1 - Instytut Nauk Geologicznych

Transkrypt

Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych
KARTA PRZEDMIOTU
Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie)
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Zagadnienia
prawne w geologii i ochronie
środowiska
Kod przedmiotu: PRAGEO
Status przedmiotu: obligatoryjny
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
10 godz.
Z
x
x
Tryb studiów
Język
Punkty
ECTS
1
stacjonarny
polski
x
Przyporządkowanie przedmiotu:
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi, Zakład Hydrogeologii Podstawowej
Prowadzący przedmiot:
dr Wojciech Śliwiński, dr Halina Kryza
1. Wymagania wstępne
1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia:
-x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności:
Znajomość podstawowej terminologii z zakresu geologii, hydrogeologii, górnictwa i wiertnictwa.
2. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia:
Podstawowym celem jest zapoznanie studentów z obowiązującymi aktualnie przepisami prawnymi dotyczącymi
poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji złóż kopalin i wód podziemnych. W oparciu o podstawowe akty
prawne, tj. prawo geologiczne i górnicze oraz prawo wodne, a także odpowiednie rozporządzenia zdobywają
ogólną wiedzę o wymogach i procedurach prawnych i administracyjnych w zakresie geologii.
Omówienie ustaw „Prawo geologiczne i górnicze” i „Prawo wodne” oraz rozporządzeń około ustawowych.
Wyjaśnienie podstawowych pojęć prawnych i definicji.
3. Szczegółowy program zajęć (treści programowe):
Temat
Ustawa „Prawo
geologiczne i
górnicze”
Zakres prezentowanych zagadnień
- zakres obowiązywania ustawy
- prawo własności bogactw mineralnych
- definicje
- koncesje geologiczne
- użytkowanie górnicze
- kwalifikacje: Rozporządzenie Ministra Środowiska dnia 19 czerwca
2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do
wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu
postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji- prace geologiczne:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w
sprawie projektów prac geologicznych
- dokumentacja geologiczna: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny
odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin
- kryteria bilansowości: Dz. U. Nr 124, poz. 865 z dnia 12.07.2006 r.) w
sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania,
dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w
sprawach stwierdzania kwalifikacji
Liczba
godzin
5
Ustawa „Prawo
geologiczne i
górnicze”
Ustawa „Prawo
wodne”
- wydobywanie kopalin, obszar i teren górniczy
- ruch zakładu górniczego
- likwidacja zakładu górniczego
- wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego
- opłaty: eksploatacyjne, koncesyjne, karne
- stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody górnicze
- organy administracji geologicznej, państwowa służba geologiczna
- organy nadzoru górniczego
- przepisy karne
- postępowanie w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji
wód podziemnych
- wody podziemne zaliczane do kopalin: Rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do
solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż
lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych
- dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005 r. w
sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie
- zakres obowiązywania ustawy
- prawo własności wód, korzystanie z wód
- zasady ochrony wód; strefy i obszary ochronne
- ochrona przed powodzią i suszą
- zarządzanie wodami: instytucje zarządzające, planowanie w gospodarce
wodnej, pozwolenia wodnoprawne, kataster wodny, państwowa służba
hydrogeologiczna i hydrologiczno-meteorologiczna, kontrola
gospodarowania wodami
- monitoring wód: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca
2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych,
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych
- budownictwo wodne, spółki wodne i związki wałowe
2
3
4. Literatura podstawowa:
Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dnia 4 lutego 1994.
Lipiński A., Mikosz R., (2003) Komentarz: Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Dom wyd. ABC
Ustawa „ Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001 r.
5. Literatura uzupełniająca:
Dz.U. 2008.162.1008 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji
stanu jednolitych części wód powierzchniowych
Dz.U. 2008.143.896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych
Dz.U. 2007.7.57 Zmiana rozporządzenia w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin
Dz.U. 2006.124.865 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi
pracami oraz sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
Dz.U. 2006.107.736 Zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
dokumentacje geologiczne złóż kopalin
projekty zagospodarowania złóż
Dz.U. 2006. 32. 220 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych
zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia
kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych
Dz.U. 2005.201.1673 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i
geologiczno-inżynierskie
Dz.U. 2005.136.1151 Wymagania jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin
Dz.U. 2005.128.1075 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż
Dz.U. 2005.116.983 Określenie przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji
geologicznej
Dz.U. 2005.116.982 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji
geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej nieodpłatnie
Dz.U. 2005.116.979 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż
kopalin
Dz.U. 2005.110.935 Podziemne składowiska odpadów
Dz.U. 2001.153.1781 Sposób i zakres wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz
próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1780 Gromadzenie i udostępnianie próbek i dokumentacji geologicznych
Dz.U. 2001.153.1778 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż
kopalin
Dz.U. 2001.153.1777 Projekty prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1776 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania
tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
Dz.U. 2001.153.1774 Kryteria bilansowości złóż kopalin
Dz.U. 2001.153.1773 Wzory druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża
Dz.U. 2001.148.1660 Rejestr obszarów górniczych
6. Warunki zaliczenia:
Wymagania formalne:
Kolokwium zaliczeniowe
Wymagania merytoryczne:
Znajomość prawa geologicznego i górniczego oraz wodnego w zakresie niezbędnym w pracy geologa.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Zagadnienia
prawne w geologii i ochronie
środowiska
Kod przedmiotu: PRAGEO
Tryb studiów
Punkty
ECTS
x
stacjonarny
ćwiczenia
20 godz.
Język
polski
Z
2
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi, Zakład Hydrogeologii Podstawowej
dr Wojciech Śliwiński, dr Halina Kryza
Znajomość podstawowej terminologii z zakresu geologii, hydrogeologii, górnictwa i wiertnictwa.
Przygotowanie wniosku koncesyjnego, ocena (poprawa) wniosku koncesyjnego, udzielenie koncesji.
Przygotowanie algorytmu postępowania w celu rozpoznania, udokumentowania i rozpoczęcia eksploatacji złoża
surowców pospolitych.
Postępowanie w celu zaopatrzenia w wodę; zasady sporządzania projektów prac geologicznych, dokumentacji
hydrogeologicznych i operatów wodnoprawnych oraz uzyskanie odpowiednich dokumentów i decyzji dla
zaopatrzenia w wodę mieszkańców miast, osiedli, zakładów przemysłowych.
Temat
Wniosek koncesyjny. - opracowanie jednego z wniosków koncesyjnych (poszukiwanie,
rozpoznawanie lub dokumentowanie złoża) na podstawie indywidualnie
sformułowanego zadania
- opracowanie listy niezbędnych dokumentów
- opracowanie listy instytucji opiniujących i uzgadniających
- poprawa i ocena wniosku wpływającego koncesyjnego
Udzielenie koncesji. - przygotowanie decyzji koncesyjnej na wniosek koncesyjny - rola organu
koncesyjnego
- opracowanie listy niezbędnych kroków postępowania (dokumentów,
Algorytm
opinii, uzgodnień, prac) zmierzających do rozpoczęcia eksploatacji złoża
postępowania.
kopaliny pospolitej, poczynając od prac poszukiwawczorozpoznawczych, przez dokumentacyjne do użytkowania górniczego rola konsultanta (eksperta geologicznego)
Wymogi prawne dotyczące sporządzania projektów prac geologicznych w
Projekty prac
celu budowy ujęć wody. Decyzje zatwierdzające projekty prac
geologicznych.
geologicznych. Kompetencje urzędów marszałkowskich i urzędów
powiatowych; sprawdzenie poprawności wykonania projektu prac
Liczba
godzin
5
3
2
2
Dokumentacje
hydrogeologiczne.
Pozwolenia
wodnoprawne.
geologicznych i przygotowanie decyzji zatwierdzającej projekt - rola
organu administracji geologicznej
- Wymogi prawne i zasady sporządzania dokumentacji
hydrogeologicznych dla ustalenia zasobów wód podziemnych oraz
określenia warunków hydrogeologicznych;
opracowanie karty informacyjnej dokumentacji hydrogeologicznej
ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wody - rola uprawnionego
hydrogeologa
- Rodzaje działań wymagające pozwolenia wodnoprawnego. Opracowania
i dokumenty niezbędne do uzyskania pozwolenia. Operaty wodnoprawne
- wymogi i zasady sporządzania;
opracowanie operatu wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód
Strefy ochronne ujęć - Zasady ustalania i organy ustanawiające strefy ochronne ujęć wody;
przygotowanie w oparciu o dokumentację hydrogeologiczną wniosku
wody.
dotyczącego ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody.
2
4
2
Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dnia 4 lutego 1994.
Lipiński A. , Mikosz R., (2003) Komentarz: Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Dom wyd. ABC
Ustawa „Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001r.
Dz.U. 2008.162.1008 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji
stanu jednolitych części wód powierzchniowych
Dz.U. 2008.143.896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych
Dz.U. 2006.124.865 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi
pracami oraz sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
dokumentacje geologiczne złóż kopalin
projekty zagospodarowania złóż
Dz.U. 2006. 32. 220 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych
zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia
kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych
Dz.U. 2005.136.1151 Wymagania jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin
Dz.U. 2005.116.983 Określenie przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji
geologicznej
Dz.U. 2005.116.982 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji
geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej nieodpłatnie
Dz.U. 2005.116.979 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż
kopalin
Dz.U. 2005.110.935 Podziemne składowiska odpadów
Dz.U. 2001.153.1781 Sposób i zakres wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz
próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1780 Gromadzenie i udostępnianie próbek i dokumentacji geologicznych
Dz.U. 2001.153.1778 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż
kopalin
Dz.U. 2001.153.1777 Projekty prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1776 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania
tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
Dz.U. 2001.153.1774 Kryteria bilansowości złóż kopalin
Dz.U. 2001.153.1773 Wzory druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża
Dz.U. 2001.148.1660 Rejestr obszarów górniczych
Wymagania formalne:
Zaliczenie pisemnych prac ćwiczeniowych
Znajomość prawa geologicznego i górniczego oraz prawa wodnego w zakresie niezbędnym w pracy geologa.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Informatyka i
geostatystyka
Kod przedmiotu: INFGEO
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
Z
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
1
ćwiczenia
Z
30 godz.
Zakład Geologii Stosowanej i Geochemii
2
ćwiczenia: dr Krzysztof Turniak, mgr Michał Bucha, mgr Łukasz Pleśniak
wykład: dr Piotr Jezierski, dr Krzysztof Turniak
Znajomość podstawowych pojęć z dziedziny statystyki oraz umiejętność korzystania z programów pakietu
Office.
Wykłady i ćwiczenia przygotowujące studentów do rozwiązywania problemów geologicznych, geochemicznych
i geostatystycznych przy zastosowaniu technik komputerowych z elementami GIS oraz narzędzi statystycznych.
Zastosowania w zaawansowanym stopniu: arkuszy kalkulacyjnych, programów grafiki wektorowej i rastrowej,
narzędzi do tworzenia i analizy wykresów, programu do interpolacji oraz narzędzi baz danych. Wykłady
stanowią teoretyczne wprowadzenie do ćwiczeń praktycznych, realizowanych w laboratorium komputerowym.
Temat
Liczba
godzin
Wykład
Menu i funkcje zaawansowane programów Surfer i Grapher. Podstawy i
dobór metod interpolacji. Zasada działania metod kartografii
komputerowej (założenia m.in. krigingu, metody odwrotnych odległości,
minimalnych krzywizn, regresji wielomianu itd.). Krótkie wprowadzenie
do znaczenia geostatystyki w modelowaniu matematycznym.
