Restrukturyzacja zatrudnienia na przykáadzie

ANNALES
U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K à O D O W S K A
LU B LI N – P OL ONIA
VOL. XLVI, 4
SECTIO H
2012
Uniwersytet Marii Curie-Skáodowskiej, Zakáad RachunkowoĞci
AGNIESZKA KISTER
Restrukturyzacja zatrudnienia na przykáadzie szpitala X
Restructuring of employment as exemplified by a hospital X
Sáowa kluczowe: restrukturyzacja, podmiot leczniczy, redukcja zatrudnienia
Key words: restructuring, medicinal entity, reduction of employment
Kolejne reformy sáuĪby zdrowia przeprowadzone w Polsce miaáy na celu poprawĊ
wyników ekonomicznych szpitali i innych placówek Ğwiadczących usáugi medyczne.
NadziejĊ na polepszenie sytuacji finansowej niosáa ze sobą ta reforma, której jednym
z elementów byáo wcielenie w Īycie przepisów Ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakáadów opieki zdrowotnej z dnia 15 kwietnia 2005 r.
(zwana dalej Ustawą o restrukturyzacji)1. Ten akt prawny okreĞlaá warunki i zasady
restrukturyzacji finansowej publicznych zakáadów opieki zdrowotnej, tryb postĊpowania w sprawie tej restrukturyzacji oraz zasady udzielania pomocy publicznej
zakáadom. Zastąpiáa go Ustawa o dziaáalnoĞci leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r.2
W wyniku restrukturyzacji wiele zakáadów opieki zdrowotnej znacznie poprawiáo wyniki finansowe, co pozwoliáo im wyjĞü z zapaĞci finansowej, nadal jednak
funkcjonują te, których zadáuĪenie dalej wzrasta3. Realizacji dziaáaĔ restrukturyza1
Dz. U. z 2005 r., nr 78, poz. 684.
Dz. U. z 2011 r., nr 112, poz. 654.
3
J. Chluska, Wpáyw zmiany przepisów prawnych na obraz samodzielnych publicznych zakáadów opieki
zdrowotnej, [w:] RachunkowoĞü. Dylematy praktyki gospodarczej, S. Sojak (red.), Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Mikoáaja Kopernika, ToruĔ 2012, s. 140.
2
AGNIESZKA KISTER
342
cyjnych towarzyszy ponoszenie kosztów, które dotyczą nie tylko podmiotu objĊtego
restrukturyzacją, ale takĪe lokalnej spoáecznoĞci. Restrukturyzacja jest związana m.in.
z przeobraĪeniami organizacyjnymi, kadrowymi, wáaĞcicielskimi, ale wywoáuje teĪ
daleko idące skutki w postaci zmian na rynku pracy (wzrost lub spadek bezrobocia,
zmiana kwalifikacji pracowników, wzrost lub spadek poziomu wyksztaácenia, zadowolenie, frustracja, niepewnoĞü itp.). Powoduje zmniejszenie kosztów funkcjonowania
podmiotów, a w szczególnoĞci obniĪkĊ kosztów pracy.
Celem niniejszego artykuáu jest ukazanie i ocena procesu restrukturyzacji zatrudnienia na przykáadzie wojewódzkiego specjalistycznego szpitala X4 w latach
2006–2011, a takĪe zmian w polityce kadrowej w okresie od trzeciego kwartaáu
2011 r. do kwietnia 2012 r.
1. PojĊcie restrukturyzacji i jej cechy
Restrukturyzacja „to záoĪony proces istotnych, czĊsto fundamentalnych zmian
w przedsiĊbiorstwie, którego celem jest bieĪące (operacyjne) i dáugofalowe (strategiczne) ksztaátowanie atrybutów jego podmiotowoĞci pod kątem zmian w otoczeniu
i wewnĊtrznych potrzeb samego przedsiĊbiorstwa”5. Za jej praprzyczynĊ uwaĪa siĊ
nienadąĪanie z dynamicznym dostosowywaniem siĊ do zmian w bliĪszym i dalszym otoczeniu oraz coraz wiĊksze oddziaáywanie globalizacji na funkcjonowanie
pojedynczego podmiotu gospodarczego, a takĪe podmiotu dziaáalnoĞci leczniczej6.
