działalność innych instytucji oraz organizacji i środowisk wzajemnej

Rozdział VIII
DZIAŁALNOŚĆ INNYCH INSTYTUCJI ORAZ ORGANIZACJI
I ŚRODOWISK WZAJEMNEJ POMOCY*
8.1. Instytut Psychiatrii i Neurologii
Instytut Psychiatrii i Neurologii prowadzi działalność naukową i kliniczną w ramach Ośrodka
Terapii Uzależnień, zajmuje się leczeniem chorób psychicznych i neurologicznych oraz leczeniem
uzależnień od alkoholu. W ramach Instytutu działa od wielu lat Zakład Badań nad Alkoholizmem
i Toksykomaniami, prowadzący badania naukowe w tej dziedzinie.
W 2002 roku w Instytucie Psychiatrii i Neurologii przeprowadzono 16 prac badawczych
dotyczących problemów alkoholowych, w tym – 7 badań społecznych i epidemiologicznych,
4 badania kliniczne oraz 5 badań biomedycznych.
Pracownicy Instytutu uczestniczyli w 29 konferencjach, na których przedstawi 26 referatów,
5 posterów, prowadzili kilka warsztatów i sesji panelowych na temat alkoholu.
8.1.1. Badania społeczne i epidemiologiczne
• Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami
– Uwarunkowania konsumpcji alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.
(temat nr 26, kierownik : dr J. Moskalewicz).
– Obciążenie
ostrych
dyżurów
szpitalnych
interwencjami
alkoholowymi
(grant National Institute for Alcohol Abuse and Alcoholism, temat nr 511/54/17, kierownik:
dr J. Moskalewicz).
• Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego
– Ocena
stanu
zdrowia
psychicznego
w
wybranych
populacjach.
(tematu nr 28, kierownik: prof. dr hab. C. Czabała).
– Ocena pilotażowego wdrożenia programu wczesnej profilaktyki alkoholowej Project
Nortland. Część druga: “Amazing Alternatives”. (grant PARPA nr Alc–10/2002, kierownik:
mgr A. Pisarska).
• Zakład Psychologii Klinicznej
– Psychospołeczne uwarunkowania wzrostu vs redukcji intensywności picia alkoholu
w okresie od dorastania do wczesnej dorosłości (Studia katamnestyczne).
(grant PARPA nr Alc 5, kierownik: dr E. Stępień).
• Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej
– Próba oceny rozpowszechnienia używania środków psychoaktywnych wśród pacjentów
z rozpoznaniem schizofrenii. (temat nr 27, kierownik: dr n. hum. M. Sawicka).
• Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia
– Analiza
informacji
dotyczących
zasobów
lecznictwa
psychiatrycznego
i neurologicznego oraz rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych w Polsce (Zakłady
psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej. Rocznik Statystyczny 2001).
(temat nr 29, kierownik: dr med. B. Pietrzykowska).
*
Rozdział opracowany na podstawie materiałów i opracowań nadesłanych do Państwowej Agencji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych
144
8.1.2. Badania kliniczne
• Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień
– Wpływ podstawowego programu terapeutycznego na subiektywną ocenę jakości życia
(JŻ) pacjentów uzależnionych od alkoholu. (temat nr 35, kierownik: dr med. B.T.
Woronowicz).
• Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego
– Reaktywność na smak glutaminianu sodu (smak umami) potencjalny marker uzależnienia
od alkoholu etylowego. (grant KBN nr 0340/4P05A /2002/23, kierownik : dr A. Ścińska).
• IV Klinika Psychiatryczna
– Analiza przebiegu i leczenia zespołów abstynencyjnych osób z uzależnieniem od
benzodiazepin i mieszanym (od alkoholu i benzodiazepin). (temat nr 6, kierownik: lek.
med. K. Bożejko).
• Klinika Nerwic
– Seksualność oraz używanie alkoholu i leków u kobiet z zaburzeniami odżywiania. (temat
nr 18, kierownik: dr med. Anna Sarol–Kulka).
8.1.3. Badania biomedyczne
• Zakład Neuropatologii
– Analiza komórek immunokompetentnych w narządach noworodków szczurzych
pochodzących od samic pojonych alkoholem podczas ciąży i/lub w okresie karmienia.
(grant PARPA, nr Alc 4, kierownik: doc. dr hab. T. Wierzba–Bobrowicz).
• Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego
– Dalsza charakterystyka neurobiologiczno–farmakologiczna linii szczurów Wistar
wyselekcjonowanych w kierunku zwiększonej preferencji alkoholu etylowego. (temat nr
64, kierownik: dr W. Dyr.).
– Dysfunkcja układu serotoninergicznego a uzależnienie od alkoholu etylowego. Badania
na zwierzętach z uszkodzeniem neuronów 5–HT wykonanym za pomocą neurotoksyny
5,7–DHT. (temat nr 66, kierownik: dr E. Koroś).
– Funkcjonowanie zmysłu smaku u osób uzależnionych od opioidów leczonych w programie
metadonowym. (temat nr 67, kierownik: doc. dr hab. med. P. Bieńkowski).
– Podstawy neurobiologiczne, mechanizmy i metody profilaktyki oraz leczenia uzależnień.
(grant Zamawiany KBN nr PBZ–KBN/033/P05/2000– we współpracy z Międzynarodowym
Instytutem Biologii Molekularnej i Komórkowej, kierownik: prof. W. Kostowski).
8.2. Instytut Psychologii Zdrowia
Celem działalności Instytutu jest innowacyjne stosowanie wiedzy i metod psychologicznych
do rozwiązywania problemów zdrowotnych, w szczególności występujących u osób nadużywających
i uzależnionych od alkoholu oraz u członków ich rodzin. Realizacja związanych z tym badań obejmuję
działalność badawczo – wdrożeniową i edukacyjną oraz poszukiwanie i sprawdzanie nowych metod
pomocy psychologicznej. Instytut Psychologii Zdrowia korzysta w tym celu z różnorodnych inspiracji
teoretycznych i praktyki wprowadzania konstruktywnych zmian w ludzkim życiu. (Większość zadań
Instytut Psychologii Zdrowia realizuje na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych. Szczegółowy ich opis znajduje się w rozdział VI: „Działania realizowane przez
Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pod nadzorem Ministra Zdrowia”).
W skład Instytutu wchodzą:
• Dział Badań i Ekspertyz
• Centrum Informacji Naukowej
• Centrum Szkoleń i Psychoedukacji IPZ
• Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
• Ośrodek Psychoterapii IPZ
• Dział Wydawnictw
145
8.2.1. Dział Badań i Ekspertyz
W 2002 roku Dział Badań i Ekspertyz kontynuował badania przebiegiem procesu psychoterapii
oraz jej efektywnością, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu procesu i efektów terapii osób
uzależnionych i współuzależnionych – pacjentów placówek leczenia odwykowego. Prace badawcze
koncentrowały się również wokół problemów funkcjonowania psychologicznego członków rodzin
alkoholowych.
W ramach wskazanych tematów zrealizowano następujące badania:
– Sonda STU 2002 – badania katamnestyczne w placówkach lecznictwa odwykowego
realizowane we współpracy z uczestnikami STU (Studium Terapii Uzależnień). Celem tych
badań była: weryfikacja skuteczności lecznictwa odwykowego na przestrzeni lat; dostarczenie
placówkom metod oceny własnej pracy terapeutycznej oraz podniesienie profesjonalizmu pracy
psychoterapeutycznej z pacjentem poprzez jej ewaluację.
– Analiza psychologiczna struktury „ja” i zmiany w obrazie siebie pacjentów lecznictwa
odwykowego pod wpływem oddziaływań terapeutycznych. Cele badania to: analiza
specyficznych cech obrazu siebie i potrzeb rozwojowych osób uzależnionych; śledzenie dynamiki
zmiany w zakresie sądów poznawczych i emocjonalnych odniesień w stosunku do siebie osoby
uzależnionej przed rozpoczęciem terapii i po jej zakończeniu; poznanie specyfiki najczęściej
stosowanych strategii radzenia sobie ze stresem i ich uwarunkowań osobowościowych.
– Żony alkoholików. Celem badania była analiza i opis populacji kobiet współuzależnionych, które
nie uczestniczą w psychoterapii oraz porównanie żon i partnerek biorących udział w programach
terapeutycznych i nie uczestniczących w tego typu formach oddziaływań leczących.
– Analiza stylu radzenia sobie ze stresem w rodzinie alkoholowej. Celem badania
była diagnoza stylu radzenia sobie ze stresem u osób współuzależnionych i uzależnionych
oraz porównanie go ze stylami radzenia sobie osób nie doświadczających życia w rodzinie
alkoholowej.
Traumy dzieciństwa w doświadczeniu osób współuzależnionych. Celem badania było
poszukiwanie odpowiedzi na pytanie czy doświadczenia traumatyczne w okresie dzieciństwa
i dojrzewania pozostają w związku z wchodzeniem w pułapkę współuzależnienia w dorosłych
związkach oraz opis tych zależności.
– Dorosłe Dzieci Alkoholików – zmiany w efekcie psychoterapii. Celem programu było
poszukiwanie odpowiedzi na pytania: czy w grupie tej można diagnozować występowanie objawów
psychopatologicznych w większym nasileniu niż w populacji ogólnej; jaki jest psychologiczny
obraz siebie osób, które wychowywały się w rodzinie alkoholowej oraz jakie zmiany zachodzą po
zakończeniu pełnego programu terapii DDA w obszarze zdrowia psychicznego i funkcjonowania
psychospołecznego.
– Diagnoza rozmiarów zjawiska przemocy domowej, postaw społecznych wobec
problemu przemocy i zasobów mających możliwość rozwiązywania i zapobiegania
przemocy domowej. Dział Badań Instytutu Psychologii Zdrowia we współpracy z Urzędem
Gminy Warszawa – Ursynów zrealizował pilotażowy program badawczy na terenie tej gminy.
Wynikiem projektu badawczego była analiza i diagnoza stanu zasobów gminy w zakresie
rozwiązywania problemów i pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych.
– Rozmiary spożycia alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez studentów
i żołnierzy zasadniczej służby wojskowej oraz ocena podejmowanych działań
profilaktycznych. (Więcej w rozdziale II: „Diagnoza problemów związanych z alkoholem
i problemami alkoholowymi w Polsce w 2002 roku - Badania studentów oraz żołnierzy zasadniczej
służby zawodowej”)
– Analiza i opis kompetencji opiekuńczo-wychowawczych i postaw wobec dzieci
u wychowawców Domu Dziecka.
– Pracownicy świetlic socjoterapeutycznych. Ewaluacja efektów szkoleń i analiza potrzeb
doskonalenia zawodowego. Badania uczestników V Konferencji w Juracie – „Pomoc psychologiczna
dzieciom z rodzin alkoholowych”.
146
8.2.2. Centrum Informacji Naukowej
Instytut prowadzi Centrum Informacji Naukowej zorientowanej na problemy związane
z profilaktyką, leczeniem i edukacją w zakresie spożywania i nadużywania alkoholu. W ramach
realizacji celów Centrum wykonano m.in. następujące zadania:
– Rozbudowano portal psychologiczny (www.psychplogia.edu.pl) upowszechniający wiedzę
nt. uzależnień i psychologicznych tematów związanych z uzależnieniami; wydawano internetowy
„Serwis Informacyjny IPZ”. rozsyłany pocztą elektroniczną; Serwis posiada ok. 660 stałych
subskrybentów (www.ipz.edu.pl/serwis) wydano 37 numerów Serwisu.
– Kontynuowano działalność internetowej poradni psychologicznej (www.ipz.edu.pl/
centrum/poradnia.html).
– Rozbudowano
Centrum
Autodiagnozy
(www.ipz.edu.pl/centrum/autodiagnoza/)
umożliwiające internaucie samodzielną diagnozę własnego uzależnienia (od alkoholu, nikotyny,
pracy i internetu) lub wspołuzależnienia; aktualizowano obejmującą ponad 400 adresów
internetową bazę placówek lecznictwa odwykowego w Polsce (www.odwyk.pl).
– Moderowano listę dyskusyjną lecznictwa odwykowego.
– Aktualizowano internetową witrynę Instytutu Psychologii Zdrowia (www.ipz.edu.pl),
8.2.3. Centrum Szkoleń i Psychoedukacji IPZ
Centrum Szkoleń i Psychoedukacji IPZ jest wyodrębnioną jednostką organizacyjną Instytutu
powołaną do nadzoru i innowacji w obrębie szkoleń prowadzonych przez Instytut. Centrum Szkoleń
posiada wpis do rejestru szkół zatwierdzonych przez Kuratorium. Program zatwierdzony do realizacji
w 2002 zawierał następujące szkoły:
– Studium Terapii Uzależnień. Funkcjonuje od 1992 roku. Organizowane jest dla osób
starających się o certyfikat Specjalisty Terapii Uzależnień oraz certyfikat Instruktora Terapii
Uzależnień. Obejmuje 400 godzin realizowanych w ośmiu kilkunastoosobowych grupach
warsztatowych plus wykłady.