Podstawowa terminologia dotycząca problematyki baz danych. Relacyjny
Teoria relacyjnych
model danych. Normalizacja danych. Klucze główne, kandydujące i obce.
baz danych.
Podstawowe relacje między tabelami. Sprzężenia tabel. Reguły więzów
integralności danych. Wprowadzenie do systemu zarządzania bazami
danych Access. Inne przykładowe systemy zarządzania bazami danych.
Projektowanie bazy danych.
Przegląd operatorów i funkcji wykorzystywanych w Accessie.
Przetwarzanie
Zastosowanie znaków wieloznacznych i warunków logicznych w
informacji
przechowywanych w wyszukiwaniu informacji. Typy kwerend i ich zastosowanie do
przetwarzania informacji zawartych w bazie danych. Podstawy języka
bazach danych.
Podstawy
geostatystyki.
2
4
4
SQL. Formularze i raporty. Administrowanie bazą danych.
Ćwiczenia
Podstawy
programów Surfer i
Grapher.
Zaawansowane
funkcje programów
Surfer i Grapher.
Tworzenie tabel i
relacji w systemie
Access.
Zastosowanie podstawowych narzędzi programów Surfer i Grapher.
Struktura przygotowania danych w programach. Narzędzia graficzne i
interpolacyjne. Wykonanie prostych ćwiczeń wprowadzających.
/ kolokwium
Analiza statystyczna danych (Excel), techniki interpolacji, dobór metod,
zastosowanie variogramów, zastosowanie metody blank, obliczanie
błędów rezydualnych, objętości, powierzchni itd. Tworzenie i analiza
wykresów - dobór parametrów na potrzeby prezentacji danych.
Wizualizacja danych pomiarowych wraz z wykonaniem obliczeń
geostatystycznych m.in. dotyczących objętości zbiorników wodnych i
zasobów złożowych.
Definiowanie pól tabeli z uwzględnieniem reguł poprawności, typów
danych i masek wprowadzania. Określanie klucza podstawowego.
Indeksowanie pól. Tworzenie odnośników. Zapisywanie i otwieranie tabel.
Wprowadzanie, edycja i usuwanie informacji. Tworzenie różnych
rodzajów relacji i sprzężeń między tabelami. Wymuszanie więzów
integralności.
Przeglądanie, filtrowanie i sortowanie danych z użyciem różnych
Kwerendy budowanie zapytań i operatorów, funkcji, wyrażeń oraz znaków wieloznacznych i warunków
działania na danych. logicznych. Projektowanie różnego typu kwerend w systemie Access.
Zmiana typu złączenia tabel w projekcie kwerendy. Podgląd i modyfikacja
kwerend w języku SQL.
Typy formularzy i raportów oraz przegląd narzędzi wykorzystywanych do
Projektowanie
ich tworzenia. Wizualna reprezentacja danych – wykresy samodzielne i
formularzy i
osadzone.
raportów.
Tworzenie formularzy i raportów w systemie Access. /Sprawdzian.
5
10
4
6
5
Elmasri R., Navathe S., 2005: Wprowadzenie do systemów baz danych, Wyd. Helion, Gliwice.
Groh M.J., Stockman J.C., Powell G., Prague C.N., Irwin M.R., Reardon J., 2008: Access 2007PL Biblia. Wyd.
Helion. Gliwice.
Krawczyk A., Słomka T., 1986: Podstawowe metody matematyczne w geologii. Skrypty AGH, Kraków.
Łomnicki A., 1995: Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników PWN. Warszawa.
Menu programów pakietu Office i Golden Software
Mendrala D., Szeliga M. 2008: Praktyczny kurs SQL. Wyd. Helion. Gliwice
Wymagania formalne:
- uczestnictwo w wykładach, ćwiczeniach
- 2 kolokwia
- wykonanie ćwiczeń w laboratorium komputerowym.
Znajomość podstawowych pojęć z zakresu statystyki opisowej i umiejętność zastosowania ich do wykonania
opisu statystycznego populacji danych pomiarowych i eksperymentalnych, z zastosowaniem programu Excel.
Umiejętność zastosowania programu Surfer i wyboru metody interpolacji do analizy geostatystycznej danych
pomiarowych. Umiejętność wykonania różnego typu wykresów w programie Grapher - wizualizacja danych i
dopasowanie linii trendu. Wymagana jest umiejętność tworzenia i wykorzystania baz danych i prostych aplikacji
bazodanowych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Geoekologia
stosowana i
biogeochemia
Kod przedmiotu: GEOEKO
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
30 godz.
E
dla specjalizacji GiG
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
3
ćwiczenia
Z
15 godz.
Zakład Geologii Stosowanej i Geochemii, Zakład Paleobotaniki
dr Małgorzata Malkiewicz, dr Adriana Trojanowska
1
Wiedza środowiskowa i przyrodnicza na poziomie studiów licencjackich; wiedza z zakresu przedmiotów:
Podstawy nauki o środowisku i Geochemia.
Założenia i cele kształcenia: naświetlenie problemu złożoności środowiska przyrodniczego i uświadomienie
ścisłego powiązania pomiędzy jego składnikami. Problem przekształcania naturalnego środowiska
przyrodniczego (postępująca antropopresja) i umiejętność oceny stopnia jego zaburzeń.
Metody: wykład, ćwiczenia: pomiary i obserwacje w laboratorium, praktyczna wiedza w terenie
Efekty kształcenia: Zrozumienie i umiejętność interpretacji procesów geoekologicznych i geochemicznych
Znajomość zastosowania wybranych procesów geoekologiczncyh i biochemicznych w celu poprawy jakości
środowiska.
Temat
Cykle
biogeochemiczne i
ich modyfikacje na
skutek presji
antropogenicznej.
Krążenie materii a
procesy produkcji
pierwotnej i
dekompozycji.
WYKŁADY
Przypomnienie ścieżek krążenia pierwiastków biogenicznych; C, N, P, S.
Modyfikacje cykli biogeochemicznych i ich znaczenie dla jakości
środowiska - przykłady.
Wpływ czynników środowiskowych na tempo produkcji pierwotnej i
produktywność ekosystemów, zmienność udziału procesów
fizykochemicznych i biochemicznych oraz tempa rozkładu materii
organicznej w zależności od warunków środowiskowych, znaczenie
produkcji pierwotnej i dekompozycji w obiegu geochemicznym
pierwiastków.
Wprowadzenie do remediacji: inżynieryjne zabiegi remediacyjne,
Remediacja:
bioremediacja i fitoremediacja. Przebieg, sposoby realizacji i doboru
bioremediacja i
technik oraz warunków prowadzenia procesu. Zalety, wady i ograniczenia.
fitoremediacja.
Grzyby mikoryzowe. Wiadomości wstępne na temat grzybów mikoryzowych: endo i egzo
Liczba
godzin
2
3
3
2
Testy
ekotoksyczności.
Znaczenie procesów
enzymatycznych w
modyfikacji
chemicznych
warunków
środowiskowych.
Przystosowanie
organizmów do
środowiska.
Bioindykacyjna rola
roślin i zwierząt.
mikoryz. Ich rola środowiskowa i znaczenie dla funkcjonowania ryzosfery.
Wykorzystanie grzybów mikoryzowych w remediacji gleb skażonych
metalami ciężkimi. Szczepionki mikoryzowe zwiększające odporność
roślin na działanie niekorzystnych warunków środowiskowych.
Rola przesiewowych testów ekotoksyczności w badaniach
toksykologicznych. Dobór organizmów do testów ekotoksycznosci,
warunki prowadzenia testów i ich interpretacja.
Wprowadzenie do enzymów środowiskowych; rola jako katalizatora
reakcji chemicznych, klasy enzymów, rola enzymów hydrolitycznych.
Przykłady działania enzymów w środowisku wodnym i glebowym.
Zastosowanie enzymów w remediacji gleb skażonych węglowodorami.
Składniki środowiska osobnika; rola ekosystemu w środowisku
przyrodniczym; nisza ekologiczna, adaptacje. Czynniki ekologiczne
środowiska (światło, temperatura, woda, gleba).
Bioindykacja i cechy bioindykatorów; klasyfikacja bioindykatorów.
Przegląd bioindykatorów (wskaźniki zanieczyszczenia powietrza, podłoża,
wód - system saprobów). Porosty jako bioindykatory zanieczyszczenia
powietrza SO2; skale porostowe i ich praktyczne zastosowanie.
Pojęcie zbiorowiska roślinnego, siedliska i amplitudy zespołu; gatunki
Zbiorowiska
panujące i towarzyszące; struktura zbiorowisk roślinnych (pozioma,
roślinne.
pionowa). Roślinność Europy - przegląd i charakterystyka głównych stref
roślinnych. Typy zbiorowisk roślinnych w Polsce - charakterystyka i
rozmieszczenie (zbiorowiska łąkowe, wodne i bagienne, leśne,
synantropijne).
Przeobrażenia naturalnych zbiorowisk roślinnych - antropopresja, cechy
Przemiany
roślinności w czasie i zbiorowisk przekształconych (monotypizacja, cespityzacja, fruticetyzacja,
juwenilizacja, neofityzacja, pinetyzacja). Sukcesja roślinności – stadia i
przestrzeni.
typy sukcesji; sukcesja a strategie życiowe roślin (zbiorowiska pionierskie,
ustabilizowane, pojecie klimaksu); różne drogi sukcesji. Mikrosukcesja i
jej znaczenie w procesie całkowitego rozkładu drewna; rola organizmów
żywych w procesie mikrosukcesji. Naturalna sukcesja po działaniach
geologicznych i przemysłowych (przykłady sukcesji roślinności w
kamieniołomach i na hałdach poprzemysłowych. Rekultywacja
biologiczna terenów poprzemysłowych.
Gatunki introdukowane, zawleczone i inwazyjne; wpływ gatunków
Gatunki obcego
inwazyjnych na strukturę i funkcjonowanie zbiorowiska roślinnych.
pochodzenia.
ĆWICZENIA
Wykonanie pomiaru tempa produkcji pierwotnej moczarki kanadyjskiej po
Wpływ składników
dodaniu nawozu, dyskusja na temat szerszego znaczenia środowiskowego
pokarmowych na
wyników eksperymentu.
tempo produkcji
pierwotnej.
Wykonanie testów ekotoksyczności Phytotoxkit gleby zanieczyszczonej
Testy
węglowodorami, analiza wyników z zastosowaniem programu do analizy
ekotoksyczności.
obrazu.
Grzyby mikoryzowe. Obserwacje makroskopowe i mikroskopowe grzybów mikoryzowych i
dyskusja na temat ich znaczenia w procesach ryzosfery.
Wykonanie testu n występowanie i działanie fosfatazy alkalicznej w
Enzymy
warunkach dostępności i braku P-PO4 w środowisku. Dyskusja na temat
hydrolityczne w
szerszego znaczenia wyników eksperymentu w środowisku glebowym i
środowisku.
wodnym.
Samodzielna praca w terenie: ocena stopnia skażenia powietrza SO2 we
Skala porostowa.
Wrocławiu i okolicy z wykorzystaniem skali porostowej; przygotowanie
mapy najmniej zanieczyszczonych rejonów Wrocławia.
