Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia

Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Lęborska - Łeba
Cewice
Cewice – gminna wieś położona 14 km na południe od Lęborka, u podnóża Dolnogóry. Przez stulecia
miejscowość była niedużym folwarkiem wchodzącym w skład dóbr rodziny Grelów z Łebuni. Jej rozwój nastąpił w
drugiej połowie XIX wieku, po wytyczeniu szosy z Lęborka do Bytowa i powstaniu linii kolejowej łączącej te dwa
miasta.
Pałac
W Cewicach warto zwrócić uwagę na wybudowany około 1880 roku pałac, w którym aktualnie mieści się siedziba
szkoły podstawowej. Obiekt, postawiony na kamiennych fundamentach, wzniesiony jest z cegły otynkowanej w
prostokątny, imitujący ciosany blok wzór (boniowanie). Bryła składa się z trzech segmentów położonych wzdłuż
wspólnej osi północ-południe. Dwie pierwsze części założone są na rzucie prostokątnym, zaś ostatnia na planie
litery L. Pierwsza (północna) jest dwukondygnacyjna, dwuosiowa, poprzedzona gankiem nakrytym trójspadowym
dachem, z oknami prostokątnymi, w pierwszej kondygnacji ujętymi półokrągłymi płycinami zamykanymi tynkową
opaską. Tę część pałacu nakrywa czterospadowy dach. Segment środkowy jest jednokondygnacyjny,
siedmioosiowy, z oknami półkolistymi, także zamkniętymi tynkową opaską. W jego części wschodniej znajduje się
dwuosiowy ryzalit z arkadowymi płycinami (w jednej z nich wypruto prostokątny otwór wejściowy). Segment
środkowy budynku jest nakryty naczółkowym dachem z wystawkami. Część w kształcie litery L, z wysunięciem w
partii południowo-zachodniej, wieńczy pulpitowy dach. Od strony południowej w wysuniętym boku wybito
prostokątny otwór drzwiowy.
W otaczającym budynek parku, z interesującą aleją ponaddwustuletnich buków, znajduje się obelisk
upamiętniający ks. prałata Edmunda Roszczynialskiego z Wejherowa. Duchowny został zamęczony przez
Niemców w 1939 roku w podziemiach cewickiego pałacu.
Bukowina – wieś leży przy trasie Lębork – Kartuzy na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Bukowina
jest bardzo starą osadą pierwszy raz wzmiankowaną już w 1150 roku. Wieś to dawny majątek szlachecki, do
1800 roku własność rodu Wejherów.
Kościół pw. Narodzenia NMP
Największą atrakcją miejscowości jest kościół pw. Narodzenia NMP. Obiekt stoi na pagórku częściowo
obwarowanym murem z ciosanego kamienia, otoczony starymi dębami i bukami. Jest to budowla ryglowa,
orientowana, powstała w 1728 roku. Na wieży zamontowano dwa dzwony: jeden o średnicy 42 cm z 1645 roku,
drugi o średnicy 31 cm z 1740 roku. Warto skupić swoją uwagę również na wyposażeniu świątyni, które pochodzi
strona 1/6
z XVIII wieku. Cenne są dwa świeczniki z 1795 roku oraz olejny obraz na płótnie przedstawiający ukrzyżowanie.
W posadzce znajdują się dwie XVIII-wieczne epitafijne płyty, jedna fundatora kościoła Ernesta von Wejhera,
druga – Franciszka Jerzego Wejhera.
Jezioro Święte
Około 2 km na południe od Bukowiny znajduje się jeden z charakterystycznych dla krajobrazu Pomorza akwenów
lobeliowych – jezioro Święte. Jest ono położone na wysokości 148 m n.p.m., jego powierzchnia wynosi 23,44 ha,
a maksymalna głębokość sięga 5 m. Nad otoczonym niemal z każdej strony lasami jeziorem, o przyciągającym
uwagę kształcie północno-zachodniej linii brzegowej, nawet w okresie wakacyjnym przebywa stosunkowo
niewielka liczba turystów. Działki rekreacyjne i ośrodki wypoczynkowe zlokalizowane są głównie na południowym
brzegu akwenu. Ciekawostką jest fakt, że do 1 września 1939 roku przez jezioro przebiegała granica polskoniemiecka.
Krępkowice – niewielka wieś położona w obszarze chronionego krajobrazu. Pierwsza wzmianka o osadzie
pochodzi z 1283 roku, z aktu nadania Krępkowic Mikołajowi Jankowiczowi przez Mściwoja II, księcia gdańskiego.
