Warszawa, dnia 6 września 2016 r. TRYBUNAŁ

Transkrypt

Warszawa, dnia 6 września 2016 r. TRYBUNAŁ
Warszawa, dnia 6 września 2016 r.
TRYBUNAŁ
KONSTYTUCYJNY
Al. J.Ch. Szucha 12A, 00-918 Warszawa
Wnioskodawca:
Grupa Senatorów Senatu IX kadencji
według załączonej listy
działająca przez przedstawicieli:
senatora Piotra Zientarskiego
senatora Mieczysława Augustyna
adres do korespondencji:
Klub Parlamentarny - Grupa Senatorów Platforma Obywatelska
ul. Wiejska 4/6/8, 00-902 Warszawa
Uczestnicy
postępowania:
Sejm- organ, który uchwalił zaskarżone przepisy ustawy,
Rada Ministrów,
Prokurator Generalny.
l.
2.
3.
WNIOSEK
GRUPY SENATORÓW
O STWIERDZENIE NIEZGODNOŚCI PRZEPISÓW UST AWY Z DNIA 14 KWIETNIA 2016 R. O
WSTRZYMANIU SPRZEDAŻY NIERUCHOMOŚCI ZASOBU WŁASNOŚCI ROLNEJ SKARBU
PAŃSTWA ORAZ O ZMIANIE NIEKTÓRYCH UST AW Z PRAWEM UNII EUROPESJKIEJ
Działając
na podstawie art. 191 ust. l pkt l) w zw. z art. 188 pkt 2) Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.; dalej jako:
Konstytucja), my
niżej
podpisani senatorowie Senatu IX kadencji wnosimy o stwierdzenie
przez Trybunał Konstytucyjny,
że:
a) art. l ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu
Własności
Rolnej Skarbu
Państwa
oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2016, poz.
586; dalej jako: u. w.s.n. lub Ustawa) jest niezgodny z pkt 4 akapitu
drugiego Załącznika XII do Traktatu akcesyjnego podpisanego w dniu 16 kwietnia 2003
r. w Atenach (Dz. U. 2004 Nr 90, poz. 864; dalej jako: Traktat akcesyjny) oraz z art. 63
ust. l Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. UE 2012/ C 326/02; dalej
jako: TFUE);
b) art. 6 pkt 9) u.w.s.n. w zakresie, w jakim po art. 29 ustawy z dnia 19 października 1991
r. o gospodarowaniu
nieruchomościami
rolnymi Skarbu
Państwa
(Dz. U. 2015, poz.
1014, 1433, 1830 oraz z 2016, poz. 50; dalej jako: u.g.n.r.) dodaje art. 29a ust. l pkt 1),
art. 29a ust. 4 pkt l) lit. b, jest niezgodny z art. 63 ust. l TFUE, pkt 4 akapitu drugiego
Załącznika
XII do Traktatu akcesyjnego oraz z art. 20 i art. 21 ust. 2 Karty Praw
Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. U. UE 2012/ C 326/02; dalej jako: Karta Praw
Podstawowych UE);
c) art. 7 pkt 4) u.w.s.n. w zakresie, w jakim dodaje po art. 2 ustawy z dnia 11 kwietnia
2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. 2012, poz. 803; dalej jako: u.k.u.r.) art.
2a ust. l, art. 2a ust. 2, art. 2b ust. l, art. 2b ust. 2 i art. 2b ust. 3 w zw. z art. 7 pkt 9)
u.w.s.n. w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 6 ust. l u.k.u.r., jest niezgodny
z art. 63 ust. l TFUE, z pkt 4 akapitu drugiego
Załącznika
XII do Traktatu akcesyjnego
oraz z art. 20 i art. 21 ust. 2 Karty Praw Podstawowych UE;
Do reprezentowania w
postępowaniu
przed
Trybunałem
Konstytucyjnym z
prawem modyfikowania wniosku oraz udzielania dalszych
Wnioskodawcy
upoważniają
pełnomocnictw,
senatorów Piotra Zientarskiego i
Mieczysława
Augustyna.
UZASADNIENIE
(l.)
Regulacja ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu
Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych
ustawy
Poselski projekt ustawy o wstrzymaniu
sprzedaży nieruchomości
Zasobu
Własności
Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw został przygotowany przez
grupę posłów
z klubu parlamentarnego Prawo i
Sprawiedliwość.
Projekt (druk nr
293)
wpłynął
do Sejmu 4 marca 2016 r. i
posiedzeniu Sejmu. I czytanie
dnia 11 marca 2016 r. W
odbyło się
głosowaniu
został
skierowany do I czytania na
na 13. posiedzeniu Sejmu VIII kadencji
nad odrzuceniem projektu w I czytaniu 186
posłów
(Kluby PO, Nowoczesna, PSL oraz
częściowo
posłów
(Kluby PiS i Kukiz'l5) było przeciw, pozostali posłowie wstrzymali się,
Kukiz'15)
było
zaś
za,
245
zaś
20 posłów nie głosowało.
Następnie
projekt ustawy skierowano do prac w komisjach sejmowych. W dniu 30
marca2016 r. na 15. posiedzeniu Sejmu odbyło się II czytanie projektu ustawy. Tego
samego dnia projekt ustawy skierowano do pracy w Komisji Rolnictwa i Rozwoju
Wsi. Podczas prac w Komisji
zgłoszono
szereg poprawek do projektu. Dodatkowe
sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o
wstrzymaniu
sprzedaży nieruchomości
rządowym
Własności
Zasobu
projekcie ustawy o
Rolnej Skarbu
Państwa
oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 30 marca 2016 r. (druk nr 363-A) wskazuje,
że
wszelkie poprawki zgłoszone przez opozycję, w tym Klub Parlamentarny PO, KP
Nowoczesna, KP Kukiz' 15 oraz KP Polskie Stronnictwo Ludowe,
odrzucone.
Przyjęto
Sprawiedliwość.
Dnia
zostały
jedynie poprawki zaproponowane przez KP Prawo i
następnego,
tj. w dniu 31 marca 2016 r. na 15. posiedzeniu
Sejmu odbyło się III czytanie projektu ustawy, na którym głosowano nad przyjęciem
ustawy.
2
Ustawę
posłów
uchwalono, wynikiem 233
niezrzeszonych), przeciw
było
głosów
195
za przyjęciem (231
posłów
Nowoczesna oraz 2 posłów niezrzeszonych), od
posłów
PiS,
(134 PO, 31 Kukiz'15, 29
głosu wstrzymało się
18
posłów
(l
Kukiz' 15, l PiS oraz 16 PSL), natomiast 14 posłów nie wzięło udziału w głosowaniu.
sprzedaży nieruchomości
Zasobu
oraz o zmianie niektórych ustawy
została
W dniu l kwietnia 2016 r. ustawa o wstrzymaniu
Własności
Rolnej Skarbu
przekazana Senatowi RP.
