Sytuacja finansowa sektora banków spółdzielczych w Polsce

Sytuacja finansowa sektora banków
spółdzielczych w Polsce
Jerzy Pruski
Prezes Zarządu BFG
Warszawa wrzesień 2010 r.
1
Sytuacja banków spółdzielczych
2
Banki spółdzielcze na rynku
Ukierunkowanie
na potrzeby lokalne
Ponad 3 800 placówek
Silna pozycja lokalna
Banki Spółdzielcze
Obsługa rolników
(kredyty z dopłatami)
Obsługa samorządów
Wieloletnia tradycja
3
Dynamiczny rozwój banków spółdzielczych
Średnioroczny wzrost sumy bilansowej 15%.
Zdolność do generowania rosnących wyników.
Zwiększający się udział w rynku pod względem zysku.
1 000
70 000
Suma bilansowa
60 000
800
4-krotny wzrost
sumy bilansowej
w okresie 10 lat
50 000
Wynik netto
900
Znaczny wzrost
wypracowywanych
zysków
700
600
40 000
500
30 000
400
20 000
300
200
10 000
100
0
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
30%
2000
2001
9%
Dynamika sumy bilansowej
25%
8%
20%
7%
15%
6%
10%
5%
5%
4%
0%
2002 2003
2004
2005
2006
2007 2008
2009
Wzrost udziału w yniku
finansow ego BS w se ktorze
bank ow ym
3%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2006
2007
2008
2009
4
Dynamiczny wzrost depozytów i kredytów
Wysoki przyrost depozytów i kredytów - w całym prezentowanym okresie.
Średnioroczna dynamika depozytów 15,1%, a kredytów 15,8%.
60 000
60 000
Depozyty
50 000
50 000
Ponad 4-krotny wzrost
zgromadzonych
depozytów
40 000
Kredyty
Blisko 4,5-krotny
wzrost udzielonych
kredytów
40 000
30 000
30 000
20 000
20 000
10 000
10 000
0
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
30%
Dynamika depozytów
25%
25%
Dynamika kredytów
20%
20%
15%
15%
10%
10%
5%
5%
0%
0%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
5
Dobra jakość kredytów
Niskie koszty tworzenia rezerw.
Niski wskaźnik jakości kredytów.
25%
30%
Wskaźnik jakości kredytów
Obciążenie wyniku działalności bankowej rezerwami
25%
20%
20%
15%
15%
10%
10%
5%
5%
0%
0%
2000
2001
2002
2003
2004
BK
2005
BS
2006
2007
2008
2009
2000
2001
2002
2003
2004
BK
2005 2006
BS
2007
2008
2009
6
Wzmocnienie bazy kapitałowej
Wzrost funduszy własnych w średniorocznym tempie ponad 17,5%.
Współczynnik wypłacalności w całym okresie powyżej 13%.
7 000
Fundusze w łasne
6 000
5-krotny wzrost
funduszy własnych w
okresie 10 lat
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
7
Systemowe bariery rozwoju
8
Banki spółdzielcze na tle banków komercyjnych (1)
stan na 30.06.2010 r.
50 BK
szt.
tys. szt.
10 000
m ld. zł.
mld. zł.
139
9 858
140
1 200
120
1 000
576 BS
800
1 007
mld. zł.
708
600
m ln. zł.
6 000
507
5 235
9 000
8 000
7 000
700
500
5 000
400
4 000
300
3 000
600
100
800
500
6 000
3 838
5 000
80
600
4 000
60
3 000
40
32
2 000
400
300
400
65
200
20
Liczba zatrudnionych
28%
1 000
0
0
Suma bilansow a
19%
81%
94%
0
Depozyty
Kredyty ogółem
8%
6%
72%
411
100
0
0
Liczba placów ek
2 000
48
100
1 000
0
200
60
200
92%
Wynik netto
9%
91%
7%
93%
Banki spółdzielcze posiadają ponad 1/4 wszystkich placówek bankowych, zatrudniają blisko 1/5 ogółu pracowników,
ale ich udział w sumie bilansowej sektora wynosi zaledwie 6%.
9
Banki spółdzielcze na tle banków komercyjnych (2)
stan na 30.06.2010 r.
1999
Według stanu na koniec czerwca br. sektor
BS na tle sektora BK charakteryzował się
dobrymi wskaźnikami rentowności, jakości
kredytów i wypłacalności.
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
0
8,00
-5
7,00
6,00
-10
5,00
-15
4,00
-20
Wskaźniki
Współ.
w ypł.
