PROFILAKTYKA WAD POSTAWY Kampania „Trzymaj się prosto” 21

PROFILAKTYKA WAD POSTAWY Kampania „Trzymaj się prosto” 21

PROFILAKTYKA WAD POSTAWY
Kampania „Trzymaj się prosto”
21 -25 X 2013 r.
ORGANIZATOR : JOANNA MAMOTIUK
CELE KAMPANII :
- uświadomienie uczniom klas pierwszych gimnazjum znaczenia prawidłowej postawy dla
zdrowia człowieka ;
- pomoc w zrozumieniu konieczności korygowania wad postawy ciała w przypadku ich
istnienia.
ZADANIA :
- pokazanie prawidłowej postawy w pozycji stojącej i siedzącej - plansze;
- uświadomienie uczniom, na czym polega zapobieganie wadom postawy (pogadanka);
- zapoznanie z najczęściej występującymi wadami postawy;
- powtarzanie zaprezentowanych ćwiczeń korekcyjnych na lekcjach w- f (w październiku i
listopadzie dla utrwalenia nawyku utrzymywania prawidłowej postawy) i w domu (u osób z
wadami postawy) przynajmniej 2 razy w tygodniu.
Realizacja zadań :
- przeprowadzenie akcji informacyjnej
-przeprowadzenie na lekcjach wychowania fizycznego (na sali i basenie) przykładowych
ćwiczeń dla pleców okrągłych i wklęsłych, dla stóp płaskich oraz kolan koślawych i
szpotawych oraz ćwiczeń wydłużających kręgosłup;
- prezentacja ćwiczeń śródlekcyjnych;
- pogadanka na temat zdrowego odżywiania -nowej Piramidy zdrowia, otyłości, niedowagi
Postawa ciała to cecha charakterystyczna każdego człowieka. Jest wypadkową warunków
współczesnego życia, budowy ciała i sprawności organizmu.
Według Milanowskiej zależy ona od właściwie ukształtowanego układu kostno więzadłowego, dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego, sprawnie działającego
układu nerwowego, od którego zależy wykształcenie i rozwinięcie prawidłowego odruchu
postawy.
Postawa zmienia się w ciągu całego życia. Zmiany te zależą od wieku, płci, rasy, ale także
od trybu życia, rodzaju pracy i wielu innych czynników. Na postawę ciała wpływa także
środowisko, w jakim przychodzi nam żyć ( rodzina, szkoła). Wyniesione z tego okresu
przyzwyczajenia prawidłowego utrzymywania postawy staną się nawykiem i zaowocują
lepszym zdrowiem młodego człowieka.
Głównym mankamentem naszego życia jest jego sedenteryjność /przestarzale – siedzący,
pozbawiony ruchu, osiadły tryb życia. Na 12 – 15 godzinny dzień dziecka (zależnie od
wieku), przeciętnie przypada: 4 – 7godz. siedzenia w szkole, 2 – 4 godz. odrabiania lekcji
(również najczęściej siedząc), 3 godz. wypoczynku (bardzo często także siedząc – czytanie,
oglądanie TV, gra na komputerze), 1 godz. łącznie spożywania posiłków – także w pozycji
siedzącej. Co w takiej sytuacji mogą zrobić rodzice i nauczyciele, a więc osoby, od których
najbardziej zależy tryb życia dziecka?
Od momentu przyjścia dziecka na świat należy stworzyć dziecku prawidłowe warunki
rozwoju psychoruchowego gwarantujące w przyszłości dobrą sylwetkę, prawidłową postawę
i zadowalającą wydolność organizmu.
Kilkugodzinne przebywanie w pozycji siedzącej, ograniczenie swobody ruchowej,
wzmożona koncentracja i podporządkowanie się zupełnie nowym zasadom spędzania czasu
dalekie jest od higienicznego trybu życia. Pierwsze 3 – 4 lata przypadające na czas nauki
w szkole podstawowej to najczęściej okres intensywnego wzrostu dziecka.
Aby zachować równowagę między przyrostem kośćca, a prawidłowym rozwojem mięśni
konieczne jest systematyczne ćwiczenie, wzmacnianie mięśni posturalnych i podnoszenie
ogólnej wydolności fizycznej dziecka. Zaszczepienie potrzeby ruchu, czynnego wypoczynku
będzie procentowało w przyszłości. Regularne stosowanie prostych ćwiczeń może uchronić
dziecko przed koniecznością poddania się leczeniu w wieku dojrzałym.
Niestety statystyka jest alarmująca. Około 80 % dzieci ma wady postawy.
