Nr wniosku: 173043, nr raportu: 12456. Kierownik (z rap.): dr Anna

Nr wniosku: 173043, nr raportu: 12456. Kierownik (z rap.): dr Anna Markiewicz
Efektem projektu badawczego jest przygotowany do druku, krytycznie opracowany tekst rękopiśmiennego diariusza
podróży po Europie miecznika czernihowskiego Jana Michała Kossowicza, Peregrynacja do cudzych krajów Jaśnie
Wielmożnych Ich Mciów Panów Jana i Aleksandra Jabłonowskich wojewodziców ziem ruskich spisanego w latach
1682–1688. Diariusz zawiera kompletną relację z całej podróży edukacyjnej, grand tour, Jana Stanisława i Aleksandra
Jana Jabłonowskich spisywaną w dniach od 12 IX 1682 do 24 I 1688 r. przez ich guwernera, Jana Michała Kossowicza.
W dniu 12 IX 1682 r. synowie hetmana Stanisława Jabłonowskiego i Marianny Kazanowskiej, Jan Stanisław i Aleksander
Jan Jabłonowscy, wyruszyli w wielką podróż edukacyjną po Europie. Ich opiekunami podczas kilkuletniej nauki
pobieranej w największych europejskich ośrodkach zostali Jan Michał Kossowicz i Szymon Ignacy Gutowski. W czasie
grand tour podróżnicy odwiedzili kraje Rzeszy Niemieckiej, Niderlandy, Francję Włochy, Hiszpanię i Anglię. Takie
zagraniczne podróże edukacyjne w 2. połowie XVII w. stanowiły stały element kanonu wykształcenia europejskich elit.
Również dla młodej szlachty i magnaterii z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów wyjazd do „cudzych krajów” był
zakończeniem całego procesu pobieranej w krajowych szkołach i kolegiach edukacji, stawał się niezbędnym
przygotowaniem do dalszej kariery i funkcjonowania w kręgach dworskich. Miecznik czernihowski Jan Michał
Kossowicz spisał w czasie tej kilkuletniej podróży nieznany dotąd, a niezwykle interesujący dziennik, w którym zawarł
opis peregrynacji do krajów niemal całej Europy i starannie udokumentował przebieg edukacji swoich podopiecznych.
Publikowany dziennik podróży, długo uważany za zaginiony, pozostawał nieznany dla badaczy zajmujących się historią
XVII-wiecznych peregrynacji. Jest to relacja zawierająca niezwykle barwny, fascynujący obraz codziennego życia
młodych polskich szlachciców wyruszających w grand tour, typową dla epoki baroku wielką zagraniczną podróż
edukacyjną.
Zrealizowany projekt badawczy dzięki przygotowaniu krytycznej edycji nieznanego dotąd diariusza podróży Jana
Michała Kossowicza udostępnia źródło bardzo ważne dla wielu dyscyplin naukowych. Będą nim zainteresowani historycy
zajmujący się epoką staropolską oraz historycy oświaty i historii wychowania, ma on wielkie znaczenie dla dalszych
badań nad funkcjonowaniem i organizacją XVII-wiecznych wyjazdów o charakterze edukacyjnym. Dziennik stanowi
również cenne źródło dla badaczy zajmujących się historią kultury, życia codziennego oraz mentalności epoki
staropolskiej, którzy w swoich pracach niejednokrotnie podkreślali już znaczenie i wagę podróży podejmowanych
również przez mieszkańców Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dziennik przynosi również nowy materiał dla
historyków sztuki, prowadzących w ostatnich latach badania nad percepcją dzieł sztuki przez XVII-wiecznych
podróżników oraz wrażliwością artystyczną szlachty epoki baroku.
Tekst rękopisu został odczytany, zredagowany i opracowany według zmodyfikowanej na potrzeby edycji instrukcji
wydawniczej. W przypisach znalazły się objaśnienia dotyczące identyfikacji osób, miejscowości i wydarzeń
wymienionych w tekście źródłowym, w części z nich zamieszczono również odsyłacze bibliograficzne do dalszych źródeł
informacji. Tekst źródła został opatrzony obszernym wstępem historycznym, źródłoznawczym i edytorskim. Do
opracowanego dziennika podróży dołączono indeks osobowy, indeks geograficzny oraz itinerarium Jana Michała
Kossowicza z lat 1682–1688.