załącznik nr 1

Transkrypt

załącznik nr 1

PROGRAM OCHRONY ÿRODOWISKA
DLA GMINY ÿWIDNICA
NA LATA 2004 - 2011.
Maj 2004
2
Program Ochrony ÿrodowiska ÿ Gmina þwidnica
Spis treþci:
1. Wstÿp. ......................................................................................9
2.
ZAþOýENIA PROGRAMOWE. ........................................................9
2.1. Informacja ogólna o Gminie. ......................................................................... 9
2.2. Uwarunkowania zewnÿtrzne wynikajþce z polityki ekologicznej paýstwa. .. 10
2.3. Zasady polityki ekologicznej........................................................................ 10
2.3.1. Zasada prewencji.............................................................. 10
2.3.2. Zasada "zanieczyszczajþcy püaciû. ......................................... 11
2.3.3. Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi. .... 11
2.3.4. Zasada regionalizacji. ........................................................ 11
2.3.5. Zasada subsydiarnoúci. ...................................................... 11
2.3.6. Zasada skutecznoúci ekologicznej i efektywnoúci ekonomicznej...... 11
2.4. Podstawowe zaüoùenia polityki ekologicznej. .............................................. 12
2.4.1. W zakresie jakoúci wód....................................................... 12
2.4.2. W zakresie ochrony gleb i lasów............................................ 12
2.4.3. W zakresie jakoúci powietrza atmosferycznego. ......................... 12
2.4.4. W zakresie gospodarki odpadami. ......................................... 12
2.4.5. W zakresie ochrony úrodowiska przed haüasem. ........................ 13
2.4.6. Przeciwdziaüanie nadzwyczajnym zagroùeniom úrodowiska (dyrektywa
ÿSeveso IIþ). .................................................................... 13
2.4.7. Ochrony przed powodziþ..................................................... 13
2.4.8. W zakresie edukacji ekologicznej . ......................................... 13
3.
GþÓWNE ZAGROýENIA üRODOWISKA W GMINIE üWIDNICA. ..........14
3.1. Zagroùenia naturalne. ................................................................................. 14
3.2. Zagroùenia antropogeniczne....................................................................... 14
3.3. Zagroùenia zwiþzane z gospodarkþ komunalnþ. ........................................ 14
3.4. System transportowy. ................................................................................. 15
3.5. Energetyka zawodowa i przemysü. .............................................................. 15
3.6. Turystyka i rekreacja. .................................................................................. 15
3.7. Rolnictwo. ................................................................................................... 15
3.8. Limity wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu úrodowiska.... 16
3.8.1. Limity krajowe. ................................................................. 16
3.8.2. Limity dla Gminy øwidnica. .................................................. 16
3.9. Odpady z sektora komunalnego. ................................................................ 17
3.9.1. Limity na lata 2004 ý 2007. .................................................. 17
3.9.2. Limity na lata 2008 ý 2010. .................................................. 17
3.10. Odpady z sektora gospodarczego. ............................................................. 18
4.
GMINNE PRIORYTETY OCHRONY üRODOWISKA. ............................18
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
Ochrona wód............................................................................................... 19
Ochrona powierzchni ziemi. ........................................................................ 19
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami úrodowiska i czüowieka przed
haüasem. ..................................................................................................... 19
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne uùytkowanie zasobów
przyrody. ..................................................................................................... 20
3
5.
STRATEGIA OCHRONY üRODOWISKA DO 2011 ROKU. .................... 21
5.1. Wprowadzenie............................................................................................. 21
5.2. Nadrzÿdny cel "Programu Ochrony ørodowiska" ........................................ 21
5.3. Poprawa jakoúci úrodowiska i bezpieczeýstwa ekologiczne. ...................... 21
5.4. Jakoú÷ wód.................................................................................................. 22
5.4.1. Zasoby wód powierzchniowych i podziemnych. ..........................22
5.4.2. Güówne öródüa zanieczyszczeý wód. .......................................24
5.4.3. Zaopatrzenie w wodÿ..........................................................24
5.4.4. Kierunki dziaüaý do 2011 roku. ..............................................25
5.4.5. Zarzþdzanie zasobami wodnymi. ...........................................26
5.4.5.1. Kierunki dziaüaý. ...........................................................26
5.4.6. Zaopatrzenie w wodÿ..........................................................27
5.5. Gospodarka úciekowa. ................................................................................ 28
5.5.1. Wpüyw mieszkalnictwa na gospodarkÿ úciekowþ. ........................28
5.5.2. Wpüyw rolnictwa. ...............................................................31
5.5.3. Wpüyw podmiotów gospodarczych i energetyki. ..........................31
5.5.3.1. Kierunki dziaüaý: ...........................................................31
5.6. Gospodarka odpadami. ............................................................................... 31
5.7. Powietrze..................................................................................................... 32
5.7.1. Cel úredniookresowy do 2011 roku. ........................................32
5.7.2. Jakoú÷ powietrza...............................................................32
5.7.3. õródüa zanieczyszczeý. .......................................................32
5.7.4. Zarzþdzanie ochronþ powietrza. ............................................34
5.7.4.1. Kierunki dziaüaý: ...........................................................35
5.7.5. Transport drogowy. ............................................................35
5.7.6. õródüa komunalne..............................................................36
5.7.7. Wpüyw energetyki zawodowej i przemysüu na haüas......................37
5.7.8. Zanieczyszczenia napüywowe................................................38
6.
HAþAS I POLE ELEKTROMAGNETYCZNE. ..................................... 38
6.1. Haüas. .......................................................................................................... 38
6.1.1. Cel do 2011 roku...............................................................39
6.1.2. Programy ochrony przed haüasem. .........................................39
6.1.3. Ochrona przed haüasem komunikacyjnym. ................................40
6.1.4. Haüas pochodzþcy z sektora gospodarczego. ............................41
7.
POLA ELEKTROMAGNETYCZNE. ................................................. 41
7.1. Cel do 2011 roku. ....................................................................................... 41
7.1.1. Kierunki dziaüaý. ...............................................................41
4
8.
AWARIE PRZEMYSþOWE. ...........................................................42
8.1. Potencjalni sprawcy awarii. ......................................................................... 42
8.1.1. Cel do 2011 roku. ............................................................ 43
8.1.2. Kierunki dziaüaý do 2011 roku............................................... 43
8.1.3. Kierunki dziaüaý................................................................ 43
9.
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE...........44
9.1. Przyroda i krajobraz. ................................................................................... 44
9.1.1. Kierunki dziaüaý:............................................................... 44
9.2. Ochrona i utrzymanie krajobrazu. ............................................................... 45
9.3. Utrzymanie tradycyjnego krajobrazu rolniczego.......................................... 45
9.3.1. Obszary chronionego krajobrazu. .......................................... 46
9.4. Lasy. ........................................................................................................... 47
9.4.1. Uùytki ekologiczne. ........................................................... 47
9.5. Ochrona gleb. ............................................................................................. 48
9.6. Ochrona zasobów kopalin........................................................................... 50
9.6.1. Cel úredniookresowy do 2011 roku......................................... 50
9.6.2. Kierunki dziaüaý do 2011 r. .................................................. 50
9.7. Racjonalizacja zuùycia wody....................................................................... 50
9.8. Wykorzystanie energii odnawialnej. ............................................................ 51
9.8.1. Cel do 2011 roku. ............................................................. 51
9.8.2.1. Kierunki dziaüaý............................................................ 51
9.9. Ochrona przed powodziþ. ........................................................................... 52
9.9.1. Kierunki dziaüaý do 2011 r. .................................................. 52
10. ZAGADNIENIA SYSTEMOWE........................................................53
10.1. Wüþczanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych. ...................... 53
10.2. Przyszüoúciowy rozwój gminy w aspekcie ochrony úrodowiska................... 53
10.2.1. System transportowy. ........................................................ 53
10.2.1.1. Güówne zagroùenia úrodowiska z tytuüu systemu transportowego. 54
10.2.1.2. Cel ekologiczny rozwoju systemu transportowego do 2011roku. . 54
10.2.1.3. Kierunki rozwoju systemu transportowego do 2011 roku. .......... 54
10.2.1.4. Kierunki dziaüaý minimalizujþcych zagroùenia z tytuüu rozwoju
systemu transportowego. ................................................ 54
10.2.2. Turystyka i rekreacja. ......................................................... 55
10.2.2.1. Güówne zagroùenia úrodowiska z tytuüu turystyki i rekreacji........ 55
10.2.2.2. Cel ekologiczny rozwoju turystyki i rekreacji do 2011 roku. ........ 55
10.2.2.3. Kierunki rozwoju turystyki i rekreacji do 2011 roku. ................. 55
10.2.2.4. Rozwój turystyki przyjaznej úrodowisku. .............................. 56
10.2.2.5. Rozwój i poprawa infrastruktury towarzyszþcej turystyce. ......... 57
5
Dalszy rozwój turystyki kwalifikowanej. ................................57
Przystosowanie szlaków turystycznych do funkcji edukacyjnych. .57
Rozwój funkcji rekreacyjnych wzdüuù cieków wodnych. .............58
Kierunki dziaüaý minimalizujþcych zagroùenia z tytuüu rozwoju
turystyki i rekreacji. ........................................................58
10.2.3. Ochrona przyrody. .............................................................59
10.2.3.1. Kierunki zwiÿkszenia obszarów chronionych ý projektowane
rozszerzenia (wg Programu dla Odry 2006)...........................59
10.2.3.2. Pomniki przyrody...........................................................61
10.2.4. Szlaki turystyczne i gospodarstwa agroturystyczne. .....................63
10.2.4.1. Szlaki turystyczne..........................................................63
10.2.4.2. Gospodarstwa agroturystyczne..........................................63
10.2.5. Rolnictwo i rozwój terenów wiejskich. ......................................63
10.2.5.1. Cel ekologiczny rozwoju rolnictwa do 2011 roku. ....................63
10.2.5.2. Kierunki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich do 2011 roku.....64
10.2.5.3. Podniesienie poziomu wyksztaücenia rolników........................64
10.2.5.4. Rozwój infrastruktury technicznej. ......................................64
10.2.5.5. Ochrona ekosystemów üþk i pastwisk wzdüuù güównych rzek. ......65
10.2.5.6. Rozwój rolnictwa ekologicznego. .......................................65
10.2.5.7. Tworzenie gospodarstw specjalistycznych. ...........................65
10.2.5.8. Wüaúciwe prowadzenie gospodarki rybackiej. ........................66
10.2.6. Energetyka zawodowa i przemysü. ..........................................66
10.2.6.1. Güówne zagroùenia úrodowiska z tytuüu rozwoju podmiotów
gospodarczych. ............................................................66
10.2.6.2. Cel ekologiczny rozwoju podmiotów gospodarczych do koýca 2011
roku. .........................................................................67
10.2.6.3. Kierunki rozwoju podmiotów gospodarczych i öródeü energii do 2011
roku. .........................................................................67
10.2.6.4. Kierunki dziaüaý minimalizujþcych zagroùenia: .......................67
10.2.6.5. Aktywizacja rynku do dziaüaý na rzecz ochrony úrodowiska........67
10.2.7. Edukacja ekologiczna. ........................................................67
10.2.7.1. Cel do 2011 roku. .........................................................68
10.2.7.2. Kierunki dziaüaý do 2011 roku. ..........................................68
10.2.7.3. Edukacja ekologiczna w systemie ksztaücenia. .......................68
10.2.7.5. Pozaszkolna edukacja ekologiczna.....................................70
10.2.2.6.
10.2.2.7.
10.2.2.8.
10.2.2.9.
11. Ocena realizacji programu........................................................... 72
11.1. Instrumenty zarzþdzania úrodowiskiem....................................................... 72
11.1.1. Instrumenty finansowe. .......................................................72
11.1.2. Instrumenty prawne............................................................73
11.1.3. Instrumenty spoüeczne. .......................................................74
11.1.4. Instrumenty strukturalne. .....................................................76
11.1.5. Systemy zarzþdzania úrodowiskowego. ...................................77
11.1.6. Upowszechnianie informacji o úrodowisku.................................77
11.1.7. Organizacja zarzþdzania úrodowiskiem. ...................................78
6
11.1.8. Zarzþdzanie Programem Ochrony ørodowiska. ......................... 80
11.1.9. Uczestnicy realizacji Programu. ............................................ 80
11.1.10. Monitoring wdraùania Programu. ........................................... 81
11.1.10.1.Zakres monitoringu. ...................................................... 81
11.1.10.2.Wskaöniki monitorowania efektywnoúci Programu. ................. 82
11.1.10.3.Harmonogram wdraùania Programu. .................................. 83
11.1.10.4.Güówne dziaüania w ramach zarzþdzania Programem. ............. 84
12. ASPEKTY FINANSOWE WDRAýANIA PROGRAMU............................85
12.1. Wprowadzenie. ........................................................................................... 85
12.2. Ramy finansowe wdraùania "Programu ochrony úrodowiska" .................... 85
12.2.1. Potencjalne öródüa finansowania przedsiÿwziÿ÷ Programu ............ 85
12.2.1.1. Fundusze Ochrony ørodowiska i Gospodarki Wodnej .............. 86
12.2.1.2. Narodowy Fundusz Ochrony ørodowiska i Gospodarki Wodnej. . 86
12.2.1.3. Wojewódzki Fundusz Ochrony ørodowiska i Gospodarki Wodnej w
Zielonej Górze. ............................................................ 88
12.2.1.4. Powiatowe Fundusze Ochrony ørodowiska i Gospodarki Wodnej.94
12.2.1.5. Gminne Fundusze Ochrony ørodowiska i Gospodarki Wodnej.... 94
12.2.1.6. Banki ........................................................................ 95
12.2.1.7. Ekofundusz................................................................. 95
12.2.1.8. Programy pomocowe Unii Europejskiej ............................... 96
12.2.1.9. Fundusze strukturalne Unii i Fundusz Spójnoúci..................... 96
12.2.1.10.Fundusze przedakcesyjne............................................. 102
12.2.2. Oszacowanie wielkoúci úrodków moùliwych do zaangaùowania. ... 105
12.2.3. Koszty realizacji przedsiÿwziÿ÷ w latach 2004 ý 2007. ............... 106
12.2.4. Koszty realizacji przedsiÿwziÿ÷ w latach 2004 ý 2007. ............... 106
12.2.5. Prognoza podziaüu kosztów wg öródeü finansowania.................. 107
13. Piûmiennictwo. .......................................................................108
14. Zaúùczniki...............................................................................110
7
Spis Tabel.
Tabela 1. Projektowana budowa sieci wodociþgowych w Gminie øwidnica (2004 ý
2007). ....................................................................................................... 28
Tabela 2. Projektowana budowa sieci kanalizacyjnej, oczyszczalni, przepompowni.30
Tabela 3. Projektowana minimalna moc energii odnawialnej do zainstalowania w
poszczególnych miejscowoüciach. ........................................................... 52
Tabela 4. Struktura obszarów prawnie chronionych w gminach Pasma Odry .......... 60
Tabela 5. Pomniki przyrody. ..................................................................................... 61
Tabela 6. Szlaki turystyczne ..................................................................................... 63
Tabela 7. Gospodarstwa agroturystyczne................................................................. 63
Tabela 8. Wskaûniki monitorowania Programu dla gminy úwidnica. ........................ 82
Tabela 9. Harmonogram wdraùania "Programu Ochrony úrodowiska Dla Gminy
úwidnica" .................................................................................................. 83
Tabela 10. Gøówne dziaøania w ramach zarz÷dzania ürodowiskiem ......................... 84
Tabela 11. Priorytety strategii dla Funduszu Spójnoüci. ......................................... 101
Tabela 12. Priorytety dla Sektorowego Programu Operacyjnego. .......................... 101
Tabela 13. öródøa finansowania i koszty (tys. PLN) ................................................ 105
Tabela 14. Szacunkowe koszty wdraùania Programu w latach 2004 - 2007 (w tys.
PLN) ....................................................................................................... 106
Tabela 15. Struktura finansowania wdraùania Programu Ochrony úrodowiska...... 107
8
1. WSTýP.
Programu Ochrony ÿrodowiska na lata 2004-2011ÿ opracowaþa firma
Eko-Efekt Sp. z o.o., 02-679 Warszawa, ul. Modzelewskiego 58A
lok.89, tel. (022) 853 11 93, 853 82 12, na zlecenie Wójta Gminy
ýwidnica.
Program powstaþ jako realizacja ustawy Prawo ochrony ürodowiska z
dnia 27.04.2001 r. Dz. U. 2001.62. 627, która w rozdziale 3, art. 14-17
wprowadza obowiûzek opracowywania planów na szczeblu krajowym,
wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Zamawiajücy: Wójt Gminy ÿwidnica, ul. Dþuga 38, 66-008 ÿwidnica
Wykonawca: Eko-Efekt Sp. z o.o., 02-679 Warszawa, ul. Modzelewskiego 58A lok.89, tel. (022) 853 11 93, 853 82 12
2. ZAûOúENIA PROGRAMOWE.
2.1. Informacja ogólna o Gminie.
Gmina ÿwidnica poþoýona jest w województwie lubuskim, powierzchnia: 160,8 km2, ludnoüû: ponad 5 000 mieszkaúców. Na terenie
gminy znajdujù siø nastøpujùce wsie soþeckie: ÿwidnica, Buchaþów,
Drzonów, Grobowiec, Ko÷la, Letnica, Lipno, Piaski, Radomia - Orzewo,
Sþone, Wilkanowo.
Gmina ÿwidnica poþoýona jest w poþudniowej czøüci województwa
lubuskiego. Niemal caþy jej obszar pokrywajù malownicze wzniesienia
Waþu Zielonogórskiego. Na ich þagodnych stokach rozrzucone sù wioski
Ziemi ÿwidnickiej. Podobnie jak w Winnym Grodzie - Zielonej Górze tak i w tych wioskach jeszcze stosunkowo niedawno ýywa byþa tradycja
uprawy winoroüli. Od póþnocnych skþonów wzgórz rozpoüciera siø rozlegþa równina, siøgajùca aý do doliny Odry. Poþudniowy skraj gminy to
obszar wilgotnych þùk i mokradeþ.
Caþy ten rejon, ciùgnùcy siø wzdþuý rzeki ÿlùska Ochla, objøty jest
ochronù krajobrazowù. Kilkaset hektarów wydartych przyrodzie þùk, leýùcych miødzy rzeczkami ÿlùska i Czarna Ochla, aý prosi siø o zalanie
wodù. Pomysþ ten spodobaþ siø kilku prywatnym inwestorom. Zakupili
oni kilkaset hektarów gruntów, a Gmina na ich wniosek dokonaþa zmiany planu zagospodarowania przestrzennego. Jest szansa, ýe w najbliýszych 3-5 latach powstanie tu oürodek rekreacyjny ze sztucznym jeziorem o powierzchni okoþo 130 ha.
W gminie znajduje siø jedenaücie wiosek, würód których najwiøkszù
jest ÿwidnica. Tutaj mieüci siø Urzùd Gminy i siedziba organów samoProgram Ochrony ÿrodowiska ÿ Gmina þwidnica
9
rzùdowych. Wioski otoczone sù lasami, sadami owocowymi i polami
uprawnymi.
Pod wzglødem lesistoüci gmina ÿwidnica moýe konkurowaû z najgþøbszymi partiami Bieszczad. Lasy stanowiù 63 procent jej powierzchni. Nasþonecznione stoki wzniesieú porastajù bory sosnowe z domieszkù
døbu, grabu, brzozy i buka, a w runie leünym znajdziemy wrzos, borówkø czernicø i paprocie. Würód þùk spotykamy wysepki lasu. Wystøpuje tu obfitoüû zwierzyny drobnej, zwþaszcza lisów i zajøcy. Na polach
bytujù stadka kuropatw, trafiajù siø baýanty. Oczka üródpolne i cieki
würód podmokþych þøgów nad ÿlùskù Ochlù to królestwo kaczek. Legnù
siø tutaj ýurawie, które gþoünym trùbieniem witajù wschód sþoúca. Liczne sù bociany. W ciepþe, wiosenne wieczory moýemy zobaczyû niezwykþy spektakl - godowe ciùgi sþonek. W pogodny dzieú sþychaû nad polami srebrzysty üpiew skowronków.
2.2. Uwarunkowania zewnùtrzne wynikajüce z polityki ekologicznej paøstwa.
Zaþoýenia wyjüciowe do programu ochrony ürodowiska wynikajù z
zamierzeú rozwojowych powiatu zielonogórskiego, determinujùcych
przyszþy ksztaþt rozwoju gospodarczego, spoþecznego a takýe ürodowiskowo - przestrzennego powiatu. Zaþoýenia te w powiùzaniu z aktualnym stanem ürodowiska w powiecie sù podstawù zdefiniowania gminnych priorytetów w zakresie ochrony ürodowiska i racjonalnego uýytkowania zasobów naturalnych.
2.3. Zasady polityki ekologicznej.
Niniejszy program opracowano w oparciu o zasady, cele i zadania
ujøte w "Programie wykonawczym do II Polityki Ekologicznej Paústwa
na lata 2002 - 2010", programie województwa lubuskiego i powiatu
zielonogórskiego oraz w dostosowanej do wymagaú ustawy Prawo
ochrony ürodowiska "Polityce ekologicznej paústwa na lata 2004 -2006
z uwzglødnieniem perspektywy na lata 2007 -2011".
Zasady polityki ekologicznej paústwa sù podstawù, na których
oparta jest równieý polityka ochrony ürodowiska powiatu zielonogórskiego. Oprócz nadrzødnej zasady zrównowaýonego rozwoju uwzglødniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujùcych, m.in.:
2.3.1.
Zasada prewencji.
oznaczajùca w szczególnoüci:
- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeú poprzez stosowanie najlepszych dostøpnych technik (BAT),
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiaþów i surowców, odzysk,
energii, wody i surowców ze ücieków i odpadów oraz gospodarcze
wykorzystanie odpadów, zamiast ich skþadowania,
10
-
-
zintegrowane podejücie do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeú i
zagroýeú, zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeú
(tzw. dyrektywa IPPC),
wprowadzanie pro-ürodowiskowych systemów zarzùdzania procesami produkcji i usþugami, zgodnie z ogólnoüwiatowymi i europejskimi
wymogami w tym zakresie, wyraýonymi m.in. w standardach ISO
14000 i EMAS, programach czystszej produkcji, Responsible Care,
itp.
2.3.2.
-
odnoszùca siø do odpowiedzialnoüci za skutki zanieczyszczenia i
stwarzania innych zagroýeú. Odpowiedzialnoüû tø ponosiû powinny
wszystkie jednostki uýytkujùce ürodowisko, równieý konsumenci,
zwþaszcza, gdy majù moýliwoüû wyboru mniej zagraýajùcych ürodowisku dóbr konsumpcyjnych.
2.3.3.
-
Zasada subsydiarnoþci.
wynikajùca m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej, a oznaczajùca przekazywanie czøüci kompetencji i uprawnieú decyzyjnych, dotyczùcych
ochrony ürodowiska, na wþaüciwy szczebel regionalny lub lokalny
tak, aby byþ on rozwiùzywany na najniýszym szczeblu, na którym
moýe zostaû skutecznie i efektywnie rozwiùzany.
2.3.6.
-
Zasada regionalizacji.
oznaczajùca m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodnobþotne, szczególnie w strefach przygranicznych).
2.3.5.
-
Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami
sektorowymi.
oznaczajùca uwzglødnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i spoþecznymi.
2.3.4.
-
Zasada "zanieczyszczajücy p÷aciö.
Zasada skutecznoþci ekologicznej i efektywnoþci ekonomicznej.
odnoszùca siø do wyboru planowanych przedsiøwziøû inwestycyjnych
ochrony ürodowiska, a oznaczajùca potrzebø minimalizacji nakþadów
na jednostkø uzyskanego efektu.
11
2.4. Podstawowe za÷oõenia polityki ekologicznej.
Cele polityki ekologicznej paústwa i specyfika obszaru gminy nakreülajù wyzwania i obszary zainteresowania dla programu ochrony
ürodowiska dla gminy ÿwidnica, którymi sù.:
2.4.1.
-
-
ograniczenie þadunku zanieczyszczeú ze ÷ródeþ punktowych - wiejskich i lokalnych,
zmniejszenie þadunku zanieczyszczeú pochodzùcych ze ÷ródeþ rozproszonych, trafiajùcych do wód wraz ze spþywami powierzchniowymi (przede wszystkim z terenów rolnych oraz z terenów zurbanizowanych).
koniecznoüû zaniechania nieuzasadnionego wykorzystywania wód
podziemnych na cele produkcyjne,
wprowadzanie nowoczesnych technologii w jednostkach gospodarczych w celu zmniejszenia wodochþonnoüci, materiaþochþonnoüci,
energochþonnoüci i odpadowoüci produkcji oraz redukcji emisji zanieczyszczeú do ürodowiska (BAT).
2.4.2.
-
-
-
12
W zakresie jakoþci powietrza atmosferycznego.
poprawa jakoüci powietrza poprzez budowø i modernizacjø kotþowni
wykorzystujùcej biopaliwa,
wzrost wykorzystania energii ze ÷ródeþ odnawialnych - do 2011 roku
co najmniej podwojenie wykorzystania tej energii w stosunku do roku 2000, zgodnie z celami Unii Europejskiej wyraýonymi w Biaþej
Ksiødze (COM(97)599).
2.4.4.
-
W zakresie ochrony gleb i lasów.
ochrona ekosystemów leünych oraz zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo,
zachowanie zasobów przyrody, w tym róýnorodnoüci biologicznej,
dobrego stanu ekosystemów oraz walorów krajobrazu, w tym krajobrazu rolniczego (m.in. poprzez zachowanie tradycyjnych metod gospodarowania),
wdroýenie systemu Natura 2000 oraz zapewnienie spójnoüci ekologicznej gminy i powiatu,
poprzez tworzenie i powiøkszanie sieci obszarów chronionych
(ESOCh úkrajobrazowe i OChK).
2.4.3.
-
W zakresie jakoþci wód.
W zakresie gospodarki odpadami.
stworzenie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami
komunalnymi, zapewniajùcego wzrost odzysku tych odpadów,
-
znaczne zwiøkszenie poziomu odzysku odpadów przemysþowych,
dopasowanie - w perspektywie do 2011 roku - gospodarki odpadami
niebezpiecznymi w gminie do powiatowego, wojewódzkiego i krajowego systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi.
2.4.5.
-
W zakresie ochrony þrodowiska przed ha÷asem.
ograniczenie haþasu na obszarach zurbanizowanych oraz na odcinkach zamieszkaþych wzdþuý gþównych dróg i szlaków kolejowych do
poziomu równowaýnego nie przekraczajùcego w porze nocnej 55 dB.
2.4.6.
Przeciwdzia÷anie nadzwyczajnym zagroõeniom þrodowiska (dyrektywa ÿSeveso IIþ).
- zwþaszcza z tytuþu powaýnych awarii w jednostkach gospodarczych,
eliminowanie lub zmniejszanie skutków dla ürodowiska z tytuþu awarii
w zakresie racjonalnego uýytkowania zasobów naturalnych.
2.4.7.
-
tworzenie obszarów chronionych w ramach systemu NATURA 2000,
itd.).
budowa zbiorników retencyjnych,
rekonstrukcja systemów melioracyjnych
2.4.8.
-
-
Ochrony przed powodziü.
W zakresie edukacji ekologicznej .
ksztaþtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji i zachowaú
mieszkaúców w duchu zasady zrównowaýonego rozwoju oraz zapewnienie dostøpu mieszkaúców gminy do informacji o ürodowisku
poprzez zorganizowanie banku informacji do udziaþu w podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczùcych ochrony ürodowiska, w
tym udziaþu w procedurze opracowywania i wdraýania planów zagospodarowania przestrzennego i wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy, dalszego rozwoju üwiadomoüci ekologicznej szerokich krøgów spoþeczeústwa, wzrost ich aktywnego uczestnictwa w konkretnych dziaþaniach na rzecz ürodowiska i poprawa efektywnoüci tych
dziaþaú),
doskonalenie struktur zarzùdzania ürodowiskiem w skali gminy (we
wspóþpracy ze Starostwem Powiatowym i Urzødem Marszaþkowskim), które wymagajù znacznego wysiþku w celu speþnienia wymagaú jakie stanowiù dyrektywy, dotyczùcych potrzeb ochrony ürodowiska.
13
3. GûÓWNE ZAGROúENIA ÿRODOWISKA W GMINIE
ÿWIDNICA.
3.1. Zagroõenia naturalne.
Zagroýenia naturalne wystøpujùce na obszarze gminy ÿwidnica
zwiùzane sù ze zjawiskami meteorologicznymi i hydrologicznymi.
Zjawiska meteorologiczne to gþównie susza glebowa i wynikajùce stùd
duýe zagroýenie poýarowe terenów leünych. Natomiast wystøpujùce
lokalnie deszcze mogù byû przyczynù zagroýeú powodziowych, jednak
sù one üciüle zwiùzane z cechami fizycznymi systemu hydrologicznego. Zagroýenia powodziowe wystøpujù w szczególnoüci w rejonach
cieków wodnych i zwiùzane sù one gþównie z migracjù fal powodziowych powstaþych poza obszarem województwa, w górnych czøüciach
zlewni tych rzek. Oprócz powodzi opadowych wystøpujù tzw. powodzie roztopowe. Na terenie gminy ÿwidnica wystøpuje wodny ciek ÿlùska Ochla, ú lewobrzeùny dopþywy Odry (wpþywajûce do Odry poniùej Nowej Soli). Zagroùeniem naturalnym gruntów rolnych i leünych
jest erozja.
3.2. Zagroõenia antropogeniczne.
Zagroýenia antropogeniczne dla ürodowiska naturalnego wynikajù
z dziaþalnoüci czþowieka, zwiùzanej z wykorzystywaniem i przetwarzaniem zasobów. öródþem presji na ürodowisko sù poszczególne
dziedziny gospodarki oraz codzienne bytowanie mieszkaúców. Obszarami o najwiøkszym potencjalnym zagroýeniu sù obszary wykorzystywane gospodarczo i zurbanizowane.
3.3.
Zagroõenia zwiüzane z gospodarkü komunalnü.
Spoüród zagroýeú ürodowiska zwiùzanych z gospodarkù komunalnù
naleýy wymieniû:
ÿ Odpady komunalne. Zagroýeniem dla ürodowiska sù tzw. dzikie
wysypiska oraz skþadowiska nie odpowiadajùce wymaganiom ochrony ürodowiska. W Gminie zlikwidowano lub zrekultywowano wszystkie dzikie wysypiska. Gmina na caþym terenie ma zorganizowany
system zagospodarowania odpadów staþych, które sù wywoýone na
miødzygminne skþadowisko w Kløpinie (gm. Nowogród Bobrzaúski).
Na terenie caþej gminy jest wdroýony system selektywnej zbiórki
odpadów (makulatury, szkþa, tworzyw sztucznych
ÿ ÿcieki komunalne nieczyszczone lub niedostatecznie oczyszczone
stanowiù duýe zagroýenie dla ürodowiska. Najwiøksze zagroýenie
wystøpuje na terenach wiejskich, charakteryzujùcych siø niskim
stopniem skanalizowania przy równoczeünie wysokim stopniu zwodociùgowania.
14
ÿ Niska emisja zanieczyszczeú powietrza, co znajduje odzwierciedlenie we wzrostach støýeú dwutlenku siarki i pyþu w powietrzu w sezonie grzewczym. Problem niskiej emisji wystøpuje zarówno w miastach, jak i na terenach wiejskich.
3.4.
System transportowy.
Stwarza zagroýenia dla ürodowiska gþównie z tytuþu transportu drogowego, w tym przede wszystkim tranzytowego (tzw. TIR). Najwiøksze
potencjalne zagroýenie haþasem i emisjù spalin wystøpuje wzdþuý dróg
miødzynarodowych, krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych.
3.5. Energetyka zawodowa i przemys÷.
Sù ÷ródþem zagroýeú dla ürodowiska w zwiùzku z emisjù zanieczyszczeú do powietrza, odprowadzaniem ücieków, wytwarzaniem odpadów,
degradacjù powierzchni ziemi, zuýywaniem zasobów naturalnych, emisjù haþasu i awariami przemysþowymi.
Podmioty okreülane jako szczególnie szkodliwe dla ürodowiska i
zdrowia czþowieka, w gminie ÿwidnica nie wystøpujù. Wiøkszymi podmiotami gospodarczymi sù: õROMAô- szwalnia, tartaki w ÿwidnicy, Sþonem i Buchaþowie, Zakþad Obróbki Metali õROCZNIAKô, Wytwórnia Mas
Bitumicznych w Buchaþowie jest uciùýliwa dla ürodowiska.
Powstawanie szkód w ürodowisku wiùýe siø takýe z wydobywaniem
kopalin, zwþaszcza systemem odkrywkowym, który powoduje degradacjø powierzchni terenu.
3.6. Turystyka i rekreacja.
Jej rozwój, zwþaszcza niekontrolowany, skutkuje òdzikim zagospodarowaniemÿ obszarów cennych przyrodniczo, zagroùeniem ürodowiska w
zwiûzku z infrastrukturû technicznû, nie zabezpieczajûcû w peþni ürodowiska oraz nadmiernû liczbû turystów ( w tym zmotoryzowanych).
Wprawdzie w gminie ýwidnica nie wystøpuje zjawisko masowej zabudowy letniskowej, nie mniej jednak naleùy harmonizowa÷ to w ramach
planów zagospodarowania przestrzennego.
3.7. Rolnictwo.
Jest ÷ródþem odpadów niebezpiecznych (pozostaþoüci po ürodkach
ochrony roülin) oraz zanieczyszczeú obszarowych, bødùcych gþównym
zagroýeniem dla jakoüci wód powierzchniowych. Istotnym zagroýeniem
dla ürodowiska sù teý fermy tuczu trzody chlewnej, zwþaszcza przy stosowaniu chowu bezücioþowego. Obecnie w gminie ÿwidnica bezücioþowy
tucz trzody chlewnej nie wystøpuje.
15
3.8. Limity wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu þrodowiska.
3.8.1.
Limity krajowe.
W "II Polityce ekologicznej paústwa", przyjøtej przez Sejm RP w
sierpniu 2001 roku, zostaþy ustalone limity krajowe (do osiùgniøcia do
2010 roku), zwiùzane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawù stanu ürodowiska.
Limity te nie zostaþy zmienione w "Polityce ekologicznej paústwa na
lata 2003 - 2006 z uwzglødnieniem perspektywy na lata 2007 -2010".
Sù to:
ÿ Zmniejszenie wodochþonnoüci produkcji o 50% w stosunku do stanu
w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartoüû sprzedanù w przemyüle).
ÿ Ograniczenie materiaþochþonnoüci produkcji o 50% w stosunku do
1990 r. w taki sposób, aby uzyskaû, co najmniej ürednie wielkoüci
dla paústw OECD (w przeliczeniu na jednostkø produkcji, wartoüû
produkcji lub PKB).
ÿ Ograniczenie zuýycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i o 25%
w stosunku do 2000 r. (w przeliczeniu na jednostkø produkcji, wartoüû produkcji lub PKB).
ÿ Dwukrotne zwiøkszenie udziaþu odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysþowych w
porównaniu ze stanem z 1990 r.
ÿ Odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i
szkþa z odpadów komunalnych.
ÿ Peþna likwidacja zrzutów ücieków nieczyszczonych z miast, aglomeracji wiejskich i zakþadów przemysþowych,
ÿ Zmniejszenie þadunku zanieczyszczeú odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysþu o 50%,
z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o
30% i ze spþywu powierzchniowego - równieý o 30%,
ÿ Ograniczenie emisji pyþów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków
azotu o 31%, niemetanowych lotnych zwiùzków organicznych o 4% i
amoniaku o 8% - w stosunku do stanu z 1990 r.
3.8.2.
Limity dla Gminy ÿwidnica.
Zarówno II PEP jak i ustawa Prawo ochrony ürodowiska nie podajù procedur podziaþu limitów krajowych na regionalne, co wynika z
braku dostatecznych podstaw planistycznych.
