KSIĄŻKI WYDANE W 2007 ROKU

KSIĄŻKI WYDANE W 2007 ROKU
Wiesław Boryś, Etymologie słowiańskie i polskie. Wybór studiów z okazji
45-lecia pracy naukowej, red. Władysław Sędzik i in., Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 750 s.
The book consists of selected articles written by Wiesław Boryś in the period
from 1963 to 2006.
Władysław Chłopicki, Andrzej Pawelec, Agnieszka Pokojska red., Cognition in Language: Volume in Honour of Professor Elżbieta Tabakowska,
Kraków, Tertium, 680 s.
Cognition in Language jest pozycją wydaną na cześć profesor Elżbiety Tabakowskiej. To zbiór artykułów i esejów napisanych przez jej studentów, kolegów
i przyjaciół ze środowisk akademickich Europy i Stanów Zjednoczonych, wśród
nich przez tak sławnych uczonych w dziedzinie lingwistyki kognitywnej, jak
Ronald W. Langacker, Günter Radden i Margaret H. Freeman. Tom zawiera
także inne artykuły – dotyczące języka, kultury, tłumaczenia tekstów literackich,
nauczania przekładu itp. Różnorodność tematów i ujęć odzwierciedla bogactwo
zainteresowań Profesor Tabakowskiej oraz zakres jej oddziaływania jako naukowca, a także – co nie mniej ważne – jako mentora i przyjaciela.
Halina Grzmil-Tylutki, Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków, Universitas, 278 s.
L’ambition du livre est de présenter les recherches dans le domaine des genres
discursifs eu égard à la théorie française du discours et aux investigations menées
dans ce champ dans d’autres pays, par exemple en Pologne. Le livre se compose
de quatre parties. La première constitue une esquisse du cadre épistémologique
des analyses, la deuxième expose le débat autour de la notion de genre, la troisième concerne l’apport de l’école française d’analyse du discours à la typologie de
genres et enfin, la quatrième présente des analyses de quelques genres choisis.
La notion de genre, instrument normatif, dispositif de communication des
sujets dans des conditions socio-historico-culturelles déterminées, s’avère être
une notion heuristique en linguistique et même plus largement en discours. Le
12
INFORMACJE WYDZIAŁOWE
genre, unité téléologique, faisant partie du répertoire des genres propres au discours donné, est en effet un maillon intermédiaire liant le texte au discours ; car
il n’y a pas de texte(s) sans qualification générique. L’analyse du texte peut donc
être l’objet de la linguistique textuelle, générique ou discursive. Après avoir confronté différents points de vue sur le genre et présenté ses opinions là-dessus,
l’auteur passe à l’examen de quelques aspects du fonctionnement de certains genres discursifs : cours universitaire, manuel, tract écologique, article scientifique,
chronique de presse, litanie, parabole, méditation et éditorial – autant dans les
dimensions structurelles, pragmatiques, axiologiques, idéologiques, persuasives
que textuelles et discursives, ou celles relevant de la stratégie de reformulation et
de transaccentuation. Le livre constitue un apport considérable à la discussion
autour de la catégorie de genre, tellement animée depuis deux décennies.
Maria Jodłowiec, Anna Niżegorodcew red., Dydaktyka języków obcych na
początku XXI wieku, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
382 s.
The volume contains selected papers delivered at the conference of Polish applied linguists, which took place in 2006 in Cracow.
Kinga Maciuszak, Średnioperski poemat „Drzewo asyryjskie” i jego partyjska
geneza, Kraków, Księgarnia Akademicka, 189 s.
The knotty Pahlavi poem Draxt ī āsūrīg concerning a contest for superiority between a demoniac date palm and an uncanny goat, belongs to Middle Persian
wisdom literature, which was intended both to sharpen the wits and to give instruction. This poem, due to the language mixture (Pahlavi with many Parthian
elements), its verse form and rare vocabulary, presents considerable difficulties. It
contains not only many irregular lexical items, but also special vocabulary of
a rare occurrence, which are to be found neither in any other published Middle
Persian texts nor extant glossaries. The establishment of the original spelling of
certain words of this originally Parthian composition, owing to alternations in the
course of oral transmission, edition in the Book Pahlavi script, the usual corruptions and mistakes made by more or less ignorant scribes and generations of copyists, is a challenging task. In spite of numerous scholarly and editorial efforts,
discussion and commentary on the text have been by no means full so far.
There is no doubt that this poem – originally a song – is a Middle Persian adaptation of a Parthian unwritten or lost original. Almost certainly, this Pahlavi
rendering had also been orally transmitted until after the Arab conquest, and
then, was written down by order of Zoroastrian priests, who concentrated their
activities on the preservation of religious and wisdom literature.