Państwa
Uchwałą
Senatu RP z dnia 14 kwietnia 2016 r. (druk nr
420) wniesiono poprawki do ustawy i tego samego dnia skierowano ustawę do prac
w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W tym samym dniu Komisja
swoje stanowisko,
wnosząc
przedstawiła
o przyjęcie poprawek zgłoszonych przez Senat (druk nr
421 ). Sejm VIII kadencji na 16. posiedzeniu rozpatrzył poprawki Senatu, przyjmując
je. W dniu 14 kwietnia 2016 r. ustawa została przekazana do podpisu Prezydentowi
RP, który ustawę podpisał w dniu 26 kwietnia 2016 r.
Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu
Własności
Rolnej Skarbu
Państwa
sprzedaży nieruchomości
Zasobu
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2016
r., poz. 585) przewidywała bardzo krótki okres vacatio legis, bowiem weszła w życie
z dniem 30 kwietnia 2016 r. Na mocy przepisów niniejszej ustawy pozbawiono mocy
prawnej
ustawę
z dnia 5 sierpnia 2015 r. o
2015 r., poz. 1433 i 2179),jednocześnie
kształtowaniu
przywracając
do
ustroju rolnego (Dz. U. z
obowiązywania ustawę
z
dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2012 r., poz. 803)
przy jednoczesnym dokonaniu zmian niektórych jej przepisów. Ustawa o
wstrzymaniu
wprowadziła także
dnia 6 lipca 1982 r. o
późn.
księgach
szereg zmian w Kodeksie cywilnym, w ustawie z
wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2013 r., poz. 707 z
zm.), w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.
U. z 2015 r., poz. 520 z
późn.
zm.), w ustawie z dnia 19
października
1991 r. o
gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2015 r., poz.
1014, 1433 i 1830 oraz z 2016 r., poz. 50) oraz w ustawie z dnia 8 lipca 2005 r. o
realizacji prawa do rekompensaty z
tytułu
pozostawienia
nieruchomości
poza
obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1090).
wskazał, że
W uzasadnieniu do projektu ustawy projektodawca
regulacji zawartych w projekcie konieczne jest ze
Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywatelom
należy zaliczyć
względu
na zapewnienie
bezpieczeństwa żywnościowego,
do podstawowych i elementarnych
zobowiązań państwa
swoich obywateli (str. l uzasadnienia). Ponadto, przepisy ustawy
wzmocnić ochronę prawną
wprowadzenie
mają
które
wobec
za zadanie
ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym
wykupywaniem zarówno przez osoby krajowe, jak i zagraniczne, które zdaniem
projektodawcy nie
gwarantują
zgodnego z interesem
społecznym
wykorzystywania
nabytej ziemi na cele rolnicze (str. 2 uzasadnienia). Projektodawca
nieruchomości
rolne
są środkiem
bezpieczeństwa żywnościowego,
należytym
wskazał, że
produkcji rolnej, której celem jest zapewnienie
w związku z czym tak ważne jest jej utrzymanie na
poziomie, aby państwo mogło realizować swój fundamentalny obowiązek
wyżywienia całego społeczeństwa.
Mając
na
względzie wyjaśnienie
regulacji projektodawca
Praw
Gospodarczych,
celu i potrzeby wprowadzenia przedmiotowych
powołał się
na postanowienia
Społecznych
i
Międzynarodowego
Kulturalnych
Organizacji
Paktu
Narodów
Zjednoczonych oraz na postanowienia Powszechnej Deklaracji Praw
które
zobowiązują państwa-strony
odpowiedniej i bezpiecznej
do uznawania prawa
żywności
Państwa
bezpieczeństwo
każdego człowieka
do
(str. l uzasadnienia). Zdaniem projektodawcy,
przepisy ustawy o wstrzymaniu sprzedaży
Skarbu
Człowieka,
nieruchomości
Zasobu Własności Rolnej
mają
oraz o zmianie niektórych ustaw
za zadanie
zapewnić
obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, o którym mowa w tych
umowach międzynarodowych.
W uzasadnieniu do projektu ustawy szeroko omówiono
istotę
i znaczenie gruntów
rolnych, podkreślając, że są one najważniejszym i nieodzownym środkiem produkcji
żywności.
Jednocześnie
cywilizacyjny,
nieruchomości
powyższe,
zaznaczono,
procesy
urbanizacyjne
rolnych stale maleją,
związku
regulacjom prawnym,
wprowadzenie
mającym
przepisów
nieruchomościami
rolnychjako
z czym
oraz
niepomnażalnego
zmiany
bądź ulegają całkowitej
rolne za
zaszła konieczność
"pozwolą
zasoby
dewastacji. Z uwagi na
"niepomnażalne
poddania ich
ustalających
postęp
klimatyczne,
dobro
szczegółowym
charakter ochronny. Koniecznym
prawnych
rolnymi, które
zachodzący
z uwagi na
uznał nieruchomości
projektodawca
publiczne", w
że
zasady
było
tryb
zatem
obrotu
na właściwą dystrybucję nieruchomości
dobra publicznego" (str. 1-2 uzasadnienia).
Projektodawca zwrócił także uwagę na fakt,
że
członkostwa
związku
Polski w Unii Europejskiej, w
upływa
z dniem l maja 2016 r.
z czym zakończy
12lat
się określony
w ust. 4.2 załącznika XII do Aktu o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii
Europejskiej 12-letni okres ochronny w zakresie nabywania polskiej ziemi rolnej
przez cudzoziemców. W związku z powyższym, projektodawca dostrzegł zagrożenie
ze strony cudzoziemców i ich
nieruchomości rolnych (str.
wzmożonego
zainteresowania nabywaniem polskich
2 uzasadnienia). Powyższe mogłoby doprowadzić przede
wszystkim do sytuacji, w której to podmioty zagraniczne
większości nieruchomości
nie
będą nakazywały
godziło
w
będą
dysponentami
rolnych w Rzeczypospolitej Polskiej, a regulacje prawne
prowadzenia na tych terenach produkcji rolnej, co
bezpieczeństwo żywnościowe
RP i polskich rolników, którzy
będzie
według
statystyk uzyskują najniższe dochody wśród rolników z krajów członkowskich UE.
wskazał,
Projektodawca
że
zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez
organizacje rolnicze, obecnie w Polsce istnieje bardzo
duże
zainteresowanie ze
nieruchomości
strony podmiotów zagranicznych nabywaniem polskich
rolnych.