Jakość
kredytów
3,00
ROA
ROE
C/I
Sektor BK
13,54%
7,55%
1,04%
12,15%
45,59%
Sektor BS
13,75%
2,97%
1,26%
13,60%
63,45%
-25
2,00
-30
1,00
-35
Indeks zagrożenia dla sektora BK
0,00
Tempo wzrostu PKB (prawa skala)
Indeks zagrożenia dla sektora BS
Duże zróżnicowanie banków spółdzielczych – brak jednorodności.
Liczba banków spółdzielczych wg sumy bilansowej
250
Większość BS
to banki małe
o sumie bilansowej
nieprzekraczającej
200 mln zł.
200
185
172
153
2009.12
2010.06
150
100
35
50
18
13
0
< 50 m ln zł
50-100
100-200
200-250
250-500
> 500 m ln zł
10
Pozycja konkurencyjna
800
4 500
Marża (wynik działalności bankowej / suma bilansowa)
11%
776
750
proces szybkiej
konsolidacji
(m.in. z uw agi
na w ymogi kapitałow e)
4 000
10%
znaczący spadek marży BS
oraz zawężanie spreadu
pomiędzy BS i BK
3 500
9%
5 p.p.
3 000
8%
700
2 500
676
2 000
liczba BS (lew a skala)
650
638
liczba placów ek
601
600
596
594
586
582
579
577
576
1 500
6%
1 000
5%
576
550
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1 p.p.
BK
500
1999
7%
2009 2010.06
4%
12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6
1999
10%
Do 2006 r. dźwignią wzrostu BS były:
• konsolidacja banków (najsilniejsza w latach 1999
-2002 związana m.in. z koniecznością wypełnienia
ustawowych progów kapitałowych) w wyniku czego
powstały silniejsze podmioty finansowe,
• możliwość poprawienia konkurencyjności
cenowej w okresie tym nastąpił znaczący spadek
marży (spread pomiędzy BS a BK zmniejszył się z
5 p.p. do 1 p.p.).
BS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Udział sektora banków spółdzielczych
w sektorze bankowym
suma bilansowa
spadek i stabilizacja
9%
depozyty niefin., rząd. i
samorząd.
kredyty ogółem
8%
faza wzrostu
7%
6%
5%
4%
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010.06
Słabnąca pozycja konkurencyjna – wyczerpanie możliwości poprawy warunków cenowych oraz
zakończenie procesu konsolidacji ograniczyło tempo rozwoju sektora BS.
11
Efektywność działania (1)
Segmentacja banków wg sumy bilansowej na zatrudnionego
(udział grupy w sektorze)
60%
BK 2009 Q4
BS 2009 Q4
60%
47,9%
50%
BK na 2009 Q4
BS na 2009 Q4
Segmentacja banków wg wyniku działności bankowej
na zatrudnionego (udział grupy w sektorze)
57,0%
50%
średnio ok. 3x niższy wynik w BS niż w BK
40%
34,5%
40%
ok. 3,5 x niższy
poziom w BS
33,6%
33,4%
30%
27,6%
30%
22,0%
20%
26,1%
18,7%
20%
13,5%
14,2%
10%
10,5%
8,7%
4,9%
>500
450-500
400-450
300-350
250-300
150-200
100-150
50-100
0%
<50
>7000
6500-7000
6000-6500
5500-6000
5000-5500
4500-5000
4000-4500
3500-4000
3000-3500
2500-3000
2000-2500
1500-2000
1000-1500
500-1000
<500
0%
7,8%
200-250
10%
350-400
13,0%
Wynik działności bankowej na zatrudnionego (w tys. zł)
Suma bilansowa na zatrudnionego (w tys. zł)
Większość BS charakteryzuje się niskimi kwotami podstawowych wielkości finansowych
(depozytów, kredytów, wyników) przypadającymi na zatrudnionego.