Zajęcia terenowe w Lesie Wojnowskim: problem gatunków inwazyjnych i
Antropopresja w
zawleczonych, lądowienie i zarastanie zbiorników wodnych (problem
środowisku
eutrofizacji), poznanie struktury i składu gatunkowego grądu, łąki suchej i
podmiejskim
wilgotnej; konkurencja na zrębie leśnym; naturalne a sztuczne dąbrowy;
Wrocławia.
przykład sukcesji wtórnej na łące zmiennowilgotnej; mikrosukcesja jako
istotny proces w naturalnym funkcjonowaniu ekosystemu.
2
2
2
2
6
4
1
4
4
2
4
2
5
Falińska K., 1997. Ekologia roślin. PWN, Warszawa.
Odum E.P., 1977. Podstawy ekologii. PWRiL, Warszawa.
Szafer W., Zarzycki K., 1972. Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa.
Matuszkiewicz J.M., 2001. Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa.
Malewski J., 1999. Zagospodarowanie wyrobisk. Technologiczne, przyrodnicze i gospodarcze uwarunkowania.
Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławskiej.
Greszta J., Morawski S., 1972. Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych. Państwowe Wydawnictwa
Rolnicze i Leśne.
Gutowska J.M., Bobiec A., Pawalczyk P., Zub K., 2004. Drugie życie drzewa. WWF Polska.W. H. Schlesinger,
1991, Biogeochemistry, an analysis of globar change. Academic Press
Paul E. A., Clark, F, E, 2000. Mikrobiologia i biochemia gleb. Wydawnictwo UMCS
Andrzejewski R., Weigle A., 2003. Różnorodność biologiczna Polski. Narodowa Fundacja Ochrony
Środowiska.
Dajdok Z., Śliwiński M., 2007. Rośliny inwazyjne Dolnego Śląska . Broszura Polskiego Klubu Ekologicznego.
Wrocław.
Uzupelniające artykuły z materiałów pokonferencyjnych „Środowisko miejskie Wrocławia oczami
przyrodników”, Wrocław 2009.
Krebs, C. J., 1997. Ekologia. Wydawnictwo PWN.
Wymagania formalne:
Zaliczenie egzaminu –forma pisemna; minimalna ilość punktów 60%.
Zaliczenie ćwiczeń – sprawozdania z prac indywidualnych i zajęć terenowych.
Zrozumienie i umiejętność interpretacji procesów geoekologicznych i geochemicznych.
Znajomość zastosowania wybranych procesów geoekologiczncyh i biochemicznych w celu poprawy jakości
środowiska.
Umiejętność stwierdzenia zaburzenia i rodzaju zmiany w naturalnym środowisku przyrodniczym.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Geologia
kenozoiku wybrane
zagadnienia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
E
x
x
Kod przedmiotu: GEOKEW
dla specjalizacji H oraz GiG
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
2
x
Zakład Kartografii Geologicznej i Geologii Strukturalnej, Zakład Paleobotaniki,
dr Adam Szynkiewicz (blok 1), prof. dr hab. Teresa Kuszell (blok 2)
-x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności z zakresu:
Wiedza z zakresu podstaw stratygrafii, analizy środowisk sedymentacyjnych, petrografii skał osadowych,
geomorfologii.
Wykład autorski. Celem wykładu jest zapoznanie studentów z wybranymi problemami badań utworów
kenozoicznych, metodami badań tych skał, modelami podziałów stratygraficznych utworów kenozoicznych,
problemami korelacji stratygraficznych, paleogeografią kenozoiku Europy Środkowej i Polski (ze szczególnym
uwzględnieniem genezy węgli brunatnych oraz zlodowaceń o interglacjałów plejstoceńskich), problemami
glacitektoniki i genezy współczesnej rzeźby Polski. Po ukończonym kursie student powinien znać procesy
zmian paleogeograficznych w Europie Środkowej i w Polsce w okresie kenozoiku, znać podstawowe skały i
surowce z tego okresu oraz ich genezę, powinien umieć posługiwać się terminologią i tabelami
stratygraficznymi (znać zakresy ich błędów), powinien zdawać sobie sprawę z przebiegających zmian
klimatycznych i ich wpływu na szatę roślinna i powstawanie form oraz różnych typów skał (złóż), powinien
umieć zaprojektować wiercenia oraz prognozować poziomy wodonośne w utworach kenozoicznych.
Temat
Metodologia i
metodyka badań.
Metody określania
wieku osadów.
Paleogen.
Neogen.
Blok (1)
- cel i zakres wykładów, zaliczanie, egzamin, literatura;
- metodologia badań, etapy badań i uzyskiwane efekty;
- dokumentowanie odsłonięć, wierceń, opróbowanie osadów
- laboratoria (co wymagają i co uzyskujemy).
- metody izotopowe (U/U, U/Th, FT);
- metoda paleomagnetyczna;
- metody paleozoologiczne (otwornice, ślimaki, kręgowce lądowe);
- metody paleobotaniczne (makroszczątki, ziarna pyłków, diagramy);
- metody archeologiczne;
- ograniczenia metod, błędy dat, korelacje.
- podziały stratygraficzne kenozoiku;
- podziały stratygraficzne paleogenu;
- paleogeografia paleogenu Europy
- podziały stratygraficzne neogenu (problem orto- i parastratygrafii).
Liczba
godzin
1
1
1
1
Granica
pliocen/plejstocen.
Plejstocen
Holocen
Glacitektonika
Geneza rzeźby
współczesnej w
Polsce.
Palinologia
Paleopalinologia
Zbiorowiska
roślinne kenozoiku.
Flory interglacjałów
i holocenu.
- paleogeografia neogenu Europy, w tym: geneza węgli brunatnych
(środowiska sedymentacyjne, zmienność w profilach litologicznych),
- stratotypy, datowania;
- neogeńskie ruchy górotwórcze, wulkanizm.
- problem genezy złóż soli,
- kryzys messyński,
- pliocen (pojmowanie, paleogeografia)
- formalne pojmowanie granicy pliocen/plejstocen;
- granica pliocen/plejstocen w utworach lądowych
- przyczyny zlodowaceń;
- krzywa tlenowa;
- glacjały i interglacjały (pojmowanie, ilość, nazewnictwo, korelacje);
- podziały plejstocenu;
- klimatostratygrafia;
- podłoże utworów plejstoceńskich (w Polsce);
- wczesny plejstocen;
- środkowy i późny plejstocen (paleogeografia, zlodowacenia, interglacjały
w Polsce i w Europie
- schyłek plejstocenu; przyczyny deglacjacji;
- zjawiska peryglacjalne (geneza wydm śródlądowych, geneza lessów);
- podziały holocenu, paleogeografia;
- optimum klimatyczne, mała epoka lodowa, cywilizacje;
- problem globalnego ocieplenia,
- dyskusja o aktualnych wynikach badań: zmian grawitacji, zmian pól
magnetycznych, impaktów, megawulkanów
- problemy dokumentowania geologicznego na obszarach występowania
glacitektoniki
- przykłady deformacji z odsłonięć i dokumentacji geologicznych
- przestrzenne zróżnicowanie oraz następstwo form rzeźby;
- pradoliny;
- geneza i wiek współczesnej sieci dolinnej
Blok (2)
- znaczenie palinologii w innych dziedzinach nauki i stosowane metody
- podstawowe zagadnienia z paleopalinologii: morfologia sporomorf
współczesnych i kopalnych,
- metody maceracji różnych typów osadów wykorzystywanych do analizy
pyłkowej,
- zastosowanie metody w badaniach florystycznych i stratygraficznych
kenozoiku,
- rozwój i skład zbiorowisk roślinnych w górnej kredzie, paleogenie i
neogenie na tle wydarzeń paleoklimatycznych i paleogeograficznych,
- sukcesja roślinna zbiorowisk węglotwórczych w powiązaniu ze
środowiskami sedymentacyjnymi.
- flory neogenu i plejstocenu,
- flory epoki lodowej,
- zmiany paleoflorystyczne i paleoklimatyczne plejstocenu i holocenu,
- palinostratygrafia utworów interglacjalnych,
- historia działalności czynnika antropogenicznego,
1
3
1
1
1
1
1
1
1
LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Ss:683. Wydawnictwo PAE, Warszawa.
MARCINEK J., 1991 - Lodowce kuli ziemskiej. Ss:218. PWN, Warszawa.
MOJSKI E.J., 1993 - Europa w plejstocenie. Ewolucja środowiska przyrodniczego. Ss:332. Wydawnictwo PAE, Warszawa.
RÓŻYCKI S. Z., 1972 - Plejstocen Polski Środkowej (na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie), Ss: 315. PWN,
Warszawa.
RUHLE E. (red.), 1973 - Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Ss:687. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
SKOMPSKI S., 1991 - Fauna czwartorzędowa Polski. Bezkręgowce. Ss:238. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
STANKOWSKI W., 1996 - Wstęp do geologii kenozoiku (ze szczególnym odniesieniem do terytorium Polski). Ss: 185.
Wydawnictwa Naukowe UAM, Poznań.
STARKEL L., 1977 - Paleogeografia holocenu. Ss:362. PWN, Warszawa.
WALCZAK W., 1976 - Jak powstała rzeźba Polski. Biblioteka problemów, T. 222:0-423. PWN, Warszawa.
DYBOVA-JACHOWICZ S., SADOWSKA A., 2003 - Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków.
BRADLEY R.S., 1994 - Quaternary Paleoclimatology. Methods of Paleoclimatic Reconstruction. Ss. 472. Capman & Hall.
London.
GALON R., DYLIK J., 1967 - Czwartorzęd Polski,PWN, Warszawa.
GALON R., 1972 - Geomorfologia Polski, T. 2 – Niż Polski. PWN, Warszawa.
KLIMASZEWSKI M., 1972 - Geomorfologia Polski, T. 1 – Polska Południowa: Góry i Wyżyny. PWN, Warszawa.
KOCISZEWSKA-MUSIAŁ G., 1988 - Surowce mineralne czwartorzędu. Ss: 280. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
KOSTRZEWSKI A. (red.), 1996 - Geneza i stratygrafia utworów czwartorzędowych. T. II, Ss:343, Seria Geografia, Nr 57.
Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
KOWALSKI K. (red.), 1989 - Historia i ewolucja lądowej fauny Polski. Folia Quaternaria, 59-60:0-278. Ossolineum,
Kraków.
KOWALSKI K., 2001 - Pleistocene rodents of Europe. Folia Quaternaria, 72:0-389. PAU, Komisja Paleogeografii
Czwartorzędu, Kraków.
NADACHOWSKI A., WERDLEIN L. (red.), 1996 - Neogene and Quaternary mammals of the Palaearctic. Acta Zoologica
Cracoviensia, vol. 39(1):0-604. Kraków.
STARKEL L. (red.), 1991 - Geografia Polski, Środowisko przyrodnicze. Ss:669. PWN, Warszawa.
FAEGRI K., IVERSEN I., 1989 - Textbook of pollen analysis. Chichester.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny (odpowiedzi na 3 pytania + test na 20 pytań); czas egzaminu 2 godz.; każe pytanie oceniane w
skali: 0 – 5 pkt. Do zaliczenia wymagane jest uzyskanie minimum 9 pkt. + 10 pkt z testu.
W przypadku uzyskania mniejszej liczby punktów obowiązuje egzamin ustny.
Podstawowa wiedza w zakresie: podziałów stratygraficznych, znajomości zasięgów zlodowaceń, zmienności
flor w paleogenie i neogenie (z uwzględnieniem węglotwórczych zbiorowisk roślinnych), interglacjałach oraz w
holocenie, genezy rzeźby i dolin, złóż i surowców.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Geologia
kenozoiku wybrane
zagadnienia
Kod przedmiotu: GEOKEW
dla specjalizacji H oraz GiG
Tryb studiów
Punkty
ECTS
x
stacjonarny
ćwiczenia
15 godz.