Ponadto, w Polsce bardzo popularny jest proceder transakcji nabywania ziemi rolnej
przez zagraniczne osoby fizyczne i prawne, które wykorzystują do tego celu polskich
obywateli, nazywanych potocznie
wyłącznie
rzeczywistych nabywców i
formalnego
przejęcia
tych
"słupami",
tytularnie
nieruchomości
są
którzy finansowani
są właścicielami
przez
ziemi, do czasu
przez realnych nabywców po dniu l maja
2016 r. Organizacje rolnicze
oszacowały, że
już
hektarów ziemi rolnej (str. 11-12 uzasadnienia).
nawet setek
tysięcy
proceder ten
może dotyczyć
Ustawodawca widzi w przedmiotowej sytuacji bardzo duże
zagrożenie,
w Polsce
bowiem nie
istnieje żadna regulacja prawna, która nakazywałaby takim podmiotom prowadzenie
na tych ziemiach uprawy roli, co powoduje,
przeważnie jako
że
nieruchomości służą
przedmiotowe
lokata kapitału zagranicznych inwestorów.
Co istotne, w wyniku trudnej sytuacji materialnej polskich rolników, którzy na tle
rolników z krajów Unii Europejskiej należą do kategorii rolników uboższych, a także
z powodu sankcji nałożonych na kraje UE przez Federację Rosyjską, polscy rolnicy
nie
są
konkurencyjni w przetargach na nabycie ziemi rolnej
Własności
sposób
pochodzącej
z Zasobu
Rolnej Skarbu Państwa, co prowadzi do tego, że ziemie te w bardzo prosty
trafiają
projektodawcy,
do
majątku
pociąga
za
zagranicznych nabywców.
sobą konieczność
Powyższe,
zdaniem
wyeliminowania tego typu patologii
ekonomicznych, zapewnienia odpowiedniej kontroli
państwa
nad zasobami ziemi
rolnej w Polsce, a tym samym należyte zabezpieczenie interesu narodowego (str. 12
uzasadnienia).
Na
potrzebę
wprowadzenia zmian w zakresie przepisów
rolnego, projektodawca
wskazał także
w
kontekście
dotyczących
ustroju
regulacji konstytucyjnych, a
konkretnie art. 23 Konstytucji, zgodnie z którym podstawą ustroju rolnego w Polsce
jest gospodarstwo rodzinne. W uzasadnieniu projektu ustawy zaznaczono,
zmian ustawowych nie jest tylko i
nieruchomości
rolnicy nie
są
nieruchomości
wyłącznie
że
celem
reakcja na kupno polskich
rolnych przez zagraniczne podmioty, w stosunku do których polscy
konkurencyjni ze
rolne
kupują
osoby
względu
zupełnie
na
niższe
przychody,
niezainteresowane
powodujące, że
uprawą
roli, a tylko
lokatą kapitału,
ale
również
wprowadzenie regulacji
stanowiących
rzeczywiste
odzwierciedlenie zasady wyrażonej wart. 23 Konstytucji (str. 12-13 uzasadnienia).
Zmiany dokonane
zmierzają
Ustawą
o wstrzymaniu, zgodnie z
założeniami
projektodawcy,
w trzech zasadniczych kierunkach, które mają zagwarantować wykonanie
postanowień
art. 23 Konstytucji i
rolnego RP, a
są
uczynić
gospodarstwa rolne
podstawą
ustroju
nimi: poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych
(utworzenie silnych, stabilnych ekonomicznie gospodarstw),
przeciwdziałanie
nadmiemej koncentracji nieruchomości rolnych (zapobieganie koncentracji ziemi w
takim stopniu, w którym gospodarstwo rolne straci
rodzinnego), zapewnienie prowadzenia
działalności
już
charakter gospodarstwa
rolniczej w gospodarstwach
rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach (zapewnienie wykorzystania
nieruchomości
do celów produkcji rolnej prowadzonej przez osoby do tego
przygotowane) (str. 13 uzasadnienia).
W uzasadnieniu do projektu ustawy
porównanie regulacji
poświęcono również
dotyczących nieruchomości
państwach członkowskich
UE, wskazując,
że
w
sporo mieJsca na
rolnych i ustroju rolnego w innych
państwach
tych
również występuje
kontrola państwa w obrocie gruntami rolnymi, a ich sprzedaż cudzoziemcom w wielu
przykłady
krajach jest znacznie ograniczona lub zabroniona. Jako
projektodawcy wskazali
Bułgarię, Węgry, Francję,
Niemcy,
takich
Hiszpanię
państw
czy
Danię
(str. 3-10, 45-46 uzasadnienia).
Ustawa o wstrzymaniu
wprowadziła
szereg zmian w regulacji prawnej
obrotu gruntami rolnymi. Przepis art. l Ustawy o wstrzymaniu
rozwiązanie,
zgodnie z którym na okres 5 lat od daty
wejścia
w
dotyczącej
wprowadził
życie
ustawy
wstrzymuje się sprzedaż nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu
Własności
że
Rolnej Skarbu
w pierwszej
wstrzymanie
Własności
kolejności
ale
dostępie
do
W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano,
dla realizacji opisanych
sprzedaży nieruchomości
Rolnej Skarbu
państwa,
pozostawać
Państwa.
też troskę
Państwa,
powyżej
niezbędne
jest
albo ich części wchodzących w skład Zasobu
ze
względu
na "( ... ) interesy
o polskich rolników, którzy powinni
państwowej
celów
ziemi rolnej w Polsce.
nadal w dyspozycji Agencji
Państwowa
Nieruchomości
mieć
ekonomiczn~
równe szanse w
ziemia rolna powinna
Rolnych, a podstawowym
sposobem zagospodarowania tej ziemi powinny
dzierżawy,
które
zapewniają
jednak
być
trwałe
korzystne dla rolników
właścicielską kontrolę
nad sposobem ich
zagospodarowania" (zob. str. l O uzasadnienia).
Powyższym
zakazem nie
objęto jednakże sprzedaży nieruchomości
części
i ich
przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, studium
uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub w
ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na cele inne
niż
rolne, nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych,
garaży
domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych i
niezbędnymi
gruntami oraz ogródków przydomowych, a
rolnych o pow. do 2 ha (art. 2 ust. l Ustawy). Ponadto
nieruchomości
wraz z
także nieruchomości
zastrzeżono, że sprzedaż
i ich części bez zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, w
okresie 5 lat od dnia wejścia w życie Ustawy, jest nieważna.
Ustawa wprowadziła także regulację, zgodnie z którą nabywcą nieruchomości rolnej
może być wyłącznie
rolnej wraz z
rolnik indywidualny, a powierzchnia nabywanej
powierzchnią nieruchomości
rodzinnego nabywcy, nie
Ustawy). Z zakresu
rolnych
może przekraczać
powyższych
postanowień wyłączono
również
umowy zbycia nieruchomości rolnej przez
do gospodarstwa
powierzchni 300 ha (art. 7 pkt 4
ustawowych
niektóre podmioty. U stawą wprowadzono
należących
nieruchomości
jednak
istotne wymagania co do
Agencję Nieruchomości
treści
Rolnych (dalej
jako: Agencja), stanowiąc, że umowa ta musi zawierać zobowiązania nabywcy, m.in.
do nieprzenoszenia
Skarbu
Państwa
działalności
własności nieruchomości
nabytej z Zasobu
przez okres 15 lat od dnia nabycia
Własności
nieruchomości,
Rolnej
prowadzenia
rolniczej na niej w tym okresie, a w przypadku osób fizycznych do
osobistego prowadzenia takiej
działalności,
nieustanawiania hipoteki w powyższym
nieruchomości,
a w przypadku niedotrzymania któregokolwiek z
powyższych zobowiązań, zapłaty
na rzecz Skarbu Państwa kwoty w wysokości 40%
okresie na takiej
ceny sprzedaży nieruchomości (art. 6 pkt 9 Ustawy).