Segmentacja banków wg depozytów na zatrudnionego
(udział grupy w sektorze)
BK 2009 Q4
BS 2009 Q4
40%
33,7%
32,9%
35%
30%
BK 2009 Q4
BS 2009 Q4
Segmentacja banków wg kredytów na zatrudnionego
(udział grupy w sektorze)
50%
35,3%
ok. 2,5 x niższy
poziom w BS
46,6%
45%
ponad 3 x niższy
poziom w BS
38,2%
40%
35%
25%
30,2%
30%
25%
13,4%
10%
Depozyty na zatrudnionego (w tys. zł)
3,7%
6500-7000
6000-6500
5500-6000
5000-5500
4500-5000
4000-4500
1,4%
2000-2500
>7000
6500-7000
6000-6500
5500-6000
5000-5500
4500-5000
4000-4500
3500-4000
3000-3500
2500-3000
2000-2500
1500-2000
1000-1500
500-1000
<500
0%
9,0%
3,1%
1500-2000
0%
8,6%
7,1%
5%
1,8%
3500-4000
5,3%
2,6%
15,2%
1000-1500
5%
6,2%
3000-3500
8,8%
500-1000
8,1%
15%
<500
10%
19,8%
20%
15,0%
>7000
17,6%
15%
2500-3000
20%
Kredyty na zatrudnionego (w tys. zł)
12
Efektywność działania (2)
46%
350 000
Relacja BS do BK dla wyniku działalności bankowej na zatrudnionego
Wynik działalności bankowej na zatrudnionego (w zł)
44%
300 000
44,4%
BK
BS
42%
201 909
250 000
przejściowa poprawa
związana z wolniejszym
tempem wzrostu wyniku BK
42,0%
41,6%
40,4%
40%
38,8%
200 000
38%
39,5%
38,6%
38,4%
niska efektywność BS
36%
150 000
34%
34,6%
35,2%
33,7% 34,3%
100 000
58 968
32%
2009 2010.06
30%
1999
50 000
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009 2010.06
• Niska efektywność działania BS - 3x niższy wynik działalności bankowej na zatrudnionego niż w BK.
• Różnica dla sektora BS w tym zakresie pogłębiła się.
• Wynik działalności bankowej BS tworzony jest głównie przez wynik z tytułu odsetek, którego zwiększanie w
warunkach malejącej marży będzie utrudnione.
13
Efektywność działania (3)
Duża i postępująca dysproporcja pomiędzy poziomem wskaźnika C/I
w sektorze banków spółdzielczych a sektorem banków komercyjnych.
80
180
Wskaźnik C/ I (koszty działania i amortyzacji do wyniku działalności
bankowej)
75,1
74,2
73,4
75
69,3
69,4
73,0
140
72,2
70,4
70
Wynik działalności bankowej - koszty działania i amortyzacji
na zatrudnionego (w tys. zł )
160
70,0
71,5
120
68,1
68,6
66,5
130 tys. zł
100
65,0
65
64,6
62,2
60
rosnąca dysproporcja
pomiędzy BK i BS
80
63,0
62,0
61,9
60
58,5
58,1
41 tys. zł
40
54,6
55
20
53,5
50,8
0
50
1999
2000
2001
2002
2003
BK
2004
2005
2006
2007
2008
1999
2009 2010.06
2000
2001
2002
2004
2005
BK
BS
12 000
Wysoki poziom wskaźnika C/I w
bankach spółdzielczych powoduje, że
pozostaje niewielka przestrzeń na
absorbowanie ryzyka związanego z
działalnością kredytową.
2003
2006
2007
2008
2009
BS
Wynik działalności bankow ej - koszty działania i amortyzacji
przypadające na BS w grupie
(w tys. zł)
9 772
10 000
8 000
6 000
4 997
373 banki
4 000
2 000
3 433
2 077
634
1 058
0
<50 mln zł
200 - 250 mln zł
2009
50 - 100 mln zł
250 - 500 mln zł
100 - 200 mln zł
>500 mln zł
14
Koszty
Poprawa wskaźnika C/I wymaga zwiększenia dochodów banków spółdzielczych.
Nie jest możliwe ograniczenie wskaźnika poprzez obniżanie kosztów.
26 000
2 600
Koszty działania i amortyzacji (w mln. zł)
100
24 000
2 400
80
22 000
2 200
70
20 000
2 000
60
50
18 000
1 800
16 000
1 600
14 000
1 400
12 000
1 200
10
1 000
0
70
78
76
75
76
22
23
25
26
2006
2007
2008
2009
54
44
40
20
12
1999
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
BK
74
82
64
30
10 000
89
Koszty rzeczowe na zatrudnionego (w tys. zł)
90
17
18
18
19
20
19
2000
2001
2002
2003
2004
2005
BK
BS (prawa skala)
BS
Niski poziom kosztów rzeczowych – stanowią one 1/3 kosztów działania BS (w BK 1/2).
Większość to koszty osobowe, które w przeliczeniu na zatrudnionego są o 40% niższe niż w BK.
