Rok 1998 Tom 1 Numer 1 Ocena stanu sanitarnego wód

Rok 1998 Tom 1 Numer 1
Ocena stanu sanitarnego wód przybrzeŜnych Morza Bałtyckiego w latach 1995-1997 na
podstawie wyników badań Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni oraz
wojewódzkich i terenowych stacji sanitarno-epidemiologicznych pięciu województw
nadmorskich
Zdzisław Sobol, Teresa Szumilas
Zakład Ochrony Środowiska i Higieny Transportu, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej
w Gdyni. (Dyrektor: dr n. med. W. Renke)
(Streszczenie)
W pracy przedstawiono ocenę stanu sanitarnego przybrzeŜnych wód morskich całego
polskiego wybrzeŜa, opracowaną w oparciu o wyniki systematycznych badań
bakteriologicznych prowadzonych na stanowiskach badawczych. Za podstawę oceny przyjęto
indeks bakterii coli typu kałowego stanowiący podstawowy wskaźnik bakteryjnego
zanieczyszczenia wody, oraz klasyfikację według grup czystości określonych wartościami
granicznymi tego wskaźnika. Uzyskane w poszczególnych latach trzyletniego okresu
badawczego wyniki przedstawiono w postaci krzywych logarytmicznych najbardziej
prawdopodobnej liczby bakterii coli, umoŜliwiających prowadzenie analizy porównawczej.
Wyniki tej analizy wykorzystano w dyskusji nad projektem dostosowanej do wymogów Unii
Europejskiej dyrektywy dotyczącej zasad badania i oceny kąpielisk.
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
Środowiskowe naraŜenie na dym tytoniowy a stan układu oddechowego u dzieci
Jan E. Zejda, Magda Skiba, Renata Złotkowska, BoŜena Jaźwiec-Kanyion
Zakład Epidemiologii, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu,
(Kierownik: Dr hab. n. med. J. E. Zejda)
(Streszczenie)
Celem pracy było określenie, czy środowiskowe naraŜenie na dym tytoniowy (“bierne palenie
tytoniu”: BPT) wpływa na stan układu oddechowego dzieci i czy obecność cech atopii u
dzieci modyfikuje skutki tego naraŜenia w odniesieniu do objawów ze strony układu
oddechowego i sprawności wentylacyjnej płuc. Analizę przeprowadzono u 1211 dzieci w
wieku 7-9 lat, spośród których 29,3% nie było naraŜonych na BPT (BPT=0), u 38,2%
naraŜenie pochodziło od jednego z rodziców (palący ojciec lub matka; BPT=1), a u 32,5% od
dwojga rodziców (BPT=2). Po uwzględnieniu wpływu płci, miejsca zamieszkania i poziomu
wykształcenia rodziców BPT okazało się czynnikiem związanym z obecnością przewlekłego
kaszlu (p<0,05) i objawów bronchospastycznych (p<0,05), a takŜe sprawności wentylacyjnej
na poziomie drobnych dróg oddechowych (MEF25; p<0,05). Objawy atopii nie były
związane z obecnością naraŜenia na BPT, ale pozostawały w zaleŜności statystycznej ze
stanem układu oddechowego. U dzieci atopowych obecność objawów ze strony układu
oddechowego i sprawność wentylacyjna płuc nie były zaleŜne od BPT. Uzyskane wyniki
sugerują, Ŝe naraŜenie na BPT jest czynnikiem ryzyka występowania zaburzeń układu
oddechowego u dzieci. Ponadto, wyniki sugerują obecność interakcji BPT i atopii w
odniesieniu do stanu układu oddechowego
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
Sekrety biostatystyki - impresja o rozkładach
Marek Biesiada
Pracownia Oceny Ryzyka Zdrowotnego Zakładu Epidemiologii, Instytut Medycyny Pracy i
Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu; (Kierownik: dr hab. n. med. J. E. Zejda)
(Streszczenie)
Treścią artykułu są refleksje na temat pojęcia rozkładu statystycznego oraz nad rolą rozkładu
normalnego w biostatystyce.