W
związku
z
częstym używaniem
przez Projektodawców
indywidualny", na potrzeby nowej regulacji
należało
przedmiotowe pojęcie. Przepis art. 7 pkt 9) u.w.s.n.
nadał
wyrażenia
odpowiednio
"rolnik
zdefiniować
nowe brzmienie art. 6 ust.
l u.k.u.r.
wprowadzając nową definicję
powołaną regulacją
"rolnika indywidualnego". Zgodnie z wyżej
uważa się osobę fizyczną będącą
"za rolnika indywidualnego
właścicielem, użytkownikiem
nieruchomości rolnych,
wieczystym, samoistnym posiadaczem lub
dzierżawcą
których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza
300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od5 lat zamieszkałą w
gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących
skład
w
gospodarstwa rolnego i
prowadząca
przez ten okres
osobiście
to
gospodarstwo".
Powyższe
zmiany, zdaniem ustawodawcy,
mają
przede wszystkim na celu
zmianę
obecnego stanu rzeczy, tj. zapewnienie wykorzystania nieruchomości rolnych tylko
i
wyłącznie
na cele uprawy rolnej,
przez podmioty zagraniczne, które
nie
inwestycję
zapobieżenie
nieruchomości
wykupowaniu gruntów rolnych
te
traktują jako lokatę kapitału,
a
w rozwój uprawy rolnej, zagwarantowanie oparcia polskiego ustroju
rolnego, zgodnie z
założeniem
ustrojodawcy, na gospodarstwach rodzinnych oraz
wzmocnienie pozycji i
możliwości
kontroli przez Agencję
procesu przenoszenia
własności nieruchomości
Nieruchomości
rolnych. W
Rolnych
świetle powyższego,
zdaniem ustawodawcy, wprowadzenie zmian, które przewiduje ustawa z dnia 14
kwietnia 2016 r. jest niezbędne i ma za zadanie zabezpieczenie narodowego interesu.
(II.)
Uzasadnienie merytoryczne wniosku
l. Prymat prawa europejskiego nad
nieruchomości
Zasobu
Własności
ustawą
o wstrzymaniu
Rolnej Skarbu
Państwa
sprzedaży
oraz o zmianie
niektórych innych ustaw
Zgodnie z art. 87 ust. l Konstytucji RP
Rzeczypospolitej Polskiej
oraz
rozporządzenia.
są
Ponadto, regulacja art. 91 ust. l Konstytucji
międzynarodowej
ratyfikowana umowa
międzynarodowa
krajowego
stosowanie jest
obowiązującego
powszechnie
porządku
uzależnione
prawa w
Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe
ratyfikowanej umowy
część
źródłami
w krajowym
po jej
prawnego i jest
porządku
ogłoszeniu
określa pozycję
prawnym,
wskazując, że
w Dzienniku Ustaw, stanowi
bezpośrednio
stosowana, chyba
od uprzedniego wydania ustawy. Co
więcej
że
jej
art. 91 ust. 2
Konstytucji
określa ogólną zasadę,
ratyfikacji wymagana jest zgoda
ustawą, jeżeli
spełniają
ustawy tej nie da
którą
zgodnie z
wyrażona
umowa
międzynarodowa,
pierwszeństwo
w formie ustawy, ma
się pogodzić
z
umową.
Umowy
dla której
przed
międzynarodowe,
które
kryteria wyodrębnione wart. 91 ust. 2 Konstytucji, stosowane są bezpośrednio w
stosunkach wewnętrznych państwa. Wykładnia literalna powołanego przepisu wskazuje,
że
międzynarodowa
umowa
nie jest stosowana
bezpośrednio
porządku
w krajowym
prawnym, jeżeli jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. W doktrynie stwierdza
się
natomiast, że ustrajodawca w tym przypadku ma na uwadze takie sytuacje, gdy przepisy
umowy międzynarodowej nie są wystarczająco precyzyjne i klarowne, by nadawały się do
wydawania
mogły być
przez
wyłącznie
na ich podstawie aktów stosowania prawa, a zatem do tego, by
stosowane w krajowym porządku prawnym, wymagana jest ich implementacja
właściwy
organ
państwa
(zob. K.
Działocha,
Komentarz do art. 91 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L.
Garlicki, Warszawa 1999, s. 3).
Traktat akcesyjny
został
ratyfikowany przez
Rzeczypospolitą Polską
przez Prezydenta RP w dniu 23 lipca 2003 r. Prymat stosowania
w formie ustawy
postanowień
Traktatu
akcesyjnego nie budzi zatem żadnych wątpliwości.
Z kolei art. 91 ust. 3 Konstytucji
organizację międzynarodową
określa pozycję prawną
w Rzeczypospolitej Polskiej.
prawnych, o których mowa w niniejszym przepisie jest to,
władzę
obowiązującego bezpośrednio
stanowienia prawa
podmiotów, które to prawo
stanowią,
z
przysługującym
w
prawa stanowionego przez
Podstawową cechą
że mają
one
norm
autonomiczną
państwach członkowskich
prawem
pierwszeństwa
przed
normami prawa tych państw w razie kolizji z tymi normami (zob. K. Działocha, Komentarz
do art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 1999, s. 6). Z uwagi na
zarówno Karta Praw Podstawowych UE, jak
Europejskiej
znajdują
również
powyższe,
Traktat o funkcjonowaniu Unii
swoje zastosowanie przed przepisami zaskarżanej Ustawy.
2. Uzasadnienie naruszenia art. l u.w.s.n. z
Załącznikiem
XII do Traktatu
Akcesyjnego oraz z art. 63 ust. l TFUE
Poprzez
życie
regulację
art. l u.w.s.n. ustawodawca na okres 5 lat od momentu
Ustawy, tj. od dnia 30 kwietnia 2016 r.,
ich części
wchodzących
w
skład
wejścia
wstrzymał sprzedaż nieruchomości
Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa.
w
albo
N a mocy pkt 4 akapitu drugiego Załącznika XII stanowiącego integralną część Traktatu
przyjęła
akcesyjnego, Rzeczypospolita Polska
którym nie naruszając
zobowiązań wynikających
Unii Europejskiej, Polska
przystąpienia,
zgodnie z
z Traktatów stanowiących podstawę
w mocy przez okres dwunastu lat od dnia
zasady przewidziane w ustawie z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu
nieruchomości
rolnych i
może utrzymać
zobowiązanie,
na siebie
nieruchomości
przez cudzoziemców, w odniesieniu do nabywania
leśnych.