Język
polski
Z
1
Zakład Kartografii Geologicznej i Geologii Strukturalnej, Zakład Paleobotaniki,
blok (1) - dr Adam Szynkiewicz
blok (2) - prof. dr hab. Teresa Kuszell, dr Małgorzata Malkiewicz
Podstawowa wiedza z zakresu: geologii dynamicznej, petrografii skał osadowych, sedymentologii,
geomorfologii, paleobotaniki i ekologii; rozpoznawanie i opis skał osadowych, podstawy stratygrafii,
podstawowe wiadomości o współczesnej szacie roślinnej.
Ćwiczenia realizowane są w dwóch blokach:
Blok (1) - rozpoznawanie i opis skał osadowych lądowych środowisk: glacjalnych, rzecznych, jeziornych,
krasowych; interpretacja profilu litostratygraficznego i podstawy klimatostratygrafii; wykonanie przekroju przez
utwory plejstocenu z opisem stratygrafii.
Blok (2) - poznanie metody analizy pyłkowej; ziarna pyłku wybranych drzew (szpilkowych i liściastych) oraz
krzewów i wybranych roślin zielnych. Konstrukcja diagramów pyłkowych i ich interpretacja na tle znanych
stanowisk flor z terenu Polski.
Po ukończeniu kursu student po powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu rozpoznawania i opisu
utworów kenozoicznych oraz interpretacji zjawisk paleogeograficznych; powinien umieć wykonać kartę otworu
geologicznego oraz przekrój przez utwory kenozoiczne; powinien umieć pobrać próbki do analiz
laboratoryjnych oraz umieć zinterpretować wyniki analiz paleobotanicznych.
Temat
Utwory środowisk
glacjalnych,
proglacjalnych i
peryglacjalnych;
zwietrzeliny.
Utwory środowisk
jeziornych i bagien.
Utwory środowisk
krasowych
Blok (1)
- instrukcja makroskopowego rozpoznawania i opisu utworów glacjalnych,
proglacjalnych i peryglacjalnych;
- modele środowisk sedymentacyjnych;
- prezentacja próbek z tych środowisk;
- samodzielny opis próbek
Liczba
godzin
1
1
1
Profil
litostratygraficzny.
Profil
litostratygraficzny.
Przekrój.
(Zadanie 1).
Przekrój.
(Zadanie 2).
Przekrój.
(Zadanie 3).
Mapa geologiczna.
Mapa geologiczna.
Analiza pyłkowa.
Analiza pyłkowa.
Diagram pyłkowy.
Interpretacja
wyników analizy
pyłkowej.
- karta wiercenia, zasady wykonania,
- znaki graficzne litofacji (Instrukcja do Mapy Geologicznej 1:50 000)
- wykonanie opisu 10 próbek (symulowane wiercenie);
- opis zdarzeń w „miejscu wiercenia” (zasady klimatostratygrafii)
- dyskusja nad opisami zdarzeń i prawidłowością ich opisu oraz
interpretacji
- ćwiczenie metod korelacji warstw.
- zasady graficznego wykonywania przekrojów geologicznych przez
utwory plejstoceńskie
- korelacja warstw
- graficzne wykonanie przekroju, numeracja warstw.
- wprowadzenie nazw jednostek litostratygraficznych
- tabela stratygraficzna
- zasady czytania przekrojów geologicznych i map geologicznych
zakrytych
- zasady opisu geologii wybranego miejsca na mapie geologicznej zakrytej
Blok (2)
rozpoznawanie budowy ziaren pyłku w wybranych drzew (liściastych i
iglastych) oraz krzewów
rozpoznawanie i oznaczanie poznanych sporomorf w materiale kopalnym
wykonanie diagramu pyłkowego z analizowanych próbek
Interpretacja diagramów pyłkowych i określanie wieku badanych osadów
w oparciu o porównanie z innymi florami kopalnymi plejstocenu terenów
Polski
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Ss:683. Wydawnictwo PAE, Warszawa.
RÓŻYCKI S. Z., 1972 - Plejstocen Polski Środkowej (na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie), Ss: 315. PWN,
Warszawa.
RUHLE E. (red.), 1973 - Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Ss:687. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Instrukcja wykonania Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. IG Warszawa.
Instrukcja wykonania mapy geologiczne w skali 1:50 000; Mapy geologiczne w skali 1:50 000 i objaśnienia do tych map.
Faegri K., Iversen I., 1989 - Textbook of pollen analysis. Chichester.
Dybowa-Jachowicz S., Sadowska A., 2003 - Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków.
Wymagania formalne:
- uczestnictwo we wszystkich ćwiczeniach,
- oddanie wszystkich prac ćwiczeniowych,
- pozytywne zaliczenie wszystkich ćwiczeń.
Umiejętność rozpoznawanie i opis skał powstałych w środowiskach sedymentacyjnych lądowych: glacjalnych,
rzecznych, jeziornych, krasowych; umiejętność wykonania profilu litostratygraficznego oraz przekroju dla
utworów kenozoicznych; umiejętność oznaczania podstawowych sporomorf, umiejętność wykonania, czytania i
interpretacji diagramów pyłkowych; umiejętność zastosowania badań palinologicznych do stratygrafii
plejstocenu i holocenu.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Geochemiczne
metody
identyfikacji i
bilansowania
zanieczyszczeń
Kod przedmiotu: GEOIDE
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
30 godz.
E
Tryb studiów
Punkty
ECTS
3
stacjonarny
ćwiczenia
45 godz.
Język
polski
Z
4
dr Piotr Jezierski, dr Maciej Górka
Wiedza ogólna z zakresu geologii, geochemii, mineralogii, hydrologii i geomorfologii, gleboznawstwa, chemii i
statystyki oraz kartografii; wiedza z zakresu przedmiotów: Podstawy nauki o środowisku, Matematyka; Fizyka;
Chemia; Petrologia.
Uzyskanie wiedzy na temat kategoryzacji procesów (zjawisk) naturalnych i antropogenicznych i sposobów ich
rozpoznawania i opisu. Zastosowanie nowoczesnych metod instrumentalnych w geochemii środowiska
naturalnego i antropogenicznie zmienionego. Umiejętność przewidywania zagrożeń w oparciu o dostępne
przesłanki stanowiące konsekwencje świadomie podjętych działań monitoringowych i prewencyjnych.
Zapoznanie się ze sposobami zapobiegania zagrożeniom lub ich konwersją. Przegląd praktyk stosowanych w
sytuacjach zagrożenia środowiska zanieczyszczeniem.
Efektem kształcenia będzie przygotowanie studentów do pracy w instytucjach naukowo – badawczych,
jednostkach badawczo - rozwojowych oraz urzędach i instytucjach zajmujących się monitoringiem środowiska i
interpretacją jego wyników oraz władnych podejmowania decyzji i działań mających za cel zapobieganie lub/i
usuwanie skutków oddziaływania zanieczyszczeń.
Temat
Stan środowiska
przyrodniczego i
analizowane
elementy środowiska
w kontekście ich
potencjalnych
zanieczyszczeń.
Charakterystyka
WYKŁADY
Omówienie emisji zanieczyszczeń na świecie i w Polsce. Trendy zmian.
Metody prewencji i monitoringu. Podstawowe pojęcia i definicje z zakresu
zanieczyszczeń. Klasyfikacje zanieczyszczeń oraz emiterów. Omówienie
głównych gałęzi przemysłu i innych aktywności cywilizacyjnych w
kontekście towarzyszących im zanieczyszczeń.
Zanieczyszczenia atmosfery - rodzaje i źródła zanieczyszczeń.
Liczba
godzin
4
4
zanieczyszczeń
poszczególnych
składowych
środowiska.
Toksykologiczne
skutki
zanieczyszczeń.
Analityczne metody
identyfikacji
zanieczyszczeń.
Przykłady technik
monitoringu
atmosfery i
zapobiegania jej
zanieczyszczeniom.
Chemiczny i
izotopowy bilans
mas.
Zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych - rodzaje i źródła
zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia gleb - rodzaje i źródła zanieczyszczeń.
Pojęcie specjacji. Czas retencji, czas półrozpadu i zaniku zanieczyszczeń.
Charakter depozycji zanieczyszczeń.
Wpływ zanieczyszczeń na organizmy żywe i człowieka, skutki zatruć,
poziomy dopuszczalne. Dawki pochłonięte i toksyczne. Detoksykacja.
- pobór próbek środowiskowych;
- przygotowanie i preparatyka próbek środowiskowych;
- metody mineralizacji próbek środowiskowych;
- instrumentalne metody analiz zanieczyszczeń:
* metody elektrochemiczne;
* podstawy spektrometrii;
* spektrofotometria;
* absorpcyjna spektroskopia atomowa, ICP;
* chromatografia;
* spektrometria scyntylacyjna i AMS;
* SIMS, SHRIMP;
* spektroskopia IR;
* EPR i NMR
* spektrometria mas (MS) i (IRMS);
* techniki łączone: ICPMS i ICPIRMS oraz GCMS i GCIRMS
- Olfaktometria
- Metody dezodoryzacji
- katalizatory samochodowe.
Bilansowanie zanieczyszczeń w oparciu o analizy chemiczne i izotopowe.
ĆWICZENIA
Interpretacja i ocena - klasyfikacja jakości poszczególnych składowych środowiska w oparciu o
rozporządzenia Ministra Zdrowia i Ministra Środowiska oraz Normy Unii
danych
Europejskiej;
monitoringowych.
- analiza przestrzennej i czasowej zmienności wskaźników jakości;
- obliczenia tła i anomalii geo- i hydrogeochemicznych;
- analiza sozologiczna przy rozpoznawaniu genezy zanieczyszczeń;
- obliczenia związane z transportem zanieczyszczeń w środowisku;
- obliczenia wielkości i zasięgu emisji;
- bilansowanie zanieczyszczeń;
- ocena błędu analiz laboratoryjnych.
Wykonanie raportów zawierających wyniki interpretacji danych
Raport z wyników
monitoringowych w formie tabel, wykresów i map oraz części tekstowej.
działalności
monitoringu.
Laboratorium Pracowni Geologii Izotopowej i Geoekologii ING U.Wr.
Techniki
Politechnika Wrocławska (olfaktometr).
identyfikacji i
Stacje monitoringowe WIOŚ.
monitoringu
zanieczyszczeń wizyty w
laboratoriach.
4
12
2
4
20
10
15
•
Akty prawne i Materiały Ministerstwa Środowiska i Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska
•
Astel A., Mazerski J., Namieśnik J., 2009. Nowe horyzonty i wyzwania w analityce i monitoringu
środowiskowym. CEEAM, Politechnika Gdańska, Gdańsk
•
Dojlido J., 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko. Białystok.
•
Dojlido J., Zerbe J.: Instrumentalne metody badania wody i ścieków. Arkady, Warszawa 1997.
•
Fizykochemiczna metody kontroli zanieczyszczeń środowiska. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1998.
•
Macioszczyk A., Dobrzyński D., 2002 - Hydrogeochemia. Strefa aktywnej wymiany wód podziemnych.
PWN
•
Juda-Rezler K., 2006. Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 243.
•
Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., 1998. Meteorologia w ochronie atmosfery. Oficyna
wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
•
Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. Badania ekologiczno-gleboznawcze.
Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2004
•
Elbanowska H., Zerbe J., Siepak J., Fizyczno-chemiczne badania wód, Wyd. Naukowe UAM, Poznań
•
1999.