Rodzice i nauczyciele muszą być świadomi, że jeśli dziecko ma wady postawy, to nie miną
one wraz z rozwojem dziecka. Z wad postawy się nie "wyrasta", mogą one się pogłębiać
i dziecko w dorosłe życie wejdzie z ułomnościami, które mogą mu nie tylko utrudniać
normalne funkcjonowanie, ale także będą miały wpływ na jego zdrowie i sprawność.
Efektywne działania wymagają żmudnej pracy, wytrwałości i zaangażowanej współpracy
samego dziecka z rodziną i ze szkołą. Warto dołożyć wszelkich starań, aby uchronić dziecko
przed wystąpieniem wady postawy. Niezbędna jest analiza codziennych czynności dziecka,
jego ruchowych i statycznych nawyków w celu wyeliminowania szkodliwych czynników
i zastąpienia ich w miarę możliwości zachowaniami sprzyjającymi procesowi korekcji.
Należy to czynić w ramach szeroko pojętej profilaktyki, która wyraża się w
szczególności:
codzienną dbałością o utrzymywanie prawidłowej postawy,
eliminacją czynników stanowiących zagrożenie wystąpieniem wady,
zapewnieniem dziecku odpowiedniej dla niego ilości ruchu umożliwiającej
wszechstronny i harmonijny rozwój fizyczny (w tym również poprzez ćwiczenia
śródlekcyjne)
dokonywaniem regularnej kontroli lekarskiej.
OCENA POSTAWY
Prawidłowa postawa ciała charakteryzuje się następującymi cechami:
głowa ustawiona wprost nad klatką piersiową, biodrami i stopami lub podana nieco
ku przodowi,
klatka piersiowa wysklepiona ku przodowi przy zachowaniu swobodnego
oddychania,
brzuch lekko wciągnięty lub płaski
plecy łagodnie wygięte, przy czym łopatki nie wystają poza linię pośladków,
ręce i nogi prawidłowo ukształtowane,
stopy wysklepione
Istnieją także specjalistyczne metody badania postawy ciała np.
Metoda sylwetkowa wg Wolańskiego polega na przyrównaniu sylwetki badanego dziecka
oglądanego z jego lewego boku do wzorców. Wg tej metody ustalany jest stopień nasilenia
krzywizn, a w tym przewaga jednego z zespołów krzywizn kifotycznych, lordotycznych
lub równoważnych oraz dodatkowo ustawienia głowy, brzucha, barków itp.
Metody oparte na kryteriach linii pionowych, poziomych, symetrycznych kątów.
Istotą tej metody jest wyznaczenie linii pionowych i poziomych, dzięki którym można
wnioskować np. czy barki i kąty łopatek znajdują się na jednakowym poziomie, co z kolei
nam mówi, czy kręgosłup nie wykazuje skrzywień bocznych.
Metoda punktowa (wg Stobieckiej) polega na ocenie punktów oddzielnych elementów
postawy ciała człowieka Za normę przyjmuje się 0 pkt i im większe odchylenie od normy
tym większa liczba przyznawanych punktów (do 3).
Punktowane są następujące elementy
=ustawienie głowy 0-2, barków 0-2,
=zarys kifozy klatki piersiowej 0-3,
= odstawanie łopatek 0-2,
=kształt klatki piersiowej 0-3,
= zarys lordozy lędźwiowej 0-3,
=uwypuklenie brzucha 0-3,
= boczne skrzywienie kręgosłupa 0-2,
= ustawienie uda 0-1,
=kolana proste, szpotowate lub koślawe 0-2,
=ustawienie stępu 0-1,
=występowanie płaskostopia 0-1,
= jakość palców u nóg oraz rozłożenie masy ciała 0-1.
Maksymalna liczba przyznawanych punktów, czyli najgorsza postawa ciała
wg tej metody wynosi 24 punkty, najlepsza - 0 punktów.
WADY POSTAWY
Wszelkie odchylenia od przedstawionych cech postawy prawidłowej dają obraz postawy
nieprawidłowej. Mówimy wówczas o wadzie postawy.
Wadliwa postawa i każde odchylenie w budowie ciała są obrazem mniejszych lub
większych zaburzeń czynności naszego organizmu. Wada postawy jest wyrazem nawyku
nieprawidłowego "trzymania się". Dla dziecka nawykowa, nieprawidłowa postawa jest czymś
zwykłym, naturalnym – przyjmowanym podświadomie.