– Studium Pomocy Psychologicznej. Szkolenie podstawowe nakierowane na pracowników
lecznictwa odwykowego, rozpoczynających naukę praktycznej psychologii pomagania obejmujące
250 h wykładowych. Odbyły się trzy edycje SPP po 45 osób każda. Studium działa od 1984
roku.
– Program Rozwoju Osobistego. Oferowany liderom środowisk trzeźwościowych, ma na celu
zwiększenie ich możliwości konstruktywnego oddziaływania na środowisko społeczne oraz lepsze
radzenie sobie z własnymi problemami i zdrowieniem. Zrealizowano trzy edycje dla 36 osób
każda. Ma ok. 20 letnią tradycję.
– Studium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Działa od 1995 roku. Kurs skierowany do
osób pomagających ofiarom przemocy, dzieciom i rodzinom w których dysfunkcją jest przemoc.
Uczestnikami kursu są pracownicy socjalni, policjanci, nauczyciele, urzędnicy i inne służby
społeczne. Zrealizowano dwie edycje po 70 osób każda.
Ze wszystkich szkoleń w Instytucie skorzystało w blisko 700 osób. Zrealizowano w przybliżeniu
6.000 godz. dydaktycznych.
8.2.4. Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” jest placówką
funkcjonującą od 1995 roku. Jej działalność w 2002 r. była skoncentrowana na osiągnięciu
3 podstawowych celów:
– kontynuowanie procesu budowania systemu wsparcia, interwencji i pomocy dla rodzin dotkniętych
przemocą domową;
– promowanie i tworzenie modelowych rozwiązań przeciwdziałających przemocy w rodzinie;
– badanie zjawiska i wymiana doświadczeń w skali ogólnokrajowej.
Ogólnopolski Telefon „Niebieska Linia” ma na celu zapewnienie dostępności i ulepszenie
usług ogólnopolskiego telefonu interwencyjno – informacyjnego dla ofiar przemocy w rodzinie. Ilość
telefonów interwencyjnych wyniosła 10.573 rozmów.
Baza danych Pogotowia była na bieżąco aktualizowana i uzupełniana i obecnie liczy prawie
147
1200 placówek.
Ogólnopolskie Porozumienie „Niebieska Linia” zawiera promowanie ruchu społecznego
„Niebieska Linia”, które przyczyniło się do zwiększenia ilości członków instytucjonalnych i osobowych.
Obecnie należy do niego prawie 900 instytucjonalnych oraz 2.209 osób.
Środowiskowy program pomocy dla osób uwikłanych w przemoc w rodzinie.
Program środowiskowy w postaci „Poradni Niebieskiej Linii” zwiększył i udoskonalił
technologię pracy interwencyjno terapeutycznej poprzez wdrażanie koncepcji pod nazwą: Terapia
Skoncentrowanej na Rozwiązaniach. Dzięki temu wzrosła skuteczność podjętych działań oraz
efektywność pomocy kompleksowej. W minionym roku obsłużono 386 klientów W tym 43 dzieci.
Udzielono 1.517 konsultacji
Centrum Informacji o Przemocy Domowej.
Opracowywano i wydawano materiały informacyjne i edukacyjne (ulotki, broszury, skrypty,
informatory, itp.) zarówno dla potrzeb Pogotowia oraz członków Porozumienia.
Udzielono także konsultacji i pomocy zarówno w zbieraniu materiałów jak i przygotowaniu 34 prac
magisterskich i ok.20 licencjackich. Udzielono w tej materii kilkaset konsultacji merytorycznych. W
sumie udzielono pomocy 141 osobom.
W ramach propagowania treści zawartych na naszych stronach, została uruchomiona usługa pod
nazwą „doradztwo mailowe”. Udzielono porad i pomocy 456 osobom.
8.2.5. Ośrodek Psychoterapeutyczny IPZ
Ośrodek Psychoterapeutyczny realizuje Program Pomocy Psychologicznej dla Dorosłych Dzieci
Alkoholików, specjalizując się w psychoterapii osób dorosłych, których aktualne problemy osobiste
związane są z faktem wychowywania się lub aktualnego życia w rodzinie z problemem alkoholowym.
Psychoterapia grupowa i indywidualna adresowana jest do osób z całej Polski. Zadania roku 2002
są kontynuacją inicjatywy podjętej w 1998 roku. Ośrodek jest placówką znaną w całym kraju.
Główne usługi psychologiczne to: konsultacje i porady psychologiczne, psychoterapia indywidualna,
psychoterapia grupowa – ambulatoryjna, diagnoza psychologiczna i psychoedukacja. Liczba usług
w 2002 roku wyniosła:
– konsultacje – 835 h,
– psychoterapia indywidualna 1.738 h,
– psychoterapia grupowa 1.172 h.
Psychoterapia grupowa obejmowała następująco specyfikowane grupy: DDA współuzależnione
(pozostające w aktualnej destrukcyjnej więzi z uzależnionymi); DDA z sukcesem zawodowym
i problemami w związkach; DDA z ustabilizowaną sytuacją rodziną – zaburzenia emocjonalne
i behawioralne; DDA grupy mieszane.
Ośrodek prowadzi dokumentację kliniczną.
8.2.6. Wydawnictwo
W 2002 roku Dział Wydawnictw opublikował następujące nowe pozycje książkowe:
– Barbara Okun „Skuteczna pomoc psychologiczna” (przekład z jęz. angielskiego).
– Marianne Schneider Corey i Gerald Corey „Grupy. Metody grupowej pomocy psychologicznej”
(przekład z jęz. angielskiego).
– Lidia Mieścicka „Pracoholizm”.
– Anna Dodziuk „Ojcostwo, które boli”.
W stałej ofercie sprzedaży mieści się obecnie 25 książek oraz 15 pakietów edukacyjnych
z wideo–wykładami.
Wydawnictwo przygotowało również do druku poradnik opracowany przez zespół
Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”.
W drugiej połowie 2002 roku Dział Wydawnictw podjął prace nad trzema pozycjami
książkowymi planowanymi do druku w roku następnym. Są to przekłady z języka angielskiego
następujących publikacji: T. Millon i R. Davis „Personality disorders in modern life”, J. Frank i P.
Frank „Persuasion and healing” oraz I. Yalom „Gift of the therapy”. Zakupiono licencje na wydanie
tych pozycji, zlecono przekłady tłumaczom. W przypadku pierwszej z wymienionych książek, której
148
tłumaczenie zakończono w grudniu, opracowano merytoryczne i organizacyjne podstawy redakcji
naukowej zleconej trzem specjalistom (klinicystom).
Dwumiesięcznik „Niebieska Linia”.
Z myślą o członkach Porozumienia, Instytut wydaje od 1998 r dwumiesięcznik „Niebieska
Linia”. Pismo poświęcone jest problemom przemocy w rodzinie i ukazuje się w nakładzie 4000
egzemplarzy. Przedstawia wiedzę naukową, informacje o działaniach praktycznych, w Polsce i za
granicą, prezentuje ludzi i placówki, które zajmują się tematyką przeciwdziałania przemocy.
8.3. Fundacja Rozwoju Profilaktyki, Edukacji i Terapii Problemów
Alkoholowych ETOH
Fundacja Rozwoju Profilaktyki, Edukacji i Terapii Problemów Alkoholowych ETOH w roku 2002
realizowała następujące zadania w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych:
8.3.1. Programy profilaktyczne:
• Fundacja ETOH koordynuje Ogólnopolski Program Profilaktyczny „II Elementarz czyli Program
Siedmiu Kroków”. „Drugi Elementarz” to szkolny program edukacyjno–profilaktyczny,
przeznaczony dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjum, rodziców, nauczycieli
i wychowawców. Program realizowany jest co roku w dwóch edycjach: wiosna i jesień. W obu
edycjach 2002 r. łącznie uczestniczyło 179 Instruktorów, 1.647 Realizatorów (1.764 realizacji),
41.107 uczniów oraz ok. 29.250 rodziców. Przeszkolono także niewielką grupkę (8 osób) nowych
Instruktorów II Elementarza.
• Drugim programem profilaktycznym (którego właścicielem jest Fundacja) jest program pn.:
„Sobą być dobrze żyć – Gimnazjalny Elementarz Profilaktyczny”. W roku 2002 odbył się cykl
szkoleń przygotowujących do realizacji ww. programu, łącznie do samodzielnej realizacji
programu przeszkolono 145 osób. Jedno ze szkoleń zostało dofinansowane w ramach programu
zadań zleconych w roku 2002 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.
• W roku 2002 weszły w życie nowe przepisy Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu nakładające
na szkołę obowiązek prowadzenia działalności profilaktycznej. Dotychczas tego typu działania
często podejmowane były tylko w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych. Z jednej strony służyło to zacieśnieniu współpracy pomiędzy
samorządem a placówkami oświaty, z drugiej zaś strony nie sprzyjało aktywności środowisk
oświatowych w tym zakresie. W związku z tymi zmianami Fundacja ETOH rozpoczęła realizację
programu szkoleniowego (opracowanego przez stały zespół współpracowników Fundacji) pn.:
Budowanie szkolnego programu profilaktyki, adresowanego do nauczycieli, dyrektorów szkół,
osób zajmujących się pracą profilaktyczną na terenie szkoły. Łącznie w tego typu szkoleniach
organizowanych przez Fundację uczestniczyło 298 osób (w tym, część z tych programów była
dofinansowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu w ramach zadań zleconych).
• Fundacja zorganizowała także 2 ogólnopolskie konferencje poświęcone szkolnemu programowi
profilaktyki. Jedną na zlecenie MENiS pn.: „Budowanie szkolnego programu profilaktyki”, drugą
na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pn.: „Szkolny program
profilaktyki – diagnoza, realizacja, ewaluacja”, w których łącznie udział wzięło ponad 300 osób
(pedagogów szkolnych, nauczycieli, pracowników poradni psychologiczno– pedagogicznych,
pracowników Kuratoriów Oświaty, ośrodków doskonalenia nauczycieli, przedstawicieli
samorządów lokalnych).
149
8.3.2. Praca z dziećmi z rodzin z problemem alkoholowym:
• Fundacja ETOH prowadzi Ośrodek Profilaktyki i Pomocy Psychologicznej dla Dzieci i Młodzieży
Pępek. W ciągu roku 2002 pomocą objętych było ok. 100 dzieci w wieku 7 – 19 lat z terenu
Warszawy, w szczególności gminy Warszawa Centrum.
Podstawowy zakres działalności Ośrodka:
– pomoc psychologiczno pedagogiczna dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym oraz
zagrożonych alkoholizmem. Praca grupowa i indywidualna,
– profilaktyka alkoholowa oraz dotycząca innych uzależnień,
– pomoc wychowawcza,
– wyrównywanie zaległości szkolnych,
– pomoc rodzicom w rozwiązywaniu trudności wychowawczych.
Cel placówki:
– opieka pedagogiczno – psychologiczna nad dziećmi i młodzieżą,
– edukacja pedagogiczno – psychologiczna,
– praca pedagogiczna z rodzicami,
– wszechstronny rozwój dzieci poprzez udział w zajęciach tematycznych,
– współpraca z innymi instytucjami wspierającymi dziecko i rodzinę, tj. Szkoła, OPS, Ośrodki
Odwykowe, Ośrodki dla dzieci i młodzieży, Sąd.
Metody pracy:
Praca w Ośrodku można podzielić na:
– działania opiekuńczo – wychowawcze,
– działania edukacyjno – profilaktyczne,
– działania socjoterapeutyczne w ramach grup socjoterapeutycznych,
– indywidualne spotkania terapeutyczne dla dzieci,
– konsultacje dla rodziców z zakresu umiejętności wychowawczych.
Formy pomocy w roku 2002:
Grupy socjoterapeutyczne:
– grupa relaksacyjna dla małych dzieci w wieku 7 – 10 lat,
– grupa rozwojowa dla dzieci w wieku 11–12 lat,
– socjoterapeutyczna dla młodzieży w wieku 13 – 15 lat,
– socjoterapeutyczna dla młodzieży w wieku 16– 19 lat,
Największe osiągnięcia zrealizowanego zadania:
– udział dzieci w zajęciach, z którymi są bardzo duże trudności wychowawcze, problemy
w szkole,
– podjęcie pracy wobec dzieci zdiagnozowanych jako nadpobudliwe,
– zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa, wzmocnienie więzi w relacji dziecko – dorosły,
– zaangażowanie rodziców w działania na rzecz ośrodka,
– wyjazd nad morze,
– wskazanie dzieciom na sensowność i potrzebę korzystania z tego typu pomocy – motywacja
do pracy terapeutycznej,
– kontynuowanie działań i realizowanie założonych celów pomimo zmniejszenia ilości
wychowawców w związku z sytuacjami losowymi.