WyróĪnia siĊ nastĊpujące sytuacje prowadzące do restrukturyzacji; po pierwsze,
gdy wyniki finansowe danego podmiotu mają tendencjĊ spadkową, a organy zarządcze nie są w stanie tej sytuacji zmieniü; po drugie, gdy organy zarządcze chcą
doraĨnie poprawiü wizerunek. Przyczyną dziaáaĔ restrukturyzacyjnych jest takĪe
zapaĞü ekonomiczna (przewidywana lub obecna), wywoáana dziaáaniem czynników
zewnĊtrznych oraz wewnĊtrznych. CzĊsto wystĊpuje wtedy sprzecznoĞü pomiĊdzy
pozytywnym wizerunkiem danego podmiotu na rynku (poniewaĪ wtedy moĪna uzyskiwaü korzystne kontrakty, podpisywaü dáugoletnie umowy) a faktyczną kondycją
podmiotu. W praktyce, podejmując decyzjĊ o restrukturyzacji, naleĪy kierowaü siĊ
zasadami gospodarnoĞci, przedsiĊbiorczoĞci, rentownoĞci, rachunku ekonomicznego7.
Restrukturyzacja zatrudnienia jest elementem restrukturyzacji finansowej.
Oznacza zespóá dziaáaĔ umoĪliwiających dostosowanie stanu oraz struktury zasobów ludzkich do warunków umoĪliwiających sprawną realizacjĊ celów podmiotu
leczniczego. WyraĪa siĊ zmianami w strukturach zasobów ludzkich i organizacji
procesów zarządzania ludĨmi. W myĞl Ustawy o restrukturyzacji finansowej i pomocy
4
Dyrekcja szpitala nie wyraziáa zgody na ujawnienie nazwy szpitala.
C. SuszyĔski, Restrukturyzacja konsolidacja globalizacja przedsiĊbiorstw, PWE, Warszawa 2003, s. 71.
6
L. Dorozik (red.), Restrukturyzacja ekonomiczna przedsiĊbiorstw w Ğwietle polskiego prawa upadáoĞciowego i naprawczego, PWE, Warszawa 2006, s. 43.
7
Ibidem, s. 30.
5
RESTRUKTURYZACJA ZATRUDNIENIA NA PRZYKàADZIE SZPITALA X
343
publicznej restrukturyzacją mogáy byü objĊte publiczne zakáady opieki zdrowotnej
prowadzone w formie samodzielnych publicznych zakáadów opieki zdrowotnej oraz
jednostki badawczo-rozwojowe zatrudniające na dzieĔ 1 stycznia 2001 r. powyĪej 50
osób i realizujące okreĞlone zadania na podstawie tejĪe ustawy. Z Informacji o przeksztaáceniach wáasnoĞciowych w sektorze ochrony zdrowia przeprowadzonych decyzją
jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999–20108 wynika, Īe zakáady opieki
zdrowotnej podlegaáy przeksztaáceniom w niepubliczne zakáady opieki zdrowotnej,
byáy takĪe áączone9.
KaĪdy zakáad opieki zdrowotnej byá zobowiązany do przedáoĪenia organowi
restrukturyzacyjnemu projektu programu, który zawieraá szczegóáowy opis sytuacji
ekonomicznej zakáadu, analizĊ przyczyn wystąpienia trudnej sytuacji ekonomicznej
i wskazanie dziaáaĔ mających na celu jej poprawĊ (m.in. propozycjĊ zmian organizacyjnych w zakáadzie, w tym dotyczących polityki kadrowej), okreĞlenie poĪądanej
sytuacji ekonomicznej zakáadu po zakoĔczeniu postĊpowania restrukturyzacyjnego,
wskazanie Ĩródeá oraz wielkoĞci finansowania dziaáaĔ poprawiających sytuacjĊ
ekonomiczną z uwzglĊdnieniem pomocy publicznej. PrzystĊpując wiĊc do programu
restrukturyzacji, kaĪdy podmiot leczniczy we wáasnym programie okreĞlaá zasady
funkcjonowania sfery zarządzania zasobami ludzkimi.
Celem restrukturyzacji zatrudnienia jest takie skoordynowanie dziaáaĔ związanych z pracownikiem, aby podmiot leczniczy zbliĪyá siĊ do sukcesu rozumianego
jako speánienie misji szpitala, ale i poprawa wyników finansowych. PrzeobraĪenia
w sposobach zarządzania kapitaáem ludzkim wiąĪą siĊ z chĊcią zmiany prezentowanych
dotychczas przez osoby zatrudnione postaw i zachowaĔ wobec pracy i samego szpitala10.