Among other things, there is still no agreement as to its character. According
to some scholars, the dispute exposes the opposition between two faiths, with
Informacje wydziałowe
13
the goat representing Zoroastrianism and the palm standing for the pagan religions of Assyria and Babylonia, in which a cult of trees formed an important
part. Many others, quite contrary, claim it is a rare example of a secular verse
text; in fact a manifestation of the contrast between pastoral (the goat) and agricultural life (the palm-tree). Although all these suggestions seem to be reasonable, there are also other traces, which allow us to view the meaning of this symbolic text with a fresh relationship.
Numerous hints and references to the Mazdayasnian faith in the text could
allow us to consider it not to be quite secular in spirit, although it lacks the usual
Zoroastrian admonitory approach (typical for other Pahlavi texts against Jews,
Christians, Manichaeans, Buddhists). It is well known that harshness, severity
and orthodox attitude towards the religion did not characterize the Parthians, but
their successors, the Sasanians. The Parthians had a political idea, central to
which was a commitment to Iran as a national concept and considered themselves to be the heirs of the Achaemenids. Moreover, they maintained in general
the Achaemenian tolerance regarding the beliefs of non-Iranians. Therefore the
theory that the text is a religious polemic against Mesopotamian faith is rather
weak. One can assume that the horned goat represents the Parthian empire, its
power, pride and might (a huge horn) and its cultural legacy, being a mixture of
Iranian tradition and Greek motives. The goat seems to be the heir of the threelegged, white ass living in the Wourukasha sea, the goat who fed the first human
couple Mashya and Mashyana, and also the Greek Amalthea and the Alexander
the Great kingdom (cf. the vision from the Book of Daniel). It is as tolerant as
Parthians used to be. It feeds every man, and every nation, despite the religion
they profess.
In the textual remains of ancient Iranian culture there is a notable absence of
the plant and animal fables so abundant in Western classical tradition. The form
of the original Mesopotamian fable (two opponents: plant versus animal) forced
its Parthian composer to choose what personage would represent his ideas better
(i.e. would be the winner): he chose the goat (contrary to Near Eastern texts
where the tree always wins, and the goat is the looser). Thus the text is a rearrangement (re-telling) of foreign fable patterns with Iranian motives and characters. The importance of goats in the Iranian world is not to be overestimated.
For the poor in Iran, as in many dry regions, the goat plays the role of both the
cow and the sheep. Moreover, the Parthians’ enemy, the Romans considered it
to be an animal harmful. In the first century B.C. Varro in De re rustica, I. 2.18–
20 discoursed on their destructiveness to vines, which allegedly provided the
motive for their sacrifice to Bacchus. Fables represent universal truth, which can
be referred to any situation, religious or political. The Assyrian Tree is such a
parable, where the horned animal symbolizes Iranian (Parthian) legal right and
authority, while the proud tall tree represents any foreign kingdom, boasting of
its superiority (cf. the Biblical visions). Since finally the greatest Parthian’s
opponents proved to be not Romans or Greeks, but Sasanians, their relatives,
one may assume that this text afterwards could have been also aimed at them.
14
INFORMACJE WYDZIAŁOWE
Anna Niżegorodcew, Input for Instructed L2 Learners: The Relevance of
Relevance, Clevedon, Multilingual Matters, 192 s.
Książka jest próbą zastosowania teorii relewancji do analizy danych wejściowych (input) przekazywanych uczniom przez nauczycieli języka obcego (angielskiego). Dane wejściowe zostały zdefiniowane jako język celowo przekazywany uczniom dla ułatwienia im przyswajania/uczenia się języka obcego. Celem
książki jest konceptualizacja danych wejściowych w świetle teorii relewancji.
Książka składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym autorka przedstawia
rozumienie pojęcia „dane wejściowe” w teorii relewancji i wybranych teoriach
przyswajania języka drugiego. W rozdziale drugim ukazuje rolę danych wejściowych w perspektywie dydaktycznej, natomiast w trzecim – przedstawia
język nauczyciela w ramach analizy dyskursu w klasie szkolnej.
Rozdział czwarty prezentuje badania prowadzone w ramach siedmiu prac
magisterskich w ciągu dwudziestu lat. Te same dane są zinterpretowane w rozdziale piątym w świetle różnych funkcji dydaktycznych – jako język mający
ułatwiać uczniom przyswajanie. Ostatni rozdział formułuje implikacje dydaktyczne teorii relewancji, odnoszące się do dyskursu na lekcji języka obcego.
Książka zawiera wiele przykładów zaczerpniętych z dyskursu na lekcjach języka angielskiego w szkole średniej, co sprawia, że może być źródłem informacji dla nauczycieli i studentów kierunków pedagogicznych oraz badaczy procesów przyswajania języka drugiego i obcego.