• Fundacja prowadzi w ramach programów szkoleniowych kurs pomocy socjoterapeutycznej
dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym (w wymiarze 120 godz.) przygotowujący do pracy
w świetlicach socjoterapeutycznych oraz opiekuńczo–wychowawczych. Celem szkolenia jest
poszerzenie i udoskonalenie warsztatu pracy z dzieckiem i rodziną z problemem alkoholowym w
oparciu o podstawowe założenia socjoterapii w zakresie:
− choroba alkoholowa i jej wpływ na poszczególnych członków rodziny,
− pomoc rodzinie: przygotowanie do interwencji w oparciu o współpracę z różnymi
instytucjami,
− sytuacja psychologiczna dziecka, uwarunkowania rozwojowe dziecka,
− stworzenie wstępnej diagnozy dziecka – opracowanie studium przypadku w procesie
150
•
pomagania dziecku i rodzinie,
− praca z dzieckiem metodą socjoterapeutyczną,
− praca z dzieckiem w grupie i kontakcie indywidualnym,
− organizacja świetlicy,
− budowanie wraz z dzieckiem sieci wsparcia,
− umiejętności terapeutyczne, pedagogiczne w pracy z dzieckiem.
Kurs realizowany jest w dwóch edycjach – wiosna, jesień, który w roku 2002 ukończyło 88
osób.
W 2002 roku uruchomiono kurs kwalifikacyjny z zakresu socjoterapii i pomocy psychopedagogicznej
dzieciom z rodzin alkoholowych i innych grup ryzyka (obejmujący 280 godz. dydaktycznych),
który rozpoczęło 28 osób. Program kursu zatwierdzony został przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej i Sportu (pismo zatwierdzające znak DPDZ–WK/4062/82/2002/DD z dnia 26.08.2002
r.) Uczestnikami kursu są pracownicy domów dziecka, świetlic socjoterapeutycznych oraz świetlic
szkolnych, nauczyciele, psycholodzy. Celem kursu jest przygotowanie kadry specjalistów, którzy
będą w lokalnych środowiskach inicjowali, organizowali i prowadzili pomoc psycho–pedagogiczną
i socjoterapię dla dzieci i młodzieży z grup ryzyka.
8.3.3. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych w społecznościach
lokalnych:
• Fundacja od wielu lat prowadzi szkolenia przygotowujące do pracy w gminnych komisjach
rozwiązywania problemów alkoholowych, w roku 2002 odbyły się 3 szkolenia (30 godz.)
dla członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych pn.: profilaktyka
i rozwiązywanie problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych, w których uczestniczyło
67 osób.
• Fundacja podjęła współpracę z Gminą Warszawa Ursynów w ramach której podjęła się realizacji
programu „Tworzenie interdyscyplinarnych zespołów zadaniowych w celu uruchomienia systemu
pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych na terenie gminy Ursynów”, w projekcie uczestniczyło 20
specjalistów z terenu dzielnicy. Celem jego było wypracowanie procedur działania i współpracy
różnych służb we wdrażaniu programów pomocy dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym.
Realizowany projekt opierał się na założeniu, iż skuteczna pomoc dzieciom z rodzin z problemem
alkoholowym musi być połączona z podejmowaniem działań interwencyjnych nie tylko wobec
dziecka, ale i całej rodziny.
Ostatecznym efektem podjętych działań miałoby być doprowadzenie do takiej sytuacji,
by rodzice – uzależnieni lub współuzależnieni podjęli terapię własną, w rezultacie której
zaczęliby funkcjonować prawidłowo w społeczności i rodzinie i podjęliby ponownie swoje funkcje
rodzicielskie i wychowawcze.
8.3.4. Szkolenia krótkoterminowe
Fundacja realizuje szkolenia krótkoterminowe, adresowane w większości do nauczycieli
wszystkich typów szkół oraz placówek opiekuńczo – wychowawczych z zakresu m.in. profilaktyki
problemowej (przemocy, agresji rówieśniczej, uzależnień) w roku 2002 prowadzono m.in.
szkolenia:
− zapobieganie i przeciwdziałanie agresji w środowisku szkolnym, negocjacje i mediacje – 66
osób;
− debryfing, czyli trening psychologicznego odreagowania – 18 osób;
− specyfika okresu dojrzewania a działania profilaktyczne – 22 osoby;
8.3.5. Wydawnictwa:
Fundacja ETOH jest wydawcą miesięcznika „Remedium” oraz „Świat Problemów”.
• Miesięcznik „Remedium” poświęcony profilaktyce i zdrowemu stylowi życia
(www.remedium–psychologia.pl).
Nakład 4.000 egz.; odbiorcami czasopisma są: biblioteki uniwersyteckie, ważniejsze placówki
oświatowe na terenie kraju (MENiS, Kuratoria Oświaty, Ośrodki Doskonalenia Nauczycieli,
151
poradnie psychologiczno – pedagogiczne), szkoły.
Miesięcznik Remedium jest dystrybuowany do szkół i szkoleniowych placówek oświatowych,
decydentów i gminnych urzędów, parafii, świetlic socjoterapeutycznych, klubów i liderów
młodzieżowych, miejsc spotkań stowarzyszeń społecznych, poradni psychologiczno–
pedagogicznych, powiatowych centrów pomocy rodzinie, ognisk wychowawczych, rodziców,
wychowawców, pedagogów, odbiorców programów profilaktycznych agend rządowych
(Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania
Narkomanii, Ministerstwo Edukacji i Sportu, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Krajowe Centrum
Zapobiegania HIV/AIDS) oraz do prenumeratorów indywidualnych.
Pismo finansowane jest przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych oraz współfinansowane przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania
Narkomanii.
Stałe działy i rubryki:
1. Rozważania miesiąca – artykuły wiodące prezentujące zwartą tematycznie analizę
interesujących i aktualnie ważnych zagadnień pojawiających się w profilaktyce lub w innych
dziedzinach nauk psychologicznych i życia społecznego; lub Wydarzenia miesiąca – reportaże
z przebiegu znaczących przedsięwzięć profilaktycznych (konferencje, kampanie, happeningi
itp.).
2. Profilaktyka w kraju i na świecie – materiały edukacyjne prezentujące dorobek naukowy
z konferencji i wydarzeń w kraju i na świecie.
3. Edukacja, oświata, wychowanie – tematy związane z problematyką szkolną, środowiskiem
pozaszkolnym, edukacją wychowawców, nauczycieli, pedagogów, rodziców, prezentacją
szkolnych programów profilaktycznych, promowaniem uznanych placówek, aktualnych strategii
w oświacie. Rubryki – Komentarze, Profilaktyka w szkole /Szkoły promujące zdrowie, Zaburzenia
rozwojowe/W kierunku psychoterapii; (zamiennie) – Szkolne programy profilaktyczne, Doskonalić
siebie, Prezentacje, Szkoła wychowawców, Scenariusze zajęć i metody pracy, Polityka oświatowa,
Moim zdaniem...
4. Promocja zdrowia – przeglądowe materiały edukacyjne dotyczące problematyki zdrowia
psychicznego, fizycznego, rozwoju osobistego oraz stylu życia wolnego od uzależnień.
Rubryki – Techniki relaksacyjne, Zdrowa osobowość, Narkotyki i zdrowie, (zamiennie) –
Psychologia zdrowia, Polityka zdrowotna, Bliżej siebie.
5. Między nami rodzicami – edukacja rodziców i pedagogów w zakresie wychowania oraz rozwoju
psychofizycznego dzieci i młodzieży. Dysfunkcje rodziny. Rubryki – Inteligencja emocjonalna,
(zamiennie raz na dwa miesiące) Dziecko w rodzinie alkoholowej.
6. Badania i analizy – prezentacja badań krajowych i zagranicznych związanych z problematyką
dzieci i młodzieży, (zamiennie raz na dwa miesiące) Programy profilaktyczne – omówienie
wybranych programów profilaktycznych i ich technologii.
7. Media – tłumaczenia wybranych artykułów z renomowanych zachodnich pism psychologicznych
z zakresu psychologii społecznej, socjologii, psychoedukacji i rozwoju osobistego. Rubryki –
Z prasy zagranicznej/Z prasy młodzieżowej.
8. Okiem filozofa – analizy z pogranicza pedagogiki i filozofii odnoszące się do wychowania
i profilaktyki.
9. Recenzje książek o tematyce wychowawczej, pomocy psychologicznej, terapii.
Pomarańczowe forum:
Pomarańczowe Forum jest to dział miesięcznika Remedium, który zajmuje się edukacją publiczną
w zakresie problemów wychowawczych i sposobów ich rozwiązywania, rozwojem inicjatyw w
dziedzinie profilaktyki problemowej, dostarczaniem wiedzy na temat substancji psychoaktywnych
(zwłaszcza alkoholu). W Forum zaplanowano cykle poświęcone stałemu przeglądowi materiałów
ukazujących się w mediach (głównie internecie), analizujących kwestie dotyczące badań i programów
profilaktycznych realizowanych na świecie, a także ciekawych odkryć naukowych znaczących
z punktu widzenia promocji zdrowia. Zapoczątkowano w nim także cykl paneli dyskusyjnych z
udziałem nastoletniej młodzieży (DEBATA) poświęconych ważnym dylematom i pytaniom nurtującym
współczesnych młodych ludzi.
152
Stałe cykle i artykuły:
– Być rodzicem – cykl wywiadów ze znanymi osobami z życia publicznego,
– Nasz gość – cykl wywiadów ze znanymi profilaktykami, realizatorami cennych przedsięwzięć
profilaktycznych,
– Debata – panele dyskusyjne prowadzone z udziałem młodzieży,
– Dylematy – cykl edukacyjny dla rodziców dotyczący propozycji rozwiązań trudnych problemów
wychowawczych,
– ABC alkoholu – cykl artykułów monograficznych omawiających problematykę dotyczącą
problematykę używania i nadużywania alkoholu oraz jego wpływ na zdrowie i kondycję
psychospołeczną,
– Profilaktyka WWW sieci – wybór interesujących newsów z dziedziny profilaktyki substancji
psychoaktywnych,
– Okiem i uchem, czyli co słychać w mediach – przegląd prasy pod względem zamieszczanych
w niej tekstów dotyczących omawiania zagadnień z zakresu alkoholizmu i narkomanii oraz
problematyki psychospołecznej,
– Badania i analizy – prezentacja wyników badań socjologicznych.
•
Miesięcznik „Świat Problemów” poświęcony rozwiązywaniu problemów alkoholowych
w społecznościach lokalnych.
Nakład 4.000 egz.; odbiorcami czasopisma są: działacze lokalni, zwłaszcza członkowie gminnych
komisji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz koalicji trzeźwościowych, a także
przedstawiciele władz lokalnych; osoby zawodowo stykające się z problemami uzależnienia
i współuzależnienia, a także pomagania rodzinom, zwłaszcza doświadczającym przemocy: lekarze,
pielęgniarki, psychologowie, pracownicy socjalni, kuratorzy sądowi, policjanci; pracownicy
lecznictwa odwykowego; nauczyciele i inne osoby zajmujące się profilaktyką alkoholową;
trzeźwiejący alkoholicy i ich rodziny.
Najważniejsze cele „Świata Problemów” to:
− wypracowanie wspólnego języka w porozumiewaniu się w obszarze problemów
alkoholowych;
− podważanie stereotypów i nieskutecznych podejść do uzależnienia i jego terapii, problemów
alkoholowych i ich konsekwencji. Zmiana świadomości społecznej w zakresie rozumienia
alkoholizmu oraz profilaktyki i leczenia, a także działań w środowisku lokalnym;
− dostarczanie podstawowej wiedzy z zakresu różnych specjalności zajmujących się
problematyka alkoholową – tak, żeby każdy, niezależnie od wykształcenia i obszaru działania
mógł zapoznać się z podstawowym stanem wiedzy w istotnych dziedzinach, na przykład z
wynikami badań, z nowoczesnymi teoriami i metodami w terapii, profilaktyce, pracy socjalnej,
ze specyfiką realizowania programów lokalnych);
− upowszechnianie informacji o pozytywnych, skutecznych działaniach, które mogą być
podejmowane przez innych;
− tworzenie szeroko pojętego środowiska wokół pisma: forum porozumiewania się, inicjatyw,
wymiany myśli i doświadczeń.
W „Świecie Problemów” można znaleźć artykuły problemowe, wyniki badań, opisy
ciekawych inicjatyw lokalnych, nowe pomysły dotyczące pomagania, wywiady i reportaże ze
znaczących wydarzeń trzeźwościowych. Można też dowiedzieć się, co dzieje się w gminach,
w ruchu samopomocowym, w środowiskach abstynenckich.