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
NaraŜenia na szkodliwe czynniki środowiska ludności zamieszkałej na obszarach wiejskich
Zdzisław Brzeski, Jerzy Zagórski
Przychodnia Chorób Zawodowych Wsi, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie. (Dyrektor: prof.
dr hab. n. med. J. Zagórski)
(Streszczenie)
Uprzemysłowienie i urbanizacja kraju powodują, Ŝe obszary wiejskie tradycyjnie uznawane
za zdrowe ekologicznie, są w zmiennym stopniu kontaminowane uciąŜliwościami i
szkodliwościami typowymi dla środowisk wielkomiejskich i terenów o znacznej degradacji
środowiska (“terenów klęsk ekologicznych”). Skutki zanieczyszczenia środowiska wiejskiego
w odczuciu społecznym i odbiorze somatycznym mieszkańców wsi są zbliŜone do terenów
miast i regionów uprzemysłowionych. Autorzy w oparciu o piśmiennictwo przedmiotu oraz
wieloletnią ocenę spostrzeŜeń własnych poddają ocenie zagroŜenia środowiskowe
współczesnej wsi dla zdrowia jej mieszkańców w aspekcie uciąŜliwości fizycznych i
chemicznych oddziaływujących na stan zdrowia rolników. Są one efektem przenoszenia stylu
Ŝycia, bytowania, zwyczajów wielkomiejskich na środowisko wiejskie, jak i oddziaływania
czynników szkodliwych i uciąŜliwych na stan zdrowia rolników, wynikających z postępu
technicznego w rolnictwie. ZagroŜenia biologiczne, chemiczne i fizyczne w pracy rolnika są
przyczyną występowania schorzeń zawodowych oraz parazawodowych ograniczających
moŜliwości dalszego prowadzenia gospodarstwa rodzinnego, niejednokrotnie powodujących
znacznego stopnia inwalidztwo pracy. W odbiorze społecznym zdrowe środowisko obszarów
wiejskich niejednokrotnie rozmija się z rzeczywistością, przy braku, względnie niedostatku
legislacji regulującej chemizację i mechanizację gospodarstw rodzinnych.
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
StęŜenie wybranych metali w surowicy krwi pępowinowej noworodków urodzonych w
regionie wielkoprzemysłowym (miasto Sosnowiec) a nałóg nikotynowy matki
Ilona Chabińska1, Robert Janiec1, Edyta Bogunia1, Kandi Haj Arsan1, Paweł Nogaj2,
Wojciech Król3, Krzysztof Jonderko1, Barbara Błońska-Fajfrowska1
1Katedra i Zakład Podstawowych Nauk Biomedycznych Wydziału Farmaceutycznego
Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach; (Kierownik- prof. Śl.A.M. dr hab. n. med. B.
Błońska-Fajfrowska), 2Katedra i Zakład Biochemii i Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego
Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach; (Kierownik- prof. zw. dr hab. T. Wilczok),
3Szpital Miejski Nr 2 Odział Ginekologii i PołoŜnictwa w Sosnowcu, (Ordynator- dr n. med.
J. Jackiewicz)
(Streszczenie)
Celem niniejszej pracy było oznaczenie stęŜenia ołowiu, cynku, miedzi i manganu w
surowicy krwi pępowinowej noworodków urodzonych w Sosnowcu oraz określenie
zaleŜności stęŜenia badanych metali od nałogu nikotynowego matki. Badaniami objęto 388
noworodków urodzonych w 1996 roku w Sosnowcu. Materiałem do badań była surowica krwi
pępowinowej. Większość badanych noworodków urodziło się z pierwszej ciąŜy donoszonej,
podczas pierwszego porodu z bardzo dobrym stanem klinicznym. Ich masa i długość ciała w
chwili urodzenia, a takŜe obwód główki i klatki piersiowej mieściły się w zakresie normy.
