Kalanchoe (z˙yworódka pierzasta) – panaceum na

Farmakoterapia
Farmakoterapia
Kalanchoe (żyworódka pierzasta)
– panaceum na wiele schorzeń
Kalanchoe to jedna z najpopularniejszych roślin doniczkowych, która dzięki obfitemu kwitnieniu, również w porze
zimowej, oraz dekoracyjnym liściom zawsze jest atrakcyjna. Żyworódka to także cenna roślina lecznicza. Ze
względu na swoje walory dekoracyjne i lecznicze powinna znajdować się w każdym domu.
Do rodzaju Kalanchoe zaliczamy blisko
150 gatunków, występujących głównie
na terenie Madagaskaru, wschodniej
i południowej Afryki, krajów arabskich
oraz południowo-wschodniej Azji. Niektóre gatunki jako neofity rozprzestrzeniły się na całym świecie, w Polsce
spotykane są jako rośliny doniczkowe.
Reprezentantem tego rodzaju jest Kalanchoe pinnata – najlepiej poznany
i opisany gatunek.
Skład chemiczny
Badania dotyczące składu chemicznego rodzaju Kalanchoe dotyczą głównie
K. pinnata. Bufadienolidy, charakterystyczne dla całego rodzaju, reprezentują:
bryofilina A (bryotoksyna C), bryofilina B
oraz bryofilina C. W liściach stwierdzono
obecność kwasów tłuszczowych: arachidonowego, behenowego, palmitynowego
oraz stearynowego, a także triterpenów:
alfa- i beta-amyryny, 18-alfa-oleananu,
taraksasterolu, friedeliny, bryofolonu oraz
bryofynolu. Steroidy reprezentowane
są przez: 22-dehydrobrassikasterol,
kampesterol, cholesterol (oraz jego pochodne: 24-etylo-25-hydroksycholesterol
i 24-epicholesterol), klionasterol, kodisterol, 24-etylodezmosterol, izofukosterol,
peposterol, beta-sitosterol, stigmasterol.
Spośród kwasów fenolowych występują kwasy: p-hydroksycynamonowy,
4-hydroksy-3-metoksycynamonowy,
kawowy, p-kumarowy, ferulowy,
p-hydroksybenzoesowy, galusowy, protokatechowy i syryngowy. K. pinnata zawiera również flawonoidy: kwercetynę,
kemferol, luteolinę, astragalinę, rutynę,
patuletynę.
12
Zastosowanie
W lecznictwie ludowym stosowany jest
głównie sok otrzymany z liści. Wyciągi
z roślin z rodzaju Kalanchoe wykorzystywane są w leczeniu:
•astmy,
•kaszlu,
•wrzodów żołądka,
•biegunek,
•szkorbutu,
•bólów zębów, głowy,
•nerwic,
•cukrzycy.
Sok z żyworódki stosowany jest również
zewnętrznie w:
•celu przyspieszenia gojenia ran
i uszkodzeń skóry, z uwagi na działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne,
•leczeniu zapalenia spojówek, uszu,
•chorobie reumatycznej,
•złamaniach kości i innych kontuzjach,
•raku prostaty.
Z przeglądu piśmiennictwa wynika, że
gatunki z rodzaju Kalanchoe mogą stanowić materiał do badań chemicznych
i farmakologicznych.
Preparaty kalanchoe posiadają działanie przeciwzapalne, oczyszczają
rany i wrzody z tkanek obumarłych
i sprzyjają szybkiemu odnowieniu
nabłonka. Sok kalanchoe ma zastosowanie w leczeniu ran trudno gojących się, ran troficznych podudzi,
w odleżynach i procesach ropnych
z obumieraniem tkanek.
W stomatologii sok kalanchoe wykorzystuje się przy zapaleniu dziąseł i błony
śluzowej jamy ustnej, ponadto do leczenia i kuracji przewlekłych zapaleń
migdałków, a także po zabiegach przy
ropnym przewlekłym zapaleniu ucha
środkowego. Sok i maść kalanchoe stosuje się przy ranach krocza i nadżerce
szyjki macicy.