75%
85
Koszty osobow e na zatrudnionego (tys. zł)
80
73
75
71%
81
75
70%
69
69%
Relacja BS do BK dla kosztów osobowych
na zatrudnionego (tys. zł)
69%
68%
65
66%
62
65
59
65%
55
52
55
48
45
63%
64%
63%
62%
52
60%
47
60%
44
42
38
40
39
41
57%
39
34
35
55%
29
25
1999
2000
2001
2002
2003
BK
2004
2005 2006
BS
2007
2008
2009
50%
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
15
Nakłady inwestycyjne
Roczne wydatki inwestycyjne na
zatrudnionego są w BS blisko 3-krotnie niższe
niż w BK.
BS przeznaczają relatywnie niewielkie kwoty na
rozwój. Szczególnie dotyczy to banków małych.
Nakłady na rzeczowe aktywa trwałe i WNiP na bank (tys. zł)
porów nanie se ktorów (średnie )
80000
70000
4500
68 137
4000
9
200 173 143 18
33
Liczba banków w grupie 3 932
25
12
10,34
9,70
10
15
6
1 789
2000
30000
0
500
5
2
176
0
0
SEKTOR BS
8,3
295
2009
SEKTOR BK
5,31
4
775
1000
573
10
1 296
1500
10000
9,34
6,2
2500
40000
20000
9,40
8
3000
50000
zróżnicow anie s ektora BS (śre dnie)
22,7
20
3500
60000
Nakłady na rzeczowe aktywa trwałe i WNiP na zatrudnionego (tys. zł)
porów nanie se ktorów (średnie )
zróżnicow anie s ektora BS (śre dnie)
< 50 mln zł
200-250 mln zł
2009
50-100 mln zł
250-500 mln zł
0
2009
100-200 mln zł
> 500 mln zł
SEKTOR BK
SEKTOR BS
< 50 mln zł
200-250 mln zł
2009
50-100 mln zł
250-500 mln zł
100-200 mln zł
> 500 mln zł
Niskie wyniki ograniczają możliwości inwestycyjne BS.
16
Nakłady na wartości niematerialne i prawne
BS ponoszą bardzo niskie nakłady na wartości niematerialne i prawne. W 2009 r. kwota wydatków
z tego tytułu przepadająca na zatrudnionego wynosiła ok. 1 tys. zł, dla porównania w BK średnio
ok. 7 tys. zł.
Nakłady na wartości niematerialne i prawne na bank (tys. zł)
porów nanie sek torów (średnie)
25000
600
200 173 143 18
33
Liczba banków w grupie
21 059
9
porów nanie sek torów (średnie)
8
zróżnicow anie s ektora BS (średnie)
4
7,0
3,03
7
498
500
20000
Nakłady na wartości niematerialne i prawne na zatrudnionego (tys. zł)
zróżnicow anie s ektora BS (średnie)
3
6
400
3
5
15000
2
4
300
230
10000
2
3
200
157
5000
82
0
0
0
SEKTOR BS
0,41
21
2009
SEKTOR BK
0,50
1
1
34
0,70
0,6
1,0
69
100
0,94
1
2
< 50 mln zł
200-250 mln zł
2009
50-100 mln zł
250-500 mln zł
0
2009
100-200 mln zł
> 500 mln zł
SEKTOR BK
SEKTOR BS
< 50 mln zł
200-250 mln zł
2009
50-100 mln zł
250-500 mln zł
100-200 mln zł
> 500 mln zł
Niskie nakłady inwestycyjne ograniczają postęp technologiczny
17
Podsumowanie
Sytuacja finansowa sektora banków spółdzielczych jest stabilna
(dobre średnie wskaźniki jakości kredytów i wypłacalności)
Zagrożenia i bariery dla dalszego rozwoju
•
Niska efektywność działania
•
Malejąca marża
•
Brak możliwości ograniczenia kosztów działania
•
Niskie nakłady na inwestycje
•
Ograniczone możliwości finansowania inwestycji w szczególności
w rozwój technologii
•
Narastająca konkurencja ze strony banków komercyjnych na rynku
lokalnym
•
Rosnące oczekiwania klientów
18
Ewolucja europejskich
systemów gwarantowania depozytów
19
Europejskie systemy gwarantowania depozytów (DGS) do 2008 r.
