia
możliwości administracyjnych w celu ukończenia ustanawiania stabilnych struktur z
odpowiednio przeszkolonym personelem na poziomie krajowym, w szczególności na
poziomie regionalnym. Podczas gdy poczyniono postępy w zakresie procedur i
podręczników, nadal konieczne jest ustanowienie odpowiednich procedur wdrażania.
Wyznaczono organy odpowiedzialne za wykonywanie szczególnych przepisów kontroli
finansowej, wraz z 5% i 15% kontroli na miejscu. Jednakże konieczne są wyjaśnienia
dotyczące oddzielenia zarządzania i kontroli oraz co do tego, jak przełożyć te uzgodnienia na
codzienną praktykę prowadzącą do skutecznego zarządzania.
We wszystkich ministerstwach oraz instytucjach pośredniczących ustanowiono jednostki
audytu wewnętrznego. Jednostki te funkcjonują niezależnie od działań operacyjnych i
finansowych. Podręcznik procedur audytu wewnętrznego przyjęto w listopadzie 2002 r.
Generalnie są przestrzegane zobowiązania dotyczące organizacji audytu wewnętrznego, nadal
pozostaje do sprawdzenia poziom efektywności operacyjnej. Do zapewnienia efektywnej
pracy audytu wewnętrznego konieczna jest odpowiednia liczba przeszkolonego personelu.
Na początku 2003 r. Polska formalnie przedłożyła Komisji pełny zestaw dokumentów
programowania wraz z oceną ex ante oraz oceną wpływu makroekonomicznego. Polska
zorganizowała rozległy proces partnerstwa w okresie przygotowania dokumentów
programowania. Zorganizowano wiele spotkań i seminariów, a dokumenty udostępniono w
internecie. Poprzez liczne wydarzenia rząd poczynił pierwsze ważne wysiłki w celu jak
najszerszych konsultacji i zaangażowania partnerów społecznych i ekonomicznych oraz
lokalnych w całej Polsce. Władze regionalne i lokalne także zorganizowały spotkania, sesje i
inne wydarzenia w celu przedyskutowania wszelkich zagadnień związanych z przyszłym
wdrażaniem funduszy.
Komputerowy system monitorowania „SIMIK”, ustanowiony w Polsce pod kierownictwem
Ministerstwa Finansów, najprawdopodobniej zacznie działać we wszystkich ministerstwach
oraz na poziomie regionalnym przed końcem lutego 2004 r. Biorąc pod uwagę znaczenie tego
systemu, należy ściśle monitorować postęp w tym obszarze. Konieczny jest nadal postęp w
określaniu wskaźników monitoringu.
Podejmowane są znaczące dodatkowe wysiłki dotyczące systemów pomocy państwa
przeznaczonych do współfinansowania przez fundusze strukturalne, jednak istnieje ciągle
ryzyko, że nie zostaną one notyfikowane i zatwierdzone na czas. Ponadto, postępy w
ustanawianiu systemu administracyjnego do wdrażania środków związanych z tymi
systemami pomocy państwa są niewystarczające.
49
Niezbędne są znaczne i stałe wysiłki w celu ustanowienia bazy projektów gotowych do
wdrożenia w sensie technicznym i finansowym, aby umożliwić Polsce pełne skorzystanie z
funduszy Wspólnoty, jak tylko program zostanie uruchomiony.
Poczyniono uzgodnienia dotyczące zarządzania finansami i kontroli finansowej. System
ten musi teraz zostać sprawdzony w praktyce. Zaplanowano odpowiednie procedury, lecz
konieczne jest dopracowanie niektórych szczegółów dotyczących Funduszu Spójności. Polska
planuje połączyć System Rachunkowości Finansowej, prowadzony przez Instytucję Płatniczą
(Ministerstwo Finansów) z komputerowym systemem monitorowania oraz elektronicznym
systemem bankowym w celu bardziej efektywnego dokonywania płatności beneficjentom.
Będzie dodatkowo poddany weryfikacji przed zatwierdzeniem Wspólnotowych Ram
Wsparcia.
Wnioski
Polska zasadniczo spełnia wymogi członkostwa w odniesieniu do organizacji jednostek
terytorialnych i programowania. Polska potrzebuje obecnie skupić się na ustanowieniu
odpowiedniej bazy dobrze przygotowanych projektów.
Polska częściowo wywiązuje się ze zobowiązań i częściowo spełnia wymogi wynikające z
negocjacji w sprawie przystąpienia w odniesieniu do ram legislacyjnych, struktury
instytucjonalnej oraz zarządzania finansami i kontroli finansowej. Co się tyczy ram
legislacyjnych, Polska musi dostosować swoje ustawodawstwo w zakresie zamówień
publicznych do dorobku oraz upewnić się, że beneficjenci końcowi będą w stanie efektywnie
stosować wynikające z tego dostosowania zasady i procedury. Szczególną troskę wzbudza
dostępność wystarczającego współfinansowania. W dodatku priorytetowe musi być dalsze
wzmocnienie struktur instytucjonalnych na poziomie krajowym i regionalnym, ustanowienie
jasnych procedur i dokonanie naboru oraz szkolenia personelu. Polska musi skupić się na
ustanowieniu funkcjonującego komputerowego systemu monitorowania. W zakresie
zarządzania finansami i kontroli finansowej, potrzebne są wyjaśnienia dotyczące oddzielenia
funkcji zarządzania i kontroli oraz podjęcie wysiłków prowadzących do efektywnego
przełożenia tych ustaleń na codzienną praktykę administracji.
Rozdział 22: Środowisko naturalne
Wspólnotowa polityka ochrony środowiska ma na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju
oraz ochronę środowiska naturalnego dla obecnych i przyszłych pokoleń. Opiera się na
włączeniu ochrony środowiska naturalnego do innych polityk Wspólnoty, działaniach
zapobiegawczych, zasadzie 'zanieczyszczający płaci', zwalczaniu szkód wyrządzonych
środowisku naturalnemu u źródła, oraz na wspólnej odpowiedzialności. Dorobek zawiera
ponad 200 aktów prawnych obejmujących legislację horyzontalną, zanieczyszczenie wody i
powietrza, gospodarkę odpadami i chemikaliami, biotechnologię, ochronę przyrody,
zanieczyszczenia przemysłowe, zarządzanie ryzykiem, hałas oraz ochronę przed
promieniowaniem. Zapewnienie zgodności z dorobkiem wymaga znacznych inwestycji, lecz
także przynosi zauważalne korzyści w odniesieniu do zdrowia publicznego i zmniejsza
kosztowne szkody na lasach, budynkach, krajobrazie i rybołówstwie. Dla stosowania dorobku
w dziedzinie środowiska naturalnego konieczna jest silna i dobrze wyposażona administracja
na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.
50
Wdrożono legislację horyzontalną zgodnie z dorobkiem, z wyjątkiem ostatnich aktów
prawnych dotyczących strategicznej oceny wpływu na środowisko, które muszą być, zgodnie
z dyrektywą, transponowane i wdrożone do lipca 2004 r. Istnieją i funkcjonują odpowiednie
możliwości administracyjne.
W sektorze jakości powietrza wdrożono odpowiednie przepisy zgodnie z dorobkiem. Istnieją
i funkcjonują odpowiednie możliwości administracyjne. Istnieje potrzeba uzupełnienia
planów i projektów dotyczących jakości powietrza, a monitoring należy wzmocnić przed
dniem przystąpienia. Ustalono regulacje przejściowe, wraz z celami pośrednimi, do dnia
31 grudnia 2005 r. dla emisji lotnych związków organicznych pochodzących z
magazynowania i dystrybucji benzyny z niektórych instalacji w Polsce i do dnia 31 grudnia
2006 r. dla zawartości siarki w paliwach płynnych.
W obszarze gospodarki odpadami wdrożono odpowiednie przepisy zgodnie z dorobkiem, z
wyjątkiem ostatnich aktów prawnych dotyczących pojazdów wycofanych z eksploatacji,
których wdrożenie musi być ukończone przed dniem przystąpienia. Istnieją możliwości
administracyjne, lecz muszą one zostać wzmocnione na poziomie regionalnym i lokalnym.
Podczas gdy przyjęto krajowy plan gospodarki odpadami, przed dniem przystąpienia należy
zakończyć przygotowanie tych planów na poziomie województwa, powiatu i gminy,
ustanawianie systemu nadzoru dla wysyłki odpadów, oraz systemu wyrejestrowywania
pojazdów wycofanych z eksploatacji. Należy kontynuować ustanawianie systemów zbiórki
oraz środków odzyskiwania i zbytu. Ustalono regulacje przejściowe do dnia 31 grudnia
2007 r. dla odpadów opakowaniowych, do dnia 1 lipca 2012 r. dla składowania odpadów i do
dnia 31 grudnia 2012 r. dla wysyłki odpadów, wraz celami pośrednimi.
W obszarze jakości wody, wdrożono odpowiednie przepisy zgodnie z dorobkiem, z
wyjątkiem ostatnich aktów prawnych dotyczących wody. Istnieją i funkcjonują możliwości
administracyjne. Należy wzmocnić monitoring wody pitnej, sformalizować identyfikację
obszarów narażonych na azotany, uzupełnić spis emisji substancji niebezpiecznych, oraz
uaktualnić, sfinalizować i przyjąć do dnia przystąpienia zezwolenia na emisję oraz programy
dotyczące azotanów i substancji niebezpiecznych. Uzgodniono regulacje przejściowe, wraz z
celami pośrednimi, do dnia 31 grudnia 2015 r. dla ścieków komunalnych i do dnia 31 grudnia
2007 r. dla emisji niektórych substancji niebezpiecznych.
W zakresie ochrony przyrody, nadal pozostaje do przyjęcia nowa ustawa o ochronie
przyrody, co jest niezbędne do tego, aby w pełni wykonać dyrektywę w sprawie ptaków i
siedlisk, wraz z upoważnieniem do wyznaczania siedlisk. Potrzebne jest podjęcie
wzmocnionych wysiłków w celu przygotowania wykazu proponowanych siedlisk o znaczeniu
wspólnotowym oraz wyznaczenia obszarów specjalnej ochrony do dnia przystąpienia, oraz
zapewnienia stosowania odpowiednich środków ochronnych. Istnieją możliwości
administracyjne, lecz muszą być one znacznie wzmocnione na poziomie województwa, także
w zakresie procesu konsultacyjnego.