•
Hermanowicz W., Dojlido J.R., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J., Fizyczno-chemiczne badania
wody i ścieków, Wyd. Arkady, Warszawa 1999.
•
Świderska-Bróż M. 1993. Mikrozanieczyszczenia w środowisku wodnym. Wyd. Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław
•
Rup K.: Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym. WNT, Warszawa, 2006
•
Namieśnik J., Jamrógiewicz Z., Pilarczyk M., Torres L., Przygotowanie próbek środowiskowych do
analizy.
•
Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2000.
Wymagania formalne:
Obecność na wykładach - egzamin pisemny. Uczestniczenie w ćwiczeniach w laboratorium komputerowym –
wykonanie 3 sprawozdań poświęconych interpretacji danych monitoringowych z wykorzystaniem
oprogramowania: Excel, Surfer i Grapher. Zapoznanie się z instrumentalnymi metodami analiz środowiskowych
podczas wizyt w specjalistycznych laboratoriach.
Opanowanie podstawowych pojęć i definicji z zakresu zanieczyszczeń środowiska. Umiejętność wyboru metod
analitycznych w celu identyfikacji zanieczyszczeń oraz oceny i interpretacji danych monitoringowych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2+3
Geologia
Kod przedmiotu: GEOSWI
Forma zajęć/
Liczba godzin
wykład
(sem.
2)
Geologia
39 godz.
regionalna
wykład
świata
(sem. 3)
45 godz.
Sposób
zaliczenia
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
Nazwa przedmiotu:
1
x
E
3
Zakład Geologii Stratygraficznej
dr Joanna Haydukiewicz
-x-
1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności:
Wiedza z zakresu geologii dynamicznej, tektoniki, petrologii oraz geologii historycznej.
Celem wykładu jest przedstawienie teorii dotyczących geotektonicznej ewolucji kontynentów i oceanów.
Omówienie kryteriów, które posłużyły do wydzielenia głównych jednostek strukturalnych poszczególnych
kontynentów i opis ich budowy geologicznej.
Temat
Zasadnicze elementy
budowy kontynentów i
oceanów.
Główne jednostki
strukturalne Europy.
Zasadnicze elementy budowy kontynentów i oceanów. Założenia teorii
tektoniki płyt. Główne płyty tektoniczne skorupy ziemskiej.
Główne jednostki strukturalne Europy. Budowa kratonu
wschodnioeuropejskiego i jego krystalicznych segmentów; Fennoskandia,
Sarmacja, Wołgo-Uralia. Platforma wschodnioeuropejska (ryfty, baseny
sedymentacyjne i interpretacje ich genezy).
Główne jednostki strukturalne poszczególnych orogenów (kaledonidy,
Europejskie
fanerozoiczne orogeny waryscydy, alpidy), ich zapis litostratygraficzny i interpretacja rozwoju
geotektonicznego.
Baseny permo-mezozoiczne i kenozoiczne; charakterystyka ich
Europejskie baseny
sedymentacyjne i rowy wypełnienia i uwarunkowania ich rozwoju. Geneza i historia rozwoju
rowów M. Centralnego (rów Limagne, Bresse), górnego i dolnego Renu
tektoniczne.
(Roer),depresji N Hesji, Rodanu, Egeru. Rozwój basenów Morza
Śródziemnego, Czarnego, Północnego, Kaspijskiego i Bałtyckiego.
Główny uskok uralski, charakterystyka poszczególnych jednostek
Budowa geologiczna
geologicznych (zapadlisko przeduralskie, Ural Zachodni, Ural Centralny
Uralu.
Tagil-Magnitogorsk, Ural Wschodni i strefa trans-uralska.
Liczba
godzin
3
12
14
12
4
Główne jednostki
strukturalne Azji.
Główne jednostki
strukturalne Afryki.
Główne jednostki
strukturalne Australii
i Antarktydy.
Główne jednostki
strukturalne Ameryki
Północnej.
Główne jednostki
strukturalne Ameryki
Południowej.
Historia
współczesnych
oceanów.
Budowa geologiczna kratonów; syberyjskiego, chińskiego, indyjskiego,
arabskiego
Budowa geologiczna stref fałdowych Ałtaidów, wierchojańko-kołymskiej,
alpidów azjatyckich (Tetysidów), azjatyckiej części pasma
wokółpacyficznego.
Rozwój i wypełnienie basenu zachodniosyberyjskiego i Tarymu.
Budowa geologiczna kratonów; Kalahari, kongijski i zachodnioafrykański
i pasma panafrykańskiego.
Budowa geologiczna fanerozoicznych pasm orogenicznych Gór
Przylądkowych, Mauretanidów, Antyatlasu i Atlasu.
Fanerozoiczne baseny sedymentacyjne- przykłady; baseny Karoo, Konga,
Taoudeni, Tindouf, Saharyjski.
Paleozoiczno-kenozoiczne ryfty afrykańske (centralnoafrykańska strefa
uskokowa, rowy Nigru, Benue, wschodnioafrykański). Geneza i
wypełnienie M. Czerwonego.
10
Budowa geologiczna kratonów. Pilbar, Yilgarn, Gawler i Północnego
Baseny pokrywy platformowej (m.inn. Hamersley, Canning, Amadeus,
Officer i Carnarvon.
Pasma fałdowe Flindersa i Tasmanidów
Baseny mezozoiczno-kenozoiczne (Eromanga, Wielki Basen Artezyjski).
Budowa geologiczna Antarktydy.
Kraton północnoamerykański oraz poszczególne archaiczne i
proterozoiczne prowincje geologiczne (Wielkiego Jeziora Niewolniczego,
Rae i Hearne.
Jeziora Górnego, Nain, Wyoming, Churchill, Wielkiego Jeziora
Niedźwiedziego, p. ketilska, p. Yavapai-Mazatzal, grenvillska, centralna)
Ryfting późnoproterozoiczny.
Baseny sedymentacyjne (Williston, Michigan,Illinois, Pensylwan).
Fanerozoiczne orogeny; Appalachy, Innuita, Ouachita, Kordyliery.
Budowa Geologiczna Grenlandii.
Budowa geologiczna kratonów amazońskiego Sao Francisco, Rio de la
Plata, Sao Luis.
Masyw Patagonii (platforma)
Pasmo orogeniczne Andów - jego główne jednostki strukturalna.
Baseny sedymentacyjne (Acre, Solimões, Amazonas, Parnaiba, Parana,
Chaco-Paraná )
Basen Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego.
6
Historia otwierania się Atlantyku, Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku.
2
7
8
6
Dallmeyer R. D., Franke W., Weber K. (Eds.), 1995. Pre-Permian Geology of Central and Eastern Europe.
Springer -Verlag Berlin Heidelberg.
Artykuły z czasopism; Tectonophysics, Gondwana Research , Journal of Structural Geology, African Earth
Sciences, Geoscience, Geol. Mag.
Materiały pozyskane z internetu.
Dadlez R. Jaroszewski W., 1994.Tektonika,Warszawa 1994.
Van Andel T. H., 1997.Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. PWN.
Stupnicka E. 1978. Zarys geologii regionalnej świata. Warszawa.
Mizerski W. 2004. Geologia regionalna kontynentów. Warszawa.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny w formie testu (1,5 godz.)
Pozytywne zaliczenie - uzyskanie co najmniej 60% punktów - łącznie
Znajomość wiedzy dotyczącej genezy kontynentów i współczesnych oceanów i budowy ich zasadniczych
jednostek strukturalnych. Umiejętność kojarzenia danych geologicznych w interpretacjach budowy regionalnych
jednostek geologicznych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Gospodarka
odpadami
Kod przedmiotu: GOSODP
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
26 godz.
E
x
x
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
3
x
dr Adriana Trojanowska
Wiedza geochemiczna i środowiskowa na poziomie studiów licencjackich na kierunku przyrodniczym.
Założenia i cele: Zaprezentowanie prawnych, ekonomicznych i technologicznych aspektów gospodarki
odpadami opatrzonych komentarzem dotyczącym praktycznych zastosowań.
Metody: Wykład wzbogacony przykładami praktycznymi i schematami układów technologicznych.
Efekty kształcenia: Znajomość przepisów prawnych, mechanizmów ekonomicznych w gospodarce odpadami,
metod i technologii stosowanych w składowaniu, termicznym i biologicznym unieszkodliwianiu odpadów.
Temat
Wprowadzenie do
gospodarki
odpadami.
Odpady
przemysłowe i
niebezpieczne.
Odpady komunalne.
Składowanie
odpadów.
Historyczne kamienie milowe w rozwoju gospodarki odpadami, definicje
podstawowych pojęć z gospodarki odpadami - zgodnie z Ustawą o
Odpadach, zagrożenia środowiskowe związane z gospodarka odpadami,
gospodarka odpadami na świecie - statystyki, problemy i trendy, hierarchia
gospodarowania odpadami, klasyfikacja odpadów ze względu na różne
kryteria oraz zgodna z Katalogiem Odpadów: zasady i przykłady.
Dokumentacja stosowana w gospodarce odpadami.
Odpady przemysłowe i niebezpieczne w Polce i na świecie - statystyki,
właściwości i charakterystyka, kierunki wykorzystania odpadów
przemysłowych w innych gałęziach gospodarczych, sposoby bezpiecznego
składowania odpadów niebezpiecznych, oznakowania odpadów
niebezpiecznych, metody unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych:
zawierających azbest, rtęć, przepracowanych olejów i smarów, złomu
akumulatorowego oraz odpadów medycznych i weterynaryjnych.
Charakterystyka, właściwości, zmiany w składzie, główne grupy składowe
odpadów komunalnych, statystyki dla największych miast Polski na tle
krajów UE i trendów ogólnoświatowych.
Statystyki. Zasady lokalizacji składowisk, Maślice - przykład niewłaściwie
zlokalizowanego składowiska odpadów, materiały i systemy
Liczba
godzin
4
2
1
6
uszczelniające wykorzystywane na składowiskach, lokalizacja i
konstrukcja studni odgazowujących, systemy składowania, procesy
chemiczne i geochemiczne zachodzące w składowisku, zmiany w
zależności od wieku odpadów, rekultywacja składowisk, Maślice przykład składowiska zrekultywowanego. Monitoring składowisk
odpadów: monitoring odpadów, monitoring wód gruntowych - zasady,
wskaźniki, przykłady. Składowanie odpadów wprawie wspólnotowym i
wewnętrznym.
Selektywna zbiórka Organizacja selektywnej zbiórki odpadów na przykładzie wybranych
odpadów, podstawy miast.
Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
recyklingu,
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej,
logistyka.
działalność Organizacji Odzysku. Ustawa o recyklingu sprzętu
elektrycznego i elektronicznego, Ustawa o recyklingu pojazdów
wycofanych z eksploatacji. Działalność sortowni odpadów: urządzenia
wykorzystywane do sortowania i zasada ich działania.
Statystyki polskie i światowe, spalanie odpadów: kaloryczność odpadów i
Termiczne
wartość opałowa odpadów, przebieg procesu spalania, konstrukcja pieców,
unieszkodliwianie
zagrożenia, układy technologiczne do oczyszczania gazów spalinowych,
odpadów.
piroliza odpadów: warunki przebiegu procesu, produkty i ich
wykorzystanie, zalety i wady, mikrofalowe metody unieszkodliwiania
azbestu, spalanie odpadów w prawie wspólnotowym i wewnętrznym.
