06 Opielak.p65

PRACA POGLĄDOWA
Grzegorz Opielak1, 2, Bartosz Łoza
2, 3,
ISSN 1643–0956
Piotr Szkodziak4, Sanjeev Varghese5
1Katedra
i Zakład Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej w Lublinie
Nerwicowo-Psychiatryczny SPZOZ Janów Lubelski
3II Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Warszawie
4III Katedra i Klinika Ginekologii Akademii Medycznej w Lublinie
5Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Psychiatrii Akademii Medycznej w Lublinie
2Oddział
Poziom lęku wśród pacjentek zgłaszających
się do somatycznej Izby Przyjęć w określonych
godzinach — analiza badania dobowego
Anxiety level among patients reported to outpatient department in specific hours
— analysis of 24 hours research
STRESZCZENIE
Głównym celem przeprowadzonego badania była
ocena poziomu lęku u kobiet zgłaszających się do
ginekologicznej izby przyjęć podczas jednego pełnego dnia pracy. Badaniem objęto 17 kobiet przyjętych z powodu nagłych i nieoczekiwanych schorzeń
ginekologicznych. Z badania wyłączano kobiety zgłaszające się w celu rozwiązania niepowikłanej ciąży.
Przedmiotem badań stały się dane uzyskane za pomocą anonimowego kwestionariusza samooceny
(STAI) autorstwa Steinbergera i wsp. w polskiej wersji. Badania wykazały, że nasilenie lęku jest najwyższe u pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć we
wczesnych godzinach porannych (6.00–12.00). Zachodzi korelacja między liczbą pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć a lękiem jako cechą ich osobowości. Nie było związku między godziną przybycia do szpitala a wiekiem osób zgłaszających się.
Słowa kluczowe: lęk, przyjęcie, izba przyjęć, ciąża
ABSTRACT
The goal of this study was to access the level of anxiety among 17 woman with a sudden onset of gynecological problems during the course of one day
Adres do korespondencji:
lek. Grzegorz Opielak
Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka
Akademii Medycznej w Lublinie
tel. kom. 0601 29 69 65
e-mail: [email protected]
Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004; 4 (4): 189–191
Copyright © 2004 Via Medica
night duty cycle. Women who came to the hospital
for delivery of a child after a non-complicated pregnancy were excluded from this study. The studies
data was collected using a Polish version of the
Standardized Anonymous Questionnaire (STAI), authors Steinberg et al. The results of this study showed
that anxiety levels were highest among patients
admitted between 6 am and 12 pm in the morning.
Patients with higher levels of anxiety due to their
personality were to admitted to the hospital more
often than those whose baseline anxiety level was
less. No connection was found between the patients
age and hour of admission.
Key words: anxiety, admission, reception room,
pregnancy
Wstęp
Pacjenci, którzy nagle oczekują pomocy i zgłaszają się do szpitalnej izby przyjęć, stanowią znaczący odsetek ogółu chorych hospitalizowanych na różnych oddziałach somatycznych. Odczuwanie lęku
może być przyczyną lub też jedną z głównych przyczyn, które kierują pacjenta po poradę czy pomoc do
szpitala. Warunki takie, jak opisane powyżej, zachodzą
w przypadku interwencji niemających bezpośredniego związku z medycyną ratunkową i wszelkimi pojawiającymi się nagle poważnymi urazami ciała. W takich bowiem przypadkach pacjent oczekuje pomocy
z obawy o życie, natomiast nie kieruje nim mniej lub
bardziej nasilone uczucie lęku. Tłumaczyć to można
znacznie silniejszym bodźcem wyzwalającym.
www.psychiatria.med.pl
189
Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004, tom 4, nr 4
Brakuje jednoznacznej definicji, jaką można by
znaleźć w literaturze poświęconej omawianemu zagadnieniu. Stanem lęku nazywa się doznawanie nasilonych i niczym nieuzasadnionych obaw, nieproporcjonalnych do jakichkolwiek bodźców zewnętrznych [1]. Natężenie lęku u pacjentów niewątpliwie
jest zdeterminowane ich cechami osobowościowymi, aktualną sytuacją rodzinną i wydarzeniami życiowymi oraz wieloma innymi jednocześnie nakładającymi się na siebie czynnikami. Lęk jako uczucie przez
pacjentów będzie postrzegany w kategoriach bardzo przykrych doznań, co dodatkowo potęguje odpowiedzialność ciążącą na lekarzu, którego zadaniem
jest przywrócić pacjentowi pełny i możliwie największy komfort życia.
Jako samodzielny zespół chorobowy lęk pojawia się u 5–10% populacji ogólnej [2]. Jako przejaw
zaburzeń psychicznych występuje we wszystkich psychozach endo- i egzogennych, towarzyszy także chorobom somatycznym. Właściwe oddziaływanie na
pacjenta, zarówno farmakologiczne, jak i psychoterapeutyczne, dające w efekcie zmniejszenie lub całkowitą redukcję lęku, nawet mimo utrzymywania się
pozostałych objawów, w ujęciu globalnym gwarantuje poprawę stanu zdrowia pacjenta.
Materiał i metody
Badanie dobowe pacjentek przeprowadzono
w Izbie Przyjęć Kliniki Ginekologii Akademii Medycznej w Lublinie w SPSK 4. Pacjentki zgłaszające się po
poradę były osobami spoza kręgu położnic przyjmowanych z prawidłową ciążą do rozwiązania. Problemy, z jakimi zgłaszały się kobiety, dotyczyły nagłych
przypadków, według oceny samych pacjentek będących wystarczającym powodem przyjścia do szpitala. Badanie przeprowadzono za pomocą standardowego kwestionariusza samooceny STAI, składającego się z dwóch grup po 20 pytań każda. Część
pierwsza (X-1, pytania 1–20) dotyczyła oceny lęku
jako stanu odczuwanego w danym momencie. Druga część kwestionariusza (X-2, pytania 21–40) dotyczyła lęku jako cechy, czyli odczuwanego zazwyczaj.