Dęby szypułkowe
W odległości 2 kilometrów na północ od wsi, przy polnej drodze do Dziechlina, w sosnowym lasku, rośnie grupa
dębów szypułkowych. Najstarszy z nich, zwany Świętopełkiem, oceniany jest na około 700 lat, liczy 18 m
wysokości, a w obwodzie pnia ma 770 cm. Ów dąb jest jednym z największych na Pomorzu i szóstym co do
wielkości w Polsce. Prowadzi do niego oznakowana ścieżka przyrodniczo-edukacyjna. Wzdłuż niej
rozmieszczono tablice opisujące walory przyrodnicze miejsc, w których odwiedzający właśnie się znajdują. W
miejscu, w którym powyższa ścieżka ma swój początek, rośnie drugi, równie okazały, 500-letni dąb.
Drewniany dworek myśliwski
W samej wsi zachował się drewniany dworek myśliwski. Obiekt został zbudowany w okresie międzywojennym
przez hrabiego von Osten, ówczesnego właściciela Krępkowic. Założony na rzucie prostokąta, parterowy,
wzniesiony na niskim kamiennym cokole budynek posiada charakterystyczny, wysoki dach stanowiący
kombinację mansardowego z półszczytowym, o wyprostowanych naczółkach. W pięcioosiowych elewacjach
wzdłużnych wejście przesunięte jest od osi środkowej, a szerokie okna rozmieszczone nieregularnie, po trzy i
jednym po bokach otworu drzwiowego. Ponad częścią środkową, z połaci dachu, wysunięty jest okap, nad którym
wznosi się wysoka powieka z kwadratowym oknem. W krótszych elewacjach szczytowych okna w szczycie
rozmieszczone są symetrycznie (trzy większe i dwa mniejsze po bokach), w przyziemiu zaś znajdują się wejścia i
okna nieregularne.
strona 2/6
Jezioro Brody
Zwiedzając Krępkowice, warto zobaczyć malowniczo położone nieco na południe od wsi, przy drodze w kierunku
Unieszyna, jezioro Brody. Powierzchnia, otoczonego zewsząd lasami akwenu, wynosi 30 ha. Na wschodnim
brzegu znajduje się miejsce do kąpieli i wypoczynku. Wody jeziora są czyste i rybne. W tym niepozornym
zbiorniku cierpliwy wędkarz ma szansę zmierzyć się z rekordowym okazem karpia. Dość licznie występują tu
szczupak, okoń i węgorz.
Łebunia – miejscowość położona około 12 km na południe od Lęborka, przy drodze do Kartuz. Pierwsze
wzmianki o osadzie pochodzą z 1410 i 1412 roku. Przez kilka stuleci, wspólnie z Cewicami i Maszewem, Łebunia
tworzyła klucz dóbr rodziny Grelów.
Eklektyczny pałac
W 1865 roku wybudowano we wsi eklektyczny pałac, który do roku 1944 był siedzibą rodziny Rotteck. Obiekt był
wielokrotnie przebudowywany, a ostateczny kształt uzyskał pod koniec XIX wieku, kiedy to od strony zachodniej
dobudowano piętrową część pokrytą czterospadowym dachem. Pałac, założony na planie prostokąta, frontem
zwrócony na północ, został wzniesiony z cegły i otynkowany (z wyjątkiem kamiennej partii cokołowej). W fasadzie
trzy osie środkowe ujmuje płytki ryzalit z łukowym wejściem pośrodku i niewielkimi owalnymi oknami po bokach,
zakończony tarasem z balustradą i trzyokienną wystawką w partii dachu z trójkątnym naczółkiem. Czteroosiowe
partie po bokach ryzalitu artykułowane są wysokimi, łukowo zamkniętymi oknami. W elewacji północnej
(ogrodowej) środkowy ryzalit pozorny z trójkątnym frontonem wzbogacony jest o parterową, półkolistą apsydę z
tarasem. Całość nakrywa dach mansardowy z wystawkami.