Najczęściej występujące wady postawy to:
PLECY OKRĄGŁE (hiperkifoza piersiowa)
CECHY: Nadmierne uwypuklenie fizjologiczne ku tyłowi w odcinku piersiowym
kręgosłupa.
Charakterystyczne dla tej wady jest:
garbienie się,
wysuwanie barków i głowy ku przodowi, co powoduje odstawanie łopatek
i ich oddalenie,
klatka piersiowa jest spłaszczona i zapadnięta,
osłabione i rozciągnięte są mięśnie grzbietu i ściągające łopatki oraz mięśnie karku,
nadmiernie napięte i przykurczone mięśnie piersiowe oraz mięśnie zębate przednie.
Dziecko z tą wadą ma ograniczoną ruchomość klatki piersiowej, skłonność do schorzeń dróg
oddechowych, ograniczoną pracę serca oraz ogólnie zmniejszoną wydolność organizmu.
PRZYCZYNY:
przyjmowanie złej postawy podczas siedzenia i zabawy,
niedostosowanie wysokości krzesła i ławki do wzrostu dziecka,
nieodpowiednie noszenie ciężkich przedmiotów,
niewłaściwe ułożenie ciała podczas snu,
nawyk złej postawy,
osłabienie mięśni grzbietu,
osłabienie po chorobie,
słaby wzrok,
chęć ukrycia przez dziewczynki rozwijających się piersi,
nadmierna, w stosunku do rówieśników, wysokość ciała,
schorzenia kręgosłupa.
ZALECENIA:
pływanie stylem grzbietowym,
wykonywanie wszelkich ćwiczeń uwypuklających klatkę piersiową (np. trzymanie
laski na plecach),
wykonywanie ćwiczeń oddechowych.
siedzenie przez około 30 min z laseczką trzymaną na plecach
słuchanie radia lub muzyki w pozycji leżącej na plecach z ramionami
odwiedzionymi w bok i ugiętymi w stawach łokciowych, nogi ugięte skulnie
przy odrabianiu lekcji – właściwa wysokość stołu, dobre podparcie odcinka
lędźwiowego i piersiowego dolnego o oparcie krzesła.
PRZECIWWSKAZANIA:
intensywne i długie biegi, skoki,
ćwiczenia z obciążeniem i dźwiganiem w pozycji wysokiej,
ćwiczenia gimnastyczne; stanie na rękach, głowie, przewroty w przód i tył,
nadmierne skłony w przód, krążenie ramion w przód, jazda na rowerze z niską
kierownicą
wszystkie pozycje, które zaokrąglają plecy i uwypuklają odcinek piersiowy
kręgosłupa.
PLECY WKLĘSŁE (hiperlordoza - przodowygięcie lędźwiowe)
CECHY: Nadmierne uwypuklenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Charakterystyczne dla tej wady jest:
pogłębiona (znaczne wygięcie) lordoza lędźwiowa,
zwiększone przodopochylenie miednicy,
wypięty brzuch,
uwypuklenie pośladków,
klatka piersiowa i piersiowy odcinek kręgosłupa mogą być nieco spłaszczone.
PRZYCZYNY:
wrodzone (kręgozmyk, sakralizacja, lumbalizacja)
nabyte, będące skutkiem dystonii mięśniowej, czyli nadmiernego napięcia
i przykurczu mięśni grzbietu, uda, lędźwi, brzucha, pośladków
nieprawidłowy sposób noszenia ciężkich przedmiotów,
noszenie tornistra ze zbyt długimi paskami,
wczesne zakładanie przez dziewczęta butów z wysokimi obcasami,
złe ułożenie ciała w czasie snu.
Wada ta powoduje złe funkcjonowanie narządów w jamie brzusznej, zaburzenia czynności
trawienia, chroniczne zaparcia, bóle przeciążeniowe kręgosłupa i inne dolegliwości.
ZALECENIA:
pływanie na grzbiecie,
jazda na rowerze,
uprawianie sportów zimowych,
udział w ćwiczeniach i zabawach na czworakach,
wykonywanie różnorodnych ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha.
PRZECIWWSKAZANIA:
długotrwałe biegi i marsze z obciążeniem,
unikanie pozycji zwiększających lordozę lędźwiową,
uprawianie gimnastyki artystycznej, łyżwiarstwa figurowego i akrobatyki,
mostek, kołyska, leżenie przodem
wykonywanie skoków z zeskokami.
PLECY WKLĘSŁO-OKRĄGŁE
CECHY: Występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i pleców
wklęsłych (pogłębiona kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa).