Prawodawstwo dotyczące zanieczyszczeń przemysłowych zostało wdrożone zgodnie z
dorobkiem, z wyjątkiem emisji z rozpuszczalników, ostatnich aktów prawnych dotyczących
dużych obiektów energetycznego spalania oraz krajowych pułapów emisji, które muszą
zostać transponowane przed dniem przystąpienia. Podczas gdy istnieją możliwości
administracyjne, konieczne są wzmocnione wysiłki zmierzające do zapewnienia, że
wydawane są i przestrzegane zezwolenia w odniesieniu do wszystkich nowych instalacji
podlegających zasadom zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń (IPPC) do
51
dnia przystąpienia, a w odniesieniu do istniejących instalacji zezwolenia będą nadal
wydawane i przestrzegane do października 2007 r. W odniesieniu do zarządzania ryzykiem
przemysłowym, wdrożono prawodawstwo zgodne z dorobkiem. Do dnia przystąpienia należy
zapewnić wprowadzenie w życie przepisów w sprawie ryzyka poważnych wypadków.
Uzgodniono regulacje przejściowe, wraz z celami pośrednimi, do dnia 31 grudnia 2010 r. dla
IPPC i do dnia 31 grudnia 2017 r. dla dużych obiektów energetycznego spalania, dla
niektórych instalacji w Polsce.
Prawodawstwo dotyczące chemikaliów i organizmów genetycznie zmodyfikowanych
(GMO) zostało wdrożone zgodnie z dorobkiem, z wyjątkiem biocydów. Istnieją i funkcjonują
możliwości administracyjne. Środki wykonawcze w tym obszarze postępują według planu.
Do dnia przystąpienia należy ustanowić procedury zezwoleń. Należy kontynuować i
wzmocnić współpracę między zaangażowanymi organizacjami.
Transpozycja dorobku w zakresie hałasu postępuje zgodnie ze schematem, a przepisy są
zgodne z dorobkiem, z wyjątkiem ostatnich aktów prawnych dotyczących poziomu hałasu
otoczenia, które muszą zostać transponowane do lipca 2004 r. zgodnie z dyrektywą. Należy
zatwierdzić jednostki testujące i notyfikowane.
Co się tyczy bezpieczeństwa jądrowego i ochrony przed promieniowaniem, dostosowanie
ustawodawstwa zostało zakończone, a przepisy są zgodne z dorobkiem. Istnieją tutaj i
funkcjonują szerokie możliwości administracyjne. Ustalono regulacje przejściowe do dnia
31 grudnia 2006 r. dla narażenia na promieniowanie związane z badaniami medycznymi.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia. Pod warunkiem, że utrzymany zostanie dobry postęp (wraz ze
wzmocnieniem możliwości administracyjnych, w szczególności na poziomie regionalnym i
lokalnym), można spodziewać się, że Polska będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek w
obszarach legislacji horyzontalnej, jakości wody, gospodarki odpadami, jakości
powietrza, zarządzania ryzykiem przemysłowym, chemikaliów i organizmów
genetycznie zmodyfikowanych, hałasu i bezpieczeństwa jądrowego oraz ochrony przed
promieniowaniem do dnia przystąpienia. Polska musi sfinalizować dostosowanie
ustawodawstwa w następujących obszarach: legislacja horyzontalna, jakość powietrza,
gospodarka odpadami, jakość wody, zanieczyszczenia przemysłowe, chemikalia i organizmy
genetycznie zmodyfikowane oraz hałas. Musi uzupełnić plany i programy jakości powietrza
oraz nadal wzmacniać monitoring jakości powietrza i wody. Ponadto Polska musi uzupełnić
spisy emisji substancji niebezpiecznych oraz zezwolenia na nie, sfinalizować niezbędne
programy w obszarze wody, oraz zakończyć określanie stref narażonych na zanieczyszczenie
azotanami. Należy uzupełnić plany gospodarki odpadami na poziomie województwa, powiatu
i gminy, a także ustanowić system nadzoru wysyłek odpadów. Należy kontynuować
ustanawianie systemu zbiórki odpadów oraz środków odzyskiwania i zbytu. W odniesieniu do
zarządzania ryzykiem przemysłowym, należy zakończyć wdrażanie przepisów w sprawie
ryzyka poważnych wypadków. Należy ustanowić procedury zezwoleń na biocydy. Polska
musi także zwrócić uwagę na raportowanie na każdym poziomie administracji.
Polska częściowo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi w obszarze zanieczyszczeń
przemysłowych i ochrony przyrody. W celu zakończenia przygotowań do członkostwa,
konieczne jest podjęcie wzmocnionych wysiłków w celu zapewnienia, że wydawane są i
52
przestrzegane zezwolenia dla wszystkich nowych instalacji IPPC do dnia przystąpienia i dla
istniejących instalacji do października 2007 r. Należy zwrócić szczególną uwagę na
wzmocnienie możliwości wydawania zezwoleń zintegrowanych na poziomie lokalnym i
regionalnym. W obszarze ochrony przyrody Polska musi przyjąć nową ustawę o ochronie
przyrody. Potrzebne są wzmocnione wysiłki w celu przygotowana wykazu proponowanych
obszarów ochrony przyrody oraz specjalnych obszarów ochrony ptaków. Wymaga to
znacznego wzmocnienia możliwości administracyjnych na poziomie województwa, z
uwzględnieniem procesu konsultacyjnego.
Rozdział 23: Ochrona konsumentów i ochrona zdrowia
Dorobek obejmuje ochronę ekonomicznych interesów konsumentów (dotyczy w tym zakresie
reklamy porównawczej i wprowadzającej w błąd, podawania cen, kredytu konsumenckiego,
nieuczciwych warunków umów, sprzedaży na odległość i sprzedaży obwoźnej, wycieczek
zorganizowanych, własności podzielonej, nakazów sądowych w sprawach z zakresu ochrony
interesów konsumentów oraz niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i
związanych z tym gwarancji) oraz ogólne bezpieczeństwo towarów (odpowiedzialność za
wadliwy produkt, niebezpieczne imitacje oraz ogólne bezpieczeństwo produktów). Ostatnio
przyjęte ustawy obejmują zasady dotyczące ogólnego bezpieczeństwa produktów i sprzedaży
konsumentom usług finansowych na odległość. Państwa przystępujące muszą efektywnie
zapewnić wdrażanie dorobku poprzez właściwe systemy prawne i administracyjne, wraz z
nadzorem rynku i rolą organizacji konsumenckich.
W odniesieniu do zagadnień związanych z bezpieczeństwem, Polska musi dokonać
pewnych drobnych poprawek niezbędnych w celu pełnego dostosowania w zakresie
odpowiedzialności za wadliwy produkt. Nadal potrzebna jest transpozycja zrewidowanej
dyrektywy o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Chociaż istnieją struktury
administracyjne, muszą one zostać jeszcze bardziej wzmocnione w sensie zasobów
finansowych i ludzkich.
Nadzór rynku odnoszący się do ogólnego bezpieczeństwa produktów jest tylko częściowo
rozwinięty. Polska uzupełnia odpowiednią politykę, struktury zarządzania oraz system
informacyjny. Jednakże należy jeszcze bardziej rozwinąć możliwości głównych organów
odpowiedzialnych za nadzór rynku i usprawnić koordynację ich działań. Struktury te także
muszą zostać wzmocnione w sensie zasobów finansowych i ludzkich.
W odniesieniu do środków niezwiązanych z bezpieczeństwem, Polska ostatnio przyjęła
ustawy w obszarach nakazów sądowych w sprawach z zakresu ochrony interesów
konsumentów oraz niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z
tym gwarancjami, a także w obszarach kredytu konsumenckiego oraz podawania cen.
Jednakże należy zakończyć transpozycję w zakresie umów zawieranych na odległość i
sprzedaży obwoźnej. Tylko częściowo są rozwinięte działania zmierzające do stosowania
prawodawstwa odnoszącego się do ochrony ekonomicznych interesów konsumentów.
Konieczne są dalsze wysiłki w celu efektywnego wdrożenia dorobku, szczególnie w
odniesieniu do wydajności sądownictwa w sprawach konsumenckich. Należy dalej rozwijać i
wzmacniać struktury administracyjne w sensie zasobów finansowych i ludzkich.
W odniesieniu do organizacji konsumenckich, oczekuje się na ustanowienie Rady Ochrony
Konkurencji i Konsumentów jako ciała konsultacyjnego w celu poprawy możliwości
przyczyniania się przez organizacje konsumenckie do rozwoju polityki mającej wpływ na
53
konsumentów. Niemniej jednak, należy nadal wspierać rolę organizacji pozarządowych.
Należy także zachęcać do bardziej aktywnego włączania się tych organizacji w rozwijanie
standardów bezpieczeństwa produktów konsumenckich. Trzeba dalej wspierać przekazywanie
informacji konsumentom i edukację konsumentów w celu podniesienia poziomu świadomości
konsumentów i przedsiębiorców w zakresie ich praw i obowiązków.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w zakresie środków związanych z bezpieczeństwem i organizacji
konsumenckich. Oczekuje się w związku z tym, że będzie w stanie wdrożyć ten dorobek na
dzień przystąpienia. Polska musi zakończyć dostosowanie do dorobku w zakresie
zrewidowanej dyrektywy dotyczącej ogólnego bezpieczeństwa produktów.
Polska spełnia większość wymogów w zakresie członkostwa w obszarze nadzoru rynku i
środków niezwiązanych z bezpieczeństwem. W celu zakończenia przygotowań do
członkostwa, Polska musi zakończyć dostosowanie w obszarach niezwiązanych z
bezpieczeństwem i zapewnić właściwe stosowanie przepisów prawa dotyczących środków
związanych i niezwiązanych z bezpieczeństwem, wraz ze wzmocnieniem możliwości i
struktur administracyjnych.
