Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) należy do
Transkrypt
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) należy do
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) należy do najczęstszych chorób układu oddechowego. Jest jednym z nielicznych schorzeń, na które pomimo wielu prowadzonych na świecie badań naukowych oraz ogromnych wysiłków przemysłu farmaceutycznego zapada coraz większa liczba osób. Zajmuje obecnie czwarte miejsce wśród przyczyn zgonów, tuz po chorobach serca, nowotworach i urazach. Według najnowszych danych statystycznych w USA na POChP choruje 50 milionów ludzi. U chorych ze znacznie upośledzoną czynnością płuc rozwija się niewydolność oddechowa będąca przyczyna zgonu. POChP może być również pośrednią przyczyną śmierci pacjentów chorujących na choroby układu krążenia. W Polsce na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc cierpi około 5% kobiet i 10% mężczyzn. Liczbę chorych szacuje się na 2 mln, jednak faktyczna liczba cierpiących na te chorobę może być nawet trzykrotnie wyższa. Co dziesiąty Polak powyżej trzydziestego roku życia ma objawy POChP, a 3,6% jest hospitalizowanych każdego roku z powodu tej choroby. Rocznie z powodu POChP umiera w Polsce ok. 15 tysięcy osób. Choroba zaczyna się po 30 roku życia i początkowo przebiega bezobjawowo, można ją wykryć tylko poprzez odpowiednie badanie. Później pojawiają się objawy takie jak: ciągły kaszel i duszność wysiłkowa. Narastające trudności w oddychaniu stopniowo doprowadzają do ciężkiej niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia, przedwczesnego inwalidztwa oraz śmierci. W zaawansowanym stadium choroby pacjentowi trudno się oddycha, co powoduje łatwe męczenie, pacjent ogranicza więc wysiłek, a to sprzyja zanikowi mięśni w tym również oddechowych. W rezultacie obniża się coraz bardziej sprawność i narasta duszność, którą można opanować stosując farmakoterapię a w końcowym etapie tlenoterapię. Zmniejszenie dolegliwości w przebiegu choroby można osiągnąć poprzez stosowanie odpowiedniej farmakoterapii oraz fizjoterapii (np. poprzez stosowanie odpowiednich ćwiczeń oddechowych). Nie można jednak zapomnieć o nieodwracalnych zmianach w płucach w postaci rozedmy, które pomimo zastosowanego leczenia będą się pogłębiać. Choroba ta najczęściej dotyka palaczy tytoniu, najlepiej jest więc rzucić palenie wówczas można się spodziewać poprawy zdrowia pacjenta. Niestety pacjenci często lekceważą początkowe objawy choroby i zgłaszają się do lekarza w momencie pogorszenia się stanu zdrowia. Oprócz wieloletniego palenia, powstawaniu choroby sprzyjają: - zanieczyszczenie środowiska (dym, kurz, obecność pyłów, dwutlenku siarki) - częste infekcje dróg oddechowych, - predyspozycje genetyczne. Również często lekarze nie rozpoznają POChP w początkowym bezobjawowym przebiegu choroby, co utrudnia w znacznym stopniu szybką i skuteczną interwencję. Bardzo ważne w rozpoznaniu POChP jest przeprowadzenie właściwego wywiadu, w którym należy zwrócić uwagę na występowanie: -astmy, - alergii, - zapalenia zatok przynosowych lub polipów nosa, - zakażeń układu oddechowego w dzieciństwie oraz innych chorób układu oddechowego. Ważne jest również współistnienie takich chorób, jak choroby serca czy choroby reumatyczne. Podstawową metodą diagnostyczną jest spirometria prowadząca do oceny parametrów dróg oddechowych i płuc, a pozwalająca na rozpoznanie choroby nawet w stadium bezobjawowym. Badaniami dodatkowymi są: - próba odwracalności obturacji z użyciem leku rozkurczającego oskrzela, - radiogram klatki piersiowej ( wyklucza inne choroby). U ludzi młodych (< 45 lat) wykonuje się badania w kierunku niedoboru