Szanowni Państwo Dyrektorzy Szkół

Miejski Program Zdrowo jesz, lepiej żyjesz realizowany jest w Koszalinie od 2010 roku. Ma
on na celu przede wszystkim zmianę nawyków żywieniowych uczniów koszalińskich szkół, a przez
to zapobieganie nadwadze i otyłości wśród uczniów. Problem nadwagi i otyłości w Polsce jest
ogromny. Z badań przeprowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia w 2010 roku wynika, że
nadwaga i otyłość łącznie występowała u 23,7 % chłopców i 22,8% dziewcząt w wieku 9 lat.
Jeszcze bardziej zatrważające są wyniki z 2013 roku prowadzone również przez IŻŻ, które pokazują,
że 28 % chłopców i 22% dziewcząt ma nadmierną masę ciała, a zatem trend wzrostu masy ciała
nie został w Polsce zahamowany.
W roku szkolnym 2015/2016 w sześciu szkołach w Koszalinie zostały podjęte działania
Miasta Koszalina wspomagające pracę nauczycieli w zakresie nauczania zasad zdrowego
odżywiania się - lekcje z dziećmi i młodzieżą prowadzą dietetycy. Dodatkowo zbadano nawyki
żywieniowe oraz dokonano pomiarów antropometrycznych wśród dzieci i młodzieży
uczestniczących w programie. Wyniki przedstawiamy poniżej, są one zatrważające. Wynika z nich,
że co trzecie dziecko z klasy trzeciej oraz piątej i szóstej szkoły podstawowej oraz co drugi uczeń
gimnazjum cierpi na zaburzenia odżywiania (nadwagę lub otyłość).
Przedstawiamy również wyniki analizy zwyczajów żywieniowych koszalińskich uczniów,
jednocześnie zwracamy się z prośbą o przedstawienie naszych spostrzeżeń rodzicom, gdyż to oni
mają zasadniczy wpływ na sposób odżywiania swoich dzieci.
Poniżej znajdziecie Państwo raport Światowej Organizacji Zdrowia dotyczący wybranych zachowań
dzieci i młodzieży. Wydaje nam się, może to być materiał wyjściowy do pogadanek na lekcjach
wychowawczych lub może stanowić podstawę do rozmów z rodzicami podczas wywiadówek.
Barbara Grygorcewicz – pomysłodawczyni;
Małgorzata Kwiatkowska – koordynator;
Miejskiego Programu „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz” mail: [email protected]
Załączniki
1. Analiza wyników pomiarów antropologicznych uczniów koszalińskich szkół
2. Nawyki żywieniowe koszalińskich uczniów
- Klasy III SP – uczniowie 9- letni
- Klasy V/VI SP – uczniowie 11/12- letni
- Klasy III Gimnazjum – uczniowie 15-letni
3. Raport WHO dotyczący zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży przeprowadzony w 42
państwach Europy i Ameryki Północnej
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
ANALIZA WYNIKÓW POMIARÓW ANTROPOMETRYCZNYCH
UCZNIÓW KOSZALIŃSKICH SZKÓŁ
Na przełomie listopada i grudnia 2015 roku w kilku koszalińskich szkołach zostały przeprowadzone
pomiary antropometryczne wśród uczniów 9-letnich, 11/12-letnich oraz 15-letnich. Łącznie
przebadano 280 uczniów. Na podstawie pomiarów wyliczono wskaźnik Cole’a (zależnie od płci i
wieku), który umożliwił dokonanie klasyfikacji stanu odżywienia wśród uczniów.
Dzieci 9-letnie
Stan odżywienia
 Wyniszczenie organizmu - 1% badanej populacji
 Niedożywienie – 18 % badanej populacji
 Stan odżywienia w normie – 48 % badanej populacji
 Nadwaga – 16 % badanej populacji
 Otyłość – 17 % badanej populacji
Dzieci 11/12-letnie
Stan odżywienia
 Wyniszczenie organizmu - 1% badanej populacji
 Niedożywienie – 19 % badanej populacji
 Stan odżywienia w normie – 43 % badanej populacji
 Nadwaga – 9 % badanej populacji
 Otyłość – 28 % badanej populacji
Dzieci 15-letnie
Stan odżywienia





Wyniszczenie organizmu - nie występuje
Niedożywienie – 7 % badanej populacji
Stan odżywienia w normie – 47 % badanej populacji
Nadwaga – 16 % badanej populacji
Otyłość – 30 % badanej populacji
Na podstawie przedstawionych wyników można stwierdzić, że:
 Około 50 % badanej populacji jest dotknięta zaburzeniami odżywiania (niedożywienie,
nadwaga lub otyłość).
 Otyłość w badanej populacji rośnie wraz z wiekiem badanych.
 Na podstawie dokładniejszych analiz stwierdzono, że otyłość występuje częściej wśród
chłopców ( jest o około 10% większa) w porównaniu z dziewczynkami.
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
NAWYKI ŻYWIENIOWE KOSZALIŃSKICH UCZNIÓW
KLASY III SP – uczniowie 9- letni