Rozdział 24: Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
Najbardziej rozwiniętą częścią tego rozdziału jest dorobek Schengen, którego skutkiem jest
zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych. Jednakże duża część tego dorobku nie będzie
mieć zastosowania do państw przystępujących wraz z przystąpieniem, lecz po przyjęciu
późniejszej odrębnej decyzji Rady. Plan Działań Wdrożenia Dorobku Schengen ma na celu
przygotowanie tego wdrożenia na podstawie wiarygodnego harmonogramu wprowadzania
postanowień Schengen. Wiążące zasady (inne niż postanowienia Schengen), które muszą być
wdrożone z dniem przystąpienia, obejmują dorobek dotyczący wiz, migracji, azylu,
współpracy policyjnej, zwalczania przestępczości zorganizowanej, walki z terroryzmem,
nadużyć finansowych i korupcji, narkotyków, współpracy celnej oraz instrumenty prawne w
zakresie praw człowieka. W zakresie zagadnień takich jak kontrola granic, nielegalna
migracja, przemyt narkotyków i pranie brudnych pieniędzy, przestępczość zorganizowana,
współpraca policyjna i sądowa, ochrona danych i wzajemne uznawanie orzeczeń sądowych,
państwa przystępujące muszą być odpowiednio wyposażone, aby spełnić właściwe standardy
możliwości administracyjnych. Wielkie znaczenie ma także ustanowienie niezależnej,
niezawodnej i wydajnej organizacji sądownictwa i policji.
Przygotowania w odniesieniu do postanowień Schengen (Plan Działań Schengen) dotyczące
przystąpienia są nadal bardzo satysfakcjonujące, lecz pojawiły się pewne opóźnienia w
uzupełnianiu dostosowań prawnych w zakresie kontroli i nadzoru granic. W dodatku
niezbędne będą znaczne wysiłki po przystąpieniu w celu przygotowania do zniesienia granic
wewnętrznych i pełnego wdrożenia dorobku Schengen na podstawie dalszej decyzji podjętej
przez Radę. Należy w szczególności zwrócić uwagę na takie fundamentalne aspekty
wdrożenia, jak finansowanie Planu Działań oraz zapewnienie personelu Straży Granicznej.
Należy kontynuować podejmowane wysiłki zmierzające do wzmocnienia kontroli i nadzoru
granicy wschodniej. Przedmiotem uwagi powinno być oddzielenie ruchu w portach lotniczych
i morskich. Bezzwłocznie należy rozwiązać problem umiejscowienia SIRENE tak, aby
umożliwić podjęcie kroków niezbędnych do wdrożenia. Polska musi nadal prowadzić
54
przygotowania do integracji z Systemem Informacyjnym Schengen (SIS) II.
W obszarze ochrony danych Polska znacznie uzupełniła dostosowania ustawodawstwa,
utworzono organ odpowiedzialny za ochronę danych, Biuro Inspektora Generalnego Ochrony
Danych Osobowych, które to Biuro wyposażono w szeroki zakres uprawnień. Jednakże nadal
są konieczne pewne drobne dostosowania w celu osiągnięcia pełnej zgodności z dorobkiem
(patrz także rozdział 3). W odniesieniu do używania danych osobowych przez policję, organ
upoważniony, Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej, właśnie rozpoczęło działalność.
Należy dalej wzmacniać współpracę międzyinstytucjonalną.
W zakresie polityki wizowej, kontynuowane jest dostosowanie do rozporządzenia
dotyczącego państw z obowiązkiem wizowym i bez obowiązku wizowego. Polska
dostosowała swoją politykę do tak zwanej „listy negatywnej” poprzez wprowadzenie od dnia
1 października obowiązku wizowego dla swoich trzech wschodnich sąsiadów: Federacji
Rosyjska, Białorusi i Ukrainy. Polska nadal musi w pełni dostosować swoją politykę w
odniesieniu do tak zwanej „pozytywnej” listy wizowej. W odniesieniu do wykonania i
potencjału administracyjnego, Polska nadal ma przed sobą ważne wyzwania. Konieczne są
dalsze wysiłki związane z infrastrukturą, rekrutacją personelu oraz szkoleniem, a także
instalacji technologii informacyjnej w konsulatach w Federacji Rosyjskiej, Białorusi i
Ukrainie. Ponadto nadal musi zostać ustanowiony odpowiedni krajowy rejestr wizowy.
Polska musi także wyposażyć wszystkie swoje misje dyplomatyczne i konsularne w
wyposażenie służące do wykrywania podrobionych i sfałszowanych dokumentów.
W odniesieniu do zarządzania przyszłymi granicami zewnętrznymi, Polska generalnie
dostosowała swoje przepisy dotyczące kontroli i nadzoru granic. Jednakże ciągle nie zostały
dokonane pewne zmiany związane z poszerzonymi kompetencjami Straży Granicznej, a także
dostosowania do prawa międzynarodowego w zakresie zniesienia i ponownego wprowadzenia
kontroli granic. Ciągle poprawia się współpraca między odpowiednimi służbami; mianowicie
Strażą Graniczną, policją oraz służbą celną. Polska zawarła umowy o współpracy z
państwami sąsiadującymi o zarządzaniu granicami i przestępczością graniczną oraz podjęła
środki zmierzające do zapewnienia wzmocnionej współpracy z jej wschodnimi sąsiadami.
Jednakże trzeba nadal wzmacniać możliwości analizy ryzyka przez policję graniczną.
Dokonuje się wdrożenie Strategii Zintegrowanego Zarządzania Granicą i odpowiednich
części Planu Działań Schengen. Głównym wyzwaniem pozostaje niedobór personelu Straży
Granicznej, która ma stać się służbą w pełni profesjonalną do 2006 r. (poprzez rekrutację
5 300 nowych osób i stopniowe ograniczanie poboru). Rekrutacja zaczęła przyspieszać z
dodatkowymi 1 325 nowymi osobami w 2003 r., z których 80% będzie służyć na przyszłych
granicach zewnętrznych. System szkolenia wprowadzony w 2002 r. wydaje się być
odpowiedni. Pod warunkiem, że będą dostępne konieczne zasoby, a kolejne fale rekrutacji
będą dobrze zorganizowane, dwa centra szkoleniowe Straży Granicznej powinny być w stanie
efektywnie przeszkolić nowe osoby.
Infrastruktura na wszystkich międzynarodowych wschodnich przejściach granicznych została
lub właśnie jest adaptowana i udoskonalana. Ostatnio stale wzrastała zdolność wdrażania
służb granicznych, w szczególności straży granicznej. Harmonogram budowania jednostek
patroli granicznych dla nadzorowania zielonej granicy był generalnie przestrzegany bez
znacznych opóźnień. Jednakże konieczne jest zwrócenie uwagi na rozwój automatycznego
radiowego systemu lokalizacji i monitoringu dla polskich obszarów morskich oraz konstrukcji
stacjonarnych i mobilnych systemów nadzoru.
55
W obszarze migracji zakończono dostosowania legislacyjne, wraz z odpowiedzialnością
przewoźnika, poprzez nowe Prawo o cudzoziemcach, które weszło w życie we wrześniu
2003 r. Polska podejmuje aktywnie wysiłki w celu zawarcia umów o readmisji. Poziom
współpracy z państwami sąsiadującymi w zakresie readmisji wydaje się właściwy, chociaż
nie zawarto jeszcze umów z Rosją i Białorusią. Istnieją struktury administracyjne, lecz nadal
istnieje zachodzenie na siebie kompetencji i procedur. Nie rozwinięto jeszcze spójnego
systemu szkolenia dla wszystkich służb migracyjnych (Urząd ds. Repatriacji i
Cudzoziemców, Straż Graniczna, biura województw), a także nie zdefiniowano spójnej
polityki migracyjnej. Nadal należy uzupełnić połączenie przejść granicznych z bazą danych
obywateli państw trzecich.
W obszarze azylu Polska zakończyła legislacyjne dostosowanie do dorobku. W odniesieniu
do zdolności wdrażania, znacząco zmniejszono zaległości w 2002 r. Polska powinna nadal
rozwijać swoje środki analityczne i organizacyjne dla aktywnego uczestnictwa w EURODAC
i powinna określić swoje krajowe punkty dostępu dla Dublin II. Ostatecznie, Polska musi
także wzmocnić swoją zdolność przyjmowania, a także wzmóc wysiłki w celu integrowania
osób ze statusem uchodźcy.
W obszarze współpracy policyjnej i zwalczania przestępczości zorganizowanej, Polska
ratyfikowała Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko Przestępczości Zorganizowanej
oraz podpisała, lecz jeszcze nie ratyfikowała, dwa protokoły dotyczące handlu ludźmi i
przemytu imigrantów; trzeci protokół, w sprawie broni palnej, nie został podpisany. Polska
nadal musi ratyfikować Konwencję Rady Europy w sprawie przestępstw komputerowych.
Konieczne są dalsze wysiłki w celu zapewnienia posiadania przez Polskę odpowiedzialnej,
niezawodnej i w pełni skoordynowanej organizacji policyjnej do dnia przystąpienia. Sytuacja
w zakresie personelu nadal pozostaje trudna, konieczne jest poświecenie stałej uwagi
współpracy i koordynacji między policją a organami ścigania sądowego i sądowniczymi.
Należy znacznie rozwinąć szkolenie i wymianę informacji w obszarze zwalczania
przestępczości gospodarczej i zorganizowanej (w szczególności przemytu papierosów i
narkotyków), przyznać wystarczające środki finansowe w celu wykonania wszystkich
planowanych środków. Współpraca międzynarodowa jest dobrze ugruntowana, a wspomagają
ją odpowiednie umowy o współpracy, w szczególności zawarcie umowy z Europolem. Należy
zwrócić uwagę na przygotowanie na czas procedur krajowych w celu zapewnienia płynnej
ratyfikacji Konwencji o Europolu wraz z przystąpieniem do UE. Należy dalej rozwijać
współpracę międzyinstytucjonalną, w szczególności w odniesieniu do wzajemnego dostępu
do baz danych poprzez Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej (KCIK) oraz współpracę z
administracją celną. Ustanowiono także struktury administracyjne, lecz muszą one być nadal
wzmacniane, w szczególności Krajowy System Informacji Policyjnej.