Charakterystyczne dla tej wady jest:
pogłębienie kifozy piersiowej,
wysunięcie głowy i barków do przodu,
rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki piersiowej,
pogłębienie lordozy lędźwiowej,
zwiększenie przodopochylenia miednicy,
wypięty brzuch,
uwypuklenie pośladków.
Wadzie tej towarzyszy duże osłabienie (rozciągnięcie) prostownika grzbietu w odcinku
piersiowym, a wzrost jego napięcia w odcinku lędźwiowym. Osłabieniu ulegają również
mięśnie brzucha i pośladkowe, natomiast mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej
ulegają przykurczowi.
ZALECENIA:
stosować ćwiczenia elongacyjne, oddechowe,
stosować ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ,
pływanie.
PRZECIWWSKAZANIA:
unikanie pozycji lordozujących i kifotyzujących.
PLECY PŁASKIE
CECHY: kifoza i lordoza są spłaszczone.
Charakterystyczne dla tej wady jest:
głowa lekko wysunięta do przodu,
barki silnie ściągnięte do tyłu,
płaska klatka piersiowa
wątła sylwetka
układ mięśniowy słabo rozwinięty
miednica ustawiona pionowo
kręgosłup traci funkcję amortyzacyjną
ZALECENIA:
W postępowaniu korekcyjnym nie należy unikać pozycji lordozujących
i kifotyzujących.
PRZECIWWSKAZANIA:
ćwiczenia elongacyjne polegające na wydłużeniu kręgosłupa wzdłuż osi długiej,
ślizgi oraz zwisy
pływanie na plecach,
ćwiczenia w siadach skrzyżnym, prostym.
SKOLIOZA (Boczne skrzywienia kręgosłupa I°, II°, III°)
Wielopłaszczyznowe odchylenie linii kręgosłupa od stanu prawidłowego (np. kręgosłup
wygina się w bok {w prawo, w lewo}, pogłębia się wygięcie kifotyczne lub lordotyczne
lub następuje rotacja {obrót kręgów} co prowadzi do powstania garbu). Leczenie skrzywień
polega na odciążeniu i korygowaniu kształtu kręgosłupa za pomocą ćwiczeń fizycznych
i gorsetów korekcyjnych.
Skolioza występuje w trzech stopniach:
Skolioza I° - jest to skrzywienie, którego kąt dochodzi do 30°. Zmiany dotyczą
układu mięśniowo wiązadłowego, bez zniekształceń kostnych. Podlega całkowitej
korekcji.
2.
Skolioza II° - skrzywienie o wartościach kątowych 31¸ 60°. Występują zmiany
strukturalne w kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu,
co objawia się garbem żebrowym.
3.
Skolioza III° - jest to skrzywienie o kącie przekraczającym 60°, z daleko
posuniętymi zmianami strukturalnymi (sklinowacenie i torsje kręgów, deformacja żeber
i miednicy). Skrzywienie to nie koryguje się.
1.
Postawa skoliotyczna jest wstępnym stadium wady. Występuje asymetria barków, łopatek,
trójkątów talii, ale nie dochodzi do skrzywienia bocznego kręgosłupa lub jest ono niewielkie.
Podlega korekcji. Rehabilitacją skrzywień II° i III° zajmują się placówki służby zdrowia.
Skolioza powoduje zaburzenia symetrii ciała, zniekształcenie kręgosłupa i żeber, niekorzystne
zmiany w układzie krążeniowo - oddechowym, w sprawności i wydolności fizycznej, a także
zaburzenia czynności narządów wewnętrznych klatki piersiowej.
ZALECENIA
pływanie, zwłaszcza stylem klasycznym,
jazda na nartach, rowerze,
zabawy na czworakach,
dużo ruchu na świeżym powietrzu,
umiarkowany bieg.
PRZECIWWSKAZANIA:
wykonywanie intensywnych biegów, długotrwałych marszów,
skoki i zeskoki na twarde podłoże,
dźwiganie,
wykonywanie mostków, przewrotów.
WADY KOŃCZYN DOLNYCH
Zniekształcenia kończyn dolnych pogarszają w znacznym stopniu statykę ciała i zmieniają
postawę. Są one wadami wrodzonymi lub powstają w wyniku asymetrii w budowie wyżej
położonych odcinków ciała, przeciążeń pracą statyczną albo na skutek innych przyczyn.
Kolano koślawe czyli skierowane do wewnątrz.
Odznacza się charakterystycznym ułożeniem, skierowanym przyśrodkowo.