2. Przesáanki podjĊcia procesu restrukturyzacji zatrudnienia przez szpital X
Wojewódzki specjalistyczny szpital X od analizowanego okresu (2006 r.) ma
ujemny wynik finansowy. Rok 2006 zamknąá siĊ stratą 111 407,28 zá, w 2007 r.
zwiĊkszyáa siĊ ona do poziomu 9 270 816,96 zá, w 2008 r. do 37 150 853,28 zá, by
w 2009 r. zmniejszyü siĊ do kwoty 11 862 572,77 zá. W roku 2010 nastąpiáo pogorszenie siĊ wyniku, strata osiągnĊáa wartoĞü 21 737 440,70 zá.
Osiągane przez szpital w kolejnych latach záe wyniki finansowe spowodowaáy
narastanie ujemnego wyniku z lat poprzednich. Trudna sytuacja wymusiáa dziaáania
restrukturyzacyjne zapoczątkowane w drugiej poáowie 2008 r. (choü juĪ w 2006 r.
zaczĊto redukowaü koszty).
8
www.mz.gov.pl (21.01.2011).
W trybie art. 43h ust. 1 i 2 Ustawy o zakáadach opieki zdrowotnej.
10
M. Dobska, K. RogoziĔski (red.), Podstawy zarządzania zakáadem opieki zdrowotnej, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 170.
9
344
AGNIESZKA KISTER
W badanym szpitalu gáównym zaáoĪeniem programu naprawczego byáa wiĊc systematyczna poprawa wyniku finansowego (zmniejszanie straty), dokonanie poprawy
efektywnoĞci wszystkich dziaáów organizacyjnych, doskonalenie organizacji pracy,
struktury organizacyjnej oraz systemu motywacyjnego, wzrost jakoĞci Ğwiadczonych
pacjentom usáug, poprawa konkurencyjnoĞci usáug, a takĪe wzrost inwestycji. PodjĊcie
dziaáaĔ restrukturyzacyjnych wymagaáo przeprowadzenia analizy podmiotu leczniczego na kilku páaszczyznach, tj. technicznej, kadrowej, struktury organizacyjnej,
ekonomicznej oraz dokonania analizy bliĪszego i dalszego otoczenia.
Celem lepszej diagnozy otoczenia jest ograniczanie ryzyka towarzyszącego
dziaáalnoĞci gospodarczej. W analizowanym szpitalu wpáyw na jego dziaáalnoĞü
mają czynniki polityczne, warunki ekonomiczne, zjawiska ekonomiczne (np. inflacja,
stopa wzrostu gospodarczego), rynek (konkurencja, odbiorcy usáug, ceny), aktywa
spoáeczne (poziom edukacji, etyka pracy, postawy, kwalifikacje zawodowe, umiejĊtnoĞci), technika (innowacje, wiedza, nowe badania, nakáady na naukĊ i technikĊ),
kultura (system wartoĞci, poziom wyksztaácenia, wzorce zachowaĔ, etyka zawodowa,
kultura organizacyjna), kapitaá (Ĩródáa jego pozyskania, inwestycje). W badanym podmiocie czynniki te podzielono na zewnĊtrzne oraz wewnĊtrzne. Do tych pierwszych
zaliczono brak stabilnej polityki zdrowotnej paĔstwa, niedostateczne finansowanie
ĞwiadczeĔ medycznych, brak jasnych przepisów okreĞlających zasady finansowania
ĞwiadczeĔ medycznych, brak wystarczających informacji o metodach wyceny procedur medycznych, koniecznoĞü wykonywania usáug medycznych niefinansowanych
przez páatnika (NFZ), stosowanie niskich cen usáug medycznych (takich, które nie
pokrywają wszystkich kosztów, np. amortyzacji majątku trwaáego i podwyĪek cen
towarów i usáug), brak moĪliwoĞci uzyskiwania dodatkowych przychodów, przez
co szpital publiczny wystĊpuje w niekorzystnej sytuacji w stosunku do zakáadów
niepublicznych, monopolistyczny charakter usáugodawców, ponoszenie wysokich
kosztów diagnostyki i leczenia przez szpitalne oddziaáy ratunkowe, niekorzystne dla
regionu ustalenie algorytmu podziaáu Ğrodków ze skáadki zdrowotnej prowadzące do
powstawania wysokich nadwykonaĔ, silną i stale rosnącą konkurencjĊ innych szpitali,
zarówno publicznych, jak i niepublicznych.
Do czynników wewnĊtrznych zaliczono zaĞ wysokie koszty modernizacji infrastruktury i utrzymania majątku trwaáego (budynków oraz specjalistycznych urządzeĔ),
niski poziom finansowania ĞwiadczeĔ oraz brak zapáaty za usáugi wykonane ponad
wartoĞü kontraktów (postĊpowania sądowe). Kolejnymi czynnikami, które przemawiaáy za podjĊciem dziaáaĔ restrukturyzacyjnych, byá brak wystarczającej liczby
áóĪek dáugoterminowych, przez co wydáuĪaá siĊ czas pobytu pacjentów w oddziaáach
specjalistycznych, co z kolei zwiĊkszaáo ogólny poziom kosztów oraz powodowaáo
koniecznoĞü redukcji kosztów wywoáanych wzrastającymi kosztami pracy.
