docSztuka aktywizowania - wzuw – zarządzanie w podmiotach
download 
Reklamacja Transkrypt
Sztuka aktywizowania - wzuw – zarządzanie w podmiotach
Sztuka aktywizowania Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek – najlepsza inwestycja Ryszard E. Zach Sztuka aktywizowania Ludzie mają powód do zrobienia czegoś, jeżeli uważają, że jest to warte zachodu. Michael Armstrong Dosyć nigdy nie jest dosyć. Robert Half W górę serca Motywacja versus motywowanie Motywowanie Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” Motywacja 3 Założenie wstępne na temat motywowania i motywacji • motywacja to coś „pozytywnego”, istnieje społeczny, kulturowy, religijny, moralny nacisk na „odpowiednio wysoki poziom motywacji” • motywacja jest jednym z wielu (kilku) czynników wpływających na efektywność działań (zachowania się) człowieka w organizacji – drugi równie ważny to kwalifikacje i kompetencje • motywacji może uzupełniać „zabraknąć” i trzeba jej zasoby • cele strategiczne przedsiębiorstwa osiągane są dzięki naukowemu lub intuicyjnemu oddziaływaniu kierowników na proces motywacyjny Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 4 Założenie wstępne na temat motywowania i motywacji • motywacja to jednocześnie coś wewnętrznego i zewnętrznego, co określa • kierunek działania – (co?), • wysiłek (ilość fizycznej lub psychicznej energii - ile?) • wytrwałość ( jak długo i jak mimo wszystko – jak?) • motywacja to konstrukt teoretyczny Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 5 Motywacja w ujęciu procesowym Niezaspokojona potrzeba Redukcja (złagodzenie) potrzeby Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” Napięcie Popęd Zaspokojenie potrzeby Zachowanie ukierunkowane na cel 6 Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” W świecie teorii 7 Teorie potrzeb i piramida Maslowa Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 8 Hierarchia potrzeb Abrahama Maslowa Transcendencja potrzeby duchowe utożsamiania się z kosmosem Samorealizacja potrzeby spełniania swego potencjału i posiadania sensownych celów Potrzeby estetyczne Potrzeba harmonii i piękna Potrzeby poznawcze potrzeba wiedzy, rozumienia, nowości Szacunek ptrzeba zaufania i szacunku do siebie, poczucia własnych kompetencji Przynależność potrzeba więzi, afiliacji, miłości, bycia kochanym Bezpieczeństwo potrzeba wygody, spokoju, wolności od strachu, braku zagrożenia Potrzeby fizjologiczne potrzeba pożywienia, wody, powietrza, odpoczynku, spełnienia seksualnego, redukcji napięć Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 9 Teoria czynników motywacyjnych i higienicznych Fredericka Herzberga Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 10 Czynniki higieniczne i motywujące • Czynniki higieniczne wpływające na niezadowolenie z pracy • jakość nadzoru • płaca • polityka firmy • fizyczne warunki pracy • stosunki z innymi • bezpieczeństwo pracy • Czynniki motywacyjne wpływające na zadowolenie z pracy • możliwości awansu • możliwości rozwoju osobistego • uznanie • odpowiedzialność • osiągnięcia Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 11 Teorie społecznego uczenia się socjalizacji Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 12 Motywacja jako efekt uczenie się reguł • Reguły to wytyczne, które dotyczą zachowania w różnych sytuacjach i są wyrażane słownie • Uczymy się społecznych i organizacyjnych zachowań poprzez • instrukcje • sugestie • rozkazy • wskazówki • przysłowia • powieści z morałem Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 13 Teorie luki pokoleniowej Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 14 Teoria luk pokoleniowych • • • Świat II Rzeczpospolitej II wojny światowej Pierwszych lat odbudowy • • • • • • • • Okresu stalinowskiego Odwilży Małej stabilizacji Blichtru i pozłoty, otwarcia Pierwszych trudności Sierpnia (koledzy ze styropianu) Stanu wojennego (deportowani) Szybkiego reformowania socjalizmu (prywatyzacji PRL) • Przełomu 89/90 • Pokolenie pampersów • Pokolenie frugo Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 15 Nie można wy świetlić połączonego obrazu. Plik mógł zostać przeniesiony lub usunięty albo zmieniono jego nazwę. Sprawdź, czy łącze wsk azuje poprawny plik i lok alizację. Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” Teoria oczekiwań 16 Składniki modelu oczekiwań • Jeżeli to zrobię, to jaki to będzie wynik dla mnie ? • Jakie są szanse uzyskania (osiągnięcia) tego wyniku ? • Czy wynik jest wart mojego wysiłku? Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 17 M=W Teorie oczekiwań – model podstawowy W = (Us x Ps) - Ks 0<Ps<1 US - subiektywna użyteczność wyniku PS - subiektywna ocena prawdopodobieństwa wyniku KS - subiektywna ocena kosztów osiągnięcia wyniku Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 18 W = (Us x Ps) – Ks • Subiektywna użyteczność wyniku • napięcie motywacyjne – subiektywnie odczuwana potrzeba • niezaspokojona potrzeba • obawa, niepokój o zaspokojenie potrzeby w przyszłości • gratyfikator – coś co zaspakaja potrzebę\ • gratyfikatory pierwszego rzędu – naturalne • gratyfikatory drugiego rzędu – uniwersalne • Subiektywna percepcja i ocena gratyfikatora Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 19 Wielkość gratyfikatora Efekt Crespiego Z2= 2XK Z2 Z= K aktywność X1 X2 wielkość gratyfikatora Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 20 Dostępność gratyfikatora • Tym bardziej gratyfikator cenny (atrakcyjny, pożądany) im • trudniej dostępny • rzadziej używany • wymaga więcej wysiłku w zdobyciu • ma charakter elitarny • ma charakter inicjacyjny (włączający do „klubu”) • Pracownik jest skłonny włożyć stosunkowo więcej wysiłku w zdobycie i utrzymaniu tego typu gratyfikator, niż gratyfikatora odstępnego, powszedniego i powszechnego Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 21 Doświadczenie aktywność doświadczenie Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 22 Dystans psychologiczny ...żeby zwiększyć prawdopodobieństwo zachowań pożądanych ...żeby zmniejszyć prawdopodobieństwo zachowań niepożądanych efekt czas Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 23 Jakość gratyfikatora K>H bigos K?H • 9 do 12 miesięcy wyostrzonej uwagi kierownika • Koncepcja subiektywnej wagi w motywowaniu pracowników • nie zawsze to, co cenne dla pracownika, jest kosztowne dla organizacji • nie zawsze to, co kosztowne organizacji lub cenne dla kierownika, jest cenne dla pracownika Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 24 Ocena prawdopodobieństwa Subiektywne szacowanie prawdopodobieństwa wyniku • jakość wyniku • kary • nagrody • obiektywna wielkość prawdopodobieństwa • wysokie • niskie • efekty psychologiczne • efekt pierwszeństwa • efekt świeżości Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 25 I prawo Yerkesa - Dodsona Silne emocje Skuteczność działania Wielkość motywacji Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 26 II prawo Yerkesa - Dodsona Zadanie „trudne” Zadanie „łatwe” Skuteczność działania Wielkość motywacji Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 27 Teoria sprawiedliwości Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” John Stacey Adams 28 Robotnicy w winnicy pańskiej Mateusz 20,1-16 Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 29 Teoria sprawiedliwości - słusznego wynagrodzenia • Ludzie są motywowani do poszukiwania sprawiedliwości społecznej w nagrodach, jakie otrzymują za swe osiągnięcia • Ludzie porównują bilans efektów własnych działań do poczynionych wkładów (nakładów) z relacjami efektów i wkładów innych • Odczucie niesprawiedliwości (nierówności) wywołuje bardzo silne napięcie o charakterze emocjonalnym • Wielkość napięcia jest proporcjonalna do wielkości postrzeganej nierówności • Im większe napięcie tym większa tendencja do jego redukcji Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 30 Teoria sprawiedliwości Ludzie dążą do sprawiedliwości społecznej w postaci nagród uzyskiwanych w związku z ich osiągnięciami w organizacji. Poczucie sprawiedliwości to stosunek nakładów pracy (wysiłek i/lub umiejętności) do uzyskiwanych szeroko rozumianych nagród