Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać uczenie się przez całe

Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać uczenie się przez całe

SEMINARIUM BOLOŃSKIE
„INTERNACJONALIZACJA KSZTAŁCENIA W UCZELNI I JEJ NARZĘDZIA”
Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, 10 maja 2013
Dlaczego szkoła wyższa
powinna włączać uczenie się przez całe życie
do swej misji i strategii?
Maria Mendel
Uniwersytet Gdański
Ekspertka Bolońska
O czym będzie mowa?
- Źródła zainteresowania uczelni ideą uczenia się
przez całe życie
- Demografia i uczenie się
- Polityka Polski wobec LLL
- Uczelnia
U
l i jjako
k iinstytucja
t t j uczenia
i się
i przez całe
ł życie
ż i
- Jak działa „Uczelnia LLL-Integrator”?
- Przykłady
y
y organizacji
g
j kształcenia zgodnie
g
z misją
ją LLL uczelni
- Współpraca Uczelni LLL
Źródła zainteresowania uczelni ideą uczenia się przez całe
życie (1)
„Cicha eksplozja”
Liczba osób z wyższym wykształceniem w UE i Polsce szybko rośnie (do roku
2020 w Polsce: 45% populacji)
Odsetek osób z wykształceniem wyższym w wieku 30-34 lata:
40
30
20
10
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
UE 27
Polska
źródło: Eurostat, LFS (na podstawie: A. Chłoń-Domińczak, 2012)
Źródła zainteresowania uczelni ideą uczenia się przez całe
życie (2)
y p
ją
„
j
p j
ą
, a nie
Trendy doprowadzające do „cichej eksplozji” i Proces Boloński – p
próba rozwiązania,
instytucjonalizacji uczenia się nieformalnego: generowania problemów związanych z „cichą
eksplozją” (m.in. przechodzenie od kształcenia
• Zmieniające się znaczenie PRACY
elitarnego do „masowego” i zmiana jego
• Nowa, radykalnie przebudowana koncepcja organizacji: tradycyjni i nietradycyjni studenci,
WIEDZY
edukacja formalna/pozaformalna/nieformalna)
• Pogłębiająca się DYSFUNKCJONALNOŚĆ SZKOŁY (tradycyjnych instytucji Logika Procesu Bolońskiego:
edukacyjnych)
‐centrum systemu edukacji w Europie: uczący
• INDYWIDUALIZACJA biegu życia się człowiek
l j
fl k j
d i j i i
d i ł ć na jego
j
żli i ć
wyzwalająca refleksyjną modernizację
‐system ma działać
rzecz i umożliwiać
przebudowę systemu edukacji –
mu uczenie się przez całe życie, niezależnie od
Lifelong/Lifewide Learning (LLL/LWL)
miejsca życia i pełnionej w nim roli oraz statusu
( i Fi ld 2000 Alh it 1999 B k
(m.in.: Field, 2000; Alheit, 1999; Beck, społeczno‐ekonomicznego:
ł
k
i
„EQF
EQF for
f
LLL” –
Europejskie Ramy Kwalifikacji dla Uczenia się
Giddens, Lash, 1996/2009) Przez Całe Życie.
Demografia i uczenie się
Starzenie się społeczeństwa i wzrost liczby uczących się w
wieku
k 30
30-50,
0 przy malejącej
l
liczbie
l b tych
h w wieku
k 20
20-30
30
Aktualnie rośnie skłonność do dalszego
kształcenia,
kształcenia ale wykazują ją przede
wszystkim osoby dobrze wykształcone
[ogółem wśród osób w wieku 25-64 lata:
w Polsce: mniej niż 5%
(Dania: 32%, Szwecja: 25%;
średnio w UE: 8,9%)]
Uczelnie stają się
coraz bardziej
zainteresowane
30-50-latkami z „każdym”
wykształceniem
źródło: E.Chmielecka, 2012;
Bilans Kapitału Ludzkiego, 2011
(A Chłoń
(A.
Chłoń-Domińczak
Domińczak, 2012).