RESTRUKTURYZACJA ZATRUDNIENIA NA PRZYKàADZIE SZPITALA X
345
3. Zmiany w zatrudnieniu w latach 2006–2010
Zatrudnienie w badanym szpitalu ulegaáo zmianom. W latach 2006–2010 nastĊpowaáo zmniejszenie siĊ liczby pracowników na skutek naturalnych ubytków
zatrudnienia, indywidualnych zwolnieĔ pracowników, a takĪe przeprowadzonych
zwolnieĔ grupowych. Koszty wynagrodzeĔ byáy pozycją dominującą w strukturze
kosztów rodzajowych (tabela 1).
Tabela 1. Udziaá kosztów wynagrodzeĔ w strukturze kosztów rodzajowych w latach 2006–2010
Struktura kosztów rodzajowych
Wyszczególnienie
na
31.12.2006
na
31.12.2007
na
31.12.2008
na
31.12.2009
Koszty razem
100%
100%
100%
100%
100%
100%
1.
Amortyzacja
4,36%
4,20%
3,25%
3,98%
4%
4,52%
2.
ZuĪycie materiaáów i energii
27,25%
24,33%
21,18%
20,47%
24,66%
25,59%
3.
Usáugi obce
7,67%
7,77%
6,15%
6,52%
6,5%
6,54%
4.
Podatki i opáaty
1,17%
0,98%
0,78%
0,72%
0,81%
0,45%
5.
Wynagrodzenia
44,69%
47,28%
52,52%
47,33%
52,9%
50,71%%
6.
Ubezpieczenia
i inne Ğwiadczenia
10,42%
10,42%
10,21%
8,78%
10,4%
11,45%
7.
Pozostaáe koszty
rodzajowe
0,04%
0,33%
0,30%
0,36%
0,73%
0,72%
Lp.
na
na
31.12.2010 31.12. 2011
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych szpitala.
Z tabeli wynika, Īe nastąpiá wzrost wynagrodzeĔ z 44,69% w 2006 r. do 52,52%
w 2008 r., a nastĊpnie ich spadek w roku 2009. NastĊpnie znów zanotowano ich
wahania, w 2011 r. do poziomu 50,71% w strukturze kosztów rodzajowych. Szpital
dokonywaá systematycznych zmian w zatrudnieniu. Restrukturyzacja w tym zakresie
oznaczaáa redukcjĊ personelu na oddziaáach szpitalnych (obsáugi i niĪszego personelu
medycznego), zmniejszenie liczby pracowników administracyjnych i personelu pionów
diagnostycznych – dziĊki nowemu podziaáowi zdaĔ oraz dziaáaniom outsourcingowym.
Mimo tych dziaáaĔ koszty pracy nie zmniejszaáy siĊ w takim stopniu, jak zakáadano, ze wzglĊdu na wzrost páac wywoáany silną presją pracowników na podwyĪki
wynagrodzeĔ i wprowadzenie w Īycie przepisów tzw. ustawy 203 (Ustawa z dnia 22
grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie ksztaátowania przyrostu
przeciĊtnych wynagrodzeĔ u przedsiĊbiorców oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy
o ZOZ). Choü podwyĪki przekroczyáy moĪliwoĞci finansowe szpitala, zdecydowano
346
AGNIESZKA KISTER
siĊ na nie. Oczekiwano bowiem, Īe wzrost páac bĊdzie zrekompensowany przychodami
z róĪnych Ĩródeá (planowane przeksztaácenia samodzielnych publicznych zakáadów
opieki zdrowotnej w spóáki prawa handlowego, zwiĊkszenie skáadki zdrowotnej
oznaczającej wzrost przychodów NFZ i w konsekwencji stanowiące znaczące Ĩródáo
finansowania szpitali, zapowiedĨ promowania szpitali specjalistycznych i wykonujących kosztocháonne procedury, a takĪe oddáuĪenia szpitali, deklaracje Ministerstwa
Zdrowia dotyczące wzrostu ceny tzw. punktu szpitalnego).
