Grzegorz Wiśniewski_Wkład prosumentów w

Energia obywatelska, rola regionów, miast i społeczności lokalnych
w nowej polityce energetycznej – potencjały i wyzwania
Warszawa, 13 stycznia 2016
Wkład prosumentów w rozwój OZE w
Polsce
Grzegorz Wiśniewski
Instytut Energetyki Odnawialnej
[email protected]
www.ieo.pl
Pięć filarów rewolucji energetycznej
opartej na idei prosumenta
Jeremy Rifkin: „Trzecia rewolucja przemysłowa” 2012
1) rozwój technologii energetyki odnawialnej; przestawienie się na OZE;
2) przekształcenie właścicieli budynków w prosumentów, a budynków
w mikroelektrownie wytwarzające energię w mikroinstalacjach;
3) zastosowanie (razem z mikroinstalacjami OZE) technologii do
okresowego magazynowania energii;
4) wykorzystania technologii internetowych, tzw. „energetyczny
internet”, do wymiany energii pomiędzy prosumentami (budynkami) i
dzielenia się nadwyżkami energii z sąsiadami oraz przekazywaniem ich do
sieci;
5) wprowadzenie samochodów z napędem elektrycznym i
inteligentnych sieci energetycznych
www.ieo.pl
Dynamika wzrostu mocy zainstalowanej w KSE w
latach 1960-2014 (źródło: PSE Operator)
www.ieo.pl
Produkcja energii elektrycznej w regionach Polski w
2014 roku. Źródło: GUS, oprac. IEO
4
Produkcja energii z OZE w Polsce, 2005-2014, wg URE
www.ieo.pl
Technologie wykorzystujące małe źródła OZE
Pakiet rozwiązań dla warunków krajowych
Krajowy plan działania w zakresie energii ze
źródeł odnawialnych i ustawa o OZE:
 małe elektrownie wodne,
małe elektrownie wiatrowe (mikrowiatraki),
mikrosystemy systemy fotowoltaiczne,
mikrosystemy kogeneracyjne na biogaz i
biopłyny (do zasilania agregatów
prądotwórczych z różnymi silnikami
wewnętrznego spalania)
Produkcja
energii elektrycznej
na potrzeby domowe
kolektory słoneczne,
kotły na biomasę,
pompy ciepła.
Produkcja ciepła na
potrzeby domowe
 Magazyny energii (ciepła
i EE)
 Elementy mikrosieci i
inteligentnej sieci domowej
www.ieo.pl
Rynek mikro i małych instalacji OZE 2014
Moc
zainstalowana Średni koszt
w 2014 roku jednostkowy
[MW]
[PLN/kW]
Obroty
roczne
[mln. PLN]
Kolektory słoneczne
182
3 200
646
Kotły na biomasę
647
464
300
Pompy ciepła (szacunki PORT PC)
196
3 393
665
1
8 800
9
16
7 563
121
14
14 000
1 056
---
Małe elektrownie wiatrowe
Systemy fotowoltaiczne
Małe biogazownie rolnicze
RAZEM
190
1 930
www.ieo.pl
Nowe inwestycje w OZE 2016-2020
na podstawie KPD* (*dostosowanie autora)
Technologia OZE
Przyrost mocy
zainstalowanej
[MW]
Nakłady
jednostkowe
[mln zł/MW]
Skala inwestycji
2016-2020
[mln zł]
Elektrownie wodne<1MW
20
17,0
340
Elektrownie wodne 1MW - 10MW
30
2,9
90
180
15,0
2 700
Systemy fotowoltaiczne
1 700
6,0
10 200
Elektrownie wiatrowe duże
2 250
6,0
13 500
Elektrownie wiatrowe małe
330
10,0
3 300
Układy kogeneracyjne na biomasę
250
6,0
1 500
Biogazownie
750
13,0
9 750
Ciepłownie geotermalne (bez p.c.)
180
10,1
1 800
Kolektory słoneczne
6 630
2,7
17 990
Kotły na biomasę
2 000
1,5
3 000
410
5,5
2 300
Elektrownie wodne >10 MW
Pompy ciepła (p.c.)