153
8.4. Fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików
Fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików w Polsce powstała w 1995 r.
Celem Fundacji jest ochrona zdrowia w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, niesienie
pomocy alkoholikom i szerzenie wiedzy na temat choroby alkoholowej. Fundacja w swoim działaniu
służy ruchowi Anonimowych Alkoholików.
Fundacja realizuje swoje cele poprzez:
– prowadzenie działalności informacyjnej i rozpowszechnianie w społeczeństwie wiedzy na temat
idei Anonimowych Alkoholików,
– świadczenie usług na rzecz Wspólnoty Anonimowych Alkoholików – obsługa organizacyjna
i działalność wydawnicza,
– współpraca z Anonimowymi Alkoholikami w innych krajach.
Działalność Fundacji w 2002 roku:
– Fundacja udzieliła informacji na temat choroby alkoholowej i AA w prasie, radiu i TV oraz
w internecie.
– Odpowiedziano na kilkaset listów, które napłynęły do Fundacji pocztą zwykłą i pocztą
elektroniczną dołączając do każdej odpowiedzi ulotki lub książki. Udzielono informacji setkom
osób dzwoniących lub odwiedzających codziennie Fundację Biuro Służby Krajowej AA w Polsce.
– Informację o działalności Fundacji BSK AA wysłano do kuratorów sądowych, kuratorów szkolnych,
miejskich i gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, służby więziennej oraz
duchowieństwa.
– Zacieśniono współpracę z zakładami penitencjarnymi. Obecnie w zakładach karnych i aresztach
śledczych działa 146 grup AA. Podczas spotkania z dyrekcją Centralnego Zarządu Służby
Więziennej ustalono, że przedstawiciele Fundacji będą zapraszani na konferencje organizowane
przez Centralny Zarząd Służby Więziennej, podczas których przekazywane będą informacje
o chorobie alkoholowej, idei i sposobach działania AA i współpracy z kierownictwem poszczególnych
zakładów karnych i aresztów śledczych.
– Fundacja otworzyła nowe punkty informacyjno kontaktowe. Znajdują się one w 13 miastach
wojewódzkich. Ulotki informacyjne dotyczące AA dostarczane są do aptek, przychodni zdrowia,
szpitali, na oddziały detoksykacyjne (gdzie wolontariusze AA dzielą się z pacjentami swoimi
doświadczeniami z trzeźwego życia), urzędów, instytucji i na posterunki policji. W punktach
kontaktowych Anonimowi Alkoholicy udzielają telefonicznie i osobiście informacji o możliwości
uzyskania pomocy w chorobie alkoholowej.
– Przygotowano 4 dniowe międzynarodowe spotkanie Anonimowych Alkoholików z państw Europy
Wschodniej z udziałem przedstawicieli Białorusi, Bułgarii, Estonii, Czech, Kirgizji, Litwy, Łotwy,
Mołdawii, Rumunii, Słowacji, Ukrainy, Węgier i Polski. Temat spotkania była wymiana doświadczeń
na temat niesienia przez AA pomocy cierpiącym z powodu choroby alkoholowej.
– Delegat AA z Polski uczestniczył Światowym Mitingu Służb AA , który w roku 2002 odbył się
w Oviedo w Hiszpanii.
– Podobnie jak w latach ubiegłych Fundacja BSK AA zorganizowała w Warszawie trzydniową
Konferencję Służb AA oraz krajowy zlot radości w Ryni, w którym uczestniczyło około 1000
osób.
– Wspólnota AA w Polsce liczy 2000 grup zorganizowanych w 60 intergrupach i 13 regionach,
z którymi Fundacja współpracuje.
Fundacja otacza opieką polskojęzyczne grupy AA w Austrii, Anglii, Niemczech, Francji, Włoszech,
Stanach Zjednoczonych przesyłając im literaturę AA w języku polskim; jest w ścisłym kontakcie
z AA na Białorusi, Litwie, Łotwie, Ukrainie, w Mołdawii, Kirgizji, Rosji, Słowacji, nawiązuje
kontakty z AA w Mongolii. Realizuje to listownie i poprzez spotkania osobiste przekazując swoje
doświadczenia krajom, w których AA powstało o wiele później niż w Polsce.
– Działalność wydawnicza. W 2002 roku wydano:
• 6 numerów dwumiesięcznika ,,Zdrój” (nakład jednego numeru 2800 egzemplarzy). Nakład
rozchodził się poprzez dystrybucję do grup AA, intergrup, regionów, jednostek samorządowych,
154
zakładów karnych. Na łamach ,,Zdroju” zamieszczane są świadectwa osób trzeźwiejących w
AA;
• 6 numerów biuletynu Skrytka 2/4/3 informującego o działaniach podejmowanych przez
Fundację Biuro Służby Krajowej AA;
• następujące pozycje literatury AA:
Nowe pozycje:
− Codzienne refleksje (twarda oprawa)
nakład 2.000
− AA w zakładzie karnym .Więzień do więźnia
nakład 2.000
− Pytania do 12 Tradycji AA
nakład 1.300
− Jak AA współpracują z profesjonalistami
nakład 3.000
− Młodzi i AA
nakład 3.000
Dodruki:
– Informator o AA
nakład 930
– Czas zacząć żyć
nakład 2.000
– Rzut oka na AA
nakład 25.000
– AA dla kobiet
nakład 3.000
– Nowicjusz pyta...
nakład 10.000
– Codzienne refleksje (miękka oprawa)
nakład 3.000
– Jak rozumieć anonimowość
nakład 3.000
Aktualnie rozprowadzanych jest 8 pozycji książkowych oraz 27 broszur i ulotek.
8.5. Warszawskie Stowarzyszenie Abstynenckie
Warszawskie Stowarzyszenie Abstynenckie zrzesza Kluby Abstynenckie z terenu Warszawy
i województwa mazowieckiego. W siedzibie od szeregu lat realizowane są szeroko znane mieszkańcom
Warszawy i województwa programy „Rodzina bez przemocy” oraz „Zespół Interwencji
Kryzysowej”. Realizacja ww. Programów jest możliwa dzięki środkom finansowym otrzymywanym
z Gmin warszawskich jak również z Zarządu m.st. Warszawy.
W ramach swojej działalności Stowarzyszenie realizuje następujące działania:
Dyżury w Izbie Wytrzeźwień
W 2002 roku dyżury w Warszawskiej Izbie Wytrzeźwień polegały na przeprowadzaniu
rozmów profilaktyczno–prewencyjnych ze sprawcami przemocy domowej. Przeprowadzono 4.207
takich rozmów, oraz sporządzono wywiady zapisane w formie ankiet. Rozmowy mają na celu
uzmysłowienie sprawcom odpowiedzialności karnej za popełnione czyny, a jednocześnie wywołanie
motywacji do podjęcia działań zmieniających ich zachowania i postawę.
Konsultacje prawne
W 2002 roku udzielono 459 konsultacji prawnych. Konsultacje polegały na prowadzeniu
procedur prawnych, łącznie z pisaniem wniosków, pozwów, skarg, odwołań dotyczących problemów
alkoholowych występujących w rodzinie (przemoc, zaniedbywanie dzieci, alimenty, zobowiązanie do
leczenia itp.).
Skala i zakres prowadzonych działań jest znacznie szerszy, ponieważ w wielu przypadkach
prawnicy zatrudniani w ramach Programu „Rodzina bez przemocy” prowadzili działania na rzecz
klientów w Sądach bądź Prokuraturach. W 2002 roku coraz częściej przedstawiciele Stowarzyszenia
w oparciu o art. 90 §1,2 KPK występowali przed Sądami w sprawach prowadzonych w ramach
Programu „Rodzina bez przemocy”.
Prowadzenie grupy wsparcia dla ofiar przemocy
W roku 2002 kontynuowane były spotkania grupy kobiet. Zajęcia prowadzone były pod
ogólnym hasłem „Jak radzić sobie z przemocą domową”. Tematyka spotkań dostosowana była do
oczekiwań klientek i miała na celu wywołanie konstruktywnych zachowań poprzez wzmocnienie
własnej postawy. Grupa ma opracowany system podejmowania działań interwencyjnych w przypadku
agresji, ale również korzysta z pomocy Zespołu.
155
Strategie rodzinne
Spotkania z rodzinami, przybierające formy terapii, połączone są z nauką budowania strategii
postępowania i zachowania w konkretnej sytuacji. W trakcie prowadzonych w roku 2002 działań
bardzo często korzystano z pomocy policji, jak również Warszawskiej Izby Wytrzeźwień. Działania
miały na celu doprowadzenie do pierwszego kontaktu osoby pijącej z pracownikami Zespołu.
Stwarza to duże szanse na wywołanie motywacji i przekonanie zainteresowanego do podjęcia
leczenia odwykowego.
Konsultacje medyczne
Dzięki ścisłej współpracy z Warszawską Izbą Wytrzeźwień oraz Oddziałem Odwykowo–
detoksykacyjnym przy ul. Kolskiej 2/4 udzielono 389 konsultacji medycznych osobom, które zwracały
się o pomoc. W wyniku konsultacji 310 osób zostało przyjętych do Oddziału Detoksykacyjnego,
a około 170 osób zostało skierowanych do Poradni Odwykowych.
Zespół Interwencji Kryzysowej utrzymuje stałe kontakty z Poradniami Odwykowymi
działającymi na terenie Warszawy. W wielu przypadkach Zespół prowadzi ścisły monitoring osób
skierowanych do Poradni. Również poprzez sieć Klubów Abstynenckich działających na terenie
Warszawy zbierane są informacje o osobach, które w ramach pomocy Zespołu zostały do nich
skierowane.
Osoby, które zgłaszają się po pomoc, po wyrażeniu zgody mogą natychmiast skorzystać
z pomocy medycznej i psychologicznej.
Konsultacje psychologiczne
Konsultacje psychologiczne objęły około 560 osób. Polegały na bezpośrednim kontakcie
z zainteresowanymi i dotyczyły modyfikacji zachowań w stosunku do osób nadużywających alkoholu
przez najbliższe otoczenie (żony, matki, dzieci). Przeprowadzono około 1100 rozmów motywujących
do podjęcia leczenia. W konsultacjach brali udział także pracownicy Zespołu. W ich wyniku ok. 270
osób stało się członkami Klubów Abstynenta i uczęszcza na programy oferowane przez Kluby.
Interwencje społeczne
W całym roku 2002 pracownicy Zespołu oraz współpracujący wolontariusze wykonali szereg
interwencji z zakresu polityki społecznej. Poprzez ścisłe kontakty z Ośrodkami Pomocy Społecznej
Zespół załatwia szereg spraw socjalno–bytowych zgłaszających się po pomoc osób.
Zespół prowadzi stałą współpracę z warszawskimi noclegowniami, Pogotowiem Interwencji
Społecznych w Warszawie oraz Ośrodkami dla bezdomnych prowadzonych przez Kościół. Stała
współpraca z kuratorami sądowymi jak również pedagogami szkolnymi, spowodowała, że w wielu
przypadkach właśnie od nich Zespół otrzymuje prośby o podjęcie interwencji.
Porady telefoniczne
W 2002 roku pracownicy Zespołu przeprowadzili 1.430 rozmów telefonicznych, które miały
charakter informacyjny oraz motywujący do podjęcia bezpośredniego kontaktu z Zespołem.
Codzienne dyżury telefoniczne prowadzone były przez odpowiednio przygotowanych pracowników
Zespołu z godzinach 8.00–18.00. Po godzinie 18.00 wiele interwencji podejmowano wykorzystując
do tego celu posiadane telefony komórkowe.
Monitorowanie
Wszelkie działania merytoryczne były wprowadzane do bazy danych. Pozwala to na
monitorowanie sytuacji związanej z konkretnym sprawcą przemocy. Dane pochodzące z ankiet
pozwalają na uwzględnienie sytuacji konkretnej rodziny, w której dochodziło do przemocy.
Jednocześnie w przypadku ponownego zajścia pozwalają na podjęcie decyzji co do dalszego trybu
postępowania.
W trakcie realizacji Programu Stowarzyszenie pozostaje w stałym kontakcie z Komisariatami
Rejonowymi Policji przekazując na bieżąco informacje, które wymagają podjęcia natychmiastowej
interwencji w rodzinie. Prowadzi stałą współpracę z Dyrekcją Warszawskiej Izby Wytrzeźwień,
jak również kierownictwem Oddziału Odwykowo–detoksykacyjnego przy ul. Kolskiej 2/4.
