kosmiczne możliwości, czyli słów kilka o EEG BIOFEEDBACK

Kosmiczne technologie – kosmiczne możliwości, czyli słów kilka o
EEG BIOFEEDBACK
Kiedy w latach sześćdziesiątych XX wieku amerykański ośrodek szkoleniowy NASA
zaproponował
profesorowi M.B. Stermanowi współpracę, prawdopodobnie nikt nie
przypuszczał, jak ogromne znaczenie będzie ona miała nie tylko dla wąskiej grupy
astronautów, ale potencjalnie dla każdego z nas. Prowadząc swoje badania (w fazie
początkowej na grupie kotów) uczony ten udowodnił, że monitorując i trenując czynność
bioelektryczną generowaną przez pracujący mózg można znacznie usprawnić funkcjonowanie
tegoż narządu zawiadującego naszym ciałem, myślami i zachowaniem. Tak oto położono
podwaliny pod nowoczesną metodę treningu pracy mózgu – Biofeedback.
Istotę EEG Biofeedback (bio- biologiczny, feedback- sprzężenie zwrotne) stanowi
wykorzystanie efektu biologicznego sprzężenia zwrotnego, który umożliwia uczenie się
zależności pomiędzy funkcjonowaniem ciała i umysłu a jakością pracy mózgu. Dzięki tej
metodzie osoba poddana treningowi uczy się panowania nad swoimi falami mózgowymi (w
zależności od częstotliwości są to fale: delta, theta, alfa, beta) za pomocą sprzężenia. Samo
sprzężenie natomiast polega na przekazywaniu natychmiastowej i nieustającej informacji o
pracy mózgu pacjenta w postaci… videogry.
Ta nowatorska metoda na miarę XXI wieku wykorzystywana jest w medycynie
(szczególnie w psychiatrii, neurologii, ginekologii, kardiologii, rehabilitacji i in.), psychologii
klinicznej, pedagogice, logopedii, ale także u osób zdrowych celem optymalizacji funkcji i
rozwoju osobistym (szczególnie pracowników telewizji i banków, wojska i policji, studentów,
sportowców, menedżerów, aktorów). Warto nadmienić także, że EEG BFB (in. biofeedback
czynności mózgu bądź neurofeedback) to tylko jeden z rodzajów biofeedbacku. Istnieją także:
• SEMG BFB – biofeedback powierzchniowy mięśniowy służący do pomiaru wzmożonego
lub osłabionego napięcia mięśniowego, ceniony szczególnie w treningu sportowców;
• T BFB – biofeedback temperatury skóry znajdujący zastosowanie w leczeniu RZS,
migrenie, astmie oskrzelowej, jak i zaburzeniach psychosomatycznych;
• GSR BFB – biofeedback przewodzenia skóry do prezentacji zależności
psychosomatycznych;
• BCK BFB – biofeedback ciśnienia krwi stanowiący doskonałe uzupełnienie leczenie
farmakologicznego w kardiologii;
• BFB pomiaru zmienności rytmu serca i pulsu;
• O BFB – biofeedback oddechowy sprzyjający efektywnej nauce oddychania przeponą bez
hiperwentylacji;
• P BFB, NM BFB – biofeedback pochwowy i nietrzymania moczu cenny w zaburzeniach
seksualnych oraz ginekologiczno-urologicznych;
• BPC BFB – biofeedback pomiaru erekcji członka używany w seksuologii;
• BFB zwieracza odbytu.
Oprzyrządowanie do EEG Biofeedback składa się z 2 monitorów (dla terapeuty i
pacjenta), 2 systemów EEG oraz głowicy EEG z elektrodami. Przebieg treningu jest w
zasadzie nieskomplikowany, wymaga od pacjenta jedynie silnej woli i motywacji do
pokonania problemu. Osoba poddawana treningowi siedząc w wygodnym fotelu i pozostając
w stanie odprężenia patrzy jedynie na monitor podłączony do komputera. Jednocześnie
elektrody przymocowane do czaszki i uszu trenowanego rejestrują pracę fal mózgowych,
które to za sprawą specjalnej głowicy są wzmacniane i rejestrowane przez komputer.