Uda w stosunku do podudzia tworzą literę "X" w pozycji stojącej są od siebie oddalone.
Wadę wywołuje przebyta w dzieciństwie krzywica, nadmierna nadwaga, zbyt wczesna
nauka wstawania i chodzenia dziecka, nawykowy siad na piętach. Dziecko z tą wadą oprócz
niewydolności ruchu ma też płaskostopie.
Kolano szpotawe czyli skierowane na zewnątrz.
Kończyny przyjmują ułożenie w kształcie litery ?O? największe wygięcie znajduje się zwykle
w górnej części podudzia.
STOPA PŁASKA I PŁASKO - KOŚLAWA (płaskostopie) - wada statyczna kończyn
dolnych. Płaskostopie może być wrodzone lub pojawić się w okresie przeciążenia nauką.
Charakteryzuje się:
obniżeniem sklepienia podłużnego stopy, najczęściej na tle niewydolności
statycznej, koślawości kości piętowej, - - szybkim zmęczeniu się,
bolesnością stóp i łydek.
Stopy odchylają się na zewnątrz - uwypuklenie tzw. kostki wewnętrznej oraz skręcenie pięt
na zewnątrz.
Dobrym sprawdzianem wysklepienia stopy jest wykonanie plantokonturogramu (ślad mokrej
stopy pozostawiony na papierze, mokrym piasku).
PRZYCZYNY:
przynaglanie dziecka do zbyt wczesnego chodzenia,
zakładanie małemu dziecku twardych bucików,
otyłość,
stojący tryb życia,
niewydolność stóp,
forsowne marsze,
niedobór witaminy D3.
długotrwałe stanie,
biegi i skoki na twardym podłożu,
forsowne i długotrwałe biegi i marsze.
ZALECENIA
codzienne ćwiczenia wykonywane w domu przez około 15 min.
ćwiczenia mięśni nóg (ruchy chwytne stóp, chodzenie boso po miękkim podłożu,
np. piasku, łące a także gorącym piasku i żwirze),
chodzenie w obuwiu z wkładką ortopedyczną (zlecone wyłącznie przez lekarza).
PRZECIWWSKAZANIA
długotrwałe stanie,
bierne zeskoki i skoki na twarde nieelastyczne podłoże np. beton
rozsuwanie na zewnątrz palców stóp w staniu i chodzie
ćwiczenia w dużym rozkroku
Stopa wydrążona zniekształcenie polega na pogłębieniu wydrążenia stopy w odcinku między
guzem piętowym a głowami kości śródstopia z równoczesnym skróceniem tego odcinka.
Wada charakteryzuje się tzw. wysokim podbiciem.
WADY STÓP
1. typ stóp wg Bochenka :
a) wydrążona
b) prawidłowa
c) spłaszczona
d) płaska
2. typ stóp wg Clarke’a
a) 1-3 stopa wydrążona
b) 4-6 stopa prawidłowa
c) 7-10 różne postacie płaskostopia
WADY KOLAN
W różnych okresach życia dziecka kształtowanie się kończyn dolnych i stóp jest nieco
odmienne. Znajomość tych fizjologicznych odchyleń pozwala nie tylko ustrzec się przed
zbędną, a więc szkodliwą ingerencją terapeutyczną, ale także przed przeoczeniem wczesnego
stadium wady.
Zacznijmy jednak od samego początku. W okresie noworodkowym obserwujemy
nieznaczną szpotawość kolan dziecka oraz zgięciowe ustawienie stawów biodrowych i
kolanowych. Czy wszystko jest zatem w porządku? Oczywiście! Jest to bowiem czysta
fizjologia, która pozostała po ułożeniu wewnątrzmacicznym. I takie ustawienie nóżek dziecka
utrzymuje się zazwyczaj do ok. 3 roku życia. Gdy dziecko wchodzi w okres przedszkolny,
fizjologiczna szpotawość przechodzi w fizjologiczną koślawość, która zanika zwykle sama
ok. 10 roku życia, nieco szybciej u dziewczynek niż u chłopców. Pojawienie się koślawości
czy szpotawości w okresie pokwitania może mieć już charakter trwały!
I - kolana koślawe; II - kolana szpotawe
Koślawość kolan (nogi w kształcie litery X) - występuje, gdy przy złączonych i
wyprostowanych kolanach, między kostkami przyśrodkowymi tworzy się odstęp powyżej
4-5 cm.
Większe predyspozycje do tej wady mają dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym.
Koślawość kolan sprawia, że dzieci mają tendencję do stawania w rozkroku.