Obecnie, w jednym konkretnym przypadku, a mianowicie w odniesieniu do gospodarowania odpadami, zostaþy okreülone limity
powiatowe w ramach Powiatowego Planu gospodarki odpadami. W
16
Planie okreülono nastøpujùce cele szczegóþowe do 2011 roku, bødùce równoczeünie limitami wojewódzkimi.
3.9. Odpady z sektora komunalnego.
3.9.1.
Limity na lata 2004 ý 2007.
1) Objøcie wszystkich mieszkaúców gminy zorganizowanù zbiórkù odpadów komunalnych.
2) Deponowanie na skþadowiskach nie wiøcej niý 76% wszystkich odpadów komunalnych.
3) Skierowanie w roku 2007 na skþadowiska nie wiøcej niý 83% (wagowo) caþkowitej iloüci odpadów komunalnych ulegajùcych biodegradacji (w stosunku do roku 1995).
4) Osiùgniøcie w roku 2007 zakþadanych limitów odzysku i recyklingu
poszczególnych odpadów:
- opakowania z papieru i tektury: 76%,
- opakowania ze szkþa: 35%,
- opakowania z tworzyw sztucznych: 22%,
- opakowania metalowe: 35%,
- opakowania wielomateriaþowe: 20%,
- odpady wielkogabarytowe: 26%,
- odpady budowlane: 20%,
- odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 22%.
3.9.2.
Limity na lata 2008 ý 2010.
1) Objøcie wszystkich mieszkaúców gminy zorganizowanù zbiórkù
odpadów komunalnych.
2) Deponowanie na skþadowiskach nie wiøcej niý 65% wszystkich
odpadów komunalnych.
3) Skierowanie w roku 2010 na skþadowiska nie wiøcej niý 75%
(wagowo) caþkowitej iloüci odpadów komunalnych ulegajùcych
biodegradacji (w stosunku do roku 1995).
4) Osiùgniøcie w roku 2010 zakþadanych limitów odzysku i
recyklingu poszczególnych odpadów:
- opakowania z papieru i tektury: 50%,
- opakowania ze szkþa: 45%,
- opakowania z tworzyw sztucznych: 30%,
- opakowania metalowe: 45%,
- opakowania wielomateriaþowe: 30%,
- odpady wielkogabarytowe: 50%,
- odpady budowlane: 40%,
- odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 50%.
17
3.10. Odpady z sektora gospodarczego.
1) Udziaþ gospodarczo wykorzystywanych odpadów przemysþowych
w 2010 roku na poziomie 90% ogólnej iloüci odpadów wytworzonych.
2) Bezpieczne dla ürodowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów i urzùdzeú zawierajùcych PCB.
W odniesieniu do zanieczyszczeø wprowadzanych do powietrza
- wg oceny jakoüci powietrza w strefie powiatu zielonogórskiego wynika, ýe nie ma potrzeby opracowywania programów ochrony powietrza,
gdzie takie limity powinny siø znale÷û.
W odniesieniu do zanieczyszczeø odprowadzanych do wód powierzchniowych - program ochrony wód, zawierajùcy dziaþania majùce zapewniû dotrzymanie wymaganych poziomów jakoüci wód. Po ustaleniu limitu powiatowego dla þadunków zanieczyszczeú odprowadzanych
ze üciekami, moýna teý bødzie ustaliû limity dla gminy. Przy ich ustalaniu skorzystaû moýna z Krajowego programu oczyszczania ücieków komunalnych, w którym zostanù okreülone wymagane zmniejszenia þadunku zanieczyszczeú odprowadzanych do wód powierzchniowych ze
üciekami komunalnymi i üciekami z zakþadów przemysþu rolno spoýywczego dla poszczególnych aglomeracji.
Obecnie na podstawie aktualnych danych i planowanych dziaþaú
moýna przyjùû, ýe do 2011 roku bødzie miaþa miejsce pe÷na likwidacja zrzutów þcieków nieoczyszczonych z jednostek osadniczych
i jednostek gospodarczych w gminie ÿwidnica.
Powiatowe limity ograniczenia wodochþonnoüci i materiaþochþonnoüci
produkcji oraz zuýycia energii nie sù okreülone, co wynika z braku odpowiednich wska÷ników w odniesieniu do konkretnych procesów technologicznych, bùd÷ instalacji.
Punktem odniesienia limitów krajowych jest rok 1990 a wiøc rok istnienia 49 województw, co zasadniczo wpþywa na trudnoüû okreülenia
üredniej wielkoüci w/w limitów dla obszaru nowych powiatów i gmin.
4. GMINNE PRIORYTETY OCHRONY ÿRODOWISKA.
W oparciu o diagnozø stanu ürodowiska, uwarunkowania zewnøtrzne
i wewnøtrzne polityki ochrony ürodowiska oraz wymagania w zakresie
jakoüci ürodowiska i racjonalnego uýytkowania zasobów naturalnych
(okreülone stosownymi ustawami, aktami wykonawczymi i rozporzùdzeniami, planami implementacyjnymi dyrektyw UE) - poniýej przedstawiono priorytetowe komponenty ürodowiska, bùd÷ uciùýliwoüci wraz
z gþównymi kierunkami dziaþaú zmierzajùcych do systematycznej poprawy jakoüci ürodowiska i racjonalnego uýytkowania zasobów przyrody.
18
öAtrakcyjne ürodowiskoÿ- ksztaþtowanie atrakcyjnego przyrodniczego i
spoþecznego ürodowiska ùycia czþowieka.
4.1. Ochrona wód.
Pomimo zauwaýalnej poprawy jakoüci wód powierzchniowych, ich
stan jest wciùý niezadowalajùcy. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami i nadmiernù eksploatacjù oraz zabezpieczenie ürodowiska przed zagroýeniami zwiùzanymi z wodù (powodzie lokalne z wiosennych roztopów lub intensywnych opadów, susza), wymagajù realizacji szeregu
przedsiøwziøû inwestycyjnych i pozainwestycyjnych.
Gþówne kierunki dziaþaú w tym zakresie, w perspektywie do 2011
roku to:
- intensywna poprawa gospodarki wodno-üciekowej na obszarach
wiejskich,
- ograniczanie zanieczyszczeú obszarowych,
- poprawa zabezpieczeú przeciwpowodziowych poprzez odbudowø i
rozbudowø systemu melioracji z uwzglødnieniem ochrony ekosystemów wodnych,
- ochrona zlewni rzeki Odra,
- ochrona zlewni cieków ú ýlûska Ochla i Czarna Struga, oraz bezimiennych dopþywów,
- poprawa bilansu wodnego, poprzez budowø zbiorników maþej retencji.
4.2. Ochrona powierzchni ziemi.
Dotyczy wþaüciwego gromadzenia odpadów z terenów wiejskich,
znacznie wiøkszego wykorzystania odpadów komunalnych, które obecnie sù gþównie skþadowane. Zgodnie z "Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami" gþównym celami do 2010 roku jest minimalizacja iloüci
wytwarzanych odpadów oraz wprowadzenie systemowej gospodarki
odpadami komunalnymi, zapewniajùcej osiùgniøcie limitów i wprowadzenie nowoczesnego systemu unieszkodliwiania, jak i gospodarczego
wykorzystania odpadów powstajùcych w sektorze gospodarczym.
4.3. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami þrodowiska i
cz÷owieka przed ha÷asem.
Wymaga to przede wszystkim kontynuacji dziaþaú realizowanych dotychczas dla poprawy jakoüci powietrza, zwþaszcza intensyfikacji dziaþaú ukierunkowanych na proekologiczne rozwiùzania systemów grzewczych i transportu.
Gþówne kierunki dziaþaú to:
19
-
zmniejszenie niskiej emisji na terenach wiejskich,
zmniejszenie emisji spalin i haþasu komunikacyjnej, zwþaszcza
wzdþuý gþównych ciùgów komunikacyjnych gminy,
zmniejszenie negatywnego oddziaþywania haþasu na czþowieka i
ürodowisko,
rozwój odnawialnych ÷ródeþ energii, co pozwoli na ograniczenie
m. in. takýe iloüci emisji zanieczyszczeú do atmosfery.
4.4. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne uõytkowanie zasobów przyrody.
Dotyczy to przede wszystkim nowego podejücia do ochrony przyrody, uwzglødniajùcego europejskie wymogi i doüwiadczenia w tym zakresie. Istotnymi zagadnieniami jest równieý ochrona i zrównowaýony
rozwój lasów oraz ochrona gleb.
Gþówne kierunki to:
- wdroýenie systemu NATURA 2000
- optymalizacja sieci obszarów chronionych, zapewniajùca spójnoüû
ekologicznù gminy z powiatem oraz ochronø róýnorodnoüci biologicznej,
- renowacja parków,
- prawidþowa gospodarka wodna (poprzez utrzymanie oraz odbudowø budowli wodnych na maþych rzekach i kanaþach), majùca
bezpoüredni wpþyw na utrzymanie wþaüciwych stosunków wodnych,
- realizacja programów rolnoürodowiskowych,
- zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolniczej lub zdegradowanych,
- bieýùca rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych.
Oprócz wyýej wymienionych zagadnieú naleýy podkreüliû znaczenie
dziaþaú systemowych, które wspomagajù realizacjø zadaú zarówno w
zakresie poprawy jakoüci ürodowiska, jak i ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego uýytkowania zasobów przyrodniczych oraz
zrównowaýonego wykorzystania surowców, materiaþów, wody i energii.
Würód zadaú systemowych naleýy wymieniû:
- edukacjø ekologicznù mieszkaúców,
- wspóþpracø z sùsiednimi gminami i powiatem, zwþaszcza w zakresie ochrony wód, ochrony przed powodziù i ochrony powietrza
atmosferycznego ,
- promowanie wdraýania systemów zarzùdzania ürodowiskowego
(np. ISO 14 000, EMAS, itp.),
- uwzglødnianie w programach sektorowych zagadnieú ochrony
ürodowiska (np. w rozwoju transportu, rozwoju turystyki, itd.),
- doskonalenie struktur zarzùdzania ürodowiskiem w skali gminy.
Aby prawid÷owo realizowaô i kontynuowaô realizacjù programu ochrony þrodowiska niezbùdne jest utrzymanie BANKU
20
DANYCH aktualizowanych przynajmniej raz w roku na szczeblu
gminy.
5. STRATEGIA OCHRONY ÿRODOWISKA DO 2011 ROKU.
5.1. Wprowadzenie.
Ochrona ürodowiska nie moýe byû zagadnieniem wyizolowanym od
innej problematyki gminy ÿwidnica. Naczelnù zasadù przyjøtù w niniejszym Programie, majùcù odzwierciedlenie w nadrzødnym celu Programu, jest zasada zrównowaýonego rozwoju, umoýliwiajùca harmonizacjø
rozwoju gospodarczego i spoþecznego z ochronù walorów ürodowiskowych. Obowiùzek realizacji tej zasady spoczywa na wszystkich obywatelach Polski (art. 5. Konstytucji RP). Zrównowaýony rozwój jest takýe
naczelnù zasadù polityki paústw - czþonków Unii Europejskiej.
Biorùc pod uwagø wojewódzkie i powiatowe priorytety w zakresie
ochrony ürodowiska, strategia ochrony ürodowiska w gminie zawiera
cele ekologiczne do 2011 roku i strategiø ich realizacji (kierunki dziaþaú) w poniýszym zakresie.
5.2. Nadrzùdny cel "Programu Ochrony ÿrodowiska"
Nadrzødny cel "Programu ochrony ürodowiska gminy ÿwidnica"
moýna sformuþowaû nastøpujùco:
Zrównowaõony rozwój gminy
zgodnie z programem zrównowaõonego rozwoju
województwa i powiatu,
w którym ochrona þrodowiska ma znaczücy wp÷yw na
przysz÷y charakter regionu - równoczeþnie wspiera jego rozwój
gospodarczy i spo÷eczny.
Cel ten jest zgodny z celami gþównymi Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego i Strategii rozwoju powiatu zielonogórskiego, które
wraz z celami operacyjnymi zostaþy zaadaptowane dla potrzeb programu ochrony ürodowiska.
5.3. Poprawa jakoþci þrodowiska i bezpieczeøstwa ekologiczne.
Poprawa jakoüci ürodowiska w aspekcie ochrony zdrowia publicznego
jest waýnym elementem procesu integracji Polski z Uniù Europejskù.
Celem strategicznym dziaþaú Wspólnoty w obszarze "ÿrodowisko i
Zdrowie" jest "osiügniùcie takiej jakoþci þrodowiska, w którym
poziomy zanieczyszczeø spowodowanych przez cz÷owieka nie
prowadzü do znaczücego wp÷ywu na zdrowie cz÷owieka lub jego
zagroõenia".
21
Wiøkszoüû unijnych standardów, którym Polska musi sprostaû bødùc
w Unii Europejskiej dotyczy jakoüci ürodowiska. Zadania z tego zakresu
naleýù do najistotniejszych i najbardziej kosztownych, poniewaý obejmujù tak waýne dziedziny jak ochrona zasobów wodnych, ochrona powietrza atmosferycznego, gospodarowanie odpadami. Do nich odnosi
siø równieý wiele przyjøtych przez Polskø zobowiùzaú miødzynarodowych, wynikajùcych z podpisanych konwencji i protokoþów do konwencji.
5.4. Jakoþô wód.
Na podstawie raportu WIOÿ w Zielonej Górze najwiøkszy wpþyw na
stan czystoüci gþównych wód powierzchniowych Ziemi Lubuskiej wywierajù ÷ródþa zanieczyszczeú poþoýone poza granicami województwa, w
górnym biegu rzek przepþywajùcych przez województwo. Na stan czystoüci wód posiadajùcych zlewnie w caþoüci poþoýone na terenie województwa zasadniczy wpþyw wywierajù jednostki gospodarcze zlokalizowane nad poszczególnymi ciekami. Znaczùcy wpþyw na jakoüû wód odbiorników wywierajù niewþaüciwie oczyszczone ücieki z miast i wsi, z
których oprócz ücieków komunalnych odprowadzane sù zanieczyszczone wody opadowe i roztopowe.
Budowa nowych ujøû wody i wodociùgów bez rozbudowy systemów
kanalizacyjnych i oczyszczalni ücieków powoduje, ýe do gruntu i rowów
melioracyjnych trafiajù ücieki z nieszczelnych zbiorników õbezodpþywowychÿ. Pomimo regresu w rolnictwie nie naleùy pomija÷ wpþywu na stan
czystoüci wód zwiûzków biogennych oraz toksycznych substancji,
wchodzûcych w skþad ürodków ochrony roülin, które wraz ze spþywajûcymi wodami opadowymi lub roztopowymi przyczyniajû siø do pogorszenia jakoüci wód.
5.4.1.
Zasoby wód powierzchniowych i podziemnych.
Gþównù rzekù gminy jest ÿlùska Ochla ú jej górny odcinek o dþugoüci 8,9 km. õródþa ýlûskiej Ochli zlokalizowane sû na terenie Waþu Zielonogórskiego koþo wsi Letnica. Dþugoü÷ kanaþów podstawowych na terenie gminy wynosi 17,8 km, z tego:
- kanaþ Wodna
ú 9,2 km;
- kanaþ Jarosz
ú 4,1 km;
- kanaþ Polny
ú 4,5 km.
Pozostaþe cieki sû to rowy odwadniajûce fragmenty terenów leünych lub þûk.
Na kanale Wodna wybudowane sû urzûdzenie piøtrzûce, w celu retencji korytowej wody. Na skutek podpiøtrzenia metodû podsiûku nawadniane sû okoliczne þûki. Na terenie gminy ýwidnica jest 28 zbiorników wodnych maþej retencji, z tego 15 stawów rybnych, 9 zbiorników
retencyjnych i 4 zbiorniki przeciwpoùarowe.
22
Ciek wodny ÿlùska Ochla nie jest objøty systemem monitoringu. Nie
mniej wody ze zlewni ÿlùskiej Ochli wpadajù do Odry poniýej Nowej Soli oddziaþowujùc na stan jej czystoüci.
W okolicach wsi Wilkanowo, Sþone i Buchaþów (póþnocne stoki Waþu
Zielonogórskiego) wystøpujù maþe rowy, których wody wsiùkajù w piaski terasy kemowej. W okolicach wsi Drzonów i Lipno znajdujù siø ÷ródþa cieków, które spþywajù ku póþnocnemu zachodowi do Mþynówki Kosierskiej, która wpada do Bobru (w okolicy Brze÷nicy, gminia Dùbie).
Przez gminø przebiega wiøc wododziaþ miødzy Odrù i Bobrem.
Z uwagi na wpþywanie wód ÿlùskiej Ochli do Odry przywoþuje siø
klasyfikacjø wód rzeki Odry na podstawie monitoringu krajowego i tak:
pod wzglødem indeksu saprobowego chlorofilu õaÿ, ChZT, BZT5, tlenu
rozpuszczalnego, z którego wynika, ýe wody rzeki Odry na badanym
odcinku poniýej Nowej Soli km 428,8 i 450,3 w km) nie ulegþy pogorszeniu (brak widocznego wpþywu ÿlùskiej Ochli).
Biorùc pod uwagø w/w wska÷niki wody Odry poniýej Nowej Soli (do
Milska 450 km) sklasyfikowano ze wzglødu na:
- zwiùzki organiczne ú II klasa czystoüci,
- zasolenie ú NON (nie odpowiadajûcy normom),
- zawiesinø organiczna ú III klasa czystoüci,
- substancje biogenne ú III klasa czystoüci,
- stan biologiczny ú NON,
- stan sanitarny ú NON,
Reasumujüc: jakoüû wód pþynùcych w ostatnich latach ulegþa stopniowej poprawie ze wzglødu na budowø i rozbudowø nowych urzùdzeú
systemu oczyszczania ücieków i poprawø gospodarowania zasobami
wody.
Pewna poprawa, nastùpiþa równieý ze wzglødu na zmniejszenie iloüci
i þadunku ücieków spowodowane zmniejszeniem iloüci ücieków z podmiotów gospodarczych. Stan aktualny jakoüci wód odzwierciedla jednak
wieloüû potrzeb w zakresie budowy nowych i rozbudowy oczyszczalni
ücieków, budowy nowych sieci kanalizacji sanitarnych, budowy sieci
kanalizacji deszczowych, przebudowy sieci ogólnospþawnej na sieû rozdzielczù wraz z oczyszczeniem ücieków deszczowych przed wprowadzaniem ich do wód, wþaüciwej gospodarki nawozami, ürodkami ochrony
roülin, odpadami.
Obszar gminy ÿwidnica znajduje siø na pograniczu wielkopolsko ú
ülûskim (XIII3 ú wg mapy hydrologicznej Polski 1:200000)
Na terenie gminy ýwidnica (w Pradolinie Gþogowsko - Baruckiej)
znajduje siø gþówny zbiornik wód podziemnych:
ÿ GZWP 301 ú rozciûgajûcy siø pomiødzy rzekami Nysa ôuùycka,
Bóbr, Odra, którego caþy obszar w 1990 roku uznano za obszar najwyùszej ochrony. Podþoùe zbiornika wodonoünego tworzû iþy trzeciorzødowe
i czwartorzødowe. Miûùszoü÷ warstwy wodonoünej wynosi 15-80 m, a
zwierciadþo wody swobodne znajduje siø juù na gþøbokoüci 2,0 m (Piaski) Ogólnie moùna stwierdzi÷, ùe jakoü÷ wód podziemnych jest dobra.
23
5.4.2. G÷ówne òród÷a zanieczyszczeø wód.
Pomimo odnotowanej w ostatnich latach znacznej poprawy jakoüci
wód, stan czystoüci wiøkszoüci powierzchniowych wód pþynùcych gminy
ÿwidnica jest wciùý niewystarczajùcy dla zapewnienia odpowiedniej jakoüci uýytkowej wód (zaopatrzenie ludnoüci w wodø do picia, cele rekreacyjne, hodowla ryb). Wpþyw na taki stan majù nie tylko zanieczyszczenia punktowe, ale równieý zanieczyszczenia przestrzenne, tj. spþywy
powierzchniowe z pól pochodzenia rolniczego (z mineralnego nawoýenia
gleb i stosowania pestycydów) oraz zanieczyszczone opady atmosferyczne. Naleýy równieý wspomnieû o udziale zanieczyszczeú liniowych,
powstajùcych w wyniku normalnej codziennej eksploatacji samochodowych ürodków transportu oraz podczas ich awarii.
W ostatnim okresie obserwuje siø zmniejszanie þadunków zanieczyszczeú odprowadzanych ze ÷ródeþ punktowych. Nadal gþównym ÷ródþem zanieczyszczenia wód sù ücieki komunalne. Jednakýe obserwuje
siø systematyczne zmniejszanie zuýycia wody i w konsekwencji spadek
iloüci odprowadzanych ücieków. Ponadto planuje siø rozbudowø systemu kanalizacji a docelowo podþùczenie czøüci miejscowoüci do oczyszczalni ücieków miejskiej oczyszczalni w Zielonej Górze i Drzonowie.
Problemem pozostanù osady üciekowe, których gospodarcze wykorzystanie nie jest do koúca rozpoznane. Osady üciekowe wywoýone sù na
wysypisko.
Na terenach ochronnych GZWP 301 nie wolno rolniczo wykorzystywaû
osadów üciekowych.
Bardzo waýnym jest, aby nie odprowadzaû nieoczyszczonych ücieków komunalnych i przemysþowych do rzeki ÿlùska Ochla i jej dopþywów, gdyý grozi to zanieczyszczeniem wód podziemnych. Lustro wody
we wsi Piaski wystøpuje juý na gþøbokoüci 2 m.
W 2002 roku z sieci kanalizacyjnej korzystaþo 14,0% mieszkaúców
gminy ÿwidnica ( w województwie ú 60,9%, w Polsce ú 53,7%).
Przepustowoü÷ oczyszczalni ücieków w 2002 roku wynosiþa 60 m3/d
(w tym ücieków dowoýonych 14 m3/d) przy potencjalnej przepustowoüci 200 m3/d. (wykorzystanie oczyszczalni w 30%).
5.4.3. Zaopatrzenie w wodù.
Na terenie gminy znajduje siø okoþo 38,8 km sieci wodociùgowej
rozdzielczej, co stanowi 0,8% sieci wodociùgowej w województwie lubuskim. Sieû ta obsþuguje wsie na terenie gminy, z której korzysta
84,0% mieszkaúców gminy.
Czøüû istniejùcych wodociùgów wymaga jednak wymiany ze wzglødu
na zþy stan techniczny.
Zapewnienie odpowiedniej jakoþci uõytkowej wód powierzchniowych,
24
ochrona wód podziemnych oraz zapewnienie wszystkim mieszkaøcom gminy odpowiedniej jakoþci i iloþci wody do picia.
Najwaýniejsza z punktu widzenia ochrony wód jest ustawa Prawo
Wodne z dnia 18 lipca 2001. Ustawa ta ostatecznie wprowadza i reguluje zasady zlewniowego zarzùdzania gospodarkù wodnù.
Wprowadzenie regionów zlewniowych jest zgodne z duchem i literù
prawa przepisów Unii Europejskiej, a w szczególnoüci Ramowù Dyrektywù Wodnù (2000/60/WE) oraz dyrektywami:
ÿ 98/ 83/EEC w sprawie jakoüci wody przeznaczonej do spoýycia
przez ludzi,
ÿ 96/61/EEC dotyczùcù zintegrowanej ochrony przed zanieczyszczeniem,
ÿ 91/271/EEC w sprawie oczyszczania ücieków komunalnych,
ÿ 91/676/EEC w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniem
azotanami, pochodzùcymi ze ÷ródeþ rolniczych,
ÿ 76/464/EEC w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez
niektóre substancje niebezpieczne odprowadzane do ürodowiska
wodnego.
Cel podany powyýej jest zgodny z zapisami prawa wodnego. Mówiùc o jakoüci uýytkowej wód (Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001
r.,art.2.ust.1) naleýy rozumieû:
ÿ wody powierzchniowe i podziemne, które sù lub mogù byû wykorzystywane do zaopatrzenia ludnoüci w wodø przeznaczonù do
spoýycia,
ÿ wody powierzchniowe wykorzystywane do celów rekreacyjnych, a
w szczególnoüci do kùpieli,
ÿ wody powierzchniowe przeznaczone do bytowania ryb, skorupiaków i miøczaków lub innych organizmów w warunkach naturalnych oraz umoýliwiajùcych migracje ryb.
5.4.4. Kierunki dzia÷aø do 2011 roku.
Osiùgniøcie standardów jakoüci wody obowiùzujùcych w krajach UE
bødzie wymagaû, oprócz szeregu dziaþaú organizacyjnych i programowych w sferze zarzùdzania zasobami, realizacji wielu kosztownych inwestycji w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ücieków oraz
budowy systemów kanalizacyjnych.
Strategia realizacji celu üredniookresowego zostaþa skupiona na nastøpujùcych zagadnieniach:
- zarzùdzanie zasobami wodnymi,
- zaopatrzenie w wodø,
- gospodarka üciekowa,
- ochrona wód podziemnych,
- ochrona wód powierzchniowych.
25
5.4.5. Zarzüdzanie zasobami wodnymi.
Prawo wodne (art.2 ust.2) okreüla instrumenty zarzùdzania zasobami wodnymi.
Sù to:
- plany gospodarki wodnej,
- pozwolenia wodno-prawne,
- opþaty i naleýnoüci w gospodarce wodnej,
- kontrola gospodarowania wodù.
Wszystkie te instrumenty muszù byû powiùzane miødzy sobù poprzez Kataster Wodny i system wymiany informacji.
Zadania, jakie na Dyrektora RZGW naþoýyþa ustawa z dnia 18 lipca
2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z pó÷n. zmianami),
które obejmù powiat zielonogórski to:
1. Sporzùdzenie wykazu wód powierzchniowych i podziemnych, które
sù lub mogù byû w przyszþoüci wykorzystywane do zaopatrzenia ludnoüci w wodø przeznaczonù do spoýycia (art.114 ust.3, pkt. 3; art.
211 ust 2, pkt. 1) ú w terminie do 31.12.2003 r.
2. Sporzûdzenie wykazu wód powierzchniowych wykorzystywanych do
celów rekreacyjnych, a w szczególnoüci do kûpieli (art.114 ust.3,
pkt. 4; art. 211 ust.2, pkt. 2) ú w terminie do 31.12.2003 r.
3. Sporzûdzenie analizy stanu zasobów wodnych w regionie wodnym
(art.114 ust.3, pkt 1; art. 211 ust.3, pkt 1) ú w terminie do
31.12.2004 r.
4. Sporzûdzenia wykazu obszarów chronionych na terenie regionu
wodnego, ustanowionych na podstawie ustawy i przepisów o ochronie
przyrody oraz terenów okreülonych w art. 6 Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz zaþûczniku nr IV, pkt 1.5, w terminie do 31.12.2003 r., obejmujûcego obszary:
a) wyznaczone dla ochrony gatunków wodnych o znaczeniu ekonomicznym,
b) sþuùûce zachowaniu oùywionego ürodowiska i gatunków bezpoürednio zaleùnych od wody (w tym odpowiednie miejsca wyznaczone w ramach europejskiej sieci NATURA 2000).
Powyùsze wykazy stanowiû podstawø opracowania projektów planów
gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy.
5.4.5.1. Kierunki dzia÷aø.
1. Opracowanie warunków korzystania z wód dorzecza dla poszczególnych zlewni (RZGW),
2. Wdroýenie Gminnego Systemu Informacyjnego Gospodarki
Wodnej we wspóþpracy z Powiatowym Systemem Informacyjnym Gospodarki Wodnej (we wspóþpracy z RZGW).
26
5.4.6.
Zaopatrzenie w wodù.
Zasady zbiorowego zaopatrzenia w wodø i zbiorowego odprowadzania ücieków okreüla ustawa z dnia 7 czerwca 2001 (DZ.U. Nr 72, poz.
747 z pó÷n. zmianami). Na mocy tej ustawy, wymagania dotyczùce jakoüci wody przeznaczonej do spoýycia przez ludzi okreüla Rozporzùdzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002r. (Dz. U. 02.203.1718).
W krajach Unii Europejskiej wymagania odnoünie jakoüci wody przeznaczonej do spoýycia przez ludzi ustalone sù w Dyrektywie 98/83/EC z
1998 roku.
Zalecenia zawarte w ustawodawstwie UE sù oparte o wytyczne WHO
i obejmujù wska÷niki zebrane w nastøpujùcych grupach:
- parametry organoleptyczne,
- parametry fizyko-chemiczne (dotyczùce substancji niepoýùdanych w nadmiernych iloüciach),
- parametry mikrobiologiczne oraz dotyczùce substancji toksycznych.
Obecnie obowiùzujùce Rozporzùdzenie Ministra Zdrowia okreüla warunki dla wody pobieranej z wodociùgów sieciowych, lokalnych i studni
publicznych oraz studni prywatnych, jeýeli:
- urzùdzenie wodne zaopatruje ponad 50 osób lub dostarcza
przeciøtnie na dobø ponad 10 m3 wody,
- woda jest wykorzystywana do celów komercyjnych, w tym
równieý do obsþugi turystów.
Wska÷niki jakoüci wody wyszczególnione w nowym rozporzùdzeniu
sù podzielone na:
- wska÷niki bakteriologiczne,
- substancje nieorganiczne,
- substancje organiczne,
- wska÷niki organoleptyczne.
W rozporzùdzeniu tym uwzglødniono bardzo szczegóþowo takie
substancje niebezpieczne dla zdrowia i ýycia ludzi jak:
- PCB (polichlorowane bifenyle), THM (trihalometany), WWA
(wielopierücieniowe wøglowodory aromatyczne), pestycydy,
- substancje organiczne - akryloamid, akrylonitryl, bromodichlorometan, bromoform, dibromochlorometan, dichlorobenzen,
dichlorometan, epichlorhydryna, etylobenzen, tlenek etylu,
ftalan dibytylu, ksyleny, styren, tetrachloroetan, toluen, trichlorobenzen, trichloroetan, chlorek winylu,
- substancje nieorganiczne - antymon, azotyny, bar, bor, bromiany, magnez.
W zwiùzku z wprowadzeniem nowych standardów jakoüci wody, w
roku 2002 sþuýby sanitarne województwa lubuskiego dokonaþy kompleksowej oceny jakoüci wody ujmowanej dla celów zbiorowego zaopatrzenia w wodø. Rezultaty badaú zostaþy wykorzystane dla potrzeb
27
niniejszego programu. W Gminie ÿwidnica przebadano 4 systemy zaopatrzenia, badajùc jakoüû wody bezpoürednio po stacji uzdatniania
wody i u koúcowych odbiorców. We wszystkich przypadkach stwierdzono, iý badana woda odpowiada obowiùzujùcym wymogom.
Tabela 1. Projektowana budowa sieci wodociügowych w Gminie ÿwidnica
(2004 ý 2007).
Lp.
1.
2.
3.
4.
Wyszczególnienie
Rozbudowa sieci wodociùgowej w m.
Letnica
Budowa sieci wodociùgowej wraz ze
stacjù uzdatniania w m. Buchaþów
Rozbudowa sieci wodociùgowej w m.
Wilkanowo
Budowa sieci wodociùgowej wraz z
ujøciem w m. Sþone i Piaski
Dü. sieci
(km)
Termin realizacji
2,0
2004 - 2005
2,0
2004 - 2006
3,0
2005 - 2006
10,0
2007 - 2008
5.5. Gospodarka þciekowa.
5.5.1.
Wp÷yw mieszkalnictwa na gospodarkù þciekowü.
Kolejnoüû realizacji zadaú w gospodarce üciekowej w powiecie zielonogórskim wynika ze zobowiùzaú miødzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdraýania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów Prawa Wodnego oraz aktualnego stanu
gospodarki üciekowej w powiecie zielonogórskim.
Zgodnie z w/w Dyrektywù wszystkie aglomeracje (aglomeracje, tu
mogù to byû gminy) zrzucajùce ücieki z aglomeracji o wielkoüci od
10000 do 15000 RLM (liczba równowaýnych mieszkaúców) w terminie
do 31.12.2015 roku muszù zostaû wyposaýone w mechaniczno ú biologiczne oczyszczalnie ücieków z usuwaniem biogenów, z systemami
kanalizacyjnymi. Dla aglomeracji o wielkoþci od 2000 do 10000
RLM wynegocjowano równieõ termin do 31.12.2015 roku.
Natomiast systemy kanalizacji zbiorczej dla aglomeracji powyýej
10000 RLM naleýy wybudowaû w terminie do 31.12.2008 roku, a systemy kanalizacji zbiorczej dla aglomeracji od 2000 do 10000
RLM w terminie do 31.12.2015.
Wobec powyýszego hierarchia waýnoüci przedsiøwziøû z zakresu
porzùdkowania gospodarki üciekowej i budowy kanalizacji winna byû
nastøpujùca:
1. Budowa systemów kanalizacji zbiorczej dla aglomeracji od 2000 do
10000 RLM.
2. Budowa (modernizacja) oczyszczalni mechaniczno ú biologicznej
(chemicznej w razie potrzeby) we wszystkich aglomeracjach o
wielkoüci mniejszej od 2000 RLM, odprowadzajûcych ücieki do wód
sþodkich i ujü÷ rzek.
3. Budowa (modernizacja) oczyszczalni ücieków dla aglomeracji w
wielkoüci od 2000 do 10000 RLM.
28
4. Budowa (modernizacja) oczyszczalni ücieków odprowadzanych z
sektora rolno - spoýywczego, reprezentujùcego równowaýnù liczbø
mieszkaúców powyýej 4000.
Z w/w programu wynika potrzeba wyodrøbnienia poszczególnych
aglomeracji, dla których naleýy opracowaû bilanse wodno - üciekowe
pozwalajùce na dalsze planowanie w zakresie gospodarki wodno üciekowej.
Porzùdkowanie gospodarki üciekowej bødzie obejmowaþo:
ÿ budowø nowych systemów kanalizacji i oczyszczalni ücieków,
ÿ modernizacjø istniejùcych oczyszczalni ücieków, w kierunku
speþnienia wymagaú obowiùzujùcego prawa i dyrektyw UE,
ÿ optymalizacjø wykorzystania istniejùcych oczyszczalni ücieków (w tym dociùýenie oczyszczalni),
ÿ budowø oczyszczalni przydomowych w tych miejscach, gdzie
jak wynika z planów zagospodarowania przestrzennego, brak
bødzie kanalizacji w okresie perspektywicznym do 2010 roku,
ÿ sukcesywnù modernizacjø istniejùcej i realizacjø nowej sieci
kanalizacji deszczowej, wraz z urzùdzeniami podczyszczajùcymi.
1. Porzùdkowanie gospodarki üciekowej w aglomeracjach 2000
do 1000 RLM,
2. Porzùdkowanie gospodarki üciekowej w aglomeracjach poniýej
2 000 RLM.
29
Tabela 2. Projektowana budowa sieci kanalizacyjnej, oczyszczalni, przepompowni.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Miejscowoþô
Kanalizacja m. Lipno (grawitacyjna,
ciünieniowa, przepompownie)
Kanalizacja przesyþowa m .Lipno ú
m. Grabowiec, z przepompowniû
Kanalizacja m. Grabowiec (grawitacyjna, ciünieniowa, przepompownie)
Kanalizacja przesyþowa m. Grabowiec - m. Letnica oü., z przepompowniû
Kanalizacja m. Koòla (grawitacyjna,
Kanalizacja przesyþowa z m. Koòla
do pkt. K na rurociûgu tþocznym z
m. Grabowiec ú do m. Letnica oü.,
z przepompowniû
Kanalizacja m. Letnica (grawitacyjna, ciünieniowa, przepompownie)
Kanalizacja przesyþowa z m. Letnica
do Letnica oü.
Kanalizacja ú Letnica oü. (grawitacyjna, ciünieniowa, przepompownie)
Kanalizacja przesyþowa ücieków z
Letnica oü. ú m. ýwidnica
Kanalizacja m. Buchaþów (grawitacyjna, ciünieniowa, przepompownie)
Kanalizacja przesyþowa do pkt. P na
rurociûgu tþocznym z m. Sþone do
m. Orzewo
Kanalizacja m. Sþone (grawitacyjna,
Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ücieków w Drzonowie
Kanalizacja m. Piaski (grawitacyjna,
Kanalizacja przesyþowa z m. Piaski
do projektowanej oczyszczalni w m.