Systemy gwarantowania do 2008 r. - znaczne zróżnicowanie
zróżnicowanie w wysokości limitu gwarancji
np. Austria, Belgia, Łotwa - 20 tys. EUR
Francja - 70 tys. EUR, Włochy - 103,3 tys. EUR
zróżnicowanie w zakresie udziału własnego deponenta
od 0 do 10%
długie okresy oczekiwania deponentów na wypłaty kwot gwarantowanych
do 12 m-cy
zróżnicowane zasoby finansowe
zróżnicowanie w zakresie mechanizmów finansowania
różne funkcje
ex ante, ex post lub mieszany
od pay box po funkcje pomocowe
różne znaczenie w sieci bezpieczeństwa finansowego
20
Europejskie systemy gwarantowania depozytów
w latach 2008 - 2010
KRYZYS FINANSOWY
wzrost znaczenia DGS-ów
Uspokojenie nastrojów wśród klientów banków warunkiem koniecznym
skutecznego zarządzania kryzysem
+
Szybkie, ale nieskoordynowane działania poszczególnych krajów w zakresie
gwarantowania depozytów:
- podniesienie limitów,
- zmiany legislacyjne oraz deklaracje polityczne,
- niekorzystne skutki transgraniczne (arbitraż regulacyjny)
potrzeba skoordynowanych działań w ramach UE
oraz harmonizacji DGS-ów
21
stabilność systemu
bankowego
ochrona
deponenta
System Gwarantowania Depozytów
szybka wypłata
środków
gwarantowanych
jednolity,
wysoki
poziom
gwarancji
możliwość
działań
pomocowych
Dyrektywa 2009/14/WE z dnia 11 marca 2009 r.
zmieniająca dyrektywę 94/19/WE
adekwatne
zasoby
finansowe
DGS
uzależnienie
obciążeń
banków od
ryzyka
europejski
system
solidarnościowy
Projektowana nowelizacja dyrektyw 2009/14/WE
oraz 94/19/WE
22
Dyrektywa 2009/14/WE zmieniająca Dyrektywę 94/19/WE
11 marca
2009 r.
Implementacja
30 czerwca
2009 r.
• Podwyższenie limitu gwarancji do wysokości 50 tys. euro,
• Rozszerzenie obowiązków informacyjnych banków wobec klientów
odnośnie systemu gwarantowania depozytów,
• Rezygnacja z udziału własnego deponenta (koasekuracji).
31 grudnia
2010 r.
• Podwyższenie limitu gwarancji do wysokości 100 tys. euro,
• Skrócenie okresu niedostępności środków dla deponentów do 20
dni roboczych,
Kluczowe zmiany systemowe
23
Konieczne dostosowania systemowe
Nowelizacja ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
- z dnia 23.10.2008 r. (podnosząca limit gwarancji do 50 tys. euro)
- planowana przed 31.12.2010 r. (ostatni projekt z 27.08.2010 r.)
Zwiększenie zadań i odpowiedzialności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
Gotowość sektora bankowego do wypłaty środków gwarantowanych
w terminie 20 dni od zawieszenia działalności banku
- zmiany w IT banków i BFG
- aktualizacja danych o klientach i ich należnościach
- osiągnięcie wysokiego poziomu jakości ww. danych
- wysoka efektywność systemów w bankach sprawdzana poprzez testy
24
Projektowana nowelizacja dyrektyw 2009/14/WE oraz 94/19/WE
(ostatni projekt z dnia 12 lipca 2010 r.)
Implementacja
31 grudnia
2012 r.
• Uproszczenie i harmonizacja zasad gwarantowania depozytów
• Wzór informacji dla klientów banków
• System goszczący jako agent płatniczy systemu macierzystego
• Opłaty oparte na ryzyku banków
31 grudnia
2013 r.
31 grudnia
2020 r.
• 7 dni kalendarzowych na wypłaty
• Kapitalizacja systemów gwarantowania depozytów 1,5% ex-ante
oraz 0,5% ex-post (w odniesieniu do kategorii „eligible deposits”)
• Ograniczenie możliwości przeznaczania środków na działalność
pomocową do 0,5% „eligible deposits”
• Europejski system wsparcia solidarnościowego
25
System składki oparty na ryzyku
Miary różnicujące obciążenia poszczególnych banków
Miary podstawowe:
Miary dodatkowe:
Adekwatność kapitałowa
Wskaźniki
Jakość aktywów
uzupełniające do
swobodnego
Rentowność
uznania przez
DGS
Płynność
75% oceny
25% oceny
26
Reforma Systemów Gwarantowania Depozytów
Zakładane efekty:
Wzmocnienie stabilności systemu bankowego
Zmniejszenie ryzyka runu na bank
Wzrost zaufania do banków
Wzmocnienie ochrony depozytów
27