Takie ustawienie nóg zwiększa obciążenie wewnętrznych brzegów stóp, przez co utrudnia
kształtowanie się prawidłowego sklepienia stopy i prowadzi do płaskostopia.
Zgłoś się do lekarza, gdy:
dziecko ma wyraźnie koślawe kolana;
koślawość się pogłębia.
Korekcja koślawości
Leczenie zachowawcze jest uzależnione od przyczyny i stopnia zaawansowania wady.
Dziecko, które ma skłonności do koślawości kolan:
1. Nie powinno długo chodzić ani stać w rozkroku.
2. Nie może w czasie zabawy przebywać w siadzie klęcznym między piętami, z podudziami
i stopami skierowanymi na zewnątrz.
3. Powinno jak najczęściej siedzieć w tzw. siadzie skrzyżnym („po turecku”).
4. Powinno zredukować nadwagę (jeśli istnieje).
5. Może stosować wkładki lub obuwie z podwyższonym obcasem po stronie wewnętrznej,
ale tylko przy zaleceniu przez lekarza.
Zalecenia: gimnastyka korekcyjna, pływanie kraulem, jazda na rowerze, masaż klasyczny,
terapia manualna.
Przeciwwskazania: łyżwiarstwo, jada na nartach technikami kątowymi (pług, łuk).
Przykładowe ćwiczenia:
siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą. Opad
tułowia w przód z równoczesnym ugięciem ramion w stawach łokciowych i chwytem
dłońmi stóp, łokcie szeroko rozstawione na zewnątrz rozpychają kolana;
leżenie tyłem, ręce w górze, kończyny dolne ugięte w stawach kolanowych, stopy
złączone, skłon tułowia w przód z równoczesnym rozchyleniem kolan na zewnątrz,
stopy pozostają złączone;
siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą, ręce
ugięte w stawach łokciowych i wsparte dłońmi na kolanach – naciskanie dłońmi
na kolana;
leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach kolanowych, między stopami piłka
gumowa, ramiona wyprostowane w górze, przenoszenie piłki w tył za głowę i chwyt
piłki dłońmi, powrót do leżenia, tułów z kończynami dolnymi ugiętymi w stawach
kolanowych, ramiona z piłką pozostają wyprostowane za głową, skłon tułowia
w przód z rękami wyciągniętymi przed siebie – włożenie piłki gumowej między stopy;
siad ugięty podparty, klaskanie podeszwami stóp;
siad skrzyżny, ramiona wzdłuż tułowia, przejście do leżenia tyłem i powrót;
siad prosty, piłka między kolanami, ręce oparte za plecami, wznos bioder w górę?
przejście do podporu tyłem;
leżenie tyłem nogami do ściany, piłka między kolanami ? marsz stopami po ścianie
w linii pionowej;
w staniu tyłem do drabinek stanie zwieszone;
unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym w górę na zewnątrz, zmiana nóg;
w staniu, piłka między kolanami, podskoki trzymając piłkę kolanami.
Szpotawość kolan (nogi w kształcie litery O) - rozpoznajemy, gdy przy złączonych
i wyprostowanych kolanach tworzy się między kolanami odstęp większy niż 4-5 cm.
Kolana szpotawe zazwyczaj zniekształcają całe nogi, ale czasami wygięcie dotyczy tylko
podudzi (nogi pałąkowate).
Najczęstszą przyczyną szpotawości jest krzywica (niedobór witaminy D), ale wadę te spotyka
się również u dzieci z nadwagą, które zbyt wcześnie rozpoczęły chodzenie (brak fazy
raczkowania). Do powstania kolan szpotawych usposabia również długie siedzenie w pozycji
ze skrzyżowanymi nogami („po turecku”). Wada nasila się szczególnie w okresie
intensywnego wzrostu i jest zwykle obustronna.
Zgłoś się do lekarza, gdy:
nóżki dziecka są wyraźnie szpotawe;
wygięcie obu nóżek jest niesymetryczne;
dziecko utyka bądź skarży się na bóle nóg.
Korekcja szpotawości
Leczenie zachowawcze jest uzależnione od przyczyny i stopnia zaawansowania wady.
Dziecko, które ma skłonności do szpotawości kolan:
1. Powinno unikać wysiłków i obciążeń w pozycji stojącej.
2. Nie może w czasie zabawy przebywać w tzw. siadzie skrzyżnym („po turecku”).
3. Powinno jak najczęściej siedzieć ze złączonymi kolanami i rozstawionymi stopami.
4. Powinno zredukować nadwagę (jeśli istnieje).
5. Może stosować wkładki lub obuwie z podwyższonym obcasem po stronie zewnętrznej,
ale tylko przy zaleceniu przez lekarza.