Przygotowanie preparatów
Przygotowanie liścia jako okładu – aby
przygotować okład ze świeżego liścia,
należy go umyć czystą wodą, następnie
zdjąć ze spodu cienką błonkę, delikatnie
potłuc. Tak przygotowaną stronę liścia
należy przyłożyć do skóry, następnie
położyć folię wielkości liścia i owinąć
bandażem lub przymocować plastrem.
Okład należy trzymać minimum 4–5 godzin, a w wyjątkowych sytuacjach całą
noc. Zamiast liścia można stosować sok.
Nalewka spirytusowa – ściąć liście rośliny, umyć pod bieżącą wodą, owinąć
w papier i przechowywać w lodówce
7 dni. Po tym czasie wycisnąć sok, przesączyć przez watkę do butelki i dodać
4/5 spirytusu do 1/5 objętości soku
w celu konserwacji. Może stać w lodówce 1 rok. Można nim dezynfekować niewielkie skaleczenia, zranienia
oraz okolice ran dużych.
Preparat dla dzieci do użytku wewnętrznego – gdy roślina ma ponad rok, na
4–5 dni przed ścięciem nie należy jej
podlewać. Po ścięciu umyć pod bieżącą
wodą, lekko osuszyć i pozostawić w lodówce 5–6 dni. Następnie dokładnie
zemleć, przetrzeć przez sitko i zmieszać
z płynnym miodem pszczelim w stosunku
jedna część soku z żyworódki na cztery
części miodu. Dodać cytryny lub nieco
cukru waniliowego w celu poprawy smaku i zapachu. Przechowywać w suchym
i chłodnym miejscu lub w lodówce nie
dłużej niż 3 dni. Dzieciom podaje się lek
od 7. roku życia – 1 łyżeczkę 2–3 razy
dziennie po wystąpieniu symptomów
choroby, tj. anginy, nieżytu gardła, migdałków, krtani, zapalenia jamy ustnej lub
dziąseł, zapalenia oskrzeli, płuc, zapalenia ucha środkowego oraz innych chorób infekcyjnych. Można też stosować
profilaktycznie 1–2 łyżeczki dziennie,
a po 2–3 miesiącach zrobić przerwę
na 3–4 tygodnie. Dla dorosłych i dzieci starszych od 12. roku życia dzienna
dawka do stosowania wewnętrznego
wynosi 6 łyżeczek, tj. 3 razy dziennie
1 łyżeczkę na pół godziny przed posiłkiem i 1 łyżeczkę półtorej godziny
po posiłku lub 2 łyżeczki pół godziny
po posiłku. Profilaktycznie w celu utrzymania organizmu w stanie odporności
na choroby infekcyjne należy przez
7 dni podawać 2 razy 1 łyżeczkę soku,
a potem 1 raz w tygodniu 3–4 łyżeczki przez jeden dzień. Objawy choroby
ustępują dość szybko – w czasie 4–5
dni, a wysoka temperatura powraca do
normy po 3 dniach.
Maść z żyworódki – skład: Tribiotic
20 saszetek, 40 ml soku kalanchoe,
40 g lanoliny bezwodnej. Maść z saszetek wycisnąć do moździerza. Dodać
lanolinę. Składniki dokładnie rozetrzeć,
a najlepiej zmiksować mikserem, dodając porcjami sok kalanchoe. Można
również: roztopić ok. 10 dkg świeżego niesolonego smalcu i gdy jest ciepły (nie gorący), dokładnie wymieszać go z 1 łyżką
soku przesączonego przez płótno.
Maść stosuje się w leczeniu:
•oparzeń I stopnia (można też użyć
czystego soku lub miazgi z liści rośliny),
•wykwitów alergicznych i ukąszeń
przez owady,
•zapaleń grzybiczych skóry, paznokci,
•wszelkich zmian chorobowych skóry,
tam, gdzie jest obrzęk, przekrwienie
i stan zapalny,
•popękanego naskórka dłoni i pękającego rogowaciejącego naskórka
stóp – smarować wieczorem skórę
i potem nałożyć bawełniane rękawiczki (skarpetę).