2012)
Polityka Polski wobec LLL
- PERSPEKTYWA
2011 - w lutym 2011 r. rząd przyjął politykę rozwoju LLL w Polsce,
jako element kluczowych dokumentów strategicznych Państwa: Strategii Rozwoju
Kapitału Społecznego oraz Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego:
Polityka na rzecz uczenia się przez całe życie polega na ułatwianiu wszystkim osobom
dostępu do dobrej jakości uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia
oraz na ocenianiu i docenianiu efektów takiego uczenia się w spójnych
p
ip
przejrzystych
systemach kwalifikacji. Polityka ta obejmuje całość uczenia się – we wszystkich
kontekstach (formalnym, pozaformalnym i nieformalnym), na wszystkich etapach życia
oraz na wszystkich poziomach kompetencji i kwalifikacji. Realizowana jest we
współpracy rządu,
rządu samorządu terytorialnego,
terytorialnego pracodawców,
pracodawców pracobiorców i organizacji
społecznych. W związku z postawieniem osób uczących się w centrum zainteresowania
tej polityki miary jej skuteczności odnoszą się wprost do doświadczeń osób w zakresie
równości szans edukacyjnych, jakości uczenia się oraz jego efektów - poziomu
kompetencji i kwalifikacji (Perspektywa, 2010:5).
- Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy PSW (z 30.11.2012), gdzie celem
proponowanej regulacji jest przede wszystkim ułatwienie dostępu do studiów
wyższych osobom dojrzałym w ramach uczenia się przez całe życie.
patrz również: Krytyczne czynniki rozwoju RPL w Polsce, Prawelska-Skrzypek 2012
Uczelnia jako instytucja uczenia się przez całe życie
(Lifelong Learning Institution): „Uczelnia
Uczelnia LLL-Integrator
LLL-Integrator”
Kluczowa potrzeba i aktualny kierunek działania uczelni:
osiąganie statusu instytucji całożyciowego uczenia się,
się czyli
- dostosowywanie oferty do poszerzającego się kręgu zróżnicowanych
odbiorców
- kształtowanie profilu instytucji twórczej i innowacyjnej,
innowacyjnej włączającej i
odpowiadającej na potrzeby ludzi – rozumiejącej LLL jako integralny element
swoich misji (education, research, service) i zgodnie z nią działającej w
lokalnej społeczności
- pełnienie funkcji INTEGRATORA
Dwa wymiary integracji w uczelni:
- integracja oferty edukacyjnej: własnej i innych instytucji (New Triple Helix)
- integracja dotycząca osoby uczącej się – opracowanie i realizacja
indywidualnej, elastycznej strategii LLL
patrz:
- European Universities’ Charter on Lifelong Learning, EUA: 2008
- Konkluzje Rady UE w sprawie modernizacji szkolnictwa wyższego: 2011
- Strategia
g rozwoju
j SzW: 2010-2020 – p
projekt
j
środowiskowyy
Jak działa „Uczelnia LLL-Integrator”? (1)
„Ramy Kwalifikacji są podstawowym narzędziem realizacji
uczenia się przez całe życie” (EQF)
„Uczelnia LLL
LLL-Integrator”
Integrator dzięki nim może swobodnie
przechodzić od realizacji swojej misji społecznej jedynie w
formach DOKLEJONYCH do głównego nurtu kształcenia (np.
U i
Uniwersytety
t t T
Trzeciego
i
Wi
Wieku,
k uniwersytety
i
t t d
dziecięce,
i i
otwarte
t
t
kursy e-learning) →
pod kątem
ą
LLL kształcenia,, którego
g
do ZINTEGROWANEGO p
organizacja opiera się na zasadzie równoważności uczenia się w
różnych formach, miejscach i okresach życia (edukacji
formalnej pozaformalnej i nieformalnej).
formalnej,
nieformalnej)
Jak działa „Uczelnia LLL-Integrator”? (2)
WALIDUJE EFEKTY UCZENIA SIĘ OSIĄGNIĘTE POZA NIĄ
(DROGĄ EDUKACJI POZAFORMALNEJ I NIEFORMALNEJ)
Słownik przyjęty przez Komitet Sterujący ds. KRK w lipcu 2011 r., a w sierpniu 2012 r.
przez Międzyresortowy zespół do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych
Ram Kwalifikacji:
Walidacja (efektów uczenia się) - proces, w wyniku którego
uczący się otrzymuje od upoważnionej instytucji formalny dokument
stwierdzający że osiągnął określony zestaw efektów uczenia się
stwierdzający,
się.
W przypadku, gdy zestaw ten wpisany jest do krajowego rejestru
kwalifikacji wydany dokument oznacza
kwalifikacji,
oznacza, że osoba ta jest posiadaczem
danej kwalifikacji.