Członkowskich
Dalej wskazuje
się, że
w
żadnym
przypadku obywatele
Państw
UE lub osoby prawne utworzone zgodnie z przepisami innego
Państwa Członkowskiego
nie
mogą być
nieruchomości
zakresie nabywania
traktowane w sposób mniej korzystny, w
rolnych i
leśnych, niż
w dniu podpisania
Traktatu o Przystąpieniu.
Należy
zaznaczyć ,
że
wynegocjować najdłuższy
w
prawnym
okres
obowiązywania ograniczeń
ksztahowaniu zasad nabywania
cudzoziemców,
upłynął
przedstawicielom Rzeczypospolitej Polskiej
wśród
wszystkich
rolnych przez
Okres, o którym mowa
z dniem l maja 2016 r. i od tego momentu miał zakończyć
przejściowy
s1ę
krajowego ustawodawcy
nieruchomości
Państw Członkowskich.
udało
się
12- letni okres
co do zasad nabywania nieruchomości rolnych znajdujących się na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej przez cudzoziemców. Od tego momentu, stosownie do
zobowiązań
Państw
obywatele
nieruchomości
Członkowskich
rolnych
położonych
obywatele polscy, bowiem w
przejściowy
obywateli
wynikających
Rzeczypospolitej Polskiej
na zakup
mieli
uprawnieni
do
nabywania
na terytorium RP na takich samych zasadach jak
powyższym
nieruchomości
Państw Członkowskich
zostać
z Traktatu akcesyjnego,
terminie
rolnych i
UE.
wygasł
wynegocjowany okres
leśnych położonych
w Polsce przez
Powyższe, zostało całkowicie
zignorowane
przez polskiego
ustawodawcę
wprowadzający
kolejny S-letni zakaz zbywania nieruchomości rolnych lub ich części
wchodzących
poprzez wprowadzenie przepisów o randze ustawowej
w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Należy zaznaczyć, że
obywateli innych
co prawda zapis ten dotyczy zarówno obywateli polskich, jak i
Państw Członkowskich
godzi w prawa przyznane obywatelom
UE, niemniej przepis ten z
Państw Członkowskich
całą pewnością
UE na mocy Traktatu
akcesyjnego oraz na podstawie art. 63 ust. l TFUE, zgodnie z którym w ramach
postanowień
ww. Traktatu zakazane
są
wszelkie ograniczenia w
przepływie kapitału
między Państwarni Członkowskimi. Niewątpliwie
przepływu
kapitału
inwestowaniem w
się
nieruchomości
"Swoboda przepływu
ulokowania
mieści
kapitału
swoboda
przepływu
kapitału
związana
rolne. W literaturze przedmiotu wskazuje
oznacza,
że
kapitału mogą kierować się
atrakcyjności
w ramach unijnej swobody
inwestorzy podejmując
decy'lję
z
się, że
o miejscu
przede wszystkim kryterium gospodarczej
i nie muszą co do zasady obawiać się prawnych czy administracyjnych
przeszkód. Swoboda ta jest niezbędna do tego, by pozostałe trzy swobody traktatowe
mogły funkcjonować prawidłowo.
liberalizacji zasad
się
decydowali
Swoboda przepływu towarów
dotyczących płatności
na korzystanie z
innym państwie, jeśli nie
będą
jest od
za te towary. Z kolei pracownicy nie
przysługującej
mieli
uzależniona
będą
im swobody podejmowania pracy w
możliwości przesyłania pieniędzy
z powrotem do
kraju swojego pochodzenia. Wreszcie swoboda świadczenia usług czy też prowadzenia
działalności
gospodarczej nie zostanie zrealizowana,
jeżeli przedsiębiorcy
nie
będą
mogli przesyłać kapitału przez granicę " (zob. G. Bennann, R. Goebel, W. Davey, W.
Fox,Cases and Materia/s on European Union Law, St. Paul 2002, s. 1172). Z uwagi na
powyższe należy zaznaczyć, że
pozostałymi
swoboda
przepływu kapitału
jest
ściśle związana
z
unijnymi swobodami, wobec czego istotnym jest, że naruszanie swobody
przepływu kapitału pociąga
przyznanych obywatelom
za
sobą konsekwencję
Państw Członkowskich
w postaci
naruszeń
innych praw
na podstawie stosownych unijnych
Traktatów.
Zapewnienie swobody
decydujące się
na ulokowanie
pochodzenia, nie
pewnością
jest
przepływu kapitału oznac~a
kapitału
muszą obawiać się
zaskarżana
przede wszystkim,
w innym Państwie
że
podmioty
Członkowskim niż
jakichkolwiek prawnych przeszkód,
Ustawa, bowiem w sposób
rażący
swojego
którą
z
reglamentuje proces
obrotu gruntami rolnymi na terenie Polski zarówno w odniesieniu do krajowych
inwestorów, jak i zagranicznych.
3. Uzasadnienie naruszenia art. 6 pkt 9) u.w.s.n. w zakresie, w jakim po art. 29
u.g.n.r. dodaje art. 29a ust. l pkt 1), art. 29a ust. 4 pkt l) lit. b z art. 63 ust. l
TFUE,
Załącznikiem
XII do Traktatu akcesyjnego oraz z art. 20 i art. 21 ust. 2
Karty Praw Podstawowych UE
W
zaskarżonej
całkowicie
się
Ustawie pojawia
wykluczających
wiele zapisów istotnie
możliwość
skorzystania, zarówno przez obywateli
Rzeczypospolitej Polskiej jak i przez obywateli innych Państw
nieruchomości
uprawnienia do swobodnego nabycia
przepisów
nakładających
ograniczających bądź
Członkowskich
rolnej w Polsce. Jednymi z
takie ograniczenia jest art. 6 pkt 9) Ustawy w zakresie, w
jakim po art. 29 u.g.n.r. dodaje art. 29a ust. l pkt l), art. 29a ust. 4 pkt l) lit. b.
powyższych
UE, z
regulacji prawnych ustanawia system kontroli obrotu
Treść
nieruchomościami
rolnymi w Polsce na poziomie znacznie bardziej restrykcyjnym od tego dotychczas
obowiązującego.
Zgodnie z treścią wprowadzonego na podstawie zaskarżonej Ustawy art. 29a ust. l pkt
l) u.g.n.r. umowa
zobowiązania
sprzedaży
nabywcy
nieruchomości
nieruchomości
do nieprzenoszenia
nabytej przez okres 15 lat od dnia nabycia
działalności
rolnej zawiera w
szczególności
własności nieruchomości
nieruchomości
oraz do prowadzenia
rolniczej na niej w tym okresie, a w przypadku osób fizycznych do
osobistego prowadzenia tej
u.g.n.r. stanowi,
że
Agencja
przeniesienie własności
przypadku, gdy
działalności.
