Strona 44-46 - Artysta światła i przestrzeni

44-46_Design Calatrava:Makieta 1
2010-02-25
14:26
44 DESIGN
WITTCHEN/wiosna–lato 2010
Page 44
A
OPERUJE TYLEŻ MATERIAŁEM, CO NIEZABUDOWANYM
OBSZAREM. O JEGO REALIZACJACH MÓWI SIĘ, ŻE TO
RZEŹBA ZAKLĘTA W ARCHITEKTURĘ. ZAPROJEKTOWANA
PRZEZ SANTIAGO
CALATRAVĘ BUDOWLA
JEST NOBILITACJĄ DLA MIASTA, MIMO ŻE ARTYSTA
REGULARNIE PRZEKRACZA BUDŻETY.
Tekst: Małgorzata Olszewska
RTYSTA
ŚWIATŁA
I PRZESTRZENI
44-46_Design Calatrava:Makieta 1
2010-02-25
14:26
Page 45
45
Light Rail Train Bridge w Jerozolimie
Wieżowiec HSB Turning
Torso w Malmö
Urodził się w 1951 roku w Walencji. Oprócz architektury studiował inżynierię, wiedzę z obu tych dziedzin stosuje dziś w projektach. Jako inżynier zna
cechy swoich ulubionych materiałów – betonu,
szkła, stali. Jako architekt wykorzystuje te możliwości, działając niemal na pograniczu praw fizyki.
INSPIRACJA W PRZYRODZIE
Calatrava unika tradycyjnych form, a jego projekty przypominają rzeźby. Zakrzywione płaszczyzny, szkieletowa konstrukcja, lekkie ażurowe
struktury sprawiają, że budowla robi wrażenie,
jakby była w ciągłym ruchu. Architekt twierdzi,
że operuje „światłem i przestrzenią”. I faktycznie, w jego wyrafinowanych konstrukcjach betonowe czy stalowe elementy mają takie samo
znaczenie, jak wolne obszary. Calatrava szuka
inspiracji w przyrodzie – podgląda zachowanie
ciała ludzkiego, a jego ulubione motywy to fala
i skrzydła ptaka zrywającego się do lotu.
Zaczynał od tworzenia mostów i dworców,
w tym Puente del Alamillo w Sewilli i Lyon-Saint
Exupéry TGV. Zwrot nastąpił w 1991 roku, gdy
Calatrava zaprojektował wieżę Montjuic Communications Tower w Barcelonie. Po tej pracy
posypały się kolejne prestiżowe propozycje,
w tym terminal lotniczy w Bilbao, monumentalne Auditorio de Tenerife w Santa Cruz czy
stadion olimpijski w Atenach na igrzyska
w 2004 roku. Przyszłe projekty drapaczy chmur
zapowiadał 190-metrowy HSB Turning Torso
w szwedzkim Malmö, drugi co do wielkości
budynek mieszkalny w Europie (po Triumph
Palace w Moskwie). Jego kształt nawiązuje do
rzeźby Calatravy „Twisting Torso” i przypomina
skręcającą się męską sylwetkę.
W 2001 roku Calatravę dostrzegła Ameryka.
Karierę na tym kontynencie rozpoczął od pawilonu Milwaukee Art Museum. Niedługo potem
otrzymał prestiżowe zadanie zaprojektowania
nowej stacji kolejki PATH na Manhattanie
– poprzednia została zniszczona podczas ataku
na World Trade Center. Budynek przypomina
ptaka wzbijającego się do lotu, choć obdarzeni
poczuciem humoru nowojorczycy porównują
jego kształt do szkieletu stegozaura.
44-46_Design Calatrava:Makieta 1
2010-02-25
14:26
Page 46
46 DESIGN
WITTCHEN/wiosna–lato 2010
ESTETYKA PONAD
FUNKCJONALNOŚCIĄ
Realizacje Calatravy, choć spotykają się z uznaniem krytyki (w 2005 roku artysta otrzymał nagrodę im. Eugene’a McDermotta, jedno z najbardziej
prestiżowych amerykańskich wyróżnień w dziedzinie sztuki), budzą też spore kontrowersje.
Najczęstsze zarzuty to niepraktyczność, powtarzalność koncepcji oraz ogromne koszty realizacji.
Przykładowo, budowa stadionu olimpijskiego
w Atenach kosztowała 303 mln dolarów, co trzykrotnie przerosło planowany budżet.
Twórcze pomysły architekta sprawiły też
kłopot władzom Wenecji. Most Konstytucji,
otwarty we wrześniu 2008 roku, jest tyleż piękny,
co niebezpieczny. Wykorzystane w konstrukcji
schodki tworzą złudzenie optyczne, które sprawiło, że w ciągu pierwszego miesiąca funkcjonowania mostu 10 osób zwichnęło na nim
kostki. Co gorsza, schody uniemożliwiają poruszanie się niepełnosprawnym.
Nieukończonym projektem Calatravy pozostaje Chicago Spire, który w założeniu miał mieć
160 m wysokości, co dawałoby mu drugie miejsce na świecie, po Burj Dubai. Spiralny kształt
budynku miał nawiązywać do dymu z ognisk
rozpalanych w tym miejscu przed przybyciem
białego człowieka (choć dowcipni mieszkańcy
C
alatrava unika tradycyjnych form,
Fot. Palladium Photodesign/Oliver Schuh, Jeremiah Wilson.
Ilustracje Santiago Calatrava
a jego projekty przypominają
rzeźby. Zakrzywione płaszczyzny, szkieletowa
konstrukcja, lekkie ażurowe
struktury sprawiają, że budowla robi wrażenie,
jakby była w ciągłym ruchu.
Chicago widzieli w nim raczej gigantyczne wiertło). Niestety, z powodu braku środków prace zatrzymały się na etapie gigantycznej dziury w ziemi.
Wizjoner kpiący z praw fizyki i zasobów ludzkiego portfela czy niepraktyczny twórca, który
w kolejnych realizacjach wykorzystuje pomysły
z poprzednich projektów? Kto chce wyrobić sobie
własne zdanie na temat Calatravy, może sięgnąć
po albumy dzieł zebranych „Complete Works
1979–2007” i „Complete Works 1979–2009”,
autorstwa Philipa Jodidio (TASCHEN). „Bez względu na to, jak wyrafinowaną matematyką i inżynierią
posługuje się w pracy Santiago Calatrava, kierują
nim sztuka i uczucie, dzięki którym tworzy dzieła
wykraczające daleko poza trywialne obliczenia
rozkładu sił i naprężeń” – napisał autor. Warto się
przekonać, czy miał rację.
City of Arts and Sciences w Walencji
Most w Reggio Emilia
Projekt dworca Lyon-Saint Exupéry