w relacji do innych, oparty na zasadzie równości Wyniki (moje, nasze) Nakłady (moje, nasze) Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” Wyniki (ich, innych) ? Nakłady (ich, innych 31 Sprawiedliwość organizacyjna Sprawiedliwość rozdzielcza – zasadność wyników „otrzymałem to, na co zasłużyłem” Sprawiedliwość organizacyjna ogólna percepcja sprawiedliwości „w sumie jest tu sprawiedliwie” Sprawiedliwość proceduralna – Technika nagradzania/karania „wiem dlaczego to otrzymałem” Sprawiedliwość interakcyjna – traktowanie/ godność/szacunek „mam poczucie godności własnej” Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 32 Punkty odniesienia przy orzekaniu o sprawiedliwym traktowaniu • Ja • doświadczenia z innych miejsc pracy • zobowiązania rodzinne (dzieci, rodzice, wypadki losowe) • Inne osoby • te same lub podobne stanowiska • najlepiej i najgorzej zarabiający • pracownicy z którymi ma kontakty służbowe • osoby pracujące w tym samym zawodzie • doniesienia medialne o wynagrodzeniach • System • polityka awansów • polityka płacowa Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 33 Kształtowanie percepcji sprawiedliwości/niesprawiedliwości • Etap 1. jednostka ocenia sposób traktowania jej przez organizacje - jak ja jest traktowany ? • Etap 2. jednostka znajduje punkt odniesienia - inną jednostkę, do której będzie się porównywała - z kim się będę porównywał ? • Etap 3. ocena relacji moje wyniki - moje wkład do relacji jej wyniki jej wkłady - czy to sprawiedliwe ? • Etap 4. reakcja - co robić? Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 34 Teoria sprawiedliwości. Wyniki i nakłady W Nja W Ninny niesprawiedliwość – niedostateczna nagroda/kara W Nja W Ninny sprawiedliwość adekwatna do efektów nagroda/kara W Nja W Ninny niesprawiedliwość nadmierna nagroda/kara Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 35 Reakcja emocjonalna na dostrzeżenie „równowagi”, „niedopłaty” i „nadpłaty” • Sprawiedliwie • Zadowolenie) jest OK., utrzymanie aktualnego stanu, podtrzymywanie stanu, • Niesprawiedliwie • Gniew • Niepokój, poczucie winy Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 36 Reakcja na niesprawiedliwość • Redukowanie niesprawiedliwości • racjonalizacja • zmniejszenie wysiłku • odejście z organizacji • „wymierzenie” wyniku) sobie sprawiedliwości (zwiększenie • agresja (sabotaż, fura, atak (fizyczny lub słowny) na menedżera lub jego w, wandalizm, nielojalność, atak na jednostkę lub grupę uprzywilejowaną) Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 37 Motywowanie w perspektywie organizacji Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 38 System wynagrodzeń – poszukiwanie źródeł • Europejski system wynagrodzeń ma około 2000 lat • Stawka dzienna • Żołd (wynagrodzenie w skali roku) • Nagrody • Premie za osiągnięcia • Wartościowanie pracy • Struktura płac • Waloryzacja Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 39 Czym dysponuje firma? Środki zachęty Środki przymusu Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” Środki perswazji 40 Środki przymusu (np. zagrożenie, powszechność) • nakazy (dyrektywy, wskaźniki), • ogólne – szczegółowe, agregatowe – szczegółowe, • zakazy (limity, blokady), • indywidualne – zespołowe – powszechne,– czasowe, • polecenia, • sformalizowane – niesformalizowane • indywidualne – zespołowe • zalecenia • Efekty negatywne (bierność, niezadowolenie, niska efektywność, niechęć, opór, dywersja, sabotaż, brak postępu, rozwoju, omijanie, łamanie, wysokie koszty szczególnie kontroli), • Łagodzenie efektów negatywnych (ograniczanie do minimum formy ogólnej indywidualizacji, kafeteryjność) Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 41 Środki zachęty • • • • • • • • • • • • • wynagrodzenia, płace, premie nagrody deputaty ryczałty świadczenie beneficja i przywileje nie włączane do wynagrodzeń warunki pracy docenianie (ocena) wyróżnienia autonomia współudział włączenie do podnoszenie samooceny Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 42 Środki perswazji • • • • • • • • • • • • • • środki o