W zakresie walki z terroryzmem, Polska ratyfikowała najważniejsze konwencje w tym
obszarze, w szczególności Konwencję Narodów Zjednoczonych z 1999 r. o Zwalczaniu
Finansowania Terroryzmu. Polska powinna podjąć zwielokrotnione wysiłki przygotowawcze
w celu przystąpienia do Konwencji o Pomocy Wzajemnej w Sprawach Karnych między
Państwami Członkowskimi UE z 2000 r. wraz z przystąpieniem.
W odniesieniu do zwalczania nadużyć finansowych i korupcji, polskie ustawodawstwo nie
jest jeszcze w pełni dostosowane do dorobku, w szczególności do postanowień Konwencji z
1995 r. o Ochronie Interesów Finansowych Wspólnot Europejskich i protokołów do niej.
Należy osiągnąć pełne dostosowanie do tych instrumentów, w szczególności w odniesieniu do
odpowiedzialności osób prawnych. Zmiany w Kodeksie karnoskarbowym i Kodeksie karnym
56
ciągle nie zostały dokonane. Nadal konieczne jest dostosowanie do decyzji ramowych Rady w
sprawie ochrony euro przed fałszerstwami, i należy zapewnić pełne stosowanie tego dorobku.
Polska musi jeszcze wyznaczyć Krajowe Biuro Centralne, zajmujące się szczególnie analizą
banknotów i bilonu. Wraz ze strategią przeciwdziałania korupcji polskie władze podjęły
uzgodnione wysiłki w celu zmniejszenia pojawiania się pospolitej korupcji w ramach
administracji państwowej jako całości. Należy rozważyć penalizację z zasady „konfliktu
interesów” w celu zwiększenia skuteczności zwalczania korupcji. Będzie konieczne silne
wsparcie administracyjne, by efektywnie wdrożyć tę strategię. Konieczne jest zdecydowane
wykonywanie strategii przeciwdziałania korupcji, w szczególności w odniesieniu do korupcji
na wysokim poziomie urzędniczym. W odniesieniu do korupcji patrz także sekcja dotycząca
zdolności administracyjnej i sądowej - C.1.
W zakresie zwalczania narkotyków Polska znacząco uzupełniła swoje środki legislacyjne i
przyjęła krajowe programy przeciwdziałania uzależnieniu od narkotyków – zgodnie z unijną
Strategią Narkotykową. Jednak wdrażanie wymaga dalszej poprawy, wraz z niezbędnymi
możliwościami administracyjnymi zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym orz
przyznaniem wystarczających środków finansowych. Należy także dalej wzmocnić
infrastrukturę instytucjonalną Krajowego Punktu Ogniskowego dla dalszej współpracy z
Europejskich Centrum ds. Narkotyków i Uzależnień (EMCDDA). Ogólnie, należy wzmocnić
współpracę i koordynację międzyinstytucjonalną.
Polska w znacznej mierze uzupełniła swoje legislacyjne dostosowanie do dorobku w zakresie
prania brudnych pieniędzy poprzez zmiany, które wejdą w życie dnia 1 stycznia 2004 r.
Jednakże są konieczne dalsze dostosowania w celu osiągnięcia pełnej zgodności z
najnowszym dorobkiem (patrz także rozdział 4 - swobodny przepływ kapitału). Istnieje
Jednostka Wywiadu Finansowego, lecz należy zakończyć adaptację jej systemu technologii
informacyjnej w świetle efektywnego wdrożenia w odpowiednim czasie, a także należy
rozwinąć szkolenia w zakresie prania brudnych pieniędzy dla sędziów i prokuratorów
publicznych.
W obszarze współpracy celnej Polska jest w trakcie dostosowywania przepisów.
Zapewniono współpracę międzyinstytucjonalną, jak również współpracę z przedsiębiorcami
na podstawie protokołów ustaleń. Na poziomie centralnym administracja celna zawarła
umowy z policją, Strażą Graniczną i Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego w celu
zwalczania przestępczości granicznej i celnej. Jednakże współpracę międzyinstytucjonalną
należy nadal rozwijać.
W obszarze współpracy sądowniczej w sprawach cywilnych i karnych dostosowanie
przepisów trwa tam, gdzie jest nadal konieczne i Polska powinna być gotowa wraz z
przystąpieniem do stosowania dorobku i do przystąpienia do odpowiednich konwencji i
stosowania ich. Należy zwrócić szczególną uwagę na dostosowanie do decyzji ramowej Rady
z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury
wydawania między Państwami Członkowskimi oraz jej efektywne wykonanie. Istnieją
struktury administracyjne dla bezpośredniego kontaktu między właściwymi organami
sądowymi, lecz muszą one zostać dalej wzmocnione.
W odniesieniu do reformy sądownictwa w ogólności, szczegółowa analiza zawarta jest w
sekcji dotyczącej zdolności administracyjnej i sądowej - C.1.
Wszystkie instrumenty prawne praw człowieka w ramach dorobku z zakresu wymiaru
57
sprawiedliwości i spraw wewnętrznych zostały przez Polskę ratyfikowane.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia i oczekuje się, że będzie w stanie wdrożyć do dnia przystąpienia
dorobek w obszarach ochrony danych, migracji, azylu, współpracy policyjnej i
zwalczania przestępczości zorganizowanej, walki z terroryzmem, współpracy celnej,
współpracy sądowniczej w sprawach cywilnych i karnych oraz instrumentów prawnych
praw człowieka.
Polska częściowo wypełnia większość zobowiązań i wymogów w zakresie członkostwa w
odniesieniu do Planu Działań Schengen, polityki wizowej, granic zewnętrznych,
zwalczania nadużyć finansowych i korupcji oraz narkotyków, a także prania brudnych
pieniędzy. W odniesieniu do nadużyć finansowych i korupcji wzywa się do podjęcia
dodatkowych wysiłków w celu zakończenia dostosowania przepisów, wraz z
odpowiedzialnością osób prawnych, oraz zakończonego sukcesem wprowadzenia w życie
przyjętej strategii przeciwdziałania korupcji. Polska musi przyjąć i wdrożyć niezbędne
przepisy. Ogólnie, należy rozwinąć współpracę międzyinstytucjonalną oraz wzmocnić
struktury koordynacyjne.
Rozdział 25: Unia celna
Dorobek z zakresu unii celnej dorobek obejmuje prawie wyłącznie prawodawstwo
bezpośrednio wiążące Państwa Członkowskie i niewymagające transpozycji do prawa
krajowego. Zawiera wspólnotowy Kodeks Celny i jego przepisy wykonawcze; Nomenklaturę
Scaloną, Wspólną Taryfę Celną oraz przepisy dotyczące taryfowej klasyfikacji towarów,
zwolnienia z cła, zawieszenie cła i niektóre kontyngenty taryfowe; a także inne przepisy, jak
na przykład dotyczące kontroli celnej wyrobów podrobionych i pirackich, prekursorów
narkotyków i dóbr kulturalnych oraz wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach
celnych i umowy Wspólnoty w danych obszarach, wraz z tranzytem. Państwa Członkowskie
muszą zapewnić istnienie koniecznych możliwości stosowania, wraz z połączeniami z
odpowiednimi wspólnotowymi komputerowymi systemami celnymi.
Polskie ustawodawstwo celne jest w szerokim zakresie zgodne z dorobkiem na rok 2002, po
wejściu w życie w sierpniu 2003 r. ostatnich dostosowań ustawodawstwa, w szczególności
dotyczących składów celnych. Wdrożenie pozostałych niedostosowanych przepisów, wraz z
nowym dorobkiem z roku 2003, i innych, takich jak termin odzyskiwania należności celnych,
nastąpi wraz z przystąpieniem, gdy prawodawstwo wspólnotowe będzie bezpośrednio
stosowane. Przepisy krajowe zastąpione przez dorobek zostaną uchylone w chwili
przystąpienia, a uzgodnienia dotyczące wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach
celnych zostaną w razie potrzeby zmienione.
W zakresie zdolności administracyjnej i operacyjnej istnieje funkcjonująca administracja
celna, co do której oczekuje się, że będzie mieć odpowiedni poziom zdolności
administracyjnej i operacyjnej pod warunkiem ukończenia przygotowań przed
przystąpieniem. Polska powinna kontynuować realizację planów reorganizacji służb celnych i
ponownego rozmieszczenia personelu w wyniku przystąpienia, gdy zmniejszy się zakres prac
celnych w związku z przekształceniem obrotu zewnętrznego w wewnętrzny. Powinny zostać
zakończone przygotowania do zastosowania środków i przepisów, które zostaną
58
wprowadzone w chwili przystąpienia (np. aspekty celne zarządzania refundacjami
wywozowymi WPR), w szczególności poprzez szkolenia. W dodatku należy kontynuować
wysiłki w odniesieniu do wykonania Strategii Biznesu, zwalczania nieprawidłowości celnych,
na przykład w odniesieniu do wyrobów podrobionych i pirackich, oraz wzmocnienie
współpracy między organami celnymi i innymi organami odpowiedzialnymi za stosowanie
tych przepisów.
W okresie będącym przedmiotem niniejszego sprawozdania polskie władze osiągnęły
znaczny postęp w rozwijaniu i wdrażaniu systemów komputerowych oraz innych zagadnień
związanych z wzajemnymi połączeniami. Należy utrzymać obecne tempo i zakończyć
pozostałe prace zgodnie z harmonogramem, w szczególności w odniesieniu do
rozmieszczania w całym kraju komputerowego systemu przetwarzania danych wejściowych
oraz systemu tranzytu zgodnego ze wspólnotowym wraz z w pełni działającym modułem
dotyczącym podmiotów gospodarczych.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia i oczekuje się, że będzie w stanie, do czasu przystąpienia, wdrożyć
dorobek z zakresu unii celnej z niezbędną zdolnością administracyjną i operacyjną. Przy
uzupełnianiu swoich przygotowań do członkostwa Polska musi zapewnić reorganizację służb
celnych przy minimum zakłóceń, w szczególności zakończenie szkoleń z zakresu stosowania
przepisów i środków, które zostaną wprowadzone z chwilą przystąpienia, wraz ze środkami
nowej polityki handlowej i WPR. Dodatkowo, należy przykładać ciągłą uwagę do
komputeryzacji i wzajemnych połączeń oraz do utrzymania istniejących zasobów ludzkich i
finansowych w celu utrzymania postępu w tym obszarze.