Z kolei przepis art. 29a ust. 4 pkt l) lit. b
Nieruchomości
nieruchomości
Rolnych
może wyrazić zgodę
na
z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w
nabywcą nieruchomości
jest osoba fizyczna
posiadająca
kwalifikacje
rolnicze w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego i zamierzającą utworzyć
gospodarstwo rodzinne.
Należy zaznaczyć, że
takie
ukształtowanie
stanu prawnego
ustanawia znaczne ograniczenia w zakresie rozporządzania prawem własności.
Jeszcze raz wymaga
podkreślenia
fakt,
iż
ustawodawca wprost nie
różnicuje
sytuacji
prawnej we wskazanym zakresie w odniesieniu do obcokrajowców oraz obywateli
Rzeczypospolitej Polskiej,
jednakże nałożenie
Państw
UE,
Członkowskich
ww. wymogów na obywateli innych
nieposiadających
obywatelstwa polskiego, jest
jednoznaczne z odebraniem im możliwości na zakup gruntów rolnych na terenie Polski.
Nie
można
bowiem
Członkowskiego
stwierdzić, że
będzie również
kształtowaniu
ustroju rolnego. Co
cudzoziemiec
zobowiązany byłby
rolnik w rozumieniu przepisów innego
rolnikiem w rozumieniu przepisów ustawy o
więcej, absurdalną
po zakupie
następne
15 lat, bowiem
oznaczałoby
wydaje
nieruchomości
terenie Rzeczypospolitej Polskiej do prowadzenia
przez
Państwa
to
rolnej
działalności
konieczność
się
sytuacja, w której
znajdującej się
na
rolniczej na jej terenie
zamieszkania na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej. W wyniku przedmiotowego ukształtowania stanu prawnego
nie ulega
wątpliwości, że
możliwość
w
związku
rolne
są
restrykcyjne i hermetyczne oraz
Państw Członkowskich
obywatelom
nieruchomości
przepisy
znajdujące się
odbierąją
kapitału
UE na inwestowanie
w
na terenie Polski, bez konieczności osiedlania się
z poczynionymi inwestycjami na terenie kraju ich geograficznego
położenia.
TFUE co prawda nie definiuje
pojęcia
"swobodnego przepływu
kapitału " ,
mowa wart. 63 ust. l TFUE, jednakże ramy do wyznaczenia tej definicji
sowim orzecznictwie
Mayer
Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał przyjął,
co
zresztą potwierdzał również
stanowiącej załącznik
do nomenklatury
Dyrektywa ta już nie
przybliżenie
w swoich
w
w swoich
późniejszych
kapitału" sięgać
nr l do dyr. 88/361 (pkt 19-24).
obowiązuje, jednakże Trybunał uznał
potwierdzał
wielokrotnie
wskazał
UE. W sprawie C-222/97 Trummer i
orzeczeniach, że " (..) w celu dokonania wykładni pojęcia "przepływ
należy
o którym
późniejszych
w cytowanym orzeczeniu i
decyzjach,
omawianego pojęcia zachowuje w pełni
że
dokonane w niej
swoją aktualność
i
służyć może
dobrze interpretacji art. 63. W świetle słowniczka zawartego w załączniku nr I do dyr.
88/361
przepływ kapitału
nieruchomości,
obejmuje m. in. inwestycje
czynności odnoszące się
bezpośrednie,
do papierów
inwestycje w
wartościowych
i innych
instrumentów będących przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym, kredyty i pożyczki"
(zob. M.
Mataczyński,
Komentarz do art. 63 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komntarz. Tom I, red.
D.
Miąsik,
N.
Półtorak,
WKP 2012).
Skoro kryteria kontroli zawarte w art. 29a ust. l pkt l) oraz w art. 29a ust. 4 pkt l) lit.
b u.g.n.r. mają charakter reglamentujących w stosunku do zarówno obywateli Polskich,
jak i obywateli innych
Państw Członkowskich
niezgodne z art. 63 ust. l TFUE i
naruszają
UE, to nie ulega
w sposób
wątpliwości, że są
rażący unijną zasadę
swobody
przepływu kapitału.
Podkreślenia
uderzają
jednak wymaga fakt,
że
nawet w przypadku, gdy omawiane przepisy
w prawa obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, to mimo wszystko
charakter znacznie bardziej dolegliwych dla inwestorów
Państw Członkowskich
pochodzących
mają
one
z innych
UE, bowiem o ile możliwym jest, aby obywatel polski
spełniał
wymagania przewidziane w Ustawie, o tyle cudzoziemiec warunków tych
może.
spełnić
nie
Taki stan prawny stoi w antagonizmie z art. 20 oraz art. 21 ust. 2 Karty Praw
Podstawowych UE.
Zgodnie z art. 20 Karty Praw Podstawowych UE wszyscy są równi wobec prawa. Skoro
prawo Unii Europejskiej ustanawia równość wobec prawa wszystkich obywateli UE, a
prawo to
wiąże
Rzeczypospolitą
międzynarodowej,
wygląda
bowiem jest
obywateli UE. Przepisy
danej umowy
naruszające niniejszą zasadę
niezgodne z art. 20 Karty Praw Podstawowych UE. Podobnie sytuacja
z art. 21 ust. 2 Karty Praw Podstawowych UE.
stanowi nijako lex specialis zasady
dyskryminacji ze
względu
występowania,
wynikającej
Wyżej powołany
że
przepis
z art. 20, bowiem mówi o zakazie
przynależność państwową. Jeżeli
na
wobec prawa, to oczywistym jest,
kryterium
stroną
to Państwa Członkowskie UE nie mogą ustanawiać norm prawnych
naruszających zasadę równości
są całkowicie
Polską,
mówimy o
względu
wszelka dyskryminacja, bez
jest zakazana. Przepisy
zaskarżonej
równości
na jej
Ustawy w zakresie, w
jakim dyskryminują obywateli Państw Członkowskich UE w dostępie do inwestowania
w nieruchomości rolne znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez
ustanawianie kryterium kontroli obrotu takimi gruntami
przez cudzoziemców,
stanowią jawne
niemożliwymi
do
spełnienia
naruszenie komentowanych postanowień Karty
Praw Podstawowych UE.
Poruszenia wymaga
również
kwestia
zgodności obowiązującej
zakresie komentowanych przepisów u.w.s.n. z
akcesyjnego. Problematyka
niezgodności
l) lit. b u.g.n.r. z pkt 4 akapitu drugiego
wymaga
równości
już
konsekwencją powyższego
Załącznikiem
Załącznika
XII do Traktatu akcesyjnego nie
jeśli doszło
do naruszenia zasady
przynależności państwowej,
jest naruszenie
postanowień
przedmiotowego Traktatu, zgodnie z którymi " W
Państw Członkowskich
XII do Traktatu
art. 29a ust. l pkt l) oraz art. 29a ust. 4 pkt
szerokiego omówienia, bowiem
oraz dyskryminacji na tle
regulacji prawnej w
to
zawartych w
żadnym
niewątpliwie
Załączniku
XII
przypadku, obywatele
lub osoby prawne utworzone zgodnie z przepisami innego
Państwa Członkowskiego,
nie
mogą być
traktowane w sposób mniej korzystny w
zakresie nabywania nieruchomości rolnych i leśnych ( .. .) ".