Źródło: A.Kraśniewski, 2012
Jak działa „Uczelnia LLL-Integrator”? (3)
POSIADA SYSTEM WALIDACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ OSIĄGNIETYCH
DROGĄ EDUKACJI POZAFORMALNEJ I NIEFORMALNEJ
(zwany m.in.: Recognition of Prior Learning) i jednostkę umożliwiającą jego
sprawne działanie
Z tekstu Rekomendacji Rady UE ws. walidacji uczenia się pozaformalnego i
nieformalnego:
f
g
Walidacja jest procesem potwierdzania - przez powołane do tego ciała osiągnięcia efektów uczenia się określonych niestandardowo. Wyróżnia się w
nim 4 fazy:
1/ identyfikacji dokonywanej w dialogu z indywidualną osobą przedstawiającą
swoje szczegółowe doświadczenia uczenia się,
2/ dokumentacji – jako ich uwidocznienia,
3/ ich weryfikacji
4/ i uznania prowadzącego do certyfikacji, np. określenia cząstkowej lub pełnej
k lifik ji
kwalifikacji.
[EUROPEAN COMMISSION, COM(2012) 485 final, 5.9.2012 (Na podstawie: A.Kraśniewski, 2012)]
Jak działa „Uczelnia LLL-Integrator”? (4)
KSZTAŁCI „Lifelong
„Lifelong-learnerów”
learnerów
czyli m.in. ZA POŚREDNICTWEM WYSPECJALIZOWANEJ JEDNOSTKI (np.
CENTRUM LLL) INDYWIDUALNYM OSOBOM OFERUJE:
- identyfikację kwalifikacji i kompetencji
- pomoc w udokumentowaniu posiadanych kompetencji,
określeniu celu (celów) dalszego uczenia się (pomoc w planowaniu kariery
zawodowej, ogólnego rozwoju, itp.)
- weryfikacja i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja) – częściowe/pełne
- projektowanie indywidualnej, elastycznej strategii LLL uwzględniającej
wcześniej ukształtowane i uznane kompetencje
- realizacja opracowanej strategii jako organizacja kształcenia,
wykorzystującego
y
y ją g ofertę
ę uczelni oraz innych
y instytucji
y j lokalnych
y ((edukacja
j
pozaformalna) i samokształcenie (edukacja nieformalna)
- weryfikacja i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja)
– itd. (sic!)
Patrz również: Raport Wybrane problemy w zakresie KRK, M.Frankowicz 2010;
Raport Krytyczne czynniki rozwoju RPL w Polsce, G.Prawelska-Skrzypek 2012)
Przykłady organizacji kształcenia zgodnie z misją LLL uczelni:
FRANCJA (źródło: J.-M.Filloque, REA-UG, 2011; J.Urbanikowa, UW, 2012)
Ustawa o szkolnictwie wyższym i jej nowelizacje: 1984, 2002, 2007:
- Bezwzględna równoważność edukacji formalnej i pozaformalnej - różnych dróg
osiągania dyplomu uczelni [studenci „tradycyjni
tradycyjni” i „nietradycyjni
nietradycyjni” mogą realizować te
same kursy i otrzymywać takie same dyplomy, niezależnie od tego, że obowiązujące ich
czesne jest różne (wyższe dla studentów nietradycyjnych)].
- Dyplom może uzyskać każdy, kto ma przynajmniej 3-letnie doświadczenie pracy w
zawodzie lub poza nim.
- „Procedura
P
d
akredytacyjna”
k d t
j ” (walidacja)
( lid j ) w 6 krokach:
k k h
1/Informacja i poradnictwo dla kandydatów, 2/Doradztwo indywidualne,3/Procedura
rekrutacyjna kandydata - składanie wniosku (opłaty), 4/Uzupełnianie portfolio (coaching),
5/Utworzenie Rady Akredytacyjnej (złożonej z przedstawicieli uczelni i profesjonalistów
ze świata pracy) i organizacja wywiadu z kandydatem
kandydatem, 6/ Dyskusja i rozpatrzenie
wniosku – decyzja Rady o pełnym lub cząstkowym uznaniu efektów osiągniętych przez
kandydata).
Poza tym
y rozwiązania
ą
takie jak:
j
- uznawanie osiągnięć z ostatnich klas Lycee na poczet dyplomu Bachelor;
- uprawnienie uczelni – np. wydział kształcenia ustawicznego
- jury, dossier, cv, interview, ca 800€
- sieć krajowych konsultantów
- dotacja dla uczelni celem doskonalenia „usług
usług akredytacyjnych”
- W roku 2009 we Francji: 4 476 wniosków zakończonych pełną walidacją, 18 586 –
częściową, związaną ze skierowaniem na określone kursy, moduły, studia – zarówno
w uczelniach
uczelniach, jak poza nimi
nimi.