Wprowadzenie do procesu kompostowania, warunki i wymagania,
Kompostowanie.
rozwiązania technologiczne: układ pryzmowy, kontenerowy,
bioreaktorowy, brykietowy, wspomagany przez dżdżownice. Efektywność,
zalety i wady, statystyki polskie i światowe.
Wprowadzenie do chemii procesu fermentacji, Układy technologiczne
Fermentacja
metanowa odpadów. WABIO, SWECO, BTA, efektywność, zalety i wady.
Konwencja Bazylejska, Ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu
Transgraniczne
odpadów z 2007 roku.
przemieszczanie
odpadów.
4
3
3
1
2
Rosik-Dudlewska Cz. 2000. Podstawy gospodarki odpadami. Wydawnictwo Naukowe PWN
Żegadło M., 2001. Strategia gospodarki odpadami komunalnymi. Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników
Sanitarnych, Poznań
Jędrczak, A. 2008. Biologiczne przetwarzanie odpadów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Lemański, Zabawa (red.) 2006. Zarządzanie gospodarką odpadami. Gospodarowanie odpadami w świetle
obowiązującego prawa. Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Poznań
Górski M. „Gospodarowanie odpadami w świetle wymagań prawa wspólnotowego i polskiego prawa
wewnętrznego”, Poznań 2006
Lemański, Zabawa (red.) 2008. Zarządzanie gospodarką odpadami. Techniczno-organizacyjno-prawne aspekty
gospodarki odpadami. Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Poznań
Łuniewski, S. 2000. Bezpieczne składowanie odpadów. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.
UNEP, 2001 Solid Waste Management. (dostępny on-line: http://unep.or.jp/)
Akty prawne:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2000 w sprawie listy rodzajów odpadów, które
wytwarzający odpady może przekazywać osobom fizycznym do wykorzystania (Dz. U. 51, poz. 602)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w
których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. 128 poz. 1347)
ROZPORZĄDZENIEMINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych
osadów ściekowych. (Dz. U.02.134.1140 z dnia 27 sierpnia 2002 r.)
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej
USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr
180, poz. 1495.)
USTAWA z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, tekst
ujednolicony
UCHWAŁA Nr 219 RADY MINISTRÓW z dnia 29 października 2002 r. w sprawie krajowego planu
gospodarki odpadami. (Dz. U. 11 Z dnia 28 lutego 2003 r.)
USTAWA z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dziennik Ustaw z
2007r. numer 124, pozycja 859)
Wymagania formalne:
Zaliczenie egzaminu, minimum 60 % punktów
Znajomość aktów prawnych regulujących gospodarkę odpadami w Polsce oraz wybranych aspektów prawa UE i
umiejętność ich interpretacji na podstawowym poziomie.
Znajomość najpowszechniejszych rozwiązań technologicznych w składowaniu odpadów, termicznej utylizacji,
kompostowaniu, biologicznym przetwarzaniu odpadów.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Kod przedmiotu: GOSODP
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Gospodarka
odpadami
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
ćwiczenia
Z
26 godz.
dr Adriana Trojanowska
Punkty
ECTS
x
3
Wiedza geochemiczna i środowiskowa na poziomie studiów licencjackich na kierunku przyrodniczym.
Założenia: Zaprezentowanie i przedyskutowanie praktycznych aspektów gospodarki odpadami poprzez
szczegółową analizę Ustawy o odpadach oraz podczas wizyt w obiektach i firmach zajmujących się ww
tematyką.
Cele: Zapoznanie studentów z problemami spotykanymi w praktyce gospodarki odpadami ze szczególnym
zwróceniem uwagi na aspekty prawne, ekonomiczne i technologiczne.
Efekty kształcenia: Znajomość praktycznych zagadnień gospodarki odpadami komunalnymi, zasad działalności
Organizacji Odzysku, umiejętność przygotowania i posługiwania się dokumentacją stosowaną w gospodarce
odpadami, znajomość praktycznych możliwości stosowania przepisów w gospodarce odpadami.
Temat
Wprowadzenie do
przepisów prawnych
w gospodarce
odpadami.
Odpady
przemysłowe i
niebezpieczne.
Składowanie
odpadów.
Selektywna zbiórka
odpadów, podstawy
recyklingu,
logistyka.
Liczba
godzin
Szczegółowa analiza ustawy o odpadach, zapoznanie się ze wzorami
dokumentów obowiązujących w gospodarce odpadami. Wykonanie
samodzielnej klasyfikacji odpadu, przykłady aplikacji informatycznych
pomocnych przy wypełnianiu dokumentów, Krajowy i Gminny Plan
Gospodarki odpadami.
Wizyta na składowisku odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most” i/lub
zrekultywowanym składowisku odpadów niebezpiecznych Dolnośląskiej
Korporacji Ekologicznej w Oławie.
8
Wizyta na składowisku odpadów komunalnych w Zakładu
Gospodarowania i Unieszkodliwiania Odpadów w Gaci, wizyta na
zrekultywowanym składowisku odpadów komunalnych Maślice we
Wrocławiu.
Wizyta w sortowni odpadów Zakładu Gospodarowania i
Unieszkodliwiania Odpadów w Gaci, wizyta w Organizacji Odzysku
DOLEKO.
4
5
4
Recykling.
Wizyta w stacji demontażu pojazdów wycofanych z Eksploatacji
Centrozłom w Oławie, zwiedzanie linii do demontażu sprzętu
elektrycznego i elektronicznego Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej w
Oławie.
3
Rosik-Dudlewska Cz. 2000. Posdatwy gospodarki odpadami. Wydawnictwo Naukowe PWN
Górski M. „Gospodarowanie odpadami w świetle wymagań prawa wspólnotowego i polskiego prawa
wewnętrznego”, Poznań 2006
Lemański, Zabawa (red.) 2008. Zarządzanie gospodarką odpadami. Techniczno-organizacyjno-prawne aspekty
gospodarki odpadami. Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Poznań
Akty prawne:
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej
USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr
180, poz. 1495.)
USTAWA z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, tekst
ujednolicony
UCHWAŁA Nr 219 RADY MINISTRÓW z dnia 29 października 2002 r. w sprawie krajowego planu
gospodarki odpadami. (Dz. U. 11 z dnia 28 lutego 2003 r.)
Wymagania formalne:
Obecność na wszystkich ćwiczeniach wyjazdowych, łączna ilość nieobecności usprawiedliwionych nie może
przekroczyć 2 zajęć, zaliczenie kolokwium na koniec semestru.
Znajomość praktycznych zagadnień gospodarki odpadami komunalnymi, zasad działalności Organizacji
Odzysku, umiejętność przygotowania i posługiwania się dokumentacją stosowaną w gospodarce odpadami,
znajomość Ustawy o odpadach oraz Katalogu Odpadów.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Gospodarka
wybranymi
surowcami
Kod przedmiotu: GOWSUR
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
Z
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
ćwiczenia
Z
15 godz.
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi
dr hab. Andrzej Solecki; dr Wojciech Śliwiński
Punkty
ECTS
1
1
Umiejętność sprawnego posługiwania się komputerem i wyszukiwarkami internetowymi, znajomość języka
angielskiego, podstawowe wiadomości z zakresu sedymentologii, tektoniki, mineralogii, geologii dynamicznej,
stratygrafii, geologii złóż.
Rozszerzenie wiadomości na temat gospodarki wybranymi surowcami, ich parametrów technologicznych i
możliwości zastosowania. Lista kopalin może być aktualizowana w zależności od sytuacji gospodarczej i
aktualnych zapotrzebowań. W ramach ćwiczeń studenci przygotowują raporty na temat wybranych kopalin w
oparciu kwerendę biblioteczna i internetową. Efektem powinno być uzyskanie dodatkowej wiedzy oraz
wyrobienie umiejętność samodzielnego przygotowywania raportów na tematy surowcowe.
Temat
-
Gospodarka
surowcami
budowlanymi.
Gospodarka złożami
gipsów i
anhydrytów.
-
Złoża surowców
przemysłu
cementowego.
-
Złoża surowców
ceramiki
-
parametry technologiczne kamieni budowlanych, bloczność
kamieni budowlanych i metody jej badania, produkcja kruszywa
łamanego i jego parametry
złoża skał magmowych i metamorficznych stosowanych jako
kamienie budowlane boczne i kruszywa łamane,
złoża skał osadowych stosowanych jako kamienie budowlane
boczne i kruszywa łamane
przeróbka i zastosowanie gipsów i anhydrytów, złoża gipsów i
anhydrytów w Polsce i na świecie, produkcja gipsów z odpadów
korzyści i zagrożenia, pierwiastki promieniotwórcze w
fosfogipsach
wymagania technologiczne i sposób opisu parametrów surowca,
złoża regionu dolnośląskiego, opolskiego, świętokrzyskiego i
lubelskiego, kreda jeziorna i jej wykorzystanie, surowce odpadowe
jako surowce do produkcji cementu
gliny ceramiki budowlanej, gliny białowypalające się, gliny
ogniotrwałe, kaoliny w Polsce na świecie, produkcja kruszyw
Liczba
godzin
4
1
2
2
budowlanej.
Złoża surowców
stosowanych w
ochronie
środowiska.
Niekonwencjonalne
surowce
energetyczne.
Złoża surowców
energetyki jądrowej.
-
-
ceramicznych, keramzyt, glinoporyt, łupkoporyt
złoża perlitu w USA i Grecji złoża perlitu związane z
wulkanizmem zakarpackim,
złoża wermikulitu Libby i Palabora,
złoża diatomitów i ziemi okrzemkowej w Polsce na świecie,
torfy, rudy darniowe ich zastosowanie w ochronie środowiska,
trona i zeolity
czarne łupki, piaski roponośne, hydraty metanu , geotermia - hot
dry rock
rodzaje paliw jądrowych, wzbogacanie uranu, odzyskiwanie uranu
z odpadów, cykl torowy, złoża uranu klasyczne i
niekonwencjonalne, odzysk uranu z wody morskiej
2
2
2
Bolewski A., Gruszczyk H., 1989: Geologia gospodarcza. Wyd. Geologiczna
Bolewski A., Gruszczyk H., Gruszczyk E., 1990: Zarys gospodarki surowcami mineralnymi. Wyd. Geologiczne
Szamałek K., 2007: Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi. PWN
Bromowicz J., Karwacki A. Metodyka badań boczności złóż budowlanych materiałów kamiennych. Geologia T.
8. Z. 2
Craig J., Vaughan D.J., Skinner B.J., 2003: Zasoby Ziemi PWN
Gruszczyk H. 1984: Nauka o złożach. Wyd. Geol. Warszawa.
Kociszewska-Musiał G. 1988: Surowce mineralne czwartorzędu. Wyd. Geol. Warszawa
Kozłowski S. (red.) 1979: Metodyka badań surowców skalnych. Wyd. Geol. Warszawa
Kozłowski S. 1986: Surowce skalne Polski. Wyd. Geol. Warszawa
Kurlansky M., 2004: Dzieje soli. Książka i Wiedza
Ney R. (red.) 2000: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne – surowce węglanowe. Wyd. Instytutu GSMiE
PAN, Krakow
Ney R. (red.) 2002: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne – kamienie budowlane i drogowe. Wyd.
Instytutu GSMiE PAN, Krakow
Ney R. (red.) 2003: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne – kruszywa naturalne i piaski przemysłowe.
Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Krakow
Ney R. (red.) 2004: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne – surowce ilaste. Wyd. Instytutu GSMiE PAN,
Krakow
Osika R. (red.) 1970.Geologia i surowce mineralne Polski. Biul. IG 251.Wyd. Geol.