Rozdział 26: Stosunki zewnętrzne
Główny element w tym rozdziale, wspólna polityka handlowa, składa się z bezpośrednio
wiążącego prawodawstwa UE, które nie wymaga transpozycji do prawa krajowego. Państwa
przystępujące zostały poproszone o dostosowanie przed przystąpieniem do dorobku w
zakresie produktów podwójnego zastosowania oraz, tam, gdzie ma to zastosowanie, kredytów
eksportowych. Państwa przystępujące zobowiązały się do zapewnienia zgodności z
dorobkiem ich umów dwustronnych z państwami trzecimi. W obszarze pomocy humanitarnej
i polityki rozwoju, państwa te muszą zapewnić zdolność do uczestniczenia w polityce
rozwoju WE i polityce humanitarnej.
Struktury administracyjne odpowiedzialne za zagadnienia związane ze wspólną polityką
handlową zasadniczo już istnieją i są wystarczające. Jednakże stale konieczna jest poprawa
umiejętności technicznych i językowych.
Polska, w dużej części, koordynowała swoje stanowiska i polityki z Komisją w odniesieniu do
Programu Rozwoju z Doha. Polska powinna kontynuować ścisłą koordynację i współpracę z
Komisją, głównie w celu dalszego przygotowania do wypełnienia swoich zobowiązań GATS
i zwolnień dla krajów korzystających z klauzuli najwyższego uprzywilejowania (konsolidacja
UE 25), tak aby sfinalizować je wraz z przystąpieniem. Co się tyczy wyrobów
włókienniczych, Polska nie użyła swojego trzeciego etapu integracji w celu dostosowania
swojego wykazu produktów zintegrowanych na mocy Umowy w sprawie wyrobów
włókienniczych i odzieży ze Wspólnotą Europejską; w rezultacie, nadal pozostają
59
rozbieżności.
W zakresie handlu produktami podwójnego zastosowania, Polska osiągnęła wysoki stopień
dostosowania do dorobku. Jednakże należy przeprowadzić dalsze dostosowania, w
szczególności dotyczące wykazu produktów podwójnego zastosowania, ponieważ reżimy
kontroli wywozu nadal przyjmują decyzje, które UE włącza do swojego prawodawstwa. Pełne
dostosowanie w odniesieniu do wspólnotowego ogólnego zezwolenia na wywóz będzie mieć
miejsce wraz z przystąpieniem. Struktury administracyjne w tym obszarze już istnieją i są
zadowalające. Polska jest członkiem międzynarodowych reżimów kontroli wywozu.
Zakończono dostosowanie ustawodawstwa w obszarze kredytów eksportowych. Struktury
administracyjne w tym obszarze już istnieją i są zadowalające
W obszarze umów dwustronnych z państwami trzecimi, Polska sporządziła wykaz takich
umów, które będą musiały zostać wypowiedziane lub renegocjowane w celu wypełnienia
zobowiązań Polski wynikających z przystąpienia. Polska powinna kontynuować
podejmowanie kroków zmierzających do wypowiedzenia lub renegocjowania takich umów.
Po zakończonym sukcesem podpisaniu Protokół Ustaleń ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki
w sprawie Traktatu o inwestycjach dwustronnych, Polska nadal musi podpisać Protokoły
Dodatkowe. Polska musi zapewnić płynną ratyfikację w celu wejścia w życie dostosowań
przed datą przystąpienia. Spośród innych umów, następujące umowy muszą zostać
dostosowane do dorobku: Umowa o ochronie inwestycji zagranicznych zawarta z Kanadą, a
także Umowa o przyjaźni, handlu i żegludze zawarta z Japonią.
W obszarze pomocy humanitarnej i polityki rozwoju, Polska musi zapewnić zgodność jej
polityk z zasadami UE, w szczególności z wytycznymi przewidzianymi przez Komitet OECD
ds. Wspierania Rozwoju, a także ze zobowiązaniami i celami w kontekście Narodów
Zjednoczonych i innych organizacji międzynarodowych. Współpraca w dziedzinie rozwoju w
Polsce jest zdecentralizowana i odpowiada za nią wiele różnych instytucji. Polska musi
zapewnić potencjał administracyjny do uczestniczenia w politykach UE z zakresu rozwoju i
polityki humanitarnej.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia i oczekuje się, że będzie w stanie, do czasu przystąpienia, wdrożyć
dorobek z zakresu wspólnej polityki handlowej i pomocy humanitarnej oraz polityki
rozwoju. Polska powinna wzmóc swoje wysiłki w celu osiągnięcia zgodności swoich ram
polityki rozwoju z zasadami UE.
Polska wywiązuje się z większości zobowiązań i spełnia większość wymogów w zakresie
członkostwa w odniesieniu do umów dwustronnych z państwami trzecimi. W celu
zakończenia przygotowań w obszarze umów dwustronnych z państwami trzecimi, Polska
musi podjąć zdecydowane kroki w celu renegocjacji lub wypowiedzenia umów dwustronnych
tak, aby zapewnić ich zgodność z dorobkiem wraz z przystąpieniem.
Rozdział 27: Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
Dorobek odnoszący się do wspólnej polityki zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB) opiera
się zasadniczo na prawnie wiążących umowach międzynarodowych lub uzgodnieniach
60
politycznych w zakresie prowadzenia dialogu politycznego w ramach WPZiB, dostosowania
do deklaracji UE, oraz stosowania sankcji i środków ograniczających, tam, gdzie sytuacja
tego wymaga.
Polska utworzyła funkcję Dyrektora Politycznego w celu uczestniczenia w dialogu
politycznym. W odniesieniu do wymiany informacji niejawnych, Polska uzupełnia
przygotowania do współpracy z Extranet. Jednakże, Polska nadal musi sfinalizować
techniczne dostosowania do dwóch nowych sieci (Courtesy i sieć ESDP).
W odniesieniu do dostosowania do sankcji UE, środków ograniczających, deklaracji,
deklaracje i démarche (wystąpień), Polska dostosowała swoje ustawodawstwo w
odniesieniu do wprowadzania i wycofywania sankcji gospodarczych. Struktury
administracyjne w tym obszarze w Polsce już istnieją i są zadowalające.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w rozdziale dotyczącym wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa i oczekuje się, że będzie w stanie uczestniczyć w dialogu politycznym oraz
osiągnąć zgodność z deklaracjami, sankcjami i środkami ograniczającymi UE do czasu
przystąpienia. Należy sfinalizować przygotowania administracyjne.
Rozdział 28: Kontrola finansowa
Dorobek w ramach tego rozdziału składa się głównie z ogólnych, ustalonych na poziomie
międzynarodowym i zgodnych z prawodawstwem UE zasad wewnątrzadministracyjnej
kontroli finansowej, które muszą zostać przetransponowane do systemów kontroli i audytu w
całym sektorze publicznym. W szczególności, dorobek wymaga istnienia odpowiedniej
kontroli finansowej ex ante oraz funkcjonalnie niezależnych systemów audytu wewnętrznego;
niezależnego zewnętrznego audytu systemów wewnątrzadministracyjnej kontroli finansowej
w sektorze publicznym; właściwych mechanizmów kontroli finansowej dla wydatków
związanych z przedakcesyjnym finansowaniem UE oraz przyszłymi działaniami
strukturalnymi; uzgodnień w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnoty.
Dodatkowo, należy ustanowić służbę koordynacji zwalczania nadużyć finansowych, zdolną
do współpracy z Biurem Komisji Zwalczania Nadużyć Finansowych OLAF na poziomie
operacyjnym.
W obszarze wewnątrzadministracyjnej kontroli finansowej, Polska ustanowiła przepisy
ramowe i wykonawcze w dużej mierze zgodne z dorobkiem. Jednakże należy wzmocnić i
sfinalizować Kartę audytu wewnętrznego oraz Kodeks etyki audytora wewnętrznego. Proces
rozwoju instytucjonalnego jest zaawansowany, lecz należy zakończyć ustanawianie jednostek
audytu wewnętrznego we wszystkich organach dokonujących wydatków z budżetu.
Nowoustanowione jednostki audytu wewnętrznego muszą posiadać odpowiedni personel
składający się z osób dobrze przeszkolonych i doświadczonych. Należy przejrzeć szkolenie i
egzaminowanie wewnętrznych audytorów.
Najważniejszym urzędnikiem w systemie audytu wewnętrznego w administracji publicznej w
Polsce jest Główny Inspektor Audytu Wewnętrznego, wysoki rangą pracownik służby
cywilnej, który odpowiada bezpośrednio przed ministrem. Został on mianowany w listopadzie
2002 r. Główny Inspektor Audytu Wewnętrznego jest szefem Centralnej Jednostki
61
Harmonizacyjnej do zarządzania finansami i kontroli finansowej, jak również wewnętrznych
systemów audytu. Jednostka ta znajduje się w Ministerstwie Finansów. Polska musi zapewnić
niezależność funkcjonalną i operacyjną Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego.
Ostatnie podniesienie rangi i ponowna interpretacja roli Głównego Inspektora Audytu
Wewnętrznego powoduje konieczność ponownego sformułowania Dokumentu Politycznego
w sprawie wewnątrzadministracyjnej kontroli finansowej oraz Ustawy o finansach
publicznych. Oba dokumenty są aktualnie przeglądane.
W obszarze audytu zewnętrznego zakończono dostosowanie ustawodawstwa. Najwyższa
Izba Kontroli jest niezależną i profesjonalną organizacją, a jej służby audytu zadowalająco
obejmują wszystkie fundusze publiczne i unijne. Polska powinna wzmocnić procedury
wyciągania wniosków z wyników audytu.