Dzieci spożywają 4-5 posiłków dziennie
Posiłkiem którego dzieci nie spożywają jest podwieczorek
Część dzieci nie spożywa I śniadania i II śniadania
Dieta generalnie jest mało urozmaicona (przeważnie powtarzają się te same produkty
spożywcze w tych samych posiłkach)
Spożywanie pieczywa z pełnego przemiału (białego) zamiast razowego
Spożywanie dużej ilości soków i napojów słodzonych gazowanych (powinna być woda
niegazowana)
Spożywanie zbyt małej ilości warzyw w różnych postaciach (surowe, gotowane…..)
Podjadanie między posiłkami głównie słodycze, paluszki lub bułki słodkie, zamiast owoców i
warzyw
Część dzieci spożywa zbyt małą ilość przetworów mlecznych (jogurty naturalne, twarogi,
sery żółte chude)
W diecie dzieci prawie nie znajdują się ryby – powinny być spożywane co najmniej raz w
tygodniu (jest to dobre źródło pełnowartościowego białka, kwasów tłuszczowych
niezbędnych dla organizmu człowieka, składników mineralnych)
Dzieci deklarują małe spożycie jaj – zgodnie z nowymi doniesieniami można spożywać kilka
w tygodniu (jest to dobre źródło pełnowartościowego białka , łatwo przyswajalnego
tłuszczu, składników mineralnych)
Dzieci deklarują zerowe lub bardzo niskie spożycie nasion roślin strączkowych (groch,
fasola, ciecierzyca), które są dobrym źródłem białka, składników mineralnych, a są
niskokaloryczne
Dzieci deklarują zerowe lub bardzo niskie spożycie kasz są bogatym
źródłem węglowodanów złożonych, które są potrzebne do pracy wszystkich komórek
organizmu, zawierają błonnik, który reguluje pracę jelit. Są źródłem witamin z grupy B,
kwasu foliowego oraz witaminy E. Kasze dostarczają głównie potas, żelazo, magnez, cynk,
miedź.
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
NAWYKI ŻYWIENIOWE KOSZALIŃSKICH UCZNIÓW
KLASY V/VI SP – uczniowie 11/12- letni
















Dzieci deklarują spożywanie 3 posiłków dziennie (regularnie)
Najczęściej nie jadają podwieczorku, następnie II śniadania i I śniadania
Posiłki są mało urozmaicone ( te same produkty spożywcze powtarzają się w wielu
posiłkach w ciągu tygodnia)
Między posiłkami dzieci dojadają słodycze (batoniki, cukierki) bułki drożdżowe, chipsy
Dzieci dojadają również owoce, lepsze miedzy posiłkami byłyby warzywa surowe
(zawierają mniej cukru)
Większość dzieci spożywa pieczywo z pełnego przemiału, choć część deklaruje
spożywanie pieczywa razowego
Dzieci smarują pieczywo masłem (dobrze)
Uczniowie spożywają mleko i przetwory mleczne (ser żółty, twaróg, jogurty – najlepsze
byłyby naturalne, gdyż zawierają znacznie mniej cukru niż owocowe)
Generalnie dzieci deklarują zbyt małe spożycie płynów ok. 1 litra dziennie powinny
wypijać do 2 litrów dziennie
Główne napoje to soki owocowe – nie jest to zbyt dobre rozwiązanie ponieważ
zawierają znaczne ilości cukru (np. w 1 szklance soku jabłkowego znajduje się około 4
łyżeczek cukru). Najlepsza do picia jest woda niegazowana, a jeżeli soki to rozcieńczone
wodą.
Ogólnie można zaobserwować niskie spożycie warzyw (powinny byś spożywane do 4-5
razy dziennie)
Dzieci deklarują małe spożycie jaj – zgodnie z nowymi doniesieniami można spożywać
kilka w tygodniu (jest to dobre źródło pełnowartościowego białka , łatwo
przyswajalnego tłuszczu, składników mineralnych)
Dzieci deklarują zerowe lub bardzo niskie spożycie nasion roślin strączkowych (groch,
fasola, ciecierzyca), które są dobrym źródłem białka, składników mineralnych, a są
niskokaloryczne
Występuje bardzo niskie spożycie kasz, które są bogatym
źródłem węglowodanów złożonych, , zawierają błonnik, który reguluje pracę jelit. Są
źródłem witamin z grupy B, kwasu foliowego oraz witaminy E. Kasze dostarczają
głównie potas, żelazo, magnez, cynk, miedź.
Część dzieci deklaruje spożywanie na I śniadanie lub kolację tylko napoju np. mleko,
kakao, sok oraz owoce. Jest to nie wskazane, śniadanie – pierwszy posiłek po przerwie
nocnej, powinno byś zbilansowane dostarczać węglowodanów złożonych, białka,
tłuszczu, witamin i składników mineralnych.
Występuje zerowe lub niskie spożycie ryb
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
NAWYKI ŻYWIENIOWE KOSZALIŃSKICH UCZNIÓW
KLASY III GIMNAZJUM – uczniowie 15-letni
