ýwidnica
Kanalizacja przesyþowa z m. ôochowo i oü. ýwidnica do oczyszczalni ücieków ýwidnica
Kanalizacja m. ýwidnica (grawitacyjna, ciünieniowa, przepompownie)
Budowa oczyszczalni ücieków w m.
ýwidnica o przepustowoüci 409
m3/d
Kanalizacja m. Wilkanowo (grawitacyjna, ciünieniowa, przepompownie)
Razem dþugoüû sieci kanalizacyjnej do
zbudowania w latach 2004- 2011
30
D÷. sieci
(km)
Termin
realizacji
Koszt
w tyþ. z÷.
2,00
2005
639
3,85
2005
487
2,61
2005
517
3,85
2005
487
5,57
2006
1118
1,25
2006
170
5,30
2006
1044
0,66
2006
107
0,23
2006
47
4,55
2006
599
3,25
2007
741
2,77
2007
363
12,76
2007
1435
2007
1040
1,66
2007
483
2,45
2007
301
4,44
2008
501
5,73
2008
1126
2008
2123
2009
373
1,94
64,87
13701
5.5.2.
Wp÷yw rolnictwa.
Spodziewany wzrost intensywnoüci produkcji rolnej, a takýe jej
koncentracja, spowoduje wzrost zanieczyszczeú ürodowiska z dziaþalnoüci rolniczej. Z powierzchni uprawnych do rzek i zbiorników wodnych, a takýe do wód gruntowych przenikajù zwiùzki azotu i fosforu
(powodujùce eutrofizacjø wód powierzchniowych) i pozostaþoüci po
chemicznych ürodkach ochrony roülin. Do podstawowych ÷ródeþ zanieczyszczeú punktowych i obszarowych na wsi naleýù niewþaüciwie
przechowywane nawozy mineralne i organiczne (obornik, gnojówka i
gnojowica), pestycydy, ücieki bytowe z gospodarstw domowych oraz
bþødy agrotechniczne. Stùd istotne znaczenie ma budowa i modernizacja urzùdzeú ograniczajùcych zagroýenia ürodowiska z tytuþu produkcji rolniczej.
Waýnym elementem ochrony zasobów wodnych z tytuþu dziaþalnoüci rolniczej jest Dyrektywa azotanowa (91/676/EEC z 12 grudnia
1991 r.), a podstawowym dokumentem programowym z tego zakresu
jest plan implementacyjny tej dyrektywy.
Zmniejszenie negatywnego wpþywu rolnictwa na jakoüû zasobów
wodnych (a takýe innych elementów ürodowiska) moýna uzyskaû poprzez upowszechnienie ekologizacji rolnictwa i realizacjø programów
rolno-ürodowiskowych.
Wejücie Polski do UE powoduje pilnù potrzebø zintensyfikowania
edukacji rolników, grup producenckich, przedstawicieli samorzùdów,
administracji rzùdowej, nauczycieli i mþodzieýy szkóþ rolniczych. Istotne znaczenie ma tutaj wdraýanie zasad dobrej praktyki rolniczej.
Pilnù potrzebù jest zwiøkszenie tempa odbudowy i modernizacji
zdekapitalizowanych urzùdzeú melioracyjnych.
1. Sukcesywne ograniczanie negatywnego wpþywu na ürodowisko zanieczyszczeú obszarowych i punktowych, pochodzùcych
z dziaþalnoüci rolniczej.
2. Odbudowa i modernizacja zdekapitalizowanych urzùdzeú melioracyjnych.
5.5.3.
Wp÷yw podmiotów gospodarczych i energetyki.
5.5.3.1. Kierunki dzia÷aø:
1. Wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno-üciekowej w podmiotach gospodarczych.
5.6. Gospodarka odpadami.
Równolegle do "Programu ochrony ürodowiska dla Gminy ÿwidnica na lata
2004 - 2011" opracowano "Plan gospodarki odpadami" (jako osobne opracowanie).
31
5.7.
Powietrze.
5.7.1.
Cel þredniookresowy do 2011 roku.
Spe÷nienie wymagaø ustawodawstwa UE w zakresie jakoþci powietrza na terenie ca÷ej gminy oraz systematyczna poprawa jakoþci powietrza
5.7.2.
Jakoþô powietrza.
Jakoüû powietrza na terenie Gminy ÿwidnica jest uzaleýniona od
÷ródeþ zewnøtrznych oraz od miasta ú Zielona Góra.
Obserwuje siø zwiøkszone støùenie dwutlenku siarki na póþnoc od
Zielonej Góry koþo siøgajûce w centrum 7-8 µg/m3, rozkþadajùce siø w
kierunkach na ú wydþuùajûc zgodnie z róùû wiatrów.
W obrøbie granic gminy ýwidnica støùenie dwutlenku siarki wynosi
od 1-3 µg/m3. Rozkþad støýenia dwutlenku azotu w powietrzu na obszarze gminy utrzymuje siø w przedziale 16 ú 30 µg/m3 i tu uwidacznia siø
oddziaþywanie Zielonej Góry.
Na terenie powiatu zielonogórskiego emituje siø ürednio w roku:
-
270,0
79,0
196,0
31405,0
5.7.3.
(2000 r.) ÷
202,0 (2002 r.) Mg/rok - dwutlenku siarki,
(2000 r.) ÷
184,0 (2002 r.) Mg/rok - tlenku azotu,
(2000 r.) ÷
131,0 (2002 r.) Mg/rok - pyþów,
(2000 r.) ÷ 61706,0 (2002 r.) Mg/rok - dwutlenku wøgla.
ñród÷a zanieczyszczeø.
W gminie ÿwidnica gþównym ÷ródþem emisji zanieczyszczeú do powietrza jest tzw. emisja antropogeniczna, wynikajùca z dziaþalnoüci
czþowieka: emisja z jednostek gospodarczych (Wytwórnia Mas Bitumicznych w Buchaþowie), emisja niska z gospodarki komunalnej (kotþownie, indywidualne paleniska domowe i jednostki gospodarcze) oraz
emisja komunikacyjna.
Rozkþad przestrzenny emisji zanieczyszczeú w gminie ÿwidnica jest
niski w porównaniu z niektórymi rejonami województwa lubuskiego. Z
wyjùtkiem dwutlenku azotu emisja zanieczyszczeú mieüci siø w dolnych
granicach.
W 2002 r. w stosunku do roku 2000 emisja zanieczyszczeú pyþowych
na terenie powiatu zielonogórskiego spadþa (o 33,2%), natomiast w
przypadku zanieczyszczeú dwutlenkiem wøgla i tlenkiem azotu emisje
wzrosþy. Na spadek emisji zanieczyszczeú pyþowych w powiecie zielonogórskim miaþy wpþyw modernizacje kotþowni wøglowych, polegajùce
32
na zmianie paliwa wøglowego na paliwo ekologiczne, tj. olej opaþowy
lub gaz bezprzewodowy.
Z uwagi na rozbudowø systemu sieci gazowej naleýy siø spodziewaû
dalszego zmniejszenia emisji zanieczyszczeú do powietrza.
Obok energetyki do najwiøkszych ÷ródeþ zanieczyszczeú powietrza
zaliczana jest komunikacja. Najwiøkszy wpþyw transportu na jakoüû
powietrza w Gminie ÿwidnica wystøpuje w rejonach tras komunikacyjnych o duýym natøýeniu ruchu.
Wielkoüû niskiej emisji jest trudna do oszacowania zwþaszcza na obszarach wiejskich. Szczególnie uciùýliwe oddziaþywanie na ürodowisko i
warunki ýycia czþowieka emisji niskiej obserwuje siø na terenach zurbanizowanych, ze wzglødu na koncentracjø na niewielkich obszarach
duýej liczby emitorów substancji szkodliwych i utrudnione rozprzestrzenianie siø zanieczyszczeú. Niska emisja zanieczyszczeú znajduje odzwierciedlenie we wzrostach støýeú dwutlenku siarki i pyþu zawieszonego w sezonie grzewczym.
Z badaú prowadzonych przez Inspekcjø Ochrony ÿrodowiska na terenie powiatu zielonogórskiego wynika, ýe sezonowe róýnice poziomu
støýeú, zwþaszcza NO2 i pyþu mogù byû nawet kilkukrotne.
Ocena jakoüci powietrza i wielkoüci emisji zanieczyszczeú do powietrza w powiecie zielonogórskim stanowiù podstawø do zdefiniowania
kierunków dziaþaú w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego w
gminie.
O jakoüci powietrza w gminie ÿwidnica decydujù przede wszystkim:
- emisje zanieczyszczeú z procesów spalania paliw staþych w
jednostkach gospodarczych i piecach do indywidualnego
ogrzewania budynków mieszkalnych oraz uýytecznoüci publicznej,
- emisje zanieczyszczeú z ruchu komunikacyjnego,
- emisje zanieczyszczeú z procesów przemysþowych.
Ustawa Prawo ochrony ürodowiska wprowadza ocenø jakoüci powietrza w strefach i programy ochrony powietrza dla stref, w których poziom choûby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiøkszony o margines tolerancji.
Biorùc powyýsze pod uwagø, kierunki dziaþaú zmierzajùcych do osiùgniøcia poprawy jakoüci powietrza w gminie ÿwidnica zogniskowano na
nastøpujùcych zagadnieniach:
- udziaþ w zarzùdzeniu ochronù powietrza,
- gþówne sektory oddziaþywania: transport, sektor komunalny,
podmioty gospodarcze.
Z ochronù powietrza þùczy siø równieý zagadnienie wykorzystania
odnawialnych ÷ródeþ energii oraz edukacja ekologiczna.
33
5.7.4.
Zarzüdzanie ochronü powietrza.
Zarzùdzanie ochronù powietrza bødzie siø odbywaþo w ukþadzie stref,
a strefø stanowiù:
- aglomeracja o liczbie mieszkaúców wiøkszej niý 250 tys.
Ocenø jakoüci powietrza w strefach dokonuje siø z uwzglødnieniem
dwóch grup kryteriów:
- ustanowionych ze wzglødu na ochronø zdrowia ludzi,
- ustanowionych ze wzglødu na ochronø roülin.
Lista zanieczyszczeú, dla których okreülono wartoüci dopuszczalnych
støýeú w powietrzu w celu ochrony zdrowia (w RMÿ w sprawie dopuszczalnych poziomów ...) obejmuje: benzen C6H6, dwutlenek azotu NO2,
dwutlenek siarki SO2, oþów Pb, tlenek wøgla CO, ozon O3, pyþ zwieszony
PM10.
Do zanieczyszczeú, dla których okreülono wartoüci dopuszczalnych
støýeú w powietrzu w celu ochrony roülin (w RMÿ w sprawie dopuszczalnych poziomów ...) naleýù: dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NOx,
ozon O3.
Podstawø klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakoüci
powietrza, zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony ürodowiska stanowiù:
- dopuszczalny poziom substancji w powietrzu,
- dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiøkszony o
margines tolerancji.
Margines tolerancji stanowi okreülony procent wartoüci dopuszczalnej. Jego poziom bødzie corocznie, stopniowo redukowany aý do czasu
przyjøtego jako data wymaganego osiùgniøcia støýeú nie wyýszych od
wartoüci granicznej.
W üwietle oceny støýeú zanieczyszczeú w powietrzu wystøpujùcych
w 2003 r. na obszarze województwa lubuskiego i przeprowadzonej na
tej podstawie klasyfikacji stref, powiat zielonogórski zaklasyfikowano
do sfery A. W klasyfikacji pod kùtem ochrony roülin powiat zielonogórski, ze wzglødu na niskie støýenia ocenianych zanieczyszczeú powietrza, znalazþ siø w klasie A.
Z rocznej oceny jakoüci powietrza na obszarze powiatu zielonogórskiego wynika koniecznoüû realizacji nastøpujùcych zadaú:
- rozbudowa automatycznej sieci pomiarowej na obszarach, na
których zarejestrowano, bùd÷ przewiduje siø moýliwoüû wystøpowania przekroczeú støýeú zanieczyszczeú (zadanie jest
realizowane w latach 2003-2004 ze ürodków PHARE
2001.01.05.06 öSystemy oceny jakoüci powietrza - Faza II ÿ
Pomoc Techniczna).
- sukcesywna wymiana urzûdzeñ pomiarowych funkcjonujûcych w wojewódzkiej sieci monitoringu powietrza na analizatory dziaþajûce zgodnie z obowiûzujûcymi referencyjnymi
34
-
-
metodykami badawczymi (zadanie bødzie czøüciowo realizowane w 2004 r. ze ürodków projektu PHARE PL 01.05.06 .
öSystemy oceny jakoüci powietrzaÿ. Dokoñczenie zadania
wymaga zabezpieczenia ürodków na szczeblu wojewódzkim).
kontynuacja i stosowanie na szerszû skalø badañ wskaònikowych zanieczyszczeñ powietrza ú metodû z pasywnym poborem próbek - w zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i benzenu (zadanie powinno by÷ finansowane na szczeblu
wojewódzkim).
utworzenie bazy danych o òródþach emisji zanieczyszczeñ
(tzw. kataster emisji) - w celu wskazania grupy òródeþ o dominujûcym wpþywie na poziom zanieczyszczeñ w powietrzu,
w danej strefie. Informacje te bødû jednoczeünie podstawû
do wyznaczenia kierunków dziaþañ naprawczych, koniecznych
do podjøcia, jeüli poziom zanieczyszczeñ bødzie siø utrzymywaþ na ponadnormatywnym poziomie, tj. jeüli mierzone støùenia przekroczû dopuszczalne normy - z okreülonym marginesem tolerancji, zmniejszajûcym siø co roku (zadanie powinno by÷ finansowane na szczeblu wojewódzkim).
5.7.4.1. Kierunki dzia÷aø:
1. Monitoring jakoüci powietrza zgodnie z wymaganiami ustawowymi.
2. Ocena poziomu zanieczyszczeú w powietrzu w strefach co 5
lat.
5.7.5.
Transport drogowy.
Cele i kierunki rozwoju systemu transportowego w gminie ÿwidnica
majù bezpoüredni zwiùzek z eliminacjù lub zmniejszeniem uciùýliwoüci
transportu drogowego dla otoczenia i koncentrujù siø na:
- poprawie warunków ruchu drogowego przy wykorzystaniu podstawowych narzødzi inýynierii ruchu, zapewniajùcych zwiøkszenie pþynnoüci i przepustowoüci drogowej,
- podwyýszeniu standardów technicznych infrastruktury drogowej, zwþaszcza w obszarach wzdþuý gþównych ciùgów komunikacyjnych i obszarach chronionych.
Istotne znaczenie dla zmniejszenia negatywnego wpþywu indywidualnego transportu samochodowego na ürodowisko ma poprawa stanu
technicznego pojazdów i stosowanie benzyny bezoþowiowej (do 2005
roku zostanie wycofana benzyna oþowiowa) a wymagania co do jakoüci
benzyn i oleju napødowego zostanù dopasowane do norm europejskich.
35
1. Ograniczenie ruchu docelowego do obszarów o najcenniejszych
przyrodniczo,
2. Tworzenie warunków do zwiøkszenia udziaþu komunikacji zbiorowej
w przewozach pasaýerskich,
3. Wsparcie budowy infrastruktury rowerowej, budowa nowych tras
rowerowych i modernizacja istniejùcych, w tym wyþùczenie tras
rowerowych poza pasy dróg samochodowych, budowa parkingów
dla rowerów, itp.
5.7.6.
ñród÷a komunalne.
W gminie ÿwidnica produkcja energii cieplnej na potrzeby grzewcze odbywa siø w: kotþowniach z dala czynnych (dawne zespoþy budynków mieszkalnych PGR), kotþowniach wþasnych maþych obiektów uýytecznoüci publicznej (szkoþy, oürodki zdrowia, budynki administracyjne), kotþowniach maþych obiektów dziaþalnoüci gospodarczej, indywidualnych kotþowniach budynków mieszkalnych oraz indywidualnych palenisk domowych. Produkcja ciepþa odbywa siø poprzez spalanie gþównie
wøgla kamiennego, po wybudowaniu sieci gazowej w coraz wiøkszym
stopniu stosowany bødzie gaz ziemny i w niewielkim stopniu olej opaþowy.
Stan techniczny infrastruktury ciepþowniczej jest zróýnicowany,
jednak w przewaýajùcej czøüci kotþownie i sieci cieplne oraz instalacje
wewnøtrzne wymagajù modernizacji.
Indywidualne ogrzewnictwo jest znaczùcym ÷ródþem tzw. " niskiej
emisji", zawierajùcej szereg substancji wpþywajùcych negatywnie na
zdrowie czþowieka i ürodowisko przyrodnicze (m.in.: CO, SO2, NOx, pyþy, zanieczyszczenia organiczne, w tym wielopierücieniowe wøglowodory aromatyczne / WWA, dioksyny i furany, wøglowodory alifatyczne,
itd.).
Negatywny efekt wynika z funkcjonowania niskosprawnych urzùdzeú grzewczych oraz spalania paliw zþej jakoüci (zasiarczony, zapopielony i niskokaloryczny wøgiel, muþy wøglowe, a nawet odpady z gospodarstw domowych). Obecnie jednym z gþównych rozwiùzaú, uzasadnionych ekonomicznie i ekologicznie, jest stosowanie biomasy jako paliwa
alternatywnego.
Dla zapewnienia, zgodnie z ustawù Prawo energetyczne, wþaüciwych warunków realizacji zaopatrzenia w ciepþo, gminy sü zobowiüzane do opracowania projektu za÷oõeø do planu zaopatrzenia w
ciep÷o, energiù elektrycznü i paliwa gazowe.
Indywidualne gospodarstwa domowe majù wielkie moýliwoüci
ochrony ürodowiska poprzez oszczødzanie energii. Jednym z podstawowych dziaþaú, majùcych na celu ograniczenie zuýycia energii cieplnej
przez mieszkaúców jest termo - modernizacja budynków poprzez do36
cieplanie przegród zewnøtrznych, wymianø lub doszczelnienie okien i
drzwi zewnøtrznych, wykonywanie wiatroþapów. Termo modernizacja
ogranicza bezpoürednio stratø ciepþa do otoczenia, co zmniejsza iloüû
spalanych paliw w kotþowniach a wiøc zmniejsza emisjø zanieczyszczeú
powietrza, a w przypadku spalania paliw staþych emisjø odpadów paleniskowych.
Prowadzone bødù takýe dziaþania ukierunkowane na efektywne
wykorzystanie energii cieplnej, a wiøc modernizacja istniejùcych systemów cieplnych, przyþùczenie do sieci C.O. nowych odbiorców w przypadku posiadania rezerw mocy w lokalnym systemie ciepþowniczym.
Dla ukierunkowania wzrostu zastosowania energii odnawialnej
wskazanym jest opracowanie gminnego programu uzupeþnienia bilansu
energetycznego gminy poprzez uprawø roülin energetycznych na terenach w rejonie ÿlùskiej Ochli , oraz na nieuýytkach rolnych. Podstawù
wdroýenia takiego programu bødzie moýliwoüû zagospodarowania biomasy.
1. Przyþùczenie do sieci C.O. nowych odbiorców, wszødzie tam
gdzie istniejù rezerwy mocy w lokalnych systemach ciepþowniczych.
2. Kontynuacja modernizacji zbiorczych i indywidualnych systemów grzewczych: wprowadzanie kotþów nowej generacji, zmiana noünika energii jakim jest wøgiel na bardziej ekologiczny
(gaz, olej opaþowy, energia elektryczna, alternatywne ÷ródþa
energii: energia wodna, sþoneczna, wiatrowa, biomasa, pompy
cieplne).
3. Sukcesywna realizacja programu gazyfikacji.
4. Termo modernizacja budynków uýytecznoüci publicznej i budynków mieszkalnych.
5. Preferowanie wprowadzania w budownictwie materiaþów energooszczødnych.
5.7.7.
Wp÷yw energetyki zawodowej i przemys÷u na ha÷as.
Pomimo, ýe emisja zanieczyszczeú powietrza z procesów przetwórstwa przemysþowego nie stanowi problemu w gminie ÿwidnica, w
przyszþoüci prowadzone bødù dziaþania ukierunkowane na wdraýanie
najlepszych dostøpnych technik (BAT), automatyzacjø procesów technologicznych oraz instalowanie urzùdzeú ochrony powietrza.
1. Wdraýanie najlepszych dostøpnych technik (BAT),
2. Modernizacja i automatyzacja procesów technologicznych w
podmiotach gospodarczych,
37
3. Instalowanie urzùdzeú do redukcji zanieczyszczeú powstaþych w
procesach technologicznych oraz poprawa sprawnoüci obecnie
funkcjonujùcych urzùdzeú.
5.7.8.
Zanieczyszczenia nap÷ywowe.
Na teren gminy napþywajù zanieczyszczenia z obszaru Zielonej Góry (gþównie dwutlenek siarki, tlenek wøgla, tlenki azotu). Oddziaþywanie
na gminø ÿwidnica jest nieduýe.
1. Wspóþpraca z Zielonù Górù w zakresie ochrony powietrza na terenach znajdujùcych siø w strefie oddziaþywania instalacji zlokalizowanych w bezpoürednim sùsiedztwie obszaru objøtego programem ochrony powietrza.
6. HAûAS I POLE ELEKTROMAGNETYCZNE.
Haþas i pola elektromagnetyczne sù elementami tzw. stresu miejskiego, wpþywajùcymi na jakoüû ýycia ludnoüci, zwþaszcza na obszarach
zurbanizowanych i uprzemysþowionych. Dziaþania zmierzajùce do poprawy jakoüci ürodowiska tych obszarów powinny zawieraû, oprócz
dziaþaú wyszczególnionych w paragrafach dotyczùcych jakoüci wód, gospodarowania odpadami, jakoüci powietrza, równieý dziaþania ukierunkowane na ochronø przed haþasem oraz ochronø przed polami elektromagnetycznymi.
6.1. Ha÷as.
W ostatnich latach obserwuje siø korzystne zmiany w zakresie
emisji haþasu przemysþowego. Prowadzone od szeregu lat dziaþania
przynoszù efekty w postaci coraz to mniejszej liczby zakþadów emitujùcych haþas o poziomach ponadnormatywnych.
Niekorzystne trendy wystøpujù w zakresie haþasu drogowego, coraz wiøksze tereny zagroýone sù akustycznie przez ruch samochodowy.
W latach 1999 ú2001 Wojewódzki Inspektorat Ochrony ýrodowiska
w Zielonej Górze przeprowadziþ badania w ramach monitoringu szczególnej uciûùliwoüci haþasu komunikacyjnego przy drodze nr 3 i nr 22,
27. Badania wykazaþy w wielu przypadkach przekroczenia dopuszczalnego poziomu haþasu. Na terenie gminy ýwidnica byþ zlokalizowany
punkt pomiarowy (na obwodnicy ýwidnicy) do badania poziomu haþasu
komunikacyjnego w ramach monitorowania ciûgu komunikacyjnego od
drogi nr 3 (wøzeþ póþnocny) ú Trasa póþnocno ú zachodnia (w Zielonej
Górze) - ul. ôuùycka (w Zielonej Górze) ú ýwidnica.
Z wykonanych pomiarów wynika, ùe gþównymi sprawcami przekraczania wartoüci dopuszczalnych poziomu haþasu sû samochody ciøùaro38
we, gþównie tzw. TIR-y, zwykle jadùce kolumnami liczùcymi kilka lub
nawet kilkanaücie pojazdów. W czasie ich przejazdu chwilowy poziom A
haþasu mierzony przy jezdni bardzo czøsto przekracza 90 dB na dþugich, prostych odcinkach, a takýe w mieücie pomimo mniejszej prødkoüci wymuszonej przez ukþad ulic i skrzyýowaú. ÿrednie natøýenie ruchu
w czasie pomiarów haþasu wynosiþo 1039 poj./h. Udziaþ pojazdów ciøýkich w þùcznym natøýeniu ruchu wynosiþ ürednio 12%. Kierowcy wiøkszoüci samochodów ciøýarowych nie jadù trasù wyznaczonù przez drogowskazy, tj. Alejù Zjednoczenia do koúca i dalej Trasù Póþnocnù, ale
korzystajù ze skrótu ulicami Energetyków i Stefana Batorego.
Z wykonanych badaú wynika ponadto, ýe emitowany przez pojazdy
samochodowe haþas nie powoduje przekroczeú poziomów progowych.
Niemniej jednak przedþuýenie Trasy Póþnocnej do obwodnicy ÿwidnicy
powinno ograniczyû, uciùýliwù dla mieszkaúców domów poþoýonych
przy objøtych pomiarami ulicach, emisjø haþasu komunikacyjnego.
Pomiary wykazujù jednoznacznie, ýe gþównym czynnikiem uciùýliwoüci dróg jest ruch ciøýarowy (niewiele malejùcy w porze nocnej) i
wskazujù na koniecznoüû eliminowania go z obszarów gøstej zabudowy
i innych terenów chronionych.
6.1.1.
Cel do 2011 roku.
Zmniejszenie skali naraõenia mieszkaøców Gminy ÿwidnica na
ponadnormatywny poziom ha÷asu emitowanego przez þrodki
transportu
6.1.2.
Programy ochrony przed ha÷asem.
Zadania pozainwestycyjne w dziedzinie ochrony przed haþasem
obejmujù sporzùdzanie programów ochrony przed haþasem (zgodnie z
ustawù ,,Prawo ochrony ürodowiskaÿ).
Wstøpem do tych programów sû mapy akustyczne. Za przygotowanie map akustycznych i programów naprawczych dla aglomeracji z obszarów poþoùonych wzdþuù gþównych dróg, linii kolejowych i lotnisk odpowiedzialny jest Wojewoda (termin: 2007 r.).
Przygotowanie materiaþów metodyczno - instruktaùowych, zawierajûcych m.in.: ujednolicone metody realizacji map akustycznych, zasady
opracowywania programów ochrony przed haþasem oraz wskaòniki i
metody uwzglødniania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego efektów realizacji map akustycznych i programów naprawczych - spoczywa na Ministerstwie ýrodowiska (termin wykonania
2003r, wg projektu Programu Wykonawczego do II PEP na lata 2002 2010).
39
1. Opracowanie map akustycznych i programów naprawczych dla
obszarów poþoýonych wzdþuý gþównych dróg, linii kolejowych.
2. Opracowanie map akustycznych wzdþuý aglomeracji wiejskich.
6.1.3.
Ochrona przed ha÷asem komunikacyjnym.
Z charakterystyki stanu wyjüciowego wynika, ýe ochrona przed haþasem powinna byû zogniskowana gþównie na haþasie komunikacyjnym. Przez teren gminy ÿwidnica przebiega jeden szlak drogowy, który pogarsza klimat akustyczny - droga nr 27, która komunikuje Zielonù Górø z przejüciami granicznymi w Olszynie, Przewozie, ñøknicy.
Ruch gþównie lokalny po drodze nr 279 generuje haþas uciùýliwy dla
okolicznych mieszkaúców. Moýna siø spodziewaû, ýe w przeciùg najbliýszych 15 lat znaczenie tej drogi bødzie wzrastaþo, by w konsekwencji przejùû funkcjø poþudniowo ú wschodniej obwodnicy Zielonej
Góry. Dziaþania w zakresie ochrony przed haþasem drogowym sû w
znacznej czøüci identyczne z dziaþaniami ukierunkowanymi na zmniejszenie emisji zanieczyszczeñ do powietrza, której òródþem jest transport drogowy (budowa obwodnic, modernizacja dróg, zwiøkszenie
udziaþu transportu zbiorowego i rowerowego, itd.), co zostaþo omówione w paragrafie poprzednim.
Oprócz dziaþañ ukierunkowanych na redukcjø emisji haþasu, równoczeünie bødzie kontynuowana budowa ekranów akustycznych, co
zmniejszy uciûùliwoü÷ haþasu dla mieszkañców domów leùûcych
wzdþuù gþównej trasy komunikacyjnej (zwþaszcza na odcinkach o
nadmiernym ruchu).
Pomocne w tym wzglødzie bødû wytyczne co do sporzûdzania programów operacyjnych w zakresie budowy ekranów akustycznych.
Wþaüciwe rozpoznanie klimatu akustycznego przyczyni siø do
wskazania terenów szczególnie naraùonych na emisjø haþasu. Lepszego rozpoznania wymaga takùe haþas kolejowy.
Problem zagroùenia emisjû haþasu naleùy uwzglødnia÷ przy opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
1. Budowa ekranów akustycznych, zwþaszcza na odcinkach nowych
tras obwodnic i odcinkach istniejùcych tras o nadmiernym ruchu.
2. Wprowadzanie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zapisów poüwiøconych ochronie przed haþasem, z wyznaczeniem stref ograniczonego uýytkowania wokóþ terenów przemysþowych oraz gþównych dróg i linii kolejowych wszødzie tam,
gdzie przekraczany jest równowaýny poziom haþasu wynoszùcy 55
dB w porze nocnej.
40
3. Opracowanie studium komunikacyjnego z uwzglødnieniem wzrastajùcej roli drogi nr 279.
4. Opracowanie map akustycznych wzdþuý agromelioracji wiejskich.
6.1.4.
Ha÷as pochodzücy z sektora gospodarczego.
Na terenie gminy ÿwidnica czøüû podmiotów prowadzùcych dziaþalnoüû gospodarczù powoduje uciùýliwù emisjø haþasu dla najbliýszego
otoczenia.
Kontrole instalacji emitujùcych nadmierny haþas do ürodowiska
przez sþuýby WIOÿ w znacznej mierze wymuszajù na podmiotach inwestowanie w urzùdzenia ograniczajùce jego emisjø (tþumiki, obudowy d÷wiøkoszczelne, przenoszenie instalacji do innego obiektu, skrócenie czasu pracy urzùdzeú).
1. Kontynuacja kontroli emisji haþasu do ürodowiska z obiektów
dziaþalnoüci gospodarczej.
7. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE.
W gminie ÿwidnica nie prowadzono badaú dotyczùcych oddziaþywania pól elektromagnetycznych. Jednak naleýy nadmieniû, ýe na obszarze województwa znajdujù siø potencjalne ÷ródþa pól elektromagnetycznych (linie i stacje elektroenergetyczne, nadajniki radiowe i
telewizyjne, stacje telefonii komórkowej, stacje trunkingowej þùcznoüci radiowej).
7.1. Cel do 2011 roku.
Monitoring pól elektromagnetycznych w þrodowisku.
7.1.1.
Kierunki dzia÷aø.
W dziedzinie ochrony przed polami elektromagnetycznymi za najistotniejsze naleýy uznaû zapisy w Dziale VI ustawy Prawo ochrony
ürodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Ochrona przed polami elektromagnetycznymi).
1. Rozwój systemu badaú pól elektromagnetycznych.
2. Wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zagadnienia pól elektromagnetycznych.
41
8. AWARIE PRZEMYSûOWE.
Powaýnymi z punktu widzenia skutków dla ürodowiska awariami,
sù awarie przemysþowe i transportowe, z udziaþem niebezpiecznych
substancji chemicznych.
W latach 1999 ú 2003 na terenie Gminy ýwidnica nie zanotowano
awarii niosûcych zagroùenie dla ürodowiska.
8.1.
Potencjalni sprawcy awarii.
Zagroýenie dla ürodowiska stanowiù niebezpieczne substancje
chemiczne przewoýone przez teren gminy cysternami samochodowymi i kolejowymi, ww. substancje sù przewoýone:
a) po drogach ko÷owych:
-
Zielona Góra ú Nowogród Bobrzañski ú ðary ú ðagañ ú przejücia
graniczne - Olszyna, Przewóz
Zielona Góra ú Krosno Odrzañskie ú przejücia graniczne ýwiecko,
Sþubice.
b) po szlakach kolejowych:
-
Zielona Góra ú ðary ú ðagañ - Lubsko
Ponadto zagroùenie, w przypadku ich rozszczelnienia, bødû stanowi÷ przebiegajûce ( po wybudowaniu) przez teren gminy gazociùgi
wysokiego ciünienia ú powyùej 0,4 MPa., najczøüciej w granicach 5
MPa.
W tym:
- gazociùg wysokiego ciünienia z Zielonej Góry do Krosna Odrzaúskiego, przebiegajùcy przez teren gminy ÿwidnica,
- sieû rozdzielcza üredniego ciünienia na terenie gminy ÿwidnica.
W gminie ÿwidnica wybudowano gazociùg zasilajùcego prawù czøüû wsi
Wilkanowo od drogi krajowej nr 27 relacji Zielona Góra-ðary.
W przypadku powodzi lokalnych moýe nastùpiû skaýenie gruntów i
wód w rzece ÿlùska Ochla. öródþem skaýenia mogù byû ürodki ochrony
roülin i nawozy sztuczne wypþukiwane z pól oraz przelewajùce siø indywidualne przydomowe szamba.
Zagroýeniem dla ürodowiska mogù byû skutki poýarów powstaþych
na terenie obszarów leünych, w tym poýarów spowodowanych wypalaniem traw.
Do najbardziej zagroýonych poýarami zaliczajù siø tereny leüne poþoýone wzdþuý szlaków kolejowych i dróg koþowych oraz lite mþodniki
sosnowe, przylegajùce do þùk i pastwisk.
42
8.1.1.
Cel do 2011 roku.
Eliminowanie i zapobieganie skutkom powaõnych awarii
przemys÷owych, stanowiücych zagroõenie dla mieszkaøców i
þrodowiska.
8.1.2.
Kierunki dzia÷aø do 2011 roku.
Ustawa "Prawo ochrony ürodowiska" z dnia 27 kwietnia 2001 roku
(Tytuþ IV "Powaýne awarie ") okreüla podstawowe zasady zapobiegania
i przeciwdziaþania powaýnym awariom przemysþowym.
Aktualne przepisy w duýej mierze sù zgodne z zapisami Dyrektywy
Rady Seveso II, natomiast ich praktyczne wdroýenie moýe napotykaû
na trudnoüci.
Obowiùzki zwiùzane z awariami przemysþowymi spoczywajù gþównie
na prowadzùcym zakþad o zwiøkszonym ryzyku lub o duýym ryzyku wystùpienia awarii oraz na organach Paústwowej Straýy Poýarnej, a takýe
Wojewodzie. Szczegóþowy opis obowiùzków podaje ustawa Prawo
ochrony ürodowiska.
Z punktu widzenia naraýenia mieszkaúców na skutki ewentualnych
awarii przemysþowych, istotne znaczenie majù zewnøtrzne plany operacyjno - ratownicze dla terenów otaczajùcych zakþady o duýym ryzyku
wystùpienia awarii; plany te leýù w gestii Komendanta Wojewódzkiego
PSP i przygotowywane sù we wspóþpracy z organami samorzùdu terytorialnego.
8.1.3.
Kierunki dzia÷aø.
1. Udziaþ w sporzùdzaniu (zgodnie z ustawù Prawo ochrony ürodowiska) Wojewódzkiego planu zarzùdzania ryzykiem.
2. Udziaþ w sporzùdzeniu zewnøtrznych planów operacyjnoratowniczych dla terenów o duýym ryzyku wystùpienia awarii,
3. Wykreowanie wþaüciwych zachowaú spoþeczeústwa w sytuacji wystùpienia zagroýeú ürodowiska z tytuþu awarii, w tym róýnorodnego
transportu i magazynów materiaþów niebezpiecznych, powodzi, poýarów.
43
9. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE
UúYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY.
9.1. Przyroda i krajobraz.
Program Wykonawczy do II PEP pozwoli na rozpoznanie zagroýeú
bioróýnorodnoüci. Nadmieniû naleýy, ýe nadal brak jest inwentaryzacji na szczeblu gminnym.
9.1.1.
Kierunki dzia÷aø:
1. Okreülenie potrzeb w zakresie reintrodukcji gatunków roülin i zwierzùt.
2. Opracowanie planów ochrony siedlisk gatunków, które sù zagroýone.
3. Budowa przejüû dla zwierzùt nad (pod) trasami komunikacyjnymi i
przepþawek dla organizmów wodnych.
4. Objøcie formami ochrony przyrody peþnej reprezentacji zasobów
przyrody gminy.
5. Wzmocnienie ciùgþoüci i spójnoüci przestrzennej systemu obszarów
chronionych.