Z uwagi na znaczącą pozycjĊ kosztów osobowych na tle innych kosztów w szpitalu
szczególną uwagĊ poĞwiĊcono stworzeniu sprawnej gospodarki czynnikiem ludzkim
poprzez opracowanie nowych norm obsady kadrowej oraz stworzenie mechanizmów
kontrolujących politykĊ zatrudnienia.
Restrukturyzacja, oprócz redukcji zatrudnienia, oznaczaáa takĪe zmianĊ form
pracy, m.in. z czasowej na zadaniową. Dokonano przeglądu stanowisk pracy i zakresów obowiązków oraz przeprowadzono weryfikacjĊ regulaminu wynagradzania
i przyjĊto nowe formuáy zarządzania czasem. Idea racjonalizacji kosztów wynagrodzeĔ zakáadaáa stworzenie nowoczesnego systemu wynagradzania polegającego
na ustaleniu nowych norm, z których bĊdą wynikaü kryteria wysokoĞci i zróĪnicowania wynagrodzeĔ w zaleĪnoĞci od stopnia trudnoĞci pracy. W badanym szpitalu
wdroĪono z dniem 1 stycznia 2008 r. unijne normy czasu pracy (48-godzinny tydzieĔ
pracy). PodjĊto teĪ dziaáania oszczĊdnoĞciowe, wprowadzając do umów o pracĊ tzw.
równowaĪny czas pracy, skutkujący obniĪeniem kosztów peánienia przez personel
medyczny dyĪurów. Ponadto zrezygnowano z dyĪurów w oddziale urazów wielonarządowych oraz oddziale alergologii i chorób páuc, powierzając nadzór dyĪurnym
z innych oddziaáów. Pracownicy zatrudnieni w równowaĪnym czasie pracy byli
rozliczani z efektów pracy w okresie 3-miesiĊcznym. Pozwoliáo to na efektywniejsze
planowanie rozkáadu czasu pracy dla poszczególnych pracowników i ograniczenie
pracy w godzinach nadliczbowych.
Proces redukcji zatrudnienia jest czasocháonny – wynika z obowiązujących
przepisów prawa (m.in. w przypadku zwolnieĔ grupowych – powiadomienie odpowiednich instytucji, konsultacje związkowe, zachowanie okresów wypowiedzenia itp.)
oraz kosztocháonny, poniewaĪ wiąĪe siĊ z wypáaceniem odpraw. W związku z tym
przeprowadzana restrukturyzacja zatrudnienia bĊdzie miaáa swoje odzwierciedlenie
w poziomie kosztów szpitala dopiero w okresach póĨniejszych.
4. Zmiany w polityce kadrowej od trzeciego kwartaáu 2011 roku
do kwietnia 2012 roku
Analiza stanu zatrudnienia w 2011 r. spowodowaáa, iĪ zostaáy podjĊte dziaáania
mające na celu dokonanie dalszej, zapoczątkowanej w 2006 r., redukcji zatrudnienia
i tym samym obniĪenie kosztów wynagrodzeĔ i ich pochodnych. PoniĪsza tabela
zawiera dane odnoszące siĊ do stanu zatrudnienia.
RESTRUKTURYZACJA ZATRUDNIENIA NA PRZYKàADZIE SZPITALA X
347
Tabela 2. Redukcja zatrudnienia w okresie od trzeciego kwartaáu 2011 r. do kwietnia 2012 r.
(bez staĪystów i rezydentów)
Grupa
personelu
30.04.2011
Zwolnienia
Zwolnienia
w III kwartale w IV kwartale
2011
2011
Zwolnienia
w I kwartale
2012
Osoby
Etaty
Lekarze
222
202,66
11
11
11
10,33
10
10
PielĊgniarki
452
445,88
3
2,88
2
2
–
PoáoĪne
75
75,00
5
5
5
5
Ratownicy
medyczni
9
8,25
2
2
2
Personel
wyĪszy
51
49,75
3
3
Magistrzy
farmacji
5
5,00
–
Personel
Ğredni
129
127,90
Technicy
rtg
28
Sanitariusze
Razem
Zatrudnienie na spadek
kwiecieĔ 2012 zatrudnienia
Osoby Etaty Osoby Etaty Osoby Etaty Osoby
Etaty
Osoby
190
171,33
32
–
447
441
5
3
3
62
62
13
1,25
–
–
9
8,25
0
3
3
3
3
42
40,75
9
–
–
–
–
–
5
5
0
10
10
5
5
5
4,9
109
108
20
28,00
1
1
1
1
–
–
26
26
2
113
113,00
7
7
6
6
–
–
100
100
13
Salowe
73
73,00
–
–
2
2
1
1
70
70
3
Personel
niĪszy
8
8,00
–
–
–
–
–
–
8
8
0
Razem
personel
dziaáalnoĞci
podstawowej
1165
1136,44
42
41,88
37
35,58
22
21,9
1068
1040,33
97
Administracja
70
67,75
4
3
2
2,5
–
–
64
62,25
6
Obsáuga
88
88,00
20
20
10
10
9
9,5
49
48,5
39
Razem administracja
i obsáuga
158
155,75
24
23
12
12,5
9
9,5
113
110,75
45
Razem zatrudnieni
1323
1292,19
66
64,88
49
48,08
31
31,4
1181
1151,08
142
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych szpitala.