Przykłady organizacji kształcenia zgodnie z misją LLL uczelni:
Estonia (źródło: U.Kessli,
U Kessli REA-UG,
REA UG 2011)
Proces walidacji (RPL)
Wnioskodawca
odpo‐
wiedź
Doradca
wniosek
Uczelniany specialista odpo‐
wiedź
informacja wniosek
Oceniający
wyznaczenie wyznaczenie
drogi kształcenia/
doskonalenia doskonalenia
System informacji i organizacji studiów
ESTONIA (2)
Walidacja - na podstawie opinii Oceniającego, którym może być
indywidualny expert lub komitet oceniający (jury), komitet ds.
kwalifikacji zawodowych,
zawodowych in
in.
Wniosek – zawsze z załącznikami: a/samoocena na podstawie
autoanalizy osiągnięć, b/dokumentacja potwierdzająca samoocenę:
certyfikaty, raporty, opisy wykonania pracy, opinie pracodawców,
ó
portfolia odbytych we własnym zakresie studiów, in.)
Postępowanie walidacyjne może być też wymaganiem:
- wywiadu
- raportu z odbytego stażu
- obse
obserwacji
wacj kandydata
a dydata w miejscu
ejscu p
pracy
acy lub w wa
warunkach
u ac jego
symulacji.
W roku 2010 Uniwersytet w Tartu dokonał pełnej walidacji w
przypadku 1371 wniosków, częściowej – 103, odmówił jej w 13
przypadkach.
Współpraca Uczelni LLL:
EUCEN
European Universities Continuing Education Network –
the Association in University Lifelong Learning (zał.:1991; aktualne
członkostwo: 194 jednostki - uczelnie z 35 krajów
ó oraz 16 krajowych sieci –
wśród nich Polish Universities for Lifelong Learning - PULL działający w
ramach UKA od 2012):
- środowisko opiniotwórcze i wpływające na rozwiązania legislacyjne UE
(m.in. współautorstwo European Universities Charter on LLL, podstawy Planu
Modernizacji SzW w Europie)
- sieć wzajemnego wsparcia, wymiany i współpracy „Uczelni LLL-Integratorów”
Pojęcie University Lifelong Learning (ULLL): proces realizacji trzech
kluczowych misji uczelni przez pryzmat LLL: education, research, service, czyli
zapewnianie przez uczelnie sposobności i warunków do uczenia się oraz
badań i umożliwianie dostępu do usług nakierowanych na:
- rozwój osobisty i zawodowy indywidualnych osób
- rozwójj społeczny,
y kulturalnyy i ekonomiczny
y społeczeństwa i regionu.
g
Usługi te są działaniami zakorzenionymi w badaniach i realizowanymi na
poziomie akademickim, we współpracy z różnymi interesariuszami i partnerami
społecznymi.
(Na podst.: J.Urbanikowa, UW, 2012)
•
Rób to! Nie czekaj na definicje LLL, nie przejmuj się rozbieżnościami polityk!
Nie bój się rozwiązań niekonwencjonalnych!
Przemyśl
ś relację pomiędzy edukacją „dyplomową” a LLL i…
złam bariery pomiędzy nimi, jeżeli trzeba!
Przekonaj kadrę do uczenia w trybie LLL!
Otwórz ofertę dyplomową na „nietradycyjnych
nietradycyjnych” słuchaczy – wszędzie tam
tam,
gdzie to możliwe!
Utwórz możliwości uznawania dokonań spoza edukacji formalnej (RPL);
wykorzystaj to!
W
Wyceniaj
i j wszystkie
tki kkursy w ECTS i zapewniaj
i jd
drożność
ż ść wszędzie
d i ttam,
gdzie to możliwe!
Przemyśl relację pomiędzy uczelnią a jej otoczeniem i…
pomyśl jakie są potrzeby w zakresie kapitału ludzkiego
(na rynku pracy, w związku ze społeczeństwem obywatelskim, z indywidualnymi
potrzebami defaworyzowanych osób i grup, itd.)!
Szukaj powiązań z innymi sektorami edukacji i z rynkiem pracy
(
(prowadź
dź własne
ł
jjego analizy)!
li )!
Określ grupy celowe i sposób pozyskiwania potencjalnych interesariuszy i….
Otwórz przyjazne centra doradztwa („Integratory”?)!
Związuj studentów/absolwentów z uczelnią; kształć ich dalej jako „Lifelong
„Lifelong-learnerów”
learnerów
Zastosuj kreatywnie Ramy Kwalifikacji!
Rozpowszechniaj wiedzę o walidacji osiągnięć spoza uczelni (RPL)!
(Na podstawie: EUCEN: „dobre rady”, E.Chmielecka, 2012)
Dziękuję za uwagę!