Dzieci deklarują spożywanie 3 posiłków dziennie (regularnie)
Najczęściej nie jadają podwieczorku, następnie II śniadania
Posiłki są mało urozmaicone ( te same produkty spożywcze powtarzają się w wielu
posiłkach w ciągu tygodnia)
Między posiłkami dzieci dojadają słodycze (batoniki, cukierki, czekolada) bułki
drożdżowe, chipsy
Generalnie dzieci deklarują zbyt małe spożycie płynów ok. 1 litra dziennie powinny
wypijać do 2-3 litrów dziennie
Główne napoje to soki owocowe – nie jest to zbyt dobre rozwiązanie ponieważ
zawierają znaczne ilości cukru (np. w 1 szklance soku jabłkowego znajduje się około 4
łyżeczek cukru). Najlepsza do picia jest woda niegazowana, a jeżeli soki to rozcieńczone
wodą.
Ogólnie można zaobserwować niskie spożycie warzyw (powinny byś spożywane do 4-5
razy dziennie)
Dzieci deklarują małe spożycie jaj – zgodnie z nowymi doniesieniami można spożywać
kilka w tygodniu (jest to dobre źródło pełnowartościowego białka , łatwo
przyswajalnego tłuszczu, składników mineralnych)
Dzieci deklarują zerowe lub bardzo niskie spożycie nasion roślin strączkowych (groch,
fasola, ciecierzyca), które są dobrym źródłem białka, składników mineralnych, a są
niskokaloryczne
Występuje bardzo niskie spożycie kasz, które są bogatym
źródłem węglowodanów złożonych, , zawierają błonnik, który reguluje pracę jelit. Są
źródłem witamin z grupy B, kwasu foliowego oraz witaminy E. Kasze dostarczają
głównie potas, żelazo, magnez, cynk, miedź.
Część dzieci deklaruje spożywanie na I śniadanie lub kolację tylko napoju np. mleko,
kakao, sok oraz owoce. Jest to nie wskazane, śniadanie – pierwszy posiłek po przerwie
nocnej, powinno byś zbilansowane dostarczać węglowodanów złożonych, białka,
tłuszczu, witamin i składników mineralnych.
Występuje zerowe lub niskie spożycie ryb
Uczniowie spożywają mleko i przetwory mleczne (ser żółty, twaróg, jogurty – najlepsze
byłyby naturalne, gdyż zawierają znacznie mniej cukru niż owocowe)
Większość uczniów deklaruje spożycie pieczywa z pełnego przemiału (jasnego)
Zdarzają się uczniowie na specjalnych dietach np. wegetariańskiej – nie jedzą mięsa ale
wówczas dieta jest uzupełniana o nasiona strączkowe, przetwory mleczne
Duża ilość dzieci deklaruje, że w domu z rodziną spożywa jedynie obiad; pozostałe
posiłki samotnie, w szkole, w miejscach publicznych puby, centra handlowe.
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
RAPORT WHO DOTYCZĄCY ZACHOWAŃ ZDROWOTNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY
PRZEPROWADZONY W 42 PAŃSTACH EUROPY I AMERYKI PÓŁNOCNEJ.
Badania były prowadzone przez Światowa Organizację Zdrowia w latach 2013-2014,
a opublikowano je w marcu 2016 roku. Badaniami objęto dzieci w wieku 11, 13 i 15 lat.
Poniżej przedstawiamy wyniki wybranych nawyków żywieniowych badanej grupy w Polsce.
1. Codzienne spożycie śniadań.
Wiek
Chłopcy
Dziewczynki
11-latki
13-latki
15-latki
72%
67%
62%
70 %
56%
56%
Miejsce Polski
wśród 42 krajów
18
17
17
2. Codzienne spożycie owoców.
Badane osoby deklarowały spożycie owoców co najmniej raz dziennie.
Wiek
Chłopcy
Dziewczynki
11-latki
13-latki
15-latki
38%
29%
26%
46 %
36%
29%
Miejsce Polski
wśród 42 krajów
29
34
32
3. Codzienne spożycie napojów bezalkoholowych (słodzone, gazowane, niegazowane).
Badane osoby deklarowały spożycie napojów co najmniej raz dziennie.
Wiek
Chłopcy
Dziewczynki
11-latki
13-latki
15-latki
24%
27%
27%
18%
23%
20%
Miejsce Polski
wśród 42 krajów
11
17
18
4. Spożycie posiłków z rodziną.
Badane osoby deklarowały spożycie wieczornych posiłków z jednym lub obojgiem rodziców
napojów codziennie.
Wiek
Chłopcy
Dziewczynki
Miejsce Polski
wśród 42 krajów
11-latki
45%
38%
41
13-latki
32%
30%
40
15-latki
20%
13%
40
5. Nadwaga i otyłość wśród dzieci w Polsce.
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
Wiek
Chłopcy
Dziewczynki
11-latki
13-latki
15-latki
31%
26%
22%
21%
13%
7%
Miejski Program „Zdrowo jesz, lepiej żyjesz”
Miejsce Polski
wśród 42 krajów
10
23
32