Kościół pw. Świętego Michała Archanioła
W centrum wsi wyróżnia się orientowany neogotycki kościół pw. Michała Archanioła, zbudowany z cegły licówki w
1870 roku. W miejscu, w którym stoi świątynia, odkryto wcześniej cmentarzysko z grobami skrzynkowymi ludności
kultury pomorskiej z wczesnej epoki żelaza. Kościół posiada prezbiterium w pięciobocznej absydzie wzmocnionej
czterema schodkowymi skarpami, z dwiema przybudówkami. Wysunięta przed ścianę zachodnią wieża
postawiona jest na planie czworokąta, z portalem zakończonym ostrołukowym ościeżem (nad drewnianymi
drzwiami widoczne mansardowe okno) i zwieńczona szpiczastym, ośmiobocznym dachem. Ściany boczne
świątyni są wzmocnione schodkowymi skarpami, między którymi znajduje się para ostrołukowych okien.
Bluszcz pospolity
Będąc w Łebuni, warto również zwrócić uwagę na niespotykanych rozmiarów bluszcz pospolity porastający
południową ścianę spalonej stodoły, należącej do zabudowań pałacowych. Roślina jest drugim co do wielkości na
strona 3/6
Pomorzu przedstawicielem tego gatunku. Dalej kwitnie i owocuje, mimo że została częściowo zniszczona w
czasie pożaru.
Maszewo – wieś leży 4 km na północny zachód od Cewic. Maszewo należy do najstarszych miejscowości gminy.
Istniało bowiem prawdopodobnie już w czasach przedkrzyżackich, choć pierwsze zapisy pochodzą z aktu nadania
z 1360 roku i rejestru danin z roku 1400. Najdłużej wieś należała do rodziny Grelów, a największy wpływ na
dzisiejszy wygląd miejscowości miał niemiecki przemysłowiec Rudolf Sinner z Karlsruhe, który na początku XX
wieku wybudował tu fabrykę drożdży i likierów oraz osiedle robotnicze.
Wysoki kamień
Około 700 m na północ od Maszewa, przy polnej drodze do Małoszyc, znajduje się potężny głaz narzutowy zwany
Wysokim Kamieniem. Eratyk wystaje z ziemi na ponad 1,5 m, a jego obwód wynosi 12,1 m. Głaz spod Maszewa
wyróżnia się bordowo-wiśniową barwą, stąd niekiedy nazywany jest również Czerwonym Kamieniem. Warto
wspomnieć, że jest on jednym z większych na terenie powiatu lęborskiego.
Oskowo – nieduża wieś nad rzeką Bukowiną, położona 6 km na południe od Cewic, przy szosie do Bytowa.
Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z aktu granicznego margrabiego Waldemara z 1313 roku.
Wiadomo, że od 1621 roku wieś znajdowała się w rękach rodziny Lietzen, w późniejszych czasach kilkukrotnie
zmieniając właścicieli.
Dwór w Oskowie
Zbudowany prawdopodobnie w drugiej połowie XIX wieku. Obiekt jest zwartą budowlą założoną na rzucie
wydłużonego prostokąta, jednokondygnacyjną, osadzoną na niskim cokole, frontem skierowaną na zachód. W
części frontowej bryłę urozmaica płytki pseudoryzalit o drugiej kondygnacji wtopionej w połać dachu. Od południa
do krótszej elewacji przylega węższa, niższa przybudówka zakończona tarasem prowadzącym do pomieszczeń
szczytowych, zaś od północy przybudówka w przyziemiu, nieco węższa od południowej, przykryta osobnym
dachem. Fasadę od południa artykułują cztery wysokie, prostokątne okna w tynkowych opaskach. W przyziemiu
ryzalitu widoczny jest rodzaj podcienia z wejściem w głębi i oknem na osi w drugiej kondygnacji. Na północ od
ryzalitu, w krótszej części fasady, znajduje się analogiczne okno jak te w części południowej fasady. Całość
nakrywa dach dwuspadowy naczółkowy, ryzalit – poprzeczny dach dwuspadowy z naczółkiem, a przybudówkę
północną – osobny dach trójspadowy.
Okolicznościowy obelisk
strona 4/6
W XVIII wieku przez Oskowo wytyczono szlak kurierski Poczty Cesarskiej z Berlina do Królewca, z ominięciem
polskiego Gdańska. We wrześniu 1781 roku nieco na północ od wsi, w pobliżu drogi do Cewic, miał miejsce
napad i morderstwo pocztyliona o nazwisku Salonky przez złoczyńcę Lewina Mozesa, straconego później na
Górze Parkowej w Lęborku. Zdarzenie to upamiętnia okolicznościowy obelisk. Na kamieniu widnieje tablica z
krzyżem, a obok stoi drewniany informator z opisem zbrodni. Jak głosi legenda, niespokojny duch pocztyliona,
wraz z początkiem jesieni, każdej nocy usiłuje odnaleźć rozrzucone po lesie przesyłki. Ten kto, spacerując w
okolicy miejsca mordu, spostrzeże stary list, niech go nie dotyka. Przesyłka stanowi bowiem część bagażu
pocztyliona. Salonky z pewnością po nią przybędzie.