Grażyna Pietrzak-Porwisz, Metonimia i metafora w strukturze semantycznej
szwedzkich somatyzmów hjärta ‘serce’, ansikte ‘twarz’ i hand ‘ręka’ [w:] Antoni Dębski red., Studien zum polnisch-deutschen Sprachvergleich 6, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 253 s.
The purpose of the study is to give a detailed analysis of the semantics of three
Swedish body part terms: hjärta (‘heart’), ansikte (‘face’) and hand (‘hand,
arm’). Focus has been placed on their figurative senses.
The linguistic data have been obtained from the web-based Språkbanken (the
Bank of Swedish) at Gothenburg University. The analysis adopts the framework
of cognitive linguistics and relies on the assumption that linguistic structures
reflect human conceptualization. Metaphor and metonymy are regarded as cognitive devices which help to conceptualize more abstract and complex concepts
using an other concepts that are more concrete, physical, and well grounded in
experience.
Body parts have developed a rich, polysemous lexical representation. The
study intends to document how body part terms extend their meanings and how
metonymical extensions interact with metaphorical projections in semantic
transfers.
Informacje wydziałowe
15
Renata Rodak, Różne wcielenia negacji. O typach znaczeń negatywnych
w procesie interpretacji wypowiedzeń przedstawiających, tom 1 serii: Studia
z Gramatyki Komunikacyjnej, pod red. Aleksego Awdiejewa i G. Habrajskiej, Łask, Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 182 s.
Renata Rodak’s Various incarnations of negation is a monograph on the concept
of negation where the emphasis is first and foremost on its communicative value.
The book not only puts in order the linguistic knowledge about negation but it
also comprises a fresh and consistent from the point of view of linguistic communication approach to the analysed issues.
Dorota Zielińska, Proceduralny model języka. Językoznawstwo z pozycji teorii
modeli nauk empirycznych, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 182 s.
The Procedural model of language outlines a new direction of language modeling. It consists of three chapters. In Chapter I, after reviewing the well known
problems concerning the limited adequacy of the assumptions made when modeling language with help of formal logic, the author looks at language from
a broader perspective – the theory of models in empirical sciences. As a result,
she adumbrates the foundations of a new model of language, which crucially
involves a selective mode of language use, (in addition to the received encoding
based mode) and a communicational field. This model proposes also a new tool
for interpreting linguistic meaning at large, including the language of the theory
of empirical sciences.
In Chapter II, the author illustrates a range of applications of the model in
qualitative terms: the model allows one to account for a number of well known
linguistic phenomena within a uniform framework as well as to show some new
aspects of language functioning. (The model with its qualitative applications
was presented to an international audience in the article “The selective mode of
language use and the quantized communicative field” Journal of Pragmatics
vol. 39 (5), 813–830. In the Focus–on issue: Formal and philosophical aspects of
pragmatics.)
In chapter III, a specific linguistic phenomenon, that of the order of selected
semantic classes of adjectives in noun phrases (namely “opinion,” “size,” “shape,”
“age,” “colour.” “origin,” “material”), is investigated in a rigorous, quantitative
way using Polish and British corpuses with help of the model. The proposed
model lets one explain the well attested order observed, and predict correlations
which have not been noticed so far, which are also verified experimentally.
16
INFORMACJE WYDZIAŁOWE
Bożena Zinkiewicz-Tomanek, Граматика сучасної української мови. Морфологія. Синтаксис, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 276 s.
Gramatyka współczesnego języka ukraińskiego. Morfologia. Składnia jest
pierwszym w dziejach polskiej ukrainistyki podręcznikiem współczesnego języka ukraińskiego przeznaczonym dla studentów filologii ukraińskiej oraz innych
pokrewnych kierunków, których program przewiduje nauczanie języka ukraińskiego.
Ważną częścią składową podręcznika są ćwiczenia dodane do każdego rozdziału teoretycznego. Poszczególne zjawiska morfologiczne i syntaktyczne
podane zostały w niezbyt rozbudowanych kontekstach, zrozumiałych dla studentów I i II roku, którzy dopiero zaczęli się uczyć języka ukraińskiego. Część
praktyczna często zmusza do skorzystania z różnego rodzaju słowników współczesnego języka ukraińskiego, dzięki czemu studenci opanowują niezbędną dla
filologa umiejętność posługiwania się źródłami leksykograficznymi. Zdania
przytaczane w ćwiczeniach, zwłaszcza ze składni, wybrane zostały przeważnie
z utworów współczesnych pisarzy ukraińskich, z ukraińskich pieśni oraz przysłów, co powinno sprzyjać lepszemu przyswojeniu nie tylko języka ukraińskiego, lecz także elementów kultury ukraińskiej. Wzięto również pod uwagę ukraińsko-polskie kontrasty morfologiczne i syntaktyczne.