AGNIESZKA KISTER
348
W analizowanym okresie zwolniono 142 osoby, najwiĊcej spoĞród personelu
administracyjnego i obsáugi, w sumie 45 osób, oraz wĞród lekarzy – 32 osoby, co
spowodowaáo obniĪkĊ kosztów pracy, w szczególnoĞci wynagrodzeĔ (tabela 3).
Tabela 3. Koszty wynagrodzeĔ w okresie od trzeciego kwartaáu 2011 r. do kwietnia 2012 r.
(bez staĪystów i rezydentów)
ĝredni
Lp.
Grupa
miesiĊcz-
personelu
ny koszt
1 etatu
Spadek
Spadek
kosztów wy-
kosztów
Lekarze
siĊczny spa-
okres X–XII za okres I–III okres IV–VI
dek kosztów
ni w III kw.
ni w IV kw. nieni w I kw. III kw. 2011 do od I 2012 r.
2011)
22 653,81 zá
3.
3 499,61 zá
52 494,21 zá
52 494,21 zá
3 678,39 zá
33 105,47 zá
3 323,05 zá
3 309,92 zá
5.
6.
7.
8.
Personel
wyĪszy
Personel
Ğredni
Technicy
rtg
Sanitariusze
Salowe
2012)
Ekstrapolacja
na roczny
spadek kosztów
wynagrodzeĔ
I kw. 2012)
10 435,21 zá 344 361,87 zá 323 387,10 zá 313 056,25 zá 980 805,22 zá 108 978,36 zá 1 307 740,30 zá
32 621,49 zá
4.
i 2012 r.
2011 (zwolnie- 2012 (zwolnie- 2012 (zwol- (zwolnieni od wynagrodzeĔ
2. PielĊgniarki 3 775,64 zá
PoáoĪne
Spadek kosz-
nagrodzeĔ za wynagrodzeĔ nagrodzeĔ za dzeĔ w 2011
2011)
1.
Spadek
kosztów wy- tów wynagro- ĝredniomie-
6 141,70 zá
73 700,41 zá
31 496,53 zá 136 484,95 zá
15 164,99 zá
181 979,93 zá
33 105,47 zá
33 105,47 zá
99 316,42 zá
11 035,16 zá
132 421,89 zá
99 691,51 zá
99 691,51 zá
49 845,75 zá
249 228,76 zá
27 692,08 zá
332 305,02 zá
9 929,77 zá
9 929,77 zá
–
19 859,55 zá
2 206,62 zá
26 479,40 zá
2 225,54 zá 46 736,31 zá
40 059,70 zá
–
86 796,01 zá
9 644,00 zá
115 728,02 zá
2 202,41 zá
13 214,43 zá
6 607,22 zá
19 821,65 zá
2 202,41 zá
26 428,86 zá
–
–
55 275,30 zá
Razem
personel
618 940,64 zá 594 536,01 zá 434 111,22 zá 1 647 587,87 zá 183 065,32 zá 2 196 783,82 zá
dziaáalnoĞci
podstawowej
1.
2.
Administracja
Obsáuga
4 587,03 zá
41 283,26 zá
34 402,72 zá
–
75 685,98 zá
8 409,55 zá
100 914,64 zá
2 418,83 zá 145 129,55 zá 145 129,55 zá 134 244,83 zá 424 503,93 zá
47 167,10 zá
566 005,24 zá
186 412,81 zá 179 532,27 zá 134 244,83 zá 500 189,91 zá
55 576,66 zá
666 919,88 zá
Razem administracja
i obsáuga
Razem zatrudnieni
805 353,45 zá 774 068,28 zá 568 356,05 zá 2 147 777,78 zá 238 641,98 zá 2 863 703,70 zá
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych szpitala.