Krople do nosa, uszu i gardła – zmiażdżyć listek uprzednio dobrze wypłuka-
ny, wycisnąć sok przez sterylną gazę
i zakropić po 2 krople do oczu 2 razy
dziennie. Kroplami można też zakropić nos, stosując po 2 krople 2 razy
dziennie. Ulga nastąpi bardzo szybko,
infekcja i stan zapalny miną, ale należy
zakrapiać jeszcze 3–4 dni. Przy bólu
i szumie w uszach w infekcyjnym zapaleniu trąbek słuchowych Eustachiusza
stosować 2–3 krople, następnie natrzeć
okolice uszu i skroni sokiem.
Spirytus żyworódkowy – ok. 1/4 szklanki
soku łączymy z jedną szklanką spirytusu
salicylowego, przelewamy do małych
buteleczek. W łupieżu, zapaleniu łojotokowym skóry głowy co drugi dzień wieczorem wcieramy wacikiem roztwór w skórę
i włosy. Spirytusem żyworódkowym można
również dezynfekować małe zranienia,
okolice dużych ran, przemywać plecy
chorych długo przebywających w łóżku,
aby nie wystąpiły odleżyny, przemywać
zmiany trądzikowe.
Macerat przygotowany na zimno –
macerat z żyworódki stosujemy profilaktycznie w celu poprawienia odporności organizmu. Dwie łyżki pociętych
na drobno liści żyworódki zalewamy
jedną szklanką przegotowanej wody
o temperaturze pokojowej i pozostawiamy na 12 godzin. Wyciąg zażywamy
3 razy dziennie przed posiłkiem po pół
szklanki przez 8 dni. Można też profilaktycznie zjadać codziennie 2–3 liście, co
zabezpieczy przed infekcjami gardła,
grypą i zwiększy odporność organizmu.
Sposób aplikacji w chorobach skóry
Sok kalanchoe stosowany jest w procesach zapalnych, ropnych, nekrotycznych
13
Farmakoterapia
i zakażeniach wirusowych przebiegających powierzchniowo i w podskórnej tkance łącznej oraz na błonach
śluzowych. Szczególnie zalecany jest
w żylakowatych owrzodzeniach różnego rodzaju, stanach zapalnych skóry
obejmujących fałdy skórne (tzw. wyprzenie bakteryjne), stanach zapalnowysiękowych i przetokach. Stosowany
jest również przy zabiegach otwarcia
ropni, zastrzałów, czyraków oraz w leczeniu rożnego rodzaju postaci róży
i opryszczki zwykłej.
W uszkodzeniach skóry najpierw oczyszcza się i odkaża okolicę rany, a potem
zakłada na chore miejsce opatrunek jałowy z gazy nasyconej sokiem. Gdy ma
miejsce silna infekcja i ropienie, można
zastosować dodatkowo maść żyworódkową z antybiotykiem.
W przypadku uszkodzeń powierzchniowych skóry, głębokich zranień, ran
ciętych, szarpanych, blizn pooperacyjnych – po oczyszczeniu rany przykłada
się opatrunek zwilżony czystym sokiem
lub z nałożoną maścią, który należy
zmieniać 2 razy dziennie. Korzystne
jest również łączenie soku z olejowym
wyciągiem ze świeżego ziela dziurawca (Oleum Hyperici), gdy z rany silnie
się sączy oraz po otwarciu ropiejących ognisk.
Inny sposób: przykładamy tampon nasączony preparatem na ranę i zabezpieczamy folią przed wysychaniem. Po
4 godzinach zdejmujemy mokry tampon i przykładamy suchy. Po 20 godzinach polewamy go preparatem
i pozostawiamy na 4 godziny, zabezpieczamy folią przed wysychaniem.
Czynności powtarzamy codziennie
aż do oczyszczenia rany. Pijemy preparat 3 razy dziennie po łyżce stołowej 30 minut przed posiłkiem aż do
wyleczenia rany.
Oparzenia skóry – leczy się świeżym
sokiem, przykładając nasączony gazik i zmieniając go kilka razy dziennie.