W miesiącu wrześniu 2002 r. zorganizowano spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele Gmin
i Dzielnic Warszawskich, członkowie Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
poświęcone przedstawieniu skali zjawiska przemocy w rodzinie w społeczności lokalnej. Zwrócono
szczególną uwagę na konieczność podejmowania środowiskowej współpracy z rodzinami, w których
156
występuje przemoc. Prowadzone były również szkolenia wewnętrzne, mające na celu zwiększenie
profesjonalizmu w prowadzonych działaniach przez pracowników Programu.
Koordynacja działań ogólnopolskich
Przy współpracy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dokonano
weryfikacji Klubów i Stowarzyszeń Abstynenckich działających na terenie Polski. Opracowano
bazę adresową Klubów i Stowarzyszeń. Poprzez udział w konferencjach i spotkaniach, jak
również imprezach rekreacyjnych organizowanych w różnych miejscach w Polsce integracja ruchu
abstynenckiego odbywa się bardzo systematycznie i przynosi efekty w postaci podejmowania
wspólnych kampanii o charakterze ogólnopolskim. Do kampanii tych zaliczamy: Ogólnopolski Dzień
Trzeźwości, propagowanie działań w ramach Niebieskiej i Pomarańczowej Linii, tworzenie lokalnych
koalicji na rzecz trzeźwości i promocji zdrowia. Na uwagę zasługuje fakt prowadzenia tych działań
w sposób wolontarystyczny bez żadnych nakładów finansowych.
W grudniu 2002 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Stowarzyszeń i Klubów Abstynenckich,
która odbyła się w Białobrzegach, powołano Polską Radę Ruchu Abstynenckiego w skład której
weszli przedstawiciele każdego województwa.
W Uchwale podjętej na pierwszym posiedzeniu Rady sprecyzowane zostały główne cele.
Dotyczą one:
– konieczności wyrażania wspólnego stanowiska w istotnych sprawach, dotyczących realizowanej
w Polsce polityki wobec alkoholu,
– doprowadzenie do pełnej integracji środowisk abstynenckich skupionych w Stowarzyszenia
i Klubach,
– wprowadzenie standardów dotyczących wewnętrznej i zewnętrznej pracy Klubu bądź
Stowarzyszenia,
– stałe doskonalenie i podnoszenie umiejętności działań aktywów klubowych poprzez szkolenia,
warsztaty, seminaria,
– doskonalenie współpracy ze środowiskiem lokalnym ze szczególnym uwzględnieniem Gminnych
Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Placówek Lecznictwa
8.6. Stowarzyszenia i Kluby Abstynenckie
Jedną z największych form pomocy osobom uzależnionym i członkom ich rodzin są działania
realizowane przez Stowarzyszenia i Kluby Abstynenckie.
Według danych zebranych pod koniec 2001 roku przez Ogólnopolski Ośrodek KoordynacyjnoInformacyjny na terenie kraju działało 532 Stowarzyszeń i Klubów Abstynenckich. W wyniku
wielu spotkań i konsultacji prowadzonych w roku 2002 ustalono, że należy utworzyć ogólnopolską
reprezentację Stowarzyszeń i Klubów Abstynenckich.
W dniach 13-15.XII.2002 r. na Ogólnopolskiej Konferencji Stowarzyszeń i Klubów Abstynenckich
w Białobrzegach została powołana Polska Rada Ruchu Abstynenckiego. W skład Rady wchodzi po
dwóch przedstawicieli z każdego województwa.
Główne cele jakie zostały zawarte w Uchwale podjętej na pierwszym posiedzeniu Rady dotyczą
konieczności wyrażania wspólnego stanowiska w sprawach istotnych, a dotyczących realizowanej w
Polsce polityki wobec alkoholu. Innymi celami nie mniej ważnymi jest doprowadzenie do pełnej
integracji środowisk abstynenckich skupionych w Klubach i Stowarzyszeniach. Wprowadzenie
standardów wewnętrznej i zewnętrznej pracy klubowej, stałe doskonalenie umiejętności działań
aktywów klubowych poprzez szkolenia, warsztaty itp., oraz partnerska współpraca ze środowiskiem
lokalnym ze szczególnym uwzględnieniem współpracy z Lecznictwem Odwykowym.
Należy podkreślić, że Stowarzyszenia i Kluby Abstynenckie skupiają w swoich szeregach
trzeźwiejących alkoholików jak również członków ich rodzin. Ich podstawowymi zadaniami jest
działalność samopomocowa polegająca na utrwalaniu postaw trzeźwościowych, propagowaniu
abstynencji. Działania prowadzone są bardzo często przy współpracy profesjonalnej kadry
merytorycznej.
Propagowanie postaw trzeźwościowych w środowiskach lokalnych jest niezmiernie ważnym
157
elementem polityki państwa w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych.
Z dotychczasowych doświadczeń można odnotować znaczący wpływ środowisk abstynenckich
skupionych w Stowarzyszeniach i Klubach na lokalną politykę wobec alkoholu w sferach profilaktyki,
handlu, lecznictwa, przeciwdziałania przemocy w rodzinie itp. Wielu członków Stowarzyszeń i Klubów
jest członkami Miejskich i Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ich obecność
jest dobrym przykładem współpracy środowisk abstynenckich z lokalnymi samorządami.
8.7. Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości Warszawskiej Prowincji Braci
Mniejszych Kapucynów w Zakroczymiu
Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości prowadzony, od przeszło trzydziestu lat przez Warszawską
Prowincję Braci mniejszych Kapucynów, w roku 2002 mimo niesprzyjających warunków
ekonomicznych prowadził nadal działalność na rzecz szeroko rozumianej trzeźwości. Ośrodek
współpracuje z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Z Zespołem
Apostolstwa Trzeźwości przy Konferencji Episkopatu Polski, z Ośrodkiem Terapii Uzależnień przy
Instytucie Psychiatrii i Neurologii oraz z innymi placówkami świeckimi i kościelnymi zajmującymi się
problematyką trzeźwościową. Z zajęć w OAT w roku 2002 skorzystało około 2.000 osób.
W roku 2002 zorganizowano:
– Jedenaście spotkań dla anonimowych alkoholików. Jest to w tej chwili najliczniejsza
grupa korzystająca z naszego Ośrodka. W tych spotkaniach wzięło udział około 900 osób. Pobyt
trwa trzy dni, od czwartku wieczór do niedzieli do obiadu. W Ośrodku alkoholicy szukają wsparcia
duchowego i moralnego na swojej drodze ku trzeźwości.
– Pięć spotkań dla grup Al–Anon. Podobnie jak w przypadku AA, Ośrodek służy im wsparciem
duchowym.
– Trzy spotkania rekolekcyjne dla trzeźwiejących alkoholików i ich rodzin. Spotkanie to
ma wybitnie charakter duchowy. Pokazywana jest droga duchowego rozwoju. Biorą w nim udział
całe rodziny.
– Pięć spotkań kurso–rekolekcji. Spotkanie trwa trzy dni. Ma charakter szkoleniowy. Przybywają
na nie osoby świeckie, które chcą pogłębić swoją wiedzę z tego zakresu. Często są to osoby z
problemem alkoholowym lub ich rodziny. W spotkaniach tych biorą udział również duże grupy
młodzieży. Są one organizowane przez katechetów lub nauczycieli.
– Cztery szkolenia dla kleryków z seminariów duchownych. Szkolenie takie ma charakter
dwustopniowy. W pierwszym roku słuchacze otrzymują ogólna wiedzę z zakresu problematyki
trzeźwościowej, a w następnym zarys pracy duszpasterskiej pod kątem trzeźwościowym.
Pobyt trwa cały tydzień. Wykłady prowadzą znawcy problematyki zarówno osoby świeckie jak i
duchowne.
– Obyły się dwie sesje (wiosenna i jesienna) Zespołu Apostolstwa Trzeźwości przy
Konferencji Episkopatu Polski. W pierwszej sesji był blok szkoleniowy prowadzony przez
pracowników PARPA, poświęcony aspektom prawnym ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
W spotkaniach takich biorą udział diecezjalni duszpasterze trzeźwości i osoby działające przy
parafiach.
– Wspólnie z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
przeprowadzono dwie sesje szkoleniowe dla księży, którzy pracują w gminnych
komisjach rozwiązywania problemów alkoholowych. W szkoleniu wzięło udział 25
księży.
– Po raz pierwszy zorganizowano spotkanie DDA. Miało ono charakter „sondażowy”. Starano
się zauważyć jakie problemy nurtują to środowisko i pozytywnie na nie odpowiedzieć. Spotkanie
trwało trzy dni.
– Przeprowadzono dwa spotkania dla młodzieży. Ich zadaniem jest ukazanie w jaki sposób
należy radzić sobie z problemami wynikającymi z życia w rodzinie alkoholowej. Udział w takich
spotkaniach wzięło 90 osób. Każde spotkanie trwało trzy dni.
158
Działalność wydawnicza.
W 2002 roku regularnie ukazywał się dwumiesięcznik „ Trzeźwymi bądźcie”. Wydano
sześć numerów po około pięć tys. Egzemplarzy. Dwumiesięcznik rozprowadzany jest poprzez kurie
diecezjalne. Odbiorcami są też osoby indywidualne. Część rozdawana jest gratisowo. Do każdego
numeru dołączano także wkładkę „ Apostoł Trzeźwości „ redagowaną przez sekretarza Zespołu
Apostolstwa Trzeźwości. Przy pomocy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
wydano książkę: „Rozwój osób uzależnionych w procesie zdrowienia” Jest to „pokłosie”
międzynarodowej konferencji zorganizowanej wspólnie przez Ośrodek i Katedrę Psychologii
Rozwojowej KUL.
Działalność Ośrodka poza Zakroczymiem:
– Bracia pracujący w Ośrodku wyjeżdżali na rekolekcje parafialne o charakterze trzeźwościowym.
Wygłosili kilkanaście kazań z tego zakresu przy różnych okolicznościowych okazjach. Przeprowadzili
kilka katechez o tej tematyce w różnych szkołach. Co miesiąc systematycznie dojeżdżano
do grupy terapeutycznej w Tłuszczu z prelekcjami. Byli obecni na mitingach rocznicowych.
W seminarium w Grodnie przeprowadzono dzień skupienia pod kątem trzeźwościowym.
– Przeprowadzono dwa razy rekolekcje dla bezdomnych w schronisku w Legionowie. W sierpniu
w Gietrzwałdzie (17 km od Olsztyna ) odbywają się rekolekcje dla Wspólnoty Rodzin Katolickich
z problemem alkoholowym. W rekolekcjach tych uczestniczą bracia z OAT.
– Wspólnie z gminną komisją rozwiązywania problemów alkoholowych w Zakroczymiu
Przeprowadzono szkolenie dla dzieci ze miejscowej szkoły podstawowej i gimnazjum. Przy OAT od
dwóch lat działa również grupa AA „Benignus”. W spotkaniach biorą udział alkoholicy z Warszawy,
Nowego Dworu Mazowieckiego, Legionowa, Modlina i innych okolicznych miejscowości.
– Na wyraźną prośbę nauczycieli lub gminnych komisji zorganizowano dodatkowe cztery spotkania
szkoleniowe dla dzieci i młodzieży z: Nasielska, Łomż, Miastkowa i Poświętnego k. Wołomina.
Od dwóch lat wielką uroczystością w OAT jest „ Dzień wspomnień o o. Benignusie”. Gromadzi on
kilkaset osób z różnych środowisk trzeźwościowych.
8.8. Fundacja „Prom”
W ramach działań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Fundacja
„Prom” przeprowadziła w 2002 roku szkolenia wg projektu wychowawczo–profilaktycznego „Trzy koła”
oraz programu „Uczeń zbuntowany”.
W ramach projektu „Trzy Koła” proponuje się nauczycielom ze szkół podstawowych (klasy
od I do VI) i gimnazjów szkolenie obejmujące łącznie 52 godziny, podzielone n trzy etapy. Odstępy
miedzy etapami kilkumiesięczne, tak by uczestnicy mogli w praktyce wypróbować proponowane
sposoby pracy z klasą. Każdy etap nazywany jest tu kursem.
„Uczeń Zbuntowany” – to szkolenie dla nauczycieli trwające 10 godzin.
W 2002 roku kursy odbywały się w 15 miejscowościach z 7 województw.
– Szkolenie Trzy Koła wersja A
I etap szkolenia. 20 godzin
8 kursów
151 uczestników
II etap szkolenia, 20 godzin
5 kursów
122 uczestników
III Etap szkolenia
7 kursów
151 uczestników
– Szkolenie Trzy Koła – wersja B, skrócona
I etap szkolenia, 15 godzin
3 kursy
47 uczestników
II etap szkolenia, 15 godzin
3 kursy
47 uczestników
– Uczeń zbuntowany, 10 godzin
2 kursy
42 uczestników
Łącznie przeprowadzono 28 kursów dla nauczycieli; uczestniczyły w nich 382 osoby. Uczestnicy
to w około 95 procentach nauczyciele, wychowawcy klas prowadzący klasy liczące łącznie około
10.000 uczniów.