Zalecenia: gimnastyka korekcyjna, łyżwiarstwo, jada na nartach technikami kątowymi (pług,
łuk), masaż klasyczny, terapia manualna.
Przeciwwskazania: pływanie kraulem, jazda na rowerze.
Przykładowe ćwiczenia:
siad ugięty podparty, stopy rozstawione, naprzemienne skręcanie ugiętych kończyn
dolnych do wewnątrz z równoczesnym dotknięciem kolan do podłoża;
leżenie przodem na ławeczce, ramiona wyciągnięte i chwyt za obrzeże ławki,
Nogi poza ławką. Wykonanie nogami wyprostowanymi w stawach biodrowych
i kolanowych ruchów nożycowych;
siad ugięty podparty, między kolanami piłka gumowa, zgniatanie kolanami piłki;
siedząc na ławeczce, woreczek między kolanami, próbujemy prostować nogi;
leżenie tyłem, rozkrok, złączenie kończyn dolnych przez ugięcie w stawach
kolanowych do wewnątrz, stopy na zewnątrz;
w siadzie skulnym ręce w bok zgięte w stawie łokciowym, opad tułowia w tył,
woreczek między kolanami;
leżenie tyłem, woreczek między kolanami, rysowanie kółek w lewą i w prawą stronę;
w staniu w lekkim rozkroku, ugięcie kolan (półprzysiad) z równoczesnym zbliżeniem
kolan do siebie przez naciskanie dłońmi na boczne okolice kolan;
w staniu tyłem do drabinek (ściany), unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym
w górę w skos przez nogę przeciwną;
podskoki obunóż na materacu, ręce oparte na skrzyni (stole), woreczek między
kostkami, kolana związane.
PRZECIWDZIAŁANIE WADOM POSTAWY CIAŁA
Maria Kutzner – Kozińska proponuje 24 – godzinny system przeciwdziałania wadom
postawy.
Sen – dla dzieci młodszych powinien wynosić minimum 10 – 11 godzin na dobę,
dla starszych 8 – 9 godzin. Dziecko powinno spać we własnym łóżku o twardym,
nie uginającym się materacu, poduszka powinna być mała, wypełniająca przestrzeń zawartą
między barkiem a uchem w pozycji leżenia na boku. Najbardziej wszechstronne zastosowanie
dla wszystkich wad ma pozycja leżąc na plecach.
Rozruch poranny – powinien trwać 15 minut. Najlepiej gdyby dziecko miało możliwość
przeprowadzenia go przy współudziale rodziców i rodzeństwa. Jeśli to tylko możliwe
powinno się go przeprowadzać na świeżym powietrzu – choćby tylko przy otwartym oknie.
Po rozruchu zaleca się prysznic (nie za ciepłą wodą) oraz inne, niezbędne codziennie zabiegi
higieniczne.
Dojście do szkoły – obecna moda na tornistry i plecaki gwarantuje prawidłowe rozłożenie
ciężaru, należałoby zwrócić uwagę na dwie sprawy: takie zapakowanie tornistra, by jego
zawartość była równomiernie rozłożona i nie mogła się przesuwać i by ciężar tornistra nie był
zbyt duży, co powodowałoby pochylanie się do przodu dla zrównoważenia tego obciążenia.
Praca w szkole – na wiele czynników jako rodzice nie mamy wpływu, jednak chciałaby
zwrócić uwagę na fakt zależny właśnie od rodziców – zwolnienia z ćwiczeń na lekcjach
wychowania fizycznego. Najgorsze, co mogą zrobić rodzice dziecka z wadą postawy,
to potraktować je jako chore i odsunąć od wszelkiej aktywności fizycznej. Również dzieci
zwalniane z powodu czasowej niedyspozycji zadziwiłyby swoich rodziców, kiedy zziajane,
mokre od potu wracają z przerwy międzylekcyjnej, ale na w–fie muszą 45 minut przesiedzieć
prawie bez ruchu, bo rodzice proszą nauczyciela by nie ćwiczyły.
1.
Należy dążyć do tego, aby w ramach istniejących możliwości zapewnić wszystkim
uczniom właściwe warunki pracy.
Ławki stosowne do wzrostu dziecka.
Wysokość krzesła powinna odpowiadać długości podudzi ( stopy oparte
o podłogę ), oparcie podpiera odcinek lędźwiowo - piersiowy kręgosłupa.
