Czym jest kultura polityczna?

Dr Marek Misztal – Doradca Metodyczny z historii i WOS-u
Scenariusz lekcji z WOS-u
Czym jest kultura polityczna?
Wstęp
Zajęcia stanowią podsumowanie cyklu lekcji poświęconych pluralizmowi w życiu publicznym:
działalności partii politycznych, systemów partyjnych, roli stowarzyszeń, fundacji, związków
zawodowych oraz organizacji pracodawców. Podczas ich realizacji uczniowie będą starali się
odpowiedzieć na pytania:
·
·
·
czym jest polityka?
jakie cechy powinien posiadać dobry polityk?
jaką postawę wobec nieprawości polityków powinni przyjąć obywatele?
Koniecznym wydaję się także ustosunkowanie się do kwestii wartości, w imię których działamy na
forum publicznym - jako obywatele, politycy oraz działacze społeczni. Lekcja, z założenia ma stać się
„zderzeniem" wizji, być może wyidealizowanej, polityka, z obrazem świata polityki, który uczniowie
znają m.in. z ekranów telewizyjnych i szpalt gazet. Formuła zajęć oraz metody zaproponowane do
realizacji celów określonych w scenariuszu, wymagają aktywnej postawy nauczyciela w ciągu całego
toku lekcji. Musi on wystąpić jako organizator pracy w grupach oraz moderator dyskusji. Koniecznie
należy zadbać o obecność na zajęciach lokalnych działaczy społecznych, polityków, funkcjonariuszy
samorządowych (burmistrz, miejscowy radny gminny lub powiatowy, przedstawiciel lokalnego
stowarzyszenia). Zajęcia obejmują dwa 90-minutowe spotkania.
Cele lekcji
Po zakończonych zajęciach uczeń:
pamięta:
·
·
·
pojęcia: kultura polityczna, polityk, polityka, kultura polityczna poddańcza, kultura polityczna
parafialna, kultura polityczna uczestnicząca, państwo obywatelskie;
jakie są możliwości wpływania obywatela na życie polityczne;
cechy dobrego i złego polityka.
rozumie:
·
·
·
·
znaczenie wyżej wymienionych pojęć;
różnice między politykiem dobrym i złym;
konieczność kształtowania krytycyzmu wobec przykładów braku kultury politycznej;
zasady prowadzenia dyskusji.
potrafi:
·
·
·
·
·
prezentować i bronić własnego zdania;
wypowiadać się publicznie;
w sposób twórczy rozwiązywać problemy;
wykorzystywać informacje pochodzące z różnych źródeł;
planować i organizować pracę w grupie.
Pomoce dydaktyczne:
·
·
·
Definicje pojęcia "polityka" (Materiał pomocniczy nr 1)
Definicje pojęcia "kultura polityczna" (Materiał pomocniczy nr 2)
Wyniki sondażu "Co Polacy sądzą o politykach?"
Czas trwania: 4 godziny lekcyjne.
Formy pracy: indywidualna, praca w grupach.
Metody:
·
·
·
·
·
·
pogadanka
praca z tekstem
metoda „śnieżnej kuli"
mataplan
dyskusja
prezentacja
Propozycja realizacji tematu
Wprowadzenie
Przybliż uczniom cele lekcji oraz podstawowe zasady pracy w grupie. Wyjaśnij na czym polega praca w
oparciu o technikę metaplanu i „śnieżnej kuli". Przypomnij wspólnie z uczniami pojęcie pluralizmu
politycznego; wyjaśnij różnice między: partiami politycznymi, związkami zawodowymi, organizacjami
pracodawców, stowarzyszeniami oraz fundacjami. Następnie podziel klasę na grupy.
Rozwinięcie
Część 1 - Ćwiczenie: Stworzenie definicji pojęcia „polityka" (metoda „śnieżnej kuli" - praca w
grupach - 30 min.)
·
·
·
·
na kartkach papieru uczniowie starają się wypracować wspólną definicję pojęcia „polityka";
po 10 min. uczniowie konfrontują wyniki pracy z definicjami zamieszczonymi w materiale
pomocniczym nr 1 - ewentualnie uzupełniają definicję;
prezentacja wyników pracy;
podsumowanie, dyskusja:- Jakie cele realizowane są poprzez działalność polityczną?
- Na czym polegają różnice w pojmowaniu istoty działalności politycznej?
Część 2 - Ćwiczenie: Wprowadzenie pojęcia „kultura polityczna" (praca w grupach - 20 min.)
·
·
·
uczniowie przygotowują wyjaśnienie znaczenia pojęcia „kultura polityczna";
po 10 min., tak jak poprzednio, konfrontują wyniki pracy z materiałem pomocniczym nr 2;
prezentacja wyników pracy, dyskusja.
Część 3 - Podsumowanie (30 min.)
·
·
pod kierunkiem nauczyciela uczniowie sporządzają katalog cech: pożądanych i niepożądanych
u polityka oraz cech pożądanych i niepożądanych u dojrzałego społecznie obywatela (materiał
pomocniczy nr 4);
dyskusja.