Osika R. (red.) 1987. Budowa geologiczna Polski. T. VI. Złoża surowców mineralnych. Wyd. Geol.
Smirnow W.I. 1986: Geologia złóż kopalin użytecznych. Wyd. Geol. Warszawa.
Wymagania formalne:
Wykonanie opracowań na temat geologii omawianych surowców.
Opanowanie umiejętności wyszukiwania i analizy informacji na temat geologii omawianych surowców.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Kod przedmiotu: CTGERE
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Geologia
regionalna i
geologia złóż
Tryb studiów
stacjonarny
ćwiczenia
terenowe
x
72 godz.
(12 dni)
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi
Język
Punkty
ECTS
x
polski
4
dr Antoni Muszer, dr hab. Henryk Marszałek, prof. dr hab. Andrzej Solecki, dr Wojciech Śliwiński, mgr Michał
Rysiukiewicz
Koordynator ćwiczeń terenowych: prof. dr hab. Andrzej Solecki
Wiedza z zakresu geologii dynamicznej, sedymentologii, tektoniki, petrologii, mineralogii, geologii
historycznej, geologii złóż.
Podstawowa problematyka geologiczna wybranego regionu. Geneza, formy występowania i metody eksploatacji
złóż w wybranym regionie. Ćwiczenia realizowane w Polsce (Karpaty, zapadlisko przedkarpackie) i/lub poza
granicami kraju (Czechy, Rosja, Ukraina, Rumunia). Szczegółowa problematyka - zależna od miejsca realizacji
ćwiczeń.
Temat
Budowa geologiczna
orogenu na
przykładzie Karpat.
Zapadlisko przedkarpackie, złoża gazu.
Karpaty zewnętrzne, złoża ropy i gazu, skansen naftowy w Bóbrce,
odsłonięcia serii menilitowych i diatomitów, mineralizacje uranowe rejonu
Bezmiechowej.
Strefa pienińska - budowa geologiczna (wąwóz Homole), andezyty G.
Wżar.
Karpaty wewnętrzne - Tatry.
Zakarpacie - (Ukraina, Węgry lub Słowacja) wulkanizm karpacki i jego
znaczenie metalogeniczne (metale, perlit).
Odsłonięcia granitoidów tarczy ukraińskiej rejonu Humania i przełomu
Bugu południowego, krzyworoskie złoża BIF, bazalty Wołynia,
mineralizacje Cu-U Old-Redu, profile syluru, dewonu, kredy i neogenu
płyty podolskiej, złoża manganu.
Odsłonięcia ukraińskie jako możliwość zapoznania się z litologia skał
znanych w Polsce tylko z wierceń na obszarze platformy
Budowa geologiczna
obszaru
platformowego na
przykładzie płyty
podolskiej,
platformy
Liczba
godzin
18
18
scytyjskiej i
centralnej części
tarczy ukraińskiej.
Geologia Rumunii i
jej zasoby
mineralne.
Kimeryjski orogen
Gór Krymskich,
kenozoiczne osady
Kerczu.
wschodnioeuropejskiej.
Złoża Rosia Monatana, złoża i odsłonięcia soli w Transylwanii, wody
termalne, ropa naftowa i sole kamienne rejonu Suczawy.
18
Rozwój orogenu Gór Krymskich od serii taurydzkiej (trias?) po platformę
eoceńskich wapieni nummulitowych. Warunki tworzenia się złóż
węglowodorów serii Majkopskiej, wulkanizm błotny, rudy żelaza serii
kerczeńskiej, rafy mszywiołowe, współczesne jeziora słone i problemy
eksploatacji soli.
18
Bac-Moszaszwili M., Gąsienica Szostak M., 1990: Tatry polskie. Przewodnik geologiczny dla turystów. Wyd.
Geol. Warszawa
Birkenmajer K., 1979: Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Wyd. Geol. Warszawa
Bubniak I.M., Solecki A.T., Śliwiński W.R., 2006: Geoeducational potential of southern and southwestern
margin of the Ukrainian Craton. Fundacja Ostoja. Wrocław
Golonka J., 2004: Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic.
Tectonophysics 381, p. 235-273
Kotański Z. 1971: Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wyd. Geol. Warszawa
Wymagania formalne:
Aktywny udział w zajęciach, prowadzenie notatek z obserwacji terenowych, wykonanie sprawozdania z
wyjazdu.
Opanowanie umiejętności pracy terenowej w zakresie geologii złóż kopalin, zdobycie wiedzy na temat struktur
geologicznych w skali regionalnej.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Kod przedmiotu: CTPROS
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Technologie
prośrodowiskowe
Tryb studiów
stacjonarny
ćwiczenia
terenowe
Z
36 godz.
(6 dni)
Język
Punkty
ECTS
x
polski
2
dr Piotr Jezierski, mgr Marta Kurasiewicz
Wiedza z zakresu chemii, fizyki, geochemii, podstawowe wiadomości z zakresu ochrony środowiska.
Zapoznanie się z przemysłowym zastosowaniem technologii prośrodowiskowych tzn. ograniczających
antropopresję na środowisko w przemyśle energetycznym, hutniczym i wydobywczym oraz turystyce.
Temat
Przemysł
wydobywczy i
obróbki rud.
Przemysł hutniczy.
Problematyka gospodarki odpadami poflotacyjnymi hutnictwa miedzi na
przykładzie zbiornika odpadów poflotacyjnych Żelazny Most.
Problematyka oczyszczania gazów i składowania odpadów związanych z
hutnictwem miedzi i innych metali kolorowych.
Park Krajobrazowy Zrównoważony rozwój turystyki i dróg wodnych na obszarze chronionym
o unikatowych w skali Europy warunkach naturalnych na przykładzie
Dolnej Odry.
Szczecińskich Parków Krajobrazowych - Park Krajobrazowy Dolnej Odry.
Alternatywne źródła Odnawialne źródła energii geotermalnej na przykładzie Geotermii
Pyrzyce. Ekologiczne i ekonomiczne - za i przeciw. Problemy
energii, energia
technologiczne. Składowanie wód zasolonych.
odnawialna geotermia.
Wizyta w elektrowni Dolna Odra opalanej węglem kamiennym oraz
Energetyka
biomasą. Składowanie popiołów. Oczyszczanie gazów odlotowych.
konwencjonalna.
Monitoring. Gorące wody w obiegu przyrodniczym.
Alternatywne źródła Odnawialne źródła energii wiatrowej na przykładzie farm wiatrowych
województwa zachodniopomorskiego. Ekologiczne i ekonomiczne - za i
energii, energia
odnawialna - energia przeciw. Problemy technologiczne.
wiatru.
Problemy ograniczenia emisji i składowania odpadów poprodukcyjnych na
Wielkie zakłady
Liczba
godzin
3
3
6
3
4
3
3
chemiczne.
przykładzie Zakładów Chemicznych w Policach.
Zakres z wykładów dla przedmiotu Technologie prośrodowiskowe.
Zakres z wykładów dla przedmiotu Technologie prośrodowiskowe.
Wymagania formalne:
Obowiązkowe uczestnictwo i prowadzenie notatek oraz dokumentacji fotograficznej.
Znajomość zastosowań różnego typu technologii oraz zabiegów ekonomiczno prawnych w różnych gałęziach
przemysłu ciężkiego oraz turystyce, w tym wiązanych z wprowadzaniem alternatywnych źródeł energii.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 3
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Metody specjalne i problemy w
geoekologii i
geochemii
środowiska
Kod przedmiotu: SPGEEK
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
20 godz.
E
Tryb studiów
Punkty
ECTS
2
stacjonarny
x
Język
polski
x
x
dr Adriana Trojanowska, dr Piotr Jezierski
Biogeochemia i geoekologia stosowana, Geochemiczne metody identyfikacji i bilansowania zanieczyszczeń.
Wiedza ogólnoprzyrodnicza i środowiskowa na poziomie studiów magisterskich. Wiedza z zakresu geochemii,
hydrologii i hydrogeologii.
Założenia i cele: Zapoznanie z wybranymi problemami geoekologicznymi i geochemicznymi. Prezentacja
nowoczesnych acz kontrowersyjnych metod i rozwiązań środowiskowych i różnych podejść metodycznych.
Metody: Wykład wzbogacany wymianą opinii i dyskusją prezentowanych aspektów.
Efekty kształcenia: umiejętność samodzielnej krytycznej oceny zabiegów, przedsięwzięć, technologii
środowiskowych etc. Konstruktywne podejście do dyskusyjnych i problematycznych aspektów działań
środowiskowych.
Temat
Renaturyzacja rzek.
Problemy jakości wód płynących na terenach zurbanizowanych. Potrzeba i
zasadność wykonywania zabiegów renaturyzacyjnych. Metody
wykonywania renaturyzacji koryta doliny rzeki. Ograniczenia a
efektywność. Przykłady zastosowań i osiągnięte efekty.
Problemy z jakością wody w zbiornikach eutroficznych. Teoria
biomanipulacji. Podstawy manipulacji poziomami troficznymi: top down i
bottom up: zasady i spodoby realizacji, efekty, przykłady zastosowań i
osiągniętych rezultatów na świecie. Ograniczenia, zalety i wady.
Wykorzystanie mikroorganizmów do bioługowania rud siarczkowych
metali. Grupy mikroorganizmów, biogeochemia procesu, warunki i
instalacje do prowadzenia bioługowania. Efektywność, ograniczenia,
zalety i wady. Przykłady zastosowań na świecie.
Prezentacja możliwości zdobywania środków finansowych na działania
środowiskowe: fundusze strukturalne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, Fundusz
Norweski,, mechanizmy finansowania transferu technologii do SME`s
Biomanipulacja dla
poprawy jakości
wód.
Biometalurgia.
Możliwości
zdobywania
środków na
Liczba
godzin
3
3
2
2
inwestycje
prośrodwiskowe.
Modelowanie
matematyczne.
Rekonstrukcje
paleośrodowiskowe
w kontekście zmian
klimatycznych.
Geogeniczne
zagrożenia jakości
środowiska
gruntowo - wodnego.
wzory wniosków, punkty kontaktowe, wypełnianie wniosków, zasady
starania się o dofinansowanie.
Podstawy modelowania matematycznego transportu masy i energii.
Modelowanie przepływu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich
zanieczyszczeń. Przykłady zastosowań modelowania w rozwiązaniu
problemów geoekologicznych.
Rekonstrukcja warunków paleośrodowiskowych w kontekście zmian
klimatycznych. Zastosowanie sprzężonych metod stratygraficznych,
biostratygraficznych i geochemicznych.
Metody oceny zmian jakości środowiska gruntowo wodnego na skutek
oddziaływania czynników geogenicznych na przykładzie zagrożenia
zasoleniem wód podziemnych oraz skażeniem gleb arsenem. Zmiany
jakości wód podziemnych towarzyszące ich eksploatacji. Zagrożenie
związane z emisją radonu.
4
3
3
Charewicz, W. 2002. Biometalurgia metali nieżelaznych podstawy i zastosowanie. Cuprum i Wydawnictwo
Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Klimiuk, E., Łebkowska, M., 2003. Biotechnologia w ochronie środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ostrowski, M. Skłodowska, A. 1996. Małe bakterie wielka miedź. Sci&Art. Warszawa.
Strony internetowe: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Unijnych.
Zalewski, M (red.), 1995. Procesy biologiczne w ochronie i rekultywacji nizinnych zbiornikow zaporowych.
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź.