159
Województwa i miejscowości, w których odbywał y się szkolenia:
– woj. dolnośląskie: Oława, Trzebnica, Wałbrzych, Siechnice
– woj lubelskie: Zwierzyniec, Puławy
– woj. mazowieckie: Warszawa, Płock
– woj. opolskie: Tarnów Opolski
– woj. podkarpackie: Wołkowyja
– woj. wielkopolskie: Zaniemyśl
– woj. zachodniopomorskie: Szczecin, Pyrzyce, Gryifice.
8.9. Krucjata Wyzwolenia Człowieka
Działania Krucjaty Wyzwolenia Człowieka w roku 2002:
Pielgrzymki:
– XXII Krajowa Pielgrzymka KWC w Niepokalanowie 7–8 IX 2002 (wykłady, katechezy, ok. 1000
osób);
– I Pielgrzymka KWC z Polski południowej do grobu Założyciela KWC (300 osób);
– Kilkanaście pielgrzymek lokalnych KWC (od kilkudziesięciu do kilkuset osób);
– Organizowanie wielkich nabożeństw KWC podczas oaz wakacyjnych (1.200–2.000 osób).
Praca w środowiskach lokalnych:
– Udział członków Krucjaty (na własna odpowiedzialność) w licznych komisjach rozwiązywania
problemów alkoholowych – miejskich, gminnych;
– Podejmowanie przez członków KWC lokalnych inicjatyw (np. świetlice);
– Organizowanie licznych zabawi wesel bezalkoholowych (kilkanaście tysięcy uczestników), a także
kursów dla wodzirejów;
– Prowadzenie akcji interwencji w sklepach prowadzących sprzedaż alkoholu nieletnim;
– Podejmowanie posługi w ramach szkolnych programów profilaktycznych;
– Prowadzenie systematyczne nabożeństw w kilkudziesięciu parafiach;
– Praca formacyjna związana z cyklem „czuwań przy Krzyżu Krucjaty” w trzech miastach.
Publikacje:
– Wydawanie kwartalnika „Eleuteria” – kilka tysięcy czytelników;
– Wydanie książki „Ziarno pszenicy” popularyzującą problematykę Krucjaty;
– Prowadzenie stron internetowych KWC;
– Prowadzenie stron internetowych „Eleuterii”;
– Książka z materiałami z Sympozjum „KWC w kościelnej i świeckiej działalności trzeźwościowej”.
Współpraca z innymi środowiskami:
– Praca w ramach Zespołu Apostolstwa Trzeźwości przy Konferencji Episkopatu Polski;
– Współpraca z Instytutem Formacji Pastoralno – Liturgicznej KUL;
– Współpraca z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ;
– Współpraca z AA.
Praca w ośrodkach KWC:
– Ośrodek Profilaktyczno – Szkoleniowy im. Ks. Franciszka Blachnickiego w Katowicach – co tydzień sesje,
kursy lub rekolekcje w zakresie: profilaktyki, szkolenia, pomagania (20–80 osób);
– Rekolekcje dla osób uzależnionych i ich rodzin – Pelplin (kilka razy w ciągu roku), Przemyśl
– regularnie co miesiąc (ok. 80 osób);
– Organizowanie kursów dla wodzirejów zabaw bezalkoholowych.
Sympozja:
– IV Sympozjum: Krucjaty Wyzwolenia Człowieka: „KWC w kościelnej i świeckiej działalności
trzeźwościowej”.
Inne:
– Praca formacyjna i wychowawcza z młodzieżą i dorosłymi podczas rekolekcji i pielgrzymek
prowadząca do zmiany postaw wobec alkoholu, owocująca kilkunastoma tysiącami deklaracji
160
abstynenckich;
– Rekolekcje na oddziałach odwykowych.
Praca trzeźwościowa za granicą:
Pomoc w organizowaniu:
– IV Sympozjum KWC na Słowacji – „Zagrożenia alkoholowe w rodzinie”;
– IV Pielgrzymki KWC na Mariańską Horę (Słowacja);
– I Pielgrzymki KWC na Ukrainie;
– Rekolekcji Krucjaty dla rodzin na Białorusi.
8.10. Caritas
Pomoc udzielana w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych przez
Caritas w Polsce 2002 roku:
1. Profilaktyka problemów alkoholowych
W ramach profilaktyki przeciwalkoholowej Caritas w Polsce prowadzi wiele placówek, w których
pomoc znajdują dzieci i młodzież zagrożone patologiami (w tym – alkoholizmem)
– świetlice socjoterapeutyczne; w Polsce funkcjonuje 50 świetlic socjoterapeutycznych
prowadzonych przez Caritas diecezjalne. Tyle samo placówek tego typu działa na szczeblu
parafialnym. W każdej z nich realizowane są programy terapeutyczne dla młodych osób
dotkniętych – pośrednio, lub bezpośrednio – problemem alkoholowym. Działalność świetlic
w znacznej mierze nastawiona jest na profilaktykę problemów alkoholowych.
– letnie i zimowe kolonie Caritas; Caritas diecezjalne i struktury parafialne Caritas
rokrocznie organizują zimowe i letnie kolonie, w programach których zawsze uwzględniane
są problemy związane z profilaktyką alkoholową. W ubiegłym roku z takiej formy wypoczynku
skorzystało łącznie ponad 100 tys. dzieci.
2. Rozwiązywanie problemów alkoholowych
Również w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, wśród osób dotkniętych nimi
bezpośrednio, Caritas w Polsce podejmuje stałe działania. Pomoc w placówkach Caritas
skierowanych do osób z problemem alkoholowym znajduje rocznie ponad 800 osób.
– poradnie przeciwalkoholowe; Caritas diecezjalne w Polsce prowadzą 16 specjalistycznych
poradni przeciwuzależnieniowych zatrudniających na etatach, lub na zasadzie wolontariatu
specjalistów: psychologów, pedagogów, prawników, terapeutów. Porad w zakresie walki
z uzależnieniami udziela również wiele parafii.
– Katolicki Ośrodek Wychowania i Terapii Uzależnień „Metanoia” w Czarnej
Białostockiej. Caritas Archidiecezji Białostockiej prowadzi w Czarnej Białostockiej
ośrodek pobytu stałego dla młodzieży dotkniętej nałogami narkomanii i alkoholizmu. Miejsce
w nim znajduje rocznie ok. 10 osób borykających się z problemem alkoholowym. Pomoc
świadczy im wykwalifikowana kadra, wśród której znaleźli się: psychiatra, psycholodzy,
pediatra, terapeuci resocjalizacyjni.
– jedną z grup w dużym stopniu dotkniętych problemem alkoholowym są osoby bezdomne.
Caritas w Polsce prowadzi 14 schronisk całodobowych i 19 noclegowni, gdzie schronienie
znajdują bezdomni. Placówki te, oprócz pomocy materialnej, udzielają również wsparcia
w zakresie terapii i rozwiązywania problemów alkoholowych.
161
8.11. Fundacja „Zdrowie–Trzeźwość”
Siedzibą władz fundacji „Zdrowie–Trzeźwość” jest Bełchatów. Posiada 2 oddziały zamiejscowe
w Warszawie oraz Czarnym Borze.
Cele Fundacji:
−
−
−
−
Pomoc finansowa w utrzymywaniu i rozwijaniu placówek lecznictwa odwykowego.
Wspieranie ruchu samopomocowego osób uzależnionych i ich rodzin.
Wspieranie leczenia osób uzależnionych w trudnej sytuacji materialnej.
Zapobieganie uzależnieniom poprzez:
• propagowanie życia w trzeźwości,
• edukację społeczną,
• działalność profilaktyczną.
Działania prowadzone w 2002 r.:
−
−
−
Wydawanie ogólnopolskiego dwumiesięcznika pt. „Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia”
pisma pracowników lecznictwa odwykowego.
Realizacja programu profilaktycznego dla młodzieży i rodziców „Elementarz, czyli Program
Siedmiu Kroków” w szkołach podstawowych w Bełchatowie (dotacja UM Bełchatów).
Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie – Ośrodek Interwencji Kryzysowej dla Ofiar
Przemocy (dotacja UM Bełchatów).
Obszar tematyczny realizowanych zadań polega na diagnozowaniu sytuacji oraz udzielaniu
wszechstronnego wsparcia dla osób potrzebujących pomocy, a w szczególności:
− edukacja osób współuzależnionych,
− wyjaśnianie procedur prawnych z zakresu prawa karnego, cywilnego i administracyjnego,
− motywowanie osób uzależnionych do podjęcia leczenia,
− bieżąca współpraca z instytucjami zajmującymi się problematyką przemocy domowej,
− udzielanie informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocy w środowisku
lokalnym,
− w razie potrzeby bądź na życzenie zainteresowanej osoby zwracanie się do policji o podjęcie
działań wobec sprawcy, zgodnie z kompetencjami policji,
− rozpoznawanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy oraz informowanie ofiar
o możliwości szukania pomocy w instytucjach, które w zakresie swoich kompetencji mają
obowiązek pomaganie ofiarom przemocy domowej,
− informowanie ofiar przemocy o miejscach i warunkach dokonywania obdukcji oraz sposobach
dokumentowania doznanych obrażeń ciała,
− monitorowanie efektów podjętych działań.
Powyższe działania mają charakter ciągły i są prowadzone od szeregu lat.
Oddział Fundacji w Warszawie współpracuje z Gminą Warszawa Centrum Dzielnicą Śródmieście.
Realizuje program profilaktyczno–terapeutyczny dla rodzin z problemem alkoholowym oraz prowadzi
punkt informacyjno–konsultacyjny. W ramach programu mieszczą się następujące zadania:
– treningi psychologiczne,
– maratony terapeutyczne dla uzależnionych i współuzależnionych,
– grupy terapeutyczne dla AA i Al–Anon,
– warsztaty „Być kobieta”, „Być mężczyzną”,
– treningi „TAZA”.
W ramach działalności punktu informacyjno–konsultacyjnego prowadzone są konsultacje
psychologa, prawnika, seksuologa dla mieszkańców Śródmieścia i pacjentów Ośrodka „PETRA”
162
Oddział w Czarnym Borze współpracuje z pobliskimi gminami m.in. z gminą Lubawka, dla której
przeprowadził w 2002 roku:
• szkolenia: „System interwencji i wsparcia w gminie”, „Indywidualne i systemowe podejście do
rozwiązywania problemów alkoholowych”,
• we współdziałaniu z Dolnośląską Kasą Chorych wprowadził do szkół podstawowych Wałbrzycha,
Czarnego Boru i Kamiennej Góry program „Zdrowo i świadomie żyć”,
• przeprowadzono prace adaptacyjno–remontowe w hostelu utworzonym dla pacjentów po
leczeniu odwykowym w Zakładzie Lecznictwa Odwykowego w Czarnym Borze, którzy po leczeniu
mają trudności z adaptacją w poprzednim środowisku.
8.12. Stowarzyszenie „Aslan” – Warszawa
Celem działalności Stowarzyszenia jest:
– Inicjowanie i organizowanie działalności wspomagającej rozwój intelektualny, emocjonalny
i społeczny oraz zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, a także wspieranie ich rodziców.
– Upowszechnienie i rozwijanie postaw i wartości humanistycznych, obywatelskich, proekologicznych
umożliwiających dzieciom i młodzieży uczestnictwo w życiu kraju, społeczeństwa i środowiska.
– Przeciwdziałanie skutkom wzrastania dzieci i młodzieży w rodzinie dysfunkcyjnej oraz zapobieganie
ich poczuciu bezradności i osamotnienia.
– Stworzenie organizacyjnych form działalności samopomocowej młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych
na rzecz rówieśników z podobnymi problemami.
– Doskonalenie i wspieranie działalności liderów młodzieżowych grup samopomocy.
Program Profilaktyczny ASLAN.
Celem programu jest pomoc dzieciom i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych w niwelowaniu
negatywnych skutków wzrastania w niekorzystnym środowisku oraz stworzenie dla nich propozycji
zdrowego, twórczego życia.
Podstawowe elementy programu to:
– kompleksowa pomoc psychologiczna i pedagogiczna dzieciom i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych
(terapia indywidualna, grupowa, rodzinna);
– odbywające się, co tydzień 2 – 3 godzinne spotkania różnych grup wsparcia dla dzieci i młodzieży
(w wieku 10 – 21 lat) oraz mitingi Al–Ateen. W klubie Stowarzyszenia odbywają się spotkania
różnych grup wsparcia, w których rocznie uczestniczy około 100 osób;
– zajęcia klubowe (fotograficzne, plastyczne, teatralne, turystyczne, filmowe, filozoficzne,
muzyczne, siłownia itp.). W zajęciach grup zainteresowań uczestniczy przeciętnie 200 osób
rocznie;
– letnie i zimowe obozy terapeutyczne dla dzieci i młodzieży oraz weekendowe warsztaty
terapeutyczne;
– organizowanie w czasie ferii zimowych i letnich akcji ?wakacje w mieście?.
