Wiadomości gospodarcze z Litwy Nr 50/2015 (14 – 20.12.2015)

Wiadomości gospodarcze z Litwy
Nr 50/2015 (14 – 20.12.2015)
MAKROEKONOMIA
Droższa siła robocza
Wg danych Eurostatu, wzrost kosztów siły roboczej w krajach bałtyckich w III kwartale br., w
porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, był jednym z najwyższych wśród 28 krajów
UE. Na Litwie koszty godziny pracy w ciągu roku zwiększyły się o 5,7 %, na Łotwie – o 7,4 %, a w
Estonii – o 6,1 %. Koszty wynagrodzeń na Litwie w ciągu roku zwiększyły się o 6 %, a pozostałe koszty
siły roboczej (ubezpieczenia społeczne i inne składki) zwiększyły się o 5,1 %. Na Łotwie koszty te
zwiększyły się odpowiednio o 7,4 % i 7,3 %, a w Estonii – o 6,2 % i 5,5 %. Koszty siły roboczej na
Litwie w sektorze przemysłowym zwiększyły się w ciągu roku o 7,7 %, w budownictwie – o 1,9 %, a w
sektorze usługowym – o 6,6 %. (Lietuvos žinios, 18.12.2015)
Awans Litwy w rankingu „Forbesa”
Magazyn „Forbes” w sporządzonym rankingu ogłosił, że Litwa zajmuje 17. pozycję w rankingu dot.
warunków dla biznesu. Litwa awansowała z 22. miejsca. Estonia pozostała na 19. miejscu, a Łotwa do
pierwszej dwudziestki nie trafiła. W opinii „Forbesa”, najlepszym miejscem do prowadzenia biznesu jest
Dania, na drugiej pozycji uplasowała się Nowa Zelandia, a na trzeciej – Norwegia. „Forbes” dokonał
oceny 144 krajów uwzględniając 11 czynników: prawa własności, innowacje, podatki, technologie,
poziom korupcji, swoboda osobowa, handlowa oraz monetarna, poziom biurokracji, funkcjonowanie
ochrony inwestorów oraz rynku akcji. (Lietuvos rytas, 18.12.2015)
Bank Litwy koryguje prognozę wzrostu PKB
Bank centralny zwiększył prognozę wzrostu PKB w 2015 r. oraz nieco zmniejszył prognozę na rok 2016.
Wg najnowszej prognozy w 2015 r. PKB Litwy zwiększy się o 1,7 %, a w 2016 r. – o 2,9 %. We
wrześniu analitycy Banku Litwy spodziewali się wzrostu o 1,6 % w roku 2015 oraz o 3,2 % w 2016 r.
Wcześniej Ministerstwo Finansów w najnowszej prognozie tempo wzrostu PKB w 2015 r. zmniejszyło
do 1,9 % (w marcu spodziewano się wzrostu o 2,5 %), a w 2016 r. tempo wzrostu określono na poziomie
3,2 %. W opinii analityków banku, szybsze niż w br. tempo wzrostu gospodarki w przyszłym roku jest
związane z ożywieniem otoczenia gospodarczego za granicą, również nadal będzie rósł popyt
wewnętrzny z powodu rosnących wynagrodzeń oraz poprawy sytuacji na rynku pracy. „Prognoza na
przyszły rok została skorygowana, gdyż brakuje jasności w sprawie rozwoju głównych partnerów
handlowych” – stwierdził Gediminas Šimkus, dyrektor Departamentu Ekonomii i Stabilności Finansowej
Banku Litwy. Wg analityków banku centralnego, średnia roczna stopa inflacji wzrośnie z deflacji na
poziomie 0,6 % w 2015 r. do inflacji w wysokości 1,4 % w 2016 r. Ceny w przyszłym roku będą się
zwiększały w sposób umiarkowany, gdyż ceny energii już nie będą spadały tak znacznie, także w
przyszłym roku oczekiwany jest wzrost cen żywności, jednak ich wzrost będzie ograniczany przez tanie
surowce. Dobrą wiadomością dla użytkowników jest to, że wynagrodzenia będą rosły szybciej niż ceny.
Oczekuje się, że poziom bezrobocia zmniejszy się z 9,4 % w roku bieżącym do 9 % w przyszłym roku.