2.
Ważnym elementem walki ze zmęczeniem szkolnym są krótkie przerwy
śródlekcyjne.
Prawidłowo organizowane przyczynią się do usunięcia lub przynajmniej zmniejszenia
zmęczenia u uczniów.
Ćwiczenia śródlekcyjne należy przeprowadzać przy uchylonym oknie.
Dzieci powinny wyjść z ławek i zapewnić sobie tyle miejsca, na ile będzie to
możliwe w danych warunkach.
W trakcie ćwiczeń można wykorzystać ławkę jako przyrząd
gimnastyczny.
o
Ćwiczenia powinny być dla dzieci relaksem, opierać się na zasadzie
czynnego wypoczynku.
o
Należy je przeprowadzać w sposób miły i radosny.
o
Zachęcam do systematycznego przeprowadzania tychże ćwiczeń. Dzieci wykonują je
z przyjemnością. Zapominają przez chwilę o momentach emocjonalnych
towarzyszących lekcji, odprężają się i zapominają także o zmęczeniu fizycznym
i psychicznym.
3. Odrabianie lekcji – ponieważ dziecko, zwłaszcza starsze, codziennie kilka godzin
spędza odrabiając lekcje, konieczne jest zwracanie uwagi na pozycję, jaką przy tej
pracy przyjmuje. Aby jednak miało możliwość przyjmowania prawidłowej pozycji
konieczne jest spełnienie następujących warunków:
o
o
o
o
o
biurko lub stół z oświetleniem padającym z lewej strony i nie rażącym
oczu, o wysokości takiej, by przy siedzeniu dziecko opierając się
przedramionami o blat miało kręgosłup wyprostowany i barki ustawione poziomo
wysokość krzesła powinna odpowiadać długości podudzi (stopy
powinny być oparte o podłogę). Jeśli wysokość stołu i krzesła jest zbyt duża
dla dziecka (szczególnie w przypadku dzieci młodszych) można zastosować
podnóżek.
tułów powinien być wyprostowany i oddalony od stołu 3-5 cm,
nogi powinny całymi stopami dotykać podłoża
głowa powinna być lekko pochylona nad stołem, a odległość oczu
od końca pióra ma wynosić około 30-35 cm
o
o
łokcie nie powinny leżeć na stole, ale wystawać nieco poza jego brzeg,
w czasie czytania dziecko powinno siedzieć prosto, nie pochylać się.
Zasadą obowiązującą przy odrabianiu lekcji jest zmienność pozycji.
Częściowe odciążenie kręgosłupa uzyskuje się w pozycji klęcznej na taborecie,
z podparciem na przedramionach. Również przy wykonywaniu każdej innej pracy
należy zwracać uwagę na prawidłową postawę.
Odżywianie – powinno być pełnowartościowe według powszechnie znanych zasad.
W przypadku nadwagi powinno się postępować zgodnie z zaleceniami lekarza!
Aby wadę skorygować, trzeba ćwiczyć i to bezwzględnie codziennie ( nie można
poprzestać na zajęciach gimnastyki korekcyjnej.
PODSUMOWANIE
W trosce o prawidłową postawę dziecka niezbędna jest współpraca między dzieckiem,
rodzicem, nauczycielem, lekarzem.
Celem i efektem tej współpracy powinno być:
skorygowanie istniejących zaburzeń statyki ciała i doprowadzenie jej,
o ile jest to możliwe, do stanu prawidłowego;
o
niedopuszczenie do powstania wad postawy ciała, gdy zaistnieją
warunki sprzyjające ich powstaniu;
o
doprowadzenie sprawności fizycznej dziecka do stanu uznanego za
prawidłowy poprzez:

wyrobienie u dziecka nawyku prawidłowej postawy ciała
we wszystkich sytuacjach i czynnościach dnia codziennego;

wytworzenie silnej i wytrzymałej stabilizacji mięśniowo –
więzadłowej kręgosłupa;

wdrożenie do rekreacji ruchowej uwzględniającej elementy
profilaktyki i korekcji zaburzeń zagrażających lub istniejących u dziecka.
o
Ocena postawy ciała
Klasa
Data
badania
Ocena punktowa
Łączna
Głowa Klatka
Brzuch Plecy ocena
piersiowa
Słowna
ocena
postawy
I
Ocena postawy ciała
Klasa
I
Data
badania
Ocena punktowa
Łączna
Głowa Klatka
Brzuch Plecy ocena
piersiowa
Słowna
ocena
postawy