Najważniejsze działania Stowarzyszenia Aslan w roku 2002:
Zajęcia realizowane były 6 dni w tygodniu w godzinach 9:00 – 20:00 (hostel czynny był 7 dni
w tygodniu) w Warszawie przy ul. Nowolipie 17 oraz przy ul. Pruszkowskiej 4 D na Ochocie
(Środowiskowy klub profilaktyczno – rozwojowy dla gimnazjalistów).
– Opieka psychologiczna. 165 młodzieży w wieku 14 – 22 lata zgłosiło się na pierwszorazową
wizytę do psychologa. Działania psychologiczne obejmowały diagnozę, terapię indywidualną (37
osób) lub terapię grupową (4 grupy dla 46 osób przez 10 miesięcy), porady. 60 dzieci uczestniczyło
w 6 całorocznych grupach socjoterapeutycznych, z tego 27 dodatkowo objęto indywidualną
terapią mającą na celu wyrównanie szans edukacyjnych. Terapią objęto 12 rodzin.
– Opieka pedagogiczna. Do zadań pedagogów należały: diagnoza trudności szkolnych, sytuacji
rodzinnej i środowiskowej podopiecznych, interwencje w pomocy społecznej, konsultacje
163
–
–
–
–
–
–
–
–
z pedagogami i nauczycielami w szkole, pomoc w załatwieniu problemów życiowych młodzieży,
dyżur w trakcie zajęć klubowych oraz 24 godzinna opieka nad mieszkańcami hostelu, pomoc
w nauce i terapia pedagogiczna dzieci ze specyficznymi trudnościami szkolnymi. Pod opieką
pedagogów znajdowało się w ubiegłym roku ogółem 67 osób.
Prowadzenie hostelu dla młodzieży w sytuacjach kryzysowych. Udzielono pomocy 17
młodym ludziom – ofiarom przemocy oraz znajdujących się w innych sytuacjach kryzysowych.
Zapewniono im noclegi, wyżywienie, pomoc prawną, interwencje policyjne, pomoc w załatwieniu
szkoły, pracy, leczenia, powrotu do domu itp.
Grupy wsparcia. W roku 2002 odbywały się następujące grupy wsparcia: dla dziewcząt
z rodzin dysfunkcyjnych (2 grupy, 13 uczestniczek); dla chłopców z rodzin patologicznych
(2 grupy, 10 uczestników);dla młodzieży z rodzin alkoholowych – Al–Ateen (14 uczestników); dla
dorosłych dzieci alkoholików – DDA (6 uczestników); dla młodzieży, która straciła kogoś bliskiego
(5 uczestników). Odbywające się co tydzień przez cały rok spotkania grup trwały 2 – 3 godziny.
Warsztaty terapeutyczne. W czterech warsztatach terapeutycznych wzięło udział 46 osób.
Warsztaty trwały ogółem 120 godzin.
Letnie i zimowe obozy terapeutyczne. W ośmiu obozach uczestniczyło 100 osób.
Akcje „Ferie w mieście”. W trakcie wakacji zimowych i letnich w akcji wzięło udział 89
dzieci.
Zajęcia szkoleniowe i superwizje dla wolontariuszy i stażystów. Odbyło się 60 spotkań,
w których brało udział 16 osób.
Pomoc w nauce. 11 wolontariuszy udzieliło 40 uczniom pomocy z następujących przedmiotów:
język angielski, język francuski, matematyka, fizyka, chemia, historia, język polski.
Klub dla młodzieży. W zajęciach klubowych brało udział przeciętnie 20 – 30 osób dziennie
(sześć dni w tygodniu w godzinach 9:00 – 20:00). nauka gry na instrumentach muzycznych
(bębny, gitara, keyboard, perkusja), siłownia, pracowania fotograficzna, internet, ćwiczenia Tai
– Chi, zajęcia plastyczne (origami, rysunek, glina), klub filmowy, wspólne gotowanie, pieczenie,
obchodzenie urodzin, imienin, Wigilii, świąt okolicznościowych (andrzejki, mikołajki), inne formy
spędzania czasu wolnego: wspólne dbanie o skwer przed lokalem, wycieczki rowerowe, mecze
piłkarskie, wyjścia do kina, na koncerty, pikniki i wycieczki poza miasto, zwiedzanie wystaw
i uczestniczenie w warsztatach i zajęciach poza Stowarzyszeniem (np. dzieci uczestniczyły
w warsztatach plastycznych w Zachęcie).
8.13. Profilaktyczno Rozwojowy Ośrodek Młodzieży i Dzieci „Prom”
w Łodzi
W 2002 r. Ośrodek funkcjonował od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 20.00
a także dzięki współpracy z Fundacją Rozwoju Pełnego Zdrowia od 1 kwietnia 2002 r. w soboty
w godzinach od 10.00 do 18.00 (dyżury przy Weekendowym Telefonie Zaufania dla dzieci i rodziców
nadużywających środków psychoaktywnych).
W roku 2002 z różnych form zajęć skorzystały 1.034 osoby, zarejestrowano 284 nowych
pacjentów. Pracownicy Ośrodka przeprowadzili 1.607 spotkań i konsultacji indywidualnych, w tym
486 to konsultacje z przeprowadzone z rodzicami.
Pracownicy etatowi obsługujący jednocześnie młodzieżowy telefon zaufania oraz infolinię
„Pomarańczowa Linia”, udzielali informacji o możliwościach pomocy dotyczącej problemów
uzależnień w Łodzi i w województwie oraz na terenie całego kraju. Od 1 stycznia do 31 grudnia 2002
r. udzielono 1.798 porad i konsultacji, w tym porady dla osób uzależnionych i ich rodzin, informacje
i porady w sprawach profilaktyki uzależnień, w tym odnośnie programów profilaktycznych, turnusu
terapeutycznego dla dzieci alkoholików, ogólnopolskiej Konferencji Al–Ateen oraz treningu młodzieży
liderskiej uczestniczącej w programie dla gimnazjalistów – MOPR (Młodzieżowe Ochotnicze
Pogotowie Rówieśnicze).
Placówka opiekuńczo– wychowawcza od stycznia do grudnia 2002 r. Obejmowała stałą opieką
około 80 dzieci miesięcznie.
164
Zajęcia korekcyjne indywidualne i grupowe:
Od 1 stycznia do 31 grudnia z oferty terapeutycznej Ośrodka korzystało 904 osób, w tym na
poszczególnych grupach:
– grupa wstępna: 193 osób;
– grupa psychoedukacyjna dla rodziców: 181 osób;
– grupa korekcyjna 10 – 13 lat: 22 osoby;
– grupa korekcyjna 10–13 lat (drugi etap): 19 osób;
– grupa korekcyjna 14 – 16 lat: 7 osób;
– grupa korekcyjna dla młodzieży eksperymentującej: 41 osób;
– grupa rozwoju osobistego 17 – 21 lat: 34 osoby;
– grupa “Śnieżna Kula” 14 – 21 lat: 104 osoby;
– szkolenie liderów młodzieżowych: 48 osób;
– grupa terapeutyczna DDA dla rodziców: 22 osoby;
– grupa dzieci + rodzice (negocjacje): 8 rodzin;
– konsultacje lekarskie: 101 osób;
– konsultacje prawne, kuratorskie: 124 osoby.
Sesje terapeutyczne, zgodnie z przedłożonym wcześniej programem, prowadzili specjaliści,
psycholodzy, pedagodzy, terapeuci uzależnień oraz lekarz psychiatra.
Program korekcyjny uzupełniały spotkania grup samopomocowych Al–Ateen (dzieci
alkoholików) i DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików). Grupy te były prowadzone przez liderów
młodzieżowych w ramach wolontariatu. Tygodniowo z grup tych korzystało ok. 15 osób.
Zajęcia korekcyjne w 30% odbywała się siłami stażystów – studentów V roku psychologii
i pedagogiki Uniwersytetu Łódzkiego w ramach wolontariatu pod stałą superwizją etatowych
pracowników Ośrodka. W dalszym ciągu funkcjonuje program Młodzieżowej Poczty Zaufania, w
którym to programie część pracowników Ośrodka i specjalnie wybrana młodzież odpowiada na
przychodzące listy. Program MPZ w 100% opiera się na pracy w ramach wolontariatu.
Programy profilaktyczne
W miesiącach kwiecień – maj oraz październik – grudzień 2002 r. realizowano w Ośrodku
działania profilaktyczne dla dzieci i młodzieży uczestniczących w programach korekcyjnych oraz
dla młodzieży korzystającej z programu MOPR (zrealizowano 2 cykle programów w oparciu
o ośrodkowe programy profilaktyczne „Tak czy Nie”, „Razem”, „Jestem O.K.”, „Bezpieczna Szkoła”
oraz specjalistyczne szkolenia liderów MOPR–u). Jednocześnie pracownicy Ośrodka realizowali
w szkołach (na zlecenie szkół) programy profilaktyczne „Jestem O.K”, „Bezpieczna Szkoła”, „Tak czy
Nie”, „Razem” oraz warsztaty edukacyjne dla rodziców i rad pedagogicznych.
W czerwcu 2002 r. zrealizowano kolejny trening liderów młodzieżowych. W treningu wzięło
udział 49 osób w większości byli to uczniowie łódzkich szkół gimnazjalnych, natomiast w miesiącu
październiku wprowadzono pilotażowy program MOPR do 10 łódzkich gimnazjów. Programem objęto
60 osób– uczniów i nauczycieli, program częściowo dofinansowany był przez MENiS.
W lipcu i sierpniu Ośrodek funkcjonował w oszczędnym programie letnim. W Ośrodku pracowali
tylko pracownicy obsługujący telefon „Pomarańczowa Linia” w ramach której kontynuowaliśmy
program grupy korekcyjnej dla młodzieży eksperymentującej ze środkami psychoaktywnymi oraz
konsultacje pedagogiczno – kuratorskie dla rodziców. Praca Ośrodka była możliwa w miesiącach
letnich tylko dzięki dodatkowej dotacji otrzymanej od PARPA .
W miesiącach letnich, zorganizowano ogólnopolski turnus rehabilitacyjny dla dzieci alkoholików
– w turnusie wzięły udział 44 osoby. Turnus dofinansowany był z dotacji PARPA.
W sierpniu 2002 r. Ośrodek został zaproszony przez Fundację Wielkiej Orkiestry Świątecznej
Pomocy do udziału w akcji profilaktycznej podczas koncertu Przystanek Woodstock. W ramach tej
akcji uruchomiono dla młodzieży uczestniczącej w koncercie punkt konsultacyjno–diagnostyczny
obsługiwany przez pracowników Ośrodka oraz młodzież liderską, która pomagała nam w rozdawaniu
materiałów edukacyjnych. W szczególności rozpowszechniano ogólnopolski program „Pomarańczowa
Linia” funkcjonujący w Ośrodku od czerwca 2000 roku. Akcja profilaktyczna na koncercie tak jak
165
i cały program „Pomarańczowej Linii” był w częściowo dofinansowany przez Agencję.
W miesiącach wrzesień – październik kontynuowano szkolenia nauczycieli do wprowadzonego
w roku 2001 programu profilaktyki uzależnień dla szkół podstawowych „Jestem O.K!” oraz nowego
wprowadzonego programu profilaktyki przeciwdziałania agresji i przemocy „Bezpieczna szkoła”.
Ogółem przeszkolono kolejnych 130 realizatorów w Łodzi oraz 80 w województwie. Kontynuowano
szkolenia realizatorów pozostałych naszych programów „ Tak czy Nie”, „Razem”, „Śnieżna Kula”
w różnych miejscowościach w Polsce. Ogółem przeszkoliliśmy około 300 nauczycieli.
W październiku odbyła się już II Konferencja „Al–Ateen – alternatywą powrotu do zdrowia dla
dzieci alkoholików”. W konferencji uczestniczyło około 130 młodych ludzi z całej Polski. Konferencja
w całości była dotowana przez PARPA.
8.14. Fundacja Pomocy Osobom Uzależnionym i Członkom Ich Rodzin
w Dołdze.
Fundacja Pomocy Osobom Uzależnionym i ich Rodzinom działa od jedenastu lat. Działalność
swoją prowadzi na bazie Ośrodka Szkoleniowo–Terapeutycznego w Dołdze.