Wynagrodzenia wzrosną odpowiednio o 4,8 % oraz o 5 %. (Verslo žinios, 16.12.2015)
INWESTYCJE
Na mapie Litwy kolejna SSE
Na Litwie oficjalnie powstała kolejna SSE – w Szawlach (lit. Šiauliai). Zlokalizowana koło szawelskiego
lotniska SSE, zajmująca terytorium o powierzchni 133 ha, jest kontynuacją działającego już od kilku lat
parku przemysłowego. W parku wszystkie działki już zostały zajęte, więc nie może już nic zaoferować
potencjalnym inwestorom. Infrastruktura na tym terytorium powinna była powstać w ramach drugiego
etapu rozwoju parku przemysłowego. Jednak na pomoc przyszło państwo i zaproponowało utworzyć tu
SSE, która jest bardziej korzystna dla inwestorów pod względem ulg. Operatorem strefy została spółka
1
„Šiaulių laisvoji ekonominė zona”, która będzie nią zarządzała przez okres 49 lat. Spółka ta zobowiązała
się w ciągu najbliższych 5 lat przyciągnąć nie mniej niż 23,45 mln EUR inwestycji oraz utworzyć 500
nowych miejsc pracy. Operator także obiecał, że po 10 latach będzie tu 1200 nowych miejsc pracy, a
wartość inwestycji przekroczy 70 mln EUR. Obecnie na Litwie jest 7 SSE – działają w Kłajpedzie,
Kownie, Poniewieżu, Mariampolu, Kiejdanach, Akmenė oraz Szawlach. (Lietuvos rytas, 17.12.2015)
BANKOWOŚĆ, FINANSE
Niższy zysk sektora bankowego
Ogólna wartość zysku banków komercyjnych oraz działających na Litwie filii banków zagranicznych po
9 miesiącach br. wyniosła 168,584 mln EUR. W porównaniu z poprzednim rokiem wartość zysku
zmniejszyła się o 5,9 %, czyli o 10,613 mln EUR. Jest to najniższy zysk od 2010 r. W ciągu pierwszych
trzech kwartałów rentownie działały wszystkie banki oraz 6 filii banków zagranicznych, natomiast dwie
filie odnotowały stratę. Skonsolidowany zysk banku „Swedbank” w omawianym okresie wyniósł 58,827
mln EUR (spadek o 30,1 % w ciągu roku), który stanowił 34,9 % ogólnej wartości zysku sektora
bankowego. Zysk banku SEB zmniejszył się o 20,8 % i wyniósł 49,254 mln EUR (29,2 % ogólnej
wartości zysku sektora). Zysk grupy banku „Šiaulių bankas“ zwiększył się o 79 % i wyniósł 17,451 mln
EUR (10,4 % ogólnej wartości sektora), natomiast zysk banku DNB zwiększył się o 39,1 % i wyniósł
15,719 mln EUR (9,3 % ogólnej wartości sektora). Ogólna wartość zysku wypracowanego przez 8 filii
zagranicznych banków wyniósł 22,742 mln EUR (wzrost o 10,8 %), co stanowiło 13,5 % ogólnej
wartości zysku sektora bankowego. Odnotowano wzrost wartości portfela kredytowego. Jak stwierdził
Bank Litwy, jeżeli tempo wzrostu utrzyma się w IV kwartale br., będzie to największy wzrost
kredytowania od 2008 r. Po wyeliminowaniu jednorazowej transakcji – sprzedaży filii „DanskeBank
A/S” oraz planowanej sprzedaży części biznesu „Swedbanku”, na które zgodę ma jeszcze wyrazić Urząd
ds. Konkurencji, ogólna wartość portfela kredytowego w końcu III kwartału 2015 r. była o 4,4 % wyższa
niż przed rokiem. Wartość portfela kredytowego dla firm zwiększyła się o 3,9 % do 7,9 mld EUR, a dla
osób fizycznych – o 5,7 % do 7,4 mld EUR. W przypadku osób fizycznych największy wpływ miał
wzrost wartości portfela kredytów mieszkaniowych o 4,6 %, którego wartość osiągnęła najwyższy
poziom od 2010 r. Chociaż stopy procentowe pozostają na rekordowo niskim poziomie, jednak nadal
wzrosła wartość depozytów, jednak znaczna ich część jest przechowywana na rachunkach bieżących.
Ogólna wartość depozytów wyniosła 16,2 mld EUR i w ciągu roku zwiększyła się o ponad 1,6 mld EUR.