Żelazo, J., Popek, Z., 2002. Podstawy renaturyzacji rzek. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Rup K.: Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym. WNT, Warszawa, 2006
Wymagania formalne:
Zaliczenie egzaminu, minimalna ilość punktów 60%.
Umiejętność samodzielnej krytycznej oceny zabiegów, przedsięwzięć, technologii środowiskowych etc.
Znajomość możliwości finansowania przedsięwzięć środowiskowych.
Znajomość nowoczesnych technik i metod oceny i rozpoznania geogenicznych zagrożeń jakości środowiska
gruntowo - wodnego, zmian klimatycznych oraz migracji zanieczyszczeń.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 3
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Metody specjalne i problemy w
geoekologii i
geochemii
środowiska
Kod przedmiotu: SPGEEK
Tryb studiów
Punkty
ECTS
x
stacjonarny
ćwiczenia
15 godz.
Język
polski
Z
1
dr Wojciech Drzewicki, mgr Patrycja Bieniek
Biogeochemia i geoekologia stosowana, Geochemiczne metody identyfikacji i bilansowania zanieczyszczeń.
Wiedza ogólnoprzyrodnicza i środowiskowa na poziomie studiów magisterskich. Wiedza z zakresu geochemii,
hydrologii i hydrogeologii.
Założenia i cele: Zapoznanie z wybranymi metodami analitycznymi w badaniach geoekologicznych i
geochemicznych.
Metody: zajęcia laboratoryjne oraz zapoznawanie się z nowoczesną aparaturą analityczną.
Efekty kształcenia: umiejętność swobodnego posługiwania się aparatura pomiarową oraz wykonywanie
preparatyk chemicznych, izotopowych i biogeochemicznych.
Temat
Wykorzystywanie
mikroorganizmów
przez człowieka w
różnych gałęziach
przemysłu.
Preparatyka
próżniowa węgla
nieorganicznego w
substancjach.
Ekstrakcja i rozkład
różnych form siarki
w osadach i
substancjach.
Preparatyka
próżniowa
rozpuszczonego
węgla
nieorganicznego
DIC w wodach.
Metody analityczne
w instytucjach
badawczych.
Liczba
godzin
- perspektywy i zagrożenia związane z wykorzystywaniem
zmodyfikowanych genetycznie mikroorganizmów
- bioremediacja (definicja, rodzaje, stosowane technologie)
- bakterie i grzyby degradujące plastik i ropę naftową
4
- pobieranie próbek do badań
- przygotowanie próbek do analiz izotopowych
- preparatyka węgla nieorganicznego na linii próżniowej
- pomiary spreparowanych próbek na spektrometrze mas
- metodyka pobierania próbek w terenie
- przygotowanie linii ekstrakcyjnej do analiz chemicznych
- uzyskiwanie rozpuszczonych jonów siarczanowych z osadów jeziornych
- ekstrakcja siarki elementarnej z osadu
- ekstrakcja siarki organicznej z osadu
- rozkład monosiarczków z osadu
- rozkład polisiarczków z osadu
- preparatyka próżniowa otrzymanych specjacji siarki
- pobieranie próbek do badań
- przygotowanie próbek do analiz izotopowych
- preparatyka węgla nieorganicznego na linii próżniowej
- pomiary spreparowanych próbek na spektrometrze mas
2
- zapoznanie z nowoczesnymi metodami analitycznymi (chemicznymi,
biologicznymi i biogeochemicznymi) podczas wizyt w jednostkach
naukowo - badawczych
4
2
2
Bates A. L., Spiker E. C., Orem W. H. I Burnett W. C., 1993. Speciation And Isotopic Composition Of Surfur In
Sediments From Jellyfish Lake, Palau. Chemical Geology, 106: 63-76
Klimiuk, E., Łebkowska, M., 2003. Biotechnologia w ochronie środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Duan W. M., Coleman M. L. And Pye K., 1997b, Determination Of Reduced Sulphur Species In Sediments –
An Evaluaction And Modified Technique. Chemical Geology 141: 185-194
Hall G. E. M. Pelchat, J-C And Loop J. 1988 Separation And Recovery Of Various Sulphur Species In
Sedimentary Rocks For Stable Sulphur Isotopic Determination. Chemical Geology: 35-45
Wymagania formalne:
Kolokwium zaliczeniowe, minimalna ilość punktów 60%.
Znajomość nowoczesnych technik i metod oceny i rozpoznania geogenicznych zagrożeń jakości środowiska
gruntowo - wodnego, zmian klimatycznych oraz migracji zanieczyszczeń.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 3
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Petrografia
odpadów
przemysłowych
Kod przedmiotu: PETODP
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
Z
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
ćwiczenia
Z
15 godz.
Zakład Petrologii Eksperymentalnej
dr Jakub Kierczak
Punkty
ECTS
1
1
Podstawowa wiedza w zakresie mineralogii, petrologii oraz geochemii.
Głównym założeniem przedmiotu petrografia odpadów przemysłowych jest przedstawienie aktualnego stanu
wiedzy na temat stałych odpadów przemysłowych (żużle hutnicze, odpady górnicze, odpady nuklearne).
W ramach prowadzonych zajęć, zarówno wykładów jak i ćwiczeń, omawiane są zagadnienia dotyczące
metodyki stosowanej w badaniach odpadów. Nadrzędnym celem zajęć jest pokazanie na przykładach w jaki
sposób można wykorzystać, stosowane w klasycznej geologii metody badawcze do badania odpadów
przemysłowych oraz do oszacowania ich wpływu na środowisko naturalne. Student, który zaliczy zajęcia z
przedmiotu „Petrografia odpadów przemysłowych” powinien posiadać wiedzę na temat różnych rodzajów
odpadów, metod badawczych, za pomocą których można te odpady scharakteryzować i określić ich wpływ na
środowisko, sposobów powtórnego wykorzystania odpadów, procesów jakie mają miejsce na terenach dawnych
składowisk odpadów oraz a także wyrobisk górniczych.
Temat
Odpady
przemysłowe definicja, aspekt
prawny, odpady w
Polsce.
Metodyka badań
odpadów
przemysłowych.
Przedstawienie definicji odpadów przemysłowych, szczegółowe
omówienie ustawy z dnia 27.04.2001 - o odpadach. Rodzaje odpadów.
Odpady przemysłowe w Polsce - ujęcie statystyczne, składowanie
odpadów (metody, składowiska).
Przedstawienie najważniejszych metod wykorzystywanych w geologii
pozwalających w szczegółowy sposób scharakteryzować odpady
przemysłowe.
Omówienie metod pozwalających na określenie składu fazowego
odpadów (dyfrakcja rentgenowska, spektrometria Ramana i w
podczerwieni) składu chemicznego odpadów (ICP-MS, XRF) składu
chemicznego poszczególnych składników odpadu (analizy w
mikroobszarze, SEM, TEM, EPMA).
Planowanie badań odpadów przemysłowych, dobór odpowiednich
Liczba
godzin
2
4
Odpady
przemysłowe - żużle.
Odpady górnicze,
ewolucja dawnych
terenów górniczych.
Szkliwo, odpady
nuklearne.
metod w zależności od analizowanego rodzaju materiału.
Odpady powstałe z przetopu rud żelaza i metali nieżelaznych.
Przedstawienie charakterystyki chemicznej i fazowej. Podział tych
materiałów ze względu na warunki powstania. Możliwości praktycznego
wykorzystania żużli. Wpływ składowisk tego rodzaju odpadów na
środowisko naturalne.
Żużel w płytkach cienkich - wykorzystanie metod mineralogicznopetrograficznych w badaniach odpadów.
Żużel jako odpowiednik skały magmowej. Określenie struktur i tekstur
oraz składu fazowego żużli. Wyciąganie wniosków na temat warunków
powstawania (tempo chłodzenia itp.).
Fazy wtórne występujące w żużlach. Definicja pierwiastków
potencjalnie toksycznych. Metody określania mobilności pierwiastków
potencjalnie toksycznych - metody bezpośrednie (obserwacje i analizy in
situ), metody bezpośrednie (ekstrakcje)
Ewolucja dawnych i obecnych terenów przemysłowych, wietrzenie
odpadów przemysłowych, metody określania wpływu odpadów na
środowisko – testy ługowania spełniające wymagania prawne a także
testy symulujące warunki naturalne.
Kwaśny drenaż składowisk odpadów oraz terenów górniczych – AMD i
ARD (acid mine drainage, acid rock drainage) zagrożenia związane z
AMD i ARD.
Sposoby zapobiegania negatywnym skutkom składowania odpadów.
Zastosowanie badań szkliw (naturalnych i syntetycznych) w przemyśle
ceramicznym, metalurgicznym oraz do produkcji szkła. Wykorzystanie
badań szkliw w gospodarce odpadami przemysłowymi i nuklearnymi.
Szkliwa - materiały analogiczne do dzisiejszych odpadów.
Badania szkliw w celu śledzenia ich długoterminowej ewolucji i
przewidywania skutków ich składowania.
Charakterystyka odpadów nuklearnych, składowanie i zagrożenia
związane ze składowaniem, zatapianie odpadów nuklearnych w
szkliwach. Produkty ceramiczne stosowane do przechowywania
odpadów nuklearnych.
12
6
6
Lottermoser, B., G. (2007): Mine Wastes Characterization, Treatment and Environmental Impacts. 2nd edition.
Springer.
Szymański, A. (1997): Mineralogia techniczna. PWN. Warszawa.
Wyderko-Delekta, M., Bolewski, A. (1995): Mineralogia spieków i grudek rudnych. Wydawnictwa AGH.
Kraków.
Artykuły z międzynarodowych czasopism naukowych: The American Mineralogist, The Canadian Mineralogist,
Applied Geochemistry
Elements. An International Magazine of Mineralogy, Geochemistry and Petrology.
http://www.elementsmagazine.org/
Wymagania formalne:
Wykłady:
Pozytywne zaliczenie kolokwium obejmującego wiadomości przekazywane na wykładzie (45 min)
Ćwiczenia: przygotowanie sprawozdań z wykonywanych ćwiczeń (3 sprawozdania), przygotowanie prezentacji
wybranego artykułu naukowego na temat wykorzystania badań mineralogiczno-petrograficznych odpadów
przemysłowych.
Znajomość podstawowych wiadomości o: (1) rodzajach odpadów przemysłowych omawianych w trakcie
wykładów, (2) ewolucji terenów przemysłowych, (3) zagrożeniach związanych ze składowaniem odpadów, (4)
metodach określania wpływu odpadów na środowisko, (5) sposobach zapobiegania negatywnym skutkom
składowania odpadów.
Umiejętność opisu płytek cienkich odpadów przemysłowych (żużle, odpady górnicze, odpady ceramiczne)
według obowiązującej normy dotyczącej opisu petrograficznego skał.
Znajomość toku postępowania przy analizie środowiskowej odpadów przemysłowych (zaplanowanie analiz,
interpretacja uzyskanych wyników).
Umiejętność prezentacji wybranego artykułu naukowego dotyczącego odpadów przemysłowych i interpretacji
badań naukowych opublikowanych w literaturze.

1 - Instytut Nauk Geologicznych

Transkrypt

Podobne dokumenty

BUDOWNICTWO Studia pierwszego stopnia Przedmiot: GEOLOGIA

Skill CV

Obwieszczenie Obwieszczenie OBWIESZCZENIE Informuję, że po

Geologia

Laborant stażysta

Ślimak „Volutispina kasimiri”

Geologia

Informacje o Projekcie Olza