14
Farmakoterapia
Owrzodzenia, trądzik, wągry – przemywa się nalewką spirytusową rano
i wieczorem.
Ropne chroniczne wysięki – rano i na noc
przykłada się tampon z waty nasycony
nalewką lub sokiem. Oprócz tego pije
się 2 razy dziennie po 20 kropli soku.
Długo i trudno gojące się rany – leczy
się podobnie jak ropne wysięki, pijąc
dodatkowo 3 razy dziennie po 20 kropli
wyciągu z kasztanowca (Intractum Hippocastani).
Egzema – leczy się świeżym sokiem,
przecierając chore miejsca kilka razy
dziennie. Po odparowaniu soku należy
smarować skórę maścią.
Łupież – co 2 dni wcierać tamponem
w skórę głowy sok lub nalewkę.
Brodawki – przykładać watę nasączoną
sokiem lub nalewką. Na noc założyć
opatrunek nasycony sokiem. Zabiegi
powtarzać aż do zniknięcia brodawki.
Piegi – przeciera się systematycznie
sokiem lub nalewką, aż do zaniku.
Gangrena – na noc przykłada się tampon nasączony sokiem, rano i w południe
przemywa sokiem lub nalewką i zakłada opatrunek z maścią. Równocześnie
należy pić 3 razy dziennie po 20 kropli wyciągu z kasztanowca (Intractum
Hippocastani). Podobnie postępuje się
w chorobie Bürgera.
Hemoroidy – kilka razy dziennie przykładać i zmieniać kompresy nasączone
sokiem, wciskając płyn do środka. Przed
jedzeniem pić sok lub nalewkę 3 razy
dziennie po 30 kropli.
Dawkowanie w chorobach jamy
ustnej, gardła i uszu, infekcjach
Żyworódka wykazuje dużą skuteczność
w zapaleniu jamy ustnej, nawet opryszczkowym, przewlekłym lub nawracającym,
w nieżytowym zapaleniu dziąseł, w przy-
zębicy i jej zapalno-zwyrodnieniowych
postaciach, w przewlekłym zapaleniu
migdałków, w przewlekłym nieżycie
gardła mogącym przejść w suchy nieżyt
gardła. Ponadto w zmianach zapalnych
i zakaźnych w przewodach słuchowych.
Katar (każdy rodzaj), wysięk z nosa –
wprowadza się po 2–3 krople soku do
nosa kilka razy dziennie. Efekt leczniczy jest
widoczny po paru dniach. Przy chronicznym katarze kuracja może potrwać dłużej.
Chrypka, zapalenie strun głosowych
– kilka razy dziennie przyjmuje się po
1–2 łyżeczki miodu z sokiem lub żuje
wolno kawałek świeżego liścia.
Angina – żuje się powoli kawałek
świeżego liścia kilka razy dziennie po
jedzeniu. Przeżuwany liść powoduje
znieczulenie przełyku – nie należy popijać. Uczucie odrętwienia mija po kilku minutach.
Kaszel – kilka razy dziennie żuć świeży liść i połykać wyciśnięty sok lub pić
3–5 razy dziennie po 20 kropli nalewki.
Krwawienie z dziąseł – rano i wieczorem należy żuć powoli liść i trzymać
go w ustach przez 15 minut. Uczucie
odrętwienia mija po kilku minutach.
Można również stosować okłady na
dziąsła z wacików nasyconych sokiem,
zmieniając je 3–4 razy w ciągu dnia.
Dzieciom zaleca się miazgę z liści
zmieszaną z miodem lub powidłami do
powolnego żucia w zapaleniu dziąseł.
Grypa – pić 3–4 razy dziennie po
20 kropli soku lub nalewki przed jedzeniem.
Paradontoza – żuje się wolno liść kilka
razy dziennie, przytrzymując miąższ na
zębach przez kilka minut. Oprócz tego
należy pić 3 razy dziennie po 20 kropli soku lub nalewki przed jedzeniem.