(Lietuvos rytas, Verslo žinios, 15.12.2015)
ENERGETYKA
Litwa na nowo planuje dostawy gazu LNG
Przewiduje się, że w terminalu LNG w Kłajpedzie powstanie nadwyżka gazu LNG. W celu zmniejszenia
nadwyżki spółka gazowa „Litgas” 4 grudnia br. zaproponowała „Statoilowi” negocjacje w celu zmiany
zasadniczych warunków umowy dot. dostaw gazu LNG, a „Statoil” przyjął propozycję i ma nadzieję
porozumieć się w sprawie obustronnie korzystnych zmian umowy. Z kolei operator terminalu – spółka
„Klaipėdos nafta“ – została zobowiązana do ustalenia niezbędnej ilości gazu, przy której terminal
pozostaje schłodzony i przygotowany do dostarczania gazu. W ocenie spółki jest możliwość zmniejszenia
obecnie ustalonej minimalnej ilości. Zużycie gazu na Litwie znacznie się zmniejsza. Wg różnych
szacunków, w 2016 r. na Litwie zużyje się od 1,78 mld do 2 mld m3 gazu. Jest to o 39 % mniej niż w
2011 r., gdy zużyto 3,39 mld m3 gazu. Poza tym cena gazu dostarczanego przez „Statoil”, która jest
powiązana z brytyjskim indeksem „National Balancing Point” i w 2015 r. wynosiła średnio 28,62
EUR/MWh, nie może konkurować z gazem dostarczanym rurociągiem. W takich warunkach, jeżeli nie
uda się porozumieć inaczej, na wewnętrznym rynku trzeba będzie zużyć 280 mln m 3 gazu dostarczanego
przez terminal. Po zmianie ustawy o terminalu, spółka gazowa „Litgas” ma możliwość sprzedawać gaz na
aukcjach na zagranicznych rynkach. Prezes spółki „Litgas” nie raz podkreślał, że sprzedając gaz LNG,
który jeszcze nie dotarł do terminalu w Kłajpedzie, można uzyskać lepszą cenę. Strata, gdyby spółka ją
poniosła przy sprzedaży gazu na rynku, zostałaby wkalkulowana w opłatę za moce gazowe, którą płacą
2
wszyscy użytkownicy gazu w zależności od zadeklarowanej ilości zużywanego gazu. W zawartej w 2014
r. umowie ustalono, że „Litgas” przez 5 lat kupi od „Statoilu” po 540 mln m 3 gazu rocznie. Jest to
minimalna ilość gazu LNG, która jest niezbędna do zapewnienia stałej działalności terminalu. Została ona
zapisana w 2012 r. w ustawie o terminalu gazu LNG, jednak ustawa ta w dniu 17 listopada br. została
znowelizowana, a 2 grudnia rząd zmienił tryb dywersyfikacji dostaw gazu. Do 1 lutego 2016 r.
„Klaipėdos nafta” powinna przedstawić Ministerstwu Energetyki uzgodnione z Państwową Komisją
Kontroli Cen i Energetyki oraz spółką „Litgas” informacje dot. niezbędnej minimalnej ilości gazu LNG.
„Litgas” nie komentuje negocjacji ze „Statoilem”, dlatego nie wiadomo, czy negocjacje dotyczą tylko
ilości nabywanego gazu, czy też jego ceny. Jak już wcześniej wspomniano, w przypadku działalności
przy minimalnym reżimie terminal potrzebuje 540 mln m3 gazu, jednak „Klaipėdos nafta” próbuje
zmniejszyć tę ilość poprzez dostarczanie gazu do systemu szybciej, jednak z przerwami. „Litgas” planuje,
że negocjacje ze „Statoilem” uda się zakończyć przed końcem roku. (Verslo žinios, 16.12.2015)
„PKN Orlen” nie sprzeda litewskiej rafinerii
Polski koncern „PKN Orlen” nie sprzeda swej litewskiej spółki „Orlen Lietuva”. Potwierdził to
wicepremier oraz minister rozwoju Maciej Morawiecki. Wg niego, „Orlen Lietuva” skutecznie działa
eksportując produkcję na Ukrainę: „w tym kraju spółka zapewnia sobie rynek, a obecnie zajmuje już 10
% rynku”. W opinii ministra, należy rozważyć budowę rurociągu dla produkcji spółki z Możejek do portu
w Kłajpedzie. „Orlen Lietuva” eksportuje sporo produkcji przez Kłajpedę, stanowi to około 50 – 60 %
przeładunków spółki „Klaipėdos nafta“. Dopóki nie ma rurociągu, cała eksportowana produkcja jest
transportowana do Kłajpedy koleją. (Lietuvos rytas, 16.12.2015)
Oficjalnie uruchomiono łącza energetyczne z Polską i Szwecją
W Wilnie w Pałacu Władców odbyła się oficjalna uroczystość uruchomienia połączeń energetycznych z
Polską (LitPol Link) oraz Szwecją (NordBalt). Po połączeniu litewskiego systemu energetycznego z
polskim i szwedzkim na Litwie skończył się okres dominacji rosyjskiej energii elektrycznej. Po
zamknięciu elektrowni atomowej w Ignalinie Litwa stała się importerem energii i obecnie kupuje około
70 % niezbędnej energii elektrycznej. „Takiego rynku energii elektrycznej, jaki powstaje dzięki
połączeniom energetycznym, dotychczas nie mieliśmy. Teraz energia elektryczna wyprodukowana nie
tylko w Polsce i Szwecji, ale i w Niemczech czy Danii będzie mogła trafić do krajów bałtyckich.” –
oświadczyła podczas ceremonii prezydent Litwy Dalia Grybauskaitė. Te połączenia energetyczne
umacniają energetyczną niezależność krajów bałtyckich. W opinii ministra energetyki Rokasa Masiulisa
jest to także krok w stronę wspólnego europejskiego rynku energii – drugi z trzech. Pierwszym była
budowa terminalu gazu LNG w Kłajpedzie, a trzecim będzie synchronizacja litewskich sieci
energetycznych z sieciami Europy Zach. Konieczność synchronizacji sieci podkreślali także
uczestniczący w ceremonii uruchomienia połączeń prezydent D. Grybauskaitė oraz premier Algirdas
Butkevičius. Robertas Dargis, prezydent Litewskiej Konfederacji Przemysłowców (LKP), stwierdził, że
niższe ceny energii elektrycznej, które powinny się zmniejszyć po uruchomieniu połączenia „NordBalt”,
dla niektórych energochłonnych przedsiębiorstw naprawdę „stworzą możliwość lżej odetchnąć oraz
otworzą możliwości do manewrowania”. Wg szacunków LKP, gdyby np. producent nawozów „Achema”
w 2013 r. działał w Estonii, która wówczas była bardziej niż Litwa zintegrowana z giełdą „Nordpool”, ta
energochłonna spółka z powodu tańszej energii mogłaby zaoszczędzić około 13 mln EUR kosztów.