Priorytetowym zadaniem Ośrodka jest niesienie pomocy osobom uzależnionym od alkoholu
i pragnącym jednocześnie zerwać z nałogiem. Opieką obejmowane są jednocześnie całe rodziny
uwikłane w problem alkoholowy. W ośrodku mogą przebywać matki z dziećmi. Dzieci w wieku
szkolnym przebywające razem z rodzicami, mogą kontynuować naukę w sąsiedniej szkole. Pomoc w
Ośrodku znajdują również osoby niepełnoletnie – za zgodą rodziców.
W ośrodku naszym jest również miejsce dla osób bezdomnych. Od kilku lat rozszerzyliśmy
naszą działalność o program „Dom czasowego pobytu dla ofiar przemocy domowej”.
Istotne jest również, ze wszystkie osoby potrzebujące pomocy, przyjmowane są do ośrodka
bez oczekiwania w kolejce i od razu mają możliwość uczestnictwa w programie terapeutycznym.
Z działalności i pomocy w roku 2002 skorzystało 265 osób. W podziale na poszczególne
programy kształtowało się to w sposób następujący:
– w programie terapeutycznym dla osób uzależnionych od alkoholu uczestniczyło 135 osób + 13
dzieci towarzyszących rodzicom,
– w obozach terapeutycznych dla dzieci i młodzieży udział wzięło 45 osób,
– z programu terapeutycznego „Zapobieganie nawrotom picia” skorzystało 11 osób,
– w maratonie integracyjno– profilaktycznym uczestniczyło 20 osób,
– grupę DDA stanowiły 22 osoby,
– w programie „Dom czasowego pobytu dla ofiar przemocy domowej” uczestniczyło 7 osób + 4
dzieci,
– dodatkowo – w każdą niedzielę w ośrodku odbywają się mitingi grupy AA liczącej około 25
osób,
– w soboty i niedziele odbywają się zjazdy integracyjne rodzin abstynenckich (w 2002 roku
uczestniczyło w nich około 150 osób).
8.15. Związek Harcerstwa Polskiego
Już początki powstawania harcerstwa w Polsce związane były z organizacją „Eleusis”, która
propagowała abstynencję od alkoholu. Jedno z Praw Harcerskich brzmi: „Harcerz jest czysty
w myślach, słowach i uczynkach; nie pali tytoniu, nie pije napojów alkoholowych.” Od momentu
wprowadzenia tego zapisu w prawie minęło wiele lat, jednak jego znaczenie okazuje się nadal
istotne dla wychowania społeczeństwa wolnego od nałogów.
Obserwacja środowiska oraz analiza potrzeb społecznych, zwłaszcza niektórych grup społecznych,
spowodował podjęcie przez Związek Harcerstwa Polskiego tematu wychowania w trzeźwości,
zapobiegania nałogom. Problem uzależnień obejmuje coraz szersze kręgi, dotyczy nie tylko
166
marginesu społecznego, ale także rodzin ze wszystkich środowisk. Coraz częściej po alkohol i środki
pobudzające sięgają młodzi ludzie. Zbyt młodzi.
Alkohol i narkotyki to najczęściej używane z tych środków. Ich systematyczne lub nawet okresowe
przyjmowanie często prowadzi do uzależnień. Chęć spróbowania często spowodowana jest: brakiem
pewności siebie, niskim poczuciem własnej wartości oraz z braku innych sposobów spędzania
wolnego czasu.
W celu uświadomienia młodym ludziom, że wybór pozytywnych zachowań oznacza zdrowe
życie, natomiast każde ryzykowne zachowanie prowadzi nieuchronnie do strat w młodym
organizmie, ZHP podejmuje szereg działań profilaktycznych. Dzieci i młodzież w trakcie wybranych
i przeprowadzanych przez specjalistów zajęć poznają sposoby obrony przed namową picia alkoholu.
W trakcie różnorodnych zadań mają możliwość posiąść umiejętność rezygnowania z uczestnictwa
w grupach nacisku, ulegania namowom koleżanek i kolegów, a nawet dorosłych.
Celem programów profilaktycznych realizowanych przez ZHP jest uświadomienie młodym
ludziom, na czym polega szkodliwy wpływ alkoholu i środków odurzających na zdrowie fizyczne
i psychiczne, inspirując pozytywne, prozdrowotne zachowania kładąc akcent na umożliwieniu
przeżycia alternatywnych sposobów spędzania czasu.
W realizacji zakładanych celów wykorzystywane są możliwości programowe, dydaktyczne
kadry instruktorskiej oraz materialne ośrodków szkoleniowych, a także funkcjonujące w Związku
Harcerstwa Polskiego programy profilaktyczne: „Ścieżkami zdrowia” (propozycja „Ślepy
zaułek”), „Jestem O.K nie palę” oraz „Narkotyki Zażywasz – przegrywasz”, „Mój wybór”
oraz elementy innych programów ZHP.
W grudniu 2001 Zjazd ZHP zatwierdził program „Barwy przyszłości”, którego celem jest
między innymi przygotowanie młodych ludzi do udanego startu w przyszłość. Jednym z priorytetów
programu jest wzmacnianie wychowawczego charakteru Związku. Wzmacnianie wychowawczego
charakteru Związku wiąże się z pracą z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim, które wymagają
abstynencji od alkoholu. Przez program „Barwy przyszłości” ZHP dociera do drużynowych–
młodzieżowych liderów z propozycjami programowymi, repertuarowymi, metodycznymi dotyczącymi
również szeroko rozumianej profilaktyki. W 2002 roku przygotowane zostały do druku materiały
repertuarowe i programowe w zakresu profilaktyki i różnych rozwiązań dotyczących organizacji
czasu wolnego. W trakcie szkoleń kadry instruktorskiej ZHP zwracano szczególną uwagę na
programy kolonii, obozów i nieobozowej akcji w trakcie wakacji letnich. Wakacje są okazją do
zwiększonego spożycia alkoholu przez dzieci i młodzież podczas indywidualnych i zorganizowanych
form letniego wypoczynku. Jest to najczęściej spowodowane nudą, łatwością dostępu, brakiem
nadzoru rodzicielskiego, brakiem właściwie zorganizowanych zajęć, ale również wyuczonym
sposobem zachowania, rozładowywania napięć, „rozwiązywania problemów” i kreowania swojej
osoby. Celem wakacyjnych propozycji programowych ZHP jest promowanie zdrowego i atrakcyjnego
spędzenia czasu wolnego prowadzącego do ograniczenia picia napojów alkoholowych przez
młodzież przebywającą na wakacjach oraz przekazanie uczestnikom wiedzy i narzędzi metodycznych
potrzebnych do organizacji bezpiecznych i atrakcyjnych form wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Na
wszystkich obozach, koloniach i formach wypoczynku organizowanych przez ZHP obowiązuje zakaz
spożywania napojów alkoholowych. Zajęcia propagujące aktywne oraz wolne od alkoholu spędzanie
czasu przeprowadzane były w trakcie całej harcerskiej akcji letniej, a skierowane były do 100 580
jej uczestników – członków ZHP w tym:
– 13.348 zuchów ( dzieci w wieku 7–11 lat);
– 73.447 harcerzy ( wiek 11–15 lat);
– 12.576 harcerzy starszych ( wiek 16 – 25 lat);
– 1.209 instruktorów( pełnoletnich wychowawców).
Przygotowany został również projekt „Wakacje na Maksa”. Projekt ten kierowany był do
organizatorów letniego wypoczynku a poprzez nich do młodzieży. Miał na celu przygotowanie
instruktorów, wychowawców i młodzieżowych liderów do podejmowania różnorodnych działań
profilaktycznych zmieniających przekonania normatywne u młodych ludzi, kształtujących ich
właściwe postawy i umiejętności radzenia sobie z problemami wieku dorastania bez sięgania po
167
alkohol. Realizatorem działań profilaktycznych jest w ZHP instruktor –wychowawca – drużynowy,
komendant hufca. Od ich kompetencji zależy w dużej mierze efektywności procesu profilaktycznego.
Dlatego niezmiernie ważnym jest organizowanie systematycznych szkoleń kadry instruktorskiej.
Istotnym elementem szkoleń harcerskiej kadry instruktorskiej w 2002 roku były treści profilaktyczne.
Centralny Ośrodek Doskonalenia Instruktorów ZHP w OSW „Perkoz” przygotował wiele kursów i form
dokształcających przeznaczonych dla kadry instruktorskiej wszystkich jednostek organizacyjnych.
W treściach każdej formy znalazła się szeroko rozumiana profilaktyka.
Instruktorzy CODI wzięli udział w konferencji organizowanej przez MENiS pt. „Budowanie szkolnego
programu profilaktyki problemów dzieci i młodzieży”. Zaprezentowali na niej dorobek środowisk
ZHP w zakresie podejmowanych zadań i programów profilaktycznych. Wnioski oraz materiały
pokonferencyjne wykorzystano do przygotowania programów szkoleń liderów młodzieżowych
w zakresie profilaktyki.
Przeprowadzane były także warsztaty dla liderów młodzieżowych poświęcone działaniom
wśród dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych.
Podczas trwania warsztatów zwrócona została uwaga na:
– przygotowanie liderów młodzieżowych do organizowania i prowadzenia atrakcyjnych form
spędzania wolnego czasu;
– stworzenie bazy alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego;
– kształtowania w świadomości młodzieży pozytywnego wizerunku abstynenta;
– uświadomienie korzyści płynących z aktywnego spędzania czasu wolnego bez spożywania
napojów alkoholowych
– budowanie w młodych ludziach pozytywnego obrazu samego siebie;
– dostarczenie wiedzy na temat konsekwencji spożywania alkoholów przez młodzież.
Na uwagę zasługują też regionalne i lokalne działania profilaktyczne. Chorągiew Ziemi
Lubuskiej ZHP zorganizowała we współpracy z Lubuskim Kuratorium Oświaty i Wychowania
w Gorzowie Wielkopolskim wojewódzką konferencję naukowo–metodyczną pn. „Modelowe
rozwiązania działalności profilaktycznej w grupach dzieci i młodzieży”. Z Komisjami Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych współpracowali organizatorzy harcerskiego wypoczynku letniego
z województw: śląskiego, dolnośląskiego, mazowieckiego, warmińsko–mazurskiego.
8.16. Działania podejmowane przez inne instytucje
8.16.1. Towarzystwo Trzeźwości Transportowców
Towarzystwo Trzeźwości Transportowców jest społeczną organizacją środowiska
transportowców w zakresie profilaktyki trzeźwości i bezpieczeństwa w transporcie drogowym,
kolejowym, lotniczym i żegludze morskiej i śródlądowej. Głównym celem jest zwiększenie społecznej
świadomości dotyczącej ryzyka wynikającego z używania alkoholu, podnoszenia kultury jazdy, troska
o sprawność fizyczną i psychiczną wszystkich kierujących pojazdami mechanicznymi.
TTT realizuje swoje zadania poprzez działania informacyjno – edukacyjne, których treścią
jest uświadomienie szkód i niebezpieczeństw związanych z nadużywaniem alkoholu oraz kierowania
pojazdami mechanicznymi po jego spożyciu.
Jednostkami organizacyjnymi Towarzystwa Trzeźwości Transportowców są Koła Terenowe
i Zakładowe przy instytucjach, bazach, portach i zakładach transportowych oraz koła wojskowe przy
jednostkach wojskowych.
W tym zakresie organizowane są konkursy, prelekcje, wystawy i pokazy filmów o treści
trzeźwości i bezpieczeństwa w transporcie.
8.16.2. Instytut Transportu Samochodowego
Instytut Transportu Samochodowego – prowadzi prace badawcze z zakresu transportu
samochodowego. Problematyką związaną z zagadnieniami bezpieczeństwa ruchu drogowego zajmuje
się Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. W ramach swoich prac Centrum przygotowuje:
• analizy stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego;
• prace naukowo – badawcze dotyczące najważniejszych problemów bezpieczeństwa ruchu
168
•
•
•
drogowego w Polsce i na świecie;
analizy skuteczności i monitoring realizowanych przedsięwzięć prewencyjnych;
kampanie popularyzacyjne i promocyjne zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa ruchu
drogowego;
konferencje, seminaria, szkolenia dla specjalistów, imprezy poświęcone bezpieczeństwu ruchu
drogowego.
8.16.3. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego działa przy Ministrze Infrastruktury
jako międzyresortowy organ pomocniczy Rady Ministrów w sprawach bezpieczeństwa ruchu
drogowego.
Do zadań KR BRD należy:
– proponowanie kierunków polityki państwa dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego;
– opracowanie programów poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w oparciu o propozycje
przedstawiane przez właściwych ministrów i ocena ich realizacji;
– inicjowanie badań naukowych;
– inicjowanie i opiniowanie projektów aktów prawnych oraz umów międzynarodowych;
– współpraca z właściwymi organizacjami społecznymi i instytucjami pozarządowymi;
– inicjowanie działalności edukacyjno – informacyjnej;
– analizowanie i ocena podejmowanych działań.
169