RESTRUKTURYZACJA ZATRUDNIENIA NA PRZYKàADZIE SZPITALA X
349
W analizowanym okresie uzyskano obniĪkĊ kosztów wynagrodzeĔ personelu
dziaáalnoĞci podstawowej na kwotĊ 1 647 587,87 zá, z czego najwiĊkszą wĞród lekarzy – 980 805,22 zá, personelu Ğredniego – 249 228,76 zá, poáoĪnych – 136 484,95 zá
oraz sanitariuszy – 86 796,01 zá.
Ogóáem wartoĞü kosztów wynagrodzeĔ zwalnianych pracowników wyniosáa
2 147 777,78 zá. Uzyskane oszczĊdnoĞci naleĪy zestawiü z wartoĞcią odpraw naleĪnych
zwalnianym pracownikom (tabela 4).
Tabela 4. Koszt 3-miesiĊcznych odpraw naleĪnych zwalnianym pracownikom
(bez staĪystów i rezydentów)
Odprawy
Grupa personelu
Skutek ekonomiczny odpraw na paĨdziernik 2011
Skutek ekonomiczny odpraw na styczeĔ 2012
Lekarze
291 387,61 zá
273 639,45 zá
PielĊgniarki
27 603,22 zá
19 168,91 zá
PoáoĪne
44 418,86 zá
44 418,86 zá
Personel wyĪszy
28 012,75 zá
28 012,75 zá
Personel Ğredni
84 355,65 zá
42 177,82 zá
Technicy rtg
8 402,25 zá
8 402,25 zá
Sanitariusze
39 546,72 zá
33 897,19 zá
Salowe
0,00 zá
11 181,61 zá
Razem personel dziaáalnoĞci podstawowej
523 727,06 zá
460 898,85 zá
Administracja
34 932,53 zá
29 110,44 zá
Obsáuga
122 803,82 zá
61 401,91 zá
Razem administracja i obsáuga
157 736,34 zá
90 512,35 zá
Razem zatrudnieni
681 463,41 zá
551 411,19 zá
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych szpitala.
W badanym okresie od trzeciego kwartaáu 2011 do kwietnia 2012 r. – porównując
spadek kosztów wynagrodzeĔ z wartoĞcią odpraw wypáacanych pracownikom na
skutek redukcji zatrudnienia – w czwartym kwartale 2011 r. uzyskano oszczĊdnoĞci
w kwocie 123 890,05 zá, w pierwszym kwartale 2012 r. – 222 657,08 zá, zaĞ w drugim kwartale 2012 r. – 143 537,27 zá. Zakáadana w programie restrukturyzacyjnym
restrukturyzacja osobowa w znaczący sposób obciąĪyáa budĪet szpitala. Koszty
3-miesiĊcznych odpraw na kwiecieĔ 2012 r. przedstawia tabela 5.
AGNIESZKA KISTER
350
Tabela 5. Zatrudnienie i koszt 3-miesiĊcznych odpraw (bez staĪystów i rezydentów)
Razem
spadek zatrudnienia
Osoby
Etaty
ĝrednie miesiĊczne
wynagrodzenie
brutto na 1 etat
Lekarze
32
31,33
8 829,93 zá
829 924,88 zá
PielĊgniarki
5
4,88
3 194,82 zá
46 772,13 zá
PoáoĪne
13
13,00
2 961,26 zá
115 489,04 zá
Personel wyĪszy
9
9,00
3 112,53 zá
84 038,26 zá
Personel Ğredni
20
19,90
2 811,85 zá
167 867,74 zá
Technicy rtg
2
2,00
2 800,75 zá
16 804,49 zá
Sanitariusze
13
13,00
1 883,18 zá
73 443,91 zá
Salowe
3
3,00
1 863,60 zá
16 772,42 zá
Razem personel
dziaáalnoĞci podstawowej
97
96,11
–
1 351 112,88 zá
Administracja
6
5,50
3 881,39 zá
64 042,97 zá
Obsáuga
39
39,50
2 046,73 zá
242 537,53 zá
Razem administracja i obsáuga
45
45
–
306 580,50 zá
Razem zatrudnieni
142
141,11
–
1 657 693,38 zá
Grupa personelu
Koszt
3-miesiĊcznych
odpraw
ħródáo: materiaáy wáasne szpitala.
Od stycznia 2011 r. szpital ponosi koszty z tytuáu odpraw: emerytalno-rentowych,
odpraw z przyczyn ekonomicznych – w wysokoĞci 1 657 693,38 zá, co stanowi znaczącą wartoĞü wĞród bieĪących kosztów dziaáalnoĞci. Są to jednak koszty, których
poniesienie przyczyni siĊ do zmniejszenia straty bilansowej.