Oznaczone średnie stęŜenia ołowiu oraz cynku, miedzi i manganu w surowicy krwi
pępowinowej noworodków urodzonych w regionie wielkoprzemysłowym (miasto Sosnowiec)
mieściły się w zakresie wartości referencyjnych. Nie stwierdzono statystycznie istotnych
róŜnic pomiędzy stęŜeniami poszczególnych metali w surowicy krwi noworodków matek
palących i stęŜeniami tych metali w surowicy krwi noworodków matek niepalących przed
ciąŜą i w okresie ciąŜy. Nie wykazano teŜ wpływu przebywania matek w atmosferze dymu
tytoniowego (bierne palenie) na poziomy stęŜeń badanych metali w surowicy krwi ich nowo
narodzonych dzieci.
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
MEDYCYNA ŚRODOWISKOWA - INTEGRACJA NAUK MEDYCZNYCH NA RZECZ
ZDROWIA ŚRODOWISKOWEGO
Dorota Jarosińska
Przychodnia Medycyny Środowiskowej, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia
Środowiskowego w Sosnowcu, (Dyrektor: prof. dr hab. J. A. Sokal)
(Streszczenie)
W ostatnich latach przedmiotem rosnącego zainteresowania opinii publicznej jest sfera
skutków zdrowotnych naraŜenia na szkodliwe czynniki pochodzenia środowiskowego.
Zgodnie z definicją WHO zdrowie środowiskowe zawiera te aspekty zdrowia człowieka, w
tym i jakość Ŝycia, które są determinowane przez czynniki biologiczne, chemiczne, fizyczne,
psychiczne i społeczne środowiska; obejmuje teŜ załoŜenia teoretyczne i praktykę w zakresie
oceny, eliminacji i zapobiegania obecności w środowisku tych czynników, które mogą
oddziaływać negatywnie na zdrowie obecnego i przyszłych pokoleń. Obszar działań
medycznych w dziedzinie zdrowia środowiskowego określany jest terminem medycyna
środowiskowa. Koncepcja medycyny środowiskowej jako nauki odnosi się do
interdyscyplinarnych badań podstawowych i stosowanych, dotyczących skutków
zdrowotnych naraŜenia na szkodliwe czynniki środowiskowe. W sferze umiejętności jest
rozumiana jako zespół działań podejmowanych dla diagnozowania, leczenia i zapobiegania
uwarunkowanym środowiskowo zaburzeniom zdrowia. Funkcje praktyczne medycyny
środowiskowej moŜna określić jako proces rozpoczynający się oceną zaburzeń zdrowotnych,
a następnie dochodzeniem ewentualnych powiązań pomiędzy upośledzeniem stanu zdrowia a
naraŜeniem na szkodliwe czynniki środowiskowe. Istnieje jednak wiele czynników
utrudniających rozwój medycyny środowiskowej, wśród nich m. in.: niejednoznaczność i
płynność definicji, w wielu krajach brak akceptacji dla formalnego wyodrębnienia tej
dyscypliny, brak odpowiedniego szkolenia przed- i podyplomowego.
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
Sprawność niektórych procesów poznawczych u pracowników naraŜonych na styczność z
glinem
Gerard Jonderko1, Jadwiga Paździora1, Joanna Straszecka1, Krzysztof Jonderko2, Kazimierz
Witecki3
1IV Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach,
(Kierownik: prof. dr hab. n. med. G. Jonderko); 2Zakład Fizjologii Instytutu Medycyny Pracy
i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, (Kierownik: dr hab. n. med. K. Jonderko, prof.
IMPiZŚ); 3Zakład Psychologii i Socjologii Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia
Środowiskowego w Sosnowcu, (Kierownik: dr n. hum. K. Witecki)
(Streszczenie)
Celem pracy było ustalenie jaki wpływ na sprawność niektórych funkcji psychicznych ma
długotrwała, przynajmniej ponadpięcioletnia praca w naraŜeniu na dymy tlenku glinu (Al).