Z uwagi na powyższe, art. 29a ust. l pkt l) i art. 29a ust. 4 pkt l) lit. są niezgodne z pkt
4 akapitu drugiego
Załącznika
XII Traktatu akcesyjnego, z art. 63 ust. l TFUE oraz z
art. 20 i art. 21 ust. 2 Karty Praw Podstawowych UE.
4. Uzasadnienie naruszenia art. 7 pkt 4) u.w.s.n. w zakresie w jakim po art. 2 u.k.u.r.
dodaje art. 2a ust. l, art. 2a ust. 2, art. 2b ust. 1-3 w zw. z art. 7 pkt 9) Ustawy w
zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 6 ust. l u.k.u.r. z art. 63 ust. l TFUE,
Załącznikiem
XII do Traktatu akcesyjnego oraz z art. 20 i art. 21 ust. 2 Karty
Praw Podstawowych UE
W obecnych ramach prawnych wyznaczonych przez zmienione
przepisy ustawy o ksztahowaniu ustroju rolnego, nabycie
zaskarżoną Ustawą
nieruchomości
rolnej przez
obywatela innego Państwa Członkowskiego UE jest praktycznie niemożliwe, z uwagi
na wprowadzenie ustawowej definicji rolnika indywidualnego i
wynikający
z niej
wymóg co najmniej 5 lat zamieszkiwania na terenie gminy, na obszarze której jest
położona jedna
z
nieruchomości
rolnych
wchodzących
w
skład
gospodarstwa rolnego
i prowadzenia przez ten czas osobiście gospodarstwa rolnego (art. 6 ust. l u.k.u.r., art.
2a ust. l u.k.u.r.), warunek posiadania kwalifikacji rolniczych w rozumieniu u.k.u.r.
(art. 6 ust. l u.k.u.r.), prowadzenia gospodarstwa rolnego na terenie nabytej
nieruchomości
rolnej przez okres minimum 10 lat od dnia jej nabycia (art. 2b ust. l
u.k.u.r.), ograniczenia powierzchniowe nabywanych gruntów rolnych (art. 2a ust. 2
u.k.u.r.) oraz ograniczenia co do zbywania
nieruchomości
rolnej (art. 2b ust. 2 i 3
u.k.u.r.).
Powyższe
nabycia
kryteria powodują,
nieruchomości
rolnej
że krąg
został
podmiotów mogących skorzystać z uprawnienia
radykalnie
zawężony,
a w przypadku obywateli
innych niż polscy Państw Członkowskich UE wręcz całkowicie zamknięty, z uwagi na
niemożliwość wypełniania
przez tych obywateli kryterium wskazanych w ww.
regulacjach.
Ustawodawca w uzasadnieniu do Ustawy
wskazywał, że
narusza przepisów prawa wspólnotowego.
Ustawa w
Jednocześnie
żaden
stwierdzono,
sposób nie
że
projekt
Ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, ponieważ nie różnicuje ograniczeń w
prawie do nabycia
nieruchomości
ze
względu
na obywatelstwo, czy
narodowość
nabywców. Proponuje co prawda restrykcyjne zasady, ale "równe i takie same dla
każdego
niezależnie,
nabywcy,
innego kraju
członkowskiego
czy jest on
nabywcą
polskim, czy
też pochodzącym
z
Unii Europejskiej" (zob. str. 41 uzasadnienia). W tym
miejscu należy zwrócić uwagę na swoistą hipokryzję ustawodawcy, bowiem wskazuje,
że
ograniczenia
potencjalnego
wskazując
są
względu
takie same bez
nabywcę nieruchomości
na obywatelstwo posiadane przez
rolnej, a w innych
częściach
uzasadnienia,
argumenty za wprowadzeniem tak hermetycznej i reglamentującej regulacji
prawnej, twierdzi,
że
zachodzi potrzeba jej wprowadzenia z uwagi na spekulacyjne
wykupywanie gruntów rolnych przez obcokrajowców i
konieczność zapobieżenia
wykupywania przedmiotowych ziem przez obcokrajowców, czemu
sporo miejsca. Z uwagi na
rygorystycznych
powyższe
ograniczeń
inwestowania w
wątpliwości, że
żaden
i warunków, których
Rzeczypospolitej Polskiej, nie może
możliwości
nie ulega
wypełnić, było
nieruchomości
rolne
zresztą poświęca
wprowadzenie tak
inny podmiot
niż
obywatel
ukierunkowane na zablokowanie
położone
na terenie Polski przez
obywateli innych Państw Członkowskich UE.
Powracając
do uzasadnienia Ustawy, w którym wskazywano,
że
"Projektowana
ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej" (zob. str. 39 uzasadnienia),
zaznaczyć, że
o ile
powołana
należy
w uzasadnieniu powierzchowna analiza prawno-
porównawcza
może być
obowiązującej
regulacji do innych podobnych regulacji na terenie UE), o tyle z dalszą
częścią
uzasadnienia nie sposób
wyraźnego
że
Fakt,
faktycznie nie
zachodzą
że
przepisy nie
ograniczającego
takie przeszkody.
wprowadzają
nabywanie nie
Doświadczenie
oraz zasady logiki i racjonalnego rozumowania nie pozostawiają wątpliwości,
w sytuacji gdy podstawowym wymogiem jest zamieszkiwanie przez
nieruchomości
to
się zgodzić.
kryterium obywatelstwa, jako czynnika
że również
oznacza,
życiowe
potraktowana jako pewien argument (chodzi o porównanie
abstrahując
nie
może
nabywcę
w gminie jej położenia przez co najmniej 5 lat poprzedzających nabycie,
od szeregu innych restrykcji w nabywaniu gruntów rolnych,
być
cudzoziemiec. Nie
wgłębiając
się również
osobą taką
w kwestie nabycia
obywatelstwa na terenie Polski i inne kwestie administracyjne,
powyższe
jest
praktycznie niemożliwe.
Przyjęty
przez ustawodawcę
akapitu drugiego
Załącznika
kształt
regulacji w ewidentny sposób narusza treść pkt 4
XII stanowiącego
integralną część
Traktatu akcesyjnego.