RAZEM
14 730
66 450
www.ieo.pl
Wolumen energii elektrycznej z OZE w Polsce w roku 2013 za
który wydano świadectwa pochodzenia, w zależności od
wielkości źródła
(nierynkowa struktura: mało podmiotów/duże źródła)
Przyłącze do linii: wysokie napięcie
Przyłącze do linii: średnie napięcie
Niskie napięcie
•
•
•
•
Ponad 90% energii elektrycznej produkowanej z OZE pochodzi z instalacji należących do 6
największych koncernów energetycznych. Udział w rynku niezależnych producentów energii jest
znikomy.
W segmencie mocy zainstalowanej źródeł poniżej 1 MW (10% rynku), dominują większe instalacje.
Źródła
do 200 kW stanowią tylko 0,6% rynku
www.ieo.pl
Źródła do 40 kW (zwykle eksploatowane przez indywidualnych użytkowników) to zaledwie 0,2%.
Mikroinstalacje elektryczne OZE (<40 kW) przyłączone
do krajowej sieci energetycznej
Liczba mikoroinstalacji
Rozkład
wielkości
mikroinstalacji
i łączna moc
zainstalowana
(dane do 9/2015, źródło URE, oprac. IEO)
Legenda:
PGE Dystrybucja S.A.
Energa Operator S.A.
Enea Operator Sp. z o.o.
RWE STOEN Operator S.A.
Tauron Dystrybucja S.A.
Znowelizowane w 2013 roku Prawo energetyczne i przepis o odbiorze nadwyżek energii po cenie
wynoszącej 80% ceny energii z rynku hurtowego nie działa prawidłowo:



Niewielka liczba przyłączanych mikroinstalacji, w zasadzie tylko fotowoltaicznych i z dotacjami
Obserwowany wzrost udziału źródeł większych w przedziale 12-40 kW (przy spadku udziału źródeł o mocach do
10 kW) co oznacza mniejszą grupę beneficjentów i wzrost kosztów bilansowania
Spada współczynnik autokonsumpcji energii, z 37% w 2013 roku do 32% w 2015 roku (brak hybryd i magazynów).
www.ieo.pl
Przyrost mocy zainstalowanej w systemach
fotowoltaicznych w Polsce wg IEO
www.ieo.pl
Prosument w polskim prawie
– problemy z definicją
Wg projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii z 2012 roku –
definicja podmiotowa (obecnie brak definicji):
Prosument jest osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną,
nieposiadającą osobowości prawnej i będącą wytwórcą energii w
mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne lub sprzedaż, ale –
zgodnie z planem ustawodawcy - działalność prosumenta nie jest
działalnością gospodarczą.
Definicja przedmiotowa była podstawą (założeniem) poprawki
prosumenckiej do ustawy o OZE z 20 lutego 2015 roku.
Definicja przedmiotowa (prosument = użytkownik mikroinstalacji) jest
typowa dla systemów taryf gwarantowanych FiT.
Taryfa FiT obowiązuje (co do zasady) na całość energii zaoferowanej
do sprzedaży przez prosumenta i to prosument decyduje o tym kiedy
zużywa energię na potrzeby własne.
www.ieo.pl
Kiedy polski rynek prosumencki zbliży się do
niemieckiego?
Niemcy:
• Produkcja energii z OZE (160 TWh) i zatrudnienie (400 tys. miejsc
pracy) – 10 x więcej niż Polska
• Udział niezależnych producentów – prosumentów energii w rynku
OZE (90%) – 10 x więcej niż Polska
• Liczba źródeł OZE (2 mln) – 100 x więcej niż Polska
• Ceny energii - o 30% wyższe niż Polska (z dostawą 2 x wyższe)
Polska jest strukturalnie o 10 lat opóźniona w stosunku do Niemiec,
biorąc pod uwagę stopień dojrzałości rynku prosumenckiego
www.ieo.pl
Kiedy i przy jakim poziomie cen w Niemczech
prosument zużywa energię na potrzeby własne?
Koszty energii LCOE (odpowiadające taryfom FiT) z przydomowych instalacji
fotowoltaicznych w Niemczech (household solar) vs. ceny detaliczne (retail) energii dla
gospodarstw domowych. Źródło: Eurostat i BSW, 2014
www.ieo.pl
Kiedy i przy jakim poziomie cen w Polsce
prosument będzie zużywał energię na potrzeby
własne?