6. Nowelizacja granic chronionego krajobrazu.
7. Opracowanie i bieýùce wdraýanie planów ochrony parków krajobrazowych, rezerwatów.
8. Przygotowanie opracowaú ekofizjograficznych gminy, z wykorzystaniem dokumentacji dotyczùcych inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gminy.
9. Rygorystyczne przestrzeganie wymagaú ochrony przyrody w odniesieniu do obiektów turystycznych w aspekcie ochrony walorów przyrodniczych.
10. Wspieranie przez gminø dziaþaú w ustanawianiu uýytków ekologicznych i zespoþów przyrodniczo - krajobrazowych na terenach
rolniczych, gdzie wystøpujù pozostaþoüci ekosystemów i cennych
fragmentów krajobrazu.
11. Opracowanie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroniùcych
tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem.
12. Utrzymanie i rozwój osiedlowych terenów zieleni.
13. Ochrona i rekonstrukcja zespoþów parkowych.
44
9.2. Ochrona i utrzymanie krajobrazu.
Pokrywanie siø obszarów najcenniejszych pod wzglødem przyrodniczym z obszarami atrakcyjnymi turystycznie stwarza niebezpieczeústwo wzrostu iloüci turystów i wzrostu negatywnego oddziaþywania turystyki i rekreacji na zasoby przyrodnicze, w tym tereny chronione.
Dynamiczny rozwój turystyki wymusza koniecznoüû okreülenia zasad
korzystania z zasobów przyrody. Szczególnie waýna jest edukacja
przyrodnicza spoþeczeústwa w tym zakresie, która powinna przebiegaû na róýnych pþaszczyznach, obejmujùc zarówno sferø ürodowiska
przyrodniczego jak i ürodowiska kulturowego
Rozwój edukacji i wymiany informacji w celu podnoszenia spoþecznej üwiadomoüci celów i potrzeb w dziedzinie ochrony przyrody i
róýnorodnoüci biologicznej, a takýe zwiùzanych z dziaþaniami w tej
sferze nie tylko kosztów, ale równieý korzyüci, jest jednym z zadaú
okreülonych w programie wykonawczym do II PEP.
Na terenach majùcych duýy potencjaþ dla rozwoju turystyki, waýnym zadaniem bødzie zapewnienie warunków do ochrony zasobów
przyrodniczych, walorów kulturowych i krajobrazowych.
Waýne w gminie ÿwidnica ze wzglødu na sprzyjajùce warunki do
rozwoju turystyki i rekreacji bødzie zapewnienie moýliwoüci mieszkania, pracy oraz wypoczynku mieszkaúcom gminy, zapewnienie warunków wypoczynku przyjezdnym, przy jednoczesnym zapewnieniu warunków dla wþaüciwej ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych, poprzez odpowiednie udostøpnianie obiektów i obszarów chronionych oraz wykreowanie wþaüciwych zachowaú spoþeczeústwa w zakresie ochrony przyrody.
9.2.1.
Kierunki dzia÷aø.
1. Promowanie zachowaú zgodnych z zasadami ochrony przyrody i
krajobrazu.
2. Rozwój sieci szlaków turystycznych i dydaktycznych ücieýek przyrodniczych.
3. Monitoring ruchu turystycznego, szczególnie na obszarach chronionych.
4. Selektywny dostøp do terenów cennych przyrodniczo oraz ochrona tych terenów przed przeinwestowaniem i tzw. dzikim zagospodarowaniem.
9.3. Utrzymanie tradycyjnego krajobrazu rolniczego.
Dziaþania na rzecz ochrony róýnorodnoüci biologicznej obejmujù
równieý sektor rolnictwa. Wspieranie form rolnictwa stosujùcego metody produkcji nie naruszajùce równowagi przyrodniczej, przede
45
wszystkim rolnictwa ekologicznego jest jednym z celów stawianych
przez II PEP w zakresie róýnorodnoüci biologicznej i ochrony przyrody.
9.3.1.
Obszary chronionego krajobrazu.
Wartoüci przyrodnicze gminy ÿwidnica, w szczególnoüci to obszary
chronionego krajobrazu, wprowadzone rozporzùdzeniem nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 r. (Dz. Urz. Woj. Ziel. Nr
12, poz. 117). ñùczna powierzchnia tych obszarów na terenie gminy
wynosi 4700 ha.
Ochronù objøto:
a) tereny leüne Waþu Zielonogórskiego, poþoýone na póþnocny
wschód od ÿwidnicy oraz na poþudnie od Grabowca.
b) tereny leüne, þùkowe i polne poþoýone w Pradolinie Gþogowsko - Baruckiej, miødzy wsiami Piaski oraz ÿwidnica, Letnica i Ko÷la.
Miødzy terenami chronionymi wyznaczone sù korytarze ekologiczne
tak, aby obszary chronionego krajobrazu stanowiþy wzajemnie powiùzanù sieû.
Do najciekawszych przyrodniczo obszarów naleýy:
teren poþoýony miødzy wsiami ÿwidnica ú Koòla ú Piaski. Jest
to teren poroüniøty roülinnoüciû trawiastû, krzewami i szpalerami drzew. Przepþywajû tu: rzeka ýlûska Ochla oraz jej dopþyw Jarosz, nad którymi doskonaþe warunki egzystencji znajdujû liczne gatunki pþazów (ùaby, traszki) oraz zaskroniec
zwyczajny. Na obszarach þûkowo ú leünych w okolicach wsi
Piaski, stosunkowo licznû populacjø tworzy jaszczurka ùyworodna, a takùe spotykany jest wûù gniewosz plamisty. Na tym
obszarze gniazdujû równieù cenne gatunki ptaków np. kulik
wielki, kania rdzawa, ùurawie.
Pro ürodowiskowe rolnictwo, oparte o gospodarstwa prowadzone
indywidualnie lub wspóþpracujûce miedzy sobû, promujûce tradycyjne
metody gospodarowania, powinny by÷ upowszechniane szczególnie na
obszarach krajobrazowych oraz terenach cennych przyrodniczo. Szansû dla tych obszarów bødzie rozwój rolnictwa ekologicznego i agroturystyki.
Jednym z najwaùniejszych instrumentów polityki zrównowaùonego
rozwoju terenów wiejskich sû tzw. programy rolnoürodowiskowe. Sû
one instrumentem finansowym, polegajûcym na wsparciu finansowym
dziaþañ na rzecz ochrony ürodowiska i ochrony walorów krajobrazu
wiejskiego, podejmowanych przez rolników (rolnicy otrzymujû rekompensatø finansowû za utracone dochody w wyniku ekstensyfikacji
produkcji).
46
9.3.2.
Kierunki dzia÷aø:
1. Zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach
cennych przyrodniczo.
2. Rozwój rolnictwa ekologicznego.
3. Wdraýanie programów rolnoürodowiskowych.
9.4. Lasy.
Gmina ÿwidnica jest na 63% powierzchni zalesiona. Würód lasów
dominujù lasy ochronne o þùcznej powierzchni 6351 ha poþoýone w
odlegþoüci do 10 km od Zielonej Góry, na czøüci powierzchni o nakþadajùcych siø funkcjach glebochronnych, wodochronnych i ochrony
zwierzùt. Lasy te obok funkcji rekreacyjnej peþniù rolø klimatyczno filtracyjnù, speþniajù rolø zieleni wysokiej w ürodowisku zurbanizowanym, a przede wszystkim zapewniajù bezpoüredni kontakt ludnoüci
miejskiej z moýliwie naturalnym ürodowiskiem leünym czyli speþniajù
funkcjø edukacyjnù.
Plany leüne Nadleünictwa powinny ujmowaû takie zagadnienia jak:
- zalesienie nieefektywnych gruntów porolnych,
- doskonalenie gatunkowej i funkcjonalnej struktury lasów,
- wzmaganie ochrony róýnorodnoüci biologicznej lasów,
- wzmaganie akumulacji wøgla atmosferycznego w ekosystemach
leünych,
- doskonalenie lasów prywatnych (gospodarka, nadzór, szkolenia,
organizacja),
- promocja i marketing drewna,
- okreülenie i doskonalenie zwiùzków leünictwa z innymi sektorami gospodarczymi w zakresie rozwoju regionalnego,
- wspóþdziaþanie leünictwa ze spoþeczeústwem,
- rekreacyjne uýytkowanie i zagospodarowanie lasu,
- wspóþdziaþanie leünictwa z samorzùdami i administracjù paústwowù na róýnych poziomach regionalnych,
- rola lasów w ochronie przed powodziù (zwalnianie przepþywu
wody),
- dolesienia obszarów atrakcyjnych turystycznie (pomimo duýego
wska÷nika zalesienia gminy ÿwidnica).
9.4.1.
Uõytki ekologiczne.
Na terenie gminy ÿwidnica poza obszarami chronionego krajobrazu
ochronù objøte sù uýytki ekologiczne:
ÿ uýytek ekologiczny õDereniówkaô úpow. 0,66 ha. Poþoùenie: leünictwo Buchaþów, oddz. 872 l (Opis walorów przyrodniczych: pozostaþoü÷ po dawnej leüniczówce, teren poroüniøty: daglezjû,
47
üwierkiem, cisem, dereniem, czeremchù, robiniù, modrzewiem,
jesionem, jabþoniù. Na obrzeýu ú 6 szt. Daglezji pomnikowej. Nr
rej. Woj. ziel. 19. Wþaüciciel: Nadleünictwo Zielona Góra).
ÿ uýytek ekologiczny õDoberô ú pow. 0,92 ha. Poþoùenie: leünictwo
Drzonów 812 k. (Opis walorów przyrodniczych: poroüniøta krzewami i starymi drzewami owocowymi pozostaþoü÷ po ogrodzie naleùûcym do dawnej osady leünej, na jej terenie maþy staw (latem
wysychajûcy). Nr rej. Woj. ziel. 20. Wþaüciciel: Nadleünictwo Zielona Góra.)
9.4.2.
Kierunki dzia÷aø:
1. ñùczenie kompleksów leünych, zwþaszcza w obszarze korytarzy
ekologicznych i na obszarach wododziaþów.
2. Poprawa rozpoznania zasobów róýnorodnoüci biologicznej w lasach.
3. Prowadzenie zalesiania terenów nieprzydatnych rolniczo, równolegle z dziaþaniami prowadzùcymi do zróýnicowania struktury
gatunkowej lasów.
4. Racjonalne przeznaczanie obszarów leünych na cele nieleüne.
5. Staþy monitoring ürodowiska leünego w celu przeciwdziaþania
stanom niepoýùdanym (poýary, choroby, szkodniki).
6. Zapewnienie lasom i zadrzewieniom wþaüciwego znaczenia w
planowaniu przestrzennym, w tym ksztaþtowaniu granicy rolnoleünej i ochronie krajobrazu.
7. Udziaþ w opracowaniu i wdraýaniu Regionalnego Programu Operacyjnego Polityki Leünej Paústwa,
8. Odnowa zieleni zlewni rzecznych,
9. Dolesienie obszarów atrakcyjnych turystycznie.
9.5.
Ochrona gleb.
9.5.1.
Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb, zwþaszcza w ujøciu dþugookresowym, powinno polegaû na:
ÿ zagospodarowaniu gleb w sposób, który odpowiada w peþni ich
przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej,
ÿ lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjaþu gleb, formy ich zagospodarowania oraz kierunków i intensywnoüci produkcji,
ÿ rekultywacji obszarów zdegradowanych.
Zgodnie z art. 109 ust. 2 Prawa Ochrony ÿrodowiska, w zakresie
obowiùzków Starosty leýy prowadzenie okresowych badaú jakoüci
gleby i ziemi. Natomiast zakres i sposób prowadzenia tych badaú moýe okreüliû Minister wþaüciwy ds. ürodowiska w drodze rozporzùdzenia.
48
Starosta prowadzi takýe corocznie aktualizowany rejestr zawierajùcy informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenia standardów jakoüci gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na
których obowiùzek rekultywacji obciùýa starostø (Art. 110 POÿ).
Gleby zdegradowane na obszarach rolniczych bødù zalesiane lub
zagospodarowywane poprzez przeznaczenie ich na plantacje choinek,
szkóþki roülin ozdobnych, itp.
Wþaüciwa polityka ochrony gleb oprócz w/w. punktów, bødzie równieý uwzglødniaû racjonalne zuýycie nawozów sztucznych i ürodków
ochrony roülin.
Gleby gminy ÿwidnica sù glebami o maþej zdolnoüci retencji wody.
Dla utrzymania optymalnego zawilgocenia i prawidþowego systemu
odwadniania konieczna bødzie budowa i odbudowa urzùdzeú melioracyjnych, maþych urzùdzeú piøtrzùcych oraz utrzymanie rowów i drenaýu w dobrym stanie. Budowa zbiorników retencyjnych.
Niezbødnym dziaþaniem bødzie aktualizacja czy inwentaryzacja
stanu sieci melioracyjnej w gminie i realizacja Programu odbudowy
sieci melioracyjnej podstawowej i szczegóþowej. Instytucjù odpowiedzialnù za urzùdzenia melioracyjne w województwie jest Lubuski Zarzùd Melioracji i Urzùdzeú Wodnych.
Ochrona gleb bødzie równieý uwzglødniaû dziaþania zapobiegajùce
procesom erozji. Stosowanie zabiegów przeciwdziaþajùcych erozji
wodnej jest konieczne juý na gruntach o nachyleniu pow.10% tj. 6º i
powinno polegaû na odpowiednim zagospodarowywaniu wùwozów
oraz stoków i stosowaniu wþaüciwych pþodozmianów.
Erozja wietrzna jest typowa dla otwartych przestrzeni rolnych, dlatego niezbødne bødzie stosowanie zadrzewieú i zakrzaczeú üródpolnych oraz podobnie jak przy zapobieganiu erozji wodnej staþe utrzymanie gleby pod pokrywù roülinnù.
Istotnym kierunkiem dziaþaú bødzie wdraýanie Kodeksu Dobrej
Praktyki Rolniczej (KDPR) oraz intensyfikacja edukacji ekologicznej rolników, majùca na celu uüwiadomienie konsekwencji nieprawidþowej gospodarki rolnej i wskazanie wþaüciwych rozwiùzaú.
Wzrost üwiadomoüci ekologicznej spoþeczeústwa spowoduje, ýe coraz silniej popierane bødzie rolnictwo ekologiczne, które pozwala na
zachowanie w krajobrazie naturalnych i póþnaturalnych ukþadów ekologicznych, co jest szczególnie istotne na obszarach o cennych walorach przyrodniczych i w ich bezpoürednim sùsiedztwie.
Rolnictwo ekologiczne, zwþaszcza poþùczone z turystykù stanie siø
szansù dla rolników indywidualnych. Odstøpuje ono od bezücióþkowej
hodowli bydþa i trzody chlewnej propagujùc hodowlø ücióþkowù, dostarczajùcù obornika, waýnego skþadnika strukturotwórczego gleby,
preferuje nawozy organiczne, które sù naturalnym skþadnikiem ürodowiska i ich wþaüciwe wykorzystanie zaleýy od naturalnych procesów
przyrodniczych.
Waýnù formù rozwoju obszarów wiejskich, obok rolnictwa ekologicznego, bødzie agroturystyka.
49
9.5.2.
Kierunki dzia÷aø.
1. Racjonalne zuýycie ürodków ochrony roülin i nawozów.
2. Ochrona gleb przed degradacjù i rekultywacja gleb zdegradowanych.
3. Ochrona gleb przed negatywnym wpþywem transportu i infrastruktur transportowej.
4. Wdraýanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.
9.6. Ochrona zasobów kopalin.
Na terenie gminy udokumentowane jest maþe zþoýe kruszywa naturalnego w ÿwidnicy. Poza ww. zþoýem brak jest wiøkszych udokumentowanych zþóý surowców mineralnych. Penetracyjne wiercenia w poszukiwaniu kruszywa byþy prowadzone w okolicach wsi: ÿwidnica, Sþone,
Grabowiec i Letnica, ale nie udokumentowano ýadnych zasobów.
Za perspektywiczny obszar uwaýa siø rejon miødzy Grabowcem a
Leüniowem Wielkim. Sù to tereny leüne Nadleünictwa Zielona Góra.
9.6.1.
Cel þredniookresowy do 2011 roku.
Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych z÷óõ,
ochrona zasobów z÷óõ niezagospodarowanych
(nie eksploatowanych) oraz
rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
9.6.2.
Kierunki dzia÷aø do 2011 r.
1. Uwzglødnienie w planach zagospodarowania przestrzennego
wszystkich znanych zþóý w granicach ich udokumentowania, wraz z
zapisami o ochronie ich obszarów przed trwaþym zainwestowaniem.
2. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
9.7. Racjonalizacja zuõycia wody.
W gminie ÿwidnica nie sù zlokalizowane przedsiøbiorstwa, które ze
wzglødu na specyfikø produkcji zuýywaþyby znaczne iloüci wody.
W sferze gospodarki komunalnej wskazane jest uporzùdkowanie
organizacyjno - prawne gospodarki wodno - üciekowej, poprzez wywoþanie podmiotu prawa handlowego do realizacji ww. zadaú, a w
dziaþalnoüci gospodarczej propagowanie stosowania obiegów zamkniøtych wody przemysþowej. Dziaþania gminy naleýy ukierunkowaû na
zmniejszenie strat wody w systemach przesyþowych.
50
9.7.1.
Kierunki dzia÷aø.
1. Uporzùdkowanie organizacyjno ú prawne w dziedzinie zarzûdzania gospodarkû wodno ú üciekowû.
1. Kontynuacja modernizacji sieci wodociûgowych w celu zmniejszenia strat wody w systemach przesyþowych.
2. Zmniejszenie wykorzystania wód podziemnych do celów dziaþalnoüci gospodarczej.
3. Kontynuacja wprowadzania zamkniøtych obiegów wody i wodo
oszczødnych technologii produkcji w gospodarce.
9.8. Wykorzystanie energii odnawialnej.
Wykorzystanie energii odnawialnej w Unii Europejskiej, ksztaþtuje
siø na poziomie 6 %. Do roku 2010 udziaþ ten powinien wzrosnùû do
przynajmniej 12 %. W Polsce przewiduje siø, ýe w 2010 roku udziaþ
zuýycia energii odnawialnej bødzie na poziomie 7,5 %.
Potencjaþ energii wodnej jest ograniczony, ale niewykorzystany.
Potencjaþ energii s÷onecznej jest równomiernie rozþoýony na caþym terenie i prawie ýe pokrywa siø ze strefù korzystnych warunków
wiatrowych. ÿrednie usþonecznienie wynosi ok. 600 godzin/rok, a nasþonecznienie ok. 900 kWh/m2/rok.
Równieý do wykorzystania jest energia z powierzchni ziemi.
oraz biopaliwa (biomasa, paliwa energetyczne).
9.8.1.
Cel do 2011 roku.
Wzrost wykorzystania energii odnawialnej
9.8.2.
Rozwój wszystkich form uzyskiwania energii ze ÷ródeþ odnawialnych w celu uzyskania zaþoýonej proporcji w stosunku do innych ÷ródeþ.
1. Okreülenie potencjaþu technicznego i ekonomicznego energii odnawialnej i niekonwencjonalnej.
2. Uwzglødnianie uwarunkowaú przyrodniczo - krajobrazowych przy
lokalizacji farm energetyki wiatrowej.
3. Uwzglødnianie uwarunkowaú przyrodniczo - krajobrazowych przy
lokalizacji maþych elektrowni wodnych.
4. Promowanie oraz popularyzacja najlepszych praktyk w dziedzinie
wykorzystania energii ze ÷ródeþ odnawialnych, w tym rozwiùzaú
technologicznych, administracyjnych i finansowych.
51
Tabela 3. Projektowana minimalna moc energii odnawialnej do zainstalowania w poszczególnych miejscowoþciach.
Lp. Miejscowoþô
1.
ÿwidnica
2.
Drzonów
3.
Buchaþów
4.
Grabowiec
5.
Ko÷la
6.
Letnica
7.
ñochowo
8.
Lipno
9.
Piaski
10.
Radomia
11.
Sþone
12.
Wilkanowo
Projektowana moc do
zainstalowania
Termin realizacji
100 kW
150 kW
40 kW
80 kW
30 kW
60 kW
30 kW
60 kW
25 kW
60 kW
40 kW
40 kW
25 kW
40 kW
40 kW
60 kW
40 kW
60 kW
30 kW
60 kW
45 kW
70 kW
100 kW
150 kW
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
2004-2006
2007-2011
Uwagi
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
Energia
liwa.
sþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopasþoneczna, biopa-
9.9. Ochrona przed powodziü.
Na terenie gminy nie wystøpujù zjawiska powodziowe. Mogù zdarzaû siø tzw. powodzie lokalne, wywoþane gwaþtownymi opadami atmosferycznymi. Szczególnie tego typu zjawiska mogù wystùpiû w
ÿwidnicy, która zbudowana jest wzdþuý potoku spþywajùcego z Waþu
Zielonogórskiego.
Dla bezpieczeústwa mieszkaúców waýne jest obniýenie poziomu
zagroýenia powodziù. Naleýy w pierwszej kolejnoüci zadbaû o:
ÿ naprawø, odbudowø i modernizacjø urzùdzeú melioracji wodnych,
ÿ zwiøkszenie zdolnoüci retencyjnej zlewni, poprzez maþù retencjø
zbiornikowù, zalesienia, wþaüciwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne.
9.9.1.
Kierunki dzia÷aø do 2011 r.
1. Ujøcie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych.
2. Naprawa, odbudowa i modernizacjø urzùdzeú melioracji wodnych
3. Zwiøkszenie zdolnoüci retencyjnej zlewni poprzez maþù retencjø
zbiornikowù, zalesienia, wþaüciwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne.
52
10.
ZAGADNIENIA SYSTEMOWE.
10.1. W÷üczanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych.
Efektywnoüû dziaþaú na rzecz poprawy stanu ürodowiska, ochrony
dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego uýytkowania zasobów przyrody oraz zrównowaýonego wykorzystania surowców, w coraz wiøkszym stopniu zaleýy od zharmonizowania celów rozwoju gospodarczego i spoþecznego z celami ochrony ürodowiska.
Oznacza to potrzebø wþùczenia aspektów ekologicznych do polityk
sektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, z uwzglødnieniem zasady zrównowaýonego rozwoju.
Zarzùd województwa odpowiedzialny jest za przygotowanie polityk
sektorowych, w sposób zapewniajùcy integracjø rozwoju danej dziedziny z ochronù ürodowiska. Dotyczy to energetyki i przemysþu,
transportu, gospodarki komunalnej i budownictwa, rolnictwa, leünictwa, turystyki i innych dziedzin dziaþalnoüci, które to dziedziny bezpoürednio lub poürednio oddziaþywajù na ürodowisko (generowanie zanieczyszczeú i/lub szkodliwych oddziaþywaú fizycznych, korzystanie z
zasobów ürodowiska). Ustawa Prawo ochrony ürodowiska daje instrument wspierajùcy lub wymuszajùcy ekologizacjø polityk sektorowych w postaci strategicznych ocen ich oddziaþywania na ürodowisko. Oceny te muszù byû wykonywane przede wszystkim dla polityk i programów wymaganych ustawowo.
10.1.1.
Kierunki dzia÷aø.
1. Wprowadzenie do wszystkich programów sektorowych zagadnieú
ochrony ürodowiska.
2. Zawarcie w kaýdym przetargu ogþaszanym przez administracjø publicznù wymogów ekologicznych.
10.2. Przysz÷oþciowy rozwój gminy w aspekcie ochrony þrodowiska.
10.2.1.
System transportowy.
Jako mocne strony systemu transportowego powiatu okreülone w
Strategii rozwoju powiatu naleýy wymieniû: gøstù sieû drogowù, przebieg trasy kolejowej.
Jako sþabe strony okreülono niskie parametry techniczne dróg znacznie odbiegajùce od norm unijnych, brak obwodnic miejscowoüci,
zþy stan techniczny sieci kolejowej.
53
W gminie ÿwidnica system komunikacji drogowej ma ukþad korzystny dla komunikacji w obrøbie gminy i poza jego obszarem. Najwiøksze zalety to prosty przebieg tras i bezpoürednie skomunikowanie
z najwiøkszym miastem - Zielonù Górù , a takýe wieloma wiøkszymi
miejscowoüciami, takimi jak Krosno Odrzaúskie, Nowogród Bobrzaúski.
10.2.1.1. G÷ówne zagroõenia þrodowiska z tytu÷u systemu
transportowego.
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
Emisja spalin.
Emisja haþasu.
Degradacja walorów przyrodniczych i krajobrazowych, w tym
fragmentacja korytarzy ekologicznych.
Nadzwyczajne zagroýenia ürodowiska.
10.2.1.2. Cel ekologiczny rozwoju systemu transportowego do
2011roku.
Poprawa zewnùtrznej i wewnùtrznej dostùpnoþci transportowej gminy poprzez optymalne wykorzystanie istniejücej
infrastruktury, modernizacjù i rozbudowù urzüdzeø i tras
komunikacyjnych, ze szczególnym uwzglùdnieniem rozwiüzaø zmniejszajücych lub eliminujücych szkodliwy wp÷yw
transportu na þrodowisko.
10.2.1.3. Kierunki rozwoju systemu transportowego do 2011
roku.
Kierunki rozwoju systemu transportowego w województwie lubuskim zostaþy zdefiniowane w Strategii rozwoju transportu województwa
lubuskiego do 2015 roku. Kierunki te uwzglødniajù koniecznoüû zmniejszenia emisji zanieczyszczeú do powietrza i eliminacjù uciùýliwoüci
transportu dla otoczenia.
10.2.1.4. Kierunki dzia÷aø minimalizujücych zagroõenia z tytu÷u
rozwoju systemu transportowego.
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
54
Zwiøkszenie pþynnoüci i przepustowoüci sieci drogowej.
Podwyýszenie standardów technicznych infrastruktury drogowej.
Przestrzeganie zasad kwalifikacji pojazdów do ruchu drogowego.
Rozwój transportu kolejowego, wodnego.
Dziaþania techniczne zabezpieczajùce mieszkaúców przed nadmiernym haþasem (budowa ekranów akustycznych, okien d÷wiøkoszczelnych).
Edukacja ekologiczna mieszkaúców.
10.2.2.
Turystyka i rekreacja.
Powiat zielonogórski i Gmina ÿwidnica ze wzglødu na róýnorodnoüû
przyrodniczo - krajobrazowù i wystøpujùce zabytki architektury predysponowana jest do rozwoju turystyki i rekreacji. Znajdujù siø tu liczne
wzgórza morenowe, doliny rzek, zbiorniki wodne i rezerwaty przyrody,
ciekawe zabytki architektury.
Atrakcyjne walory przyrodniczo - krajobrazowe stwarzajù sprzyjajùce warunki do rozwoju róýnorodnych form turystyki pieszej, rowerowej,
windsurfingu, ýeglarstwa, kajakarstwa, wødkarstwa, myülistwa. Lasy sù
atrakcyjnym miejscem dla grzybiarzy i zbieraczy runa leünego.
Zaplecze dla rozwoju róýnych form turystyki i rekreacji stanowi ciùgle rozwijana sieû szlaków turystycznych: pieszych, wodnych, rowerowych. Brak jest jednak zagospodarowanego zaplecza dla odpoczynku
mieszkaúców nad wodù.
Szansø dla regionu stanowi poþoýenie przygraniczne, bliskoüû granicy zachodniej i otwarcie na ruch turystyczny z Niemiec.
Szansa dla gminy jest rozwój agroturystyki (w gminie ÿwidnica dziaþajù tylko dwa gospodarstwa agroturystyczne w Ko÷li i Letnicy).
Mimo interesujùcej oferty dla odwiedzajùcych gminø ÿwidnica ciùgle
istnieje potrzeba rozwoju szeroko rozumianej infrastruktury turystycznej.
10.2.2.1. G÷ówne zagroõenia þrodowiska z tytu÷u turystyki i rekreacji.
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
infrastruktura techniczna nie speþniajùca wymogów ochrony ürodowiska,
wzrastajùca liczba turystów, szczególnie zmotoryzowanych,
zaümiecanie i dewastacja miejsc cennych przyrodniczo,
ïdzikie zagospodarowywanieÿ miejsc o duùych walorach przyrodniczych.
10.2.2.2. Cel ekologiczny rozwoju turystyki i rekreacji do 2011
roku.
Rozwój turystyki i rekreacji poprzez wykorzystanie walorów
przyrodniczych i kulturowych gminy
zgodnie z zasadami ochrony þrodowiska.
10.2.2.3. Kierunki rozwoju turystyki i rekreacji do 2011 roku.
Z analizy dokumentów strategicznych wynika, ýe gmina ÿwidnica
sektor turystyki i rekreacji uznaje za jeden z priorytetowych. Powszechnoüû wystøpowania korzystnych warunków do rozwoju turystyki
uzasadniþa wyróýnienie w òStrategii zrównowaýonego rozwoju gminy
ÿwidnicaô obszarów o duýej atrakcyjnoüci turystycznej. Strefø takù wyProgram Ochrony ÿrodowiska ÿ Gmina þwidnica
55
róýniono jako obszar sprzyjajùcy rozwojowi turystyki i rekreacji pobytowej. Funkcjø turystyczno - rekreacyjnù naleýy traktowaû jako priorytetowy kierunek zagospodarowania przestrzennego.
Z jednej strony turystyka i rekreacja stwarzajù moýliwoüû rozwoju
gospodarczego i pozyskiwania dodatkowych dochodów, z drugiej jej
obiekty naruszajù harmoniø krajobrazu, bødùcego czøüciù dziedzictwa
przyrodniczego i kulturowego. Dlatego bardzo waýne jest rozpatrzenie
dalszych kierunków rozwoju turystyki i rekreacji w aspekcie ochrony
ürodowiska.
Naleýy wspieraû inicjatywy gospodarcze w tym zakresie oraz wysiþki
na rzecz dalszej poprawy stanu ürodowiska oraz ochrony jego walorów,
w tym takýe harmonii krajobrazu z jego elementami kulturowymi.
Ze wzglødu na róýnorodnoüû krajobrazu teren gminy ÿwidnica predysponowany jest do rozwoju kilku funkcji w obrøbie funkcji turystyczno-rekreacyjnej. Funkcje te ujøte sù w strategii rozwoju.
Sù to:
- agroturystyka majùca podstawy rozwoju szczególnie w pobliýu kompleksów leünych,
- turystyka kwalifikowana: rowerowa, konna, wodna, dla rozwoju której predysponowane sù rozlegþe tereny leüne, tereny poþoýone
wzdþuý rzeki ÿlùska Ochla,
- turystyka pobytowa oparta na wysokich walorach przyrodniczych i
ciekawych zasobach kulturowych (wypoczynek pobytowy).
Warunkiem niezbødnym dla rozwoju tych funkcji bødzie poprawa jakoüciowej oferty turystycznej, polegajùca na:
- rozbudowie i modernizacji infrastruktury gospodarstw agroturystycznych,
- rozbudowaniu i modernizacji systemu odprowadzania ücieków,
- uporzùdkowaniu gospodarki odpadami,
- zwiøkszeniu dostøpnoüci komunikacyjnej poprzez modernizacjø i
rozbudowø dróg, budowø ücieýek rowerowych.
10.2.2.4. Rozwój turystyki przyjaznej þrodowisku.
Atrakcyjnoüû przyrodnicza wielu terenów stwarza moýliwoüci dla
rozwoju turystyki przyjaznej ürodowisku lub turystyki harmonijnej (z
zasobami ürodowiska), czyli ekoturystyki.
Korzystne ekologicznie i ekonomicznie bødzie lokalizowanie obiektów
turystycznych w powiùzaniu z osadnictwem wiejskim oraz przeznaczenie na cele turystyczne budynków speþniajùcych dotychczas inne funkcje. Na terenach wiejskich coraz wiøksze znaczenie bødzie miaþa agroturystyka, stwarzajùca moýliwoüû aktywizacji gospodarczej wsi i równoczeünie stanowiùca jednù z atrakcyjnych form turystyki. Rozwój
agroturystyki stwarzaû bødzie moýliwoüû prezentacji godnych uwagi
obszarów rolnych i zasobów przyrodniczych.
56
10.2.2.5. Rozwój i poprawa infrastruktury towarzyszücej turystyce.
Dobra jakoüû systemów infrastruktury turystyczno - rekreacyjnej
warunkuje zmniejszenie negatywnego oddziaþywania turystyki i rekreacji na ürodowisko. Najwaýniejsza bødzie rozbudowa infrastruktury
technicznej: kanalizacji, oczyszczalni ücieków, zagospodarowanie odpadów staþych.
Nowe obiekty obsþugi turystycznej mogù powstawaû w miejscach selektywnie wybranych, odpowiednio przygotowanych, charakteryzujùcych siø wysokim standardem uzbrojenia. Waýne bødzie przystosowanie budownictwa do wymagaú architektonicznych, wynikajùcych z planów zagospodarowania przestrzennego, istniejùcej zabudowy i warunków krajobrazowych.
Waýnym zadaniem bødzie zagospodarowanie terenów dla potrzeb
turystyki pobytowej i kwalifikowanej, oznakowanie miejsc do uprawiania aktywnego wypoczynku itp.
10.2.2.6. Dalszy rozwój turystyki kwalifikowanej.
Róýnorodnoüû przyrodnicza sprawia, ýe jest to obszar rozwojowy dla
wielu form turystyki kwalifikowanej. Waýna bødzie dokþadna analiza
istniejùcego zaplecza, moýliwoüci, zainteresowaú turystów i sprecyzowanie rodzajów rozwijanej turystyki.
W zwiùzku z rosnùcym zainteresowaniem turystykù aktywnù niezbødne stanie siø wyznaczenie kolejnych szlaków turystycznych, szczególnie dla turystyki rowerowej, konnej i wodnej. Szlaki te bødù wymagaþy wþaüciwego zagospodarowania i oznakowania, wyznaczenia miejsc
odpoczynku i biwakowania itp. Konieczna bødzie analiza wpþywu intensywnego uprawiania turystyki na ürodowisko przyrodnicze (np. uprawiania turystyki rowerowej na zwiøkszenie erozji itp.) oraz sposobów
minimalizowania skutków.
Teren gminy daje równieý perspektywy dla rozwoju turystyki þowieckiej - partnerami bødù nadleünictwa i posiadana przez nie baza noclegowa oraz turystyki korzystajùcej ze specjalistycznych walorów ürodowiska np. obserwacje ptaków (birdwatching).
10.2.2.7. Przystosowanie szlaków turystycznych do funkcji edukacyjnych.
Na obszarze gminy ÿwidnica istniejù szlaki turystyczne. Sù to szlaki
turystyki pieszej i rowerowej. Przebiegajù one gþównie przez tereny najatrakcyjniejsze przyrodniczo i krajobrazowo, cechujùce siø duýù wraýliwoüciù ürodowiska. Ze strategii rozwoju gminy wynika, ýe w najbliýszych latach bødzie wzrastaþa liczba szlaków turystycznych i odwiedzajùcych je turystów. Zatem bardzo waýne stanie siø ich prawidþowe
funkcjonowanie.
Oznakowanie szlaków i atrakcji turystycznych wg standardów unijnych jest jednym z gþównych kierunków dziaþaú ujøtych w Strategii
57
rozwoju powiatu zielonogórskiego. Ich przebieg powinien byû przystosowany równieý do peþnienia funkcji dydaktycznych i uzupeþniony o takie elementy infrastruktury jak: tablice informacyjne (plany sytuacyjne,
informacje porzùdkowe, informacje o walorach przyrodniczych), þawki,
kosze na ümieci, toalety. Równieý szlaki wodne wystøpujùce na licznych
rzekach i jeziorach województwa (Odra, Bóbr), zaopatrzone w podstawowe elementy edukacji przyrodniczej (informacje o roülinnoüci przybrzeýnej, wystøpujùcych gatunkach fauny i flory) i infrastruktury mogù
peþniû rolø przyrodniczo - dydaktycznù. Szeroki dostøp do tak przygotowanych szlaków turystycznych wpþynie na poprawø stanu ürodowiska
szczególnie wzdþuý ich przebiegu, zmniejszenie zanieczyszczenia stref
brzegowych jak równieý na wzrost üwiadomoüci ekologicznej turystów.