„Dzisiaj te naczynia stają się połączone. Po uruchomieniu połączenia „NordBalt” estoński efekt znika.” –
powiedział R. Dargis. Wg jego prognoz, po ujednoliceniu się cen w regionie, Litwa stanie się bardziej
atrakcyjna dla zagranicznych spółek do rozpoczęcia tu swej działalności, jednocześnie będzie to
wsparciem dla przyciągania nowych inwestycji, gdyż Litwa będzie działała na bardziej bezpiecznym
rynku energetycznym. „Ponieważ nasza stabilność jest teraz inna, a także i przestrzeń cenowa jest inna,
skandynawska, dlatego mamy nadzieję, że również inwestycje będą inne.” – dodał R. Dargis. Analitycy
szacują, że średni wpływ na ceny energii będzie umiarkowany. Główny analityk banku SEB Tadas
Povilauskas wskazał, że cena energii na giełdzie „Nordpool” z powodu uruchomienia połączenia powinna
zmniejszyć się o ponad 10 %, dlatego dla spółek, które posiadają umowy na kupno energii wg ceny na
3
giełdzie, cena energii już w przyszłym roku może być o ponad 5 % niższa w porównaniu z br. (Verslo
žinios, 15.12.2015)
USŁUGI
Ograniczenia dla budowlańców na terytorium kurortów
W trakcie sezonu turystycznego zostanie ograniczony zakres prac budowlanych, remontowych,
montażowych bądź rekonstrukcyjnych w Połądze, Neryndze, Druskienikach czy w dowolnym innym
litewskim kurorcie. Ma to zapewnić spokój dla odpoczywających turystów. Odpowiednie rozporządzenie
uchwalił rząd. Rozporządzenie przewiduje, że na terytorium kurortów można będzie zabronić
wykonywanie prac związanych z budownictwem w okresie ustalonego sezonu turystycznego w dniach
pracy oraz w weekendy od godz. 19 do godz. 7, a także przez całe dni świąteczne, także w niektórych
innych przypadkach, określonych w rozporządzeniu, np. „można będzie zabronić wykonywanie prac
budowlanych i remontowych w czasie odwiedzania obiektów infrastruktury turystycznej i
wypoczynkowej, „jeżeli zakłócają one spokój odpoczywających turystów bądź przeszkadzają zwiedzać te
obiekty”. Jednak ostateczną decyzję o ograniczeniu prac budowlanych na swym terytorium podejmą rady
samorządów terytorialnych. (Verslo žinios, 17.12.2015)
„Uber” będzie działał legalnie
Sejm przyjął do rozpatrzenia odpowiednią nowelizację Kodeksu Transportu Drogowego, na mocy
których zostaną ustalone zasady działalności dla amerykańskiej spółki „Uber” oraz innych spółek,
prowadzących analogiczną działalność. „Litwa jest nowoczesnym krajem i może przyjąć innowacje bez
większych sprzeczności. Już rozpoczęto świadczenie takiej usługi.” – stwierdził Mindaugas Bastys,
kierownik Komitetu Rozwoju Społeczeństwa Informatycznego, który przedstawił nowelizację.
Nowelizacja także zakłada, że wszystkie wymogi wobec firm oraz kierowców świadczących usługi
przewożenia pasażerów będzie ustalał minister łączności. Odrębna licencja czy zezwolenie na
świadczenie usług przewożenia pasażerów poprzez platformę cyfrową nie będzie wymagana. (LIetuvos
rytas, 16.12.2015)
Opracowanie
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Wilnie
na podstawie litewskiej prasy ekonomicznej
4