sierpień 2011 r. - RPO WP 2007-2013

Wykorzystanie Funduszy Europejskich
idzie pełną parą
W drugiej połowie lipca dziennik Rzeczpospolita poinformował
o sukcesie we wdrażaniu unijnych środków. Województwa rozdysponowały już 75% pieniędzy z programów regionalnych. Jest to olbrzymia kwota prawie 50 mld zł. W rankingu województwpod
względem wysokości zawartych umów na realizację projektów
Podkarpackie zajmuje wysokie 5.miejsce.
Co miesiąc na łamach naszego informatora pokazujemy, jak samorządy, przedsiębiorcy, fundacje, stowarzyszenia, uczelnie, zakłady opieki zdrowotnej i wiele innych podmiotów realizuje fantastyczne pomysły, sięgając po Fundusze Europejskie. Latem, w okresie wakacji,
zachęcamy do odwiedzenia atrakcyjnych kulturowo i turystycznie,
ciekawych miejsc, które „rozkwitają” dzięki unijnemu wsparciu.
PODRÓŻ DO PRZESZŁOŚCI
Dawną wieś, rzemiosło, przemysł ludowy, techniki uprawy roli można zobaczyć w przekroju przestrzennym i chronologicznym. Na granicy trzech sąsiadujących ze sobą miejscowości: Kolbuszowej, Kolbuszowej Górnej i Domatkowa, na powierzchni ok. 26 ha zlokalizowano skansen - Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Tu znajdziemy wszystko, co ilustruje życie na dawnej wsi podkarpackiej.
Ekspozycja jest podzielona na dwa główne sektory: lasowiacki i
rzeszowiacki. W każdym z nich odtwarza się tradycyjną zabudowę
wsi z elementami charakterystycznymi dla danej grupy etnograficznej. Całości dopełnia malowniczy krajobraz: przydomowe ogródki,
pola uprawne i zieleń rozdzielająca poszczególne zagrody. Zabudowę skansenu wkomponowano w urozmaicony teren porośnięty lasem i zagajnikami, dzięki czemu udało się oddać naturalny krajobraz
dawnej wsi puszczańskiej. Sektory dzieli w sposób naturalny duży
staw hodowlany oraz przepływający przez skansen potok Brzezówka. Istotne jest, że wiele obiektów udało się pozyskać razem z
inwentarzem ruchomym. Dzięki temu możliwe jest wierne odtworzenie nie tylko architektury budynków i struktury całych "obejść",
ale także rekonstrukcję wnętrz zgodnie z ich pierwotnym charakterem.
Mimo, że kolbuszowskie Muzeum Kultury Ludowej jest placówką młodą, może poszczycić się bogatym zbiorem przedmiotów zabytkowych, liczącym ponad 20 tysięcy eksponatów.
Udało się zebrać bardzo ciekawe kolekcje np. strojów ludowych,
wyrobów fajansowych i miedzianych, oleodruków, rzeźby ludowej
dawnej i współczesnej, malarstwa polskiego, a także mebli. Na terenie skansenu organizowane są cieszące się dużym zainteresowaniem imprezy, m.in. konkursy i kiermasze sztuki ludowej, występy
ukazujące obrzędy ludowe, pokazy pracy tradycyjnych rzemieślników wiejskich, wystawy czasowe o różnorodnej tematyce. Scene-
ria parku etnograficznego często służy jako tło przy filmowej rejestracji występów prezentujących pieśni, muzykę i obrzędy ludowe.
Tak jak i wiele innych parków etnograficznych w Polsce, skansen
w Kolbuszowej jest ciągle w rozbudowie, mimo, iż wypełnia go już
ok. 50 obiektów. Brakuje jeszcze niektórych typowych zagród i
urządzeń, charakterystycznych dla prezentowanych siedlisk etnograficznych. Istniejące obiekty wymagają natomiast stałych zabiegów konserwatorskich. Brakuje także obiektów nieodłącznie związanych z dawną wsią i niezbędnych dla jej pełnej rekonstrukcji (kościoła, dworu, leśniczówki). Dopiero po ich pozyskaniu będzie można mówić o w miarę pełnej ekspozycji dającej obraz wsi Lasowiaków i Rzeszowiaków.
Sposobem na pozyskanie części potrzebnych eksponatów okazały się Fundusze Europejskie. Dobiega końca inwestycja współfinansowana z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Podkarpackiego, czyli projekt pn. „Przeniesienie i zestawienie zespołu kościelnego pw. św. Marka Ewangelisty wraz z wyposażeniem i
wystrojem z Mielca-Rzochowa do Parku Etnograficznego Muzeum
Kultury Ludowej w Kolbuszowej”.
Kościół zbudowany w roku 1843 służył wiernym jeszcze do niedawna. Drewnianą świątynię z Rzochowa, wraz z dzwonnicą, muzeum pozyskało w 2008 r. Projekt objął rozbiórkę obiektu, przeniesienie go do skansenu i zestawienie na nowych fundamentach
oraz rekonstrukcję dachu gontowego. Wygląd zewnętrzny kościoła to odtworzenie stanu z przełomu XIX i XX w. Co ważne – podczas
prac budowlanych w maksymalnym stopniu wykorzystuje się historyczne ciesielskie techniki obróbki drewna. Prace rekonstrukcyjne
dotyczą również konserwacji artystycznej i estetycznej wyposażenia kościoła: 5 ołtarzy, 6 witraży, ambony i chrzcielnicy. Planowane
jest ich zamontowanie w budynku kościoła. Kolejnym etapem prac
jest zagospodarowanie nowego placu przykościelnego – powstanie
m.in. ogrodzenie wraz z 4 kapliczkami.