10.2.2.8. Rozwój funkcji rekreacyjnych wzd÷uõ cieków wodnych.
Zapotrzebowanie na rekreacjø mieszkaúców miast (Zielonej Góry)
jest duýe, stùd gmina ÿwidnica to zjawisko moýe uwzglødniû w swoich
planach rozwojowych. Rozwój rekreacji powinien przebiegaû w takim
kierunku, aby kaýdy z mieszkaúców mógþ odnale÷û odpowiadajùce mu
warunki i formy wypoczynku o odpowiednim standardzie.
W perspektywie do 2011 roku spowoduje to wzrost liczby obiektów
infrastruktury rekreacyjnej i turystycznej tj. przystanie, stanice wodne
i inne elementy towarzyszùce.
W celu zwiøkszenia dostøpnoüci do rzek oraz poprawy warunków turystyki pieszej i rowerowej wskazane bødzie þùczenie terenów przyrodniczych z otaczajùcymi je terenami biologicznie czynnymi.
Wzdþuý rzek wskazane jest ksztaþtowanie ciùgów pieszo - rowerowych.
Powinny powstaû równoleýnikowe ciùgi terenów otwartych, bogatych
i róýnorodnych przyrodniczo, tworzùcych ciùgþoüû komunikacyjnù dla
ruchu pieszego i rowerowego, wyposaýone w obiekty rekreacji.
Stale wzrastaþa bødzie rola leünych obszarów peþniùcych funkcje rekreacyjne i wypoczynkowe. Istotne bødzie odpowiednie przygotowanie
tych obszarów do zwiøkszonej liczby odwiedzajùcych.
10.2.2.9. Kierunki dzia÷aø minimalizujücych zagroõenia z tytu÷u
rozwoju turystyki i rekreacji.
ÿ przestrzeganie wymagaú ochrony ürodowiska w odniesieniu do
nowo powstajùcych obiektów turystycznych i rekreacyjnych,
ÿ selektywny dostøp do terenów cennych przyrodniczo, w tym
ochrona cennych terenów przed przeinwestowaniem, ograniczenie rekreacyjnego wykorzystania terenów o duýych walorach
przyrodniczych,
ÿ odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego eliminujùce dzikie zagospodarowanie obszarów
cennych przyrodniczo,
ÿ wþaüciwa òeksploatacjaô szlaków turystycznych, gþównie rowerowych i konnych,
58
ÿ edukacja ekologiczna mieszkaúców.
10.2.3.
Ochrona przyrody.
Na terenie gminy ÿwidnica wystøpujù uýytki ekologiczne omówione
w pkt. 9.4.1 oraz liczne pomniki przyrody. Dziaþania nastawione bødù na utrzymanie istniejùcych pomników przyrody oraz zwiøkszenie
w sposób racjonalny powierzchni obszarów chronionych
10.2.3.1. Kierunki zwiùkszenia obszarów chronionych ý projektowane rozszerzenia (wg Programu dla Odry 2006).
Powiat zielonogórski uczestniczy w Programie dla Odry 2006 w
ramach którego proponowane sù róýne formy ochrony przyrody i
ürodowiska. Gmina ÿwidnica poþoýona jest w zlewni rzeki Odry i jest
funkcjonalnie powiùzana z sùsiednimi gminami, stùd podejmowane
dziaþania w paümie Odry bødù w pewnym stopniu oddziaþywaþy na
kierunki rozwoju gminy.
W ramach Programu dla Odry 2006 proponuje siø utworzenie:
1) Parku Krajobrazowego od Cigacic do Krosna Odrzaúskiego po obu
brzegach Odry (poprzez Krøpø, Pomorsko, Brody, Nietkowice,
Bødów).
Na terenie gminy wystøpujù obiekty proponowane do ujøcia w Europejskiej Sieci Ekologicznej ,,Natura 2000ÿ.
Poniùej w tabeli przedstawiona jest szczegóþowa struktura obszarów prawnie chronionych w 24 gminach Pasma Odry.
59
Tabela 4. Struktura obszarów prawnie chronionych w gminach Pasma Odry
Nazwa powiatu
i gminy
Kostrzyn
Obszary
prawnie
chronione
929
Gubin miasto
Krosno Odrz.
Bobrowice
Dùbie
Gubin gmina
Maszewo
Nowa Sól miasto
Bytom Odrzaúski
Szlichtyngowa
8152
8059
8800
20316
9689
1800
1125
Cybinka
Sþubice
Górzyca
11797
5637
7278
Suløcin
Sþoúsk
26383
12373
Czerwieúsk
Sulechów
Bojadþa
Trzebiechów
Zabór
Zielona Góra
3626
6802
4118
3847
6500
7105
Rezerwaty
przyrody
Parki
krajobrazow
e
Obszary
chronionego
krajobrazu
w hektarach
Gorzowski
56,6
929
kroünieúski
275
16,7
4770
nowosolski
56
sþubicki
93
1897
2,6
7158
suløciúski
116
1524
4197
10690
zielonogórski
270
88
-
Na podstawie Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry ÿ woj. lubuskie.
60
Pomniki
przyrody
-
10
7800
8000
8800
15500
-
27
8
2
19
24
-
1800
1125
20
28
9900
5400
-
14
4
-
24662
1673
5
4
3300
6700
4100
3800
6500
7100
19
101
10
26
15
21
10.2.3.2. Pomniki przyrody.
Na terenie gminy wystøpuje 66 pomników przyrody, z których wiøkszoüû znajduje siø w lasach oraz w parkach.
Tabela 5. Pomniki przyrody.
Nr
rej.
Lokalizacja
732
733
734
park w øwidnicy, w pobliùu szkoüy
park w Buchaüowie, na wysokoúci wjazdu
do leúniczówki
ok. 2 km na wschód od wsi Lipna, droga
na szkóükÿ leúnþ i 400 m. za szkóükþ,
przed budynkiem w lewo, przy byüym
stawie
park w Buchaüowie na wysokoúci leúniczówki
park w Buchaüowie, 100 m od posesji nr
43
park w Buchaüowie
park w Buchaüowie
park w Buchaüowie
735
park w Buchaüowie
736
park w Buchaüowie
729
486
730
731
744
wieú Buchaüów, wylotowa piaszczysta
droga na Lipno, przy ostatnim budynku
Buchaüów, przy wylotowej drodze na
Drzonów, na üþce po lewej stronie drogi,
50 m od posesji nr 45
Buchaüów, na üþce przy drodze do Drzonowa ý obok pomnika nr 738
Buchaüów, na üþce przy drodze do Drzonowa
Buchaüów, przy skrzyùowaniu do wsi
Lipno
park w Drzonowie przy Muzeum Wojskowym
park w Drzonowie przy Muzeum Wojskowym
Drzonów, park przy Muzeum
745
Drzonów, park przy Muzeum
746
park w Drzonowie
747
748
749
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
750
park w Drzonowie
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
762
763
764
765
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
park w Drzonowie
leúnictwo Drzonów,
737
738
739
740
741
742
743
dawny oddziaü 812 j
oddziaü 812
Obwód
Wysokoþô
Wiek
(cm)
335
(m)
2,5
(lata)
200
335
22
200
Dþb szypuükowy;
iloú÷: 6 okazów;
238 ú 380
20
250
Dþb czerwony
365
22
200
Dþb szypuükowy
595
25
300
Dþb szypuükowy
Dþb szypuükowy
Dþb szypuükowy
Cis pospolity; iloú÷: 3
zroúniÿte korzeniami
okazy
Platan klonolistny; iloú÷: 2
okazy
375
406
315
25
25
25
200
200
200
85,80,90
17
150
425,400
22
200
Klon pospolity
346
25
200
Dþb szypuükowy
426
25
250
D÷b szypuøkowy
356
25
250
Dþb szypuükowy
460
25
250
Lipa drobnolistna
400
25
250
Lipa drobnolistna
420
25
250
Lipa drobnolistna
345
20
200
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna; iloú÷: 3
okazy
Lipa drobnolistna; iloú÷: 3
okazy
Lipa drobnolistna
Klon pospolity
Klon pospolity
Klon pospolity; iloú÷: 3
okazy
Klon pospolity
Klon pospolity
Dþb szypuükowy
Dþb szypuükowy
Jesion wyniosüy
Jesion wyniosüy
Grab pospolity
Grab pospolity
Sosna wejmutka
Buk pospolity
Klon pospolity
Klon pospolity
Topola czarna
Brzoza brodawkowata
325 i 262
300, 180,
180
485, 355,
345
235
275
365
236, 254,
275
306
236
336
306
234
256
204
303
236
216
264
236
381
208
25
200
22
200
22
200
22
22
22
150
150
150
22
150
25
25
25
25
25
26
21
26
25
23
26
24
28
26
150
150
Rodzaj obiektu
Daglezja
Dþb czerwony
150
100
100
100
100
61
766
767
768
769
770
771
772
773
774
832
833
873
874
940
skraj boiska Szkoüy Podstawowej w
Drzonowie
skraj boiska Szkoüy Podstawowej w
Drzonowie
Drzonów, przy koúciele
leúnictwo Radomia, oddz. 805 f, od
strony poüudniowej, koüo üþki
leúnictwo Radomia, oddziaü 805 f, od
strony poüudniowej, koüo üþki
leúnictwo Radomia, oddziaü 805 k,w
rzÿdzie na skraju üþki
leúnictwo Radomia, dawny oddziaü 805
k,w rzÿdzie na skraju üþki
leúnictwo Radomia, dawny oddziaü 805 k,
w rzÿdzie na skraju üþki
leúnictwo Radomia, dawny oddziaü 805 k,
w rzÿdzie na brzegu üþki
øwidnica, dziaüka nr 104/2, po drugiej
stronie szosy krajowej, na wysokoúci
parku zabytkowego, polna droga do
skraju lasu
øwidnica, dziaüka nr 315, przy drodze
asfaltowej na Piaski
Letnica, dziaüka leúna nr 531/1, ok. 100
m od Szkoüy Podstawowej w Letnicy, za
dziaükþ paüacowþ
Letnica, dziaüka leúna nr 531/1, ok. 100
m od Szkoüy Podstawowej w Letnicy
Buchaüów, przy drodze asfaltowej Buchaüów ý Drzonów, ok. 20 m od skrzyùowania z drog÷ granitow÷
Klon pospolity
248
26
Dþb szypuükowy
381
28
Dþb szypuükowy
342
26
Dþb szypuükowy
328
22
150
Dþb szypuükowy
428
26
150
Dþb szypuükowy
382
26
150
Dþb szypuükowy
426
25
150
Dþb szypuükowy
392
22
150
Dþb szypuükowy
492
25
150
Dþb szypuükowy
604
25
300
Dþb szypuükowy
364
18
200
Dþb szypuükowy
446
26
Dþb szypuükowy
524
26
Kasztan jadalny
320
30
941
leúnictwo Buchaüów, oddziaü 872 l,
wzdüuù drogi leúnej
Daglezja zielona; iloú÷:
grupa 6 drzew
290, 250,
250, 260,
230, 245
942
leúnictwo Buchaüów, oddziaü 874 h
Tulipanowiec amerykaýski
64
15
Dþb szypuükowy
460
25
D÷b szypuøkowy
425
25
Dþb szypuükowy
425
25
D÷b szypuøkowy
408
28
180
D÷b szypuøkowy
505
30
180
D÷b szypuøkowy
455
22
150
943
939
944
966
967
968
Buchaüów, w pobliùu wieùy koúcielnej,
przy drodze asfaltowej Süone - Letnica
leúnictwo Buchaüów, oddziaü 845 w, przy
skrzyùowaniu drogi Buchaüów ý Drzonów
z drog÷ utwardzon÷
leúnictwo Radomia, oddziaü 729 s
Letnica, dziaüka nr 531/11 ý park we wsi
Letnica
Letnica, dziaüka nr 531/11 ý park we wsi
Letnica
leúnictwo Wilkanowo, oddziaü 868 g, przy
szosie Wilkanowo ý úwidnica, 200 m od
parkingu leünego, przy drodze na granicy
z oddz. 868 h
986
Nadleúnictwo Zielona Góra; leúnictwo
Wilkanowo ý oddziaø 855
öródlisko potoku pn.
õRuczajþ
987
Nadleúnictwo Zielona Góra; oddziaü 870
h, leúnictwo Wilkanowo (sw czÿú÷ oddz.
870 h ý przy granicy z oddz. 870 j i
870 p.).
öródlisko potoku
988
Nadleúnictwo Zielona Góra, leúnictwo
Wilkanowo, oddziaü 870 p.(caüy)
õródlisko potoku
62
öródlisko
potoku ze
stanowiskiem paproci, porostów i roülin4 brz ý 74 40 l ý
noüci wod74 2 Db ý 89
nej, o pow.
4,38 ha ý
caøoüô pododdziaø 855
d. Drzewostan
ûródlisko
potoku wraz
z roülinnoüci÷ wodn÷ o
pow. 0,5 ha.
stanowisko
3 Db ý 79
bluszczu
20 l ý 79
pospolitego i
2 Brz. ý 79
konwalii
3 Db ý 120
majowej o
pow. 1,68
989
992
1046
Nadleúnictwo Zielona Góra; leúnictwo
Wilkanowo
leúnictwo Buchaüów ý oddziaøy: 872 j,
873 c, 874 nf, 874 c, 882 d,h, 882 k, 883
l.
leúnictwo øwidnica, oddziaü 977 m
10.2.4.
õWidøakiþ
õöródlana d÷browaþ
Dþb szypuükowy
ha. Drzewostan
stanowisko
widøaka
spøaszczonego o pow.
0,01 ha.
Drzewostan
ûródliska
potoków ý
pow. 22,0 ha
510
So ý 94
-
Szlaki turystyczne i gospodarstwa agroturystyczne.
10.2.4.1. Szlaki turystyczne.
Tabela 6. Szlaki turystyczne
Gmina
Kolor
ýwidnica
Dþugoüû
[km]
zielony
22,4
czarny
niebieski
25,0 (caþoü÷
30,5)
56,8
czerwony
97,2
Trasa przebiegu
Szlak podmiejski; Zielona Góra ú lasy na wschód od Wilkanowa - Góra Wilkanowska -(wieùa przeciwpoùarowa) ú
skansen w Ochli ú Zielona Góra
Podgórzyce ú Bogaczów ú Grabowiec ú Drzonów úBuchaþów
- Góra Wilkanowska
Zielona Góra ú Góra Wilkanowska ú Ochla ú Otyñ - Milsko Zielona Góra
Bytom Odrzañski - Nowe Miasteczko ú Koùuchów - Niwiska ú
ýwidnica ú Wilkanowo - Góra Wilkanowska -Zielona Góra ú
Racula - Milsko
Zachøtù do uprawiania turystyki na obszarze gminy powinny byû w
szczególnoüci: czystoüû powietrza, czystoüû wód oraz walory krajobrazowe
i duýe zalesienie terenu.
10.2.4.2. Gospodarstwa agroturystyczne.
Tabela 7. Gospodarstwa agroturystyczne.
Lp.
Lokalizacja
1.
Koýla
2.
Letnica
10.2.5.
Rolnictwo i rozwój terenów wiejskich.
10.2.5.1. Cel ekologiczny rozwoju rolnictwa do 2011 roku.
Dostosowanie rolnictwa do warunków integracji z Uniü Europejskü
z zachowaniem regionalnego charakteru produkcji rolniczej i
optymalizacji struktury przestrzeni rolniczej zapewniajücej zachowanie walorów þrodowiska i róõnorodnoþci biologicznej.
63
10.2.5.2. Kierunki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich do
2011 roku.
Ksztaþtowanie oürodków wiejskich i modernizacja sektora rolno spoýywczego jest jednym z gþównych kierunków stwarzajùcych moýliwoüci rozwojowe gospodarstw rolnych.
Strategia rozwoju obszarów wiejskich powinna polegaû na ich wielofunkcyjnym rozwoju, którego podstawowym celem powinno byû
tworzenie nowych miejsc pracy, zarówno w sferze zwiùzanej z rolnictwem (usþugi, agroturystyka) jak i pozarolniczej. Istotne znaczenie
bødzie miaþo wprowadzanie instrumentów finansowych i prawnych
ochrony ürodowiska w rolnictwie (programy rolno-ürodowiskowe, zalesienia, uprawy biomasy, systemy maþej retencji, inwestycje dot. infrastruktury technicznej ochrony ürodowiska).
Waýnym elementem polityki rolnej bødzie wdraýanie Krajowego
Programu Rolnoürodowiskowego. Strategia rozwoju województwa lubuskiego zakþada nastøpujùce cele odnoünie rozwoju rolnictwa:
- aktywizacjø obszarów wiejskich, szczególnie obszarów po pegeerowskich i po rolniczych spóþdzielniach produkcyjnych,
- modernizacjø obszarów wiejskich poprzez pomoc w zarzùdzaniu,
tworzeniu nowych gospodarstw, przebranýowianiu,
- restrukturyzacjø towarowych gospodarstw rolnych i przetwórstwa
ýywnoüci,
- poprawø jakoüci produktów rolnych i przetworzonej ýywnoüci.
Podobnie jak w caþym kraju obserwowane bødzie odchodzenie rolników do zajøû pozarolniczych i zmniejszanie udziaþu zatrudnienia w
rolnictwie. Nastùpi aktywizacja obszarów po pegeerowskich i po rolniczych spóþdzielniach produkcyjnych.
10.2.5.3. Podniesienie poziomu wykszta÷cenia rolników.
Strategia rozwoju powiatu kþadzie równieý nacisk na stworzenia
warunków do uzyskiwania wyksztaþcenia ponad gimnazjalnego i wyýszego przez dzieci i mþodzieý ze ürodowisk wiejskich.
Podniesienie poziomu wyksztaþcenia mieszkaúców wsi bødzie waýnym czynnikiem wspierajùcym rozwój nowoczesnego rolnictwa i
przedsiøbiorczoüci na terenach wiejskich, w szczególnoüci na terenach
po byþych PGR i RSP. Umoýliwi równieý wþaüciwe prowadzenie gospodarki rolnej zgodnej z Kodeksem Dobrych Praktyk Rolniczych (KDPR),
co wiùýe siø z minimalizacjù negatywnych wpþywów produkcji rolnej
na ürodowisko.
10.2.5.4. Rozwój infrastruktury technicznej.
Rozwój infrastruktury technicznej, gþównie budowa kanalizacji,
oczyszczalni ücieków, sieci wodociùgowej, racjonalna gospodarka odpadami bødzie niezbødnym warunkiem dla prawidþowego funkcjonowania gospodarstw rolnych i poprawy ýycia mieszkaúców obszarów
wiejskich. Najwiøksze braki na terenie gminy dotyczù gospodarki
64
üciekowej. Niecaþe 15% gospodarstw wyposaýone jest w urzùdzenia
do oczyszczania ücieków (w tym podþùczenie do kanalizacji). Dla zrealizowania niezbødnych inwestycji konieczne bødzie wsparcie z funduszy unijnych i budýetowych. Waýnù potrzebù jest systematyczna modernizacja i odbudowa systemów melioracji podstawowych, melioracji
szczegóþowych, które zostaþy zaniedbane na terenie caþego województwa.
Rozwój infrastruktury spowoduje podniesienie poziomu ýycia
mieszkaúców, jak równieý uczyni teren gminy atrakcyjnym dla potencjalnych inwestorów i zwiøkszy moýliwoüû wykorzystania obszarów
wiejskich dla rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Równoczeünie
zmniejszone zostanie negatywne oddziaþywanie na ürodowisko przy
zachowaniu potencjaþu ekologicznego regionu.
10.2.5.5. Ochrona ekosystemów ÷ük i pastwisk wzd÷uõ g÷ównych
rzek.
Struktura wþasnoüciowa rolnictwa w Polsce i tradycyjne metody
uprawy pozwoliþy zachowaû zþoýone ekosystemy, które nie tylko sù
ostojù dla zwierzùt i roülin, ale chroniù przed powodziami. Sù to
przede wszystkim systemy dolin rzecznych, których naturalny stan
naleýy przywracaû i utrzymywaû. W kolejnych latach polityka UE bødzie skierowana m.in. na naturalizacjø rzek, rozpatrywane sù równieý
moýliwoüci dopþat dla rolników w zamian za wyþùczenie czøüci pól
spod upraw.
10.2.5.6. Rozwój rolnictwa ekologicznego.
W najbliýszych latach, z jednej strony zmniejszy siø iloüû maþych
tradycyjnych, rodzinnych gospodarstw rolnych, z drugiej strony
wzrost üwiadomoüci ekologicznej spoþeczeústwa spowoduje, ýe coraz
silniej popierane bødzie rolnictwo ekologiczne dajùce szansø maþym
gospodarstwom rolnym.
Atutem dla rozwoju rolnictwa ekologicznego na terenie gminy jest
niewielkie skaýenie ürodowiska naturalnego, szczególnie gleb i dobre
warunki do stosowania naturalnych metod produkcji. Rolnictwo ekologiczne, zwþaszcza poþùczone z turystykù, moýe staû siø szansù dla
rolników gminy ÿwidnica. Naleýy wziùû pod uwagø, ýe rolnicy, którzy
zdecydujù siø uprawiaû roüliny i hodowaû zwierzøta w naturalny sposób, mogù liczyû na dopþaty paústwowe i unijne.
Równieý wþaüciciele gospodarstw rybackich coraz czøüciej bødù decydowali siø na prowadzenie hodowli ekologicznej. Wymuszajù to nie
tylko wymogi ochrony ürodowiska, ale takýe koniecznoüû dostosowania do niektórych uregulowaú unijnych.
10.2.5.7. Tworzenie gospodarstw specjalistycznych.
W üwietle integracji Polski z Uniù Europejskù alternatywù dla tradycyjnych gospodarstw rolnych bødù gospodarstwa specjalistyczne,
65
specjalizujùce siø w jednej, wybranej i dostosowanej do warunków
branýy, np. gospodarstwa ogrodnicze, hodowlane itp.
Szansø dla rozwoju maþych i ürednich przedsiøbiorstw stwarza produkcja specjalnych roülin na cele energetyczne np. wierzby energetycznej, rzepaku.
Dajù one moýliwoüû produkcji biopaliw, wykorzystania mniej urodzajnych gleb oraz szerokiego wykorzystania produktów na cele
przemysþowe.
10.2.5.8. W÷aþciwe prowadzenie gospodarki rybackiej.
Zasady chowu, hodowli i poþowu ryb w powierzchniowych wodach
üródlùdowych oraz zasady ich ochrony, okreüla ustawa z dnia 18
kwietnia 1985 r. o rybactwie üródlùdowym. W myül tej ustawy ú za
chów ryb uwaùa siø dziaþania zmierzajûce do utrzymania i zwiøkszenia
produkcji ú za hodowlø uwaùa siø chów poþûczony z doborem i selekcjû, w celu zachowania i poprawienia wartoüci uùytkowej ryb.
Na terenie gminy ýwidnica jest gospodarka rybacka na stawach
hodowlanych przy nieruchomoüciach i gospodarstwach rolnych.
10.2.6. Energetyka zawodowa i przemys÷.
Na terenie gminy ÿwidnica nie wystøpuje produkcja energii elektrycznej. Potrzeby energetyczne zaspakajane sù przez system energetyczny. Energia na cele grzewcze uzyskiwana jest gþównie przez spalanie tradycyjnych paliw staþych ú wøgla. Ciepþo z grupowej kotþowni
dostarczane byþo do budynków mieszkalnych wielorodzinnych Najwiøkszy wpþyw oddziaþywania na ürodowisko majû gospodarstwa domowe i podmioty gospodarcze.
10.2.6.1. G÷ówne zagroõenia þrodowiska z tytu÷u rozwoju podmiotów gospodarczych.
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
66
emisja zanieczyszczeú do powietrza,
nadzwyczajne zagroýenia ürodowiska,
degradacja powierzchni ziemi,
emisja haþasu,
zuýywanie zasobów naturalnych,
odprowadzanie ücieków,
przerywanie ciùgþoüci ekosystemów rzecznych (brak przepþawek).
10.2.6.2. Cel ekologiczny rozwoju podmiotów gospodarczych do
koøca 2011 roku.
Restrukturyzacja istniejücych jednostek gospodarczych oraz rozwój nowoczesnych, innowacyjnych sektorów gospodarczych o zminimalizowanym wp÷ywie na zdrowie ludzi i þrodowisko naturalne a takõe tworzenie
warunków do dalszego rozwoju ma÷ych i þrednich przedsiùbiorstw.
10.2.6.3. Kierunki rozwoju podmiotów gospodarczych i òróde÷
energii do 2011 roku.
10.2.6.4. Kierunki dzia÷aø minimalizujücych zagroõenia:
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
rozwój nowych sektorów gospodarczych, przyjaznych ürodowisku,
wprowadzanie systemów zarzùdzania ürodowiskiem,
wprowadzanie technologii maþo i bezodpadowych,
wþaüciwe gospodarowanie terenami na cele gospodarcze.
10.2.6.5. Aktywizacja rynku do dzia÷aø na rzecz ochrony þrodowiska.
Istotnym wsparciem ochrony ürodowiska jest aktywizacja rynku do
dziaþaú na rzecz ochrony ürodowiska, prowadzùca do tworzenia tzw.
zielonych miejsc pracy (zwþaszcza w rolnictwie, turystyce, leünictwie i
ochronie przyrody, odnawialnych ÷ródþach energii, wykorzystania odpadów), rozwoju produkcji urzùdzeú sþuýùcych ochronie ürodowiska,
bùd÷ produkcji towarów przyjaznych ürodowisku.
Proponuje siø, aby gminne wþadze samorzùdowe przygotowaþy
konkretny program tworzenia özielonychÿ miejsc pracy.
1. Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy, w tym
przygotowanie przez wþadze samorzùdowe programu tworzenia
zielonych miejsc pracy.
2. Promocja firm polskich produkujùcych urzùdzenia ochrony ürodowiska, zwþaszcza urzùdzeú wykorzystywanych w ochronie
wód i powietrza oraz zagospodarowania odpadów.
10.2.7. Edukacja ekologiczna.
W gminie ÿwidnica realizowane sù liczne formy edukacji ekologicznej podejmowane przez:
- jednostki oüwiaty: szkoþy, przedszkola,
- wþadze samorzùdowe na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim,
67
-
-
WFOÿ i GW w Zielonej Górze, PFOÿ i GW, GFOÿ i GW,
WIOÿ w Zielonej Górze,
organizacje pozarzùdowe: Polski Klub Ekologiczny, Klub Przyrodników (KP), Liga Ochrony Przyrody (LOP), Polski Zwiùzek
Wødkarski i Polski Zwiùzek ñowiecki,
RDLP w Zielonej Górze, Nadleünictwa,
Realizowana jest wspóþpraca z centrami i Oürodkami Edukacji
Ekologicznej: RCEE w Zielonej Górze, Oürodkiem Edukacji Przyrodniczej w gm. Pszczew, Oürodek Edukacji Przyrodniczo - Leünej w Jeziorach Wysokich w Nadleünictwie Lubsko, gm. Lubsko,
10.2.7.1. Cel do 2011 roku.
ïEdukacja ekologiczna ksztaþtuje caþoüciowy obraz relacji pomiødzy czþowiekiem, spoþeczeñstwem i przyrodû. Ukazuje zaleùnoü÷ czþowieka od ürodowiska oraz uczy odpowiedzialnoüci za zmiany dokonywane w ürodowisku naturalnymÿ(za NSEE). Cel do 2011 roku sformuþowano za Deklaracjû przyjøtû przez Miødzynarodowû Konferencjø
UNESCO i UNEP w Tbilisi w 1977 roku w sposób nastøpujûcy:
Wykszta÷cenie u mieszkaøców Gminy ÿwidnica nawyków
kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialnoþci
za stan i ochronù þrodowiska.
Cel ten wpisuje siø w podstawowe cele sformuþowane w Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej. Istotne jest, aby zostaþ on osiùgniøty
zarówno würód mþodego pokolenia, jak i dorosþych mieszkaúców Gminy.
10.2.7.2. Kierunki dzia÷aø do 2011 roku.
Strategiø realizacji ogólnego celu zogniskowano wokóþ zagadnieú:
ÿ edukacja ekologiczna w szkolnictwie,
ÿ edukacja ekologiczna dorosþych.
10.2.7.3. Edukacja ekologiczna w systemie kszta÷cenia.
Ksztaþtowanie üwiadomoüci ekologicznej dzieci i mþodzieýy jest
waýnym zadaniem realizowanym w formalnym systemie ksztaþcenia
obejmujùcym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe i
ponad podstawowe oraz szkolnictwo wyýsze.
Rozporzùdzenie MEN z dn. 15.02. 1999 dotyczùce podstawy programowej ksztaþcenia ogólnego okreüla podstawowe zadania szkoþy w
zakresie nauczania, umiejøtnoüci i pracy wychowawczej, uwzglødniajùc w nich dziaþania majùce na celu wzrost üwiadomoüci ekologicznej
uczniów. Rozporzùdzenie to wprowadza równieý obok przedmiotów i
bloków przedmiotowych realizacjø ücieýki miødzy przedmiotowej.
Wymóg ten do 2003 roku obejmowaþ tylko szkoþy podstawowe i gim68
nazja, od 2003 roku objùþ równieý szkoþy ürednie. Jednù ze ücieýek interdyscyplinarnych jest edukacja ekologiczna.
Tematyka ekologiczna stanowi element wielu przedmiotów, a jej
wþaüciwa realizacja zaleýy przede wszystkim od zaangaýowania nauczycieli i od ich znajomoüci najwaýniejszych problemów ochrony ürodowiska.
Waýnym zadaniem jest wprowadzanie do programów szkolnych
zagadnieú zwiùzanych z edukacjù ekologicznù, szczególnie tych problemów, które w danej gminie, mieücie czy powiecie sù najistotniejsze, np. stosowanie ekologicznych ÷ródeþ energii, selektywna zbiórka
odpadów, wþaüciwa gospodarka wodno - üciekowa itp.
Stosowanie przez nauczycieli metod aktywizujùcych i poszukujùcych tj. burza mózgów, karty pracy, projekty; zajøcia terenowe oparte na bezpoürednim kontakcie ucznia z przedstawianù problematykù
wyksztaþci w uczniu umiejøtnoüû obserwacji, logicznego myülenia, kojarzenia, wyciùgania wniosków.
Zadaniem nauczyciela w szeroko pojøtej edukacji ekologicznej
jest:
- ksztaþtowanie u ucznia postawy odpowiedzialnoüci za stan ürodowiska,
- zachøcanie ucznia do prowadzenia wþasnych obserwacji, badaú i
analizy ürodowiska,
- ksztaþtowanie umiejøtnoüci rozwiùzywania problemów zgodnie z
posiadana wiedzù,
- umoýliwienie dzieciom i mþodzieýy podejmowania praktycznych
dziaþaú na rzecz ochrony ürodowiska w ich otoczeniu.
Nauczyciele podejmujùcy siø realizacji zagadnieú zwiùzanych z
edukacjù ekologicznù powinni zarówno wspóþpracowaû ze sobù, jak i
wspóþpracowaû z instytucjami / organizacjami wspierajùcymi ich dziaþalnoüû:
ÿ Urzùd Wojewódzki, Starostwa Powiatowe, Urzødy Miast i Gmin
ú organizowanie i wspóþorganizowanie prelekcji, konkursów,
lekcji, festynów, finansowanie nagród,
ÿ Wojewódzki Oürodek Doskonalenia Nauczycieli ú doradztwo
metodyczne, kursy, szkolenia, pokazowe lekcje,
ÿ Centra i oürodki edukacji ekologicznej ú szkolenia, prelekcje,
lekcje w terenie, doradztwo,
ÿ Nadleünictwa ú organizacja zajø÷ terenowych, organizacja prelekcji, szkoleñ, finansowanie nagród, wydawanie materiaþów
informacyjnych,
ÿ PKE ú pomoc w organizowaniu warsztatów, happeningów,
szkoleñ,
ÿ Europejski fundusz PHARE - pomoc uczniom w zdobyciu wiedzy i umiejøtnoüci a nauczycielom w przekazaniu ich w interesujùcy i skuteczny sposób, jednym z realizowanych projektów
jest "Wzmacnianie edukacji ekologicznej w szkoþach podstawowych i zawodowych w Polsce".
69
1. Zwiøkszenie udziaþu problematyki ekologicznej w szkolnych
programach nauczania.
2. Aktywna edukacja ekologiczna mþodzieýy w formalnym systemie ksztaþcenia.
2. Wspieranie dziaþaú edukacji szkolnej przez instytucje samorzùdowe i paústwowe.
10.2.7.5. Pozaszkolna edukacja ekologiczna.
Jednym z podstawowych warunków zrównowaýonego rozwoju jest
wþùczenie do udziaþu w nim caþego spoþeczeústwa. Dlatego konieczna
jest jak najbardziej wszechstronna edukacja ekologiczna skierowana
do osób dorosþych, róýnych grup zawodowych (rolników, organizatorów turystyki, przedsiøbiorców). Rozwijanie üwiadomoüci proekologicznej mieszkaúców jest wpisane jako cel operacyjny w Strategii
Rozwoju.
Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia üwiadomoüci ekologicznej osób dorosþych jest zaangaýowanie mieszkaúców
w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania spoþeczeústwa o stanie ürodowiska, dziaþaniach na rzecz jego ochrony, a takýe
o moýliwoüciach prawnych uczestniczenia mieszkaúców w podejmowaniu decyzji majùcych wpþyw na stan ürodowiska. Würód wielu waýnych tematów edukacji ekologicznej znaczùce miejsce naleýy przypisaû edukacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, ochrony
powietrza atmosferycznego, oszczødnoüci energii itp.
Szczególnie waýnù rolø w edukacji ekologicznej majù organy samorzùdowe. Powinny one wspóþdziaþaû przy opracowywaniu i realizacji
lokalnych programów edukacji ekologicznej oraz z organizacjami, instytucjami, przedstawicielami zakþadów pracy i spoþecznoüci lokalnych.
Nadal w licznych lasach rozwijana bødzie edukacja leüna prowadzona przez pracowników Lasów Paústwowych przy wspóþudziale jednostek samorzùdu terytorialnego, kóþ þowieckich itp.
Gmina ÿwidnica posiada szerokie moýliwoüci dla rozwoju turystyki i
rekreacji. Poniewaý niewþaüciwie organizowana masowa turystyka i
rekreacja negatywnie oddziaþuje na ürodowisko, konieczne jest obejmowanie edukacjù ekologicznù organizatorów turystyki i wypoczynku,
jak i osób korzystajùcych z oferowanych usþug oraz mieszkaúców terenów cennych przyrodniczo.
Waýnù kwestiù jest edukacja w miejscu pracy, poniewaý wiøkszoüû
czynnych zawodowo osób poprzez podejmowane decyzje, ma mniej
lub bardziej bezpoüredni wpþyw na stan ürodowiska.
Nowym i waýnym wezwaniem dla edukacji jest zmieniajùca siø pozycja polskiego rolnictwa i wsi w procesie integracji z UE. Przemianom
tym musi towarzyszyû zwiøkszenie üwiadomoüci ekologicznej rolników
i zachowanie tradycji przyjaznego dla ürodowiska rolnictwa (np. po70
przez wdraýanie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych). Zdecydowanie
najwiøkszy wpþyw na poziom üwiadomoüci ekologicznej spoþeczeústwa
majù media.
Podkreüliû naleýy, ze istnieje ücisþa zaleýnoüû miødzy wiedzù spoþeczeústwa z zakresu stanu ürodowiska i nastawieniem do dziaþaú na
rzecz jego ochrony, a sposobem ukazywania problemów ekologicznych w mediach. Coraz wiøkszego znaczenia nabierajù tematyczne
programy publicystyczne, filmy popularnonaukowe o tematyce ürodowiskowej oraz reklama spoþeczna promujùca dziaþania przyjazne ürodowisku. Kontynuacja wspóþpracy wþadz województwa, miast, powiatów, gmin, organizacji ekologicznych i centrów edukacji ekologicznej,
z regionalnymi mediami, powinna zaowocowaû cyklicznym ukazywaniem siø artykuþów, programów TV, audycji radiowych, w których
przybliýaþoby siø mieszkaúcom bieýùce problemy i dziaþania w województwie.