Kamienno-ceglany most
W sąsiedztwie Oskowa, nieco na południe od wsi, stoi ukryty w lesie kamienno-ceglany most typu
akweduktowego. Obiekt znajduje się na nieistniejącej już linii kolejowej, która łączyła dwa powiatowe miasta:
Lębork i Bytów. Trasę – o znaczeniu jedynie lokalnym – wybudowali Niemcy na początku XX wieku, a rozebrali w
1945 roku żołnierze radzieccy. Na odbudowanym jednak nieco później odcinku Lębork-Cewice wznowiono
jeszcze na kilkadziesiąt lat ruch towarowo-pasażerski. Okazała budowla składa się z 3 przęseł, z których
środkowe zostało zniszczone. Pod mostem przepływa rzeka Bukowina o wartkim w tym miejscu strumieniu.
Siemirowice – położone są na południowy wschód od Cewic. Najstarsze informacje o wsi pochodzą z roku 1377.
Do czasu parcelacji w 1893 roku miejscowość należała do kilku zamieszkałych w okolicy rodzin szlacheckich.
Obecny charakter Siemirowic ukształtowała powstała w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia jednostka
wojskowa. Obecnie jest to wieś zamieszkała głównie przez rodziny wojskowe.
Cmentarzysko kurhanowe
Okolice Siemirowic zamieszkane były już w zamierzchłych czasach. W latach sześćdziesiątych XX wieku około 1
km na południowy zachód od wsi odkryto cmentarzysko kurhanowe z okresu kultury łużyckiej. Dojechać tam
można polną drogą biegnącą w kierunku Oskowa zaczynającą się między nową a starą szkołą. Stanowisko
archeologiczne zawiera około 70 miejsc pochówku z IV okresu epoki brązu (1000-800 lat p.n.e.) i V okresu epoki
brązu (700 lat p.n.e.).
Dwór w Unieszynku
Wzniesiony prawdopodobnie na początku XX wieku. Zwrócony frontem na zachód, posiada wydłużony rzut
prostokąta wzbogacony o płytkie pseudoryzality w elewacjach dłuższych oraz niską, węższą, cofniętą w stosunku
do fasady parterową przybudówkę od północy. Obiekt jest murowany i otynkowany, z wyjątkiem niskiego,
strona 5/6
kamiennego cokołu. Na jego dyspozycję pionową składa się parter i niskie piętro mezzaninowe oraz wyrastające
z lica w osi, po bokach ryzalitu, na poziomie jego drugiej kondygnacji, wystawki dachowe. Frontowy pseudoryzalit
obejmuje trzy osie środkowe fasady, w przyziemiu mieści wejście zamknięte okrągłym łukiem i wąskie, wysokie
okna po bokach otworu drzwiowego, także zwieńczone łukowo. W drugiej kondygnacji pseudoryzalitu widoczne
są dwa niskie i szerokie, łukowe okna, a w kondygnacji szczytowej – trzy wąskie, łukowe otwory. Boczne,
trzyosiowe partie fasady mieszczą okna wysokie, prostokątne w przyziemiu, niewielkie kwadratowe mezzanina
oraz po dwa prostokątne okna w wystawkach przy ryzalicie. Wejście do przybudówki, znajdujące się od strony
zachodniej, także umieszczone jest w okrągłołukowym otworze. Bryłę zasadniczą oraz ryzalit poprzeczny
nakrywa dach dwuspadowy, zaś przybudówkę – dach trójspadowy.
Lębork uzyskał z rąk Wielkiego Mistrza Dytryka von Altenburga chełmińskie prawa miejskie. W wyniku wojny
trzynastoletniej ziemia lęborska stała się ponownie częścią Polski, lecz nadano ją w lenno książętom
zachodniopomorskim, a w 1657 roku w lenno wieczyste Brandenburgii. Po ponad stuletniej przynależności do
Polski, po I rozbiorze w 1772 roku, miasto stało się częścią państwa pruskiego. Ponowny powrót w granice
Rzeczpospolitej przypadł na dzień 10 marca 1945 roku.
strona 6/6
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)