Ból zęba – żuć kawałek liścia na bolącym zębie, a jeśli jest ubytek, włożyć
tamponik nasączony sokiem. Zabieg ten
powtarzać kilkakrotnie.
sycony jednym z podanych preparatów
i przykryć ceratką.
w bolące miejsca. Pić równocześnie 3 razy dziennie po 20 kropli soku lub nalewki.
Ból i szum w uszach – wprowadzić
2–3 krople soku do bolącego ucha lub
natrzeć okolice uszu i skroni nalewką.
Ból powinien ustąpić w krótkim czasie.
Bóle głowy – czoło i skronie naciera
się sokiem lub nalewką rano i wieczorem. Jednocześnie należy pić 2 razy
dziennie po 20 kropli soku.
Zapalenie stawów – 2 razy dziennie
przykładać kompres nasączony sokiem
lub nalewką.
Infekcje krwi – pić 3 razy dziennie po
40 kropli soku.
Wrzody żołądka i dwunastnicy – stosujemy macerat przyrządzony na zimno
z 2 łyżek soku na 1 szklankę przegotowanej i ostudzonej wody. Całość
należy zamieszać i pozostawić na
12 godzin pod przykryciem. Macerat
pijemy 3 razy dziennie przed posiłkiem
po pół szklanki, łącznie z jedną tabletką preparatu ranitydyny.
Oprócz tego w chorobach jamy ustnej
i gardła stosuje się płukanki z soku rozcieńczonego wodą, aerozoloterapię samym
sokiem, elektroforezę soku na odpowiednią część podszczękową w ciągu dnia
(np. w zapaleniu migdałków).
Sposób aplikacji w chorobach
kobiecych
Preparaty z żyworódki są stosowane
w stanach zapalnych żeńskich narządów płciowych (sromu, pochwy, gruczołu przedsionkowego, szyjki macicy), w zapaleniu i pęknięciu sutka
u karmiących matek, ropnych jamach
i przetokach poporodowych, nadżerkach szyjki macicy.
Pęknięcia poporodowe, stany zapalne, nadżerki – stosuje się irygacje
i tamponowanie sokiem rozcieńczonym naparem koszyczka rumianku
lub smarowanie maścią krocza i sromu po uprzednim przemyciu sokiem
lub nalewką.
Pęknięcie sutka – najpierw przemycie
i osuszanie po każdym karmieniu, następnie nałożenie maści lub zrobienie
niewielkiego opatrunku nasączonego
sokiem, 5–6 razy dziennie.
Dawkowanie w innych chorobach
Serce – wspomagająco pić 3 razy
dziennie przed jedzeniem po 20 kropli
soku lub nalewki.
Żylaki podudzi – pić 3 razy dziennie
przed jedzeniem 20–40 kropli soku lub
nalewki. Na noc nacierać nogi sokiem
lub nalewką albo położyć kompres na-
Owrzodzenia jelit, nieżyt przewodu
pokarmowego – pić 3 razy dziennie
przed posiłkiem po 20 kropli soku.
Cukrzyca – pić po 20 kropli soku
3 razy dziennie po jedzeniu. Korzystniej
jest żuć i połykać liść.
Pomocniczo żyworódka znalazła zastosowanie w łagodzeniu skutków ubocznych chemio- i radioterapii, w poprawie
i regulacji układu krążenia, niedomaganiach gruczołu krokowego, ponadto ma
korzystny wpływ na poprawę pamięci,
wzmacnia serce, posiada też właściwości żółciopędne.
mgr farm. Tomasz Mrozowski
Wątroba,
trzustka, stan
zapalny nerek
– pić 3 razy
dziennie przed
posiłkiem po
20 kropli soku.
D yc ha w ica
oskrzelowa,
astma bronchitowa, oskrzelowa, zapalenie
oskrzeli – pić
3 razy dziennie 20–30 kropli soku.
Zapalenie płuc
(w tym ropne)
– pić sok 3
razy dziennie
50–60 kropli.
Reumat yzm,
artretyzm, bóle mięśniowe
– wcierać 3–5
razy dziennie
sok lub spirytus
ABC_Apteki_SF_90mm_x_120mm_imunord_druk
5 stycznia 2012 14:25:14
15