Możliwa
autokonsumpcja
Koszty energii LCOE (i odpowiadające im progowe stawki taryf FiT) z instalacji fotowoltaicznych
prosumenckich (przykład dla 5 kW) w Polsce vs. ceny detaliczne energii elektrycznej dla
gospodarstw domowych. Źródło: IEO na podstawie prognozy cen energii elektrycznej wg ARE,
2014, dane w cenach bieżących, z inflacją
www.ieo.pl
Taryfy gwarantowane (FiT) dla mikroinstalacji w
ustawie o OZE
Taryfy gwarantowane FiT (na całość zaoferowanej energii) to „nakładka” na system
rozliczeń sprzedaży energii z mikroinstalacji (możliwość wyboru), dostępna dla
wszystkich na określonych czas (2020) i w określonymi zakresie mocy 800 MW).
a)
b)
Pozwoli „doholować” mikroinstalacje do momentu, kiedy „net metering” (dla firm) i sprzedaż
nadwyżek energii „po 100% ceny hurtowej” (dla osób fizycznych) zaczną być opłacalne
Pozwoli rozwinąć krajowy przemysł i stworzyć masowy rynek.
Taryfy gwarantowane (FiT) dla mikroinstalacji w
ustawie o OZE -plan wdrożenia ?
Taryfy gwarantowane – plan wdrożenia ponad 200 tys.
mikroinstalacji do 2020 roku:
•145 tys. mikroinstalacji o mocach do 3 kW (razem 300 MW)
•≈60 tys. mikroinstalacji o mocach 3-10 kW (razem 500 MW)
200 tysięcy rodzin i małych firm – użytkowników mikroinstalacji OZE - nie zmieni „miksu”
energetycznego w Polsce, ale zmieniłoby obecny scenariusz rozwoju energetyki
www.ieo.pl
Aktualizacja kosztów produkcji energii w mikroinstalacjach;
koszty z 2015 r. wg IEO
Technologia
Moc
Typ inwestora
Małe elektrownie Małe elektrownie
wiatrowe
wiatrowe
3 kW
10 kW
Systemy
fotowoltaiczne
(dachowe)
3 kW
Systemy
fotowoltaiczne
(dachowe)
10 kW
Mikrobiogazownie
rolnicze
10 kW
Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo
Przepływy
Współczynnik CF
Netto
600 kWh/rok
Netto
1000 kWh/rok
Netto
950 kWh/rok
Netto
950 kWh/rok
Netto
7 400 kWh/rok
CAPEX bez VAT
7 700 zł/kW
8 955 zł/kW
7 538 zł/kW
6 372 zł/kW
26 820 zł/kW
OPEX bez VAT
193 zł/kW
255 zł/kW
160 zł/kW
137 zł/kW
3 589 zł/kW
Rodzaj kredytu
Oprocentowanie
kredytu
Koszt kapitału
własnego
Inwestycyjny
Inwestycyjny
Inwestycyjny
Inwestycyjny
Inwestycyjny
6%
6%
6%
6%
6%
3,58%
3,58%
3,58%
3,58%
3,58%
LCOE
1,66 zł/kWh
1,21 zł/kWh
0,99 zł/kWh
0,84 zł/kWh
0,99 zł/kWh
www.ieo.pl
Wnioski
 Prosumenci w Polsce posiadają potencjał pozwalający na wniesienie
znacznego wkładu w generację energii ze źródeł odnawialnych
 Przeszkodę w rozwoju tej gałęzi energetyki stanowi brak odpowiednich
przepisów, niezbędnych w początkowym okresie jej rozwoju
 Na niedojrzałym rynku koszty technologii nie spadają, przez co
inwestycje w mikroinstalacje i prosumeryzm nie są opłacalne przy
obecnym poziomie cen detalicznych energii
 Zmiana struktury polskiego rynku energetycznego jest możliwa,
jednakże inicjatywę prosumencką blokuje szereg złych praktyk oraz brak
pewności co do przyszłych uwarunkowań prawnych
www.ieo.pl