Całkowita wartość projektu to ponad 3,2 mln zł, z czego dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przekracza 2,4 mln zł.
SZTUKA FOTOGRAFOWANIA
Niewiele osób, wykonujących setki zdjęć przy pomocy cyfrowych aparatów fotograficznych, zastanawia się, jak wielkie i nieporęczne były pierwsze aparaty i jakim kunsztem musieli wykazać się
ci, którzy ich używali. W Mielcu udało się zrekonstruować historyczny zakład fotograficzny, dzięki czemu powstało, unikatowe w skali
kraju, muzeum fotografii.
Pierwszy zakład fotograficzny w Mielcu powstał pod koniec XIX
wieku. August Jaderny, fotograf objazdowy, postanowił się osiedlić
się w tym mieście. W latach 1904-1906 zbudował parterowy dom,
z jednym pomieszczeniem użytkowym na poddaszu. Duża popularność studia fotograficznego Jadernego oraz dobra lokalizacja zakładu - przy głównej drodze dojazdowej do dworca kolejowego - pozwoliły na funkcjonowanie firmy Jadernych przez blisko 80 lat.
Od maja 1987 roku "Jadernówka" funkcjonuje jako placówka muzealna. Początkowo pełniła jedynie funkcje wystawiennicze. Od
1993 do 2002 roku była siedzibą główną muzeum regionalnego. Po
przeniesieniu siedziby głównej muzeum do Dworku Oborskich, w
"Jadernówce" pozostały zbiory działu fotograficznego. Zbiory te zbudowane zostały na spuściźnie po Zakładzie Fotograficznym Augusta i Wiktora Jadernych: to fotografie, szklane negatywy i 7 aparatów fotograficznych. Te przedmioty stały się zalążkiem muzealnej
kolekcji, która jest ciągle powiększana.
Od 1996 roku Muzeum zaczęło gromadzić fotografie i sprzęt fotograficzny nie związane swym pochodzeniem z rodziną Jadernych, tworząc interesującą kolekcję ilustrującą historię fotografii. Teraz dział fotograficzny liczy już blisko 30 tysięcy eksponatów i obejmuje ponad 10 tysięcy fotografii, tysiące archiwalnych negatywów,
ponad 300 starych aparatów fotograficznych, ok. 500 statywów,
obiektywów, lamp błyskowych, światłomierzy, sprzęt ciemniowy i
laboratoryjny, powiększalniki, kasety na klisze szklane, kamery filmowe, rzutniki oraz prasę i 400 egzemplarzy książek dotyczących
sztuki fotografowania składających się na zbiory biblioteki specjalistycznej. Jest to jedna z największych, w skali kraju, kolekcji tematycznych. Jej atrakcyjność podnosi fakt, że jest przechowywana i prezentowana w dawnym zakładzie fotograficznym, w otoczeniu przedmiotów, które są w książkach opisywane.
W tym miejscu należy dodać, że budynek pozostały po Jadernych,
był w katastrofalnym stanie i właściwie nadawał się do rozbiórki.
Dzięki staraniom lokalnej społeczności udało się go ocalić, a dzięki
dotacji - wyremontować i zmodernizować. Konieczne było zastosowanie specjalistycznego oświetlenia oraz systemu zaciemniania
okien w celu umożliwienia organizowania dla zwiedzających prezentacji multimedialnych i zajęć warsztatowych w warunkach ciemni fotograficznej. Wymieniono na nowe - szczelne i ogniotrwałe stylowe okna. Gabloty przystosowane do muzealnych ekspozycji
są bardzo nowoczesne, identyczne jak te, jakie stosuje się w najlepszych muzeach europejskich. Eksponaty zamknięte w takich gablotach prezentują się znakomicie. Gabloty wyposażone są w oświetlenie LED, które zapewnia minimalny pobór mocy. System gablot
wybrano w ten sposób, aby spełniał funkcje prezentacyjną, ale też
dzięki formie i zastosowanym technologiom oświetlenia – przyciągał uwagę zwiedzających i pozwalał im cieszyć się w pełni urodą starych przedmiotów.
W muzeum zrekonstruowano wyposażenie wnętrza mieleckiego domu mieszczańskiego z lat 20-tych ubiegłego stulecia.
„Jadernówka” pełni także rolę obiektu wystawienniczego - jest
miejscem stałej wystawy sprzętu fotograficznego oraz wystaw
czasowych, głównie związanych z fotografią, co pozostaje w
zgodności z jej historycznym charakterem. Od nowego roku
szkolnego w tym miejscu będą również prowadzone wykłady
z historii regionalnej, przeznaczone dla młodzieży szkolnej i
słuchaczy uniwersytetu trzeciego wieku.
Gospodarzem „Jadernówki” jest Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu, w skład którego wchodzi muzeum regionalne.
Koszt projektu to ponad 2,6 mln zł, w tym dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przekracza 1,8 mln zł.
www.rpo.podkarpackie.pl
Wyremontowany budynek „Jadernówki”, unikatowego w skali kraju
muzeum fotografii zachęca, aby wejść i poczuć klimat dawnego atelier.
Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007 – 2013.
fot. archiwum beneficjenta (3)
Już widać efekty prac związanych z przeniesieniem kościoła
z 1843 roku do skansenu w Kolbuszowej.