Część 4 - Ćwiczenie: Przygotowanie plakatu (praca w grupach - 30 min.):
·
·
·
na arkuszach papieru uczniowie odpowiadają na trzy pytania: Jacy są politycy?; Jacy powinni
być?; Co należy zrobić, żeby byli tacy jacy być powinni? (materiał pomocniczy nr 5)
wstępna prezentacja prac;
podsumowanie, dyskusja.
Część 5 - Prezentacja wyników pracy (praca w grupach; indywidualna - 20 min.)
·
·
·
·
przedstawiciele grup dokonują prezentacji wyników pracy; obrona stanowiska grupy
przedstawionego na plakacie;
dyskusja na temat różnic i podobieństw przygotowanych prezentacji z udziałem gości z
zewnątrz;
uporządkowanie wszystkich wypowiedzi i ustalenie wspólnej listy środków zaradczych
(materiał pomocniczy nr 6);
podsumowanie.
Część 6 - Ocena stanu polskiej sceny politycznej (praca indywidualna - 15 min.)
·
·
·
na podstawie materiałów przedstawionych przez kolejne grupy oraz informacji zawartych na
tablicy uczniowie dokonują próby oceny polskiej sceny politycznej (można zastosować
technikę „za i przeciw");
jako pomoc w dyskusji możesz wykorzystać wynik sondażu: Co Polacy sądzą o politykach?
(materiał pomocniczy nr 3);
podsumowanie.
Zakończenie
W kilku zdaniach dokonaj podsumowania pracy wykonanej przez uczniów. Podsumowanie może być
próbą odpowiedzi na następujące pytania:
·
·
Dlaczego nikt nie próbuje dokonać sanacji polskiej sceny politycznej?
W jaki sposób obywatele mogą wpływać na poprawę sytuacji?
Postawione pytania można zaproponować uczniom jako temat pracy domowej.
Uwagi
Zwróć szczegolną uwagę na aktywny udział w zajęciach gości zaproszonych z zewnątrz (wyrażanie
opinii, dyskusja), zwłaszcza w częściach podsumowujących poszczegolne części lekcji.
Materiał pomocniczy nr 1
·
·
·
·
·
·
·
Polityka to działalność mająca na celu zdobycie, utrzymanie i wykorzystanie władzy
państwowej przez określoną grupę interesów.
Polityka to celowe oddziaływanie państwa, partii politycznych, związków zawodowych i innych
organizacji masowych, zmierzające do polepszenia materialno-bytowych warunków życia
społeczeństwa.
Polityka to działalność władzy państwowej w zakresie spraw społecznych, gospodarczych,
kulturalnych, wojskowych i innych, dotycząca spraw wewnętrznych państwa lub jego
stosunków z sąsiadami.
Polityka to działalność publiczna mająca na celu wspólne dobro obywateli, wymagająca od
polityków mądrego zarządzania państwem, w oparciu o posiadaną wiedzę i kompetencje.
Polityka to zręczne i konsekwentne postępowanie jednostki lub grupy zmierzające do
osiągnięcia określonego celu.
Polityka to sztuka sprawowania władzy.
Polityka - określa się tak działania zmierzające do utrzymania istniejącego porządku
społeczno-politycznego, poprzez:- skuteczne zarządzanie strukturami państwa (według reguł
przyjętych w danym systemie politycznym);
- rozwiązywanie pojawiających się konfliktów społecznych;
- usprawnianie działań instytucji państwowych;
- wprowadzanie nowych, bardziej skutecznych mechanizmów i reguł w obrębie struktury
państwowej.
Materiał pomocniczy nr 2
Kultura polityczna to zespół norm, postaw, wartości i wzorów zachowań, dotyczących wzajemnych
relacji - świata władzy i obywateli. Przyjmuje się, że w społeczeństwie otwartym (obywatelskim)
funkcjonują trzy główne postawy wobec polityki: zaściankowa (charakteryzująca się obojętnością
wobec wszelkich przejawów aktywności obywatelskiej), podporządkowana (wyczekująca, bezkrytyczna
wobec decyzji władz i podporządkowująca się im) i uczestnicząca (aktywna w życiu społecznopolitycznym).
W społeczeństwie obywatelskim najbardziej pożądana jest postawa uczestnicząca - opierająca się na
uczciwości osobistej, krytycyzmie, odpowiedzialności za słowa, tolerancji, otwartości na wiedzę i
argumenty, wrażliwości społecznej.
Materiał pomocniczy nr 3
Materiał pomocniczy nr 4
Cechy
pożądane
niepożądane
Politycy
-
Obywatele
-
Materiał pomocniczy nr 5
Metaplan
-
Jacy są politycy?
-
Co należy zrobić, żeby byli tacy, jacy być powinni?
-
Jacy powinni być?
-
Materiał pomocniczy nr 6
Wnioski
Co zależy od
obywateli?
-
Czynniki niezależne od woli obywateli i
polityków.
-
Co zależy od
polityków?
-