W odniesieniu do kontroli wydatków związanych z przedakcesyjnymi funduszami UE
oraz działaniami strukturalnymi, istnieją w Polsce przepisy ramowe i wykonawcze, które
są zgodne z dorobkiem. Ustanawiane są właściwe struktury administracyjne. Jednakże Polska
powinna przyspieszyć wysiłki zmierzające do wzmocnienia możliwości administracyjnych
zarządzania funduszami przedakcesyjnymi i przyszłymi funduszami strukturalnymi w celu
pełnego spełnienia wymogów kontroli finansowej i audytu wewnętrznego. W szczególności,
powinno się wzmocnić rekrutację dodatkowego personelu dla funduszy przedakcesyjnych, a
także funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, czemu powinno towarzyszyć szkolenie.
Polska musi wzmocnić i pilnie przyspieszyć wysiłki prowadzące do Rozszerzonego
Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania (EDIS) dla Przedakcesyjnego Instrumentu Polityki
Strukturalnej i Phare, wraz z wyznaczeniem dalszych zasobów ludzkich.
W obszarze ochrony interesów finansowych WE, Polska wzmocniła przepisy ramowe i
wykonawcze. Został ustanowiony pełnomocnik rządu ds. zwalczania nadużyć finansowych
naruszających interes budżetu Polski i UE. Niemniej jednak, zdolność administracyjna i
operacyjna służby koordynacji zwalczania nadużyć finansowych (AFCOS), wraz ze
współpracą z innymi odpowiednimi instytucjami i organami, musi zostać znacząco
wzmocniona i wykazana poprzez konkretne i przekonujące działania.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarze audytu zewnętrznego i oczekuje się, że będzie w stanie od
czasu przystąpienia wdrażać ten dorobek.
Polska wywiązuje się z większości zobowiązań i spełnia większość wymogów wynikających
z negocjacji w sprawie przystąpienia w obszarach publicznej wewnętrznej kontroli
finansowej, kontroli wydatków na działania strukturalne i ochrony finansowych
interesów WE. W odniesieniu do wewnątrzadministracyjnej kontroli finansowej, należy
zwrócić uwagę na przyjęcie ustawodawstwa pierwotnego. Należy wzmocnić możliwości
administracyjne w obszarze wewnątrzadministracyjnej kontroli finansowej i kontroli
wydatków na działania strukturalne. Należy pilnie podjąć także wzmocnione wysiłki w celu
zakończenia Rozszerzonego Zdecentralizowanego Systemu Wdrażania. W obszarze ochrony
interesów finansowych WE należy zakończyć dostosowania prawne. Zdolność
administracyjną i operacyjną służby koordynacji zwalczania nadużyć finansowych należy
znacznie wzmocnić i poprzeć konkretnymi i przekonującymi działaniami.
62
Rozdział 29: przepisy finansowe i budżetowe
Rozdział 29 obejmuje zasady dotyczące środków finansowych niezbędnych do finansowania
budżetu WE („środki własne”). Te środki własne składają się głównie ze składek Państw
Członkowskich opartych na 1) tradycyjnych środkach własnych pochodzących z ceł, opłat
rolnych i opłat cukrowych, 2) źródłach opartych na podatku VAT oraz 3) źródłach opartych
na dochodzie narodowym brutto. Państwa Członkowskie muszą zapewnić właściwy potencjał
administracyjny w celu odpowiedniej koordynacji oraz zapewnienia odpowiedniego
obliczania, pobierania, płatności i kontroli środków własnych, a także raportowania do UE
wdrażania zasad dotyczących środków własnych.
W odniesieniu do tradycyjnych środków własnych (TOR), Departament Polityki Celnej w
Ministerstwie Finansów został wyznaczony jako jednostka koordynacyjna TOR. Departament
Kontroli Celnej będzie dokonywać raportowania przypadków nadużyć i niezgodności;
wymagane jest dostosowanie procedur raportowania do Komisji zgodnych z wymogami
dorobku. Zdefiniowano procedury i obowiązki dla ustanowienia, poboru i rozliczania opłat
cukrowych, lecz Polska musi nadal podjąć decyzję o tym, jak będzie dokonywana kontrola
opłat cukrowych. Procedury i systemy ustanawiania rachunków A i B, pod kierownictwem
Departamentu Organizacji Służby Celnej, nie zostały jeszcze w pełni wdrożone i będą
wymagać pełnej operacyjności komputerowego systemu odprawy celnej CELINA i
bezpośrednio z nim powiązanego systemu rachunkowości ZEFIR. Należy zauważyć, że
wszelkie opóźnienia w pełnym i dokładnym stosowaniu przepisów celnych UE będą mieć
wpływ na dokładność obliczeń TOR.
Konieczne jest podjęcie dalszych wysiłków przez Ministerstwo Finansów, we współpracy z
Głównym Urzędem Statystycznym, w celu poprawy obliczania środków opartych na
podatku VAT, w szczególności w odniesieniu do obliczania stawki średniej ważonej zgodnie
z ESA95. W tym zakresie, należy dalej rozwijać systemy komputerowe niezbędne do
uzyskania scentralizowanych informacji o podatku VAT na podstawie środków pieniężnych.
Dla obliczania środków opartych na dochodzie narodowym brutto, konieczne jest
podejmowanie stałych wysiłków przez Ministerstwo Finansów, Główny Urząd Statystyczny i
Narodowy Bank Polski w celu dalszej poprawy jakości i wiarygodności rachunków
narodowych i obliczeń dochodu narodowego brutto zgodnie z ESA95, wraz z ich
kompletnością.
Istnieją wszystkie instytucje konieczne do stosowania systemu środków własnych w Polsce.
Jednostka w Ministerstwie Finansów koordynuje zagadnienia związane ze środkami
własnymi i działa efektywnie. W celu dalszego wspierania koordynacji działań różnych
ministerstw zaangażowanych w środki własne, ustanowiono międzyresortową grupę roboczą.
Wnioski
Polska zasadniczo wywiązuje się ze zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji w
sprawie przystąpienia w obszarze przepisów finansowych i budżetowych i oczekuje się, że
będzie w stanie wdrożyć odpowiedni dorobek do dnia przystąpienia. Polska powinna teraz
skupić swoją uwagę na dalszej poprawie wiarygodności statystyk odnoszących się do
dochodu narodowego brutto, skanalizowaniu obliczania środków opartych na podatku VAT,
określaniu uwarunkowań w obszarze kontrolowania opłat cukrowych, zakończeniu procedur
63
prowadzenia rachunków A i B oraz sfinalizowaniu procedur wysyłania raportów w przypadku
nadużyć finansowych lub nieprawidłowości do Komisji poprzez aplikację OWNRES.
64
D. Wnioski
Makroekonomiczna sytuacja Polski jest stabilna, stan gospodarki poprawia się, głównie
dzięki popytowi zewnętrznemu. Jednak w porównaniu z zeszłorocznym raportem reformy
prawie zostały wstrzymane.
Uczyniono pewne postępy w obszarach, w przypadku których zeszłoroczny raport zalecał
poprawę, jednak wciąż przed Polską stoją wyzwania. Władze polskie wykazywały dotychczas
niechęć do przeprowadzenia koniecznych zmian podatkowych. Głęboka restrukturyzacja i
redukcja wydatków publicznych są jednak niezbędne do dalszej poprawy polityk, do
odwrócenia tendencji szybkiego wzrostu długu publicznego i do przygotowania finansów
publicznych Polski do integracji kraju z Unią. Władze polskie powinny zapewnić, aby żadne
decyzje o zastosowaniu rezerwy rewaluacyjnej nie naruszały finansowej niezależności banku
centralnego. Postępy w restrukturyzowaniu przemysłu ciężkiego, dystrybucji energii i w
rolnictwie były w porównaniu z zeszłym rokiem niewielkie i wciąż konieczne są znaczne
wysiłki zmierzające do zrealizowania planowanych reform tych obszarów. Nowe prawo
upadłościowe przyjęte w lutym udoskonala przepisy dotyczące upadłości i likwidacji spółek
oraz dostosowuje je do wymagań nowoczesnej gospodarki rynkowej. Niewiele zrobiono także
aby poprawić funkcjonowanie systemu ksiąg wieczystych, władze muszą zwiększyć wysiłki
w celu unowocześnienia systemu.
Polska dysponuje już odpowiednimi warunkami pozwalającymi jej administracji publicznej i
sądownictwu wdrożyć dorobek Unii, lecz wciąż jeszcze pozostaje pole do poprawy. Należy
zwiększyć liczbę urzędników państwowych mianowanych w drodze konkursu oraz poprawić
koordynację w ramach służby i wzmocnić struktury mające bezpośrednio do czynienia z
integracją europejską. Niezbędne są dalsze wysiłki zmierzające do poprawy efektywności
sądownictwa i zapewnienia przejrzystości jego funkcjonowania, szczególną uwagę należy
zwrócić na dalszy rozwój i organizowanie systemu pomocy prawnej. Za priorytetową należy
dalej uznać walkę z korupcją, co powinno się zwłaszcza objawiać poprzez wzmacnianie
struktur koordynacyjnych i wsparcie administracyjne konieczne do skutecznego wdrożenia
strategii antykorupcyjnej.
Poniżej podane są wynikające z raportu wnioski dotyczące wdrażania dorobku Unii w
określonych dziedzinach.
Po pierwsze należy odnotować, że w większości dziedzin Polska osiągnęła wysoki poziom
zgodności z dorobkiem.
Oczekuje się, że będzie w stanie wprowadzić w życie dorobek w należyty sposób do czasu
przystąpienia w następujących obszarach: środki horyzontalne i proceduralne, jak również
sektorowe przepisy prawne nowego podejścia w zakresie rozdziału swobodny przepływ
towarów; prawa obywatelskie, swobodny przepływ pracowników i koordynacja systemów
zabezpieczenia socjalnego w zakresie/pod względem swobodnego przepływu osób; ochrona
danych osobowych i usługi społeczeństwa informacyjnego w zakresie swobody świadczenia
usług; przepływy kapitału i płatności oraz systemy płatności związane ze swobodnym
przepływem kapitału; prawo spółek i rachunkowość; oraz obszar przepisów
antymonopolowych w rozdziale polityka konkurencji. W obszarze rolnictwo, oczekuje się, że
65
Polska będzie w stanie do czasu przystąpienia wprowadzić w życie dorobek w określonej
ilości obszarów horyzontalnych, w większości instytucji wspólnego rynku, również w
kwestiach weterynaryjnych w odniesieniu do kontroli chorób zwierząt i zootechniki.