Efektem wspóþpracy z telewizjù lokalnù mógþby byû cykl programów informacyjnych, wywiadów z politykami, osobami zaangaýowanymi w ochronø ürodowiska, filmów edukacyjnych.
Ze wzglødu na moýliwoüû wykorzystania komputerów coraz wiøksze znaczenie bødzie miaþa treüû edukacyjna na stronach www. oraz
moýliwoüû kontaktu i dyskusji z mieszkaúcami drogù internetowù.
Z uwagi na istniejùce na terenie województwa oürodki edukacyjne
naleýaþoby zwiøkszyû lub nawiùzaû wspóþpracø jednostek gminnych
poprzez poszerzenie dziaþalnoüci edukacyjnej i wiøkszy kontakt ze
spoþeczeústwem.
Duýe znaczenie w EE dorosþych majù dziaþania pozaszkolne podejmowane przez uczniów i nauczycieli. Umoýliwiajù one wþùczenie do
programu edukacji ekologicznej spoþecznoüci lokalnych, bez których
poparcia ýadne dziaþania na rzecz ochrony ürodowiska nie powiodù
siø. Równoczeünie wspólne dziaþania dzieci i rodziców stwarzajù szansø zmiany mentalnoüci spoþeczeústwa i ksztaþtowania üwiadomoüci
proekologicznej.
1. Informowanie spoþeczeústwa nt. stanu ürodowiska w gminie i
dziaþaú podejmowanych na rzecz jego ochrony.
2. Wspóþdziaþanie wþadz gminy z mediami w zakresie prezentacji
stanu ürodowiska i dziaþaú podejmowanych na rzecz jego ochrony.
3. Prowadzenie dziaþaú w zakresie edukacji ekologicznej na terenach
cennych przyrodniczo (ücieýki przyrodnicze i edukacyjne).
4. Realizacja treüci ekologicznych przez ürodki masowego przekazu,
instytucje kultury i wypoczynku.
5. Wspóþpraca wþadz lokalnych ze szkoþami, przedstawicielami ürodowiska naukowego, zakþadami pracy i pozarzùdowymi organizaProgram Ochrony ÿrodowiska ÿ Gmina þwidnica
71
cjami w celu efektywnego wykorzystania róýnych form edukacji
ekologicznej.
11.
OCENA REALIZACJI PROGRAMU.
11.1. Instrumenty zarzüdzania þrodowiskiem.
Instrumenty konieczne do wdroýenia zasad, wynikajù z ustawy
Prawo ochrony ürodowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o
odpadach, prawo wodne, o ochronie przyrody, o Inspekcji Ochrony
ÿrodowiska, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane.
Instrumenty zarzùdzania ürodowiskiem moýna podzieliû na cztery
grupy. Sù to instrumenty prawne, finansowe, spoþeczne i strukturalne.
Do tej pory najwiøksze znaczenie miaþy instrumenty prawne i finansowe. W niniejszym programie nadano priorytet instrumentom
spoþecznym i strukturalnym.
11.1.1.
Instrumenty finansowe.
Instrumentami finansowymi sù:
ÿ opþaty za korzystanie ze ürodowiska
za emisjø zanieczyszczeú do powietrza,
za pobór wody powierzchniowej i podziemnej,
za odprowadzanie ücieków do wód lub do ziemi,
za zbieranie, transport i odzysk lub unieszkodliwianie odpadów komunalnych,
za skþadowanie odpadów,
za powierzchniø, z której odprowadzane sù ücieki,
ÿ administracyjne kary pieniøýne,
ÿ odpowiedzialnoüû cywilna, karna i administracyjna,
ÿ kredyty i dotacje z funduszy ochrony ürodowiska i gospodarki
wodnej oraz innych funduszy, w tym fundusze przedakcesyjne
oraz Fundusze strukturalne i Fundusz Spójnoüci,
ÿ pomoc publiczna na ochronø ürodowiska w postaci:
-
preferencyjnych poýyczek i kredytów,
-
dotacji,
-
odroczeú, rozþoýenia na raty i umorzeú pþatnoüci wobec budýetu paústwa i funduszy ekologicznych, zwolnieú i ulg podatkowych i in.
Naleùy takùe wspomnie÷ o tworzeniu nowych i ulepszaniu istniejþcych mechanizmów ekonomicznych w dziedzinie ochrony úrodowiska (wg Programu Wykonawczego do II PEP), takich jak:
72
ÿ rozszerzenie listy wyrobów objÿtych opüatami produktowymi i opüatami de-
pozytowymi oraz ustalenie szczegóüowych zasad dysponowania wpüywami
z tych opüat,
ÿ wprowadzenie ubezpieczeý ekologicznych od odpowiedzialnoúci cywilnej
za szkody spowodowane powaùnymi awariami przemysüowymi i transportowymi,
ÿ tworzenie rynku uprawnieý do emisji zanieczyszczeý (zbywalne pozwolenia),
W skali powiatu moùliwe jest wykorzystanie istniejþcych instrumentów poprzez
porozumienie siÿ z partnerami, w kompetencjach których znajdujþ siÿ dane instrumenty. Mogþ to by÷ partnerzy wewnþtrz powiatu (gminy) lub na poziomie województwa (wojewoda, samorzþd wojewódzki).
11.1.2.
Instrumenty prawne.
Instrumenty prawne to:
ÿ pozwolenia na wprowadzanie do ürodowiska substancji lub energii, w
tym pozwolenia zintegrowane,
ÿ decyzje zatwierdzajùce program gospodarki odpadami,
ÿ koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacjø surowców mineralnych.
Zgodnie z obowiùzujùcymi przepisami od 1 stycznia 1999 roku kompetencje do wydawania pozwoleú w zakresie ochrony ürodowiska
przed zanieczyszczeniami i uciùýliwoüciami podzielono pomiødzy
Wojewodø i Starostø, przyjmujùc za podstawowe kryterium skalø
uciùýliwoüci danego podmiotu.
Naleýy podkreüliû, ýe wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC
(ang. Integrated Pollution Prevention and Control) do polskiego systemu prawnego ochrony ürodowiska wpþynie na funkcjonowanie znacznej
czøüci przedsiøbiorstw. W gminie ÿwidnica nie ma jednostek gospodarczych, dla których wymagane jest zintegrowane pozwolenie.
Natomiast wdroýenie wymagaú tej Dyrektywy IPPC spowoduje koniecznoüû stosowania zintegrowanego podejücia do zapobiegania i
ograniczania emisji z prowadzonych procesów technologicznych oraz
zasady ochrony ürodowiska jako caþoüci. Oznacza to odejücie od stosowanej dotychczas praktyki wydawania pozwoleú i decyzji administracyjnych, odnoszùcych siø do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarka odpadami), komponentów ürodowiska (emisje do powietrza,
odprowadzanie ücieków), czy uciùýliwoüci (haþas, pola elektromagnetyczne) na rzecz wydawania pozwoleú zintegrowanych. Zawarte w pozwoleniach ograniczenia emisji bødù uwzglødniaþy wymogi BAT.
Ponadto bardzo waýnym instrumentem sþuýùcym wþaüciwemu gospodarowaniu zasobami ürodowiska jest ocena oddziaþywania na ürodowisko oraz plan zagospodarowania przestrzennego.
Waýnym instrumentem prawnym staþ siø monitoring, czyli pomiar
stanu ürodowiska, prowadzony zarówno jako badania jakoüci ürodowiska, jak teý w odniesieniu do iloüci zasobów ürodowiskowych. MonitoProgram Ochrony ÿrodowiska ÿ Gmina þwidnica
73
ring niejednokrotnie zaliczany byþ do instrumentów informacyjnych, jako bardzo waýna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie jednak
badania monitoringowe sù obowiùzujùce i okreülone w niektórych aktach prawnych, co czyni je instrumentem o znaczeniu prawnym.
11.1.3.
Instrumenty spo÷eczne.
Realizacja programu ochrony ürodowiska wspomagana jest poprzez
instrumenty spoþeczne, którymi sù: narzùdzia dla usprawniania
wspó÷pracy i budowania partnerstwa, tzw. öuczenie siø poprzez
dziaþanieÿ.
Würód nich istnieje podziaþ na dwie kategorie wewnøtrzne:
ÿ pierwsza dotyczy dziaþaú samorzùdów, a narzødziami sù przede
wszystkim dziaþania edukacyjne,
ÿ druga polega na budowaniu powiùzaú miødzy wþadzami samorzùdowymi a spoþeczeústwem, gdzie podstawù jest komunikacja
spoþeczna: systemy konsultacji i debat publicznych oraz prowadzanie mechanizmów tzw. budowania üwiadomoüci (kampanie
edukacyjne).
Dziaþania edukacyjne realizowane sù w róýnych formach i na róýnych poziomach, poczùwszy od szkóþ wszystkich stopni, a skoúczywszy
na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup
zawodowych i organizacji. Dziaþalnoüû ta prowadzona jest od wielu lat,
lecz ciùgle wymaga dalszego poszerzania sposobów aktywizacji spoþeczeústwa oraz szkolenia coraz to innych grup zawodowych i spoþecznych. Edukacja ekologiczna zostaþa szerzej omówiona w poprzednich
rozdziaþach.
Czynnikami decydujùcymi o sukcesie realizowanej edukacji ekologicznej sù rzetelna informacja o stanie ürodowiska i dziaþaniach na
rzecz jego ochrony oraz umiejøtnoüû komunikowania siø ze spoþeczeústwem. Komunikacja spoþeczna coraz czøüciej nabiera form zinstytucjonalizowanych. Z jednej strony jest to tworzenie biur komunikacji spoþecznej w urzødach, z drugiej strony - podpisywanie formalnych deklaracji wspóþpracy z organizacjami spoþecznymi i wspieranie ich dziaþaú
poprzez np. wprowadzanie przedstawicieli organizacji do róýnego rodzaju ciaþ opiniodawczo - doradczych, organizowanie regularnych spotkaú z organizacjami, itp.
Im szerszy jest zakres programu i zwiùzanych z nim dziaþaú, tym
wiøcej jest grup i osób, które mogù wpþynùû na proces opracowywania i
wdraýania tego programu: od sposobu i jakoüci komunikowania siø z
nimi zaleýù wspólnie wypracowane cele i ich realizacja.
W nowym podziale kompetencji, ustawodawca nakþada na instytucje
rzùdowe i samorzùdowe obowiùzek wzajemnego informowania siø i
uzgadniania. Obowiùzek ten dotyczy w pierwszej kolejnoüci wymiany
informacji miødzy przedstawicielami róýnych szczebli samorzùdu i rzùdowych organizacji ochrony ürodowiska. Mniej jasno wyglùda wymiana
informacji ze spoþeczeústwem. Konstytucja RP zapewnia wprawdzie
74
kaýdemu obywatelowi peþny dostøp do informacji, ale brak wystarczajùcych narzødzi egzekwowania utrudnia korzystanie z tego prawa.
Ustawa - Prawo ochrony ürodowiska, nie przewiduje ýadnych ograniczeú w korzystaniu z prawa dostøpu do informacji o ürodowisku i jego
ochronie, a dostøp do informacji nie jest uzaleýniony od uczestnictwa w
ýadnym konkretnym postøpowaniu i posiadania jakiegokolwiek interesu
w sprawie.
Szeroko pojøta komunikacja moýe sþuýyû:
ÿ wymianie informacji roboczej z innymi osobami pracujùcymi
nad tym samym tematem,
ÿ wspieraniu procesu, np. przekazywaniu okreülonych informacji
politykom, sponsorom czy decydentom,
ÿ -wciùganiu stron do wspóþpracy, np. budowaniu zainteresowania dziøki rzetelnej i ciekawie podanej informacji, wymiana
zdaú z osobami o postawie (poczùtkowo) krytycznej, wyjaünianie stanowisk,
ÿ zapobieganiu zakþóceniom procesu ( np. blokowaniu realizacji)
poprzez wciùgniøcie wszystkich zainteresowanych stron
"otwartego planowania" w proces opracowywania programu
ÿ promocji programu (m.in. promocja sukcesu).
Wciùgniøcie potencjalnych oponentów w szukanie rozwiùzaú we
wczesnym stadium procesu planowania znacznie zmniejsza ryzyko odwoþaú i protestów w fazie realizacji, gdy kaýdy dzieú zwþoki jest znacznie droýszy, a odwoþania na drodze sùdowej powodujù zwþokø trudnù
do oszacowania. Profesjonalna wymiana informacji to okazja do zaprezentowania pozytywnej postawy grupy zarzùdzajùcej procesem, a
otwartoüû w komunikacji wskazuje na mocnù pozycjø tego, kto jù prowadzi. Wymiana informacji dziaþa jak system "wczesnego ostrzegania" i
zmniejsza ryzyko wystùpienia nieoczekiwanych zakþóceú, o których nie
dowiemy siø na czas, gdy poszczególne strony bødù milczeû. Intensywna wymiana informacji, wciùganie do dyskusji sprzymierzeúców i oponentów, organizowanie akcji informacyjnych, itp. opó÷nia wprawdzie
dziaþania w poczùtkach procesu, ale w ostatecznym rozrachunku chroni
przed opó÷nieniami i nieoczekiwanymi problemami w fazie realizacji
projektu.
Wþadze gminy zdajù sobie sprawø z faktu, ýe dobra komunikacja z
róýnymi partnerami wþùczonymi w zagadnienie ochrony ürodowiska i
rozwoju spoþeczno - gospodarczego (grupami zadaniowymi) jest podstawù dobrej ich wspóþpracy, prowadzùcej do wiøkszego zaangaýowania w realizacjø programu ochrony ürodowiska.
Wspóþdziaþanie jest niezbødnym instrumentem w przypadku koniecznoüci uczestniczenia kilku podmiotów w finansowaniu przedsiøwziøcia objøtego programem ochrony ürodowiska. Jest to jednoczeünie
najlepszy przykþad partnerstwa, takýe publiczno - prywatnego w celu
np. wykonania tzw. montaýu finansowego. Uczestnictwo prywatnych
wþaücicieli dziaþek (np. w przypadku budowy systemu kanalizacji) wymaga zastosowania rozwiùzaú prawnych umoýliwiajùcych uczestnictwo
75
grupy prywatnych podmiotów fizycznych jako partnera dla innych podmiotów prawnych. Takie rozwiùzania w postaci np. spóþki prawa handlowego, mogù takýe umoýliwiû formalne przekazywanie dofinansowania grupie prywatnych wþaücicieli ze strony podmiotu dysponujùcego
ürodkami na realizacjø przedsiøwziøcia np. w rodzaju przydomowych
oczyszczalni ücieków.
Podobne rozwiùzanie moýe byû przyjøte w przypadku wspomagania
przedsiøwziøû zwiùzanych ze zmianù noünika energii w systemach
ogrzewania w domach mieszkalnych. Powiat i gmina mogù wspomagaû
mieszkaúców, którzy podejmujù dziaþania w zakresie modernizacji systemów ogrzewania (przechodzenie na gaz lub olej, energiø odnawialnù)
uczestniczùc jako gwarantujùcy kredyt lub wspomagajùcy inwestora w
spþacaniu kredytu. Przyjøcie rozwiùzania w tym zakresie powinno byû
dokonane w uzgodnieniu z bankiem.
Wszystkie gminy powiatu zielonogórskiego powinny ze sobù wspóþdziaþaû w zakresie uzgodnieú dotyczùcych finansowania i organizacji
dziaþaú m.in. ekologicznych. Ma to szczególne znaczenie w przypadku.
wspóþfinansowania przedsiøwziøû oraz korzystania z funduszy strukturalnych.
Wþadze gminy oczekujù wspóþpracy ze strony podmiotów gospodarczych i organizacji publicznych dla osiùgania lepszego poziomu ochrony
ürodowiska. Konwencjonalne podejücie do ksztaþtowania polityki ochrony ürodowiska (system nakazowo - kontrolny z wykorzystaniem instrumentów regulacyjnych i bod÷ców ekonomicznych) jest wciùý dominujùce; podmioty gospodarcze muszù speþniaû normy i uiszczaû opþaty
ustanowione przez rzùd, a przewaýajùcymi technikami ochronnymi sù
technologie ökoñca ruryÿ, np. utylizacja odpadów.
Korzystne uzupeþnienie stanu obecnego w zakresie efektywnego zarzûdzania ürodowiskiem powinno stanowi÷ komplementarne podejücie
bazujûce na wspóþpracy, z zaangaùowaniem ögrup zadaniowychÿ (docelowych). Kooperatywne ksztaþtowanie polityki ochrony ürodowiska jest
efektywniejsze dla np. zrównowaùonego rozwoju jednostek gospodarczych, niù tradycyjne regulacje nakazowo - kontrolne. Wynika to z lepszego wykorzystania potencjaþu zaangaùowanej tu podmiotu gospodarczego.
11.1.4.
Instrumenty strukturalne.
Instrumentami strukturalnymi sù przede wszystkim strategie i programy wdroýeniowe oraz systemy zarzùdzania ürodowiskowego.
Strategie i programy wdroýeniowe.
Strategia jest dokumentem wytyczajùcym gþówne tendencje i kierunki dziaþaú w ramach rozwoju gospodarczego, spoþecznego i ochrony
ürodowiska w skali powiatu. Dokument ten daje ogólne wytyczne co do
kierunków dziaþaú w zakresie ochrony ürodowiska. Strategia rozwoju
gminy stawia równieý wizjø, czyli spoþecznie poýùdany przez jego
76
mieszkaúców stan, do którego w perspektywie pokolenia powinien dùýyû region. Strategia wskazuje trzy poziomy dziaþaú:
- obszar koordynowania i wspomagania przedsiøwziøû bødùcych w
gestii gminy,
- obszar wspóþdziaþania z samorzùdem powiatowym,
- obszar wspóþdziaþania z samorzùdem województwa, wojewodù i
innymi organizacjami.
Program ochrony ürodowiska jest zarówno planem polityki ochrony
ürodowiska do 2011 roku, jak i programem wdroýeniowym na najbliýsze 4 lata.
Naleýy jednak zaznaczyû, ýe program ochrony ürodowiska jest programem, który z jednej strony uwzglødnia kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla ürodowiska, a z
drugiej strony wytycza pewne ramy tego rozwoju. Oznacza to, ýe dziaþania realizowane np. w gospodarce czy rolnictwie muszù byû brane pod
uwagø w programie ochrony ürodowiska i jednoczeünie ochrona ürodowiska wymaga podejmowania pewnych dziaþaú w poszczególnych dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania mieszkaúców województwa
Planem strategicznym i wdroýeniowym jest równieý plan gospodarki
odpadami opracowany w ramach niniejszego projektu. Podaje on zarówno projektowany system gospodarowania odpadami, jak i rodzaj i
harmonogram realizacji przedsiøwziøû oraz harmonogram uruchamiania
ürodków finansowych i ich ÷ródeþ.
Podobnù rolø bødù peþniþy:
- program ochrony powietrza majùcy na celu osiùgniøcie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, których poziom przekracza poziom dopuszczalny powiøkszony o margines tolerancji,
(poü - art. 89. ust. 1 pkt.1i art.91)
- program ochrony ürodowiska przed haþasem dla terenów, na których poziom haþasu przekracza poziom dopuszczalny (poü - art.
119).
11.1.5.
Systemy zarzüdzania þrodowiskowego.
Koncepcja zrównowaýonego rozwoju stwarza podstawø do zmiany nastawienia przedsiøbiorców do ochrony ürodowiska, polegajùcù na samodzielnym definiowaniu problemów i szukaniu (z wyprzedzeniem)
ürodków zaradczych. Stùd powstaþa koncepcja zarzùdzania ürodowiskowego.
11.1.6.
Upowszechnianie informacji o þrodowisku.
Zakres informacji o ürodowisku i zasady ich udostøpniania okreüla
Prawo ochrony ürodowiska Dziaþ IV Informacje o ürodowisku. Zgodnie
z tym organy administracji sù obowiùzane udostøpniaû kaýdemu inProgram Ochrony ÿrodowiska ÿ Gmina þwidnica
77
formacje o ürodowisku i jego ochronie, znajdujùce siø w ich posiadaniu (art. 19 poü).
Gmina ÿwidnica bødzie maksymalnie wykorzystywaþa nowoczesne
ürodki komunikowania siø. W pierwszej kolejnoüci rozszerzony zostanie zakres informacji dostøpny na stronach internetowych gminy o
dane dot. oceny stanu ürodowiska w powiecie i informacje nt. realizacji niniejszego programu. Wstøpem bødzie umieszczenie Programu na
stronie internetowej, po jego przyjøciu Uchwaþù Rady Gminy.
Zostanù podjøte dziaþania zmierzajùce do udostøpniania spoþeczeústwu danych poprzez elektroniczne bazy þatwo osiùgalne poprzez publiczne sieci telekomunikacyjne.
Istotnù rolø bødù peþniþy pozarzùdowe organizacje ekologiczne
prowadzùce dziaþalnoüû informacyjnù lub konsultacyjnù dla spoþeczeústwa. Intensyfikowane bødù dziaþania wynikajùce z õNarodowej strategii edukacji ekologicznejÿ oraz jej programu wykonawczego.
11.1.7.
Organizacja zarzüdzania þrodowiskiem.
Zarzùdzanie programem ochrony ürodowiska w okresie poczùtkowym bødzie wymagaþo wyodrøbnienia struktury zarzùdzania tym programem od struktury zarzùdzania ürodowiskiem. Jednakýe docelowo
program ten powinien utoýsamiaû siø z systemem zarzùdzania ürodowiskiem w gminie. Jest to jeden z najwaýniejszych celów postawionych przed zarzùdzajùcymi programem. Program powinien wypracowaû instrumentarium, które umoýliwi osiùgniøcie unifikacji zarzùdzania programem z zarzùdzaniem ürodowiskiem.
Zarzùdzanie ürodowiskiem odbywa siø na kilku szczeblach:
- szczebel powiatu i gmin,
- szczebel jednostek organizacyjnych, obejmujùcy dziaþania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystajùce ze ürodowiska.
- szczebel administracji publicznej województwa..
Podmioty gospodarcze korzystajùce ze ürodowiska kierujù siø gþównie
efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynkowej, a od niedawna liczù siø takýe z gþosami opinii spoþecznej. Na tym szczeblu zarzùdzanie ürodowiskiem odbywa siø przez:
- dotrzymywanie wymagaú stawianych przez przepisy prawa,
- porzùdkowanie technologii i reýimów obsþugi urzùdzeú,
- modernizacjø technologii,
- eliminowanie technologii uciùýliwych dla ürodowiska,
- instalowanie urzùdzeú ochrony ürodowiska,
- staþù kontrolø emisji zanieczyszczeú.
Instytucje dziaþajùce w ramach administracji odpowiedzialnych za wykonywanie i egzekwowanie prawa majù gþównie na celu zapobieganie
zanieczyszczeniu ürodowiska przez:
- racjonalne planowanie przestrzenne,
- kontrolowanie gospodarczego korzystania ze ürodowiska,
78
porzùdkowanie dziaþalnoüci zwiùzanej z gospodarczym korzystaniem ze ürodowiska.
Po reformie administracyjnej obowiùzki i kompetencje w zakresie
ochrony ürodowiska zostaþy podzielone miødzy poszczególne szczeble
administracji w celu poprawy efektywnoüci dziaþaú na rzecz ochrony
ürodowiska. Nastùpiþo ograniczenie kompetencji szczebla centralnego w
dziaþaniach typowo wykonawczych na rzecz dziaþalnoüci o charakterze
strategicznym, takiej jak tworzenie prawa i planowanie.
Podstawowymi organami wykonawczymi w dziedzinie ochrony ürodowiska jest wojewoda i starosta. Istotnym novum w nowym podziale
kompetencji jest naþoýenie na wszystkie szczeble samorzùdu i organów
rzùdowych ochrony ürodowiska obowiùzku wzajemnego informowania
siø i uzgadniania. Na uwagø zasþuguje w tym kontekücie wzmocnienie
relacji i wpþywu organów samorzùdowych na dziaþania Inspekcji Ochrony ÿrodowiska, a takýe przyznanie odpowiednich uprawnieú kontrolnych organom samorzùdowym.
Przepisy przewidujù tworzenie na wszystkich szczeblach administracji rozbudowanego systemu dokumentów planistycznych wytyczajùcych
generalne kierunki polityki rozwoju w kontekücie ochrony ürodowiska i
zagospodarowania przestrzennego.
W kontekücie planowania przestrzennego, z punktu widzenia prawnego najmocniejszù pozycjø ma gmina, gdyý tylko miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalane przez gminy, majù rangø
obowiùzujùcego powszechnie przepisu prawa. Oznacza to w uproszczeniu, ýe wszelkie programy, plany i strategie formuþowane na róýnych
szczeblach majù tylko wtedy szansø realizacji, jeüli znajdù odzwierciedlenie w konkretnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Dotychczasowy rozwój teorii i praktyki zarzùdzania ekologicznego
wskazuje, ýe system zarzùdzania realizujùcy cele ekologiczne powinien
opieraû dziaþania na nastøpujùcych zasadach:
- uiszczania opþat przez zanieczyszczajùcego i uýytkownika,
- przezornoüci,
- wspóþodpowiedzialnoüci,
- pomocniczoüci.
Sù to zasady powszechnie juý akceptowane i stosowane w wielu krajach. Jednoczeünie z istoty koncepcji zrównowaýonego rozwoju wynikajù tzw. z÷ote regu÷y zarzüdzania ekologicznego:
nieodnawialne zasoby ürodowiska powinny byû wykorzystywane
w takim zakresie, w jakim istnieje moýliwoüû ich substytucyjnego kompensowania zasobami odnawialnymi,
odnawialne zasoby ürodowiska powinny byû wykorzystywane
tylko w zakresie nie przekraczajùcym stopnia ich odnawialnoüci,
chþonnoüû ürodowiska nie powinna byû w ýadnym zakresie przekroczona,
bioróýnorodnoüû ürodowiska nie powinna maleû.
-
79
11.1.8.
Zarzüdzanie Programem Ochrony ÿrodowiska.
Zasada wykonywania zadaú przez poszczególne jednostki wþùczone
w zagadnienia ochrony ürodowiska, üwiadome istnienie programu i
uczestnictwa w nim jednostek jest podstawowù zasadù realizacji programu ochrony ürodowiska. Szansø na skuteczne wdroýenie Programu
daje dobra organizacja zarzùdzania programem.
11.1.9.
Uczestnicy realizacji Programu.
W realizacji Programu moýna wyodrøbniû cztery grupy podmiotów
w nim uczestniczùcych:
ÿ
Uczestniczùce w organizacji i zarzùdzaniu programem,
ÿ
Realizujùce zadania programu, w tym instytucje finansujùce,
ÿ
Kontrolujùce przebieg realizacji i efekty programu,
ÿ
Spoþecznoüû gminy jako gþówny podmiot odbierajùcy wyniki
dziaþaú programu.
Wójt Gminy jest gþównym odpowiedzialnym za realizacjø Programu. Co 2 lata skþada Radzie Gminy raporty z wykonania Programu.
Wójt Gminy wspóþdziaþa z organami administracji rzùdowej i samorzùdowej szczebla powiatowego i wojewódzkiego, które dysponujù instrumentarium wynikajùcym z ich kompetencji. Wojewoda (oraz podlegþe
mu sþuýby zespolone) dysponuje instrumentarium prawnym umoýliwiajùcym reglamentowanie korzystania ze ürodowiska. Natomiast w dyspozycji Zarzùdu Województwa znajdujù siø instrumenty finansowe na
realizacjø programu (poprzez WFOÿ i GW w Zielonej Górze).
Ponadto Wójt Gminy wspóþdziaþa z samorzùdami, a takýe z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji których znajdujù siø instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontrolujù respektowanie prawa, prowadzù monitoring stanu ürodowiska (IS, WIOÿ), prowadzù monitoring wód (RZGW).
Optymalizacja zarzùdzania procesem wdraýania Programu zwiùzania
jest z utworzeniem komórki wykonawczej Programu - Zespoþu Realizacji Programu, w którym wiodùcù rolø bødù peþnili wyznaczeni pracownicy gminy.
Zadaniami tego Zespoþu powinny byû przede wszystkim:
- koordynacja dziaþaú i wspóþdziaþania uczestników Programu,
- monitoring realizacji zadaú Programu,
- bieýùce informowanie Wójta Gminy o realizacji Programu,
- udraýnianie kanaþów przepþywu informacji niezbødnych w koordynacji dziaþaú w Programie.
W ramach Zespoþu Realizacji Programu naleýy wyznaczyû osobø,
która bødzie peþniþa rolø Kierownika Wdraýania Programu. Kierownik
bødùc odpowiedzialnym za pracø Zespoþu, bødzie üciüle wspóþpracowaþ
z Wójtem Gminy.
Zespóþ Realizacji Programu bødzie skþadaþ Wójtowi i Radzie Gminy
raporty z wykonania Programu.
80
Bezpoürednim realizatorem zadaú nakreülonych w programie jest:
samorzùd gminy jako realizator inwestycji w zakresie ochrony ürodowiska na wþasnym terenie oraz podmioty gospodarcze planujùce i realizujùce inwestycje zgodnie z kierunkami nakreülonymi przez Program.
Wypracowane procedury i strategie powinny po ustaleniu i weryfikacji staû siø rutynù i podstawù zinstytucjonalizowanej wspóþpracy pomiødzy partnerami róýnych szczebli decyzyjnych i ürodowisk odpowiedzialnych za ostateczny wizerunek obszaru. Nastøpuje uporzùdkowanie
i uczytelnienie samego procesu planowania i zarzùdzania na tyle, ýe
pewne dziaþania stajùc siø rutynù, powodujù samoistne powtarzanie siø
dobrych rozwiùzaú wytwarzajùc mechanizmy samoregulacji.
Jak juý wspomniano wczeüniej, odbiorcù Programu sù mieszkaúcy gminy, którzy subiektywnie oceniajù efekty wdroýonych przedsiøwziøû.
Ocenø takù moýna uzyskaû poprzez wprowadzenie odpowiednich mierników üwiadomoüci spoþecznej, co opisano w dalszej czøüci dokumentu.
11.1.10. Monitoring wdraõania Programu.
11.1.10.1.
Zakres monitoringu.
Wdraýanie Programu Ochrony ÿrodowiska bødzie podlegaþo regularnej ocenie w zakresie:
ÿ Okreülenia stopnia wykonania przedsiøwziøû / dziaþaú
ÿ Okreülenia stopnia realizacji przyjøtych celów
ÿ Oceny rozbieýnoüci pomiødzy przyjøtymi celami i dziaþaniami, a
ich wykonaniem
ÿ Analizy przyczyn tych rozbieýnoüci.
Wójt Gminy (poprzez Zespóþ Realizacji Programu) bødzie oceniaþ co
dwa lata stopieú wdroýenia Programu. Ocena ta bødzie podstawù przygotowania raportu z wykonania Programu.
W poczùtkowym okresie wdraýania Programu równieý co dwa lata
bødzie weryfikowana lista przedsiøwziøû przewidzianych do realizacji w
najbliýszych czterech latach. Oznacza to, ýe pod koniec 2005 roku powinna byû przygotowana nowa lista obejmujùca lata 2006 ú 2009.
W cyklu czteroletnim bødzie oceniany stopieñ realizacji celów üredniookresowych (w niniejszym dokumencie obejmujûcych okres do 2011
r.) Ocena ta bødzie bazû do ewentualnej korekty celów i strategii ich
realizacji. Taka procedura pozwoli na speþnienie wymagañ zapisanych w
ustawie "Prawo ochrony ürodowiska", a dotyczûcych okresu na jaki jest
przyjmowany program ochrony ürodowiska i systemu raportowania o
stanie realizacji programu ochrony ürodowiska.
ÿ Ocena postøpów we wdraýaniu programu ochrony ürodowiska, w
tym przygotowanie raportu (co dwa lata).
ÿ Opracowanie listy przedsiøwziøû przewidzianych do realizacji w
kolejnych czterech latach (co dwa lata).
ÿ Aktualizacja celów ekologicznych i kierunków dziaþaú (co cztery
lata).
81
11.1.10.2. Wskaòniki monitorowania efektywnoþci Programu.
Podstawù wþaüciwego systemu oceny realizacji Programu jest dobry
system sprawozdawczoüci, oparty na wska÷nikach (miernikach) stanu
ürodowiska i zmiany presji na ürodowisko, a takýe na wska÷nikach
üwiadomoüci spoþecznej. Poniýej (tabela 8) zaproponowano istotne
wska÷niki, przyjmujùc ýe lista ta nie jest wyczerpujùca i bødzie sukcesywnie modyfikowana.
Tabela 8. Wskaòniki monitorowania Programu dla gminy ÿwidnica.
Lp.
Wskaònik
Stan wyjþciowy
(2002 r.)
A. Wskaòniki stanu þrodowiska i zmiany presji na þrodowisko
1.
Jakoüû wód powierzchniowych; udziaþ wód pozaklasowych (wg oceny ogólnej)
2.
Jakoüû wód podziemnych; udziaþ wód o bardzo dobrej i dobrej jakoüci (klasa Ia i Ib)
70 %
3.
Stopieú zwodociùgowania gminy
84 %
4.
Stopieú skanalizowania gminy
14 %
5.
ÿcieki przemysþowe i komunalne wymagajùce oczyszczenia odprowadzane do wód powierzchniowych lub do ziemi
6.
Dþugoüci sieci kanalizacyjnej do sieci wodociùgowej
7.
Iloüû wytwarzanych odpadów komunalnych / 1
mieszkaúca x rok
8.
Udziaþ odpadów komunalnych skþadowanych na wysypiskach
9.
Udziaþ odpadów przemysþowych skþadowanych na
skþadowiskach
10.
Wielkoüû emisji zanieczyszczeú pyþowych do powietrza z zakþadów szczególnie uciùýliwych
11.
Wielkoüû emisji zanieczyszczeú gazowych do powietrza z zakþadów szczególnie uciùýliwych (bez CO2 )
12.
Wielkoüû emisji zanieczyszczeú gazowych do powietrza z zakþadów szczególnie uciùýliwych ( z CO2 )
13.
Procentowy udziaþ lasów i gruntów leünych
14.
Procentowy udziaþ powierzchnia terenów objøtych
ochronù prawnù
60 %
8 dam3
0,32
PGO
PGO
PGO
PGO
PGO
PGO
63%
39 %
B. Wskaòniki þwiadomoþci spo÷ecznej
15.
16.
17.
82
Udziaþ spoþeczeústwa w dziaþaniach na rzecz ochrony ürodowiska wg oceny jakoüciowej
b.d.
Iloüû i jakoüû interwencji (wniosków) zgþaszanych
przez mieszkaúców
b.d.
Liczba, jakoüû i skutecznoüû kampanii edukacyjnoinformacyjnych,
b.d.
Okreülenie powyýszych wska÷ników wymaga posiadania odpowiednich
informacji:
Pochodzùcych z monitoringu ürodowiska (grupa A). Informacje te
pochodzù gþównie z WIOÿ.
ÿ Pochodzùcych z przeprowadzenia odpowiednich badaú spoþecznych
(grupa B), np. raz na 4 lata. Badania te powinny byû prowadzone
przez wyspecjalizowane jednostki badania opinii spoþecznej. Mierniki
spoþecznych efektów programu sù wielkoüciami wolnozmiennymi. Sù
wynikiem badaú opinii spoþecznej i specjalistycznych opracowaú sþuýùcych jakoüciowej ocenie udziaþu spoþeczeústwa w dziaþaniach na
rzecz poprawy stanu ürodowiska, a takýe ocenie odbioru przez spoþeczeústwo efektów programu przez iloüû i jakoüû interwencji zgþaszanych do Starostwa, Urzødu Gminy, Wojewody, WIOÿ.
W oparciu o analizø wska÷ników grupy A i grupy B bødzie moýliwa
ocena efektywnoüci realizacji õProgramu ochrony ürodowiskaô a w
oparciu o tù ocenø ú aktualizowa÷ program.
ÿ
11.1.10.3.
Harmonogram wdraõania Programu.
W tabeli 9 przedstawiono harmonogram wdraýania õProgramu Ochrony
ÿrodowiska dla Gminy ÿwidnicaô. Harmonogram ten ujmuje cyklicznie
prowadzone dziaþania opisane wczeüniej.