alfa1-antytrypsyny. Przewlekła obturacyjna choroba płuc charakteryzuje się nieodwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe w następstwie przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy. W obrazie spirometrycznym widoczne jest to jako zmniejszony stosunek natężonej pierwszosekundowej objętości wydechowej do nasilonej pojemności życiowej (FEV1/FVC < 70%). Przebieg choroby może powodować występowanie nagłych zaostrzeń, widocznych w spirometrogramie jako gwałtowny spadek FEV1. W obrazie klinicznym często jest to nasilenie duszności oraz zwiększona ilość odksztuszanej wydzieliny, często ropnej. Jednym z pierwszych niepokojących sygnałów POChP jest przewlekły kaszel. W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się: duszność podczas wysiłku, w trakcie wykonywania codziennych czynności, a w końcu trudności z oddychaniem nawet podczas snu. Podstawowa czynność życiowa, jaką jest oddychanie, zostaje nieodwracalnie zakłócona. Duszność ta może tak ograniczyć aktywność pacjenta, że nie jest on w stanie samodzielnie wykonywać takich czynności dnia codziennego, jak: wchodzenie po schodach, zabiegi higieniczne czy przygotowanie posiłku. Może to poważnie wpłynąć na jakość życia prowadząc w niektórych przypadkach do izolacji społecznej i depresji. Szansa na uniknięcie poważnych skutków choroby jest jej wczesne wykrycie oraz natychmiastowe rozpoczęcie leczenia. Podjęcie tych działań spowolni dalszy rozwój choroby oraz da szansę choremu na w miarę normalne życie. Osoby chorujące na POChP są leczone głównie ambulatoryjnie, a w przypadku zaostrzeń objawów hospitalizowane. Leczenie szpitalne jest długotrwałe i związane z przyjmowaniem odpowiednich leków i tlenoterapią. Przez wiele lat leczenie chorych na POChP polegało na podawaniu pacjentom leków przeznaczonych do leczenia astmy, obecnie dostępne są długo działające leki przeznaczone dla pacjentów z tą jednostką chorobową. Stosowane leki pomagają poprawić jakość życia osób dotkniętych tą chorobą. Obok farmakoterapii lekarze również zalecają stosowanie szczepionki przeciw grypie jako rodzaj leczenia uzupełniającego i uodpornienia dla osób zagrożonych POChP. Istotną rolę odgrywa edukacja zdrowotna, zwłaszcza w radzeniu sobie z tą chorobą. Jej celem jest poprawę jakości życia pacjenta. Realizując program edukacji ważne jest aby uświadomić pacjentowi konieczność rzucenia palenia tytoniu, dostarczyć mu podstawowych wiadomości o POChP, patofizjologii choroby, włączyć chorego w proces leczenia, a w przypadku zaostrzeń choroby przedstawić sposoby szukania pomocy jak również radzenia sobie. Ważnym elementem terapii jest zwiększenie ruchomości pacjenta przez wprowadzenie ćwiczeń fizycznych dostosowanych do możliwości pacjenta, gdyż w ten sposób zwiększa się tolerancja wysiłku, a zmniejsza duszność i zmęczenie. Istotne jest zwrócenie uwagi na ewentualne zagrożenia zawodowe np. pyły i gazy, jak również zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia. Osoby potencjalnie narażone na POChP powinny unikać intensywnych wysiłków na wolnym powietrzu w okresach zwiększonego narażenia. Zwiększenie świadomości POChP w Polsce mają na celu także Szkoły Leczenia POChP działające w Warszawie, Katowicach, Łodzi, Bydgoszczy i Gdańsku. Placówki te pomagają lekarzom w lepszym zrozumieniu potrzeb osób chorych i zwiększeniu efektywności leczenia, chorym zaś ułatwiają zrozumienie przyczyn POChP i dają wsparcie w walce z chorobą. Zastosowanie szerokiej edukacji zdrowotnej pacjentów z POChP oraz ich opiekunów zapobiegnie postępom choroby, załagodzi jej objawy, zapobiegnie zaostrzeniom i w rezultacie zmniejszy śmiertelność. mgr farm. Magdalena Babuśka-Roczniak