Od Polski oczekuje się również, że będzie w stanie wprowadzić w życie do czasu
przystąpienia, dorobek w większości obszarów sektora transport; obszarze podatków
bezpośrednich, jak również współpraca i wzajemna pomoc na polu podatki; większość
obszarów związanych z unią gospodarczą i walutową; statystyką; równym traktowaniem
kobiet i mężczyzn, dialogiem społecznym, polityką zatrudnienia, wykluczeniem społecznym i
ochroną socjalną w obszarze polityka społeczna i zatrudnienie; w sektorze energii; strategii
przemysłowej w rozdziale polityka przemysłowa; małe i średnie przedsiębiorstwa; nauka i
badania; edukacja i kształcenie; polityka kulturalna; programowanie w zakresie polityka
regionalna i koordynacja instrumentów polityki strukturalnej; ustawodawstwo horyzontalne,
jakość powietrza, zarządzanie odpadami, jakość wody, zarządzanie ryzykiem przemysłowym,
chemikalia, organizmy zmodyfikowane genetycznie, hałas, oraz bezpieczeństwo jądrowe i
ochrona przed promieniowaniem w rozdziale środowisko; środki związane z
bezpieczeństwem i organizacjami konsumentów, jeśli chodzi o ochronę konsumenta i ochronę
zdrowia; szereg aspektów w zakresie wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne; unia
celna; wspólna polityka handlowa oraz pomoc humanitarna i polityka na rzecz rozwoju w
dorobku z zakresu stosunków zewnętrznych; wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa;
audyt zewnętrzny w zakresie kontroli finansowej i przepisów finansowych i budżetowych.
Po drugie, w niektórych obszarach Polska częściowo spełnia zobowiązania i wymagania i
musi koniecznie podjąć wzmożony wysiłek w celu dokończenia swoich przygotowań
przedakcesyjnych.
Dotyczy to legislacji sektorowej starego podejścia dotyczącej swobodnego przepływu
towarów, jak również obszaru niezharmonizowanego i zamówień publicznych; obszaru
swobodnego świadczenia usług, w zakresie prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia
usług niefinansowych, jak również bankowych, ubezpieczeniowych, inwestycyjnych i rynku
papierów wartościowych; w obszarze swobodnego przepływu kapitału konieczne jest
wzmocnienie wysiłków w walce z praniem pieniędzy; w obszarze prawa spółek, dotyczy to
ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej; oraz w zakresie pomocy
państwa w obszarze polityki konkurencji. W obszarze rolnictwo wzmożone wysiłki należy
podjąć w zakresie mechanizmów handlu, organizacji wspólnego rynku mleka, wołowiny, jak i
drobiu, rozwoju obszarów wiejskich, handlu żywymi zwierzętami i produktami zwierzęcymi,
wspólnych środków, dobrostanu zwierząt i żywienia zwierząt; dotyczy to także obszarów
działań strukturalnych, pomocy państwa i międzynarodowych umów dotyczących
rybołówstwa w obszarze polityki rybołówstwa.
Obejmuje to również następujące obszary: transport morski; w dziedzinie podatków podatek
VAT i podatki akcyzowe; w obszarze unii gospodarczej i walutowej niezależność krajowych
banków centralnych; w dziedzinie polityki społecznej i zatrudnienia prawo pracy,
bezpieczeństwo i higienę pracy, zdrowie publiczne, Europejski Fundusz Społeczny (EFS)
oraz niedyskryminację; w rozdziale dotyczącym polityki przemysłowej prywatyzację i
restrukturyzację; telekomunikację i technologie informacyjne, w tym w szczególności sektor
usług pocztowych; politykę audiowizualną; w polityce regionalnej i koordynacji
instrumentów strukturalnych ramy legislacyjne, struktury instytucjonalne oraz zarządzanie i
kontrolę finansową; w polityce ochrony środowiska zanieczyszczenia przemysłowe i
dziedziny ochrony przyrody; w dziedzinie ochrony konsumentów i ochrony zdrowia nadzór
66
rynku i środki nie dotyczące bezpieczeństwa; w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw
wewnętrznych Plan Działań Schengen, politykę wizową, granice zewnętrzne, walkę z
nadużyciami finansowymi i korupcją, narkotykami i praniem pieniędzy: stosunki zewnętrzne
w odniesieniu do porozumień dwustronnych z państwami trzecimi; oraz, w dziedzinie
kontroli finansowej, publiczną wewnętrzną kontrolę finansową, kontrolę wydatków
strukturalnych i ochronę finansowych interesów WE w dziedzinie kontroli finansowej.
Po trzecie, Polska, jeśli ma być gotowa do chwili przystąpienia, musi podjąć natychmiastowe
decyzje w celu znalezienia rozwiązań dla dziewięciu kwestii stanowiących przyczynę
poważnych obaw w trzech rozdziałach dorobku.
Dotyczy to dziedziny swobodnego przepływu osób, w zakresie przygotowań Polski do
wzajemnego uznawania kwalifikacji, w szczególności w odniesieniu do kształcenia na
niektórych kierunkach w sektorze służby zdrowia. Dotyczy on także rolnictwa w zakresie
przygotowania Polski do utworzenia agencji płatniczych, wdrożenia Zintegrowanego Systemu
Zarządzania i Kontroli oraz dostosowania instytucji rolno-spożywczych do wymogów
zdrowia publicznego. Ponadto, dotyczy on także, w obszarze kontroli weterynaryjnych i
fitosanitarnych, środków dotyczących pasażowalnych gąbczastych encefalopatii i
zwierzęcych produktów ubocznych, przemieszczania się zwierząt i kontroli bakteriozy
pierścieniowej ziemniaka i raka ziemniaka. W końcu dotyczy to obszarów zarządzania
zasobami i inspekcji i kontroli, a także polityki rynkowej w rozdziale rybołówstwo.
67
ZAŁĄCZNIK STATYSTYCZNY
1998
Podstawowe dane
Liczba mieszkańców (średnio)
Powierzchnia ogólna kraju
Rachunki narodowe a)
Produkt krajowy brutto w cenach
bieżących
38,666
312,685
553,6
1999
2000
2001
2002
w 1 000
38,654 38,646 38,641 38,232
w km2
312,685 312,685 312,685 312,685
1 000 mln PLN
615,1
713,4
750,8
772,2
1 000 mln ECU/EUR
Produkt krajowy brutto w cenach
bieżących
141,3
145,5
204,5
200,2
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca
b) w cenach bieżących
3,700
w ECU/EUR
3,800
4,600
5,300
5,200
Produkt krajowy brutto w cenach stałych
(waluta krajowa)
Wzrost zatrudnienia
Wzrost wydajności pracy
Wzrost jednostkowego kosztu pracy
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca
b) w cenach bieżących
PKB na 1 mieszkańca b) w cenach
bieżących według siły nabywczej
Wydajność pracy (PKB na osobę
zatrudnioną, według siły nabywczej)
Struktura produkcji
Rolnictwo
Przemysł (z wyjątkiem
budownictwa)
Budownictwo
Usługi
Struktura wydatków
Wydatki na spożycie
gospodarstwo domowe i
instytucje niekomercyjne
obsługujące gospodarstwa
domowe (NPISH)
administracja publiczna
Środki trwałe brutto
178,0
zmiany w porównaniu z rokiem poprzednim,
w%
4.8
4.1
4.0
1.0
1.6
1.2
3.6
-1.5
7,700
38
40
-3.9
-1.6
-2.2
8.3
6.5
3.2
-0.9
-4.6
5.1
według siły nabywczej
8,300
9,200
9,400
w % średniej z 15 państw UE
39
40
40
43
46
47
-3.0
4.8
9,500
39
48
% wartości dodanej brutto c)
4.8
4.0
3.6
3.8
27.6
27.1
25.7
24.1
3.1
23.8
8.7
59.0
6.5
66.5
79.0
63.6
8.2
7.2
62.6
65.0
jako % PKB
80.0
81.6
82.7
64.4
63.7
64.8
15.4
25.2
15.5
25.5
18.0
19.1
68
8.8
60.1
17.9
23.9
17.9
20.9
84.2
66.2
-
Zmiany w zapasach d)
Wywóz towarów i usług
Przywóz towarów i usług
Stopa inflacji
Indeks cen towarów konsumpcyjnych
1.1
28.2
33.4
0.9
26.1
32.5
1.1
28.3
34.9
0.1
28.1
31.8
0.0
30.0
33.3
zmiany w porównaniu z rokiem poprzednim,
w%
11.8E
7.2E
10.1
5.3
1.9
69
1998
Bilans płatniczy
Rachunek bieżący
-
-
Bilans handlowy
Wywóz towarów
Przywóz towarów
Usługi netto
zysk netto
Transfery bieżące netto
w tym transfery instytucji
rządowych
napływ bezpośrednich
inwestycji zagranicznych netto
Finanse publiczne
Deficyt/nadwyżka instytucji rządowych i
samorządowych
Dług instytucji rządowych i
samorządowych
Wskaźniki finansowe
Dług zagraniczny brutto całej gospodarki
Dług zagraniczny brutto całej gospodarki
Agregaty pieniężne
M1
M2
M3
Kredyty ogółem
Średnia krótkoterminowa stopa
procentowa
oprocentowanie pieniądza
dziennego
oprocentowanie pożyczek e)
oprocentowanie depozytów e)