przewadze elementów emocjonalnych odezwy, apele propaganda współzawodnictwo oddziaływanie ideologiczne, wychowanie środki o przewadze elementów racjonalnych propaganda oddziaływania ideologiczne, wychowanie konsultacje negocjacje doradzanie rady, sugestie informowanie system komunikacji, informacje Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 43 Perspektywa menedżera Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 44 Sześć kroków • ustal, jakie nagrody są cenione przez każdego z podwładnych • wyznacz pożądany poziom efektywności • zapewnij realność ustalonego poziomu efektywności • powiąż nagrody z wynikami pracy • analizuj czynniki mogące przeciwdziałać skuteczności nagrody • zapewnij odpowiedni poziom nagród Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 45 Osiem przykazań – skutecznego motywowania przez wynagrodzenia 1. Jaka płaca, taka praca – ale, nawet najniższa płaca musi zapewnić byt pracownika; 2. Narzędzia motywowania powinny być dostosowane do grup społeczno-zawodowych; 3. Wszystkie narzędzia motywowania powinny być zharmonizowane w jeden system; 4. System musi być zrozumiały i akceptowany; Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 46 Osiem przykazań – skutecznego motywowania przez wynagrodzenia 5. Motywowanie powinno opierać się na nagradzaniu (premie, nagrody, itp.); 6. Stosowanie odpowiednich terminów pomiędzy wykonaniem zadania, a gratyfikacją; 7. Poczucie sprawstwa i odpowiedniego „wkładu”; 8. Motywowanie skoncentrowane na KOWALSKIM, a nie na KOWALSKICH Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 47 Zwiększanie automotywacji Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 48 Zwiększanie automotywacji • Deklaracja innym tego, co mamy zrobić. Czyniąc to angażujemy własne ja. • Analiza celów. Jeśli wiemy co jest dla nas naprawdę ważne i na czym nam zależy łatwiej jest się za to zabrać. • Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu. Łatwo jest zaplanować sobie przyjemną nagrodę za wykonanie zadania. Motywuje to również do pracy - kieruje myśli na oczekiwaną nagrodę, a nie na wysiłek • Wizualizacja celu. Dobrze jest wyobrazić sobie to, co chcemy osiągnąć. Dzięki wizualizacji możemy przekształcić abstrakcyjny cel w żywy, realny obraz Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 49 Zwiększanie automotywacji • Analiza negatywnych konsekwencji niezrealizowania celu. Negatywne konsekwencje to strata, a my nie lubimy tracić. • Analiza pozytywnych konsekwencji zrealizowania celu. Świadomość tego, jakie korzyści możemy mieć z podjęcia działania, a zarazem co stracimy może mieć wpływ motywujący. • Gwarancja 5 minut - najtrudniejszy jest pierwszy krok, „trzeba zacząć”. Pierwsze „5 minut” jest najważniejsze, jeśli już coś zaczniemy robić łatwiej jest to kontynuować. • Rozpoczęcie zadania od czegoś prostego. Jeżeli zaczniemy od czegoś prostego, bardzo prawdopodobne, że na początku osiągniemy sukces, co zachęci nas do dalszej pracy. Jeśli zaczniemy od czegoś trudnego możemy ponieść porażkę, co zniechęci do kolejnych działań Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 50 Zwiększanie motywacji • Metoda szwajcarskiego sera - duże zadanie do wykonania, to duży kawałek sera bez dziur. Z tego zadania można wyodrębnić mniejsze zadania, które są proste, mechaniczne i zajmują nie więcej niż 5-10 minut. W wolnych chwilach można zacząć od wykonywania właśnie tych zadań (zawsze można znaleźć kilka wolnych minut w ciągu dnia, po co je tracić?) • Podniesienie znajomości przedmiotu. Łatwiej zabrać się do robienia czegoś, o czym dużo wiemy, zadanie nie wydaje się takie trudne. Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 51 Motywacyjne kontrowersje Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 52 Funkcje płac i związane z nimi kontrowersje • Funkcje płac • dochodowa - jedyne źródło utrzymania pracownika • motywacyjna, pobudzanie do zwiększania efektywności • kosztowa, element kosztów własnych przedsiębiorstwa • społeczna, rzutowanie płac na stosunki międzyludzkie Ryszard E. Zach „Sztuka motywowania” 53