Badaniami objęto 77 osób w wieku 20-55 (x±SD=42,3±8,9) lat, naraŜonych głównie na dymy
tlenku glinu o stęŜeniach nie przekraczających NDS i ponadnormatywny hałas (przekroczenie
o 13dB(A)). Grupę kontrolną, liczącą takŜe 77 osób, dobrano zgodnie pod względem
struktury odsetkowej wieku, płci, poziomu edukacji i wydatku energetycznego przy pracy.
Wykonano następujące testy psychometryczne: czas reakcji prostej na bodziec wzrokowy,
czas reakcji z wyborem, podtesty słowny i bezsłowny skali inteligencji Wechslera-Bellevue
“powtarzanie liczb” i “symbole cyfr” oraz test uwagi Toulouse´a i Pierona. Ustalenia
wskazują na upośledzenie głównie podzielności uwagi, kojarzenia, orientacji przestrzennej i
sprawności grafomotorycznej. Autorzy przypuszczają, Ŝe upośledzenie badanych właściwości
psychicznych zatrudnionych nie jest wyłącznie skutkiem długotrwałego naraŜenia na glin lecz
równieŜ na ponadnormatywny hałas.
Rok 1998 Tom 1 Numer 1
Aktualne problemy toksykologii klinicznej i środowiskowej w Polsce
Janusz Pach
Klinika Toksykologii Katedry Medycyny Pracy i Chorób Środowiskowych Collegium
Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. (Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr
hab. n. med. J. Pach)
(Streszczenie)
Artykuł przedstawia miejsce i znaczenie toksykologii klinicznej i środowiskowej wśród nauk
i dyscyplin medycznych. Omówione są teoretyczne podstawy toksykologii klinicznej i
środowiskowej, postęp naukowy i kliniczny oraz praktyczne aspekty działalności w obu
dziedzinach, z uwzględnieniem narastających potrzeb w tym zakresie i podkreśleniem
kształtującego się obecnie interdyscyplinarnego charakteru obu dyscyplin. Dorobek autora,
krajowego specjalisty w zakresie toksykologii klinicznej i wieloletnie doświadczenia
pochodzące z ośrodka toksykologicznego, którym autor kieruje stanowią podstawę do
zaproponowania optymalnego modelu struktury i funkcjonowania nowoczesnego ośrodka
toksykologicznego, omówionego w sposób szczegółowy w artykule.
BIOAEROZOLE BAKTERYJNE I GRZYBOWE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM W
GÓRNOŚLĄSKIM OKRĘGU PRZEMYSŁOWYM
Józef S. Pastuszka, Danuta Lis, Agnieszka Wlazło
Zakład Higieny Mieszkań, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w
Sosnowcu, (Kierownik: dr n. techn. J. S. Pastuszka)
(Streszczenie)
Celem pracy było ustalenie typowych poziomów stęŜeń bioaerozolu bakteryjnego i
grzybowego w mieszkaniach zdrowych oraz zagrzybionych na obszarze Górnośląskiego
Okręgu Przemysłowego. StęŜenia zawieszonych w powietrzu bakterii i grzybów mierzono
przy pomocy 6-stopniowego impaktora Andersena. Pomiary przeprowadzano zarówno
wewnątrz, jak i na zewnątrz mieszkań. Stwierdzono, Ŝe typowy poziom stęŜeń bioaerozolu
bakteryjnego w mieszkaniach GOP-u jest rzędu 103 CFU/m3. StęŜenie bioaerozolu
grzybowego w zimie kształtowało się w granicach od 10 do 102 CFU/m3 w mieszkaniach
zdrowych i od prawie 102 do 103 CFU/m3 w mieszkaniach zagrzybionych. W lecie poziomy
stęŜeń podnosiły się, osiągając wartość 103 CFU/m3 w mieszkaniach zdrowych i około 103104 CFU/m3 w budynkach zagrzybionych.