Jak
już
przyjęła
podnoszono, Rzeczypospolita Polska
żadnym
stosownie do którego w
zobowiązanie,
Państw Członkowskich
lub
Państwa Członkowskiego
nie
przypadku obywatele
osoby prawne utworzone zgodnie z przepisami innego
na siebie
mogą być
traktowane w sposób mniej korzystny w zakresie nabywania nieruchomości
rolnych i
leśnych.
wykluczają
Postanowienia Ustawy, które w sposób ewidentny
możliwość spełnienia kryteriów osoby uprawnionej
przez cudzoziemca,
różnicują sytuację
przynależność państwową,
do zakupu gruntu rolnego w Polsce
potencjalnych nabywców ze
względu
na
w konsekwencji czego dodatkowo dochodzi do naruszenia
art. 20 oraz art. 21 ust. 2 Karty Praw Podstawowych UE.
Przesłanki możliwości
zawarte w
nabycia
zaskarżonej
nieruchomości
mogą
Ustawie,
zagranicznych inwestorów
rolnej w Rzeczypospolitej Polskiej,
chcących ulokować
swój
wymaganie jakie Ustawa stawia przed potencjalnym
Państwa Członkowskiego
UE,
są
praktycznie
Trybunał Sprawiedliwości
podmiot.
Van Hilten-van der Heijden
państwach"
Niewątpliwie
w Polsce, bowiem
z innego
spełnienia
so
niż
Polska
przez taki
stwierdził, że
"Do zakazanych
mogą zniechęcić
członkowskim
członkowskiego
ograniczeń,
lub które
o których
nierezydentów
mogą zniechęcić
do dokonania inwestycji w innych
(zob. wyrok TS UE z dnia 23 lutego 2006 r., sygn. C 513/03).
ograniczenia ustanowione
zniechęcających
ulokować
nabywcą
potencjalnych
UE w wyroku z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawie
do dokonania inwestycji w danym państwie
państwa
kapitał
niemożliwe
stanowi art. 63 TFUE zalicza się m. in. sytuacje, które
rezydentów tego
zniechęcać
skutecznie
na
mocy
Ustawy
w stosunku do zagranicznych inwestorów, którzy
w innych krajach, gdzie tak restrykcyjne regulacje nie
jak sam ustawodawca
wskazywał
mają
mogą
charakter
swój
obowiązują.
kapitał
Ponadto
w uzasadnieniu do projektu Ustawy, jednym z jej
celów było zapobieżenie wykupywaniu ziemi przez obcokrajowców i jako taka Ustawa
miała
Za
cel ten osiągnąć.
niezgodnością
również
omawianych przepisów U stawy z art. 63 ust. l TFUE
świadczy
wprowadzenie wymogu zamieszkiwania przez okres co najmniej 5 lat na
terenie gminy, na której nabywana
nieruchomość
Sprawiedliwości
w podobnej sprawie uznając, że wymóg stałego
UE wypowiedział
zamieszkiwania na terenie
przepisem art. 63 TFUE.
się
nieruchomości
rolna jest
rolnej przez
Trybunał podkreślił, że "Artykuł
położona. Trybunał
nabywcę
jest niezgodny z
56 WE sprzeciwia się temu,
uzależniały
aby przepisy krajowe
polegającego
nabycie nieruchomości rolnej od spełnienia warunku
na ustanowieniu przez
nieruchomości na
nabywcę stałego
miejsca zamieszkania na tej
okres ośmiu lat niezależnie od konkretnych okoliczności dotyczących
nieruchomości
cech indywidualnych danej
zawierające
przepisy krajowe
taki
rolnej. Wprawdzie
obowiązek
zamieszkania,
można przyjąć, że
mający
na celu
zapobieganie nabywaniu gruntów rolnych w celach czysto spekulacyjnych, a który
służy
ułatwianiu
w ten sposób
zamierzającym
je
uprawiać, odpowiadają
państwie członkowskim,
Jednak
nabywania tych gruntów przede wszystkim osobom
obowiązek
celowi
służącemu
interesowi ogólnemu w
w którym grunty rolne stanowią ograniczony zasób naturalny.
zamieszkania stanowi
środek,
który wykracza ponad to, co jest
konieczne dla osiągnięcia tego celu. Po pierwsze bowiem, okazuje się on szczególnie
uciążliwy
przez to,
że
ogranicza nie tylko swobodny
przepływ kapitału,
ale
także
prawo do swobodnego wyboru miejsca zamieszkania przez nabywcę, gwarantowane
europejską konwencją
prawny,
naruszając
twierdzić, że
praw
człowieka
i chronione przez wspólnotowy
porządek
w ten sposób prawo podstawowe. Po drugie, nic nie pozwala
dla osiągnięcia zamierzonego celu nie można by podjąć innych środków,
mniej restrykcyjnych
niż
ten
obowiązek. Obowiązek
taki, tym bardziej gdy jest on
zestawiony z warunkiem, by miejsce zamieszkania zostało utrzymane przez wiele lat,
wykracza ponad to, co można by uznać za konieczne." (zob. wyrok TS UE z dnia 25
stycznia 2007 r., Festersen, sygn. C 370/05).
W
związku
z
powyższym,
art. 7 pkt 4) u.w.s.n. w zakresie w jakim po art. 2 u.k.u.r.
dodaje art. 2a ust. l, art. 2a ust. 2, art. 2b ust. 1-3 w zw. z art. 7 pkt 9) Ustawy w
zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 6 ust. l u.k.u.r.
l TFUE,
Załącznikiem
są
niezgodne z art. 63 ust.
XII do Traktatu akcesyjnego oraz z art. 20 i art. 21 ust. 2 Karty
Praw Podstawowych UE
(III.) Podsumowanie
Z uwagi na
całokształt
ustawodawcą, że
przedstawionej argumentacji nie
wprowadzona regulacja
reglamentująca
można się zgodzić
obrót
z
nieruchomościami
rolnymi w Rzeczypospolitej Polskiej jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Wnioskodawcy
zarzucają
kwestionowanym przepisom ustawy o wstrzymaniu
sprzedaży nieruchomości
Zasobu
Własności
Rolnej Skarbu
niektórych innych ustaw niezgodność z Załącznikiem XII
Państwa
oraz o zmianie
będącym integralną częścią
Traktatu akcesyjnego, z art. 63 ust. l TFUE oraz z art. 20 i art. 21 ust. 2 Karty Praw
Podstawowych UE. Naruszenie ww. norm prawa unijnego winno
mocy
obowiązującej
możliwym
kwestionowanych przepisów, bowiem ich stosowanie nie jest
do pogodzenia z zapewnieniem funkcjonowania w
przepływu kapitału
skutkować utratą
oraz zapewnieniem
Rzeczypospolitą Polską
z
pełni
unijnej swobody
prawidłowego wywiązywania się
nałożonych zobowiązań wynikających
z aktów prawa Unii
Europejskiej.
Załączniki:
l. lista grupy senatorów
będących
Wnioskodawcami wraz z ich podpisami,
2. 5 odpisów niniejszego wniosku .
dr Piotr Zientarski
senator Senatu IX kadencji
Mieczysław
przez
Augustyn
senator Senatu IX kadencji