ZakoĔczenie
KaĪdy program naprawczy niesie ze sobą zmiany w poziomie kosztów. Szpital X
podjąá siĊ procesu restrukturyzacji i konsekwentnie realizuje politykĊ zmian zasobowych oraz organizacyjnych, a w szczególnoĞci kadrowych. Wyniki ekonomiczne tej
placówki poprawiają siĊ m.in. w wyniku dziaáaĔ związanych z redukcją personelu.
Racjonalizacja zarządzania zasobami ludzkimi w badanym szpitalu oznaczaáa zmianĊ
form zatrudnienia, kompresjĊ zatrudnienia, weryfikacjĊ regulaminu wynagradzania
RESTRUKTURYZACJA ZATRUDNIENIA NA PRZYKàADZIE SZPITALA X
351
oraz modyfikacjĊ formuá zarządzania czasem. Restrukturyzacja przebiega zatem
zgodnie z planem. Zmniejszenie zatrudnienia w analizowanych latach przyczyniáo
siĊ do poprawy wyniku finansowego, koszty wynagrodzeĔ i pochodnych bowiem są
w tego typu podmiotach znaczącym elementem.
Wszystkie procesy restrukturyzacyjne powinny byü poddawane kontroli pod
kątem m.in. tempa dokonywania zmian, poprawnoĞci opracowanych procedur zmian,
analizowania ekonomicznych skutków poszczególnych zmian, wpáywu skutków odchyleĔ od planowanych zmian na przewidywane efekty, odchyleĔ od planu, zgodnoĞci
wyników z obowiązującą w podmiocie strategią dziaáania. WaĪna jest nie tylko ogólna sytuacja ekonomiczna restrukturyzowanego szpitala, ale takĪe analiza poziomu
akceptacji spoáecznej dokonywanych zmian i ich kosztów. W badanym podmiocie
proces ten trwa do dziĞ, a wiĊc jest kontynuowany w 2012 r.
Restrukturyzacja zatrudnienia to proces obejmujący zmiany w funkcjonowaniu
grup spoáecznych i przekáada siĊ w konsekwencji na poziom kosztów, wyraĪa siĊ
w zmianach w poziomie kosztów i wyników, oznacza takĪe diagnozĊ wartoĞci oraz
wyznaczników nowej kultury wĞród zatrudnionych, wymaga ustalenia wewnĊtrznego
wsparcia procesu zmian i celów przedsiĊbiorstwa. Konieczne jest zatem okreĞlenie roli
kadry kierowniczej w utrwalaniu nowych wartoĞci, badanie zachowaĔ jednostek i grup
mających odgrywaü rolĊ czynnika zmian, dokonanie diagnozy zakresu, charakteru,
siáy wiĊzi i struktur nieformalnych w jednostce, przygotowania zmian w taki sposób,
by te wiĊzi i struktury staáy siĊ czynnikiem sprawczym zamierzonych przeksztaáceĔ.
Bibliografia
1. Chluska J., Wpáyw zmiany przepisów prawnych na obraz samodzielnych publicznych zakáadów opieki
zdrowotnej, [w:] RachunkowoĞü. Dylematy praktyki gospodarczej, S. Sojak (red.), Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Mikoáaja Kopernika, ToruĔ 2012.
2. Dobska M., RogoziĔski K. (red.), Podstawy zarządzania zakáadem opieki zdrowotnej, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2012.
3. Dorozik L. (red.), Restrukturyzacja ekonomiczna przedsiĊbiorstw w Ğwietle polskiego prawa
upadáoĞciowego i naprawczego, PWE, Warszawa 2006.
4. SuszyĔski C., Restrukturyzacja konsolidacja globalizacja przedsiĊbiorstw, PWE, Warszawa 2003.
5. Ustawa o dziaáalnoĞci leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r., Dz. U. z 2011 r., nr 112, poz. 654.
6. Ustawa o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakáadów opieki zdrowotnej z dnia
15 kwietnia 2005 r., Dz. U. z 2005 r., nr 78, poz. 684.
7. www.mz.gov.pl (21.01.2011).
Restructuring of employment as exemplified by a hospital X
The restructuring reduces the costs of hospital, especially the labor costs. The process of restructuring changes is shown on the basis of the specialist hospital, which has a negative financial result. One
of the ways to improve the economic size was the restructuring of jobs. This article shows the process
352
AGNIESZKA KISTER
of personnel changes in the period 2006–2012, the paper shows how these changes affect costs, it also
presents methods reducing labor costs. Costs of wages were the dominant position in this period and
they amounted to more or less 50% of the total cost. Moreover, it has been compared to the value of
compensation paid for dismissed workers with a value of wages.