Naleýy jednak zaznaczyû, iý moýliwe sù modyfikacje tego harmonogramu w zaleýnoüci od oceny postøpów w zakresie osiùgania celów i
zmieniajùcych siø uwarunkowaú zewnøtrznych i wewnøtrznych.
Tabela 9. Harmonogram wdraõania "Programu Ochrony ÿrodowiska Dla
Gminy ÿwidnica"
Lp.
1.
1.1
2.
2.1.
2.2.
Rok
2004
2005
2006
2007
2008
Zadania
Program ochrony þrodowiska powiatu zielonogórskiego
a)Cele do 2011 roku i
Do
Do
kierunki dziaþaú
2011
2015
b)lista przedsiøwziøû pro2004
2008
2006 ponowanych do realizacji
do
do
2009
w latach 2004 -2007
2007
2011
Monitoring
Monitoring stanu þrodowiska
Monitoring polityki þrodowiskowej
Mierniki efektywnoüci
Programu
Ocena realizacji listy
przedsiøwziøû
Programu
Ocena realizacji celów do
2011 roku (2015, itd.) i
kierunków dziaþaú
Itd.
83
11.1.10.4.
G÷ówne dzia÷ania w ramach zarzüdzania Programem.
W tabeli 10 w oparciu o poprzednie punkty niniejszego rozdziaþu przedstawiono najwaýniejsze dziaþania w ramach nastøpujùcych zagadnieú:
- wdraýanie "Programu ochrony ürodowiska" (koordynacja, weryfikacja celów ekologicznych, strategii ich i listy przedsiøwziøû, wspóþpraca z róýnymi jednostkami),
- edukacja i komunikacja ze spoþeczeústwem (w tym system informacji o ürodowisku),
- systemy zarzùdzania ürodowiskiem,
- monitoring stanu ürodowiska.
Dla kaùdego zagadnienia wskazano instytucje uczestniczþce w realizacji wyszczególnionych dziaüaý.
Tabela 10. G÷ówne dzia÷ania w ramach zarzüdzania þrodowiskiem
Lp.
Zagadnienie
1.
Wdraõanie
"Programu
ochrony þrodowiska ..."
2.
Edukacja
ekologiczna,
komunikacja
ze spo÷eczeøstwem,
System informacji o
þrodowisku
3.
Systemy
zarzüdzania
þrodowiskiem
4.
Monitoring
stanu þrodowiska
84
G÷ówne dzia÷ania
w latach 2004 ú 2007
Instytucje
uczestniczüce
Koordynacja wdraýania "Programu ...".
Wspóþpraca z róýnymi jednostkami.
Ocena wdroýenia przedsiøwziøû (2x, 2006 i 2008).
Ocena realizacji i weryfikacja celów ekologicznych i kierunków
dziaþaú (1x, 2006).
Raporty o wykonaniu Programu (2x, 2005 i 2007).
Rozwój róýnorodnych form edukacji ekologicznej w oparciu o
instytucje zajmujùce siø tym zagadnieniem.
Realizacja ustawy o dostøpie do informacji o ürodowisku. i
jego ochronie oraz ocenach oddziaþywania na ürodowisko.
Wiøksze wykorzystanie mediów (prasa, telewizja, internet) w
celach informowania spoþeczeústwa o podejmowanych i planowanych dziaþaniach z zakresu ochrony ürodowiska, w tym
realizacji programów.
Stosowanie systemu "krótkich informacji" o ürodowisku
(wydawanie ulotek i broszur informacyjnych).
Szersze wþùczenie organizacji pozarzùdowych w proces
edukacji ekologicznej i komunikacji ze spoþeczeústwem.
Wspieranie i promowanie zakþadów / instytucji wdraýajùcych
system zarzùdzania ürodowiskiem.
Wójt Gminy,
Inne jednostki
wdraýajùce
Program
Zgodnie z wymaganiami ustawowymi.
Informacje o stanie ürodowiska w gminie.
Wójt Gminy
Zarzùd Powiatu, Zarzùd
Województwa
WIOÿ,
Organizacje
pozarzùdowe
Wójt Gminy,
Zarzùd Powiatu, Wojewoda
Fundusze celowe
WIOÿ,
WSSE, Wójt
Gminy,
Zarzùd Powiatu
12.
ASPEKTY FINANSOWE WDRAúANIA PROGRAMU
12.1. Wprowadzenie.
Niniejszy rozdziaþ przedstawia potencjalne ÷ródþa finansowania i ich
szacunkowy udziaþ w kosztach realizacji przedsiøwziøû zdefiniowanych
w "Programie...". Koszty wdraýania "Programu ..." zostaþy okreülone
dla okresu 2004 ú 2007. Dla dalszych okresów (po 2007 roku) koszty
powinny by÷ szacowane w nastøpnych etapach realizacji Programu, w
ramach uüciülania informacji i korygowania dziaþañ na podstawie badañ
monitoringowych. Ogólne koszty podano w poszczególnych rozdziaþach
niniejszego öProgramuîÿ.
Koszty wdroùenia przedsiøwziø÷ zdefiniowanych w "Programie
ochrony ürodowiska" dla okresu 2004 - 2007, podane sû w cenach IV
kwartaþu 2003 roku.
12.2. Ramy finansowe wdraõania "Programu ochrony þrodowiska"
Koniecznym elementem "Programu ochrony ürodowiska" jest okreülenie ram finansowych wdraýania "Programu ..." poprzez szacunek
wielkoüci ürodków, które mogù byû zaangaýowane w realizacjø przedsiøwziøû zdefiniowanych w programie. Do nich naleýù ürodki wþasne
gmin gminy, ürodki podmiotów gospodarczych, ürodki budýetu Paústwa
i budýetu województwa lubuskiego, a takýe ürodki pochodzùce z funduszy celowych i ürodki pomocowe.
12.2.1.
gramu
Potencjalne òród÷a finansowania przedsiùwziùô Pro-
W systemie finansowania inwestycji w Polsce w zakresie ochrony
ürodowiska, wiøkszù czøüû wydatków ponoszù samorzùdy terytorialne,
fundusze ekologiczne i podmioty gospodarcze, natomiast udziaþ ürodków budýetu paústwa jest maþy.
W poprzednich latach przeciøtny udziaþ funduszy ochrony ürodowiska oraz dopþat do kredytów uruchamianych przez Bank Ochrony ÿrodowiska wynosiþ okoþo 30% wartoüci inwestycji. W najbliýszych latach
rola funduszy ekologicznych (przede wszystkim Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki Wodnej) powinna polegaû na koncentrowaniu ürodków na wspieranie inwestycji priorytetowych z punktu widzenia integracji z UE. Jednoczeünie oczekuje siø
spadku udziaþu funduszy ochrony ürodowiska, ze wzglødu na ogólnù
poprawø stanu ürodowiska, a co za tym idzie zmniejszenie wpþywów z
tytuþu opþat i kar ekologicznych. Natomiast oczekuje siø wiøkszego niý
85
dotychczas zaangaýowania ürodków pomocowych, w tym z funduszy
przedakcesyjnych oraz strukturalnych i Funduszu Spójnoüci (2004 2006)
Inwestycje przewidywane do realizacji w podmiotach gospodarczych
bødù finansowane ze ürodków wþasnych i kredytów komercyjnych oraz
uzupeþniajùco z funduszy ochrony ürodowiska, pod warunkiem uznania
danego zadania za priorytetowe w skali województwa.
Podstawowy ciøýar finansowania inwestycji w infrastrukturze pozostanie na barkach gmin, czøsto poprzez zaciùganie dþugu w bankach i w
miødzynarodowych instytucjach finansujùcych. Coraz czøüciej gminy
podejmujù decyzje o udzieleniu praw inwestorowi zewnøtrznemu do
wykonywania dziaþaú z zakresu ochrony ürodowiska poprzez spóþki z
udziaþem gminy, który to udziaþ jest gwarancjù jej wpþywu na decyzje
podejmowane przez spóþkø oraz na jakoüû üwiadczonych usþug.
12.2.1.1. Fundusze Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki Wodnej
Do tej pory NFOÿ i GW i WFOÿ i GW wspieraþy i nadal bødù wspieraû
realizacjø inwestycji ekologicznych w województwie, a takýe dziaþania
nieinwestycyjne (edukacja ekologiczna, opracowania naukowo - badawcze i ekspertyzy dotyczùce zagadnieú zwiùzanych z ochronù ürodowiska).
Dokonanie wyboru priorytetów musi opieraû siø o dobrù wspóþpracø
pomiødzy wþadzami województwa i powiatów, a funduszami ochrony
ürodowiska i gospodarki wodnej, tak aby realizowane inwestycje przyniosþy jak najwiøksze efekty dla ürodowiska i zdrowia czþowieka.
Udziaþ ürodków pochodzùcych z funduszy ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej (narodowego, wojewódzkiego, powiatowych i gminnych) w inwestycjach na rzecz ochrony ürodowiska bødzie malaþ, co
wynika z prognozowanych coraz mniejszych wpþywów.
12.2.1.2. Narodowy Fundusz Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki
Wodnej.
Utworzony w 1989 roku Narodowy Fundusz Ochrony ÿrodowiska i
Gospodarki Wodnej (NFOÿ i GW) jest najwiøkszù w Polsce instytucjù finansujùcù przedsiøwziøcia z dziedziny ochrony ürodowiska. Fundusz
posiada osobowoüû prawnù, ale nadzorowany jest przez Ministra ÿrodowiska. Zakres jego dziaþania obejmuje finansowe wspieranie przedsiøwziøû proekologicznych o zasiøgu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym.
Podstawowymi formami finansowania zadaú proekologicznych przez
NFOÿ i GW sù preferencyjne poýyczki i dotacje, ale uzupeþniajù je inne
formy finansowania, np. dopþaty do bankowych kredytów preferencyjnych, uruchamianie ze swych ürodków linii kredytowych w bankach czy
zaangaýowanie kapitaþowe w spóþkach prawa handlowego.
ÿrodki, którymi dysponuje NFOÿ i GW pochodzù gþównie z:
86
opþat za skþadowanie odpadów i kar zwiùzanych z niezgodnym z
przepisami prawa ich skþadowaniem (11,2% tych wpþywów w caþym
kraju),
- opþat i kar za zrzut zasolonych wód kopalnianych i emisjø tlenków
azotu do powietrza (100% tych wpþywów),
- pozostaþych opþat za gospodarcze korzystanie ze ürodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz za szczególne korzystanie z wód i urzùdzeú wodnych, a takýe z wpþywów z kar za naruszanie warunków
korzystania ze ürodowiska (19,6% tych wpþywów).
Przychodami NFOÿ i GW sù takýe wpþywy z opþat i kar pieniøýnych
ustalanych na podstawie przepisów ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, a od 1 stycznia 2002 roku przychodami funduszu sù takýe wpþywy
z opþat produktowych pobieranych na podstawie przepisów o obowiùzkach przedsiøbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami
oraz o opþacie produktowej i depozytowej.
Dochodami NFOÿ i GW mogù byû takýe ürodki z tytuþu:
- posiadania udziaþów w spóþkach,
- odsetek od udzielanych poýyczek,
- emisji obligacji,
- zysków ze sprzedaýy i posiadania papierów wartoüciowych,
- zaciùgania kredytów,
- oprocentowania rachunków bankowych i lokat,
- wpþat z innych funduszy,
- wpþywów z przedsiøwziøû organizowanych na rzecz ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej,
- dobrowolnych wpþat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych,
- üwiadczeú rzeczowych i ürodków pochodzùcych z fundacji,
- innych dochodów okreülonych przez Radø Ministrów.
-
NFOÿ i GW administruje równieý ürodkami zagranicznymi przeznaczonymi na ochronø ürodowiska w Polsce, pochodzùcymi m.in. z Programu PHARE oraz funduszy pomocy bilateralnej.
Kaýdego roku opracowywane sù zasady dotyczùce sposobów i form finansowania zadaú w ochronie ürodowiska. Na kaýdy kolejny rok przygotowywane sù i zatwierdzane przez Radø Nadzorczù:
- kryteria wyboru przedsiøwziøû finansowanych ze ürodków NFOÿ i
GW
- lista priorytetowych programów NFOÿ i GW
- zasady udzielania i umarzania poýyczek oraz udzielania dotacji.
Wnioskodawcy, których zadania mieszczù siø w zakresie dziaþania
NFOÿ i GW otrzymujù do wypeþnienia formularz wniosku, w celu dokþadnego opisania przedsiøwziøcia, w tym zakresu rzeczowego, planowanego efektu ekologicznego i jego efektywnoüci ekonomicznej. Dopiero tak przygotowany wniosek jest podstawù do podjøcia przez Zarzùd
NFOÿ i GW decyzji o ewentualnym udzieleniu dofinansowania.
87
Najczøüciej stosowanymi formami finansowania sù niskooprocentowane poýyczki oraz dotacje. Preferencyjnoüû tych poýyczek polega na
przyznawaniu niýszego niý przy kredytach komercyjnych oprocentowania, na stosowaniu dþuýszego okresu karencji spþaty poýyczki oraz moýliwoüci jej czøüciowego umorzenia. Oprocentowanie poýyczek zaleýy od
charakteru, skali przedsiøwziøcia oraz sytuacji ekonomiczno-finansowej
poýyczkobiorcy.
Od 1 stycznia 2001 roku wprowadzono zasady oprocentowania poýyczek dla gmin uzaleýnione od wska÷nika ogólnych dochodów na jednego mieszkaúca danej gminy, wynoszùcego od 0,1 do 0,65 stopy redyskonta weksli.
Umorzenie poýyczki (z reguþy do 10%) jest moýliwe po speþnieniu
okreülonych wymagaú, w tym przede wszystkim terminowego wywiùzywania siø z warunków umowy oraz uzyskania zamierzonego efektu
ekologicznego realizowanej inwestycji.
Przy udzielaniu poýyczek zasadù jest, ýe nie moýe ona przekraczaû
50% kosztów realizacji zadania. Ale przy udzielaniu na to samo przedsiøwziøcie poýyczki i dotacji þùczne dofinansowanie moýe wynieüû do
70%.
Dotacje udzielane sù przede wszystkim na edukacjø ekologicznù,
przedsiøwziøcia pilotowe dotyczùce wdroýenia postøpu technicznego i
nowych technologii o duýym stopniu ryzyka lub majùcych eksperymentalny charakter, monitoring, ochronø przyrody, ochronø i hodowlø lasów na obszarach szczególnej ochrony ürodowiska oraz wchodzùcych w
skþad leünych kompleksów promocyjnych, ochronø przed powodziù,
ekspertyzy, badania naukowe, programy wdraýania nowych technologii, prace projektowe i studialne, zapobieganie lub likwidacjø nadzwyczajnych zagroýeú, utylizacjø i zagospodarowanie wód zasolonych oraz
profilaktykø zdrowotnù dzieci z obszarów zagroýonych.
12.2.1.3. Wojewódzki Fundusz Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze.
Podstawowym ÷ródþem przychodów sù wpþywy z tytuþu:
- opþat za skþadowanie odpadów i kar zwiùzanych z niezgodnym z
przepisami prawa ich skþadowaniem (28,8% tych wpþywów),
- opþat za gospodarcze korzystanie ze ürodowiska i wprowadzanie w
nim zmian oraz za szczególne korzystanie z wód i urzùdzeú wodnych, a takýe z wpþywów z kar za naruszanie warunków korzystania
ze ürodowiska (50,4% tych wpþywów).
Dochodami WFOÿ i GW mogù byû takýe ürodki z tytuþu:
- posiadania udziaþów w spóþkach,
- odsetek od udzielanych poýyczek,
- emisji obligacji,
- zysków ze sprzedaýy i posiadania papierów wartoüciowych,
- zaciùgania kredytów,
- oprocentowania rachunków bankowych i lokat,
- wpþat z innych funduszy,
88
wpþywów z przedsiøwziøû organizowanych na rzecz ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej,
- üwiadczeú rzeczowych i ürodków pochodzùcych z fundacji,
- innych dochodów okreülonych przez Radø Ministrów.
WFOÿ i GW w Zielonej Górze wspiera przedsiøwziøcia o charakterze ekologicznym poprzez udzielanie dotacji i poýyczek na preferencyjnych warunkach. Forma dofinansowania zaleýy kaýdorazowo od statusu
prawnego wnioskodawcy, rodzaju dziaþalnoüci i charakteru zadania.
Szczegóþy dotyczùce udzielania dotacji okreülone sù w zaþùczniku nr 5
do Uchwaþy nr 08/02 z dn. 25 marca 2002r. RN WFOÿ i GW w Zielonej
Górze.
Dotacje mogù byû udzielane na dofinansowanie zadaú z nastøpujùcych dziedzin:
ÿ edukacja ekologiczna,
ÿ ochrona przyrody,
ÿ rekultywacja terenów zdegradowanych,
ÿ monitoring ürodowiska,
ÿ badania naukowe oraz zakup sprzøtu przeznaczonego do ich wykonywania, ekspertyzy,
ÿ zapobieganie i likwidacja nadzwyczajnych zagroýeú ürodowiska,
ÿ inne zadania z zakresu ksztaþtowania ürodowiska naturalnego realizowane zgodnie z zasadù zrównowaýonego rozwoju.
Na podstawie art. 414 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia
2001r. Prawo ochrony ürodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) Wojewódzki Fundusz Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze
ustaliþ kryteria, które sù stosowane przy ocenie i wyborze wniosków o
udzielenie pomocy finansowej ze ürodków WFOÿ i GW w Zielonej Górze(na podstawie :www.wfosigw-zgora.pl):
-
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
A) KRYTERIUM EFEKTYWNOÿCI EKOLOGICZNEJ.
I.) w zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej:
porzùdkowanie gospodarki üciekowej, budowa oczyszczalni ücieków i
systemów kanalizacyjnych,
ochrona zasobów wód przeznaczonych do celów komunalnych,
ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem,
wspieranie dziaþaú ograniczajùcych zanieczyszczenia obszarowe,
wspieranie przedsiøwziøû racjonalizujùcych zuýycie wody i ograniczajùcych wytwarzanie ücieków,
dziaþania na rzecz modernizacji i budowy urzùdzeú ochrony przeciwpowodziowej i obiektów maþej retencji wodnej.
II.) w dziedzinie ochrony powietrza:
ograniczanie emisji SO2 , NOx oraz gazów szklarniowych i pyþów
miødzy innymi poprzez wprowadzanie mniej uciùýliwych dla ürodowiska technologii spalania,
89
2. wprowadzanie mniej uciùýliwych dla ürodowiska paliw oraz wykorzystywanie odpadów energetycznych (metan, ciepþo odpadowe, odpady organiczne),
3. wykorzystywanie alternatywnych ÷ródeþ energii,
4. instalowanie urzùdzeú oczyszczania gazów odlotowych w energetyce
i ciepþowniach,
5. eliminowanie niskiej emisji na obszarach zabudowanych i szczególnie przyrodniczo cennych,
6. ograniczanie emisji substancji toksycznych zagraýajùcych zdrowiu i
ýyciu ludnoüci.
III.) w dziedzinie ochrony powierzchni ziemi:
1. wspieranie kompleksowych programów i systemów gospodarowania
odpadami,
2. przeciwdziaþanie powstawaniu odpadów oraz dziaþania na rzecz ich
gospodarczego wykorzystania,
3. wspieranie dziaþaú zwiøkszajùcych bezpieczeústwo skþadowania lub
unieszkodliwiania odpadów, w tym niebezpiecznych,
4. rekultywacja terenów zdegradowanych.
IV.) w dziedzinie ochrony przyrody oraz zwiøkszania lesistoüci kraju:
1. wspieranie przedsiøwziøû wynikajùcych z systemowych programów
ochrony przyrody,
2. wspieranie dziaþaú zmierzajùcych do zachowania róýnorodnoüci biologicznej i krajobrazowej,
3. wspieranie zadaú realizowanych na podstawie ustawy z dnia
08.06.2001r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U.
nr 73 poz. 764).
V.) w zakresie monitoringu ürodowiska:
1. pomoc w wyposaýaniu systemu monitoringu oraz jednostek realizujùcych zadania paústwowego monitoringu ürodowiska,
2. pomoc w tworzeniu skutecznego systemu kontroli i ostrzegania, a w
szczególnoüci na granicy paústwa.
VI.) w zakresie nadzwyczajnych zagroýeú ürodowiska:
1. dziaþania polegajùce na zapobieganiu i likwidacji powaýnych awarii i
ich skutków,
2. pomoc sþuýbom ratownictwa ekologicznego w wyposaýaniu w sprzøt
specjalistyczny.
VII.) w zakresie edukacji ekologicznej:
1. wspieranie realizacji programów edukacyjnych i konkursów o zasiøgu wojewódzkim poprzez udziaþ w kosztach zwiùzanych z realizacjù
programu merytorycznego, wyposaýenie w pomoce dydaktyczne,
materiaþy szkoleniowe i zakup nagród. W przypadku realizacji programów w trakcie obozów szkoleniowych do kosztów zadania zalicza
siø równieý koszty noclegów i wyýywienia rozliczane wg stawek
obowiùzujùcych w Szkolnych Schroniskach Mþodzieýowych Województwa Lubuskiego,
2. wspieranie wydawnictw propagujùcych ochronø ürodowiska i ochronø przyrody.
90
1.
2.
1.
1.
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
VIII.) w zakresie wspierania badaú naukowych, rozwiùzaú nowatorskich oraz wprowadzania nowych technologii przyjaznych ürodowisku:
propagowanie i wspieranie nowoczesnych technik i technologii,
wspieranie przedsiøwziøû zmierzajùcych do uruchamiania produkcji
urzùdzeú i wyrobów sþuýùcych ochronie ürodowiska.
IX.) w zakresie tworzenia systemu kontroli wnoszenia przewidzianych ustawù opþat za korzystanie ze ürodowiska:
tworzenie bazy danych podmiotów korzystajùcych ze ürodowiska
obowiùzanych do ponoszenia opþat.
X.) w zakresie profilaktyki zdrowotnej:
wspieranie dziaþaú na rzecz zapobiegania skutkom zanieczyszczenia
ürodowiska naturalnego u ludzi.
B) KRYTERIUM ZASIýGU ODDZIAûYWANIA
przedsiøwziøcia regionalne i ponadregionalne o duýym znaczeniu dla
Województwa Lubuskiego,
inwestycje o znaczeniu regionalnym,
przedsiøwziøcia o znaczeniu podstawowym dla obszaru gminy i powiatu.
C) KRYTERIUM SPEûNIENIA WYMOGÓW FORMALNOPRAWNYCH
Dla podjøcia decyzji o przyznaniu dofinansowania konieczne jest
przedþoýenie wniosku na odpowiednim formularzu wraz z wymaganymi zaþùcznikami:
dokumenty dotyczùce wnioskodawcy (przedstawiajùce status prawny, sposób reprezentowania i upowaýnienie do zaciùgania zobowiùzaú, sytuacjø finansowù, wywiùzywanie siø z obowiùzku wnoszenia
opþat za korzystanie ze ürodowiska),
dokumenty dotyczùce przedsiøwziøcia (koncepcja programowoprzestrzenna, projekt techniczny, wymagane uzgodnienia i pozwolenia, plan finansowy z udokumentowaniem udziaþu stron wspóþfinansujùcych zadanie, karta efektu ekologicznego),
dokumenty dotyczùce realizacji zadania (potwierdzenie przetargowego wyboru technologii, wykonawcy i podstawowych dostawców,
umowa z wykonawcù uwzglødniajùca odpowiedzialnoüû wykonawcy
w przypadku nie uzyskania planowanych efektów, harmonogram
rzeczowo-finansowy),
deklaracja co do sposobu zabezpieczeú finansowo-prawnych poýyczki.
Uzyskanie dofinansowania jest uzaleýnione od bieýùcego wywiùzywania siø przez wnioskodawcø z wszelkich zobowiùzaú wynikajùcych
z wczeüniej zawartych umów.
Na stronie www.wfosigw.zgora.pl wskazano listù zadaø priorytetowych WFOÿ i GW w Zielonej Górze za rok 2003:
91
I. Programy w zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej:
1. porzùdkowanie gospodarki üciekowej, budowa oczyszczalni ücieków i
systemów kanalizacyjnych,
2. ochrona zasobów wód przeznaczonych do celów komunalnych,
3. ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem,
4. wspieranie dziaþaú ograniczajùcych zanieczyszczenia obszarowe,
5. wspieranie przedsiøwziøû racjonalizujùcych zuýycie wody i ograniczajùcych wytwarzanie ücieków,
6. dziaþania na rzecz modernizacji i budowy urzùdzeú ochrony przeciwpowodziowej i obiektów maþej retencji wodnej.
II. Programy w dziedzinie ochrony powietrza:
1. ograniczanie emisji SO2, NOx oraz gazów szklarniowych i pyþów miødzy innymi poprzez wprowadzanie mniej uciùýliwych dla ürodowiska
technologii spalania,
2. wprowadzanie mniej uciùýliwych dla ürodowiska paliw oraz wykorzystywanie odpadów energetycznych (metan, ciepþo odpadowe, odpady organiczne),
3. wykorzystywanie alternatywnych ÷ródeþ energii,
4. instalowanie urzùdzeú oczyszczania gazów odlotowych w energetyce
i ciepþowniach,
5. eliminowanie niskiej emisji na obszarach zabudowanych i przyrodniczo szczególnie cennych,
6. ograniczanie emisji substancji toksycznych zagraýajùcych zdrowiu i
ýyciu ludnoüci.
III. Programy w dziedzinie ochrony powierzchni ziemi:
1. wspieranie kompleksowych programów i systemów gospodarowania
odpadami,
2. przeciwdziaþanie powstawaniu odpadów oraz dziaþania na rzecz ich
gospodarczego wykorzystania,
3. wspieranie dziaþaú zwiøkszajùcych bezpieczeústwo skþadowania lub
unieszkodliwiania odpadów, w tym niebezpiecznych,
4. rekultywacja terenów zdegradowanych.
IV. Programy w dziedzinie ochrony przyrody oraz zwiùkszenia lesistoþci kraju:
1. wspieranie przedsiøwziøû wynikajùcych z systemowych programów
ochrony przyrody,
2. wspieranie dziaþaú zmierzajùcych do zachowania róýnorodnoüci biologicznej i krajobrazowej.
92
3. wspieranie zadaú realizowanych na podstawie Ustawy z dn.
08.06.2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz.U.
nr 73 poz. 764).
V. Programy w zakresie monitoringu þrodowiska:
1. pomoc w wyposaýaniu systemu monitoringu oraz jednostek realizujùcych zadania paústwowego monitoringu ürodowiska,
2. pomoc w tworzeniu skutecznego systemu kontroli i ostrzegania, a w
szczególnoüci na granicy paústwa.
VI. Programy w zakresie nadzwyczajnych zagroõeø þrodowiska:
1. dziaþania polegajùce na zapobieganiu i likwidacji powaýnych awarii i
ich skutków,
2. pomoc sþuýbom ratownictwa ekologicznego w wyposaýaniu w sprzøt
specjalistyczny.
VII. Programy w zakresie edukacji ekologicznej:
1. wspieranie realizacji programów edukacyjnych i konkursów o zasiøgu wojewódzkim poprzez wyposaýanie w pomoce dydaktyczne, materiaþy szkoleniowe i zakup nagród,
2. wspieranie wydawnictw propagujùcych ochronø ürodowiska i ochronø przyrody.
VIII. Programy w zakresie wspierania badaø naukowych,
rozwiüzaø nowatorskich oraz wprowadzania nowych technologii przyjaznych þrodowisku.
1. propagowanie i wspieranie nowoczesnych technik i technologii,
2. wspieranie przedsiøwziøû zmierzajùcych do uruchamiania produkcji
urzùdzeú i wyrobów sþuýùcych ochronie ürodowiska.
IX. Programy w zakresie tworzenia systemu kontroli wnoszenia przewidzianych Ustawü op÷at za korzystanie ze þrodowiska:
1. tworzenie bazy danych jednostek korzystajùcych ze ürodowiska
obowiùzanych do ponoszenia opþat.
X. Programy w zakresie profilaktyki zdrowotnej:
1. wspieranie dziaþaú na rzecz zapobiegania skutkom zanieczyszczenia
ürodowiska naturalnego u ludzi.
93
12.2.1.4. Powiatowe Fundusze Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki Wodnej.
Powiatowe fundusze ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej (pfoüigw)
utworzone zostaþy na poczùtku roku 1999 wraz z utworzeniem nowego
ú powiatowego szczebla administracji pañstwowej.
Dochodami pfoüigw sû wpþywy z:
przepisami prawa ich skþadowaniem (10% tych wpþywów),
ze ürodowiska (takýe 10% tych wpþywów).
Dochodami pfoüigw mogù byû takýe ürodki z tytuþu:
- wpþywów z przedsiøwziøû organizowanych na rzecz ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej,
- üwiadczeú rzeczowych i ürodków pochodzùcych z fundacji.
Dochody pfoüigw przekazywane sù na rachunek starostwa i majù
charakter dziaþu celowego w budýecie powiatu. Fundusze te nie majù
wiøc osobowoüci prawnej.
Obecnie zakres wydatkowania ürodków z pfoüigw jest znacznie szerszy
niý na poczùtku istnienia tych funduszy. Praktycznie ze ürodków powiatowego funduszu mogù byû finansowane wszystkie przedsiøwziøcia
ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej, w tym edukacja ekologiczna i
opracowywanie programów ochrony ürodowiska. Zasady przyznawania
ürodków ustalane sù indywidualnie w powiatach.
12.2.1.5. Gminne Fundusze Ochrony ÿrodowiska i Gospodarki
Wodnej.
Gminne fundusze ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej (gfoüigw)
zostaþy utworzone w 1993 roku. Nie sù one prawnie wydzielone ze
struktury organizacyjnej gminy, a zatem podobnie jak pfoüigw nie majù
osobowoüci prawnej i nie majù moýliwoüci udzielania poýyczek.
Konta funduszu gminnego zasilane sù przez wpþywy z:
- opþat i kar za usuwanie drzew i krzewów (100% tych wpþywów),
przepisami prawa ich skþadowaniem (50% tych wpþywów),
ze ürodowiska (20% tych wpþywów).
Celem dziaþania gfoüigw jest dofinansowywanie przedsiøwziøû proekologicznych na terenie wþasnej gminy. Zasady przyznawania ürodków
ustalane sù indywidualnie w gminach.
94
12.2.1.6. Banki
Wiøkszoüû banków coraz czøüciej interesuje siø inwestycjami w zakresie ochrony ürodowiska. Wspóþpracujùc z funduszami ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej rozszerzajù swojù ofertø kredytowù o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsiøwziøcia proekologiczne.
Banki nawiùzujù wspóþpracø z podmiotami angaýujùcymi swoje ürodki
finansowe w ochronie ürodowiska (fundacje, miødzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzù ze ürodków finansowych gromadzonych przez banki, zaü fundusze ochrony ürodowiska i
gospodarki wodnej udzielajù dopþat do wysokoüci oprocentowania. W
ten sposób ulega obniýeniu koszt kredytu dla podejmujùcego inwestycje proekologiczne. Banki uruchamiajù teý linie kredytowe w caþoüci ze
ürodków funduszy ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji.
Szczególnù rolø na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne
odgrywa Bank Ochrony ÿrodowiska. Oferuje on najwiøcej ürodków finansowych w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje zróýnicowanù ofertù dla prywatnych i samorzùdowych inwestorów, a takýe osób
fizycznych. Kredytobiorca musi posiadaû przynajmniej 50% wþasnych
ürodków na sfinansowanie zadania. BOÿ przy udzielaniu poýyczek kieruje siø podobnymi kryteriami jak NFOÿ i GW. Bank wspóþpracuje z instytucjami zajmujùcymi siø finansowaniem ochrony ürodowiska, tj.
NFOÿ i GW, WFOÿ i GW, Fundacjù Polska Wieü 2000 im. Rataja, Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej oraz innymi funduszami pomocowymi.
Waýne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmujù takýe
miødzynarodowe instytucje finansowe, a w szczególnoüci Bank ÿwiatowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
öródþem finansowania inwestycji mogù byû takýe kredyty z linii kredytowych obsþugujùcych uzgodnione programy Banku ÿwiatowego lub
Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
12.2.1.7. Ekofundusz.
Podstawowym zadaniem Ekofunduszu, powoþanego przez Ministra
Finansów w 1992 roku, jest finansowe wspieranie szczególnie waýnych
przedsiøwziøû dla ochrony ürodowiska w Polsce, stanowiùcych priorytety w Polityce Ekologicznej Paústwa, ale równoczeünie majùcych znaczenie ponadkrajowe.
Zgodnie ze statutem, ürodki Ekofunduszu mogù byû przeznaczane
przede wszystkim w czterech sektorach uznanych jako priorytetowe. Sù
nimi:
ÿ zmniejszenie emisji gazów powodujùcych zmiany klimatu Ziemi
(tzw. gazów cieplarnianych),
ÿ ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków
azotu z terytorium Polski,
ÿ zmniejszenie zanieczyszczenia Morza Baþtyckiego,
95
zachowanie bioróýnorodnoüci polskiej przyrody.
Gospodarka odpadami staþa siø jednym z priorytetów w dziaþaniach
Ekofunduszu, wspierajùc najbardziej efektywne i nowatorskie przedsiøwziøcia zwiùzane z utylizacjù i unieszkodliwianiem odpadów oraz z rekultywacjù gleb skaýonych.
Ekofundusz udziela wsparcia finansowego jedynie w formie bezzwrotnej
dotacji. Z reguþy wynosi ona 10-30% kosztów projektu. W wyjùtkowych
przypadkach, gdy inwestorem jest instytucja budýetowa lub organ samorzùdowy, dotacja ta moýe siøgaû 50%, a w ochronie przyrody, gdy
partnerem Ekofunduszu jest spoþeczna organizacja pozarzùdowa, dotacja moýe dochodziû nawet do 80%.
ÿ
12.2.1.8. Programy pomocowe Unii Europejskiej
W latach 1999-2000 podjøto w Komisji Europejskiej zasadnicze prace nad uruchomieniem trzech programów przedakcesyjnych: PHARE 2
(dotyczùcy rozwoju instytucjonalnego oraz wsparcia inwestycyjnego),
ISPA (dotyczùcy przedsiøwziøû ochrony ürodowiska i transportu), SAPARD (dotyczùcy rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich).
W momencie przystùpienia do Unii Europejskiej Polska straci moýliwoüû korzystania z funduszy przedakcesyjnych, lecz zyska dostøp do
znacznie wiøkszych funduszy strukturalnych Unii i Funduszu Spójnoüci,
przeznaczonych na wsparcie rozwoju transportu i ochrony ürodowiska.
Trudno dziü powiedzieû, na jakich zasadach bødù funkcjonowaû te fundusze po wejüciu Polski do Unii Europejskiej (zapowiadane jest ich
przeobraýenie), niewùtpliwie jednak nadal bødù peþniþy rolø silnego instrumentu pomocowego, zapewniajùcego kierowanie duýych ürodków
finansowych, m.in. na ochronø ürodowiska i zadania realizowane w tym
zakresie szczególnie przez samorzùdy terytorialne.
Poniýej w skrócie przedstawiono krótkù charakterystykø programów
przedakcesyjnych, a szerszù uwagø poüwiøcono na fundusze strukturalne Unii i Fundusz Spójnoüci, do których Polska zyskaþa dostøp w
momencie wstùpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku.
12.2.1.9. Fundusze strukturalne Unii i Fundusz Spójnoþci.
Drugù politykù Unii Europejskiej (po Wspólnej Polityce Rolnej) pod
wzglødem znaczenia jest Polityka Spójnoþci Spo÷ecznej i Gospodarczej. Od 2004 r. Polska i Hiszpania sù najwiøkszymi beneficjentami
tej polityki w caþej Unii Europejskiej, a od 2007 r. Polska stanie siø
gþównym beneficjentem, co oznacza, iý bødzie posiadaþa najwiøksze
moýliwoüci finansowania rozwoju regionalnego.
Podstawowymi instrumentami finansowymi sþuýùcymi wdraýaniu polityki spójnoüci sù tzw. Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójnoþci.