Ankiety wykonywano anonimowo, zdaniem autorów
łatwiej w ten sposób było uzyskać dane bliższe rzeczywistym niż przy wykonywaniu ankiet imiennych.
Podczas badania dobowego, w dniu wolnym
od pracy do izby przyjęć zgłosiło się 17 pacjentek
w wieku 15–68 lat.W celu jak najbardziej przejrzystego zobrazowania wyników dobę badania podzielono na 4 ćwiartki. 1. ćwiartka to godziny 0.00–5.59,
2. ćwiartka 6.00–11.59, 3. ćwiartka 12.00–17.59,
4. ćwiartka 18.00–23.59.
190
Wszystkie uzyskane dane poddano analizie statystycznej za pomocą programu komputerowego
Statistica 5.5 PL. Do opracowywania użyto surowych
wyników. Wyniki przedstawiono opisowo, a następnie zobrazowano na wykresach.
Celem pracy było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy istnieje korelacja między poziomem lęku
jako stanu lub cechy, godziną zgłoszenia się pacjentki
do szpitala a liczbą osób w danym momencie wymagających pomocy medycznej.
Wyniki i ich omówienie
Dokonano porównania poziomu lęku, zobiektywizowanego w badaniu ankietowym z godziną,
w której pacjentki zgłosiły się po pomoc. Porównanie to podzielono na dwie części — lęk jako stan
i lęk jako cecha.
Na rycinie 1 zobrazowano liczbę pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć w poszczególnych kwadrach doby badania. Najmniej z nich dotarło w godzinach 6.00–11.59. Może to być spowodowane
większą w tych godzinach dostępnością pomocy
doraźnej w przychodniach i innych placówkach służby zdrowia. Podobna liczba pacjentek zgłosiła się
w 2 późniejszych kwadrach badania obejmujących
godziny: 12.00–17.59 i 18.00–23.59.
Rycina 2 obrazuje wyniki uzyskane w pierwszej
części kwestionariusza samooceny (X-1) w odniesieniu
do pacjentek zgłaszających się o określonej godzinie.
Najwyższe nasilenie lęku można było zanotować
w 1. ćwiartce doby, czyli w godzinach 0.00–5.59.
Świadczyłoby to albo o lęku wynikającym z nagle pojawiających się dokuczliwych objawów choroby, lęku
osiągającym na tyle duże nasilenie, że staje się bodźcem do nagłego i gwałtownego poszukiwania pomocy, lub też o predyspozycjach osobowościowych, które
warunkują „lękowy” odbiór wyżej opisanych sytuacji.
Lęk jako cechę charakteryzującą badane pacjentki
przedstawiono na rycinie 3. Objaw ten przedstawia się
nieco inaczej niż stan lękowy i jest zgodny z ryciną 1.
Rycina 1. Zgłoszenia do szpitala w określonych godzinach
Figure 1. Hospital admissions across the day
www.psychiatria.med.pl
Grzegorz Opielak i wsp., Poziom lęku wśród pacjentek
Rycina 2. Czas zgłoszenia do szpitala a lęk jako stan
(X-1)
Figure 2. Hospital admission time vs. anxiety as a trait (X-1)
Rycina 4. Godzina zgłoszenia do izby przyjęć i odpowiedź
na 7 pytanie kwestionariusza
Figure 4. Hospital admission time vs. question No 7
Rycina 3. Czas zgłoszenia do szpitala a lęk jako cecha (X-2)
Figure 3. Hospital admission time vs. anxiety as trait (X-2)
Rycina 5. Wiek pacjentek a godzina ich przybycia do szpitala
Figure 5. Hospital admission time vs. patients’ age
Na potwierdzenie lękowych cech charakteru
zgłaszających się pacjentek wybrano odpowiedzi na
pytanie 7 kwestionariusza STAI: „Martwię się, czy nie
stanie się coś złego” i porównano z czasem zgłaszania się pacjentek do izby przyjęć.
Na rycinach 3 i 4 potwierdzenie znajduje teza,
że osoby, u których obserwuje się lękowe cechy osobowości, zgłaszają się po poradę w 3. ćwiartce badania przeprowadzonego przez autorów, czyli w godzinach 12.00–17.59.
Ostatnią z przeprowadzonych analiz było porównanie wieku pacjentek zgłaszających się po pomoc z godziną ich zgłoszenia. Rycina 5 przedstawia
wyniki tego badania. Okazuje się, że wiek nie ma
żadnego wpływu na godzinę zgłoszenia pacjentek,
wynik ten wprawdzie nie jest znamienny statystycznie (p > 0,05), ale w przyszłości, po przeprowadzeniu badań na większej grupie osób, można będzie
ustalić wartość p na niższym poziomie.
Wnioski
1. Nasilenie stanu lękowego jest największe u pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć w godzinach
porannych, czyli między północą a godziną 6.00
rano.
2. Istnieje związek między liczbą pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć a odczuwaniem przez
nie lęku „zazwyczaj”, czyli lękiem jako cechą osobowości. Lęk jako cecha decyduje o zgłoszeniu się
do izby przyjęć.
3. Nie ma związku między godziną przybycia do szpitala a wiekiem zgłaszających się pacjentek.
PIŚMIENNICTWO
1.
2.
Dubovsky S.L. Zaburzenia lękowe. W: Psychiatria. Scully J.A.,
Wrocław 1998; 135.
Pużyński S. (red). Leksykon Psychiatrii, Warszawa 1993;
247.
www.psychiatria.med.pl
191