Terapeuta bacznie obserwuje pracę fal mózgu pacjenta na swoim monitorze, która
wyświetlana jest w postaci graficznej i liczbowej. Trenujący również widzi czynność
bioelektryczną swojego mózgu, ale pod postacią wybranej wcześniej videogry. Jego
zadaniem jest takie sterowanie grą (bez urządzeń pomocniczych typu mysz, klawiatura,
1
joystick, a jedynie siłą woli, własnymi myślami!), aby osiągnąć jak najlepszą punktację. Jeśli
pacjent podąża w niewłaściwym kierunku, stara się zbyt mocno lub przeciwnie - w ogóle,
komputer dzięki sprzężeniu zwrotnemu drogą wzrokową, słuchową, dotykową informuje go o
tym i motywuje do zmiany w działaniu. Pozytywna zmiana jest pokazywana graficznie w
przyjemnej formie gry video (słoń zaczyna unosić trąbę, samochód jedzie, motyl rozpościera
kolorowe skrzydła, delfiny przemierzają miarowo błękitne wody oceanu, zakwitają kwiaty
wiśni itp.). Terapeuta w tym samym czasie stymuluje na komputerze pożądane i hamuje
niepożądane pasma fal mózgowych, zależnie od objawów i wzorców EEG. Tak oto mózg sam
zaczyna stopniowo rozwijać proces uczenia się – wysyłania najbardziej odpowiednich
częstotliwości fal mózgowych. To z kolei prosta droga do usprawnienia pamięci i
koncentracji, odzyskania wiary we własne siły, pokonania lęków, stresu.
Wskazania do EEG Biofeedback są rozległe. Treningi zaleca się:
• osobom zdrowym celem poprawy jakości kondycji psychofizycznej;
• dzieciom mającym trudności szkolne – problemy z koncentracją, zapamiętywaniem,
dysleksję, dysgrafię, dysortografię, dyskalkulię;
• osobom cierpiącym na:
- ADD, ADHD;
- zespół Tourrette’a;
- depresje;
- nerwice;
- migreny;
- moczenia nocne;
- mózgowe porażenie dziecięce;
- autyzm;
- epilepsję;
- anoreksję, bulimię;
- upośledzenia umysłowe;
- schizofrenię, psychozy;
- udary mózgu, śpiączkę;
- uzależnienia;
- zaburzenia snu;
- i inne.
Biofeedback nie jest alternatywną formą terapii w stosunku do farmakoterapii. W
niektórych schorzeniach ją zastępuje, w innych uzupełnia. Przewagą biofeedbacku jest to, że
jest to metoda całkowicie bezpieczna, bez skutków ubocznych. Terapia wymaga jednak czasu
– wskazane jest przeprowadzenie od około 10 do nawet kilkuset sesji (w zależności od
problemu) z częstotliwością przynajmniej 1 raz w tygodniu, a nie częściej niż 1 raz dziennie.
Dla przykładu pacjenci cierpiący na zaburzenia snu zauważają dużą poprawę w tej sferze już
po 5-10 treningach, osoby z ADHD odczuwają korzystną dla nich zmianę dopiero po ok. 4060 sesjach.
Metoda ta staje się coraz bardziej dostępna także w naszym kraju. W 1999r.
wprowadził ją warszawski EEG Instytut i przez kolejnych 10 lat stopniowo rozpowszechniał.
W roku 2006 Instytut rozpoczął realizację Projektu Ministerstwa Edukacji Narodowej
współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego mającego na celu zaopatrzenie
w system EEG BFB i przeszkolenie specjalistów w 230 placówkach oświatowych. Wśród
nich znalazła się Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna z Suwałk. W ramach kursu I stopnia
przygotowane zostały do pracy ww. metodą dwie osoby z tejże placówki. Od 2009r.
prowadzą one treningi EEG BFB dla dzieci i młodzieży z różnego rodzaju problemami.
neurologopeda Anna Remelska
rehabilitant, pedagog, terapeuta SI Jolanta Jargiło
2