Dziøki nim róýne regiony i kraje otrzymajù znaczne ürodki, umoýliwiajùce finansowanie wþasnych strategii rozwoju gospodarczego i procesów
dostosowawczych. Ogólne przepisy dotyczùce Funduszy Strukturalnych
zawarte sù w Rozporzùdzeniu nr 1260/1999/WE z dnia 21 czerwca
96
1999 r. Wiøkszoüû ürodków przeznaczonych dla ochrony ürodowiska zostanie skierowana na wsparcie finansowania inwestycji w miastach,
zwþaszcza powyýej 50 tys. mieszkaúców. Planowane dziaþania strukturalne bødù ujøte w Narodowym Planie Rozwoju (NPR), który jest aktualnie opracowywany. Plan ten okreüli najwaýniejsze dziaþania strukturalne, które Polska, bødùc czþonkiem Unii Europejskiej, zamierza uruchomiû w latach 2004 - 2006 przy wykorzystaniu ürodków wsparcia UE.
Wielkoüû spodziewanych ürodków z funduszy strukturalnych jest znaczna i siøgnie w okresie 2004 - 2006 ogóþem 13,8 mld Euro, z czego ponad 4,2 mld zostanie zaangaýowanych w realizacjø projektów Funduszu
Spójnoüci, 9,3 mld w realizacjø Podstaw Wsparcia Wspólnoty, a pozostaþa kwota 340 mln w realizacjø dwóch Inicjatyw Wspólnoty: Wspólnoty Przygranicznej INTERREG oraz promowania równoüci szans EQUAL
(omówione poniýej).
ÿrednioroczne ürodki ze strony UE na wsparcie dziaþaú rozwojowych w
Polsce siøgnù w okresie 2004 - 2008 (koniec okresu realizacyjnego Narodowego Planu Rozwoju) ok. 2,7% PKB. ñùczna kwota publicznych
ürodków finansowych, wþùczajùc publiczne wspóþfinansowanie krajowe,
zaangaýowanych w realizacjø NPR przekroczy kwotø 20 mld Euro. Dodatkowe ürodki bødù pochodziû z sektora prywatnego, w tych sytuacjach gdy bødzie od beneficjentem funduszy Europejskich. Oznacza
to, ýe w ramach NPR naleýy zaplanowaû przedsiøwziøcia o wartoüci ponad 23 mld Euro.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004 - 2006 przewiduje skierowanie
ürodków na przedsiøwziøcia w ramach wybranych priorytetów, a jednym z priorytetów jest ochrona þrodowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów þrodowiska. Ten priorytet w ramach Narodowego
Planu Rozwoju bødzie realizowany poprzez:
ÿ czøüû ürodowiskowù Funduszu Spójnoüci: 2,1 do 3,1 mld Euro (2,1
mld wkþad UE)
ÿ sektorowy Program Operacyjny: Ochrona ürodowiska i gospodarka
wodna - 643 mln Euro (516 mln Euro ürodki ERDF)
ÿ inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - ZPORR).
A wiøc podstawowym instrumentem finansowania inwestycji ochrony
ürodowiska bødzie Fundusz Spójnoüci, gdzie projekt powinien mieû
wartoüû przekraczajùcù 10 mln Euro. Projekty o takiej skali sù w stanie
zorganizowaû gþównie duýe i ürednie miasta.
Fundusze Strukturalne Unii Europejskiej to:
ÿ Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),
naleýùcy do jednego z najwiøkszych pod wzglødem budýetu funduszy
strukturalnych (Rozporzùdzenie nr 1783/1999/WE z dnia 12 lipca 1999
r.). Celem jego dziaþalnoüci jest zmniejszanie dysproporcji w rozwoju
pomiødzy regionami Unii Europejskiej. Finansuje on:
97
ÿ
ÿ
rentowne inwestycje sþuýùce tworzeniu miejsc pracy (np. poprawa
otoczenia firm i podwyýszenie atrakcyjnoüci inwestycyjnej regionu,
pobudzanie rozwoju badaú i nowych technologii),
inwestycje w zakresie infrastruktury (np. budowa dróg, sieci telefonicznych) oraz rozwoju potencjaþu regionów poprzez wspieranie inicjatyw rozwoju lokalnego (np. organizacje wspierajùce przepþyw nowych technologii lub uþatwiajùce dostøp do finansowania dla maþych
i ürednich przedsiøbiorstw).
Poza dziaþaniami finansowanymi bezpoürednio w regionach, z budýetu
EFRR finansowane sù Inicjatywy Wspólnotowe ú INTERREG (wspóþpraca transgraniczna i miødzyregionalna) oraz URBAN (rewitalizacja obszarów miejskich).
ÿ Europejski Fundusz Spo÷eczny (EFS),(Rozporzùdzenie nr
1784/1999/WE z dnia 21 lipca 1999 r.).EFS powstaþ na mocy Traktatów Rzymskich w 1960 roku i wspiera oraz uzupeþnia dziaþania krajów
czþonkowskich skierowane na walkø z bezrobociem (zapobieganie i
przeciwdziaþanie), rozwój rynku pracy i zasobów ludzkich (rozwijanie
potencjaþu kadrowego, integracja spoþeczna rynku pracy w celu promocji wzrostu poziomu zatrudnienia, równoüci szans møýczyzn i kobiet, harmonijnego i trwaþego rozwoju oraz spójnoüci ekonomicznej i
spoþecznej). EFS finansuje takie obszary wsparcia, jak: aktywizacja
zawodowa bezrobotnych i zagroýonych bezrobociem, przeciwdziaþanie
wykluczeniu spoþecznemu, ksztaþcenie ustawiczne, doskonalenie kadr
gospodarki i rozwój przedsiøbiorczoüci, aktywizacja zawodowa kobiet.
Dodatkowo EFS finansuje funkcjonowanie Inicjatywy EQUAL (promowanie równoüci szans møýczyzn i kobiet).
ÿ Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR, Sekcja Orientacji); (Rozporzùdzenie nr 1257/1999/WE z dnia 17 maja
1999 r.). EFOIGR powstaþ w 1964 roku na mocy Traktatów Rzymskich. Sam fundusz podzielony jest na Sekcjù Orientacji i Sekcjù
Gwarancji. Jedynie ta pierwsza jest zaliczana do funduszy strukturalnych. Sekcja Orientacji bødzie udzielaû pomocy na dziaþalnoüû rolnù
i zrównowaýony rozwój wiejski. Zadaniem EFOGR jest wspieranie
transformacji struktury rolnictwa oraz pomoc w rozwoju obszarów
wiejskich. Zakres pomocy jest bardzo szeroki i moýe obejmowaû: poprawø funkcjonowania gospodarstw rolnych i przedsiøbiorstw rolnospoýywczych, pobudzanie produkcji nie ýywnoüciowej, trwaþy rozwój
lasów, polepszanie warunków pracy, tworzenie nowych miejsc pracy
na obszarach wiejskich, dywersyfikacja dziaþalnoüci gospodarczej na
wsi, zachowanie i promocja walorów naturalnych regionu i rolnictwa.
Z budýetu EFOIGR finansowana jest Inicjatywa LEADER + (w oparciu
o wspóþpracø na poziomie regionalnym i ponadnarodowym wspomaga
wdraýanie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich).
98
ÿ Finansowy Instrument Wspierania Rybo÷ówstwa (FIWR);(Rozporzùdzenie 1263/1999/WE z dnia 21 czerwca 1999 r.).
FIWR powstaþ w 1993 roku w ramach kolejnej reformy funduszy
strukturalnych. Finansuje inicjatywy sþuýùce restrukturyzacji ryboþówstwa i upraw wodnych. Celem finansowanych projektów powinno
byû dùýenie do uzyskania równowagi w ürodowisku morskim. Pomoc
dla tego sektora polega na: finansowaniu odnowienia floty rybackiej
i modernizacji kutrów, pomocy w dostosowaniu poþowów do wymogów rynku, tworzeniu maþych jednostek ryboþówstwa przybrzeýnego
i wspólnych przedsiøbiorstw, rekompensowaniu czasowego zaprzestania dziaþalnoüci, pomocy w zachowaniu fauny i flory przybrzeýnej,
ulepszenia wyposaýenia portów, poprawy przetwórstwa i marketingu
owoców morza.
Fundusz Spójnoûci.
Beneficjentami Funduszu Spójnoüci sù wyþùcznie kraje, w których
Produkt Krajowy Brutto na 1 mieszkaúca jest niýszy niý 90% üredniej
unijnej. W odróýnieniu od Funduszy Strukturalnych, gdzie beneficjenci
usytuowani sù na szczeblu regionalnym, Fundusz Spójnoüci dotyczy
caþego terytorium kraju. W ramach tego Funduszu wsparcie uzyskajù
dwa sektory: transport (duýe transeuropejskie sieci transportu) i ürodowisko (infrastruktura z zakresu ochrony ürodowiska). Pozwala on
na finansowanie duýych projektów o wartoüci przekraczajùcej 10 mln
Euro w zakresie: poprawy jakoüci wód powierzchniowych, zwiøkszenia
dostøpnoüci wody do picia i poprawy jej jakoüci, ograniczenia emisji
zanieczyszczeú do powietrza, racjonalizacji gospodarki odpadami, rekultywacji obszarów poprzemysþowych oraz wsparcia dla leünictwa i
ochrony przyrody.
W zaleýnoüci od poszczególnych celów Polityki Spójnoüci, obszary lub
regiony korzystajùce z Funduszy Strukturalnych dzielù siø na trzy nastøpujùce grupy:
ÿ CEL 1 - wspieranie rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów
sþabiej rozwiniøtych. Obejmuje regiony, w których PKB na 1 mieszkaúca wynosi poniýej 75% üredniego dochodu w UE (do niego kwalifikujù siø takýe regiony zamorskie Unii: Wyspy Kanaryjskie, Azory,
Madera i zamorskie departamenty Francji). Jest to priorytetowy cel
Polityki Spójnoüci i dlatego przyznaje siø mu 69,7% wszystkich
ürodków przeznaczonych na Fundusze Strukturalne. Cel ten jest finansowany przez wszystkie cztery Fundusze Strukturalne omówione
powyýej.
99
ÿ
ÿ
CEL 2 - wspieranie gospodarczego i spoþecznego przeksztaþcania obszarów z trudnoüciami strukturalnymi. Jego zasiøg nie obejmuje caþego regionu, ale konkretne obszary niektórych regionów, które ze
wzglødu na wyýszy poziom dochodu nie mogù byû uznane za regiony Celu 1 (obszary borykajùce siø z pewnymi trudnoüciami w sektorze przemysþom, miejskim, sektorze usþug, rolnictwa lub ryboþówstwa. Obszarom tym przypada 11,5% wszystkich ürodków Funduszy
Strukturalnych. W finansowaniu tego Celu uczestniczy Europejski
Fundusz Rozwoju Regionalnego, a w niektórych przypadkach takýe
Europejski Fundusz Spoþeczny.
CEL 3 - wspieranie przyjøcia i modernizacji polityk i systemów edukacji, ksztaþcenia zawodowego i zatrudnienia. Naleýù do niego
wszystkie regiony UE, które nie zostaþy zakwalifikowane jako regiony Celu 1. Obszar ten otrzymuje 12,3% pomocy z Funduszy Strukturalnych i jest finansowany wyþùcznie przez Europejski Fundusz
Spoþeczny.
Wszystkie regiony w Polsce po wejüciu do UE (w latach 20042006) bødù zaliczone do obszaru Celu 1 (2004-2006), dodatkowo
caþe terytorium Polski zostanie objøte dziaþaniem Funduszu Spójnoüci (gdyý PNB na 1 mieszkaúca w Polsce nie przekracza 90% üredniej unijnej).
Czøüû ürodowiskowa Funduszu Spójnoüci
Cel strategii dla Funduszu Spójnoüci to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji dziaþaú na rzecz poprawy stanu ürodowiska bødùce
realizacjù zobowiùzaú Polski wynikajùcych z wdraýania prawa ochrony ürodowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie:
ÿ realizacji indywidualnych projektów
ÿ programów grupowych z zakresu ochrony ürodowiska
ÿ programów ochrony ürodowiska rzùdowych i samorzùdowych.
100
Cel ten bødzie realizowany przez nastøpujùce priorytety strategii dla
Funduszu Spójnoüci:
Tabela 11. Priorytety strategii dla Funduszu Spójnoþci.
Lp.
1.
Priorytet
Budowa komunalnych oczyszczalni ücieków
oraz systemów kanalizacji
2.
Unowoczeünienie urzùdzeú uzdatniania wody
pitnej w miastach
Wsparcie gospodarki odpadami komunalnymi
Ograniczanie emisji do powietrza
Rekultywacja terenów poprzemysþowych
Wsparcie dla leünictwa i ochrony przyrody
Ogó÷em
3.
4.
5.
6.
Wariant I1
mln
%
Euro
1 742,7
67
78,0
390,2
182,1
78,0
130,0
2 601,0
Wariant II2
mln
%
Euro
2 160,0
70
3
15
7
3
5
100
90,0
3
450,0
210,0
90,0
150,0
3 150,0
14
6
3
4
100
Sektorowy Program Operacyjny (SPO): Ochrona ürodowiska i gospodarka wodna
Program ten opieraþ siø bødzie o ürodki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR lub ERDF3). ERDF stwarza moýliwoüci finansowania dziaþaú z zakresu ochrony ürodowiska, które nie mogù byû ujøte
w Funduszu Spójnoüci.
Cel generalny SPO Ochrona ÿrodowiska i Gospodarka Wodna to
wsparcie dziaþaú na rzecz ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej
prowadzùce do zmniejszenia zagroýeú ürodowiskowych i powodziowych
oraz tworzenia podstaw do realizacji zasad zrównowaýonego rozwoju.
Tabela 12. Priorytety dla Sektorowego Programu Operacyjnego.
Lp
1.
2.
3.
4.
Priorytet
Gospodarka wodna oraz inwestycje sþuýùce ochronie przeciwpowodziowej:
Budowa wielozadaniowych zbiorników wodnych i stopni wodnych
Ochrona przeciwpowodziowa
Zarzùdzanie gospodarkù wodnù
Ochrona ürodowiska na obszarach zanieczyszczonych:
zagospodarowywanie odpadów niebezpiecznych
ochrona przed haþasem
Dziaþania prorozwojowe wspierajùce zrównowaýony rozwój i systemów informacyjnych w ochronie ürodowiska :
wspieranie systemów informacyjnych ochrony ürodowiska
(wyposaýenie dla potrzeb monitoringu ürodowiska, budowa i wyposaýenie centrów edukacji ekologicznej
system informatyczny dotyczùcy lasów
opracowanie i wdraýanie nowych technologii (np. w zakresie
biopaliw, projekty pilotowe w celu przygotowania dziaþaú w nastøpnym okresie programowania FS
Pomoc techniczna
Ogó÷em
Kwota
mln
Euro
446,90
69,3
127,00
19,7
70,40
10,9
%
0,70
0,1
645,00 100,0
1 Przy zaþoýonym udziale krajowym na poziomie 19%
2 Przy zaþoýonym udziale krajowym na poziomie 33%
3 Powszechnie uýywany jest angielski skrót nazwy ERDF
101
12.2.1.10.
Fundusze przedakcesyjne
Program PHARE (Poland and Hungary: Assistance in Restructuring
Economies), powstaþ na mocy decyzji Rady Europejskiej z dnia
23.12.1989r. Jako cel programu wskazano pomoc finansowù reformujùcym siø paústwom Europy ÿrodkowej i Wschodniej w przystosowaniu
systemów gospodarczo-politycznych do zdecentralizowanej gospodarki
rynkowej i demokratycznego paústwa oraz w ich reintegracji z gospodarkami i spoþeczeústwami Europy Zachodniej i reszty üwiata. Dla Polski zostaþy przeznaczone ürodki w wysokoüci 400 - 500 mln rocznie,
przy czym okoþo 70% tych ürodków bødzie przeznaczone (do momentu
przystùpienia Polski do UE) na wsparcie inwestycji.
W ramach PHARE funkcjonuje program wspóþpracy przygranicznej Phare CBC (Cross Border Cooperation). W grudniu 2000 roku zostaþo
podpisane memorandum finansowe dla programu Phare CBC - Region
Morza Baþtyckiego, w którym wskazane zostaþy projekty zatwierdzone przez
Uniø Europejskù.
ÿrodki Programu ISPA - Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej (Instrument for Structural Policies for Pre-accession) sù przeznaczane na przedsiøwziøcia dotyczùce rozwoju infrastruktury technicznej w paústwach ubiegajùcych siø o czþonkostwo w UE w zakresie
transportu i ochrony ürodowiska. Jego realizacjø przewidziano, podobnie jak i dla pozostaþych funduszy przedakcesyjnych, na lata 20002006.
Polska w ramach Programu ISPA ma szansø uzyskiwaû na ochronø ürodowiska przynajmniej 170 mln Euro rocznie, oczywiücie pod warunkiem
wþaüciwego przygotowania odpowiedniej iloüci projektów inwestycyjnych. Wsparcie udzielane jest na indywidualne projekty inwestycyjne
lub pakiety projektów.
Jak dotychczas, najwiøksze moýliwoüci otrzymania dofinansowania z
Funduszu ISPA majù samorzùdowe przedsiøwziøcia inwestycyjne z zakresu gospodarki wodno ú üciekowej i gospodarki odpadami.
Kaùda inwestycja zgþaszana do dofinansowania z Funduszu ISPA musi
rygorystycznie speþnia÷ wszystkie normy i standardy techniczne oraz
ekologiczne obowiûzujûce w Unii Europejskiej. Koszt caþkowity przedsiøwziøcia nie powinien by÷ mniejszy niù 5 mln Euro, a wiøc preferowane sû wiøksze inwestycje. Mniejsze majû takùe szansø, ale pod warunkiem stworzenia pakietu przedsiøwziø÷ podejmowanych dla realizacji
konkretnego programu ochrony ürodowiska. Wsparcie z Funduszu ISPA
jest udzielane przede wszystkim w formie dotacji bezpoüredniej. Dofinansowanie z Funduszu ISPA moùe pokry÷ do 75% udziaþu wszystkich
ürodków publicznych zaangaùowanych w finansowanie danej inwestycji,
takich jak budùety lokalne, budùet centralny, fundusze ekologiczne.
Przy wydatkowaniu ürodków z Funduszu ISPA Komisja Europejska musi
przestrzega÷ prawa Unii Europejskiej o ochronie konkurencji i unika÷
faworyzowania pojedynczych firm. Zwiøksza to zdecydowanie prawdopodobieñstwo otrzymywania wsparcia z Funduszu ISPA dla jednostek
102
sektora publicznego, samorzùdów gminnych i ich zakþadów budýetowych lub przedsiøbiorstw komunalnych, bødùcych wþasnoüciù gmin.
Naleýy jednak podkreüliû, ýe Ministerstwo ÿrodowiska w lipcu 2002 zakoúczyþo przyjmowanie ostatnich wniosków.
Fundusze Programu SAPARD - Przedakcesyjny Instrument Wsparcia
Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development) sù przeznaczane dla krajów kandydujùcych do czþonkostwa w Unii Europejskiej na pomoc w stymulowaniu
rozwoju obszarów, uþatwienie procesu integracji sektora rolnego z UE
oraz pþynne wþùczenie rolnictwa krajów kandydujùcych w system
Wspólnej Polityki Rolnej i Strukturalnej UE.
Termin realizacji wyznaczono na lata 2000 ú 2006, zaü maksymalny
roczny budùet dla Polski wynosi 168,7 mln Euro. Wkþad ze strony Unii
Europejskiej moùe wynieü÷ nie wiøcej niù 75% ogólnej sumy wydatków
publicznych, pozostaþe 25 % to wkþad ze strony polskiej.
Sposób wykorzystania programu w Polsce zostaþ okreülony w Programie
operacyjnym programu SAPARD. Zgodnie z tym dokumentem priorytetowymi kierunkami dziaþania programu SAPARD w Polsce bødû:
inwestycje w gospodarstwach rolnych,
poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych,
rozwój i zróýnicowanie dziaþalnoüci gospodarczej w celu tworzenia
nowych miejsc pracy i ÷ródeþ dochodu,
- rozwój i doskonalenie infrastruktury na terenach wiejskich.
Przewidziano takýe uzupeþniajùce ürodki dziaþania obejmujùce: pilotaýowe projekty dotyczùce ochrony ürodowiska na terenach rolniczych
oraz zalesiania, szkolenie zawodowe: pomoc technicznù (doradczù) na
rzecz ürodków objøtych programem.
Rozpoczøcie programu SAPARD planowane byþo na poczùtek 2000 roku,
jednak wobec opó÷nienia wydania aktu wykonawczego, precyzujùcego
zasady finansowe programu, zostaþ wprowadzony dopiero w czerwcu
2002 roku. Zasady te sù zbliýone do stosowanych w Europejskim Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, w czøüci dotyczùcej gwarancji rolnych. Instytucjù realizujùcù program SAPARD w Polsce jest Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Agencji tej powierzona zostaþa zarówno funkcja implementacyjna (akcje informacyjne, zbieranie,
opiniowanie i selekcja propozycji przedsiøwziøû przewidzianych do finansowania w ramach programu), jak i pþatnicza (zarzùdzanie finansami programu, dokonywanie pþatnoüci i rozliczeú z beneficjentami programu z jednej strony oraz ú za poürednictwem Narodowego Funduszu
ú z Komisjû Europejska z drugiej). Program SAPARD w odróùnieniu od
innych programów pomocy przedakcesyjnej, ma by÷ realizowany w
sposób w peþni zdecentralizowany. Oznacza to m.in., ùe Komisja Europejska sprawuje kontrolø ex-post zamiast ex-ante. Oznacza to takùe,
ze Komisja Europejska nie bødzie decydowaþa o wyborze poszczególnych przedsiøwziø÷ finansowych w ramach programu. Bødzie natomiast
prowadziþa kontrolø poprawnoüci wydatkowania ürodków oraz realizacji
103
-
programu ú zgodnie z zasadami ú po fakcie. W przypadku stwierdzenia
nieprawidþowoüci odpowiednie wydatki nie bødû refundowane przez
Komisjø.
Podsumowanie
Powyýej przedstawiono tylko czøüû funkcjonujùcych obecnie w Polsce ÷ródeþ finansowania ochrony ürodowiska. Sù to jednak instytucje finansowe odgrywajùce dotychczas najistotniejszù rolø w tym systemie.
Fundusze ochrony ürodowiska i gospodarki wodnej, Bank Ochrony ÿrodowiska czy Ekofundusz to od wielu juý lat gþówne ogniwa tego systemu. Ale w Polsce funkcjonuje bardzo duýo mniejszych ÷ródeþ finansowania ochrony ürodowiska. Pojawiajù siø teý systematycznie nowe instytucje finansujùce przedsiøwziøcia proekologiczne i nowe formy tego
finansowania.
Wartù zainteresowania formù wspomagania inwestycji proekologicznych jest leasing. Polega on na oddaniu na okreülony czas przedmiotu
w posiadanie uýytkownikowi, który za opþatù korzysta z niego, z moýliwoüciù docelowego nabycia praw wþasnoüci.
Leasing jest jednù z najszybciej rozwijajùcych siø form finansowania
inwestycji w Polsce. Wkracza on coraz bardziej w sferø finansowania
inwestycji proekologicznych. Zwykle z leasingu korzysta podmiot, który
nie posiada wystarczajùcych ürodków na zakup potrzebnego sprzøtu lub
który nie posiada wystarczajùcego zabezpieczenia potrzebnego do
wziøcia kredytu bankowego. Z tego powodu leasing uznawany jest bardziej niý kredyt uniwersalnù i elastycznù formø finansowania dziaþalnoüci inwestycyjnej. Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego najwiøkszymi zaletami leasingu sù moýliwoüci þatwego dostøpu do najnowszej
techniki bez angaýowania wþasnych ürodków finansowych oraz rozþoýenie finansowania przedsiøwziøû w dþugim okresie czasu, co jest szczególnie istotne przy wielu rodzajach inwestycji ekologicznych.
Finansowaniem ochrony ürodowiska w Polsce interesuje siø coraz
wiøcej banków i funduszy inwestycyjnych.
Poszukiwane sù teý nowe instrumenty ekonomiczno ú finansowe w
ochronie ürodowiska, takie jak opþaty produktowe czy ekoobligacje.
Rozwija siø teù pomoc zagraniczna, dziøki której funkcjonuje w Polsce
wiele fundacji ekologicznych.
Wchodzûc do Unii Europejskiej uzyskaliümy dostøp do znacznie
wiøkszych funduszy pomocowych, w postaci funduszy strukturalnych i
Funduszu Spójnoüci w ramach których miasta (obszary zurbanizowane)
otrzymajû duùe ürodki na rozwiûzanie swych problemów ürodowiskowych, by÷ moùe przekraczajûce zdolnoüci absorpcyjne samorzûdów, a
procedury ich wykorzystania sû bardzo skomplikowane. W trakcie programowania Funduszu Spójnoüci i Sektorowego Programu Operacyjnego, wiøkszy udziaþ przypisano tym rodzajom dziaþañ, które sû realizowane w ramach programu ISPA (poprzednika Funduszu Spójnoüci). W
praktyce jednak istniejû zewnøtrzne uwarunkowania, które znacznie
104
ograniczajù moýliwoüû absorpcji tych ürodków. Takù trudnoüciù jest
wielkoüû projektów (10 mln Euro). W sferze oczyszczania ücieków i budowy kanalizacji tak duýe projekty sù moýliwe (co pokazaþa ISPA), ale
w przypadku uzdatniania wody, gospodarki odpadami czy ochrony powietrza takie projekty sù trudne do zorganizowania siþami jednej gminy. Dlatego naleýy szukaû rozwiùzaú polegajùcych na tworzeniu projektów o charakterze zintegrowanym, tzn. þùczùcym w jednym projekcie
kilka zagadnieú albo obejmujùcym grupø gmin (np. ponadgminne inwestycje w zakresie gospodarki odpadami, ochrona wód w ukþadzie
zlewniowym, itp.)
Inwestorzy w zakresie ochrony ürodowiska mogù wiøc liczyû na to,
ýe system finansowania przedsiøwziøû proekologicznych w Polsce bødzie rozwijaþ siø nadal, oferujùc coraz szersze formy finansowania i coraz wiøksze ürodki finansowe, przeznaczane na wsparcie dziaþaú sþuýùcych ochronie ürodowiska w naszym kraju.
12.2.2. Oszacowanie wielkoþci þrodków moõliwych do zaangaõowania.
W oparciu o analizø ÷ródeþ finansowania dziaþaú w zakresie ochrony
ürodowiska w ostatnich latach w Polsce, województwie lubuskim i gminach powiatu zielonogórskiego oraz prognoz co do perspektywicznych
÷ródeþ, przewiduje siø nastøpujùce ramy finansowe dla wdraýania Programu w najbliýszych czterech latach:
Tabela 13. ñród÷a finansowania i koszty (tys. PLN)
ñród÷o finansowania
ÿrodki wþasne gmin i
powiatu
NFOÿ I GW ,WFOÿ I GW
ÿrodki pomocowe UE
Budýet paústwa
Organizacje pozarzùdowe
i inne
ÿrodki wþasne podmiotów
gospodarczych
RAZEM
2004
2005
2006
2007
ûücznie
%
21
490
755
1033
2299
18,2
16
367
564
772
1718
13,6
56
1310
2015
2759
6140
48,6
6
146
224
307
682
5,4
11
256
394
539
1200
9,5
5
116
127
2695
195
4146
267
5676
594
12581
4,7
100,0
105
12.2.3.
Koszty realizacji przedsiùwziùô w latach 2004 ý 2007.
W punkcie 10 przedstawiono harmonogram wdroýenia öProgramu
....".
Kalkulacja kosztów przedstawiona w pkt. 12.2.4. dotyczy wykonania
zadañ, które bødû realizowane w latach 2004 ú 2007. Szacowanie
kosztów w dalszych latach jest obarczone duùym bþødem, stûd dalsze
obliczenia stajû siø maþo przydatne (planowane inwestycje wraz z szacowanymi kosztami na lata 2004 - 2011 zostaþy przedstawione wczeüniej. W okresie tym przewiduje siø dziaþania z zakresu:
ÿ
Zarzùdzania ürodowiskiem zgodnie z celami i strategiù Programu
Ochrony ÿrodowiska; koordynacja / zarzùdzanie, monitoring wdraýania programu, doskonalenie przepþywu informacji, edukacja ekologiczna.
ÿ
Inwestowania w technicznù infrastrukturø ochrony ürodowiska
(zgodnie z listù przedsiøwziøû przewidzianych do realizacji w latach
2004 - 2007, zawartù w niniejszym dokumencie).
12.2.4. Koszty realizacji przedsiùwziùô w latach 2004 ý 2007.
Szacunkowe koszty wdraýania "Programu ..." w latach 2004 - 2007
przedstawiono w tabeli zbiorczej (tabela 14). Koszty te zostaþy okreülone w oparciu o:
- szczegóþowe dane zgþoszone przez róýne jednostki nt. kosztów realizacji konkretnych przedsiøwziøû lub szacunek kosztów przeprowadzony w oparciu o ürednie wska÷niki dotyczùce budowy i eksploatacji urzùdzeú,
- ocenø wielkoüci ürodków moýliwych do zaangaýowania (tzw. ramy
finansowe).
Tabela 14. Szacunkowe koszty wdraõania Programu w latach 2004 - 2007
(w tys. PLN)
Koszty w latach 2004-2007 w tys. PLN
Lp.
106
Zagadnienie
Poza inwestycyjne
Inwestycyjne
Razem
1
Zarzùdzanie Programem
0
0
0
2
Edukacja ekologiczna
8
0
8
3
Jakoüû wód úgospodarka üciekowa
45
10900
10945
4
Jakoü÷ wód úzaopatrzenie w wodø
30
1300
1330
5
Melioracje
0
200
200
6
Powietrze atmosferyczne
0
65
65
7
Awarie przemysþowe
0
0
0
8
Przyroda i krajobraz
6
15
21
9
Gleby uýytkowane rolniczo
0
0
0
12
0
12
10
Lasy
11
Energia odnawialna
0
0
0
12
Zasoby kopalin
0
0
0
13
Gospodarka odpadami ý w planie gospodarki odpadami
PGO
PGO
PGO
101
12480
12581
Razem w latach 2004 - 2007
Uwaga: W powyÿszej kalkulacji nie uwzglþdniono kosztów budowy obwodnic oraz modernizacji i budowy nowych odcinków dróg
12.2.5.
Prognoza podzia÷u kosztów wg òróde÷ finansowania
Struktura finansowania wdraùania Programu Ochrony ørodowiska Gminy øwidnica w latach 2004ý2007 oparta o ramy finansowe przedstawione w punkcie
12.2.2. powinna byô nastòpuj÷ca:
Tabela 15. Struktura finansowania wdraõania Programu Ochrony ÿrodowiska
Udziaþ
Tys. PLN
%
ÿrodki wþasne gminy
2299
18,2
NFOÿ I GW, WFOÿ I GW
1718
13,6
ÿrodki pomocowe UE
6140
48,6
ñród÷o
Budýet paústwa
Organizacje pozarzùdowe i inne
ÿrodki wþasne podmiotów gospodarczych
RAZEM
682
5,4
1200
9,5
594
4,6
12581
100
Opracowaþ: dr iný. Andrzej Kuünierz
Maj 2004 rok.
107
13.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
108
PIÿMIENNICTWO.
Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2001,
NSP ú Podstawowe informacje ze spisów powszechnych ú 2002,
Gmina wiejska ýwidnica,
Raport WIOý w Zielonej Górze, ÿ Stan ürodowiska w województwie
lubuskim w 2000 roku,
Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ýwidnica,
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego,
Strategia Zrównowaùonego Rozwoju Województwa Lubuskiego,
Program ochrony ürodowiska dla woj. lubuskiego na lata 2003 ú
2010,
Program gospodarki odpadowej dla woj. lubuskiego na lata 2003 ú
2010,
Studium Zagospodarowania Przestrzennego pasma Odry ú województwo lubuskie,
Ustawa ú Prawo ochrony ürodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z
2001 r.,)
Ustawa ú Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz.1229 z 2001 r.),
Ustawa o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz.628 z 2001 r.),
Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 89, poz. 1079 z 2001 r.),
Ustawa o wprowadzeniu ustawy ú Prawo ochrony ürodowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 63
z 2001 r.),
Ustawa o obowiûzkach przedsiøbiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opþacie produktowej i opþacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z 2001 r.),
Ustawa o utrzymaniu czystoüci i porzûdku w gminach (Dz. U. Nr
132 z 1996 r.),
Ustawa o gospodarce komunalnej (Dz. U. Nr 89 z 1996 r.),
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U.
Nr 80, poz. 717 z 2003 r.),
Rozporzûdzenie Rady Ministrów w sprawie opþat za korzystanie ze
ürodowiska (Dz. U. Nr 55, poz. 477 z 2003 r.),
Rozporzûdzenie Ministra ýrodowiska w sprawie katalogu odpadów
(Dz. U. Nr 112, poz. 1206 z 2001 r.)
25) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie stwierdzenia kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 140, poz.
1548 z 2001 r.),
26) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie zakresu informacji
podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiùzku zezwoleú oraz sposobu rejestracji (Dz. U .Nr
152, poz. 1737 z 2001 r.),
27) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie rodzajów odpadów
lub ich iloüci, dla których nie ma obowiùzku prowadzenia ewidencji
odpadów oraz kategorii maþych i ürednich przedsiøbiorstw, które
mogù prowadziû uproszczonù ewidencje odpadów (Dz. U .Nr 152,
poz. 1735 z 2001 r.),
28) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów moýe przekazywaû osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, niebødùcym przedsiøbiorcami, do wykorzystania na ich wþasne potrzeby (Dz. U. Nr 74,
poz. 686 z 2002 r.),
29) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie komunalnych osadów üciekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1140 i Nr 155 poz. 1299 z
2002 r.),
30) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie rodzajów odpadów,
których zbieranie i transport nie wymagajù zezwolenia na prowadzenie dziaþalnoüci, oraz podstawowych wymagaú dla zbierania i
transportu tych odpadów (Dz. U. Nr 188, poz. 1575 z 2002 r.),
31) Rozporzùdzenie Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów odpadów,
które mogù byû skþadowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr
191, poz. 1595 z 2002 r.),
32) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie zakresu, czasu,
sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu skþadowisk odpadów (Dz. U .Nr 220, poz. 1858 z 2002 r.),
33) Rozporzùdzenie Ministra ÿrodowiska w sprawie warunków i zakresu
dostøpu do wojewódzkiej bazy danych dotyczùcej wytwarzania i
gospodarowania odpadami (Dz. U .Nr 152, poz. 1738 z 2001 r.),
34) Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63
z 2001 r.),
35) Ankieta opracowana w gminie,
36) Materiaþy ÷ródþowe ú pozwolenia wodno ú prawne,
37) Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ýwidnica.
38) Strategia Zrównowaùonego Rozwoju Gminy ýwidnica,
39) Aneks do Strategii Zrównowaùonego Rozwoju Gminy ýwidnica,
40) Strategia Zrównowaùonego Rozwoju Powiatu Zielonogórskiego do
roku 2015,
41) Program ochrony ürodowiska na lata 2004 ú 2011 dla powiatu zielonogórskiego,
42) Plan gospodarki odpadowej na lata 2004 - 2011 dla powiatu zielonogórskiego,
109
43) Strategia rozwoju transportu dla województwa lubuskiego do roku
2015.
14.
ZAûðCZNIKI.
Mapa 1- Zbiorniki wód podziemnych.
110
111

załącznik nr 1

Transkrypt

Podobne dokumenty

lista przedsięwzięć priorytetowych na 2016 rok

Galeria sztuki- o-cal-eni - Klub Muzyki i Literatury

analiza swot gminy radzymin pod kątem rozwijania edukacji

Zakres pracy w weekend majowy

Numer projektu 2014-1-PL01-KA203

Āwiatowy Dzieƒ Turystyki tym razem w uzdrowisku

,np `.` ``` J` `1t` ` `` al``:Ó`L..`.,..` .. . . " 1b...,11.r!.,.... ! 1 6...........