Kursy wymiany ECU/EUR
Średnia okresowa
na koniec okresu
-
Wskaźnik efektywnego kursu
walutowego
Rezerwy
rezerwy (łącznie ze złotem)
rezerwy (bez złota)
-6,156
1999
2000
2001
w mln ECU/EUR
-11,716 -10,812 -5,916
-11,450
28,960
40,410
3,761
-1,051
2,584
391
-14,142
28,205
42,346
1,296
-948
2,077
204
-13,339
38,981
52,320
1,533
-1,599
2,592
334
-8,521
46,458
54,979
902
-1,529
3,232
317
5,677
6,821
10,133
6,377
4,335 g)
-2.3
-1.5
w % PKB
-1.8
-3.0
-4.1p
41.6
42.7
37.2
37.3
41.8p
23.3
82.8
19.9
54.0
:
52.9
w % PKB
25.3
24.0
22.1
jako % wywozu
96.7
85.0
78.8
w mld ECU/EUR
23.9
24.4
29.7
63.4
76.5
95.8
:
:
95.8
62.9
73.5
90.0
% rocznie
-7,186
g)
:
:
:
:
:
:
:
:
:
33.9
79.5
80.0
82.7
21.1
14.1
17.1
9.5
23.6
16.8
12.9
5.6
31.9
17.4
20.3
18.9
10.4
13.5
11.2
(1 ECU/EUR =..PLN)
4.227
4.008
3.672
4.159
3.850
3.495
1990 = 100
29.0
29.5
32.1
24,239
23,413
mln ECU/EUR
27,219 29,551 30,288
26,288 28,587 29,252
3.918
4.089
70
18.1
2002
3.857
4.021
30.8
28,409
27,362
Handel zagraniczny
Bilans handlowy
Wywóz
Przywóz
-16,416
25,179
41,595
Terms of trade
104.3
Wywóz do 15 państw UE
Przywóz z 15 państw UE
68.3
65.6
71
mln ECU/EUR
-17,420 -18,752 -15,832 -14,900
25,727 34,407 40,335 43,381
43,147 53,159 56,167 58,281
poprzedni rok = 100
100.8
96.0
102.3
102.8
jako % wartości ogółem
70.5
69.9
69.2
68.7
64.9
61.2
61.4
61.7
1998
Demografia
Stopa przyrostu naturalnego
wskaźnik migracji netto (z korektami)
Stopa śmiertelności noworodków
Przewidywana długość życia:
Chłopców:
Dziewczynek:
Rynek pracy (badanie siły roboczej)
Stopa aktywności gospodarczej (15-64)
Stopa zatrudnienia (15-64), całkowita
Stopa zatrudnienia (15-64), mężczyźni
Stopa zatrudnienia (15-64), kobiety
Stopa zatrudnienia starszych
pracowników (55-64)
Średnie zatrudnienie według rodzajów
działalności (EKD)
Rolnictwo i leśnictwo
Przemysł (z wyjątkiem
budownictwa)
Budownictwo
Usługi
Stopa bezrobocia, ogółem
Stopa bezrobocia, mężczyźni
Stopa bezrobocia, kobiety
Stopa bezrobocia osób poniżej 25 roku
życia
Stopa długotrwałego bezrobocia
Spójność społeczna
Nierówność dystrybucji dochodu
Wczesne opuszczenia szkoły
Ludność w gospodarstwach dotkniętych
bezrobociem (osoby w wieku 0-65 lat)
Poziom życia
Liczba samochodów
Główne linie telefoniczne
Liczba osób korzystających z usług
0.5
-0.3
9.5
68.9
77.3
1999
2000
2001
2002
na 1 000 mieszkańców
0.0
0.3
0.1
-0.2
-0.4
-0.5
-0.4 -11.7 f)
na 1 000 żywych noworodków
8.9
8.1
7.7
7.5
przy narodzinach
66.8
69.7
70.2
70.4
77.5
78.0
78.4
78.8
% ludności
65.9
65.8
66.1
66.0
64.9
59.0
57.6
55.1
53.4
51.5
66.5
64.4
61.5
59.2
56.9
51.7
51.0
48.9
47.7
46.2
jako% populacji ogółem w tej samej grupie
wiekowej
32.1
31.2
28.0
27.4
26.1
jako % wartości ogółem
19.1
25.0
18.1
24.4
7.0
48.9
18.7
23.6
19.2
24.0
19.6
22.6
6.7
50.1
5.9
51.8
10.2
8.5
12.2
21.3
6.9
7.4
50.6
50.3
% siły roboczej
13.4
16.4
11.8
14.6
15.3
18.6
29.6
35.7
18.5
17.1
20.2
39.2
19.9
19.1
20.9
41.6
4.8
5.8
9.3
10.9
7.4
stosunek najwyższych kwintyli do
najniższych kwintyli
:
4.2
4.6
:
:
% populacji w wieku18-24 lat
:
:
:
7.9
7.6
% populacji w wieku 0-65 lat
:
:
:
:
:
230
227.8
50.3
72
na 1 000 mieszkańców
240
259
272
263.2
283.3
294.1
102.1
174.6
248.6
289
310.6
363.7
telefonii komórkowej
Infrastruktura:
Sieć kolejowa
74
Długość autostrad
268
73
w km na 1 000 km2
73
72
68
w km
317
358
337
67
405.0
1998
Przemysł i rolnictwo
Wskaźniki wielkości produkcji
przemysłowej
Wskaźniki wielkości produkcji rolnej
brutto
Innowacje i badania
Wydatki na zasoby ludzkie (wydatki
publiczne na edukację)
Krajowe wydatki brutto na badania i
rozwój
Poziom dostępu do internetu –
gospodarstwa domowe
Środowisko naturalne
Całkowita emisja gazów cieplarnianych
Intensywność energetyczna gospodarki
Udział energii odnawialnej
Struktura przewozu według środka
transportu
103.5p
1999
2000
2001
rok poprzedni = 100
103.6p 106.7p 100.6p
2002
101.4p
105.9
94.8
94.4
105.8
98.1
5.42
5.18
jako % PKB
5.07
:
:
0.72
jako % PKB
0.75
0.7
:
:
:
na 1 000 mieszkańców
:
5.1
7.7
:
tony ekwiwalentu CO2 per capita
71.3
70.9
68.1
:
:
kg ekwiwalentu ropy na 1 000 EUR PKB
840.5
779.3
717.6
:
:
jako % ogólnej konsumpcji energii
elektrycznej
2.1
1.9
1.9
:
:
jako % przewozów towarowych ogółem
52.9
55.7
56.9
60.3
:
p = dane tymczasowe
E = dane oszacowane
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Podział w rachunkach narodowych między 1999 a 2000 r.; zmiana metodologii, Polska
dostarczy spójne dane na odpowiednie lata w końcu 2003 r.
Wartości obliczono z zastosowaniem liczby mieszkańców wynikającej z rachunków
narodowych, która może odbiegać od statystyk demograficznych.
Łącznie z FISIM - pośrednio mierzone usługi pośrednictwa finansowego.
Dane te obejmują zmiany zapasów, nabycie pomniejszone o zbycie i statystyczną
rozbieżność między PKB a jego składnikami wydatków.
Podział po 2001 r.
Stopa ta wynika z całkowitej migracji międzynarodowej netto stałych rezydentów
(18 000 osób) i różnicy (391 000 osób) między szacowanymi danymi o liczbie ludności
na 2001 r. (wynikającej z metody bilansów i spisu z 1988 r.) i na 2002 r. (w oparciu o
Spis Powszechny 2002).
źródło: strona internetowa NBP.
74
Uwagi metodologiczne
Stopa inflacji
Po szczegóły proszę sięgnąć do strony Eurostat pod następującym
http://europa.eu.int/newcronos/suite/info/notmeth/en/theme/strind/ecobac_ir.htm
adresem:
Finansowanie
Finanse publiczne: ogólny deficyt/nadwyżka instytucji rządowych i samorządowych odnosi
się do pojęcia w rachunkach narodowych skonsolidowanych ogólnych pożyczek/kredytów
instytucji rządowych i samorządowych (EDP B.9) wg ESA95. Ogólny dług instytucji
rządowych i samorządowych określa się jako wartość nominalną skonsolidowanego długu
brutto na koniec roku.
Handel zagraniczny
Przywóz i wywóz (ceny bieżące). Kalkulacja jest oparta o specjalny system wymiany.
Klasyfikacja handlowa: Handel towarami jest rejestrowy przy użyciu klasyfikacji produktów
według Nomenklatury Scalonej. Przywóz rejestruje się w CIF, wywóz w FOB.
Przywóz i wywóz do 15 państw UE. Dane dostarczone przez Polskę.
Rynek pracy
Wskaźnikami są zharmonizowane roczne dane, z wyjątkiem średniego zatrudnienia według
rodzajów działalności (EKD) i stopy bezrobocia osób poniżej 25 roku życia, które to dane
obejmują drugi kwartał odpowiedniego roku. Wyniki oparte są o Badanie Siły Roboczej Unii
Europejskiej (LFS). LFS Unii Europejskiej jest prowadzone kwartalnie zgodnie z
rozporządzeniem Rady (EWG) nr 577/98 z dnia 9 marca 1998 r.
Po szczegóły proszę sięgnąć do strony Eurostat pod następującym
http://europa.eu.int/newcronos/suite/info/notmeth/en/theme1/strind/emploi.htm
adresem:
Spójność społeczna
Po szczegóły proszę sięgnąć do strony Eurostat pod następującym
http://europa.eu.int/newcronos/suite/info/notmeth/en/themel/strind/socohe.htm
adresem:
Przemysł i rolnictwo
Wskaźniki wielkości produkcji przemysłowej. Dane dotyczące produkcji przemysłowej
obejmują produkcję sprzedaną (obrót) z przeznaczeniem zarówno krajowym, jak i
zagranicznym.
Wskaźniki wielkości produkcji rolnej. Wskaźniki bazujące na wszystkich indywidualnych
wyrobach produkcji rolnej brutto, według stałych cen z roku poprzedzającego rok badany.
Wskaźniki produkcji rolnej brutto oblicza się w oparciu o rok ubiegły
75
Innowacje i badania
Po szczegóły proszę sięgnąć do strony Eurostat pod następującym
http://europa.eu.int/newcronos/suite/info/notmeth/en/themel/strind/enviro.htm
adresem:
Środowisko naturalne
Po szczegóły proszę sięgnąć do strony Eurostat pod następującym
http://europa.eu.int/newcronos/suite/info/notmeth/en/theme1/strind/enviro.htm
adresem:
Źródła
Całkowity obszar, handel zagraniczny, demografia, poziom życia, infrastruktura, przemysł i
rolnictwo: źródła krajowe. Inne wskaźniki Eurostat.
76